Prawo i Prawo i jego jego

funkcjefunkcje

1.1. definicja prawadefinicja prawa2.2. gałęzie prawagałęzie prawa3.3. definicja normy definicja normy

prawnejprawnej4.4. części normy prawnejczęści normy prawnej

5. funkcje prawa5. funkcje prawa6. omówienie funkcji6. omówienie funkcjia.a. funkcja stabilizacyjnafunkcja stabilizacyjnab.b. funkcja dynamizującafunkcja dynamizującac.c. funkcja ochronnafunkcja ochronnad.d. funkcja organizacyjnafunkcja organizacyjnae.e. funkcja represyjnafunkcja represyjnaf.f. funkcja wychowawcza funkcja wychowawcza

g. funkcja gwarancyjnag. funkcja gwarancyjnah. funkcja h. funkcja

dystrybutywnadystrybutywnai. regulator konfliktówi. regulator konfliktówj. funkcja kulturotwórczaj. funkcja kulturotwórcza7. rodzaje prawa7. rodzaje prawa8. prawa człowieka8. prawa człowieka9. język prawa9. język prawa10. system prawa10. system prawa11. źródła prawa11. źródła prawa12. prawo 12. prawo

międzynarodowe i międzynarodowe i związane z nim związane z nim pojęciapojęcia

W dzisiejszych czasach ludzie bardzo często W dzisiejszych czasach ludzie bardzo często posługują się pojęciem „prawo”, jednak nie posługują się pojęciem „prawo”, jednak nie zawsze jest ono właściwie użyte. Bywa ono zawsze jest ono właściwie użyte. Bywa ono czasami nadużywane. Dzieje się tak, czasami nadużywane. Dzieje się tak, ponieważ nie potrafimy go zdefiniować. Aby ponieważ nie potrafimy go zdefiniować. Aby móc prawidłowo posługiwać się tym móc prawidłowo posługiwać się tym terminem, powinniśmy znać jego definicję i terminem, powinniśmy znać jego definicję i ją rozumieć. Prawo to „zespół norm ją rozumieć. Prawo to „zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym”. Inna definicja głosi, że prawo państwowym”. Inna definicja głosi, że prawo to „system norm prawnych, czyli ogólnych, to „system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i w przybliżeniu abstrakcyjnych i w przybliżeniu jednoznacznych dyrektyw postępowania, jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniem i które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa, ustanowione lub funkcjonowaniem państwa, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy uznane przez właściwe organy władzy publicznej i przez te organy stosowane, w publicznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu państwowego”. tym z użyciem przymusu państwowego”.

Prawo musi być uporządkowanym zespołem Prawo musi być uporządkowanym zespołem norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy. norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy. Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle określony ład, niemożliwym byłoby określony ład, niemożliwym byłoby posługiwanie się nim. Uporządkowanie to posługiwanie się nim. Uporządkowanie to wyraża się w gałęziach prawa, w ramach wyraża się w gałęziach prawa, w ramach których występują instytucje prawne. W których występują instytucje prawne. W Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się 9 Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się 9 gałęzi prawa:gałęzi prawa:

1)1) prawo państwowe (konstytucyjne)prawo państwowe (konstytucyjne) – – reguluje podstawowe prawa i obowiązkireguluje podstawowe prawa i obowiązkiobywateli oraz działania najważniejszych obywateli oraz działania najważniejszych instytucji wymienionych w konstytucji;instytucji wymienionych w konstytucji;

2)2) prawo cywilneprawo cywilne – reguluje stosunki – reguluje stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;prawa;

3)3) prawoprawo rodzinnerodzinne – reguluje osobiste i majątkowe – reguluje osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli;wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli;

4)4) prawoprawo pracypracy – reguluje stosunki między – reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy;pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy;

5)5) prawoprawo administracyjneadministracyjne – reguluje strukturę – reguluje strukturę organów administracyjnych orazorganów administracyjnych orazstosunki prawne powstające w toku władczej stosunki prawne powstające w toku władczej działalności tych organów;działalności tych organów;

6)6) prawoprawo finansowefinansowe – reguluje gromadzenie środków – reguluje gromadzenie środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie, a także określających strukturę oraz wydatkowanie, a także określających strukturę oraz tryb działania organów i instytucji finansowych, jest tryb działania organów i instytucji finansowych, jest powiązane z prawem administracyjnym;powiązane z prawem administracyjnym;

7)7) prawoprawo gospodarczegospodarcze – przedmiotem jego – przedmiotem jego regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność oraz środki służące realizacji tej działalności;oraz środki służące realizacji tej działalności;8)8) prawoprawo karnekarne – określa, jakie czyny są – określa, jakie czyny są przestępstwami, ustala kary za te przestępstwami, ustala kary za te przestępstwa, przy pomocy tego prawa przestępstwa, przy pomocy tego prawa państwo ochrania istniejący porządekpaństwo ochrania istniejący porządek9)9) prawoprawo procesoweprocesowe – dzieli się na prawo – dzieli się na prawo cywilne procesowe i prawo karne procesowe, cywilne procesowe i prawo karne procesowe, nie jest jednolitym zespołem norm.nie jest jednolitym zespołem norm.

Prawo jest nierozerwalnie związane z Prawo jest nierozerwalnie związane z państwem.państwem. Nie może ono istnieć bez Nie może ono istnieć bez państwa, ośrodka najwyższej władzy, która państwa, ośrodka najwyższej władzy, która ogarnia wszystkich ludzi na terytorium ogarnia wszystkich ludzi na terytorium danego kraju. danego kraju.

Wynika to z faktu, że przymus jest Wynika to z faktu, że przymus jest integralną częścią prawa. Stanowi on integralną częścią prawa. Stanowi on zabezpieczenie jego przestrzegania. zabezpieczenie jego przestrzegania. Natomiast przymusem dysponuje państwo, Natomiast przymusem dysponuje państwo, które stwarza w tym celu specjalny aparat, które stwarza w tym celu specjalny aparat, tzw. aparat przymusu. W razie potrzeby tzw. aparat przymusu. W razie potrzeby państwo fizycznie zmusza do państwo fizycznie zmusza do podporządkowania się woli obywatela podporządkowania się woli obywatela poprzez działanie przez odpowiedni w danej poprzez działanie przez odpowiedni w danej sytuacji organ.sytuacji organ.

SprawiedliwośćSprawiedliwość – to jedno z głównych – to jedno z głównych zagadnień etyki i filozofii prawa. Starożytni zagadnień etyki i filozofii prawa. Starożytni uważali sprawiedliwość za cnotę uważali sprawiedliwość za cnotę doskonałości etycznej, która polegała na doskonałości etycznej, która polegała na tym, aby żyć uczciwie, nikogo nie tym, aby żyć uczciwie, nikogo nie skrzywdzić i każdemu oddawać, co jego. skrzywdzić i każdemu oddawać, co jego.

Praworządność - Praworządność - może być rozważana na dwóch może być rozważana na dwóch różnych płaszczyznach: jako zasada prawno-różnych płaszczyznach: jako zasada prawno-ustrojowa lub postulat polityczny oraz jako ustrojowa lub postulat polityczny oraz jako określony stan faktyczny. Praworządność jest określony stan faktyczny. Praworządność jest stanem polegającym na tym, że państwo działa za stanem polegającym na tym, że państwo działa za pośrednictwem swoich organów zgodnie z pośrednictwem swoich organów zgodnie z zobowiązującym prawem. Oznacza to, że proces zobowiązującym prawem. Oznacza to, że proces sprawowania władzy publicznej w państwie opiera sprawowania władzy publicznej w państwie opiera się przede wszystkim na prawie. się przede wszystkim na prawie. 

PrawoPrawo powinno chronić istniejący porządek powinno chronić istniejący porządek stworzony przez człowieka, oparty na stworzony przez człowieka, oparty na funkcjonowaniu i sprawowaniu władzy, być funkcjonowaniu i sprawowaniu władzy, być elementem pozwalającym społeczeństwu na elementem pozwalającym społeczeństwu na rozwój w różnych sferach. Prawo funkcjonuje na rozwój w różnych sferach. Prawo funkcjonuje na podstawie przyzwolenia społecznego.podstawie przyzwolenia społecznego.

Prawo Prawo pozytywnepozytywne jest oparte na założeniu, że jest oparte na założeniu, że stosowane procedury państwa wymagały stosowane procedury państwa wymagały powstania, utworzenia prawa. Ludzkie pojmowanie powstania, utworzenia prawa. Ludzkie pojmowanie sprawiedliwości jest sprzeczne z prawem. W sprawiedliwości jest sprzeczne z prawem. W prawie pozytywnym decyduje dobro państwa prawie pozytywnym decyduje dobro państwa nawet za cenę sprzeczności z danymi jednostkami. nawet za cenę sprzeczności z danymi jednostkami.

W prawie W prawie naturynatury na pierwszy plan wysuwa na pierwszy plan wysuwa się ludzkie poczucie sprawiedliwości. się ludzkie poczucie sprawiedliwości. Dominującym prawem jest prawo pozytywne.Dominującym prawem jest prawo pozytywne.

Przestrzeganie prawa jest pewnym nośnikiem Przestrzeganie prawa jest pewnym nośnikiem społecznej akceptacji państwa i wartości społecznej akceptacji państwa i wartości promowanych przez to państwo.promowanych przez to państwo.

Na prawo składają się normy prawne. Norma Na prawo składają się normy prawne. Norma prawna to wynikająca z przepisów reguła prawna to wynikająca z przepisów reguła postępowania - wydana lub usankcjonowana przez postępowania - wydana lub usankcjonowana przez państwo - która jest zagwarantowana przymusem państwo - która jest zagwarantowana przymusem państwowym, czyli stosowanie się do niej nie jest państwowym, czyli stosowanie się do niej nie jest zależne od woli obywatela. Z każdej normy wynika zależne od woli obywatela. Z każdej normy wynika obowiązek dla jednej osoby, natomiast drugiej obowiązek dla jednej osoby, natomiast drugiej osobie przysługuje prawo. Oznacza to, że ma ona osobie przysługuje prawo. Oznacza to, że ma ona charakter dwustronny. Ma ona także charakter charakter dwustronny. Ma ona także charakter ogólny. Osoba, na której ciąży wynikający z danej ogólny. Osoba, na której ciąży wynikający z danej normy obowiązek, nie jest indywidualizowana. normy obowiązek, nie jest indywidualizowana. Każdy ma obowiązek zachować się tak, jak nakazuje Każdy ma obowiązek zachować się tak, jak nakazuje norma prawna. norma prawna.

Każda norma prawna składa się z trzech części: Każda norma prawna składa się z trzech części: hipotezy, dyspozycji i sankcji.hipotezy, dyspozycji i sankcji.HipotezaHipoteza to sytuacja, w której norma prawna to sytuacja, w której norma prawna znajduje zastosowanie.znajduje zastosowanie.DyspozycjaDyspozycja to część normy prawnej, która to część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący sposób zachowania.wskazuje obowiązujący sposób zachowania.SankcjaSankcja to część normy prawnej, która mówi, to część normy prawnej, która mówi, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji.niezastosowanie się do dyspozycji.

Duża część społeczeństwa nie wie nic o Duża część społeczeństwa nie wie nic o funkcjach, jakie są sprawowane przez prawo. funkcjach, jakie są sprawowane przez prawo. Dlatego sądzę, iż temat, który zostanie Dlatego sądzę, iż temat, który zostanie zrealizowany w tym referacie, a mianowicie: zrealizowany w tym referacie, a mianowicie: „Prawo i jego funkcje” jest bardzo ważny, ciekawy „Prawo i jego funkcje” jest bardzo ważny, ciekawy i przydatny dla każdego – nawet przeciętnego – i przydatny dla każdego – nawet przeciętnego – obywatela.obywatela.

Podział funkcji prawaPodział funkcji prawa::

Funkcja stabilizacyjnaFunkcja stabilizacyjna Funkcja dynamizującaFunkcja dynamizująca Funkcja ochronnaFunkcja ochronna Funkcja organizacyjnaFunkcja organizacyjna Funkcja represyjnaFunkcja represyjna Funkcja wychowawczaFunkcja wychowawcza Funkcja kontrolnaFunkcja kontrolna Funkcja dystrybutywnaFunkcja dystrybutywna Funkcja: regulator konfliktówFunkcja: regulator konfliktów Funkcja kulturotwórczaFunkcja kulturotwórcza Funkcja gwarancyjna Funkcja gwarancyjna

FUNKCJA STABILIZACYJNAFUNKCJA STABILIZACYJNA Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje

stosunki między społeczeństwem a stosunki między społeczeństwem a państwem. Prawo utrwala układ stosunków państwem. Prawo utrwala układ stosunków społeczno – gospodarczo - politycznych. społeczno – gospodarczo - politycznych. Funkcja ta odpowiada funkcji adaptacyjnej Funkcja ta odpowiada funkcji adaptacyjnej państwa. Poprzez funkcję stabilizacyjną i państwa. Poprzez funkcję stabilizacyjną i dynamizującą prawo umożliwia dynamizującą prawo umożliwia wprowadzanie różnego zmian, ale także wprowadzanie różnego zmian, ale także utrwala porządek istniejący w utrwala porządek istniejący w społeczeństwie. społeczeństwie.

FUNKCJA DYNAMIZUJĄCAFUNKCJA DYNAMIZUJĄCA Inaczej zwana także funkcją innowacyjną. W Inaczej zwana także funkcją innowacyjną. W

zasadniczy sposób zmienia zastane układy zasadniczy sposób zmienia zastane układy stosunków społeczno – gospodarczo – stosunków społeczno – gospodarczo – politycznych. Sprzyja rozwojowi form życia politycznych. Sprzyja rozwojowi form życia społecznego – form nowych lub takich, które społecznego – form nowych lub takich, które dotychczas miały małe znaczenie.dotychczas miały małe znaczenie.

FUNKCJA OCHRONNAFUNKCJA OCHRONNA Tę funkcję można podzielić na Tę funkcję można podzielić na dystrybucyjnądystrybucyjną, ,

gwarancyjnągwarancyjną i i opiekuńcząopiekuńczą lub lub represyjnąrepresyjną i i motywacyjnąmotywacyjną. Polega na koordynacji działań . Polega na koordynacji działań zbiorowych. Prawo powinno chronić pewnych zbiorowych. Prawo powinno chronić pewnych wartości, pełni funkcję opiekuńczą. Prawo chroni wartości, pełni funkcję opiekuńczą. Prawo chroni obywateli przed nadmierną władzą państwa oraz obywateli przed nadmierną władzą państwa oraz wskazuje zachowania akceptowane w wskazuje zachowania akceptowane w społeczeństwie. Normy prawa mają zapewnić prawną społeczeństwie. Normy prawa mają zapewnić prawną ochronę określonym dobrom, które wymagają takiej ochronę określonym dobrom, które wymagają takiej ochrony według oceny ustawodawcy. Ochronie ochrony według oceny ustawodawcy. Ochronie środkami prawa karnego podlegają jedynie środkami prawa karnego podlegają jedynie najistotniejsze dobra. Dobra te mogą być chronione najistotniejsze dobra. Dobra te mogą być chronione za pomocą wprowadzenia sankcji prawno - karnych za pomocą wprowadzenia sankcji prawno - karnych za naruszenie lub narażenie tych dóbr. Ważna za naruszenie lub narażenie tych dóbr. Ważna funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy. funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy. Prawo chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów Prawo chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów gospodarczych i całego państwa.gospodarczych i całego państwa.

FUNKCJA ORGANIZACYJNAFUNKCJA ORGANIZACYJNA Poprzez tę funkcję reguluje się pewne Poprzez tę funkcję reguluje się pewne

struktury w państwie oraz wyznaczane są struktury w państwie oraz wyznaczane są formy życia zbiorowego. Wynika ona z formy życia zbiorowego. Wynika ona z normatywnego charakteru prawa. Ważna normatywnego charakteru prawa. Ważna funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy. Prawo jako mechanizm organizujący, pracy. Prawo jako mechanizm organizujący, jest formą stwarzania warunków życia.jest formą stwarzania warunków życia.

FUNKCJA REPRESYJNAFUNKCJA REPRESYJNA Prawo zawiera katalog kar wymierzanych Prawo zawiera katalog kar wymierzanych

za popełnienie niedozwolonych czynów. za popełnienie niedozwolonych czynów. Funkcja ta odwołuje się do sankcji Funkcja ta odwołuje się do sankcji grożących za nieprzestrzeganie prawa. Jest grożących za nieprzestrzeganie prawa. Jest ona bezpośrednio związana z prawem ona bezpośrednio związana z prawem karnym. Prawo to także zbiór represji, lęk karnym. Prawo to także zbiór represji, lęk przed represją sprawia, że zaniechane są przed represją sprawia, że zaniechane są pewne działania.pewne działania.

FUNKCJA WYCHOWAWCZAFUNKCJA WYCHOWAWCZA Polega na wprowadzeniu w życie wzorców Polega na wprowadzeniu w życie wzorców

postaw, kształtowaniu tych postaw. Ściśle postaw, kształtowaniu tych postaw. Ściśle łączy się z nią funkcja stabilizacyjna prawa. łączy się z nią funkcja stabilizacyjna prawa.

FUNKCJA GWARANCYJNAFUNKCJA GWARANCYJNA Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą

określonych w nim zasad postępowania nie określonych w nim zasad postępowania nie poniosą negatywnych konsekwencji ze strony poniosą negatywnych konsekwencji ze strony państwa. Szczególne znaczenie funkcja ta państwa. Szczególne znaczenie funkcja ta ma na gruncie prawa karnego. Wyznacza ona ma na gruncie prawa karnego. Wyznacza ona granicę między zakresem uprawnień granicę między zakresem uprawnień państwa a sferą praw i wolności jednostki. państwa a sferą praw i wolności jednostki. Chroni ona jednostkę przed arbitralną Chroni ona jednostkę przed arbitralną ingerencją ze strony władzy publicznej. ingerencją ze strony władzy publicznej. Prawo musi wyraźnie określać zabronione Prawo musi wyraźnie określać zabronione zachowania jednostki. Zachowania, które nie zachowania jednostki. Zachowania, które nie są wyraźnie zabronione przez prawo, traktuje są wyraźnie zabronione przez prawo, traktuje się jakby były dozwolone. się jakby były dozwolone.

FUNKCJA: REGULATOR KONFLIKTÓWFUNKCJA: REGULATOR KONFLIKTÓW Sposoby konfliktów określone są w prawie. Prawo Sposoby konfliktów określone są w prawie. Prawo

pomaga obywatelom w rozwiązywaniu konfliktów. pomaga obywatelom w rozwiązywaniu konfliktów. Pozwala również uniknąć konfliktów, a jeżeli do Pozwala również uniknąć konfliktów, a jeżeli do nich dojdzie to wskazuje sposób ich łagodzenia.nich dojdzie to wskazuje sposób ich łagodzenia.

FUNKCJA KULTUROTWÓRCZAFUNKCJA KULTUROTWÓRCZA Prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa, Prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa,

np. umacniając system wartości.np. umacniając system wartości.Rodzaje prawaRodzaje prawa:: KCKC- Kodeks cywilny - Kodeks cywilny KPKKPK -Kodeks postępowania karnego -Kodeks postępowania karnego KKKK -Kodeks karny -Kodeks karny KKWKKW -Kodeks karny wykonawczy -Kodeks karny wykonawczy KSHKSH -Kodeks spółek handlowych -Kodeks spółek handlowych KPKP -Kodeks pracy -Kodeks pracy

KPAKPA -Kodeks postępowania administracyjnego -Kodeks postępowania administracyjnego KPCKPC -Kodeks postępowania cywilnego -Kodeks postępowania cywilnego KROKRO -Kodeks rodzinny i opiekuńczy -Kodeks rodzinny i opiekuńczy Prawa człowiekaPrawa człowieka są prawami podstawowymi. są prawami podstawowymi.

Przysługują one każdemu człowiekowi od momentu Przysługują one każdemu człowiekowi od momentu urodzenia się. Są niezbywalne – nie można się ich urodzenia się. Są niezbywalne – nie można się ich zrzec, oraz nienaruszalne – istnieją niezależnie od zrzec, oraz nienaruszalne – istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane.władzy i nie mogą być przez nią regulowane.

Język prawaJęzyk prawa należy podzielić na język należy podzielić na język prawny i prawny i prawniczy:prawniczy:

Język Język prawnyprawny -> różni się od języka naturalnego -> różni się od języka naturalnego (słownictwem i zasadami stylistyki, osobliwościami (słownictwem i zasadami stylistyki, osobliwościami gramatycznymi), służy do formułowania tekstów gramatycznymi), służy do formułowania tekstów prawnych zawierających wypowiedzi normatywneprawnych zawierających wypowiedzi normatywne

Język Język prawniczyprawniczy -> używany jest do formułowania -> używany jest do formułowania wypowiedzi o prawie obowiązującym i zjawiskach wypowiedzi o prawie obowiązującym i zjawiskach prawnych.prawnych.

System prawaSystem prawa pozytywnego składa się tylko i wyłącznie z pozytywnego składa się tylko i wyłącznie z norm prawnych. Przepisy i akty normatywne to jedynie norm prawnych. Przepisy i akty normatywne to jedynie materiał do budowy norm prawnych.materiał do budowy norm prawnych.

Fundamentalnymi wartościami, których wymaga się od Fundamentalnymi wartościami, których wymaga się od prawa są prawa są sprawiedliwośćsprawiedliwość i i praworządnośćpraworządność. W rozwoju . W rozwoju historycznym dopracowano się różnych materialnych historycznym dopracowano się różnych materialnych koncepcji sprawiedliwości. Oto najczęściej spotykane: koncepcji sprawiedliwości. Oto najczęściej spotykane:

'każdemu wg jego dzieł''każdemu wg jego dzieł'- oceniany jest tylko ostateczny - oceniany jest tylko ostateczny efekt, a nie np. ilość włożonej pracy (np. egzamin efekt, a nie np. ilość włożonej pracy (np. egzamin maturalny); maturalny);

'każdemu wg jego zasług''każdemu wg jego zasług'- ocenie podlega głównie wysiłek - ocenie podlega głównie wysiłek włożony w coś, a nie skutek (np. poświęcenie żołnierza w włożony w coś, a nie skutek (np. poświęcenie żołnierza w przegranej bitwie); przegranej bitwie);

'każdemu wg jego pozycji''każdemu wg jego pozycji'- różne traktowanie ludzi ze - różne traktowanie ludzi ze względu na pozycję w społeczeństwie, współcześnie względu na pozycję w społeczeństwie, współcześnie dotyczy np. sprawnych fizycznie i kalekich; dotyczy np. sprawnych fizycznie i kalekich;

'każdemu wg jego'każdemu wg jego potrzeb'potrzeb'- na podstawie tej zasady - na podstawie tej zasady formułuje się np. tzw. minimum socjalne w państwie;formułuje się np. tzw. minimum socjalne w państwie;

'każdemu'każdemu toto samo'samo'- ponieważ każdy człowiek jest - ponieważ każdy człowiek jest równy, ma równy żołądek, to rozdział wszystkiego równy, ma równy żołądek, to rozdział wszystkiego po równo uznaje się z sprawiedliwy; ten rodzaj po równo uznaje się z sprawiedliwy; ten rodzaj sprawiedliwości stosuje się np. w Polsce przy sprawiedliwości stosuje się np. w Polsce przy nadawaniu praw wyborczych wśród dorosłych ludzi; nadawaniu praw wyborczych wśród dorosłych ludzi;

'każdemu wg tego, co przyznaje mu prawo''każdemu wg tego, co przyznaje mu prawo'- - formuła odsyłająca do prawa, a prawo zazwyczaj formuła odsyłająca do prawa, a prawo zazwyczaj wykorzystuje którąś z wyżej wymienionych zasad;wykorzystuje którąś z wyżej wymienionych zasad;

Źródła prawa w polskim porządku prawnymŹródła prawa w polskim porządku prawnym

- Konstytucja- Konstytucja - orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego- orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - ratyfikowane umowy międzynarodowe- ratyfikowane umowy międzynarodowe - ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy- ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy - rozporządzenia- rozporządzenia - akty prawa miejscowego- akty prawa miejscowego

Konstytucja Rzeczypospolitej PolskiejKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa – ustawa zasadnicza, najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej zasadnicza, najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej, została uchwalona 2.04.1997 r. przez Polskiej, została uchwalona 2.04.1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzona w Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzona w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 r.ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 r.

Ustawa – Ustawa – jest aktem prawnym o charakterze jest aktem prawnym o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana jest przez parlament.jest przez parlament.

Zakazy lub nakazy określonego postępowania są Zakazy lub nakazy określonego postępowania są formułowane przez formułowane przez dyrektywę. dyrektywę. Nie można orzec o jej Nie można orzec o jej prawdziwości, ponieważ nie jest ona twierdzeniem o prawdziwości, ponieważ nie jest ona twierdzeniem o rzeczywistości. Można orzec o jej obowiązywaniu.rzeczywistości. Można orzec o jej obowiązywaniu.

Prawo wspólnotowe to prawo składające się na system Prawo wspólnotowe to prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.

RozporządzeniaRozporządzenia zbliżone są swoim charakterem do zbliżone są swoim charakterem do ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają charakter przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają charakter wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.

Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał konstytucyjny jest Konstytucyjnego. Trybunał konstytucyjny jest organem sądownictwa konstytucyjnego. organem sądownictwa konstytucyjnego. Podstawowe zadanie trybunału to kontrolowanie Podstawowe zadanie trybunału to kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi rzędu wyższego normami prawnymi rzędu wyższego (Konstytucja, umowy międzynarodowe).(Konstytucja, umowy międzynarodowe).

Uchwały Uchwały organizacjiorganizacji międzynarodowychmiędzynarodowych stanowią źródło prawa międzynarodowego, stanowią źródło prawa międzynarodowego, jeżeli są wydawane na podstawie niewątpliwego jeżeli są wydawane na podstawie niewątpliwego upoważnienia udzielonego tym organizacjom upoważnienia udzielonego tym organizacjom przez państwa członkowskie w odpowiednim przez państwa członkowskie w odpowiednim akcie i zawierają normy generalne oraz akcie i zawierają normy generalne oraz wyznaczają adresatom obowiązki określonego wyznaczają adresatom obowiązki określonego postępowania. Wśród uchwał są regulujące postępowania. Wśród uchwał są regulujące strukturę i sposób funkcjonowania danej strukturę i sposób funkcjonowania danej organizacji oraz takie, które są adresowane do organizacji oraz takie, które są adresowane do państw.państw.

ZwyczajZwyczaj międzynarodowymiędzynarodowy to norma to norma ukształtowana zwyczajowo. Istnieje przekonanie, ukształtowana zwyczajowo. Istnieje przekonanie, że takie normy powinny być przestrzegane jako że takie normy powinny być przestrzegane jako normy prawa międzynarodowego.normy prawa międzynarodowego.

Ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie Ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie narody są wspólnymi zasadami dla wszystkich narody są wspólnymi zasadami dla wszystkich systemów prawnych (prawo wewnętrzne i systemów prawnych (prawo wewnętrzne i międzynarodowe).międzynarodowe).

UmowaUmowa międzynarodowamiędzynarodowa to to porozumienie porozumienie zawarte przez dwa lub więcej podmioty prawa zawarte przez dwa lub więcej podmioty prawa międzynarodowego. W wyniku tego międzynarodowego. W wyniku tego porozumienia podmioty tworzą wiążące je porozumienia podmioty tworzą wiążące je normy postępowania. Umowy międzynarodowe normy postępowania. Umowy międzynarodowe mogą mieć różne nazwy, m.in.: traktat, mogą mieć różne nazwy, m.in.: traktat, konwencja, układ, porozumienie, statut, konwencja, układ, porozumienie, statut, protokół, pakt, konkordat, konstytucja. Można protokół, pakt, konkordat, konstytucja. Można podzielić umowy na dwustronne i wielostronne podzielić umowy na dwustronne i wielostronne oraz otwarte i zamknięte.oraz otwarte i zamknięte.

RatyfikacjaRatyfikacja to ostateczne wyrażenie woli to ostateczne wyrażenie woli związania się daną umową międzynarodową, związania się daną umową międzynarodową, przez kompetentny organ państwa. Tym przez kompetentny organ państwa. Tym organem może być głowa państwa lub organem może być głowa państwa lub parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy międzynarodowe ma prawo ratyfikować międzynarodowe ma prawo ratyfikować Prezydent RP.Prezydent RP.

Wg prawa polskiego umowy:Wg prawa polskiego umowy: - dotyczące granic państwa- dotyczące granic państwa

- dotyczące sojuszów obronnych państwa- dotyczące sojuszów obronnych państwa - pociągające za sobą obciążenie finansowe - pociągające za sobą obciążenie finansowe

państwapaństwa - pociągające za sobą konieczność zmian w - pociągające za sobą konieczność zmian w

ustawodawstwieustawodawstwie nie mogą być ratyfikowane dopóki nie nie mogą być ratyfikowane dopóki nie

zostanie wprowadzona ustawa będąca zostanie wprowadzona ustawa będąca udzieleniem upoważnienia.udzieleniem upoważnienia.

Prawo międzynarodowe reguluje stosunki:Prawo międzynarodowe reguluje stosunki: - między państwami- między państwami - między państwami a organizacjami - między państwami a organizacjami

międzynarodowymimiędzynarodowymi - między organizacjami międzynarodowymi.- między organizacjami międzynarodowymi. Regulacje mogą dotyczyć różnych dziedzin Regulacje mogą dotyczyć różnych dziedzin

(gospodarka, ochrona środowiska, kultura, (gospodarka, ochrona środowiska, kultura, ochrona zdrowia, obronność, sposoby ochrona zdrowia, obronność, sposoby rozstrzygania konfliktów)rozstrzygania konfliktów)

Źródła prawa międzynarodowego to: zwyczaj Źródła prawa międzynarodowego to: zwyczaj międzynarodowy, umowy międzynarodowe, międzynarodowy, umowy międzynarodowe, ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie narody, uchwały prawotwórcze organizacji narody, uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych.międzynarodowych.

SpołecznośćSpołeczność międzynarodowa międzynarodowa to wszystkie to wszystkie państwa, które utrzymują między sobą stosunki państwa, które utrzymują między sobą stosunki regulowane przez prawo międzynarodowe. Wg regulowane przez prawo międzynarodowe. Wg prawa międzynarodowego ta społeczność opiera się prawa międzynarodowego ta społeczność opiera się na zasadzie równości wszystkich państw na zasadzie równości wszystkich państw (niezależnie od wielkości terytorium państwa i liczby (niezależnie od wielkości terytorium państwa i liczby jego ludności), które ją tworzą. Każde państwo jego ludności), które ją tworzą. Każde państwo może dobrowolnie przyjąć jakieś obowiązki, lecz może dobrowolnie przyjąć jakieś obowiązki, lecz żadne nie może narzucić ich innemu państwu.żadne nie może narzucić ich innemu państwu.

Państwo jest zasadniczym podmiotem prawa Państwo jest zasadniczym podmiotem prawa międzynarodowego. Powinno ono posiadać międzynarodowego. Powinno ono posiadać następujące cechy: następujące cechy:

1) stałą ludność,1) stałą ludność, 2) określone terytorium, 2) określone terytorium, 3) władzę, która ma charakter władzy najwyższej – 3) władzę, która ma charakter władzy najwyższej –

suwerennej. suwerennej. Państwo przez sam fakt swojego powstania staje się Państwo przez sam fakt swojego powstania staje się

pełnym podmiotem prawa międzynarodowego pełnym podmiotem prawa międzynarodowego (podmiot suwerenny, pełny, pierwotny). Wszystkie (podmiot suwerenny, pełny, pierwotny). Wszystkie inne podmioty prawa międzynarodowego są inne podmioty prawa międzynarodowego są podmiotami niesuwerennymi. podmiotami niesuwerennymi.

Sądzę, że wszyscy powinni znać prawo i funkcje, które Sądzę, że wszyscy powinni znać prawo i funkcje, które ono sprawuje. Z prawem spotykamy się na co dzień, ono sprawuje. Z prawem spotykamy się na co dzień, każdego dnia w mniejszym lub większym stopniu nas każdego dnia w mniejszym lub większym stopniu nas dosięga. Każdego z nas dotyczy jednakowo. Jego dosięga. Każdego z nas dotyczy jednakowo. Jego zadaniem jest wypełniać określone funkcje, które zadaniem jest wypełniać określone funkcje, które zostały wymienione i krótko opisane we wcześniejszej zostały wymienione i krótko opisane we wcześniejszej części referatu. Prawo zostało stworzone po to, aby części referatu. Prawo zostało stworzone po to, aby określić pewne normy mające obowiązywać w określić pewne normy mające obowiązywać w społeczeństwie.społeczeństwie.

Gdyby nie istniało prawo, dużo częściej miałyby miejsce Gdyby nie istniało prawo, dużo częściej miałyby miejsce spory i konflikty międzyludzkie. Dzięki normom spory i konflikty międzyludzkie. Dzięki normom określonym przy pomocy prawa nasze życie staje się określonym przy pomocy prawa nasze życie staje się łatwiejsze, wyraźnie wytyczone zostały zasady, które są łatwiejsze, wyraźnie wytyczone zostały zasady, które są prawidłowe, moralne i których powinno się prawidłowe, moralne i których powinno się przestrzegać, aby żyć w zgodzie i harmonii z przestrzegać, aby żyć w zgodzie i harmonii z otaczającym nas społeczeństwem. Każdy obywatel otaczającym nas społeczeństwem. Każdy obywatel powinien zapoznać się z prawem, aby móc je powinien zapoznać się z prawem, aby móc je przestrzegać.przestrzegać.

BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA Kompendium wiedzy o społeczeństwie, Kompendium wiedzy o społeczeństwie,

państwie i prawie państwie i prawie pod redakcją Marii pod redakcją Marii Zmierczak i Sławomiry Wronkowskiej. Zmierczak i Sławomiry Wronkowskiej. Wydawnictwo naukowe PWN. Warszawa-Wydawnictwo naukowe PWN. Warszawa-Poznań 1993. ISBN 83-01-11411-8Poznań 1993. ISBN 83-01-11411-8

Podstawy wiedzy o prawie.Podstawy wiedzy o prawie. Praca zbiorowa Praca zbiorowa pod redakcją Wojciecha Sokolewicza. pod redakcją Wojciecha Sokolewicza. Wydanie pierwsze. Wydawnictwa Szkolne i Wydanie pierwsze. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1985. ISBN 83-02-Pedagogiczne. Warszawa 1985. ISBN 83-02-02297-702297-7

InternetInternet