PRINCIPI FUNKCIONALNEORGANIZACIJEPROIZVODNE ZONE

Tijana Vujičić dipl.inž.arh.17.03.2014.

Definicije tehnološkog procesa proizvodnje

Tehnološki proces proizvodnje je osnovni determinišući faktor prostorneorganizacije industrijskog kompleksa.

Tehnološki proces proizvodnje podrazumijeva skup raznorodnih faza obrade sirovina ili poluproizvoda, koje, združene logičnim redoslijedom, rezultuju nastankom nekog (određenog) proizvoda.

Tehnološki proces proizvodnje može se posmatrati i kao promišljeni slijed radnih mjesta, a radna mjesta jesu pozicije na kojima se susreću materijal, radnik i energija.

Graforad proizvodnje

Intenzivno i stalno kretanje ljudi i materijala i razmjena energije, što karakteriše svaki tehnološki proces proizvodnje, grafički se uobličavaju putem izrade tzv. graforada proizvodnje.

Kroz utvrđivanje funkcionalne povezanosti pojedinih radnih operacijagraforad proizvodnje određuje međusobne odnose potrebnih prostora unutar jednog industrijskog objekta.

Graforad proizvodnje ne definiše veličinu i oblik tih prostora.

Graforad proizvodnje

Graforad proizvodnje.

LEGENDA:01.- skladište sirovina02.- perionica pamuka03.- isprašivanje pamuka04.- sortiranje pamuka05.- skladište sortiranog pamuka06.- raščešljavanje pamuka07.- ađustiranje08.- trganje09.- vlačenje10.- tutkalisanje11.- skladište vate12.- konfekcija dušeka13.- konfekcija jorgana14.- skladište konfekcije.

Graforad proizvodnje

Uokviravanje graforada proizvodnje arhitektonskim rješenjem

LEGENDA:01.- skladište sirovina02.- perionica pamuka03.- isprašivanje pamuka04.- sortiranje pamuka05.- skladište sortiranog pamuka06.- raščešljavanje pamuka07.- ađustiranje08.- trganje09.- vlačenje10.- tutkalisanje11.- skladište vate12.- konfekcija dušeka13.- konfekcija jorgana14.- skladište konfekcije.

Način odvijanja tehnološkog procesa

Tehnološki proces proizvodnje, kao skup većeg broja radnih faza, principijelno se može organizovati u:

- vertikalnom i- horizontalnom smislu.

Vertikalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Organiziracija i odvijanje tehnološkog procesa, posmatrano u vertikalnom smislu, može biti izvedeno:

A - u jednom nivou tj. horizontalnoB - u više nivoa tj. gravitaciono iC - slobodnim kretanjem u prostoru.

Vertikalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Odraz različitog načina organizovanja i odvijanja tehnološkogprocesa u vertikalnom smislu na oblik industrijske zgrade (ilikompleksa).

Vertikalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Organizacija tehnološkog procesa u vertikalnom smislu slobodnim kretanjem u prostoru.Na slici Ekono Energy elektrana Vaskiluodon Voima Oy, Finland.

Horizontalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Tehnološki proces proizvodnje u horizontalnom smislu posmatrano može biti organizovan kao:

- otvoreni tok / linijski tok- zatvoreni tok / kružni tok

Horizontalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Otvoreni/linijski tok organizacije tehnološkog procesa proizvodnje.

Horizontalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Kružni tok organizovanja tehnološkog procesa proizvodnje.

Horizontalni način odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Primjer kružnog toka procesa proizvodnjePredionica u Prokuplju, Vojislav Damjanović 1955.

Principi odvijanja tehnološkog procesa proizvodnje

Obzirom na karakter finalnog proizvoda, tehnološki proces proizvodnje može biti:

- analitičan- sintetičan

Analitički Sintetički

Organizacija radnog mjesta

Elementi radnog mjesta i neposrednog oktuženja.

radna mašina

čisti gabarit

radni gabaritradnik

sirovina proizvodalat

interna kolska

saobraćajnica

pješačka traka

pješačka traka

š50

50

hala

Radno mjesto

Radno mjesto

Organizacija radnog mjesta

grupa radnih

gabarita

radni gabarit mašine

prostor hale

Elementi radnog mjesta i neposrednog oktuženja.

Podjela industrijskih hala prema visini korisnog prostora

Prema nomenklaturi industrijske hale se dijele na:

- Niske hale visine do 7m

- Visoke hale preko 7m(jednobrodne, dvobrodne, višebrodne)

- Višespratne industrijske zgrade(jednotraktni objekti, dvotraktni, dvoipotraktni, trotraktni)

Osvjetljenje

Svjetlo u halu može biti uvedeno kao:- lateralno / bočno - zenitalno.

a

Lateralno uvođenje prirodnog

svjetla u objekat.

Zenitalno uvođenje prirodnog

svjetla u objekat.

Osvjetljenje

a

Osvjetljenje

Osvjetljenje_nastavak

Bezbjednost i protivpožarna zaštita

1. Pravilno razvijena mreža komunikacija (horizonatne i vertikalne) i pravilno dimenzionisane komunikacije (procesne i evakuacione)

2. Kod niskih prizemnih hala uz prozore se ostavlja slobodan prostor širine 1m radi prinudnog izlaska kroz prozorske otvore

3. Vertikalne komunikacije (i izlazi iz objekta kod prizemnih hala) udaljene ne više od 30m od radnih mjesta

Broj

osoba

Minimalna širina

pješačke

komunikacije

Optimalna širina

pješačke

komunikacije

do 100 1.10 0.20

do 250 1.65 1.80

do 400 2.20 2.40

Po 60cm evakuacione komunikaci je os igurava se na svakih s ledećih 100 radnika

Širina evakuacionih komunikacija prema broju radnika

DIN18225

Bezbjednost i protivpožarna zaštita

4. Stepeništa za evakuaciju su jednokaraka, dvokraka i izuzetno spiralna. Ukoliko su rađena od metala stepeništa moraju biti izvan objekta

5. Svaki radionički prostor mora da ima rezervne izlaze dislocirane na suprotnim stranama koji vode u slobodan otvoren prostor

6. Potrebno je voditi računa o izboru primjenjenih građevinskih materijala u odnosu na određene zone rizika od požara. Za potrebe protivpožarne zaštite koristi se više materijala od kojih se izdvajaju: armirani beton, perlit-beton, perlit-gips, opeka, ploče na bazi vlaknastog silikatam i sl.

7. Ukoliko se primjenjuju konstrukcije od lako zapaljivih materijala potrebno je praviti prekide na određenim distancama kako bi se spriječila mogućnost širenja požara.

8. U radioničkim halama neophodno je uvoditi protivpožarne zidove i zavjese na maksimalnoj distanci od 40m

9. Planirati posebnu hidrantsku mrežu za zaštitu od požara, kao i vanjske i unutrašnje hidrante

10. Odstojanje objekata u industrijskom kompleksu treba da je L=H ili veće od 18m11. Maksimalna distanca ulice od objekta je 20m, a minimalna H/2 ili 3m12. Minimalna širina kolskog prolaza – pasaža 3m, visina 3.5m

Ispitna pitanja

1. Definicija tehnološkog procesa i graforada proizvodnje (skicirati i objasniti)2. Organizacija i odvijanje tehnološkog procesa u vertikalnom smislu (skicirati i

objasniti)3. Organizacija i odvijanje tehnološkog procesa u horizontalnom smislu (skicirati i

objasniti)4. Organizacija i odvijanje tehnološkog procesa u vertikalnom i horizonatlnom

smislu (skicirati i objasniti)5. Organizacija radnog mjesta - Elementi radnog mjesta i neposrednog oktuženja.6. Načini uvođenja prirodnog osvjetljenja u unutrašnjost industrijske hale7. Za halu konstruktivnog raspona 10m sračunati optimalnu svjetlu visinu hale i visinu

prozorskog otvora. Način uvođenja svjetla u ubjekat zenitalno preko testerastog šed krova.

8. Za halu poprečnog konstruktivnog raspona 12 m sračunati optimalnu svjetlu visinu hale i visinu prozorskog otvora. Način uvođenja svjetla u ubjekat: bilateralno.

9. Osnovni principi protivpožarne zaštite u industrijskim kompleksima i objekatima.