8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

1/16

Mentor: Prof.dr. Anesa Jerkovi-MujkiStudent:______________________________

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

2/16

Genetiki inenjering je manipulacija ciljanimsegmentima DNK molekule, tj genima i njihovimdijelovima;

U sklopu genetikog inenjeringa postoji nekolikotehnika: -manipulacija nukleinskim kiselinama

-kloniranje gena

-upotreba restrikcijskih enzima-enzimi koji modificiraju DNK

-DNK polimeraze

-DNK ligaze

UVOD

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

3/16

Genetska transformacija-modifikacija je kontrolirano

unoenje nukleinskih kiselina DNK i RNK u geneprimaoca. Osnovna klasifikacija bazirana na koliinimanipuliranog materijala je sljedea:

-Genetsko inenjerstvo-Hromosomsko inenjerstvo-Genomsko inenjerstvo

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

4/16

DNK je materija

specifina za svaku ivujedinku na planet

Ona je osnovna materija

naslijea - prenoenja

osobina sa roditelja napotomke

Duina ukupne DNK ujednoj eliji se kod ovjeka

procijenjuje na 174 cm.Osnovna jedinica grae

DNK je nukleotid

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

5/16

DNK je spiralizovana, ima dva lanca, a na svakom od

tih lanaca su nanizani nukleotidi, po principukomplementarnosti heterociklinih bazaHeterocokline baze, koje su dio nukleotida,

podijeljene su prema svojim hemijskimspecifinostima na purinske baze i pirimidinske baze.

U purinske baze spadaju adenin i guanin, a upirimidinske spadaju citozin, timin i uracil (uracil jedio RNK

Replikacija DNK odvija se prije svake elijske diobe iomoguava kasniju podjelu svakog hromozoma nadvije hromatide.

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

6/16

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

7/16

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

8/16

Autonomna replikacija jedne molekule rekombinantne DNK

poinje u jednoj eliji, a nastavlja se u potomcima te elije ilisusjednim elijama

Time od svake pojedine molekule nastaje mnotvo njoj identinihmolekula

razmnoavanjerekombinantne DNK I stranih gena koje ta DNK usebi nosi, naziva se kloniranje DNK ili kloniranje gena

Strana DNK prelomi se na tano odreenim mjestim pomourestriktivnog enizma

Krajevi jednog od fragmenata strane DNK spoje se pomouenzima DNK ligaze s krajevima vektorske DNK I na taj naindobije se cirkularna rekombinantna DNK.

Rekombinantna DNK unosi se u bakterijske elije koje suprethodno obraene tako da postanu prpusne za DNK. Nakonunoenja, rekombinana DNK se replicira u bakterijskojcitoplazmi, dok se bakterije istodobno mnoe. Tako nastaje klon

rekombinantne DNK I unutar njega klon stranih gena.

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

9/16

Prmjena genetikog inenjerstva u medicine ogleda se usljedeimpoljima:

Proizvodnja velikih koliina razliitih supstanci zalijeenje razliitih bolesti(inzulin, interferon, hormonrasta, faktori rasta,faktori zgruavanja te vakcine)

Dijagnostika

Sekvenciranje humanog genoma

Genska terapija

PRIMJENA GENETIKOG INENJERSTVA U

MEDICINI

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

10/16

1923.godine dvojica naunika Banting i Best su dobiliNobelovu nagradu za otkrie inzulina koji je uspio da spasimnogo ivota.Inzulin je na poetku bio ivotinjskogporijeklai kao takav

imao je alergijske reakcije kao nuspojave.Zahvaljujui genetikom inenjeringu 1950.godine je

otkriven sekvencijski raspored aminokiselina u humanom

inzulinu.Prvi sintetiki inzulin proizveden je ranih ezdesetih godina,

a prvi genetski sintetiki humani inzulin je proizveden 1977.godine.

Daljim istraivanjima inzulina, tokom devedesetih godinadvadesetog stoljea napravljena je nova generacija inzulinatzv. humani inzulinski analozi ili moderni inzulini koji imaju

bolje karakteristike od humanih inzulina.

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

11/16

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

12/16

Transgenine biljke su otpornije na loe vanjske utjecaje,kao to je vlga, toplina, sua, pojedine su ak otporne i naherbicide i preveliku koliinu soli. Primjeri za

transgenine biljke:

a)

b)c)

a) Paradajz koji due ostaje svje; b) soja otporna naherbicide; c) kukuruz otporan na herbicide

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

13/16

PREDNOSTI GENETIKOG INENJERINGA UPOLJOPRIVREDI

Poveanje sigurnosti ishrane Poboljavanje nutritivne vrijednosti namjernicaHrana sa jo vie zdravstvenih dobrobiti

(npr.paradjz obogaen beta karotenom i likopenom) Smanjenje hroninih bolesti vezanih za prehranu Biljke sporije prpadaju

Otprnost na herbicide

Manje cijene proizvoda

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

14/16

NEDOSTACI GENETIKOG INENJERINGA UPOJOPRIVREDI

Alergije

Toksinost

Neravnotea nutrijenata

Smanjena raznolikost hrane

Meusobna interakcija nutrijenata

Interakcija nutrijenata i gena

Bioraspoloivost nutrijenata

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

15/16

PRIMJENA GENETIKOG INENJERINGA UINDUSTRIJI

Primjena genetikog inenjeringa u industriji:

genetiki modificirane bakterije koje razgrauju

toksini otpad, genetiki modificirani kvasci koji koriste

celulozu za proizvodnju glukoze i alkohola za

biogorivo,

uzgoj algi u marikulturi

poboljanje metoda u prehrambenoj industriji.

8/13/2019 primjena genetikog inenjeringa

16/16