PËRMBAJTJA 1. UDHËZUES PËR PROCEDURAT NË …˜зданија/AL/Publikacii/05Priracnik MSC...Furnizimi me ujë të pijshëm, furnizimi me ujë teknologjik, kanalizimi dhe pastrimi

PËRMBAJTJA

1. UDHËZUES PËR PROCEDURAT NË VEPRIMTARITË KOMUNALE PËR NJËSITË E

VETËQEVERISJES LOKALE (me formularë) ........................................................................... 2

HYRJE ......................................................................................................................................... 3

1.1. Procedurat e përgjithshme për sjelljen e akteve ................................................................... 4

1.2. Veprimtaritë komunale ....................................................................................................... 11

1.3. Rregullimi dhe organizimi i transportit publik lokal të udhëtarëve ................................... 18

1.4. Ndërtimi, mirëmbajtja, rikonstruimi dhe mbrojtja e rrugëve lokale dhe objekteve tjera

infrastrukturore .......................................................................................................................... 37

1.5. Furnizimi me ujë të pijshëm, furnizimi me ujë teknologjik, kanalizimi dhe pastrimi i

ujërave të zeza ........................................................................................................................... 70

1.6. Mbledhja, transportimi dhe procesimi i mbeturinave komunale të ngurta dhe teknologjike

................................................................................................................................................... 74

1.7. Shërbimet funerale ............................................................................................................. 77

1.8. Pastërtia publike ................................................................................................................. 78

2. UDHËZUES PËR PROCEDURAT NË PLANIFIKIMIN URBANISTIK PËR NJËSITË E

VETËQEVERISJES LOKALE (me formularë) ......................................................................... 80

2.1. Hyrje ................................................................................................................................... 81

2.2. Ekstrakti nga plani urbanistik ............................................................................................. 82

2.3. Projekti urbanistik .............................................................................................................. 88

2.4. Vendimi për kushtet e lokacionit ........................................................................................ 92

2.5. Leje për ndërtim ............................................................................................................... 105

2.6. Ndryshimi i investuesit ..................................................................................................... 122

2.7. Leje për punë përgatitore .................................................................................................. 129

2.8. Ndërtime për të cilat nuk nevojitet leje për ndërtim ......................................................... 132

2.9. Objektet e përkohshme dhe pajisja urbane ....................................................................... 136

2.10. Leje për përdorim ........................................................................................................... 142

2.11. Ridedikimi i objektit ndërtimor ...................................................................................... 150

2.12. Mënjanimi i objektit ....................................................................................................... 154

2.13. Ankesa ............................................................................................................................ 158

2.14. Mbikëqyrja ..................................................................................................................... 161

1

3. UDHËZUES PËR PROCEDURAТ NË MENAXHIMIN FINANCIAR PËR NJËSITË E

VETËQEVERISJES LOKALE (me formularë) ....................................................................... 172

3.1. TATIMI I PRONËS ......................................................................................................... 174

3.2. TATIMI I TRASHËGIMISË DHE DHURATAVE ........................................................ 180

3.3. TATIMI I QARKULLIMIT TË PATUNDSHMËRIVE ................................................. 187

3.4. TAKSA KOMUNALE ..................................................................................................... 219

3.5. MBIKËQYRJE ................................................................................................................. 225

4. Mjedisi jetësor......................................................................................................................... 227

Përmbledhje ................................................................................................................................ 228

4.1. Vështrim i rregullores së Maqedonisë dhe prioriteteve të NJVQL-së ............................. 229

4.2. Shërbime të cilat jepen përmes Qendrave Komunale për shërbime ................................ 241

4.3. Ndërprerja dhe kontrolli i integruar i ndotjes – NKIN ..................................................... 245

5. Kompetenca të përgjithshme të komunës .............................................................................. 257

6. Përshkrim i detyrave të punës së punonjësve në qendrat komunale për shërbime .......... 268

7. Hapat dhe metodat e ndryshme për përmirësimin e informimit të qytetarëve dhe dhënia e

shërbimeve këshilldhënëse ......................................................................................................... 269

8. Vlerësimi i zbatimit të shërbimeve komunale dhe hulumtimi i kënaqësisë së qytetarëve ... 274

Përkujdesja shëndetësore (shëndetësia) ................................................................................... 282

Shërbimet e planifikimit urban ................................................................................................ 282

9. Lista e akteve dhe akteve nënligjore lidhur me realizimin e procedurave në qendrat komunale

për shërbime ............................................................................................................................... 284

10. Kahje për ndërtimin e besimit dhe përmirësimin e raporteve me qytetarët ....................... 287

10.1. Aftësi të komunikimit për personelin e qendrave komunale për shërbime .................... 288

10.2. Aftësi për të negociuar dhe për të arritur marrëveshje .................................................. 304

10.2. Aftësi për të negociuar dhe për të arritur marrëveshje .................................................. 304

10.3. Aftësi të motivimit .......................................................................................................... 315

10.4. Aftësi për komunikim ndërsektoral ................................................................................ 324

2

1. UDHËZUES PËR PROCEDURAT NË VEPRIMTARITË KOMUNALE PËR NJËSITË E VETËQEVERISJES LOKALE (me

formularë)

3

HYRJE

Me procesin e decentralizimit, i cili faktikisht u operacionalizua në muajin korrik të vitit

2005, një numër i madh i ingjerencave barten prej pushtetit qendror në atë lokal. Me vetë këtë

krijohen kushte për shumë risi pozitive në punën e njësive të vetëqeverisjes lokale (NJVL). Por,

bartja e ingjerencave vetvetiu nuk do të thotë vetëm e drejtë e caktuar, por edhe obligim të cilin

vetëqeverisja lokale duhet patjetër ta kryejë në mënyrë konzistente dhe cilësore. Ky Udhëzues

ka për qëllim të ndihmojë në vendosjen e procedurave dhe standardeve të unifikuara në

dhënien e shërbimeve administrative nga veprimtaritë komunale, dhe njëkohësisht të jetë edhe

përkujtues për procedurën administrative të cilën e realizojnë nëpunësit shtetërorë në NJVL-të

gjatë sjelljes së akteve individuale administrative në fushën e punëve komunale. Gjithashtu,

këtu do të përshkruhet edhe mbikëqyrja që e zbatojnë inspektorët e autorizuar nga fusha që

është lëndë e këtij udhëzuesi. Udhëzuesi përmban edhe propozime për formularë standardë në

pjesën e realizimit të akteve individuale administrative nga punët komunale.

Edhe para fillimit të realizimit të decentralizimit, veprimtaritë komunale në pjesën më të

madhe paraqitnin ingjerencë të autoriteteve komunale. Por, edhe përpos këtij fakti, punët

komunale ende nuk janë në nivelin e dëshiruar të zhvillimit dhe ende ekziston dallim i madh

gjatë realizimit të tyre. Përkatësisht, në një pjesë të madhe të komunave mungojnë procedura

dhe formularë të unifikuar për dhënien e shërbimeve. Gjithashtu, në një numër të madh të

rasteve mungojnë akte të përgjithshme të cilat mund t‟i sjellin komunat, dhe janë në funksion të

definimit dhe vendosjes së procedurave për dhënie të shërbimeve cilësore administrative nga

sfera komunale.

Realizimi i të drejtave, obligimeve dhe interesave individuale të personave juridikë dhe

fizikë para organeve të komunës realizohet në procedurë të përcaktuar me Ligjin për procedurë

të përgjithshme administrative dhe me ligje tjera të posaçme. Të drejtat materiale janë të

rregulluara me ligje të posaçme materiale, me të cilat rregullohen sfera të ndryshme nga fusha

komunale.

Nga ana tjetër, Ligji për vetëqeverisje lokale si një prej ingjerencave i definon edhe

ingjerencat e komunës në fushën e veprimtarive komunale, edhe atë: furnizimi me ujë të

pijshëm; furnizimi me ujë teknologjik; kanalizimi dhe pastrimi i ujërave të zeza; ndriçimi publik;

kanalizimi dhe trajtimi i ujërave atmosferike; mirëmbajtja e pastërtisë publike; mbledhja,

transportimi dhe procesimi i mbeturinave komunale të ngurta dhe teknologjike; rregullimi dhe

organizimi i transportit publik lokal të udhëtarëve; furnizimi me gaz natyror dhe energji

ngrohëse; mirëmbajtja e varreve, varrezave, krematoriumeve dhe dhënia e shërbimeve

funerale; ndërtimi, mirëmbajtja, rikonstruimi dhe mbrojtja e rrugëve lokale, rrugëve dhe

objekteve tjera infrastrukturore; rregullimi i regjimit të komunikacionit; ndërtimi dhe mirëmbajtja e

sinjalizimit rrugor të komunikacionit; ndërtimi dhe mirëmbajtja e hapësirës publike për parkim;

largimi i automjeteve të parkuara kundër rregullave; largimi i automjeteve të papërdorshme prej

sipërfaqeve publike; ndërtimi dhe mirëmbajtja e tregjeve; pastrimi i oxhaqeve; mirëmbajtja dhe

shfrytëzimi i parqeve, gjelbërimit, park-pyjeve dhe sipërfaqeve rekreative; rregullimi, mirëmbajtja

dhe shfrytëzimi i shtretërve lumorë në pjesët e urbanizuara; caktimi i emrave të rrugëve,

shesheve, urave dhe objekteve tjera infrastrukturore.

Ky Udhëzues ka për qëllim të kontribuojë në krijimin dhe zbatimin e procedurave të

unifikuara, si dhe në standardizimin e dokumenteve (formularëve) që i shfrytëzojnë NJVL-të, me

qëllim te mëtutjeshëm që komunat të jenë të përgatitura t‟u përgjigjen kërkesave për

4

standardizim të përcaktuara sipas disa prej sistemeve ekzistuese për standardizim, për

shembull futja e ISO standardeve në NJVL-të.

Së fundi, ky Udhëzues nuk ka për qëllim t‟i shpjegojë dhe t‟i përpunojë të gjitha

ingjerencat e NJVL-ve në sferën komunale, por i përmban informatat e nevojshme për mënyrën

dhe procedurën të cilat i zbaton administrata komunale me qëllim të sjelljes së akteve

individuale administrative në fushën e veprimtarive komunale. Gjatë kësaj, duhet të

përmendet që veprimtaritë komunale në ingjerencë të komunave, të cilat kryhen nga ana e

ndërmarrjeve publike komunale dhe subjekteve tjera të cilave u është besuar kryerja e një pjese

të aktiviteteve komunale nuk janë lëndë e përpunimit të këtij Udhëzuesi.

Në kryerjen e punëve nga punët komunale, sjellja e akteve administrative është e

paraparë në punët vijuese:

Rregullimi dhe organizimi i transportit publik lokal të udhëtarëve;

Ndërtimi, mirëmbajtja, rikonstruimi dhe mbrojtja e rrugëve lokale dhe objekteve tjera

infrastrukturore;

Furnizimi me ujë të pijshëm, furnizimi me ujë teknologjik, kanalizimi dhe pastrimi i

ujërave të zeza;

Mbledhja, transportimi dhe procesimi i mbeturinave komunale të ngurta dhe teknologjike;

Mirëmbajtja e varreve, varrezave, krematoriumeve dhe dhënia e shërbimeve funerale;

Pastërtia publike.

Gjithashtu, sjellja dhe hartimi i akteve administrative është paraparë edhe gjatë kryerjes

së mbikëqyrjes inspektorale të realizimit të punëve të lartpërmendura.

Gjatë përpunimit të procedurave dhe propozim-formularëve për aktet administrative nga

punët komunale, ky Udhëzues i merr parasysh ligjet materiale të cilat e rregullojnë këtë fushë, si

dhe:

Ligjin për vetëqeverisje lokale (Gazeta zyrtare nr. 05/02),

Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare nr. 38/05), dhe

Rregulloren për punë në zyrë dhe punë arkivore (Gazeta zyrtare nr. 58/96).

1.1. Procedurat e përgjithshme për sjelljen e akteve

Procedura për kërkesat e personave juridikë dhe fizikë

Kërkesa për pëlqim ose leje dorëzohet deri te zyra e përparme, ku nga ana e nëpunësit

shtetëror kontrollohet a është ajo komplete, përkatësisht a është e plotësuar tërësisht dhe në

mënyrë të rregullt dhe, nëse është e nevojshme, a është paguar për të taksa administrative në

pajtim me Ligjin për taksa administrative.

Nëse në komunë në aspekt organizativ nuk ekziston zyrë e përparme, atëherë kërkesa

dorëzohet deri te arkivi, ku nga ana e nëpunësit që e mban arkivin kontrollohet se a është

bashkëngjitur dëshmi që janë paguar taksat administrative ndaj kërkesës. Nëse ndaj kërkesës

ka dëshmi për taksa të paguara administrative, nëpunësi nga arkivi, pas regjistrimit në protokol,

e dorëzon atë deri te udhëheqësi i seksionit/sektorit përgjegjës për punë komunale. Udhëheqësi

5

i seksionit/sektorit kontrollon a është plotësuar kërkesa në mënyrë të rregullt dhe a janë

bashkëngjitur ndaj saj të gjitha dokumentet e nevojshme. Pas kontrollimit, kërkesa dorëzohet

deri te nëpunësi shtetëror për procedurë të mëtutjeshme.

Kërkesa e plotësuar në mënyrë të rregullt dorëzohet deri te arkivi me qëllim të

regjistrimit dhe evidentimit të saj në protokol. Pas marrjes së numrit arkivor, kërkesa kthehet në

zyrën e përparme, prej ku dërgohet deri te udhëheqësi i seksionit përgjegjës për punë

komunale.

Pasi që t‟i kryejë të gjitha veprimet e nevojshme për përcaktim të mundësisë për lëshim

të pëlqimit / lejes / vendimit, nëpunësi përgjegjës shtetëror i qaset hartimit të

pëlqimit/lejes/vendimit.

Pëlqimi/leja/vendimi duhet patjetër t‟i përmbajë të gjitha elementet e përcaktuara me

Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative. Përkatësisht, duhet patjetër të ketë hyrje,

dispozitiv, arsyetim, mësim juridik, datë të lëshimit, nënshkrim dhe vulë. Pëlqimi/leja i/e hartuar

në këtë mënyrë dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për shkak të aprovimit. Pasi që

pëlqimi/leja të jetë aprovuar nga udhëheqësi, ai/ajo dorëzohet deri te kryetari i komunës për

shkak të nënshkrimit. Akti i nënshkruar (pëlqimi/leja/vendimi) dorëzohet deri te parashtruesi me

fletëdorëzim të rregullt.

Në pamjen 1 është dhënë pasqyrë skematike për rrjedhën e dokumenteve dhe procedurën për

sjellje të vendimit.

6

Pamja 1

ARKIVI Zyra e përparme

Udhëheqësi i

seksionit/sektorit

Nëpunësi shtetëror i cili

vepron në lidhje me

lëndën

Kryetari i komunës

Kërkesa hyrëse

Vendimi për

kërkesën

Pala

POZITIVISHT

NEGATIVISHT

E DREJTA E

ANKESËS

7

Procedura për ankesë

Kundër vendimit të sjellë për kërkesën e palës për lëshim të ndonjë akti (licencës,

pëlqimit, lejes, etj.), kërkuesit i lejohet ankesa nëpërmjet organit të shkallës së parë (kryetarit të

komunës) deri te organi i shkallës së dytë në procedurë (ministri i transportit dhe lidhjeve) në

afatin e përcaktuar me ligj. Afati i përgjithshëm për parashtrimin e ankesës është 15 ditë, në

pajtim me Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative, i cili aplikohet gjithmonë kur nuk

është paraparë afat tjetër me ndonjë prej ligjeve materiale (të posaçme). Por, në numrin më të

madh të rasteve, në pajtim me ligjet e posaçme, ky afat është 8 ditë nga dita e pranimit të

vendimit, edhe atë për ato me të cilat refuzohet kërkesa.

Ankesa (parashtresa e cila e përmban atë) dorëzohet deri te zyra e përparme (nëse

ekziston) ose arkivi i komunës, ku kontrollohet se a është paguar për të taksa administrative në

pajtim me Ligjin për taksa administrative. Nëse ka dëshmi për taksa të paguara administrative,

nëpunësi nga arkivi, pas regjistrimit në protokol, e dorëzon atë deri te udhëheqësi i

seksionit/sektorit përgjegjës për punë komunale. Udhëheqësi i seksionit/sektorit kontrollon se a

është ankesa e lejuar, në kohë dhe e parashtruar nga personi i autorizuar.

Nëse ankesa nuk është e lejuar, nuk është në kohë ose është parashtruar nga personi i

paautorizuar, atëherë ajo do të hidhet poshtë me vendim të cilin e sjell kryetari i komunës. Nëse

ankesa ka bazë (është e lejuar, në kohë dhe e parashtruar nga personi i autorizuar), atëherë

udhëheqësi i seksionit/sektorit bashkë me nëpunësin kompetent i cili ka punuar në lidhje me

lëndën kontrollojnë se a duhet të pranohet ankesa apo jo. Nëse pranohet ankesa, hartohet

Propozim-vendim i ri, me të cilin do të zëvendësohet akti i sjellë paraprakisht dhe dorëzohet deri

te kryetari i komunës për nënshkrim. Kundër vendimit të kryetarit të komunës të sjellë pas

ankesës së parashtruar nga ana e palës së pakënaqur është e lejuar ankesë deri te organi i

shkallës së dytë në afat të përcaktuar me ligj.

Nëse edhe pas shqyrtimit të ankesës nuk ndryshohet akti i sjellë paraprakisht,

përkatësisht organi nuk pajtohet me ankesën e parashtruar, kryetari i komunës është i obliguar

që ankesën ta dorëzojë deri te organi i shkallës së dytë në afat prej më së shumti 15 ditëve nga

dita e pranimit të ankesës.

Në lidhje me ankesën e parashtruar kundër vendimit të sjellë nga kryetari i komunës,

ministri vendos me vendim. Me vendimin, ministri mund ta pranojë ankesën, ta pranojë

pjesërisht ose ta refuzojë atë.

Kundër vendimit për ankesën, të sjellë nga ana e organit të shkallës së dytë, mund të

ngritet procedurë për kontest administrativ para Gjyqit administrativ.

Në pamjen 2 është dhënë pasqyrë skematike për rrjedhën e dokumenteve dhe

procedurën për ankesën e parashtruar nga pala e pakënaqur.

8

Pamja 2

Nëse ankesa

është:

Pala

Zyra e përparme ose

Arkivi

Udhëheqësi i Sektorit/

Seksionit

Jo e lejuar

Jo në kohë

Parashtrues i paautorizuar

Kryetari i komunës

Vendim për hedhje poshtë të

ankesës

E lejuar

Në kohë

Parashtrues i autorizuar

Shqyrtohet

ankesa Kryetari i komunës

Kryetari i komunës

Vendim

Pranohet

Refuzohet

Vendim

Organi i shkallës së dytë

Vendim

Kontesti administrativ

para Gjyqit

administrativ

9

Procedura gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes inspektorale

Inspektori i cili është kompetent për realizimin e procedurës ngrit aktivitet me detyrë

zyrtare ose pas kërkesës paraprake të palës.

Pastaj konstatohet një gjendje e caktuar me dalje në terren ose me shqyrtim të

dokumentacionit, dhe gjatë kësaj hartohet procesverbal në të cilin futen: emërtimi i organit që e

kryen veprimin, vendi, data dhe ora kur kryhet veprimi, lënda në të cilën kryhet ai, emrat e

personave zyrtarë dhe të palëve të pranishme.

Para përfundimit të procesverbalit, ai i lexohet palës dhe kërkohet që pala të

nënshkruhet në të. Nëse pala nuk dëshiron të nënshkruhet në procesverbal, kjo futet në

procesverbal.

Pas procesverbalit të hartuar, hartohet vendim i cili përmban, hyrje, dispozitiv, arsyetim,

udhëzim për mjet juridik, emërtim të organit, numër, datë dhe nënshkrim të inspektorit, si dhe

vulë të organit. Kryesisht, vendimi nuk e shtyn ekzekutimin që është shënuar në të. Afatet e

ankesës janë në pajtim me Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative. Organ i shkallës

së dytë për ankesën ndaj vendimit të hartuar nga inspektori kompetent është Ministri kompetent

për fushën përkatëse. Procedura në lidhje me ankesën është e njëjtë si ajo e përshkruar në

kapitullin paraprak.

Inspektori mund të konstatojë disa variante të kundërvajtjeve në lidhje me të cilat

veprohet.

Mundësia e parë është të konstatojë kundërvajtje e cila sipas ligjit dënohet me dënim në

para, përkatësisht gjobë. Për lloj të këtillë të kundërvajtjes, inspektori në vend të ngjarjes lëshon

urdhërpagesë. Nëse në momentin e kontrollit inspektori nuk posedon urdhërpagesë ose nëse

kundërvajtësi nuk është i pranishëm në vendin e ngjarjes, atëherë ai dorëzon thirrje për pagim

të gjobës për kundërvajtje të bërë. Nëse në ligjin material është e paraparë mundësia që gjoba

të mund të zvogëlohet nëse paguhet në afat të caktuar, atëherë kjo futet në urdhërpagesë. Në

të kundërtën, paguhet tërë shuma e gjobës. Në rast kur është shqiptuar gjoba, kurse pala nuk e

paguan atë në afatin e përcaktuar (më së shpeshti 8 ditë), atëherë parashtrohet kërkesë për

ngritje të procedurës kundërvajtëse para gjyqit kompetent.

Mundësia e dytë të cilën e përcakton rregullativa ligjore është që palës, në pajtim me

kundërvajtjen e bërë, t‟i ofrohet procedurë për barazim. Nëse pala pajtohet me procedurën për

barazim, për të hartohet procesverbal, në të cilin futen elementet e kundërvajtjes, koha, vendi

dhe mënyra e kryerjes së kundërvajtjes, si dhe mënyra e tejkalimit të pasojave nga kryerja e

kundërvajtjes. Në procedurën për barazim së pari bëhet largimi i pasojave nga kundërvajtja, e

pastaj edhe mënyra e tejkalimit të pasojave nga kundërvajtja. Tejkalimi i pasojave nga

kundërvajtja mund të bëhet me punë të dobishme për shoqërinë ose me dhurim të mjeteve për

punë të dobishme për shoqërinë. Nëse pala pranon procedurë për barazim, dhe në afat prej 8

ditëve nuk vepron në pajtim me marrëveshjen, parashtrohet kërkesë për procedurë

kundërvajtëse para gjyqit kompetent.

Mundësia e tretë të cilën e përcakton ligji është që, në bazë të kundërvajtjes së bërë, t‟i

ofrohet palës procedurë për ndërmjetësim. Nëse pala pajtohet për procedurë për

ndërmjetësim, atëherë hartohet procesverbal në të cilin konstatohet dakordimi për ngritje të

procedurës për ndërmjetësim. Inspektori është i obliguar që këtë procesverbal për dakordim për

ngritje të procedurës për ndërmjetësim ta dorëzojë deri te komisioni për ndërmjetësim në

ministrinë kompetente, i cili duhet patjetër që në afat prej 24 orëve të fillojë procedurë për

10

ndërmjetësim. Komisioni punon në mbledhje në të cilat, përpos anëtarëve të komisionit, patjetër

duhet të jenë të pranishëm kryerësi i kundërvajtjes (ose personi i autorizuar) dhe inspektori

kompetent që e ka konstatuar kundërvajtjen. Në procedurën për ndërmjetësim është e

mundshme të lidhet marrëveshje në të cilën patjetër futen lartësia dhe mënyra e pagimit të

gjobës, lartësia dhe mënyra e pagimit të të dhënave dhe shpenzimeve tjera, dhe masat të cilat

duhet t‟i ndërmarrë kryerësi për largimin e pasojave nga kundërvajtja. Gjatë procedurës për

ndërmjetësim, gjoba e cila është e paraparë me ligj mund të zvogëlohet më së shumti

përgjysmë. Marrëveshja duhet patjetër të nënshkruhet nga ana e të gjitha palëve të interesuara

dhe e ka fuqinë e dokumentit ekzekutiv.

Nëse procedura për ndërmjetësim nuk ka sukses, parashtrohet kërkesë për ngritje të

procedurës kundërvajtëse para gjyqit kompetent.

Në pamjen 3 është dhënë pasqyrë e përgjithshme skematike për ushtrimin e

mbikëqyrjes inspektorale.

Pamja 3

Lloji i

kundërvajtjes

Inspektori

kompetent

Mbikëqyrja inspektorale

Procesverbali / Vendimi

Gjoba – Urdhërpagesa Procedura për barazim

Procedura për ndërmjetësim

Me detyrë zyrtare Pas paraqitjes së palës

Kryerësi i kundërvajtjes

Gjyqi kompetent për kundërvajtje

11

1.2. Veprimtaritë komunale

Me Ligjin për veprimtari komunale (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.45/97; 23/99; 45/02;

16/04) rregullohen kushtet themelore dhe mënyra e kryerjes së punëve komunale, financimi i

punëve komunale dhe çështje tjera të rëndësishme për punët komunale të cilat janë të

definuara si veprimtari me interes publik. Më detajisht, ligji i definon punët komunale, edhe atë:

1. Furnizimi me ujë të pijshëm, me çka nënkuptohet mbledhja, përpunimi dhe distribuimi i ujit deri te instrumenti matës i shfrytëzuesit;

2. Përpunimi dhe distribuimi i ujit teknologjik, me çka nënkuptohet mbledhja, përpunimi dhe distribuimi i ujit deri te instrumenti matës i shfrytëzuesit;

3. Kanalizimi dhe pastrimi i ujërave të zeza, me çka nënkuptohet marrja e ujërave të zeza prej kyçjes shtëpiake në rrjetin e kanalizimit të oborreve, largimi me rrjetin rrugor të kanalizimit, pastrimi dhe lëshimi në recipient, si dhe pastrimi i gropave septike;

4. Kanalizimi dhe largimi i ujërave atmosferike, me çka nënkuptohet marrja e ujërave atmosferike prej sipërfaqeve urbane, largimi me rrjetin e kanalizimit dhe lëshimi në recipient;

5. Transporti publik urban dhe jashtë-urban, me çka nënkuptohet transporti i udhëtarëve në linja në qytete dhe vende tjera të banuara, përveç transporti me hekurudhë, i cili është i rregulluar me ligj të posaçëm;

6. Përpunimi dhe deponimi i mbeturinave komunale të ngurta, me çka nënkuptohet selektimi, mbledhja, transportimi dhe përpunimi i mbeturinave komunale të ngurta nga qytetarët dhe industria, riciklimi dhe përpunimi i tyre, deponimi në deponi të rregulluara, si dhe mirëmbajtja e deponive;

7. Deponimi i mbeturinave industriale dhe materieve të dëmshme, me çka nënkuptohet mbledhja, transportimi, përpunimi dhe deponimi i mbeturinave në deponi të rregulluara, si dhe mirëmbajtja e deponive;

7-а. Deponimi i mbeturinave që krijohen me realizimin e punëve ndërtimore të përcaktuara me

ligj, të cilat nuk e kanë cilësinë e mbeturinave komunale të ngurta dhe teknologjike, me çka

nënkuptohet mbledhja, transportimi, përpunimi dhe deponimi i këtyre mbeturinave në deponi të

rregulluara, si dhe mirëmbajtja e deponive;

8. Mirëmbajtja e pastërtisë publike në lagjet e qytetit dhe lagjet tjera, me çka nënkuptohet pastrimi (larja dhe pastrimi me fshesë) i sipërfaqeve publike dhe të komunikacionit, mirëmbajtja e rrugëve të këmbësorëve, fushave të sportit për fëmijë, kanaleve të hapura të kanalizimit, brigjeve, si dhe pastrimi i borës në kushte dimërore;

9. Mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i parqeve, gjelbërimit, park-pyjeve, sipërfaqeve ujore dhe rekreative, me çka nënkuptohet ngritja, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i sipërfaqeve të gjelbra, mbjellja e vegjetacionit të ulët dhe të lartë, etj.;

10. Mirëmbajtja e sinjalizimit rrugor të komunikacionit dhe objekteve tjera infrastrukturore me rëndësi lokale, me çka nënkuptohet mirëmbajtja e tyre e rregullt me investime dhe mirëmbajtja dimërore;

11. Mirëmbajtja e ndriçimit publik, me çka nënkuptohet mbajtja e ndriçimit rrugor në gjendje të rregullt;

12

12. Mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i hapësirës publike për parkim, me çka nënkuptohet mirëmbajtja e hapësirës dhe objekteve dhe dhënia e shërbimeve përkatëse, si dhe përcaktimi i mënyrës së shfrytëzimit të tij;

13. Mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i tregjeve me shumicë dhe pakicë, me çka nënkuptohet mirëmbajtja e objekteve komunale, përkatësisht e hapësirës dhe objekteve të ndërtuara për dhënie të shërbimeve të tregtisë;

14. Kryerja e shërbimeve të pastrimit të oxhaqeve, me çka nënkuptohet pastrimi dhe kontrollimi i objekteve për largim të tymit dhe i pajisjeve për ndezje;

15. Mirëmbajtja e aparateve komunale, me çka nënkuptohet mbajtja në gjendje funksionale e orëve të qytetit, çeshmeve, shatërvanëve dhe aparateve dhe pajisjeve tjera komunale;

16. Largimi dhe ruajtja e automjeteve të parkuara në mënyrë jo të rregullt, zhdukja e kafshëve endacake, zbukurimi i vendeve të banuara, mirëmbajtja e nyjeve publike sanitare, stërpikjet nga ajri, dezinfektimi, deratizimi, etj;

17. Largimi dhe ruajtja e kafshëve dhe bagëtisë së imët dhe të madhe në mjedise urbane;

18. Prerja dhe magazinimi i drurëve për ngrohje dhe thëngjillit në sipërfaqe publike dhe të komunikacionit;

19. Prodhimi, përkatësisht pjekja e gëlqeres dhe thëngjillit të drurit në mjedise urbane, si dhe magazinimi dhe ruajtja e materialeve ndërtimore pa leje të lëshuar nga organi kompetent.

Aktivitetet e procedurës administrative të cilat rrjedhin nga ky Ligj janë vetëm aktivitetet

e shërbimeve inspektorale të komunës dhe të qytetit të Shkupit, përkatësisht aktivitetet e

inspektorit komunal të komunës gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes inspektorale.

Për kryerjen e punëve në fushën e veprimtarive komunale, në suaza të ingjerencave të

tyre të përcaktuara me ligj, komunat, përkatësisht qyteti i Shkupit, caktojnë inspektorë

komunalë. Në kuptim të këtij ligji, inspektorët komunalë ushtrojnë mbikëqyrje inspektorale mbi

ndërmarrjet publike komunale të themeluara nga komunat, përkatësisht Qyteti i Shkupit,

mbi zbatimin e vendimit për rend komunal dhe mbi personat fizikë dhe juridikë të cilëve komuna,

përkatësisht Qyteti i Shkupit, u ka dhënë leje për kryerje të punës komunale.

Nëse komuna, përkatësisht qyteti i Shkupit nuk ka caktuar inspektor komunal,

mbikëqyrjen inspektorale e ushtron Inspektorati shtetëror komunal në llogari të komunës,

përkatësisht qytetit të Shkupit.

Për mbikëqyrjen e kryer komunale, përkatësisht për gjendjen e konstatuar dhe masat e

ndërmarra nga mbikëqyrja, inspektori komunal është i obliguar të hartojë procesverbal dhe t‟ia

dorëzojë atë personit fizik dhe juridik ku ka kryer inspektim. Në përgjithësi, procesverbali duhet

t‟i përmbajë elementet e parapara me ligj të cilat e përcaktojnë formën e tij, kurse përmbajtja e

tij do të varet nga lloji i veprimit që ndërmerret dhe nga materia me të cilën ka të bëjë. Në

procesverbal futen: emërtimi i organit që e kryen veprimin, vendi, data dhe ora kur kryhet

veprimi, lënda në të cilën kryhet ai, emrat e personave zyrtarë, të palëve të pranishme dhe të

përfaqësuesve të tyre ose të personave të autorizuar nga ta. Procesverbali duhet t‟i përmbajë

saktësisht dhe shkurt rrjedhën dhe përmbajtjen e procedurës së veprimit të kryer dhe të

deklaratave të dhëna. Gjatë kësaj, procesverbali duhet të kufizohet në atë që ka të bëjë me vetë

punën që është lëndë e procedurës. Në procesverbal futen të gjitha dokumentet që janë

13

përdorur për çfarëdo qoftë qëllimi. Sipas nevojës, këto dokumente bashkëngjiten ndaj

procesverbalit. Deklaratat e palëve, të dëshmitarëve, të ekspertëve dhe të personave tjerë që

marrin pjesë në procedurë, dhe të cilat janë të rëndësishme për sjelljen e vendimit, shkruhen në

procesverbal sa më saktësisht, dhe sipas nevojës edhe me fjalët e tyre. Në procesverbal

shkruhen edhe të gjitha përfundimet që do të sillen gjatë veprimit. Nëse ndonjë dëgjesë kryhet

nëpërmjet përkthyesit, do të shënohet në cilën gjuhë ka folur ai që dëgjohet dhe kush ka qenë

përkthyes. Procesverbali hartohet për veprimet e ndërmarra të procesit. Nëse veprimi nuk mund

të përfundohet ditën e njëjtë, në procesverbal do të futet tërë ajo që është punuar atë ditë dhe

kjo do të nënshkruhet. Nëse veprimi për të cilin hartohet procesverbal nuk mund të kryhet pa

ndërprerje, në procesverbal do të shënohet që ka pasur ndërprerje. Nëse gjatë veprimit janë

hartuar ose janë marrë plane, skica, vizatime, fotografi dhe të ngjashme, ato do të vërtetohen

dhe do të bashkëngjiten ndaj procesverbalit. Me akte mund të përcaktohet që procesverbali në

punë të caktuara mund të mbahet në formë të librit ose të mjeteve tjera për evidentim. Nëse

gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes inspektorale, inspektori konstaton që është bërë kundërvajtje ose

vepër penale, ai është i obliguar të ngre procedurë para gjyqit kompetent.

Pas mbikëqyrjes së kryer inspektorale, inspektori komunal sjell vendim.

Ankesa kundër vendimit të sjellë nga inspektori komunal i komunës, përkatësisht

Qytetit të Shkupit, mund të parashtrohet deri te këshilli i komunës, përkatësisht Qytetit të

Shkupit. Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit. Nëse bëhen shpenzime gjatë ekzekutimit

të vendimit, ato bien mbi personin me të cilin ka të bëjë vendimi, dhe personi nuk ka të drejtë të

kompenzimit të dëmit eventual që do të ndodhë gjatë ekzekutimit të vendimit.

Propozim-formularët për Procesverbal, Vendim si dhe Kërkesë për ngritje të procedurës

para gjyqit kompetent, që i hartojnë inspektorët komunalë të komunës, janë dhënë më poshtë.

14

KOMUNA ................................ SEKSIONI/SEKTORI PËR MBIKËQYRJE INSPEKTORALE -Inspeksioni komunal - Numër................... me datë .............200.... PROCESVERBAL PËR KONSTATIM Inspektori komunal i Komunës ..............., Seksioni/Sektori për mbikëqyrje inspektorale – Inspeksioni komunal, në bazë të nenit 71 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.38/05, 110/08) dhe nenit 34 paragrafit 1 të Ligjit për punë komunale (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.45/97, 23/99, 45/02, 16/04), në datën .................. në orën ........, në..................................... kreu mbikëqyrje inspektorale me kërkesë/detyrë zyrtare (këtu duhet patjetër të thuhet për çka ose për kë, kurse nëse ekziston lëndë e regjistruar, të shënohet numri i lëndës) në adresën, rr................................................. Mbikëqyrja ushtrohet në prani të .............................................................................................. me cilësi.............................................................., dhe në lidhje me ............................................................................................................ ....................................................................................................................................... Gjatë kontrollit u konstatua gjendja vijuese: Personi juridik ............................................................................................................, me seli në rr. “ ..................................................................................................... numër ................. në ................................................ . Personi përgjegjës ........................................................................................................, në ................................................................................................................................, me adresë shtëpiake në rr.” ......................................................................................, numër ..................... në ............................. , me letërnjoftim nr. ................................, dhe NVAQ ................................................. të lëshuar nga MPB ....................................., i lindur në datën ................19..... në ........................................................................., në vendin e punës ....................................................................................................... Konstatimi i inspektorit: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Përfundimi/propozimi i inspektorit komunal: Procesverbali i është lexuar palës. Procesverbali është hartuar në .........faqe, në ........... ekzemplarë të njëjtë, prej të cilëve një i është dhënë palës, kurse të tjerët janë mbajtur për nevojat e inspeksionit komunal. I PRANISHËM : .................................. KOMUNA ........................ (emri, mbiemri dhe nënshkrimi ) Inspektori komunal .........................................................

VV ( emri, mbiemri dhe nënshkrimi )

15

KOMUNA ................................ SEKSIONI/SEKTORI PËR MBIKËQYRJE INSPEKTORALE -Inspeksioni komunal - Numër................... me datë .............200.... Në bazë të nenit 205 dhe 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.38/2005, 110/08), si dhe të nenit 35 paragrafit 1 të Ligjit për punë komunale (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.45/97, 23/99, 45/02, 16/04 ), inspektori komunal i Komunës ............................ solli : V E N D I M

1. URDHËROHET (personi juridik – pronari / kryerësi), me seli në rr. ..........................................., nr. ........... në .............................., me NVT ..............................., në afat prej ____ ditëve pas pranimit të këtij vendimi të .............................. .

2. Nëse veprimi nga neni 1 nuk kryhet në afatin e përcaktuar, do të fillohet me ekzekutim të dhunshëm administrativ.

3. Shpenzimet e ekzekutimit të vendimit bien mbi kryerësin/pronarin.

4. Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.

Arsyetim Inspektori komunal i Komunës ..............................duke vepruar me detyrë zyrtare gjatë kryerjes së mbikëqyrjes inspektorale, kreu kontroll në vend të ngjarjes në datën .....................200 .... të ................................dhe konstatoi me Procesverbalin pa. nr. ........... të datës ...................200...që ( personi fizik / juridik) ka vepruar në kundërshtim me nenin ....... paragrafin ......të Ligjit për punë komunale (Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 45/97, 23/99, 45/02, 16/04 ) në atë mënyrë që .............................................................................., që është e ndëshkueshme sipas nenit ........... paragrafit ............... të Ligjit të njëjtë. Pronarit në vend të ngjarjes gojarisht iu tha që të ......................................................................, por ai nuk e zbatoi atë që iu tha, dhe për këtë shkak ky organ solli përfundim si në dispozitivin e vendimit. Mësim juridik: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë deri te Këshilli i komunës në afat prej 8 ditëve nga dita e pranimit, me dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë prej ____ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.17/93........88/08). Dorëzuar deri te:

- ( personi fizik / juridik);

- Arkivi;

KOMUNA ........................ Inspektori komunal .......................................................... VV ( emri, mbiemri dhe nënshkrimi )

16

Në rast kur Vendimi përmban afate për mënjanimin e mangësisë së konstatuar, vendimi

duhet të dorëzohet me fletëdorëzim për shkak të përcaktimit të afatit të pranimit.

Propozimi i formularit për fletëdorëzim është dhënë më poshtë:

F L E T Ë D O R Ë Z I M

Vërejtje: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë

dhe të kthehet në adresën:

Komuna _______________

Rr. ____________________ numër _____________

Numri i vendimit Emri dhe mbiemri NVT/NVAQ Pranuar në datën

Nënshkrimi i pranuesit

Nënshkrimi i dorëzuesit

VËREJTJE: Propozim-formularët për Procesverbal, Vendim, si dhe Kërkesë për ngritje të

procedurës para gjyqit kompetent, si dhe Fletëdorëzimi me ndryshime përkatëse rekomandohen

edhe në rast të mbikëqyrjes inspektorale prej inspektorëve tjerë (të autorizuar) komunalë të cilët

ushtrojnë mbikëqyrje në fushën e punëve komunale të përcaktuara me ligj.

17

KOMUNA ................................ SEKSIONI/SEKTORI PËR MBIKËQYRJE INSPEKTORALE -Inspeksioni komunal - Numër................... me datë .............200....

DERI TE

GJYQI THEMELOR ____________

- Seksioni për kundërvajtje -

Në bazë të nenit 48 paragrafit 2 të Ligjit për kundërvajtje (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.62/2006) si dhe nenit 34 paragrafit 2 të Ligjit për punë komunale (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.45/97, 23/99, 45/02, 16/04), inspektori komunal i Komunës ....................................

parashtron:

K Ë R K E S Ë

Për ngritje të procedurës kundërvajtëse

KUNDËR: ( personit juridik – pronarit / kryerësit), me seli në rr: ..............................................,

nr. ........... në .............................., me NVT................................................ dhe personit

përgjegjës në personin juridik ................................. me NVAQ ............................................

PËR SHKAK SE :

Në datën ......................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Duke e marrë parasysh që (personi juridik – pronari / kryerësi) ka bërë kundërvajtje sipas nenit

........... paragrafit .......të Ligjit për punë komunale (Gazeta zyrtare e RM-së nr.45/97, 23/99,

45/02, 16/04), kjo është e ndëshkueshme sipas nenit........... paragrafit ...............të Ligjit të

njëjtë.

Për shkak të kësaj, kërkojmë nga Gjyqi themelor – Seksioni për kundërvajtje të sjellë vendim

për kundërvajtje të bërë dhe të shqiptojë dënim përkatës.

Arsyetim

Në datën ......................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

(argumentimi – me dëshmi)

Bashkëngjitur dëshmitë: KOMUNA .......................

-Procesverbali, - Seksioni për mbikëqyrje inspektorale

-Vendimi (nëse ka),

Inspektori komunal

..........................................................

VV (emri, mbiemri dhe nënshkrimi)

18

1.3. Rregullimi dhe organizimi i transportit publik lokal të udhëtarëve

Me Ligjin për transport të qytetarëve në komunikacionin rrugor (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.68/04; 127/06) rregullohen kushtet dhe mënyra e kryerjes së transportit të udhëtarëve dhe

mallrave në komunikacionin në vend dhe në atë ndërkombëtar. Në suaza të ingjerencave të tij,

kryetari i komunës dhe kryetari i qytetit të Shkupit:

lëshon licenca dhe ekstrakte të licencave për transport komunal të linjës të udhëtarëve,

përkatësisht për transport të linjës të udhëtarëve për qytetin e Shkupit,

lëshon licenca dhe ekstrakte të licencave për transport auto-taksi të udhëtarëve,

sekuestron licenca,

lëshon leje për transport komunal të linjës të udhëtarëve, përkatësisht për transport të

linjës për territorin e qytetit të Shkupit,

lëshon leje për transport të posaçëm të linjës.

Lëshimi i licencave dhe ekstrakteve të licencave për transport komunal të linjës të udhëtarëve, transport të linjës të udhëtarëve për qytetin e Shkupit dhe transport auto-taksi

Vendimi

për lëshim të licencës për transport komunal të linjës dhe transport auto-taksi

Kush është kompetent për sjelljen e aktit

Akti sillet me detyrë zyrtare

Akti sillet me kërkesë të palëve

Nëse akti sillet me kërkesë të palëve Afati për sjelljen e aktit

Çka duhet të bashkëngjitet ndaj kërkesës

Kush e lëshon dokumentacionin e nevojshëm

kryetari i komunës

jo po Kopja e Vendimit për regjistrim në regjistrin me veprimtari kryesore (jo më e vjetër se 60 ditë)

Regjistri qendror Sipas LPPA-së

Kopjet e lejeve të qarkullimit MPB

Kopjet e formularëve M1/M2 për shoferët e punësuar (jo më të vjetra se 90 ditë)

Fondi për SPI

Dëshmia për aparat të instaluar fiskal në automjet (për transport auto-taksi)

DHP

Kopja e certifikatës për kompetencë profesionale

MTL

Vërtetimi që nuk ka aktgjykim të plotfuqishëm gjyqësor (jo më e vjetër se 60 ditë)

Gjyqi kompetent

Kopja e vërtetimit për kushte të plotësuara teknike-eksploatuese

Stacioni për kontroll teknik

Kopja e aktit për posedim të kapacitetit për parkim dhe mirëmbajtje të automjeteve ose kontratës së vërtetuar te noteri

19

Licencat për llojet e lartpërmendura të transportit lëshohen në bazë të kërkesës me

shkrim nga ana e personit fizik ose juridik që i plotëson kushtet e përcaktuara paraprakisht.

Kërkesa për lëshim të licencës i përmban të dhënat e domosdoshme për identifikimin e

personit fizik ose juridik që parashtron kërkesë, si dhe llojin e transportit për të cilin kërkohet

lëshimi i licencës. Është e dëshirueshme që secila komunë të ketë përgatitur formularë të

unifikuar për kërkesën. Ndaj kërkesës për lëshim të licencës bashkëngjitet edhe

dokumentacioni përkatës përcjellës.

Për lëshim të licencës për transport komunal të linjës dhe transport auto-taksi është e

nevojshme të plotësohen kushtet vijuese:

të jetë i regjistruar në Regjistrin qendror dhe ta ketë regjistruar veprimtarinë kryesore:

kryerja e transportit të udhëtarëve dhe mallrave në komunikacionin rrugor;

të jetë pronar ose të ketë në lizing automjete të cilat i plotësojnë kushtet e posaçme

teknike-eksploatuese të përcaktuara për automjetet për kryerje të llojeve të caktuara të

transportit;

Dëshmia për aparat të instaluar fiskal në automjet (për transport auto-taksi);

të ketë të punësuar shoferë në marrëdhënie të rregullt pune, varësisht nga numri i

automjeteve (vetëm për transport të linjës);

të ketë të punësuar shoferë auto-taksi;

drejtuesi ose personi i autorizuar të kenë certifikatë për kompetencë, e cila merret nga

Ministria e transportit dhe lidhjeve;

mos të jetë në fuqi ndonjë aktgjykim i plotfuqishëm gjyqësor për vepër penale kundër

pronës, ekonomisë ose sigurisë në komunikacionin publik;

të ketë në pronësi kapacitet për parkim dhe mirëmbajtje të automjeteve ose kontratë të

vërtetuar te noteri për periudhë prej më së paku 4 viteve (vetëm për transport komunal

të linjës);

Parashtruesi e dorëzon kërkesën deri te arkivi i komunës. Ajo mund të dërgohet edhe

me postë me dërgesë të zakonshme ose të rekomanduar. Nëpunësi kompetent e merr lëndën

prej arkivit dhe konstaton a është e plotë kërkesa, përkatësisht a është ajo autentike. Nëse

kërkesa nuk është e rregullt (e paplotë ose jokomplete) dhe prej saj nuk mund të konstatohet

deri te cili organ është parashtruar kërkesa, cila është lënda, përkatësisht propozimi në kërkesë,

kush është parashtruesi, përkatësisht emri dhe mbiemri dhe adresa e tij dhe a e parashtron

kërkesën personalisht ose nëpërmjet përfaqësuesit, përkatësisht personit të autorizuar, si dhe

nënshkrimi me dorë (ose elektronik) i parashtruesit, përkatësisht përfaqësuesit të tij ose personit

të tij të autorizuar, personi kompetent do ta kontaktojë parashtruesin dhe prej tij do të kërkojë që

në afat të arsyeshëm t‟i mënjanojë mangësitë formale. Nëse kërkesa nuk rregullohet as pas

afatit plotësues, nëpunësi i autorizuar do të hartojë përfundim me të cilin konstatohet që

konsiderohet që kërkesa nuk është parashtruar. Përfundimin e sjell kryetari i komunës (ose

personi i autorizuar nga kryetari i komunës për kryerje të procedurës administrative). Kundër

këtij përfundimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 15 ditëve nëpërmjet kryetarit të

komunës deri te ministri i transportit dhe lidhjeve.

Nëse dokumentacioni është në rregull, nëpunësi kompetent harton draft-licencë, të cilën

e dorëzon deri te kryetari i komunës. Pas draft-licencës hartohet licencë të cilën e nënshkruan

20

kryetari i komunës. Pas përfundimit të procedurës administrative, licenca arkivohet nëpërmjet

arkivit dhe dorëzohet deri te kërkuesi.

Licencat dhe ekstraktet e licencave për transport të linjës kanë vlefshmëri prej 4 viteve.

Licencat për transport auto-taksi dhe ekstraktet kanë vlefshmëri prej një viti.

Nëse kërkesa për lëshim të licencës është e pabazë ose parashtruesi nuk i plotëson

kushtet e përcaktuara, kërkesa refuzohet. Kërkesa për licencë për transport auto-taksi do të

refuzohet edhe nëse numri i licencave të lëshuara në komunë e tejkalon numrin e automjeteve

që është përcaktuar me akt të komunës.

Kërkesa për lëshim të licencës refuzohet me vendim nga ana e kryetarit të komunës,

kurse vendimin e harton nëpunësi kompetent në komunë.

21

DERI TE Kryetari i Komunës ________________

Në pajtim me nenin 4 dhe nenin 9 të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (Gazeta

zyrtare e RM-së, 68/04 dhe 127/06) e parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë

për lëshim të licencës për kryerje

1. të transportit auto-taksi të udhëtarëve

2. të transportit komunal të linjës të udhëtarëve

(të shënohet për atë me çka ka të bëjë kërkesa) në territorin e Komunës____________ .

Nga transportuesi ____________________________ nga komuna _______________, me seli

të ndërmarrjes (rruga dhe numri) ____________________ , nr. _______ , NVT i ndërmarrjes

______________________ , i përfaqësuar nga ________________________ , me vendbanim

të përhershëm (rruga dhe numri) ____________________ , nr. _______ , NVAQ

______________________ .

Të bashkëngjitura me kërkesën i parashtroj dokumentet vijuese (të shënohet te dokumentet

të cilat parashtrohen)

dëshmi për regjistrim në Regjistrin qendror dhe veprimtari të regjistruar kryesore: transport i

udhëtarëve dhe mallrave në komunikacionin rrugor

dëshmi që transportuesi është pronar i një ose më shumë llojeve të automjeteve për kryerje

të llojeve të caktuara të transportit ose kontratë për lizing

vërtetim për plotësimin e kushteve të posaçme teknike-eksploatuese të automjeteve

Dëshmi që ka të punësuar shoferë në marrëdhënie të rregullt pune, varësisht nga numri i

automjeteve motorike që i plotësojnë kushtet e përcaktuara me dispozitat për sigurinë e

komunikacionit në rrugë

dëshmi që ka të punësuar shoferë auto-taksi

vërtetim për aparat të instaluar fiskal

dëshmi që drejtuesi ose personi i autorizuar ka certifikatë për kompetencë profesionale

dëshmi që nuk është në fuqi ndonjë aktgjykim i plotfuqishëm gjyqësor për vepër penale

kundër pronës, ekonomisë ose sigurisë në komunikacionin publik

dëshmi që ka në pronësi kapacitet për parkim dhe mirëmbajtje të automjeteve ose dëshmi

për shfrytëzim të kapacitetit të tillë me afat të vlefshmërisë prej më së paku katër viteve

Vendi dhe data Kërkuesi

___________________ ___________________

22

( numri serik i licencës )

VENDI PËR STEMËN

E

KOMUNËS

(EMRI I KOMUNËS)

LICENCË

për kryerje të transportit auto-taksi të udhëtarëve

(emërtimi i transportuesit)

(selia e transportuesit)

Afati i vlefshmërisë ______________________

Vendi dhe data e lëshimit Komuna ____________

v.v.

Kryetari i komunës

23

( numri serik i licencës )

VENDI PËR STEMËN

E

KOMUNËS

(EMRI I KOMUNËS)

LICENCË

për kryerje të transportit komunal të linjës të udhëtarëve



Afati i vlefshmërisë ______________________

Vendi dhe data e lëshimit Komuna ____________________

v.v.

Kryetari i komunës

24

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në pajtim me nenin 10 të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (Gazeta zyrtare e RM-së,

68/04 dhe 127/06), Vendimin për kushtet, mënyrën dhe procedurën për lëshim të licencës për

kryerje të transportit auto-taksi dhe transportit komunal të linjës nr. ______________ të sjellë

nga Këshilli i Komunës _______________ (Gazeta zyrtare e komunës ____________) , si dhe

kërkesën nr. ____________ të dorëzuar deri te Kryetari i Komunës _______________ , Kryetari

i Komunës _______________ , solli

V E N D I M

për moslëshim të licencës për kryerje të transportit auto-taksi/të linjës të udhëtarëve në

komunën _____________

REFUZOHET kërkesa për lëshim të licencës për kryerje të transportit auto-taksi/ të linjës të

udhëtarëve në komunën ...................

A r s y e t i m

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 8 ditëve nga

dita e pranimit të pëlqimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të komunës deri te ministri i

transportit dhe lidhjeve, me dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë prej ____

denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.17/93..........88/08).

________________________

Data Komuna _______________________

VV

Kryetari i komunës

25

Procedura për ankesë

Kundër vendimit për refuzim të kërkuesit për lëshim të licencës është e lejuar ankesë

nëpërmjet kryetarit të komunës deri te ministri i transportit dhe lidhjeve në afat prej 8 ditëve nga

dita e pranimit të vendimit. Pas pranimit të ankesës në komunë, nëpunësi kompetent në

komunë kontrollon a është ankesa e lejuar, në kohë dhe e parashtruar nga personi i autorizuar.

Nëse ankesa nuk është e lejuar, nuk është në kohë ose është parashtruar nga personi i

paautorizuar, kryetari i komunës e hedh poshtë atë me vendim. Edhe kundër këtij vendimi të

kryetarit të komunës është e lejuar ankesë deri te ministri i transportit dhe lidhjeve në afat prej 8

ditëve nga dita e pranimit.

Nëse konstatohet që ankesa ka bazë, mund të lëshohet vendim i ri me të cilin

zëvendësohet vendimi me të cilin është refuzuar kërkesa.

Nëse kryetari i komunës përfundon që ankesa e parashtruar është e lejuar, në kohë dhe

është parashtruar nga personi i autorizuar, dhe nuk ka vendosur ndryshe, është i obliguar që në

afat prej më së shumti 15 ditëve ta dorëzojë atë deri te ministri i transportit dhe lidhjeve.

Për ankesën e parashtruar kundër kryetarit të komunës, ministri vendos me vendim. Me

këtë vendim, ministri mund ta pranojë, ta pranojë pjesërisht ose ta refuzojë ankesën. Kundër

vendimit me të cilin ankesa hidhet poshtë, përkatësisht refuzohet nga ana e ministrit, mund të

ngritet procedurë para Gjyqit administrativ.

Vazhdimi i vlefshmërisë së licencës për transport auto-taksi

Vazhdimi i vlefshmërisë së licencës për transport auto-taksi kryhet në bazë të kërkesës.

Procedura është e njëjtë si që është shpjeguar paraprakisht, përkatësisht ndaj kërkesës duhet

patjetër të bashkëngjiten dëshmi që kushtet në të cilat është marrë licenca nuk kanë ndryshuar.

Për vazhdimin e licencës nuk paguhet taksë administrative.

Sekuestrimi i licencës për transport komunal të linjës të udhëtarëve dhe transport

auto-taksi

Licenca për transport komunal të linjës të udhëtarëve dhe transport auto-taksi

sekuestrohet nëse konstatohet që:

transportuesi ka dorëzuar të dhëna të pasakta;

transporti kryhet në kundërshtim me licencën e lëshuar;

transportuesi nuk plotëson më ndonjë prej kushteve të përcaktuara me lëshimin e saj.

Inspektori i autorizuar për komunikacion rrugor nga ana e komunës me procesverbal e

konstaton ekzistimin e kushteve për sekuestrim të licencës me detyrë zyrtare ose pas paraqitjes

nga ana e personit juridik ose fizik. Në bazë të procesverbalit, inspektori harton raport me

shkrim për kontrollin e kryer dhe e konstaton gjendjen dhe atë e dorëzon deri te kryetari i

komunës. Nëpunësi kompetent në komunë e konstaton plotësimin e kushteve për sekuestrim të

licencës dhe harton vendim për sekuestrim të licencës. Kryetari i komunës e nënshkruan

vendimin për sekuestrim të licencës dhe pastaj nëpërmjet shërbimeve dorëzohet deri te arkivi,

ku vërtetohet dhe dorëzohet deri te pala. Një ekzemplar i vendimit dorëzohet edhe deri te

inspektori i autorizuar për komunikacion rrugor. Nëse transportuesi nuk e kthen licencën dhe të

gjitha ekstraktet në afatin e përcaktuar, atëherë zbatohet procedurë për ekzekutim administrativ

nga ana e inspektorit të autorizuar me ndihmë të organit për punë të brendshme.

26

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në pajtim me nenin 12 të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (Gazeta zyrtare e RM-së,

68/04 dhe 127/06), Vendimin për kushtet, mënyrën dhe procedurën për lëshim të licencës për

kryerje të transportit auto-taksi dhe transportit komunal të linjës nr. ______________ të sjellë

nga Këshilli i Komunës _______________ (Gazeta zyrtare e komunës ____________) , si dhe

kërkesën nr. ____________ të dorëzuar deri te Kryetari i Komunës _______________ , Kryetari

i Komunës _______________ , solli

V E N D I M

për sekuestrim të licencës për kryerje të transportit auto-taksi/të linjës të udhëtarëve në

komunën _____________

1. Sekuestrohet licenca për kryerje të transportit auto-taksi/të linjës të udhëtarëve nr. ______,

në emër të (Emri i ndërmarrjes), për shkak të ______________________________________

____________________________________________________________________________

.

2. Thirret transportuesi (Emri i ndërmarrjes) që menjëherë ose më së voni në afat prej tetë

ditëve nga dita e plotfuqishmërisë së vendimit për sekuestrim të licencës ta kthejë licencën dhe

të gjitha ekstraktet e saj të lëshuara nga organi.

A r s y e t i m

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________


dita e pranimit të pëlqimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të komunës deri te ministri i

transportit dhe lidhjeve, me dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë prej ____


nr.17/93..........88/08).

________________________

Data Komuna _______________________

Kryetari i komunës

27

Lëshimi i lejes për transport komunal të linjës të udhëtarëve

Vendimi

për lëshim të lejes për transport komunal të linjës

kush është kompetent për sjelljen e aktit






kryetari i komunës

jo po Licenca për kryerje të transportit të linjës

Kryetari i komunës

Sipas LPPA-së

Vendimi për regjistrim në regjistrin me veprimtari kryesore

Regjistri qendror


Kopja e vërtetimit për kushte të plotësuara teknike-eksploatuese

Stacioni për kontroll teknik

Kopjet e formularëve M1/M2 për shoferët e punësuar

Fondi për SPI

Itinerari Kryetari i komunës

Transporti komunal i linjës i udhëtarëve është transport publik i cili realizohet në

territorin e një komune në bazë të lejes së lëshuar për një linjë të caktuar. Transport komunal të

linjës të udhëtarëve mund të kryejnë transportues që kanë licencë për transport të linjës.

Procedura për marrje të lejes për transport komunal të linjës është në bazë të kërkesës

që dorëzohet deri te arkivi i komunës. Bashkëngjitur me kërkesën dorëzohet licenca për kryerje

të transportit komunal të linjës të udhëtarëve. Procedura për marrje të lejes për transport

komunal të linjës është e njëjtë si edhe për lëshim të licencës. Transportuesi që ka licencë

mund të fillojë me kryerje të transportit pasi që të marrë leje dhe ta regjistrojë itinerarin për

ndonjë linjë të caktuar te kryetari i komunës, në pajtim me dispozitat e aktit të përgjithshëm që e

sjell Këshilli i komunës. Leja dhe itinerari kanë vlefshmëri prej 4 viteve.

28

KOMUNA _________________ (STEMA E KOMUNËS)

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE

Kryetari i

Komunës ________________


zyrtare e RM-së, 68/04; 127/06) e parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë

për lëshim të lejes për transport komunal të linjës të udhëtarëve

në territorin e Komunës __________________ .


të ndërmarrjes (rruga dhe numri) ____________________ , nr. _______ , NVT i ndërmarrjes

______________________ , i përfaqësuar nga ________________________ , me vendbanim

të përhershëm (rruga dhe numri) ____________________ , nr. _______ , me NVAQ

______________________ .



Licenca për kryerje të transportit të linjës

Vendimi për regjistrim në regjistrin me veprimtari kryesore

Kopjet e lejeve të qarkullimit

Kopja e vërtetimit për kushtet e plotësuara teknike-eksploatuese


Itinerari

________________________

Vendi dhe data

_______________________

Kërkuesi

29

( numri serik i lejes )

VENDI PËR STEMËN

E

KOMUNËS

(EMRI I KOMUNËS)

L E J E

për transport komunal të linjës të udhëtarëve

Numri i lejes së lëshuar: ______________



(relacioni në të cilin kryhet transporti me shënim të destinacionit fillestar dhe përfundimtar,

stacioneve karakteristike gjatë linjës dhe numrit të linjës)

Afati i vlefshmërisë së lejes ______________________ . (4 vjet nga dita e lëshimit të lejes)


v.v. Kryetari i komunës

30

Lëshimi i lejes për transport të posaçëm të linjës të udhëtarëve

Vendimi

për lëshim të lejes për transport të posaçëm komunal të linjës

kush është kompetent për sjelljen e aktit

akti sillet me detyrë zyrtare





kryetari i komunës

jo po Vendimi për regjistrim në regjistrin me veprimtari kryesore

Regjistri qendror 30 ditë

Licenca për kryerje të transportit të linjës

Kryetari i komunës



Fondi për SPI

Kontrata e lidhur me person juridik me listë të udhëtarëve

Itinerari Komuna

Transporti i posaçëm i linjës i udhëtarëve është transport i vetëm një grupi të caktuar të

udhëtarëve, me përjashtim të udhëtarëve tjerë. Me transportin e posaçëm të linjës kryhet

transport i nxënësve prej shtëpisë deri në shkollë dhe anasjelltas dhe i punëtorëve deri në punë

dhe anasjelltas. Transporti i posaçëm i linjës kryhet në bazë të kontratës së lidhur në formë të

shkruar mes personit juridik që e porosit transportin dhe transportuesit. Pjesë përbërëse e

kontratës është lista e udhëtarëve që transportohen. Leja për transport të posaçëm të linjës

lëshohet në bazë të kërkesës.

Procedura për parashtrimin e kërkesës dhe lëshimin e lejes është e njëjtë si edhe për

lëshimin e licencës.

Ndaj kërkesës për lëshim të lejes për transport të posaçëm të linjës transportuesi duhet

të bashkëngjitë:

kopje nga regjistri qendror që është i regjistruar për veprimtarinë transport i udhëtarëve

në komunikacionin rrugor;

dëshmi që posedon më së paku një automjet në pronësi ose me kontratë për lizing që i

plotëson kushtet e posaçme teknike-eksploatuese të përcaktuara për automjete për

kryerje të transportit të udhëtarëve;

kontratë të lidhur me ndonjë person juridik me listë të udhëtarëve të cilët do të

transportohen;

termine kohore për nisje dhe kthim;

shoferë të punësuar në marrëdhënie të rregullt pune, të cilët i plotësojnë kushtet e

përcaktuara me dispozitat për sigurinë e komunikacionit në rrugë;

Leja lëshohet me afat të vlefshmërisë për të cilin janë marrë vesh transportuesi dhe

porositësi, por jo më gjatë se një vit.

31

DERI TE

Kryetari i Komunës ________________


zyrtare e RM-së, 68/04 dhe 127/06) e parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë

për lëshim të lejes për transport të posaçëm të linjës të udhëtarëve

në territorin e Komunës __________________ .


të ndërmarrjes (rruga dhe numri) ____________________ , nr. _______ , NA i ndërmarrjes

______________________ , numri tatimor ______________________ i përfaqësuar nga

________________________ , me vendbanim të përhershëm (rruga dhe numri)

____________________ , nr. _______ , NVAQ ______________________ .



dëshmi për regjistrim në Regjistrin qendror dhe veprimtari të regjistruar kryesore: transporti i

udhëtarëve dhe mallrave në komunikacionin rrugor

dëshmi që transportuesi është pronar i një ose më shumë llojeve të automjeteve për kryerje

të llojeve të caktuara të transportit ose kontratë për lizing

vërtetim për plotësimin e kushteve të posaçme teknike-eksploatuese të automjeteve

kontratë mes kërkuesit (transportuesit) dhe porositësit të transportit (shfrytëzuesit të

transportit)

listë të personave të cilët transportohen

itinerar (termine për nisje dhe kthim në të cilat do të kryhet transporti)

Dëshmi që ka të punësuar shoferë në marrëdhënie të rregullt pune, varësisht nga numri i

automjeteve motorike që i plotësojnë kushtet e përcaktuara me dispozitat për sigurinë e

komunikacionit në rrugë

Vendi dhe data

Kërkuesi

________________________

____________________

32

(numri serik i lejes)

VENDI PËR STEMËN

E

KOMUNËS

(EMRI I KOMUNËS)

L E J E

për transport të posaçëm komunal të linjës të udhëtarëve

Numri i lejes së lëshuar: ______________



(relacioni në të cilin kryhet transporti)

Afati i vlefshmërisë së lejes:______________________ . (më së shumti deri në 1 vit)


v.v.

Kryetari i komunës

33

Ushtrimi i mbikëqyrjes inspektorale

Inspektorët e autorizuar komunalë për komunikacion rrugor ushtrojnë mbikëqyrje

inspektorale të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor në pjesën e ingjerencave nga ana e

komunës. Inspektorët për komunikacion rrugor bëjnë kontroll të dokumentacionit dhe hartojnë

procesverbal për gjendjet e konstatuara. Një ekzemplar i procesverbalit patjetër i dorëzohet

palës.

Në bazë të gjendjeve të konstatuara, inspektorët për komunikacion rrugor kanë të drejtë

të sjellin vendim për përjashtim të automjetit nga komunikacioni me marrje të lejes së qarkullimit

nëse transportuesi:

kryen transport komunal të linjës dhe transport auto-taksi para regjistrimit të veprimtarisë

në Regjistrin qendror ose nëse është i regjistruar në Regjistrin qendror, por nuk ka

licencë për llojin përkatës të transportit;

kryen transport komunal të linjës pa licencë, leje dhe itinerar të regjistruar;

kryen transport auto-taksi pa licencë përkatëse, nuk ka të instaluar taksimetër në rregull,

të pllombuar dhe të bazhdaruar ose nëse ai nuk është i kyçur;

kryen transport të posaçëm të linjës të udhëtarëve pa leje për atë lloj të transportit;

kryhet transport i udhëtarëve të cilët nuk kanë dëshmi për identifikim.

Inspektorët e autorizuar për komunikacion rrugor mund të lëshojnë vendim për

mënjanim të mangësive në afat të caktuar për plotësim të kushteve të përcaktuara për kryerje të

transportit komunal të linjës, respektim të itinerarit dhe transportit auto-taksi të udhëtarëve, si

dhe të shqiptojnë ndalim të përkohshëm për përdorimin e terminaleve të autobusëve, pikave të

kthesës dhe stacioneve për taksi.

Kundër vendimit të inspektorit të autorizuar për komunikacion rrugor është e lejuar

ankesë nëpërmjet inspektorit deri te ministri i transportit dhe lidhjeve në afat prej 8 ditëve nga

dita e pranimit. Ankesa parashtrohet në arkivin e komunës, dhe ajo nuk e shtyn ekzekutimin e

vendimit. Nëse ankesa nuk është e lejuar, nuk është në kohë dhe është parashtruar nga

personi i paautorizuar, inspektori e hedh poshtë atë me vendim. Kundër këtij vendimi të

inspektorit mund të parashtrohet ankesë në afat prej 8 ditëve deri te ministri i transportit dhe

lidhjeve nëpërmjet inspektorit të autorizuar për komunikacion rrugor. Nëse ankesa është e

arsyeshme, vendimi mund të ndryshohet. Nëse inspektori konstaton që ankesa është dorëzuar

në kohë, është e lejuar dhe është dorëzuar nga personi i autorizuar, dhe konsideron që nuk

duhet të vendosë ndryshe, ankesën bashkë me konstatimin i dërgon deri te ministri i transportit

dhe lidhjeve në afat prej 8 ditëve. Për ankesën, ministri vendos me vendim në afat që është

përcaktuar me LPPA-në ose ligjin material. Me vendimin e ministrit ankesa mund të hidhet

poshtë, të refuzohet pjesërisht ose të pranohet plotësisht. Kundër vendimit të ministrit mund të

ngritet kontest administrativ para Gjyqit administrativ.

Inspektori i autorizuar mund të konstatojë edhe që ekziston dyshim që është bërë

kundërvajtje me të cilën është shkaktuar shkelje e Ligjit ose ndonjë akti tjetër dhe mund të ngre

procedurë kundërvajtëse.

Mënyra e dorëzimit të dokumenteve në procedurën administrative është e njëjtë si edhe

në procedurat paraprake. Më poshtë janë dhënë propozim-formularë të dokumentacionit të

nevojshëm që duhet ta hartojë administrata komunale për vërtetim për sekuestrimin e lejes së

qarkullimit dhe kërkesat për ngritje të procedurës kundërvajtëse në rast të personave fizikë dhe

juridikë.

34

V Ë R T E T I M

Për sekuestrim të lejes së qarkullimit

Në bazë të vendimit nr. ...............të datës................të sjellë nga inspektori i autorizuar për

komunikacion rrugor (emri dhe mbiemri) i komunës ................................,

VËRTETOJ që në datën _______________ , në orën __________ në rrugën

“________________________” është sekuestruar leja e qarkullimit për _(herën e parë, të dytë,

të tretë)__, në bazë të nenit 90 të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (Gazeta zyrtare e

RM-së, nr.68/04 dhe 127/06) nga automjeti i markës __________, tipi ____________, me targa

të regjistrimit numër ________________ pronësi e _____________________, nga

____________________, rr. _________________, nr_______.

Leja e qarkullimit është lëshuar nga MPB ___________________ , me nr. _______ .

Leja e sekuestruar e qarkullimit do të dorëzohet në Ministrinë e punëve të brendshme ku

mbahet evidenca për automjetin.

Shkaqet për sekuestrimin e lejes së qarkullimit janë dhënë në vendimin e inspektorit të

autorizuar për komunikacion rrugor.

Pranoi Inspektori për komunikacion rrugor

______________________

____________________________

VV

35

DERI TE

GJYQI THEMELOR _______________

Në bazë të nenit ___ të Ligjit për kundërvajtje (Gazeta zyrtare e RM-së, 62/06), dhe në lidhje

me nenin ____ të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.68/04 dhe 127/06), nenin __ të Vendimit për (emri i vendimit të Këshillit) (nëse ekziston

Vendim i tillë), inspektori i autorizuar për komunikacion rrugor i Komunës _____________ e

parashtron këtë

K Ë R K E S Ë


KUNDËR: personit ______________________ , nga __________________, me banim në

rrugën _____________________, nr. _____.

Përshkrimi dhe dëshmitë e kundërvajtjes:

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Me veprimin e përshkruar e ka shkelur nenin _____ të Ligjit për transport në komunikacionin

rrugor (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.68/04 dhe 127/06)

Si dëshmitarë në procedurë mund të shfrytëzohen:

1.

2.

Bashkëngjitur: 1. Procesverbali nr. _________, i datës __________;

2. Vendimi nr. _________, i datës __________;

3. Fotokopja e Fletës kthyese/Fletëdorëzimit për Vendim të pranuar në rregull.

Data dhe vendi

Inspektori për komunikacion rrugor i Komunës

______________________

VV

36

DERI TE

GJYQI THEMELOR _______________

Në bazë të nenit 80 të Ligjit për kundërvajtje (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr.62/06), dhe në lidhje me nenin 91 të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr.68/04 dhe 127/06), inspektori komunal për komunikacion rrugor dhe rrugë i Komunës _____________ e parashtron këtë

K Ë R K E S Ë

për ngritje të procedurës kundërvajtëse

KUNDËR: 1. „______________“ me seli në rr. _____________“ nr.________ Xhirollogaria _____________________ Deponuesi ______________________ Numri tatimor _____________________, 2. ________________ si person përgjegjës në personin juridik me banim në rr „ ___________“ nr._______ NVAQ _________________. PËR SHKAK SE kanë bërë kundërvajtje sipas nenit ___, që është e ndëshkueshme sipas nenit ___ të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor (“Gazeta zyrtare e RM-së“ nr.68/04 dhe 127/06). T ë l a r t p ë r m e n d u r i t

1. Transportuesi „__________________“ është përgjegjës që në kundërshtim me nenin

___ të Ligjit për transport në komunikacionin rrugor në datën ___________________

ka bërë/shkaktuar

______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

Dëshmi:

- Procesverbali për mbikëqyrjen e kryer inspektorale numër ________ të datës

_____________;

Ju lutemi që për rezultatin e procedurës së kësaj kërkesë të parashtruar ta informoni seksionin për mbikëqyrje inspektorale të Sektorit/Seksionit të Komunës ____________. Data dhe vendi Inspektori për komunikacion rrugor i Komunës ______________________ VV

37

1.4. Ndërtimi, mirëmbajtja, rikonstruimi dhe mbrojtja e rrugëve lokale dhe objekteve tjera infrastrukturore

Me ligjin për rrugë publike (Gazeta zyrtare nr.84/2008) rregullohen kushtet dhe mënyra

e menaxhimit, planifikimit, ndërtimit, rikonstruimit, mirëmbajtjes, mbrojtjes, financimit, themelimit

të Agjencisë për rrugë shtetërore dhe mbikëqyrja e rrugëve publike.

Me dispozitat e këtij ligji, në përgjithësi është paraparë ingjerenca e komunës,

përkatësisht qytetit të Shkupit, për procedurë individuale për kërkesat e personave juridikë dhe

fizikë. Në raste të këtilla, kërkesat individuale kanë karakter të kërkesës në procedurë

administrative, dhe prandaj për to duhet të vendosë Kryetari i komunës, përkatësisht Kryetari i

qytetit të Shkupit, kurse veprimet nga procedura administrative i zbaton nëpunësi kompetent

komunal shtetëror në njësinë organizative për punë komunale.

Gjithashtu, me këtë ligj është paraparë që veprime në procedurë administrative të

kryejnë edhe shërbimet inspektorale të komunës dhe Qytetit të Shkupit.

Kryetari i komunës ose i qytetit të Shkupit, në rast të rrugëve komunale lëshon:

1. Pëlqim për vendosje të vijave telefonike, telegrafike dhe vijave tjera të telave, vijave elektrike

me tension të ulët, përkatësisht vijave për furnizim, kanalizimit, ujësjellësve, përçuesve të ujit të

nxehtë dhe aparateve tjera të ngjashme në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale;

2. Leje për:

Vendosje të instalimeve në shiritin rrugor dhe shiritin mbrojtës të rrugëve komunale;

Vendosje të mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese në shiritin mbrojtës të rrugëve

komunale;

Vendosje të gardheve mbrojtëse përskaj rrugëve komunale;

Transport special, dhe

Shfrytëzim të tepërt të rrugës.

3. Leje për ndërtim të rrugës-akses ndaj rrugës komunale (pas pëlqimit paraprak nga Ministria e

punëve të brendshme).

Më poshtë janë dhënë pasqyrat tabelare, si dhe propozim-formularët që shfrytëzohen

në procedurën për lëshim të këtyre akteve.

38

Vendosja e instalimeve në shiritin rrugor dhe mbrojtës të rrugëve komunale

Leja

për vendosje të vijave telefonike, telegrafike dhe vijave tjera të telave, vijave elektrike me tension të ulët, përkatësisht vijave për furnizim, kanalizimit, ujësjellësve, përçuesve të ujit të nxehtë dhe aparateve tjera të ngjashme në shir itin mbrojtës të rrugëve komunale

Kush është kompetent për lëshimin/sjelljen e aktit



Nëse akti sillet me kërkesë të palëve Afati për sjelljen e aktit Çka duhet të bashkëngjitet ndaj

kërkesës Kush e lëshon dokumentacionin e nevojshëm

Kryetari i komunës Jo Po, neni 40

Dokumentacioni teknik për realizim - projekti i reviduar dhe i aprovuar nga investitori, kurse nëse merret tokë e re, dokumentacioni teknik duhet të harmonizohet me planin urbanistik

Pëlqimi për kushtet dhe

mënyrat e vendosjes së instalimit

Projektuesi i autorizuar NJVL (për trasa të reja) NJVL Pronarët e infrastrukturës nëntokësore

Sipas LPPA-së

Pëlqimi nga pronarët tjerë të infrastrukturës

Si që shihet nga tabela, dhënia e pëlqimit për vendosje të vijave telefonike, telegrafike

dhe vijave tjera të telave, vijave elektrike me tension të ulët, përkatësisht vijave për furnizim,

kanalizimit, ujësjellësve, përçuesve të ujit të nxehtë dhe aparateve tjera në shiritin mbrojtës të

rrugëve komunale bëhet në bazë të kërkesës së parashtruar për marrje të pëlqimit nga ana e

personave juridikë dhe fizikë të cilët janë shfrytëzues ose drejtues të vijave.

Ndaj kërkesës për dhënie të pëlqimit, varësisht nga lloji i pëlqimit të kërkuar,

bashkëngjitet dëshmia për atë që kërkesa ka bazë, dokumentacioni teknik për realizim, dëshmia

për ekzistimin e infrastrukturës përkatëse ose leja për vendosjen e infrastrukturës.

Nëse kërkesa ka bazë dhe është në rregull me pjesët e bashkëngjitura, lëshohet pëlqimi

i kërkuar, në të cilin përcaktohen kushtet dhe mënyra e vendosjes së vijave telefonike,

telegrafike dhe vijave tjera të telave, vijave elektrike me tension të ulët, përkatësisht vijave për

furnizim, kanalizimit, ujësjellësve, përçuesve të ujit të nxehtë dhe aparateve tjera të ngjashme

në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale.

Komuna ose qyteti i Shkupit do ta refuzojë kërkesën për lëshim të pëlqimit, nëse me

vendosjen e tyre do të dëmtohej rruga ose kërcënohet siguria e komunikacionit, nëse vendosja

ndikon në mënyrë të rëndësishme mbi mirëmbajtjen e rrugës ose nëse do të pamundësohej

rikonstruimi i saj. Kërkesa refuzohet me vendim që e sjell kryetari i komunës, përkatësisht qytetit

të Shkupit. Kundër vendimit mund të parashtrohet ankesë deri te ministri i transportit dhe

lidhjeve në afat prej 8 ditëve.

39

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE


Në pajtim me nenin 40 të Ligjit për rrugë komunale (Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 84/08) e

parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë

për lëshim të lejes

Nga (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) me NVAQ (ose NVT)

_________________ me adresë (adresa e personit fizik ose selia e personit juridik) nga

komuna (emri i komunës) për dhënie të pëlqimit për vendosje të instalimeve vijuese:

vijave telefonike, telegrafike dhe vijave tjera të telave,

vijave elektrike me tension të ulët, përkatësisht vijave për furnizim,

kanalizimit dhe ujësjellësve,

përçuesve të ujit të nxehtë,

aparateve tjera të ngjashme ___________________________________________,

në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale në vijim:

________________________________

________________________________

________________________________

Me kërkesën i parashtroj dokumentet vijuese:

1. Leja për ndërtim

2. Ekstrakti nga dokumentacioni i reviduar projektues

3. Pëlqimi nr. ____ për kushtet dhe mënyrat e vendosjes së instalimit

4. Pëlqimi nga NP për furnizim me ujë dhe kanalizim (pronare e infrastrukturës

nëntokësore)

5. Pëlqimi nga EEM (pronare e infrastrukturës mbitokësore dhe/ose nëntokësore)

6. Pëlqimi elektroenergjetik nga EEM (në rast të kyçjes së objektit të ri në rrjetin elektrik)

7. Pëlqimi nga dhënësi i shërbimeve të telekomunikacionit (pronar i infrastrukturës)

8. Pëlqimi nga (pronarët tjerë të infrastrukturës mbitokësore dhe/ose nëntokësore në

shiritin mbrojtës)

Në ____________, me datë______ KËRKUESI,

_______________________

40

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare e

RM-së, nr.38/05), nenit 50 paragrafit 1 pikës 11 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (Gazeta zyrtare

e RM-së, nr. 5/02), nenit 40 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.84/08) dhe

Vendimit të Këshillit të komunës _____________ (Gazeta zyrtare nr. ____) për lartësinë e

kompenzimeve dhe pëlqimit nr. ____ , dhe duke vepruar në lidhje me kërkesën e

_______________________ nga ___________, Kryetari i Komunës _____________ lëshon

L E J E

për vendosje të:

vijave telefonike, telegrafike dhe vijave tjera të telave,

vijave elektrike me tension të ulët, përkatësisht vijave për furnizim,

kanalizimit dhe ujësjellësve,

përçuesve të ujit të nxehtë,

aparateve tjera të ngjashme ___________________________________________,

në shiritin rrugor / shiritin mbrojtës të rrugëve vijuese komunale

________________________________

________________________________

________________________________

Pjesë përbërëse e kësaj lejeje janë edhe të dhënat e bashkëngjitura për instalime mbitokësore

dhe nëntokësore të lëshuara nga pronarët e instalimeve (të shënohen).

Vendosja të realizohet në afat prej ______ ditëve dhe gjatë kësaj:

- Siguria e pjesëmarrësve në komunikacion të realizohet - rregullohet me vendosje të

shenjave përkatëse të komunikacionit - gardheve mbrojtëse - sinjaleve dhe të ngjashme

- Materiali i mihur të zëvendësohet sipas standardeve dhe dispozitave në fuqi.

- Leja ka vlefshmëri prej datës ___________ deri në datën ___________.

- Pala është e obliguar të paguajë kompenzim në shumë prej ______________ denarëve.

- Mbikëqyrjen e sjelljes së shiritit mbrojtës në gjendjen fillestare do ta kryejë Seksioni/Sektori

për punë komunale dhe/ose rregullim të tokës ndërtimore i Komunës __________ .

- Pala është e obliguar ta lajmërojë dhënësin e kësaj lejeje për fillimin dhe përfundimin e

punëve.

- Nëse pala nuk i sjell sipërfaqet e mihura në gjendjen fillestare deri në afatin e përcaktuar, në

punë do të kyçet realizues tjetër në llogari të kërkuesit.

41

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje mund të parashtrohet ankesë në afat prej __ ditëve (sipas

LPPA-së) nga dita e pranimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të komunës deri te

ministri i transportit dhe lidhjeve, me dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë

prej ____ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.17/93..........88/08).

Vendosur në Komunën __________ në datën _________ 200__ me numër _______ .

Kryetari i komunës,

____________________

Kjo leje është hartuar në Komunën ___________ , seksioni/sektori për punë komunale.

Rr.______________________ nr. _____ , tel.___________

Udhëheqësi i seksionit: ________________________________, tel. _________ ,

e-mail: ____________.

42

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02) dhe nenit 40 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.84/08),

dhe duke vepruar në lidhje me kërkesën e _______________________ nga ___________,

Kryetari i Komunës _____________ e solli këtë

V E N D I M

REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________________

nga _____________ rr. __________________ nr. ______ për lëshim të pëlqimit për vendosje

të instalimit në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale, edhe atë:

________________________________

________________________________

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


dita e dorëzimit të vendimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të komunës deri te ministri

i transportit dhe lidhjeve, me dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë prej ____


nr.17/93..........88/08).



____________________

Procedura e ankesës kundër vendimit të sjellë është e njëjtë si që është përshkruar në

rast të moslëshimit të licencës për kryerje të transportit të linjës në kapitullin 3.1.1.

43

Vendosja e mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale

Leja

për vendosje të mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale jashtë vendeve të banuara





kërkesës? Kush e lëshon dokumentacionin e nevojshëm

Kryetari i komunës Jo Po, neni 41, 45

Dokumentacioni teknik për numrin, vendet dhe mënyrën e vendosjes së mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese

Sipas LPPA-së

Në shiritin mbrojtës të rrugës publike jashtë vendeve të banuara mund të vendosen

mbishkrime dhe tabela reklamuese. Për rrugë komunale, largësia duhet patjetër të jetë prej më

së paku 5 metra, duke llogaritur nga pika e fundit e shiritit rrugor, pa e penguar qartësinë dhe pa

e kërcënuar sigurinë e komunikacionit në rrugë. Vendosja e mbishkrimeve dhe tabelave

reklamuese, si që mund të shihet prej tabelës, bëhet vetëm pas marrjes paraprake të lejes së

lëshuar nga kryetari i komunës, në të cilën mes tjerash përcaktohet edhe kompenzimi për

vendosjen e mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese. Nëse nuk janë plotësuar kushtet për

dhënie të lejes, kërkesa do të refuzohet me vendim.

Ndaj kërkesës për lëshim të lejes bashkëngjitet dokumentacioni teknik për numrin,

vendet dhe mënyrën e vendosjes së mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese. Nëse kërkesa ka

bazë dhe është në rregull me pjesët e bashkëngjitura, lëshohet pëlqimi i kërkuar, në të cilin

përcaktohen kushtet dhe mënyra e vendosjes.

Komuna ose qyteti i Shkupit do ta refuzojë kërkesën për lëshim të pëlqimit, nëse me

vendosjen e tyre do të dëmtohej rruga ose nëse kërcënohet siguria e komunikacionit, nëse

vendosja ndikon konsiderueshëm mbi mirëmbajtjen e rrugës ose nëse do të pamundësohej

rikonstruimi i saj.

Kërkesa refuzohet me vendim të cilin e sjell kryetari i komunës, përkatësisht qytetit të

Shkupit. Kundër vendimit mund të parashtrohet ankesë deri te ministri i transportit dhe lidhjeve

në afat prej 8 ditëve.

44

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE


Në pajtim me nenet 41 dhe 45 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 84/08) e

parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë



komuna (emri i komunës) për marrje të lejes për vendosje të mbishkrimeve dhe tabelave

reklamuese në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale edhe atë:

Rruga komunale ________________________________

Rruga komunale ________________________________

Me kërkesën e parashtroj dokumentacionin teknik për numrin, vendet dhe mënyrën e vendosjes

së mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese.

Në ____________, me datë______

KËRKUESI,

_______________________

45

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02), neneve 41 dhe 45 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.84/08) dhe Vendimit të Këshillit të komunës _____________ (Gazeta zyrtare nr. ____) për

lartësinë e kompenzimeve, dhe duke vepruar në lidhje me kërkesën e

_______________________ nga ___________, Kryetari i Komunës _____________ lëshon

L E J E

për vendosje të mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese në shiritat mbrojtës të këtyre rrugëve

komunale:

Rruga komunale ________________________________

Rruga komunale ________________________________

Në pajtim me dokumentacionin teknik për numrin, vendet dhe mënyrën e vendosjes së

mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese, që është pjesë përbërëse e kësaj lejeje, janë edhe të

dhënat e bashkëngjitura në dokumentacionin teknik



shenjave përkatëse të komunikacionit - gardheve mbrojtëse - sinjaleve dhe të ngjashme


- Pala është e obliguar të paguajë kompenzim në shumë prej ______________ denarëve.

- Mbikëqyrjen e sjelljes së shiritit mbrojtës në gjendjen fillestare do ta kryejë Seksioni/Sektori

për punë komunale i Komunës __________.

- Nëse pala nuk e sjell shiritin mbrojtës në gjendjen fillestare deri në afatin e përcaktuar, në

punë do të kyçet realizues tjetër në llogari të investitorit.

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

46

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej __ ditëve

(sipas LPPA-së) nga dita e pranimit të pëlqimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të

komunës deri te ministri i transportit dhe lidhjeve, me dëshmi për pagimin e taksave

administrative në shumë prej ____ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative

(Gazeta zyrtare e RM-së, nr.17/93..........88/08).



___________________

Ky vendim është hartuar në Komunën ___________ , seksioni/sektori për punë komunale.

Rr.______________________ nr. _____ , tel.___________

Udhëheqësi i seksionit/sektorit: ________________________________, tel. _________ ,

e-mail: ____________.

47

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02) dhe nenit 41 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.84/08)

dhe duke vepruar në lidhje me kërkesën e ____________________________________ nga

___________, Kryetari i Komunës _____________ e solli këtë

V E N D I M

REFUZOHET kërkesa e _______________________________________________________


të mbishkrimeve dhe tabelave reklamuese në shiritin mbrojtës të rrugëve komunale, edhe atë:

Rruga komunale________________________________

Rruga komunale ________________________________

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________





nr.17/93..........88/08).



____________________

Procedura për ankesë kundër vendimit të sjellë është e njëjtë si që është përshkruar në


48

Vendosja e gardheve mbrojtëse përskaj rrugëve komunale

Leja

për vendosje të gardheve mbrojtëse përskaj rrugëve komunale







dëshmia për pronësi,

skica me pamje të gardhit, lloji

i realizimit në lartësi dhe formë të

gardhit dhe dokumentet tjera të

nevojshme

ERPGJ Sipas LPPA-së

Si që shihet nga tabela, leja për vendosje të gardheve përskaj rrugëve komunale jepet

në bazë të kërkesës me shkrim. Kërkesa për dhënie të lejes për vendosje të gardheve përskaj

rrugës komunale parashtrohet nga ana e pronarëve, përkatësisht shfrytëzuesve të pronës

përskaj rrugës komunale në të cilën vendoset gardhi. Ndaj kërkesës për dhënie të pëlqimit për

vendosje të gardheve përskaj rrugës lokale dhe rrugës bashkëngjitet dëshmia për pronësinë,

përkatësisht shfrytëzimin e pronës, skica me pamje të gardhit, lloji i realizimit me lartësi dhe

formë të gardhit dhe dokumentet tjera të nevojshme, varësisht nga specifikat e rrugës komunale

dhe shiritit mbrojtës të rrugës.

Kërkesa mund të refuzohet nëse me vendosjen e gardhit pengohet qartësia e rrugës

dhe nëse kërcënohet siguria e komunikacionit në rrugë. Kërkesa refuzohet me vendim që e sjell

kryetari i komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit. Kundër vendimit mund të parashtrohet

ankesë deri te ministri i transportit dhe lidhjeve në afat prej 8 ditëve nga marrja e vendimit.

49

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE


Në pajtim me nenin 41 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 84/08) e

parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë



komuna (emri i komunës) për marrje të lejes për vendosje të gardhit mbrojtës përskaj rrugës

komunale:

Rruga komunale ________________________________

Me kërkesën i parashtroj dëshminë për pronësinë, skicën me pamje të gardhit, llojin e realizimit

me lartësi dhe formë të gardhit.

Në ____________, me datë______

KËRKUESI,

_______________________

50

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_




duke vepruar në lidhje me kërkesën e ____________________________________ nga

___________ , Kryetari i Komunës _____________ lëshon

L E J E

për vendosje të gardhit mbrojtës përskaj kësaj rruge komunale:

Rruga komunale ________________________________

Pjesë përbërëse e kësaj lejeje janë edhe dëshmia për pronësinë, skica me pamje të gardhit, lloji

i realizimit me lartësi dhe formë të gardhit.



shenjave përkatëse të komunikacionit - gardheve mbrojtëse - sinjaleve dhe të ngjashme.


- Mbikëqyrjen e punëve të kryera sipas skicës së dorëzuar për llojin, formën dhe lartësinë e

gardhit mbrojtës do ta kryejë Seksioni/Sektori për punë komunale dhe/ose rregullim të tokës

ndërtimore i Komunës __________.

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________




51





____________________

Ky vendim është hartuar në Komunën ___________ , seksioni/sektori për punë komunale.

Rr.______________________ nr. _____ , tel.___________

Udhëheqësi i seksionit/sektorit: ________________________________, tel. _________ ,

e-mail: ____________.

52

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_




duke vepruar në lidhje me kërkesën e ____________________________________ nga

___________, Kryetari i Komunës _____________ e solli këtë

V E N D I M



të gardhit mbrojtës përskaj rrugës komunale:

Rruga komunale________________________________

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________





nr.17/93..........88/08).



___________________


rast të moslëshimit të licencës për kryerje të transportit të linjës si në kapitullin 3.1.1.

53

Transporti special

Leja

për transport special







Pëlqimi nga Ministria e punëve të brendshme

MPB Sipas LPPA-së

Shfrytëzimi i rrugës shtetërore me automjet i cili i zbrazët ose bashkë me ngarkesën i

tejkalon kushtet e përcaktuara në aspekt të dimenzioneve, gjithsej peshës dhe presionit të

boshtit, kryhet në bazë të lejes për transport special, të lëshuar nga kryetari i komunës,

përkatësisht kryetari i qytetit të Shkupit, me pëlqim paraprak të Ministrisë së punëve të

brendshme. Nëse për transportin special është e nevojshme të ndërmerren masa për sigurim,

mbështetje dhe përforcim të objekteve në rrugë dhe të ngjashme, shpenzimet në lidhje me

ndërmarrjen e këtyre masave i bart transportuesi. Në lejen për transport special përcaktohen

mënyra dhe kushtet për kryerjen e transportit dhe shpenzimet për këtë transport. Transportuesi i

bart të gjitha shpenzimet për dëmtimin e shkaktuar të rrugës dhe të objekteve në rrugë nga

transporti special.

Në kërkesë shënohen të dhënat për parashtruesin e kërkesës, për rrugët komunale dhe

rrugët të cilat do të shfrytëzohen me automjetin, periudhën e shfrytëzimit të tyre, qëllimin e

shfrytëzimit dhe të dhënat për automjetin.

Leja lëshohet nëse kërkesa ka bazë dhe nëse është siguruar pëlqimi paraprak nga

Ministria e punëve të brendshme. Në lejen për transport special përcaktohen mënyra, kushtet

dhe lartësia e kompenzimit për transportin special. Kërkesa për lëshim të lejes për transport

special refuzohet nëse nuk është marrë pëlqim paraprak nga Ministria e punëve të brendshme.

54

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE



parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë



komuna (emri i komunës) për marrje të lejes për transport special në rrugë komunale, edhe atë:

Rruga komunale ________________________________

Rruga komunale ________________________________

Transporti special është për shkak të ____________, dhe do të kryhet me automjet të markës

_______ , tipit ______ , me targa të regjistrimit __________ , në periudhën prej datës

_________ deri në datën ________ .

Me kërkesën e parashtroj pëlqimin e lëshuar nga Ministria e punëve të brendshme.

Në ____________, me datë______

KËRKUESI,

______________________

55

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_




nr.84/08), dhe Vendimit të Këshillit të komunës _____________ (Gazeta zyrtare nr. ____) për


_______________________ nga ___________ , Kryetari i Komunës _____________ lëshon

L E J E

për transport special në këto rrugë komunale

_______________________________

________________________________

Pjesë përbërëse e kësaj lejeje janë edhe pëlqimet e bashkëngjitura të lëshuara nga Ministria e

punëve të brendshme dhe Agjencia për rrugë shtetërore.

Transporti special është për shkak të ____________, dhe do të kryhet me automjet të markës

_______ , tipit ______ , me targa të regjistrimit __________ , në periudhën prej datës

_________ deri në datën ________ .

Gjatë kryerjes së transportit special, transportuesi do të sigurojë:

- Siguri të pjesëmarrësve tjerë në komunikacion

- Pala është e obliguar të pagojë kompenzim në shumë prej ______________ denarëve.

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________






Vendosur në Komunën __________ në datën _________ 200__ me numër _______


____________________

56

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02) dhe neneve 41 dhe 43 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.84/08), duke vepruar në lidhje me kërkesën e ____________________________________

nga ___________, Kryetari i Komunës _____________ lëshon

V E N D I M


nga _____________ rr. __________________ nr. ______ për lëshim të lejes për transport

special në rrugët komunale, edhe atë:

Rruga komunale________________________________

Rruga komunale________________________________

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________





nr.17/93..........88/08).



____________________



57

Shfrytëzimi i tepruar i rrugës

Leja

për shfrytëzim të tepërt të rrugës komunale







Sipas LPPA-së

Shfrytëzimi i tepërt i rrugës publike ose i një pjese të saj është shfrytëzimi i përkohshëm

ose i përhershëm i rrugës për më shumë se 50% të të gjitha transporteve të kryera të mallrave

në rrugë, për shkak të kryerjes së punëve investuese ose për shkak të kryerjes së veprimtarive

prodhuese dhe shërbyese (shfrytëzimi i gurëve, xeheve dhe të ngjashme). Shfrytëzues i tepërt i

rrugës është personi juridik ose fizik që kryen punë ose veprimtari investuese.

Shfrytëzimi i tepërt i rrugës publike përcaktohet në bazë të komunikacionit mesatar ditor

në vit të automjeteve ngarkuese me kapacitet të bartjes më të madh se 10 tonë, të përcaktuar

me më së paku numërim të katërfishtë të komunikacionit në rrugën përkatëse nga ana e

shfrytëzuesit të tepërt.

Lejen për shfrytëzim të tepërt të rrugës komunale e lëshon organi kompetent në

komunë, përkatësisht në qytetin e Shkupit. Shpenzimet për shfrytëzimin e tepërt të rrugës

publike bien mbi shfrytëzuesin e rrugës në bazë të vendimit të sjellë nga ana e Këshillit të

komunës.

58

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE



parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë



komuna (emri i komunës) për marrje të lejes për shfrytëzim të tepërt të rrugëve komunale, edhe

atë:

Rruga komunale ________________________________

Rruga komunale ________________________________

Shfrytëzimi i tepërt është për shkak të ____________, dhe do të kryhet me këto automjete:

1. marka _____, tipi ______, targat e regjistrimit _____ në periudhën prej datës _____deri ______



4 . . . .

Në ____________, me datë______

KËRKUESI,

_______________________

59

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_




nr.84/08) dhe Vendimit të Këshillit të komunës _____________ (Gazeta zyrtare nr. ____) për


________________________ nga ___________ , Kryetari i Komunës _____________ lëshon

L E J E

për shfrytëzim të tepërt të këtyre rrugëve komunale

Rruga komunale ________________________________

Rruga komunale ________________________________

Shfrytëzimi i tepërt i rrugëve komunale është për shkak të ____________, dhe do të kryhet me

automjete të markës _______ , tipit ______ , në periudhën prej datës _________ deri në datën

________ .

Gjatë kryerjes së transportit, transportuesi do të sigurojë:

- Siguri të pjesëmarrësve tjerë në komunikacion

- Pala është e obliguar të pagojë kompenzim në shumë prej ______________ denarëve.

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________








____________________

60

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02) dhe neneve 41 dhe 44 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.84/08), duke vepruar në lidhje me kërkesën e ____________________________________

nga ___________, Kryetari i Komunës _____________ e solli këtë

V E N D I M


nga _____________ rr. __________________ nr. ______ për lëshim të lejes për shfrytëzim të

tepërt të rrugëve komunale, edhe atë:

Rruga komunale________________________________

Rruga komunale________________________________

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________





nr.17/93..........70/06).



____________________



61

Leja për ndërtim të rrugës-akses ndaj rrugës komunale

Leja

për ndërtim të rrugës-akses ndaj rrugës komunale







Pëlqimi nga Ministria e punëve të brendshme Pëlqimet nga pronarët e infrastrukturës nëntokësore (objekteve të telefonisë, të furnizimit me ujë, të kanalizimit, elektrike, të përçimit të gazit, etj); Dokumentacioni i reviduar teknik për ndërtimin e rrugës-akses; Skica (ekstrakti nga PU);

MPB Pronarët e infrastrukturës Komuna

Sipas LPPA-së

Pronarët dhe shfrytëzuesit e objekteve të vendosura në shiritin mbrojtës të rrugëve

komunale ose në afërsi të tyre mund të ndërtojnë rrugë-akses deri në rrugën komunale, në bazë

të lejes të cilën e lëshon komuna, përkatësisht qyteti i Shkupit, pas pëlqimit paraprak nga

Ministria e punëve të brendshme. Shpenzimet për ndërtimin e rrugës-akses i bartin pronarët ose

shfrytëzuesit e objekteve përskaj rrugës komunale. Rrugët që bashkëngjiten ndaj rrugëve

komunale me rrugë bashkëkohore qarkulluese duhet patjetër të kenë rrugë bashkëkohore

qarkulluese në gjatësi prej 50 metrave nga vendi i bashkëngjitjes.

Me lejen përcaktohen mënyra dhe kushtet në të cilat do të kryhet bashkëngjitja e rrugës-

akses ndaj rrugës komunale.

Kërkesa për lëshim të pëlqimit për ndërtim të rrugës-akses mund të refuzohet nëse me

ndërtimin e rrugës-akses vështirësohet ose kërcënohet siguria e komunikacionit në rrugë.

Kërkesa refuzohet me vendim që e sjell kryetari i komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit.

Kundër vendimit mund të parashtrohet ankesë.

62

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE


Në pajtim me nenin 46 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 84/08) e

parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë

Nga (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) me NVAQ (ose

NVT) _________________ me adresë (adresa e personit fizik ose selia e personit juridik) nga

komuna (emri i komunës) për marrje të lejes për ndërtim të rrugës-akses ndaj rrugës komunale

________________________________ .

Bashkëngjitur me kërkesën i dorëzoj edhe dokumentet vijuese:

- pëlqimet nga pronarët e infrastrukturës nëntokësore (objekteve të telefonisë, të furnizimit me

ujë, të kanalizimit, elektrike, të përçimit të gazit, etj.);

- dokumentacioni i reviduar teknik për ndërtimin e rrugës-akses;

- skica (ekstrakti nga PU);

- Pëlqimi i lëshuar nga MPB.

Në ____________, me datë______

KËRKUESI,

_______________________

63

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta

zyrtare e RM-së, nr.38/05), nenit 50 paragrafit 1 pikës 11 të Ligjit për vetëqeverisje lokale

(Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 5/02) dhe nenit 46 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-

së, nr.84/08), si dhe pëlqimit të lëshuar nga Ministria e punëve të brendshme nr. ____, të datës

______, dhe duke vepruar në lidhje me kërkesën e _______________________________ nga

_______, si pronar/shfrytëzues i objektit të vendosur në shiritin mbrojtës të rrugës komunale

____________, Kryetari i Komunës _____________ lëshon

L E J E

për ndërtim të rrugës-akses ndaj rrugës komunale ___________________________.

Pjesë përbërëse e kësaj lejeje janë edhe pëlqimet nga pronarët e infrastrukturës nëntokësore

(objekteve të telefonisë, të furnizimit me ujë, të kanalizimit, elektrike, të përçimit të gazit, etj.);

dokumentacioni i reviduar teknik për ndërtimin e rrugës-akses; skica (ekstrakti nga PU); si dhe

pëlqimi i lëshuar nga MPB.

Gjatë ndërtimit të rrugës-akses, pronari/shfrytëzuesi i objektit të vendosur në shiritin mbrojtës të

rrugës komunale ____________, patjetër do të sigurojë që rruga-akses të ketë rrugë

bashkëkohore qarkulluese në distancë prej më së paku 50 metrave nga vendi i bashkëngjitjes.

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje mund të parashtrohet ankesë në afat prej __ ditëve



administrative në shumë prej ______ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative


Vendosur në Komunën __________ në datën _________ 200__ me numër _______.


____________________

64

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta

zyrtare e RM-së, nr.38/05), nenit 50 paragrafit 1 pikës 11 të Ligjit për vetëqeverisje lokale

(Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 5/02) dhe nenit 46 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-

së, nr.84/08), duke vepruar në lidhje me kërkesën e

____________________________________ nga ___________ , pronar/shfrytëzues i objektit

të vendosur në shiritin mbrojtës të rrugës komunale ____________, Kryetari i Komunës

_____________ e solli këtë

V E N D I M


nga _____________ rr. __________________ nr. ______, pronar/shfrytëzues i objektit të

vendosur në shiritin mbrojtës të rrugës komunale ____________, për lëshim të lejes për

ndërtim të rrugës-akses ndaj rrugës komunale _______________________________

A r s y e t i m:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 8 ditëve

nga dita e dorëzimit të vendimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të komunës deri te

ministri i transportit dhe lidhjeve, me dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë

prej ____ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative (Gazeta zyrtare e RM-së,

nr.17/93..........88/08).

Vendosur në Komunën __________ në datën _________ 200__ me numër _______

.


____________________



65


Mbikëqyrjen inspektorale mbi zbatimin e Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-

së, nr.84/08) dhe dispozitat e sjella në bazë të këtij ligji, për rrugët komunale e ushtron

inspektori i autorizuar për rrugë i komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit. Inspektorët për rrugë

janë të obliguar që, nëse gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes konstatojnë ekzistim të kundërvajtjes

ose veprës penale, menjëherë të parashtrojnë kërkesë për ngritje të procedurës kundërvajtëse

ose fletëparaqitje penale. Inspektorët për rrugë sjellin vendime në suaza të autorizimeve të tyre

të parapara me Ligjin për rrugë publike. Kundër vendimit të inspektorëve është e lejuar ankesë

deri te ministri i transportit dhe lidhjeve në afat prej tetë ditëve nga dita e sjelljes së vendimit.

Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.

Për një numër të caktuar të kundërvajtjeve, të definuara në mënyrë eksplicite në ligj

(nenet 77, 78, 79 dhe 80), inspektorët për rrugë munden në vendin e ngjarjes të shqiptojnë

gjobë të personit zyrtar në personin juridik ose të personit fizik, me ç‟rast kryerësit të

kundërvajtjes do t‟i japin thirrje për pagim të gjobës në afat prej tetë ditëve nga dita e dhënies

së thirrjes. Nëse kryerësi nuk e paguan gjobën në afatin e përcaktuar me thirrjen, inspektori do

të parashtrojë kërkesë për procedurë kundërvajtëse.

Për një numër të caktuar të kundërvajtjeve (nenet 78, 79), inspektori i autorizuar për

rrugë i komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit, mund t‟i propozojë kryerësit të kundërvajtjes

ndërmjetësim dhe arritje të dakordimit me të cilin kryerësi i kundërvajtjes duhet ta paguajë

gjobën, të dhënat tjera ose t‟i mënjanojë pasojat e kundërvajtjes. Për këtë qëllim, inspektori

harton procesverbal për kundërvajtjen në të cilin konstatohet dakordimi i të dyja palëve për

ngritje të procedurës për ndërmjetësim, në të cilin nënshkruhet edhe kryerësi i kundërvajtjes.

Procedura për ndërmjetësim ngritet me dorëzim të procesverbalit deri te komisioni për

ndërmjetësim, dhe inspektori është i obliguar ta dorëzojë atë në afat prej tri ditëve nga dita e

hartimit dhe nënshkrimit. Procedura për ndërmjetësim zhvillohet para komisionit për

ndërmjetësim, të formuar nga ministri i transportit dhe lidhjeve. Kryetari i komisionit është i

obliguar ta fillojë procedurën në afat prej 24 orëve nga dita e dorëzimit të procesverbalit.

Komisioni punon në mbledhje në të cilën patjetër janë të pranishëm përfaqësues të kryerësit të

kundërvajtjes dhe inspektori i autorizuar për rrugë i komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit. Për

dakordimin e arritur për procedurën për ndërmjetësim lidhet marrëveshje me kryerësin e

kundërvajtjes. Marrëveshja ka fuqi të dokumentit ekzekutiv. Në marrëveshje përcaktohen

obligimet e kryerësit të kundërvajtjes, dhe veçanërisht:

1. lartësia dhe mënyra e pagimit të gjobës;

2. lartësia dhe mënyra e pagimit të të dhënave dhe shpenzimeve tjera dhe

3. masat të cilat duhet t‟i ndërmarrë kryerësi për mënjanimin e pasojave të kundërvajtjes.

Në rastet në të cilat është arritur dakordim në procedurën për ndërmjetësim, gjoba e

kryerësit për kundërvajtjen e bërë mund të zvogëlohet për më së paku gjysmën (Ligji për rrugë

publike, Gazeta zyrtare e RM-së 84/08, neni 81) e gjobës maksimale të përcaktuar për

kundërvajtjen.

Nëse procedura e ndërmjetësimit nuk ka sukses, parashtrohet kërkesë për ngritje të

procedurës kundërvajtëse para gjyqit kompetent për kundërvajtje.

Propozim-formularët për Procesverbalin nga mbikëqyrja inspektorale, Thirrjen për

pagim të gjobës, Vendimin e inspektorit dhe Kërkesën për ngritje të procedurës kundërvajtëse

janë dhënë më poshtë:

66

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

P R O C E S V E R B A L

për mbikëqyrje të kryer inspektorale


me nenin ____ të Ligjit për (emri i ligjit nga punët komunale) (Gazeta zyrtar e RM-së, nr. _/_),

nenit __ të Vendimit për (emri i vendimit të Këshillit) (nëse ekziston Vendim i tillë), inspektori i

autorizuar për rrugë i Komunës _____________ , dhe në prani të:

1. _____________________, shtetas i ________________ i punësuar në ____________, i

lindur në datën _________________ , me banim në rr ___________________, nr._____

në _________________, me NVAQ _______________________ , dhe

2. _____________________, shtetas i ________________ i punësuar në ____________, i

lindur në datën _________________ , me banim në rr ___________________, nr._____

në _________________, me NVAQ _______________________ ,

Në datën _________________ , në orën _______ , në rrugën __________________, nr.___

është kryer mbikëqyrje inspektorale për shkak të_________________________________

____________________________________________________________________________

.

Nga mbikëqyrja e kryer inspektorale, është konstatuar gjendja vijuese:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Të pranishëm gjatë mbikëqyrjes inspektorale

1. _______________________________

2. _______________________________

Inspektori i autorizuar për rrugë

___________________

67

Republika e Maqedonisë Komuna ______________________ Nr.___________me datë ______200__ numri serik i UP 0001 Në bazë të nenit 49 të Ligjit për kundërvajtje dhe nenit 80 të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së nr. 84/08), lëshohet: URDHËRPAGESË (UP) për arkëtim të gjobës për kundërvajtje të kryer

1. Të dhënat për kundërvajtjen e kryer

Data ora Vendi i kryerjes

Përshkrimi i kundërvajtjes

Neni i LRRP-së sipas të cilit është paraparë kundërvajtja

Gjoba e paraparë për kundërvajtjen Euro në kundërvlerë në denarë*

2. Të dhënat për kryerësin e kundërvajtjes

Emri dhe mbiemri

NVAQ l.nj. nr. SPB

Adresa e banimit

I punësuar në

Kryerësi është i obliguar ta paguajë gjobën në afat prej tetë ditëve nga dita e dhënies së thirrjes në llogarinë vijuese për pagim me thirrje në nr.

(vihet numri i urdhërpagesës) dhe origjinalin e urdhëresës për të hyra publike t‟i dorëzojë

në adresën ______________________________________________

MËSIM JURIDIK:

3. Nëse në afat prej tetë ditëve nga dita e nënshkrimit të urdhërpagesës personi fizik nga pika 1 nuk e paguan gjobën, inspektori i autorizuar për rrugë (inspektori komunal) kundër personit nga pika 1 do të parashtrojë kërkesë për ngritje të procedurës kundërvajtëse. 4. Konsiderohet që kryerësi i kundërvajtjes, me nënshkrimin e pranimit të urdhërpagesës, pajtohet ta paguajë gjobën. 5. Kryerësi i cili me largimin për shkak të qëndrimit jashtë vendit do të mund t‟i shmangej pagimit të gjobës, është i obliguar që ta paguajë gjobën menjëherë. Për gjobën e paguar lëshohet vërtetim. Emri dhe mbiemri i inspektorit të autorizuar për rrugë

Emri dhe mbiemri i kryerësit të kundërvajtjes

Nënshkrimi Nënshkrimi V.V.

Vendi dhe data e lëshimit të UP-së Data e pranimit të UP-së _______________, ________ 200__

*sipas kursit mesatar të Bankës Popullore të RM-së në ditën e shqiptimit të gjobës

68

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_


me nenin ____ të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.84/08), nenit __ të

Vendimit për (emri i vendimit të Këshillit) (nëse ekziston Vendim i tillë), Ligjit për procedurë të

përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare e RM-së, 38/05), dhe pas mbikëqyrjes së kryer

inspektorale në datën __________ , në _______________, në rr._____________________,

inspektori i autorizuar për rrugë komunale i Komunës _____________ , solli

V E N D I M

Urdhërohet/detyrohet/përjashtohet ____________________________ t‟i ndërmarrë veprimet në

vijim në afatin e përcaktuar më poshtë, edhe atë:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Afati i kryerjes: ___________________ ditë pas pranimit të vendimit.

Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.

Arsyetim

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


dita e dorëzimit të vendimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet inspektorit të autorizuar për rrugë të


administrative në shumë prej ___ në pajtim me Ligjin për taksa administrative (Gazeta zyrtare e

RM-së, nr.17/93........88/08).


___________________

69

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE GJYQI THEMELOR _______________


me nenin ____ të Ligjit për rrugë publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.84/08), nenit __ të

Vendimit për (emri i vendimit të Këshillit) (nëse ekziston Vendim i tillë), inspektori i autorizuar

për rrugë i Komunës _____________, e parashtron këtë

K Ë R K E S Ë


KUNDËR: ______________________ , nga __________________, me adresë

_____________________, nr. _____.

Përshkrimi dhe dëshmitë e kundërvajtjes:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Me veprimin e përshkruar e ka shkelur nenin _____ të Ligjit për rrugë komunale (Gazeta zyrtare

e RM-së, nr.84/08)

Si dëshmitarë në procedurë mund të shfrytëzohen:

1. ________________________

2. ________________________

Bashkëngjitur: 1. Procesverbali nr. _________, me datë __________;

2. Vendimi nr. _________, me datë __________; (nuk është e domosdoshme)

3.

Fotokopja e Fletës kthyese/Fletëdorëzimit për Vendimin e pranuar në rregull.


_______________

70

1.5. Furnizimi me ujë të pijshëm, furnizimi me ujë teknologjik, kanalizimi dhe pastrimi i ujërave të zeza

Me ligjin për furnizim me ujë të pijshëm dhe kanalizim të ujërave të zeza urbane

(Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 68/05; nr. 28/06; nr. 103/08) rregullohen kushtet dhe mënyra për

furnizimin me ujë të pijshëm, ndërprerjen e furnizimit me ujë të pijshëm dhe kanalizimin e

ujërave të zeza urbane në recipient nëpërmjet sistemit të ujësjellësit dhe kanalizimit, për

ndërtimin, mirëmbajtjen, mbrojtjen dhe kyçjen në sistemet e ujësjellësit dhe kanalizimit,

marrëdhëniet mes dhënësit dhe shfrytëzuesit të shërbimit, si dhe për mbikëqyrjen e zbatimit të

këtij ligji.

Gjithashtu, në procesin e sjelljes së lejes për ndërtim, pala është e obliguar të sigurojë

vërtetime nga dhënësi i shërbimit për ekzistimin ose mosekzistimin e rrjetit të ujësjellësit dhe

kanalizimit, si dhe për ekzistimin e mundësisë teknike për kyçje në rrjetin e ujësjellësit dhe

kanalizimit. Duke e marrë parasysh që këto akte lëshohen nga ana e subjektit të posaçëm

juridik, përkatësisht ndërmarrja publike komunale, dhe jo nga administrata komunale, ato nuk

shqyrtohen në këtë Udhëzues.

Kjo veprimtari është me interes publik dhe kryhet nëpërmjet shërbimeve publike të

komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit, si dhënës të shërbimeve. Me ligjin janë paraparë

numër i vogël i punëve nga procedura administrative që kryesisht kanë të bëjnë me shërbimet

inspektorale të komunës, përkatësisht qytetit të Shkupit, si dhe lëshimin e lejes për gropim të

rrugës, rrugës qarkulluese, sipërfaqes publike ose të gjelbër nga ana e organit kompetent për

lëshimin e lejes për ndërtim.

Leja për gropim të rrugës, rrugës qarkulluese, sipërfaqes publike ose të gjelbër

Leja

për gropim të rrugës, rrugës qarkulluese, sipërfaqes publike ose të gjelbër







Skica nga lokacioni

Vendimi për rregullim të

regjimit të komunikacionit (sipas

nevojës)

NP MPB

Sipas LPPA-së

Në rastet kur mënjanimi i defektit të sistemit të ujësjellësit dhe kanalizimit kërkon gropim

të rrugës, rrugës qarkulluese, sipërfaqes publike ose të gjelbër, dhënësi i shërbimit është i

obliguar që paraprakisht të marrë leje për gropim nga organi kompetent për lëshim të lejes për

ndërtim. Nëse defekti i sistemit të ujësjellësit dhe kanalizimit kërkon mënjanim urgjent për shkak

të rrezikut nga shkaktimi i dëmeve më të mëdha, dhënësi i shërbimit e kryen menjëherë

gropimin e rrugës, rrugës qarkulluese, sipërfaqes publike ose të gjelbër, pa marrë leje, por për

masat e ndërmarra e informon me shkrim organin kompetent për lëshim të lejes për ndërtim.

Pas përfundimit të punëve nga paragrafët, dhënësi i shërbimit është i obliguar që

rrugën, rrugën qarkulluese, sipërfaqen publike ose të gjelbër t‟i sjellë në gjendjen fillestare.

Mënjanimi i defektit në sistemin e ujësjellësit dhe kanalizimit në rajonin e përcaktuar si

71

trashëgimi natyrore në pajtim me ligjin, kryhet pas marrjes paraprake të lejes nga organi i

administratës shtetërore që është kompetent për punët nga fusha e mjedisit jetësor.

Propozim-formularët e kërkesës dhe lejes janë dhënë më poshtë. Duke e marrë

parasysh faktin që bëhet fjalë për intervenim për mënjanim të defektit në rrjetin e ujësjellësit ose

kanalizimit, është pak e besueshme që kërkesa e tillë do të refuzohej nga ana e organit

kompetent, dhe prandaj nuk është dhënë propozim-formular për vendimin me të cilin refuzohet

kërkesa.

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

DERI TE


Në pajtim me nenin 21 të Ligjit për furnizim me ujë të pijshëm dhe kanalizim të ujërave të zeza

urbane (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.68/05; nr. 28/06; nr. 103/08) e parashtroj këtë

K Ë R K E S Ë

Nga NPK (emërtimi i NPK-së) me NVT __________ me adresë (selia e personit juridik) nga

komuna (emri i komunës) për marrje të lejes për gropim të rrugës/rrugës qarkulluese/sipërfaqes

publike/sipërfaqes së gjelbër për shkak të mënjanimit të defektit të (vendosjes së) rrjetit të

ujësjellësit/kanalizimit në rrugën _________________________.

Në ____________, me datë______

KËRKUESI,

_______________________

72

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02) dhe nenit 21 të Ligjit për furnizim me ujë të pijshëm dhe kanalizim të ujërave

të zeza urbane (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.68/05; nr. 28/06; nr. 103/08), duke vepruar në lidhje

me kërkesën e NPK-së _________________ nga ___________ , Kryetari i Komunës

_____________ e solli këtë

L E J E

për gropim të rrugës/rrugës qarkulluese/sipërfaqes publike/sipërfaqes së gjelbër për shkak të

mënjanimit të defektit në rrjetin e ujësjellësit/kanalizimit në rrugën

_________________________

Dhënësi i shërbimit është i obliguar që pas masave të ndërmarra për mënjanimin e defektit ta

kthejë rrugën/rrugën qarkulluese/sipërfaqen publike/sipërfaqen e gjelbër në gjendjen fillestare.

A r s y e t i m

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje mund të parashtrohet ankesë në afat prej ____ ditëve



administrative në shumë prej ___ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa administrative




____________________

73


Mbikëqyrjen inspektorale mbi zbatimin e Ligjit për furnizim me ujë të pijshëm dhe

kanalizim të ujërave të zeza urbane (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.68/05; 28/06; 103/08) dhe

dispozitat e sjella në bazë të tij, e ushtron inspektori i autorizuar komunal i komunës dhe

inspektori i autorizuar komunal i qytetit të Shkupit, Inspektorati shtetëror për mjedisin jetësor

dhe Inspektorati shtetëror sanitar dhe shëndetësor dhe inspeksione tjera, në suaza të

autorizimeve të veta në pajtim me ligjin.

Nëse inspektorët konstatojnë parregullsi në kryerjen e punëve, si nga ana e dhënësve

të shërbimeve, ashtu edhe nga ana e shfrytëzuesve të shërbimeve, sjellin vendim me të cilin do

të urdhërojnë mënjanim të parregullsive. Me këtë vendim përcaktohet edhe afati për mënjanimin

e parregullsive të cilat i ka konstatuar inspektori.

Kundër vendimit të sjellë nga inspektori i autorizuar komunal i komunave dhe inspektori

i autorizuar komunal i qytetit të Shkupit mund të parashtrohet ankesë deri te ministri i cili e

udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për punët nga sfera e punëve

komunale. Meqenëse afati për parashtrimin e ankesës nuk është i përcaktuar në ligj, vlejnë

afatet sipas Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative. Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin

e vendimit.

Procedurën kundërvajtëse për kundërvajtjet e parapara në këtë ligj e zhvillon gjyqi

kompetent themelor. Para parashtrimit të kërkesës për procedurë kundërvajtëse për

kundërvajtjet të cilat janë në ingjerencë të inspektorit të autorizuar komunal, ai është i obliguar

të zhvillojë procedurë për barazim para se të parashtrojë kërkesë për procedurë

kundërvajtëse.

Kur kryerësi i kundërvajtjes pajtohet me ngritjen e procedurës për barazim, inspektori i

autorizuar harton procesverbal në të cilin futen elementet e rëndësishme të kundërvajtjes,

koha, vendi dhe mënyra e kryerjes së kundërvajtjes, përshkrimi i veprimit dhe personat që janë

hasur në vendin e ngjarjes. Në procesverbal përcaktohet mënyra në të cilën do të mënjanohen

pasojat e dëmshme nga kundërvajtja.

Gjatë procedurës për barazim, inspektori i autorizuar komunal mund t‟i japë

urdhërpagesë kryerësit të kundërvajtjes dhe nëse kryerësi e pranon urdhërpagesën, është i

obliguar ta nënshkruajë atë, dhe pranimi i urdhërpagesës nga kryerësi i kundërvajtjes shënohet

në procesverbal. Kur si kryerës i kundërvajtjes paraqitet ndonjë person juridik, procesverbalin

dhe urdhërpagesën e nënshkruan personi zyrtar, përkatësisht personi përgjegjës i cili ka qenë

në vendin e ngjarjes gjatë mbikëqyrjes inspektorale ose ndonjë person tjetër zyrtar që ka

deklaruar që ka të drejtë ta nënshkruajë procesverbalin dhe ta pranojë urdhërpagesën.

Inspektori i autorizuar komunal është i obliguar të mbajë evidencë për procedurat e

ngritura për barazim dhe për rezultatin e tyre.

Formularët që përdoren në procedurën për mbikëqyrje inspektorale si që janë prezantuar

në pjesën e rrugëve publike (kapitulli 4.7), me ndryshimet përkatëse të nevojshme për

adaptim, përdoren edhe në këtë rast.

74

1.6. Mbledhja, transportimi dhe procesimi i mbeturinave komunale të ngurta dhe teknologjike

Ligji për menaxhim të mbeturinave (Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 68/04; nr. 107/07; nr.

102/08) i rregullon menaxhimin e mbeturinave; të drejtat dhe obligimet e personave juridikë dhe

fizikë në lidhje me menaxhimin e mbeturinave; mënyrën dhe kushtet në të cilat mund të kryhet

mbledhja, transportimi, trajtimi, magazinimi, përpunimi dhe largimi i mbeturinave dhe

mbikëqyrjen e menaxhimit të mbeturinave.

Largimi i mbeturinave që gjenden në pronë private

Vendimi

për largim të mbeturinave nga prona private






Kryetari i komunës Po, neni 40

Jo Procesverbali dhe vendimi nga inspektori i autorizuar për mjedisin jetësor

Inspektori i autorizuar për mjedisin jetësor

Vendimin për largimin e mbeturinave që gjenden në pronë private e sjell kryetari i

komunës, përkatësisht kryetari i qytetit të Shkupit, në rast kur pronari ose shfrytëzuesi i pronës

nuk i ka larguar ose ka refuzuar t‟i largojë mbeturinat me urdhër të inspektorit të autorizuar të

komunës për mjedisin jetësor. Në këtë rast, largimin e mbeturinave do ta bëjë dhënësi i

shërbimit, përkatësisht personi juridik ose fizik i autorizuar për mbledhjen dhe transportimin e

mbeturinave, në llogari të pronarit, përkatësisht shfrytëzuesit të pronës.

Vendimi për largimin e mbeturinave nga prona sillet kur pronari ose shfrytëzuesi i

pronës në të cilën gjenden mbeturinat nuk i largon ose refuzon t‟i largojë mbeturinat me të cilat

kërcënohet mjedisi jetësor, jeta dhe shëndeti i njerëzve, ndoten ujërat, ajri dhe toka mbi kufijtë e

lejuar; krijohet zhurmë dhe aromë e pakëndshme; shkatërrohen kushtet natyrore për jetë të

kafshëve dhe bimëve, shkatërrohen rajonet e mbrojtura natyrore dhe trashëgimia e mbrojtur

kulturore dhe shëmtohen objektet dhe hapësira.

Propozim-formulari për Vendimin për largim të mbeturinave nga prona private:

75

(STEMA E KOMUNËS)

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_



e RM-së, nr. 5/02) dhe nenit 40 të Ligjit për menaxhim të mbeturinave (Gazeta zyrtare e

Republikës së Maqedonisë, nr.68/2004), si dhe Vendimit nr.____ të inspektorit të autorizuar për

mjedisin jetësor të datës ________ , Kryetari i Komunës _____________ e solli këtë

V E N D I M

Për largim të mbeturinave nga prona private

Urdhërohet dhënësi i shërbimit komunal - largim i mbeturinave komunale dhe llojeve tjera të

mbeturinave të parrezikshme, (Ndërmarrja publike ose ndërmarrja për largimin e mbeturinave

komunale), MENJËHERË t‟i largojë mbeturinat që gjenden në pronën private në rr.

______________________, nr. _______, në pronësi të personit ___________________ .

Të gjitha shpenzimet e shkaktuara për largimin e mbeturinave do të bien mbi pronarin e pronës

private (ose shfrytëzuesin e pronës).

Ankesa kundër këtij vendimi nuk e shtyn ekzekutimin.

Vendimi të dorëzohet deri te:

- pronari (shfrytëzuesi) i pronës;

- Ndërmarrja publike komunale ose personi tjetër juridik ose fizik i autorizuar për

mbledhjen dhe largimin e mbeturinave;

- Inspektori komunal dhe/ose inspektori për mjedisin jetësor

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej ____ ditëve

(sipas LPPA-së) nga dita e dorëzimit të vendimit. Ankesa parashtrohet nëpërmjet Kryetarit të

komunës deri te ministri i mjedisit jetësor dhe planifikimit hapësinor, me dëshmi për pagimin e

taksave administrative në shumë prej ____ denarëve, në pajtim me Ligjin për taksa

administrative (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.17/93..........88/08).

________________________ Komuna _______________________

Data

Kryetari i komunës

76


Për punët në ingjerencë të komunave dhe qytetit të Shkupit të përcaktuara me këtë ligj,

mbikëqyrjen inspektorale mbi zbatimin dhe implementimin e këtij ligji e ushtrojnë inspektorët e

autorizuar për mjedisin jetësor të komunave dhe inspektorët e autorizuar për mjedisin jetësor të

Qytetit të Shkupit.

Nëse gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes inspektorale, inspektori i autorizuar për mjedisin

jetësor konstaton që personat juridikë dhe fizikë të cilët i menaxhojnë mbeturinat nuk u

përmbahen ligjeve dhe dispozitave tjera, dispozitave teknike, standardeve, rekomandimeve dhe

akteve tjera të përgjithshme, me procesverbal do t‟i konstatojë parregullsitë e konstatuara dhe

në vendim do ta përcaktojë afatin në të cilin duhet të mënjanohen ato. Nëse subjektet nuk

veprojnë në pajtim me vendimin e inspektorit të autorizuar për mjedisin jetësor dhe nuk i

mënjanojnë shkaqet për gjendjen e krijuar, të përcaktuara me vendimin, inspektori i autorizuar

për mjedisin jetësor do të parashtrojë fletëparaqitje kundërvajtëse, përkatësisht penale para

gjyqit kompetent, si dhe do të fillojë procedurë për sekuestrim të lejeve dhe autorizimeve të

lëshuara.

Kundër vendimit të inspektorit për mjedisin jetësor të komunave dhe të qytetit të

Shkupit, me të cilin përcaktohet masë administrative, mund të parashtrohet ankesë deri te

organi i administratës shtetërore kompetent për punët nga fusha e mjedisit jetësor, në afat prej

tetë ditëve nga dita e pranimit të vendimit.

Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit, nëse me shtyrjen e ekzekutimit të vendimit

do të shkaktohej rrezik për kërcënimin e jetës dhe shëndetit të njerëzve.

Për kundërvajtje të caktuara (nenet 139, 140 dhe 141) inspektorët e autorizuar për

mjedisin jetësor janë të obliguar që kryerësit të kundërvajtjes t‟i propozojnë procedurë për

barazim para se të parashtrojnë kërkesë për procedurë kundërvajtëse.

Për disa kundërvajtje (nenet 142, 142-a, 142-b, 142,-c и 142-ç) inspektorët e autorizuar

për mjedisin jetësor mund t‟i ofrojnë kryerësit të kundërvajtjes ndërmjetësim dhe arritje të

dakordimit me të cilin kryerësi i kundërvajtjes duhet ta paguajë gjobën, të dhënat tjera ose t‟i

mënjanojë pasojat e kundërvajtjes. Në rastet në të cilat është arritur dakordim për barazim ose

ndërmjetësim, gjoba e kryerësit mund të zvogëlohet për më së shumti gjysmën e gjobës së

përcaktuar maksimale për kundërvajtjen. Nga ana tjetër, te disa kundërvajtje të bëra nga

persona fizikë, nuk është e nevojshme as arritja e dakordimit për barazim që kryerësi të

ngarkohet me pagimin e shumës së zvogëluar përgjysmë të dënimit. Mjafton që pas pranimit të

urdhërpagesës ta paguajë atë në afatin e paraparë për këtë. Procedurat për barazim dhe

ndërmjetësim zhvillohen në pajtim me dispozitat e Ligjit për mjedisin jetësor.

Formularët që përdoren në procedurën e mbikëqyrjes inspektorale si që janë

prezantuar në pjesën e rrugëve publike (kapitulli 4.7), me ndryshime përkatëse për shkak

të adaptimit të tyre ndaj lëndës, përdoren edhe në këtë rast.

77

1.7. Shërbimet funerale

Mënyra e përcaktimit, ndërtimit, mirëmbajtjes, përdorimit dhe llojet e varrezave,

menaxhimi i varrezave, përdorimi i vendit të varrit dhe varrit për familje, kushtet dhe mënyra e

kryerjes së shërbimeve funerale, ndërtimi i përmendoreve mbi varret, si dhe mbikëqyrja gjatë

dhënies së shërbimeve funerale definohen me Ligjin për varreza dhe shërbime funerale (Gazeta

zyrtare e RM-së, nr.86/08).

Sipas ligjit, mirëmbajtja e varrezave, varreve të familjeve dhe varreve dhe dhënia e

shërbimeve funerale si veprimtari me interes publik janë në ingjerencë të vetëqeverisjes lokale,

dhe nuk është i lejuar bashkimi i veprimtarive të menaxhimit të varrezave (drejtues i varrezave)

dhe dhënies së shërbimeve funerale (operator).


Me ligjin definohet që ingjerencat në procedurën administrative i kryen inspektori i

autorizuar komunal i cili ushtron mbikëqyrje inspektorale mbi punën e drejtuesit të varrezave,

operatorit të shërbimeve funerale dhe prerësit të gurit, mbikëqyrje mbi mirëmbajtjen e varrezave

dhe të objekteve shoqëruese, mbi menaxhimin e varrezave dhe mënyrën e kryerjes së

shërbimeve funerale. Për mbikëqyrjen e kryer inspektorale, përkatësisht për gjendjen e

konstatuar dhe masat e ndërmarra nga mbikëqyrja, inspektori komunal është i obliguar të

hartojë procesverbal në prani të personit të autorizuar, përkatësisht personit zyrtar të subjektit

që i nënshtrohet inspektimit, i cili e nënshkruan procesverbalin për gjendjen e konstatuar. Pas

mbikëqyrjes së kryer inspektorale sillet vendim. Kundër vendimit të inspektorit të autorizuar

komunal mund të parashtrohet ankesë në afat prej tetë ditëve nga dita e pranimit të vendimit

deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për

kryerjen e punëve nga fusha e punëve komunale.

Për lloje të caktuara të kundërvajtjeve (neni 44) inspektori i autorizuar komunal mund të

shqiptojë gjobë në vendin e ngjarjes, me ç‟rast kryerësit të kundërvajtjes do t‟i dorëzojë thirrje

për pagim të gjobës, të cilën duhet ta paguajë në afat prej tetë ditëve nga dita e dorëzimit të

thirrjes. Nëse kryerësi nuk e paguan gjobën në afatin e përcaktuar me thirrjen, inspektori i

autorizuar komunal do të parashtrojë kërkesë për ngritje të procedurës kundërvajtëse.

Inspektori i autorizuar komunal mund t‟i propozojë kryerësit të kundërvajtjes


gjobën, të dhënat tjera ose t‟i mënjanojë pasojat e kundërvajtjes. Për këtë qëllim, në

procesverbalin për kundërvajtjen konstatohet dakordimi i të dy palëve për ngritje të procedurës

për ndërmjetësim. Procesverbali nënshkruhet nga të dy palët. Procedura për ndërmjetësim

ngritet me dorëzim të procesverbalit deri te Komisioni për ndërmjetësim (i formuar nga ministri i

cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerjen e punëve

nga fusha e punëve komunale, dhe përbëhet nga tre anëtarë nga radhët e nëpunësve

shtetërorë të punësuar në organin e administratës shtetërore), në afat prej tri ditëve nga dita e

hartimit dhe nënshkrimit të tij. Në rastet në të cilat është arritur dakordim në procedurën për

ndërmjetësim, gjoba e kryerësit për kundërvajtjen e bërë mund të zvogëlohet për gjysmën e

gjobës së përcaktuar maksimale për kundërvajtjen. Marrëveshja ka fuqi të dokumentit

ekzekutiv. Nëse procedura për ndërmjetësim nuk ka sukses, parashtrohet kërkesë për ngritje të

procedurës kundërvajtëse para gjyqit kompetent për kundërvajtje.

Formularët që përdoren në procedurën për mbikëqyrje inspektorale si që janë

prezantuar në pjesën e rrugëve publike (kapitulli 4.7), me ndryshimet përkatëse të

nevojshme për adaptim, përdoren edhe në këtë rast.

78

1.8. Pastërtia publike

Me Ligjin për pastërti publike (Gazeta zyrtare e RM-së, nr.111/08) rregullohen kushtet

dhe mënyra e mirëmbajtjes së pastërtisë publike, të drejtat dhe obligimet e pjesëmarrësve në

mirëmbajtjen e pastërtisë publike, sipërfaqet dhe objektet në të cilat kryhet mirëmbajtja e

pastërtisë publike, mbledhja e plehut dhe pastrimi i borës dhe akullit në kushte dimërore.

Mirëmbajtja e pastërtisë publike, mbledhja e plehut dhe pastrimi i borës në kushte dimërore janë

veprimtari me interes publike me rëndësi lokale.


Edhe me këtë ligj definohet që ingjerencat në procedurë administrative i kryejnë

inspektorët komunalë të komunës, përkatësisht inspektorët komunalë të qytetit të Shkupit. Gjatë

kryerjes së mbikëqyrjes inspektorale, inspektori komunal i komunës, përkatësisht inspektori

komunale i qytetit të Shkupit kontrollon:

- a mirëmbahet rregullisht pastërtia publike në sipërfaqet publike nga Ndërmarrja publike ose

personi juridik të cilit i janë besuar punët e mirëmbajtjes së pastërtisë publike,

- a mirëmbahet pastërtia publike e hapësirave të hapura të objekteve publike dhe e sipërfaqeve

të oborreve të objekteve kolektive dhe individuale për banim,

- a pastrohet bora,

- a janë siguruar enë për hedhje të mbeturinave në brendinë, përkatësisht në korridoret e

objekteve publike dhe në nyjet sanitare,

- a është larguar plehu në rast të mbajtjes së manifestimeve publike dhe

- a është larguar plehu në vendet për piknik.

Gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes inspektorale, inspektori komunal i komunës, përkatësisht

inspektori komunal i qytetit të Shkupit për parregullsitë e konstatuara harton procesverbal dhe

sjell vendim me përcaktim të afatit për mënjanimin e parregullsive. Kundër vendimit të

inspektorit komunal të komunës, përkatësisht inspektorit komunal të qytetit të Shkupit mund të

parashtrohet ankesë deri te ministri kompetent për kryerjen e punëve nga fusha e punëve

komunale në afat prej tetë ditëve nga dita e dorëzimit të vendimit. Ankesa nuk e shtyn

ekzekutimin e vendimit.

Nëse në afatin e përcaktuar në procesverbal personi nuk vepron sipas vendimit të

inspektorit komunal të komunës, përkatësisht inspektorit komunal të qytetit të Shkupit, largimin

e plehut, përkatësisht pastrimin e borës do ta bëjë dhënësi i shërbimit në llogari të personit të

shënuar në vendim.

Kur inspektori komunal i komunës, përkatësisht inspektori komunal i qytetit të Shkupit

do të konstatojë që është bërë kundërvajtje, do të parashtrojë kërkesë për ngritje të procedurës

kundërvajtëse deri te gjyqi kompetent.

Për kundërvajtjet për të cilat është paraparë pagimi i gjobës, inspektori komunal i

komunës, përkatësisht inspektori komunal i qytetit të Shkupit dorëzon thirrje për pagim të gjobës

në afat prej tetë ditëve nga dita e dorëzimit të thirrjes. Nëse kryerësi i kundërvajtjes nuk e

paguan gjobën në këtë afat, inspektori komunal i komunës, përkatësisht inspektori komunal i

qytetit të Shkupit do të parashtrojë kërkesë për ngritje të procedurës kundërvajtëse para gjyqit

kompetent.

Në rast të zhvillimit të procedurës kundërvajtëse, gjyqi i shqipton kryerësit gjobë në

shumë të trefishtë nga ajo e përcaktuar me dispozitat në ligj.

79

Inspektori komunal i komunës, përkatësisht inspektori komunal i qytetit të Shkupit, për

kundërvajtje të caktuara (neni 31) është i obliguar të propozojë procedurë për barazim para se

të parashtrojë kërkesë për ngritje të procedurës kundërvajtëse.

Kur kryerësi i kundërvajtjes pajtohet me ngritjen e procedurës për barazim, inspektori

komunal i komunës, përkatësisht inspektori komunal i qytetit të Shkupit harton procesverbal në

të cilin shënohen elementet e rëndësishme të kundërvajtjes, koha, vendi dhe mënyra e kryerjes

së kundërvajtjes, përshkrimi i veprimit të kundërvajtjes dhe personat e hasur në vendin e

ngjarjes. Në procesverbal përcaktohet mënyra në të cilën do të mënjanohen pasojat e

dëmshme të kundërvajtjes, si dhe mënyra e tejkalimit të pasojave nga kryerja e kundërvajtjes.

Inspektori komunal i komunës, përkatësisht inspektori komunal i qytetit të Shkupit, mund

t‟i propozojnë kryerësit që tejkalimi i pasojave të kundërvajtjes të bëhet me kryerje të punës së

dobishme për shoqërinë në kohëzgjatje prej më së paku 24 orëve të punës ose me dhënie të

mjeteve për kryerje të punës së dobishme për shoqërinë komunave, komunave në qytetin e

Shkupit dhe qytetit të Shkupit. Nëse kryerësi i kundërvajtjes në afat prej tetë ditëve pranon, dhe

nuk kryen punë të dobishme për shoqërinë ose nuk jep mjete për kryerje të punës së dobishme

për shoqërinë, inspektori komunal i komunës, përkatësisht inspektori komunal i qytetit të

Shkupit do të parashtrojë kërkesë për ngritje të procedurës kundërvajtëse para gjyqit

kompetent.

Për kundërvajtje të caktuara (nenet 29, 31, 32, 34, 35 dhe 37), inspektori komunal i

komunës, përkatësisht i qytetit të Shkupit mund t‟i propozojë kryerësit të kundërvajtjes


gjobën, të dhënat tjera ose t‟i mënjanojë pasojat e kundërvajtjes. Inspektori harton procesverbal

për kundërvajtjen, në të cilin konstatohet dakordimi i të dy palëve për ngritje të procedurës për

ndërmjetësim, në të cilin nënshkruhet edhe kryerësi i kundërvajtjes. Rrjedha e mëtutjeshme e

procedurës është e njëjtë si në rastin e ndërmjetësimit të përshkruar më lartë, në pjesën për

rrugët publike (kapitulli 4.7).

Formularët që përdoren në procedurën e mbikëqyrjes inspektorale si që janë

prezantuar në pjesën e rrugëve publike (kapitulli 4.7), me ndryshime përkatëse për shkak

të adaptimit të tyre ndaj lëndës, përdoren edhe në këtë rast.

80

2. UDHËZUES PËR PROCEDURAT NË PLANIFIKIMIN URBANISTIK PËR NJËSITË E VETËQEVERISJES LOKALE

(me formularë)

81

2.1. Hyrje

Procesi i decentralizimit, i cili filloi në korrik të vitit 2005, solli shumë ndryshime

pozitive në punën e njësive të vetëqeverisjes lokale, dhe njëra prej tyre, ndoshta edhe më e rëndësishmja sipas rëndësisë dhe esencës së saj, është mundësia dhe obligimi që realizimi i planeve urbanistike të jetë i administruar (vendimi për kushtet e lokacionit dhe leja për ndërtim) me çka rrumbullakësohet tërësisht procesi i urbanizimit dhe ndërtimit. Por bartja e ingjerencave vetvetiu nuk do të thotë e drejtë e caktuar, por edhe obligim të cilin vetëqeverisja lokale duhet patjetër ta realizojë në mënyrë konsekuente dhe cilësore. Nga ana tjetër, pavarësia në realizimin e planeve urbanistike kërkon menaxhim cilësor në planifikimin e hapësirës dhe lëshimin e dokumentacionit të nevojshëm për realizimin e planeve, me çka ndikohet mbi zhvillimin e tërësishëm të komunës.

Ky Udhëzues ka për qëllim të ndihmojë në vendosjen e procedurës dhe standardeve unike në lëshimin e dokumentacionit të nevojshëm për ndërtim, si dhe në aktivitetet tjera në fushën e planifikimit dhe ndërtimit, nëpërmjet përpunimit të akteve ligjore dhe nënligjore, përcaktimit të procedurave përkatëse të veprimit, rritjes së efikasitetit, transparencës dhe llogaridhënies. Kapaciteti i përcaktuar përkatës urbanistik i komunave, veprimi i drejtë gjatë lëshimit të dokumenteve të nevojshme për ndërtim, shkalla e lartë e realizimit të planeve, janë karakteristikë e vetëqeverisjes lokale që ka kapacitet të përshtatshëm për menaxhim me të drejtat dhe obligimet e mundësuara me ligjet përkatëse.

Udhëzuesi i jep informatat e nevojshme për mënyrën e veprimit të administratës komunale në procesin e lëshimit të lejes për ndërtim, dhe para së gjithash në fushën e:

Ekstraktit nga plani

Vendimit për kushtet e lokacionit

Lejes për ndërtim

Lejes për përdorim

Përdorimit, mirëmbajtjes dhe mënjanimit të objekteve ndërtimore

Mbikëqyrjes

Nëpërmjet këtij Udhëzuesi do të thjeshtohet procedura për lëshim të lejes për ndërtim që e zbaton administrata komunale duke i zbatuar këto ligje:

Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative

Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik

Ligjin për ndërtim

Ligjin për tokë ndërtimore

82

2.2. Ekstrakti nga plani urbanistik

Procedura për marrje të lejes për ndërtim fillon me marrjen e ekstraktit nga plani

urbanistik. Secili person juridik dhe fizik mund të marrë ekstrakt nga plani urbanistik i komunës. Për dallim nga ekstrakti nga plani i përgjithshëm urbanistik, i cili shfrytëzohet për hartimin e planit të detajuar urbanistik, ekstrakti nga plani i detajuar, përkatësisht plani urbanistik për fshat dhe plani urbanistik jashtë vendit të banuar, është bazë për hartimin e projektit ideor për ndërtim, që është i nevojshëm në procedurën për marrje të vendimit për kushtet e lokacionit.

EKSTRAKTI NGA PLANI URBANISTIK

Kush është kompetent për lëshimin/ sjelljen e aktit



Nëse akti sillet me kërkesë të palëve

Afati për sjelljen e aktit

Për cilat nevoja lëshohet / sillet akti

Koment



Kryetari i komunës

Po Kopja nga plani kadastror për parcelën kadastrore

ESHPGJ 5 ditë nga dita e parashtrimit

Për hartimin e projektit ideor për ndërtim

Pasqyra tabelare ka për qëllim ta përshkruajë procedurën për lëshim të ekstraktit nga plani. Nga tabela shihet qartë që procedura për lëshim të ekstraktit nga plani ngritet me kërkesë me shkrim të palës (person juridik ose fizik). Gjithashtu, nga tabela shihet që organi kompetent për lëshim të ekstraktit nga plani është kryetari i komunës, i cili duhet ta lëshojë ekstraktin në afat prej 5 ditëve nga dita e pranimit.

Si që theksuam, për marrjen e ekstraktit nga plani është e nevojshme që pala të parashtrojë kërkesë me shkrim.

Përmbajtja e formularit të kërkesës që ofrohet ka më shumë përdorime dhe mund të përdoret për marrje edhe të akteve tjera nga fusha e planifikimit urbanistik dhe ndërtimit.

83

Deri te: Komuna _____________ Sektori për _____________ Seksioni për _____________

KK ËË RR KK EE SS ËË Nga ____________________________________________________, me NVAQ/NVT (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) , rruga ___________________________________, (adresa e personit fizik ose selia e personit juridik) numër ________, në_____________________, telefoni për kontakt ___________________, (qyteti, fshati) për lëshim të dokumentacionit për objekt në rr. ______________________ , numër________________, PK nr.__________, KK _______________________, v.q. ____________________, në______________________. (rrethojeni kërkesën tuaj ose shtoni nëse është e nevojshme)

1. KUSHTET PËR PLANIFIKIM TË HAPËSIRËS (arsyetimi për dedikimin, shtojca grafike) 2. EKSTRAKTI NGA PLANI URBANISTIK (kopja nga plani kadastror, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 3. VENDIMI PËR KUSHTET E LOKACIONIT (dëshmia për pronësi ose të drejtë të realizuar të ndërtimit, elaborati me të dhëna numerike, projekti ideor ose urbanistik, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 4. LEJA PËR NDËRTIM (vendimi për kushtet e lokacionit; projekti themelor me revizion në 4 ekzemplarë; studimi i aprovuar për vlerësim të ndikimeve mbi mjedisin jetësor; studimi i aprovuar për cilësinë e mbrojtjes seizmike, nostrifikimi nëse projekti është punuar jashtë vendit, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 5. LEJA PËR ADAPTIM - RIDEDIKIM (dëshmia për pronësi; pëlqimi nga pronarët; projekti themelor me revizion në 4 ekzemplarë; dëshmia për pagimin e taksës administrative) 6. LEJA PËR PËRDORIM (projekti për gjendjen e realizuar; dëshmia për pagimin e punëve të realizuara të pjesëmarrësve në ndërtim; raporti me shkrim nga realizuesi dhe raporti përfundimtar i inxhinierit mbikëqyrës, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 7. LEJA PËR NDËRRIMIN E NDËRTUESIT (dëshmia për të drejtën e fituar të ndërtimit, pëlqimi nga ndërtuesit tjerë, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 8. LEJA PËR PUNË PËRGATITORE (Kërkesa; projektet; pëlqimet; mendimet dhe dëshmitë për marrëdhëniet e rregulluara pronësore-juridike për tokën) 9. LEJA PËR MËNJANIM (dëshmia për pronësi, projekti për mënjanim me revizion në 3 ekzemplarë; vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 10. PLOTËSIMI I PROJEKTIT THEMELOR ME ANEKS TË PROJEKTIT THEMELOR

84

( vendimi për kushtet e lokacionit, leja për ndërtim, aneksi i projektit themelor në 4 ekzemplarë, pëlqimi nga projektuesi, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 11. VËRTETIMI I PROJEKTIT THEMELOR PËR NDËRTIME PËR TË CILAT NUK ËSHTË E NEVOJSHME LEJA PËR NDËRTIM (dëshmia për të drejtën e fituar për ndërtim, projekti themelor në 4 ekzemplarë, vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 12. VËRTETIMI I PROJEKTIT URBANISTIK (ekstrakti nga plani, projekti urbanistik në 4 ekzemplarë; vërtetimi për pagimin e taksës administrative) 13. 14. Ndaj kërkesës i bashkëngjis dokumentet në vijim: (rrethoni ose shtoni nëse është e nevojshme)

1. Dëshmi për pronësi, ose të drejtë të fituar të ndërtimit

2. Kopje nga plani kadastror

3. Ekstrakt nga plani

4. Arsyetim

5. Shtojcë grafike

6. Vendim për kushtet e lokacionit

7. Projekt ideor

8. Projekt themelor

9. Aneks të projektit themelor

10. Projekt urbanistik

11. Projekt për gjendje të realizuar

12. Studim për vlerësim të ndikimeve mbi mjedisin jetësor

13. Studim për cilësinë e mbrojtjes seizmike

14. Leje për ndërtim

15. Elaborat me të dhëna numerike

16. Nostrifikim

17. Pëlqime

18. Vërtetim për pagimin e taksës administrative

85

Kërkesa dorëzohet deri te zyra e përparme, ku nga ana e nëpunësit shtetëror kontrollohet a është ajo komplete, përkatësisht a është plotësuar tërësisht dhe në mënyrë të rregullt, a është komplete, përkatësisht a është bashkëngjitur ndaj kërkesës kopja nga plani kadastror për parcelën kadastrore dhe a është paguar për të taksa administrative, në pajtim me Ligjin për taksa administrative.

(Nëse në komunë në aspekt organizativ nuk ekziston zyrë e përparme, atëherë kërkesa dorëzohet deri te arkivi, ku nga ana e nëpunësit që e mban arkivin kontrollohet se a është ajo komplete, përkatësisht a është bashkëngjitur ndaj kërkesës kopja nga plani kadastror për parcelën kadastrore dhe a është bashkëngjitur dëshmi për pagimin e taksave administrative. Nëse ndaj kërkesës janë bashkëngjitur dokumentet e nevojshme dhe ka dëshmi për pagimin e taksave administrative, nëpunësi nga arkivi, pas regjistrimit në protokoll, e dorëzon atë deri te udhëheqësi i seksionit. Udhëheqësi i seksionit ia jep kërkesën atij nëpunësi shtetëror që duhet ta udhëheqë procedurën).

Kërkesa e plotësuar në mënyrë të rregullt, me dëshmi për pagimin e taksës administrative, dorëzohet deri te arkivi me qëllim të regjistrimit dhe evidentimit të saj në protokoll. Pas marrjes së numrit arkivor, kërkesa kthehet në zyrën e përparme, prej ku dërgohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Pasi që të konstatojë që kërkesa është komplete, udhëheqësi e dorëzon atë deri te nëpunësi kompetent shtetëror i ngarkuar me lëshimin e ekstraktit nga plani urbanistik.

Pas pranimit të kërkesës, nëpunësi shtetëror e kontrollon qartësinë dhe plotësinë e saj. Nëse konstaton që kërkesa nuk është e kompletuar, do të kërkojë që parashtruesi ta kompletojë atë në një afat të caktuar, me qëllim që të mund të veprohet në lidhje me kërkesën. Më tutje kontrollon se a është parcela kadastrore në planin e detajuar, përkatësisht planin urbanistik për fshat, përkatësisht planin urbanistik jashtë vendit të banuar. Nëpunësi shtetëror ka në dispozicion dy variante. Përkatësisht, nëse parcela kadastrore është në planin e detajuar urbanistik, planin urbanistik për fshat, përkatësisht planin urbanistik jashtë vendit të banuar, do të hartojë ekstrakt nga plani urbanistik, kurse nëse parcela kadastrore është jashtë planit urbanistik (planit të detajuar, planit urbanistik për fshat, përkatësisht planit urbanistik jashtë vendit të banuar), kurse ekstrakti kërkohet për hartim të projektit ideor, do të propozojë, përkatësisht do të hartojë vendim me të cilin do të refuzohet kërkesa. Nëse parcela kadastrore për të cilën kërkohet ekstrakt nga plani është e përfshirë në planin e përgjithshëm urbanistik, do ta informojë kërkuesin që është e nevojshme paraprakisht të hartohet plan i detajuar urbanistik që të mund të realizohet kërkesa e tij. Por, nëse bëhet fjalë për hartim të projektit ideor për ndërtim të objektit që është në territor për veprimtari prodhuese, do ta informojë parashtruesin e kërkesës që është e nevojshme të hartohet dhe të aprovohet projekt urbanistik.

Për shkak të unifikimit, dhe që të mund të realizohet një prej qëllimeve të këtij udhëzuesi, ofrohet forma e ekstraktit nga plani:

86

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_ .

Sektori për urbanizëm, punë komunale, komunikaciondhe mbrojtje të mjedisit jetësor

Seksioni për urbanizëm, komunikacion dhe mbrojtje të mjedisit jetësor

Duke vepruar në lidhje me kërkesën e parashtruar, personit

__________________________, rruga ___________________________________,

numër __________, nga _______________, për PK _________, KK

_______________, v.q. _____________________________, në _________________,

i lëshohet ky

EEKKSSTTRRAAKKTT NNGGAA PPLLAANNII

Titulli i planit: __________________, vendimi nr. ______________, i shpallur në

Gazetën Zyrtare të Komunës _____________ nr. _______, me datë ______________ .

Masa: 1:________

Shtojca grafike e parcelës ndërtimore

Përgatiti në mënyrë grafike: ___________________________________

TË DHËNAT E PËRGJITHSHME URBANISTIKE ARKITEKTONIKE

Dedikimi i ndërtimit

Sipërfaqja

maksimalisht e lejuar

Sipërfaqja për ndërtim: __________ m2

Përqindja e ndërtimit: ________ %

Koeficienti i shfrytëzueshmërisë: _____

Lartësia

maksimalisht e lejuar deri

te kurora:

Lartësia maksimalisht e lejuar nga niveli i trotuarit

mbrojtës deri te kurora është ________ m

Kushtet e

komunikacionit

Kushtet tjera:

Sipas këtyre të dhënave urbanistike arkitektonike, nevojitet të hartohet projekt

ideor ose projekt urbanistik për ndërtimin, i cili është i nevojshëm për lëshim të vendimit

për kushtet e lokacionit.

Dorëzuar deri te:

- Personi - kërkues

- Arkivi

Hartoi, Kryetari i komunës,

_________ __________________

87

Ekstrakti nga plani i hartuar në këtë mënyrë dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për shkak të aprovimit. Pasi që ekstrakti të jetë aprovuar nga udhëheqësi, ai dorëzohet deri te kryetari i komunës për shkak të nënshkrimit. Ekstrakti i nënshkruar me fletëdorëzim të rregullt kthehet deri te zyra e përparme, prej ku dorëzohet deri te parashtruesi i kërkesës.

ARKIVI

Pala

Zyra e

përparme

Udhëheqësi i

seksionit

Nëpunësi

shtetëror që

vepron në lidhje

me lëndën

Kryetari i komunës

Kërkesa hyrëse

Ekstrakti nga plani sipas

Kërkesës

88

2.3. Projekti urbanistik

Në planet e detajuara urbanistike, planet urbanistike për fshat dhe planet urbanistike jashtë vendit të banuar, në një parcelë ndërtimore mund të jetë e paraparë sipërfaqja aproksimative për ndërtim e dedikuar për ndërtim kompleks ose për kompleks të ndërtimeve. Në situatë të këtillë, dhe në bazë të ekstraktit nga plani, hartohet projekt arkitektonik-urbanistik.

Nga ana tjetër, nëse në planin e përgjithshëm urbanistik ka parcela ndërtimore për veprimtari prodhuese, që të mund të lëshohet vendim për kushtet e lokacionit është e nevojshme të hartohet projekt urbanistik. Që të mund të aprovohen projekti arkitektonik-urbanistik, si dhe ai urbanistik, kryetari i komunës me vendim formon komision për shqyrtim të dokumentacionit teknik dhe projekteve.

89

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i komunës ____________________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e _________________________________________ nga _________________, me PA. nr. ____________ të datës __________ 200_, për vërtetim të projektit arkitektonik-urbanistik/urbanistik numër ______, të datës _________, të hartuar nga _____________________________, dhe në lidhje me nenin 50 dhe nenin 51 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 137/07), e sjell këtë

VVEENNDDIIMM

ppëërr ffoorrmmiimm ttëë kkoommiissiioonniitt ppëërr sshhqqyyrrttiimm ttëë

ddookkuummeennttaacciioonniitt tteekknniikk--pprroojjeekkttiitt aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk// uurrbbaanniissttiikk Detyrohet komisioni në përbërje: 1. __________________________ (anëtar), ______________________ (zëvendës); 2. __________________________ (anëtar), ______________________ (zëvendës); dhe 3. __________________________ (anëtar), ______________________ (zëvendës), të kryejë shqyrtim të dokumentacionit teknik - projektit arkitektonik-urbanistik/urbanistik numër ______, të datës _________ , të hartuar nga __________________________.

Detyrohet personi ________________________________ ta organizojë punën e komisionit dhe t‟i lajmërojë anëtarët e komisionit për vendin, datën dhe orën e kryerjes së shqyrtimit të dokumentacionit teknik-projektit arkitektonik-urbanistik/urbanistik.

Komisioni është i obliguar që për shqyrtimin e bërë të dokumentacionit teknik-projektit arkitektonik-urbanistik/urbanistik të hartojë procesverbal dhe atë ta dorëzojë deri te ky organ. Dorëzuar deri te: - Kërkuesi - Anëtarët dhe zëvendësit e anëtarëve të komisionit (6) - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS _________________

90

Komisioni për punën e vet harton procesverbal, në të cilin propozon masa përkatëse.

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

PPRROOCCEESSVVEERRBBAALL

ppëërr sshhqqyyrrttiimm ttëë rreeaalliizzuuaarr ttëë ddookkuummeennttaacciioonniitt tteekknniikk--pprroojjeekkttiitt

aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk

Komisioni për shqyrtim të dokumentacionit teknik-pprroojjeekkttiitt aarrkkiitteekkttoonniikk--

uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk,, i formuar nga ana e Kryetarit të Komunës _________________

me vendim nr. _____________ të datës _________ 200_ , në përbërje:

1. _________________________________________;

2. _________________________________________; dhe

3. _________________________________________.

në datën ____________, në orën ___:_0, në lokalet e Komunës __________________

kreu shqyrtim të dokumentacionit teknik-pprroojjeekkttiitt aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk.

Gjatë shqyrtimit të dokumentacionit teknik, Komisionit iu dorëzuan dokumentet

në vijim:

1. Ekstrakti nga plani nr. ________________ i datës ____________ 200_ , i

lëshuar nga Komuna _________________; dhe

2. PPrroojjeekkttii aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk nr. _______________ i datës

____________ 200_ , i hartuar nga ________________________________ nga

_____________.

Pas shqyrtimit të realizuar të dokumentacionit teknik, Komisioni konstatoi me sa vijon:

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

________________________

Në bazë të të lartpërmendurës, Komisioni e jep këtë

P R O P O Z I M

PPrroojjeekkttii aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk nr. _______________ i datës

___________ 200_ , i hartuar nga ____________________________________ nga

_____________, (nuk) është në pajtim me Ekstraktin e prezantuar nga plani.

Komisioni i vërejti këto mangësi:

1. ___________________________________________________________;

2. ___________________________________________________________;

3. ___________________________________________________________;

91

Në bazë të këtij konstatimi, kryetari i komunës (nuk) mund ta aprovojë pprroojjeekkttiinn

aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk,, ppëërrkkaattëëssiisshhtt ttëë ssjjeellllëë vveennddiimm mmee ttëë cciilliinn rreeffuuzzoohheett

aapprroovviimmii....

Ky procesverbal është hartuar në 5 (pesë) ekzemplarë të njëjtë.

Me përmbajtjen e procesverbalit janë të njoftuar të gjithë të pranishmit në

shqyrtimin e pprroojjeekkttiitt aarrkkiitteekkttoonniikk--uurrbbaanniissttiikk//uurrbbaanniissttiikk,, dhe ai është nënshkruar dhe u

është ndarë të gjithë nënshkruesve.

___________, ________ 200_ (vendi i banuar) (data dhe muaji)

Dorëzuar deri te: - Kërkuesi - Anëtarët e komisionit (3) - Arkivi

Për komisionin:

1. _____________________

2. _____________________

3._____________________

92

2.4. Vendimi për kushtet e lokacionit

Hapi i dytë për lëshim të lejes për ndërtim është vendimi për kushtet e lokacionit.

Për ndërtime me rëndësi lokale, dhe këto janë ndërtimet e kategorisë së tretë, të katërt dhe të pestë, të parapara në nenin 50 të Ligjit për ndërtim, vendimin për kushtet e lokacionit e sjell kryetari i komunës dhe kryetarët e komunave në qytetin e Shkupit. Për dallim nga sjellja e akteve tjera administrative në fushën e urbanizmit dhe ndërtimtarisë, për udhëheqjen e procedurës për sjellje të vendimit për kushtet e lokacionit kryetari i komunës duhet të autorizojë person që do ta udhëheqë këtë procedurë. Personi që do ta udhëheqë procedurën duhet t'i plotësojë këto kushte të posaçme: inxhinier arkitekt i diplomuar me përvojë pune prej më së paku tri viteve. Zgjidhja e këtillë ligjore supozon, përpos vendimit me të cilin nëpunësi shtetëror është i përcaktuar t'i kryejë këto detyra punuese, që ai të ketë autorizim të posaçëm të lëshuar nga kryetari i komunës.

VENDIMI PËR KUSHTET E LOKACIONIT







Koment



Kryetari i komunës

Po -Dëshmia për pronësi ose dëshmia për qiramarrje afatgjate ose kontrata për koncesion ose akti për servitudë të themeluar komunale teknike ose ndonjë dëshmi tjetër për të drejtë të fituar të ndërtimit në pajtim me ligjin - elaborati gjeodezik për të dhëna numerike - projekti ideor ose urbanistik - pëlqimi i marrë paraprak nga Agjencia për komunikime elektronike për objekte nga fusha e komunikimeve elektronike

ESHPGJ, MTL, Komuna, Agjencia për komunikime elektronike

5 ditë pune nga dita e parashtrimit

Për marrje të lejes për ndërtim

Vendimi vlen një vit nga ekzekutueshmëria e tij në procedurë administrative, afat në të cilin kërkuesi është i obliguar të sigurojë leje për ndërtim në pajtim me ligjin

93

Pasqyra tabelare ka për qëllim ta përshkruajë procedurën për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit. Prej vetë tabelës mund të konstatohet që vendimi për kushtet e lokacionit lëshohet me kërkesë të palës (investuesit), kurse vendimin për kushtet e lokacionit e sjell kryetari i komunës dhe kryetarët e komunave në qytetin e Shkupit.

Duke e marrë parasysh atë që forma dhe përmbajtja e kërkesës që ofrohet në këtë udhëzues është universale për të gjitha dokumentet nga kjo fushë, nuk do ta përsërisim më. Ndaj kërkesës për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit parashtruesi bashkëngjit edhe: Dëshmi për pronësinë e tokës ndërtimore. Nëse kërkuesi nuk është pronar i tokës, kurse e ka fituar të drejtën e ndërtimit në bazë të koncesionit, atëherë ndaj kërkesës bashkëngjitet kontrata për koncesion. Nga ana tjetër, nëse e drejta e ndërtimit është fituar në bazë të qiramarrjes afatgjate të tokës ndërtimore, atëherë ndaj kërkesës bashkëngjitet dëshmia me të cilën është fituar qiramarrja afatgjate (kontrata ose ndonjë akt tjetër juridik). Të drejtë të ndërtimit mund të ketë edhe personi i cili në atë tokë duhet të vendosë vija infrastrukturore dhe tela të televizionit. Në situatë të këtillë, parashtruesi ndaj kërkesës duhet të bashkëngjisë akt me të cilën është themeluar servituda komunale-teknike. Përpos këtyre rasteve, të drejtë të ndërtimit mund të ketë edhe personi i cili e ka fituar këtë të drejtë në ndonjë bazë tjetër (vendimi i gjyqit, organit shtetëror, etj.). Dokumenti i dytë që kërkuesi është i obliguar ta bashkëngjisë ndaj kërkesës është elaborati gjeodezik për të dhënat numerike për patundshmërinë, i hartuar nga tregtari individ - gjeodeti i autorizuar ose shoqata tregtare për punë gjeodezike. Gjithashtu, ndaj kërkesës duhet të bashkëngjitet edhe projekti ideor ose projekti urbanistik në pajtim me nenin 50 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik. Pëlqimi i marrë paraprakisht nga ana e Agjencisë për komunikime elektronike në lidhje me projektin ideor ose projektin urbanistik për ndërtime të rrjeteve dhe mjeteve elektronike të komunikimit me karakter lokal, përkatësisht të rrjeteve dhe mjeteve elektronike të komunikimit që e mbulojnë territorin e një komune ose të rrjeteve elektronike të komunikimit që e mbulojnë territorin e dy ose më shumë komunave. Kërkesa për lëshimin e vendimit për kushtet e lokacionit, gjithsesi e kompletuar, me dokumentet e nevojshme dorëzohet deri te zyra e përparme, ku nëpunësi shtetëror e kontrollon atë dhe e dorëzon deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll dhe marrjes së numrit arkivor. Por, mund të ndodhë që kërkesa të mos jetë komplete. Në situatë të tillë, nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme, gjithsesi pasi që ta paralajmërojë parashtruesin, do ta regjistrojë kërkesën në protokollin që mbahet në arkiv dhe do ta dorëzojë deri te udhëheqësi i seksionit. Nëpunësi shtetëror që vepron në lidhje me kërkesën, pas kontrollimit, nuk do ta refuzojë menjëherë kërkesën, por do ta lajmërojë parashtruesin dhe do t'i japë afat për kompletimin e saj ose për sqarim eventual.

94

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë ________ 200_

Deri te: _________________________________

Rr. ____________________________ nr. _______

LLËËNNDDAA:: LLaajjmmëërriimm ppëërr kkoommpplleettiimmiinn ee kkëërrkkeessëëss

I/e nderuar,

Në lidhje me kërkesën Tuaj për lëshim të ________________________, numër

_________, të parashtruar në datën __________ 200_ , Ju lajmërojmë që nevojitet:

- Në afat prej _______ (Х) ditëve të vini në Komunën ____________ -

Seksioni për _______________, me qëllim që ta sqaroni kërkesën Tuaj me numrin e

lartpërmendur;

- Në afat prej _______ (Х) ditëve ta plotësoni kërkesën Tuaj me numrin e

lartpërmendur me dorëzimin e dokumenteve vijuese në Komunën ____________ -

Seksioni për _______________:

1. ______________________________________________________________

2. ______________________________________________________________

3. ______________________________________________________________

4. ______________________________________________________________

5. ______________________________________________________________

6. ______________________________________________________________

7. ______________________________________________________________

Duam t'u informojmë që në rast të mossqarimit/mosplotësimit të kërkesës Suaj

në afatin e shënuar, do të konsiderojmë që keni hequr dorë nga kërkesa dhe procedura

do të ndërpritet, përkatësisht kërkesa Juaj do të refuzohet si e paplotë.

Për informata plotësuese, Ju lutemi drejtohuni në numrin e telefonit (ххх) ____-____.

Me nderime,

Personi zyrtar

______________________

95

Pasi që të regjistrohet kërkesa, ajo dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari.

Udhëheqësi e kontrollon kërkesën me dokumentet e nevojshme dhe e dorëzon

atë deri te nëpunësi shtetëror, në përshkrimin dhe regjistrin e detyrave punuese të të cilit është lëshimi i vendimit për kushtet e lokacionit dhe për çka ka marrë autorizim prej kryetarit të komunës. Nëpunësi shtetëror e shqyrton kërkesën me dokumentacionin dhe në bazë të elaboratit gjeodezik konstaton se a është kërkuesi bartës i vetëm i të drejtës së ndërtimit në parcelën konkrete ndërtimore. Më tutje, ai kontrollon se a është projekti ideor, përkatësisht projekti urbanistik, në pajtim me planin. Nëse nëpunësi shtetëror konstaton që kërkuesi nuk është bartës i vetëm i të drejtës së ndërtimit, përkatësisht që projekti ideor ose projekti urbanistik nuk është në pajtim me planin, do të hartojë propozim-përfundim për ndërprerje të procedurës. Me përfundimin, kërkuesit do t'i lihet afat në të cilin duhet t'i zgjidhë punët pronësore-juridike, përkatësisht do të bëjë harmonizim të dokumentacionit projektues me planin.

Nëse parashtruesi nuk e kompleton kërkesën, përkatësisht nuk jep sqarim as pas kalimit të afatit, me vendim do të refuzohet kërkesa.

96

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ___________________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e __________________________________________ nga ____________, të parashtruar me numër __________ të datës ________ 200_ , në bazë të nenit 223 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/2005), e solli këtë

PPËËRRFFUUNNDDIIMM

Procedura e ngritur te ky organ në lidhje me lëndën PA nr. ________ të datës ________ 200_ , që udhëhiqet para këtij organi në emër të ______________________________________ nga _____________, NDËRPRITET.

Ndërprerja e procedurës zgjat derisa organi kompetent ta zgjidhë çështjen paraprake. ARSYETIM Para këtij organi, me kërkesë të ___________________________________________ nga ______________ udhëhiqet procedurë për lëshim të ____________________________________________________.

Gjatë procedurës në lidhje me lëndën u paraqit çështja e ______________________________________________________________________ që paraqet tërësi të pavarur për zgjidhjen e së cilës është kompetent _____________________________________________________________________.

Duke e marrë parasysh atë që pa zgjidhjen e çështjes së përmendur paraprake nuk është e mundshme zgjidhja e punës juridike, në pajtim me nenin 223 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05), u soll përfundim për ndërprerje të procedurës deri sa organi kompetent ta zgjidhë atë çështje. MËSIM JURIDIK: Kundër këtij Përfundimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë të posaçme në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.

Ankesës i bashkëngjitet taksë administrative prej _________ denarëve. Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (2 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi

KRYETARI I KOMUNËS ___________________

97

Vendimi për kushtet e lokacionit do të lëshohet edhe atëherë kur në parcelën ndërtimore kërkuesi nuk është pronar i vetëm, me kusht që pjesa në të cilën nuk ka të drejtë të pronësisë të mos jetë më shumë se 10% e gjithsej sipërfaqes dhe që ajo pjesë mos të përfshijë pjesë të sipërfaqes së dedikuar për ndërtim. Në situatë të këtillë, investuesi do të obligohet që t'i rregullojë plotësisht marrëdhëniet pronësore-juridike më së voni deri në parashtrimin e kërkesës për leje për përdorim. Pasi që nëpunësi shtetëror ta zbatojë procedurën për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit, do të hartojë propozim të vendimit dhe atë do ta dorëzojë deri te udhëheqësi për aprovim. Pas aprovimit të propozimit të vendimit, udhëheqësi e dorëzon atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar nga ana e kryetarit të komunës kthehet në zyrën e përparme, prej ku ai dorëzohet deri te kërkuesi. Tërë këtë punë, përkatësisht vendimin për kushtet e lokacionit, organi kompetent (kryetari i komunës) është i obliguar ta përfundojë në afat prej pesë ditëve të punës nga dita e pranimit të kërkesës së kompletuar.

98

Vendimi për kushtet e lokacionit lëshohet në pajtim me Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative dhe Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik. Kjo do të thotë që vendimi duhet t'i përmbajë të gjitha elementet e parapara me Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative, e ato janë hyrja, dispozitivi, arsyetimi, mësimi juridik, nënshkrimi, vula, numri dhe data. Pse është e nevojshme që vendimi t'i përmbajë të gjitha elementet? Sepse vetëm vendimi i lëshuar në formë të tillë mund të prodhojë veprim juridik, në të kundërtën, ai mund të prishet.

ARKIVI

Pala

Zyra e përparme

Udhëheqësi i

seksionit

Nëpunësi

shtetëror që

vepron në lidhje

me lëndën

Kryetari i komunës

Kërkesa hyrëse

Dalja e aktit pas

Kërkesës

99

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i komunës __________________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e _____________________________________________________________ për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit për ndërtim të ________________________________________________________________, në bazë të nenit 205 paragrafit 1 dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08) dhe nenit 52, paragrafëve 1 dhe 3 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 137/07), e sjell këtë

VVEENNDDIIMM

ppëërr kkuusshhtteett ee llookkaacciioonniitt I. Lëshohen kushtet e lokacionit për ndërtim personit ____________________ _____________________ rr. ___________________________________________ nr.________________ lagjja ______________________ PK nr.________________ KK_________________ v.q. ____________________ në ______________________. sipas shtojcës grafikë në masë 1: _______________ A.P. ______________, që është pjesë përbërëse e këtij vendimi, me kushtet në vijim: Pasqyra grafike e parcelës ndërtimore numër Përgatiti në mënyrë grafike II. KUSHTET ARKITEKTONIKE URBANISTIKE Kushtet e përgjithshme arkitektonike

Sipas pasqyrës grafike nga vendimi për kushtet e lokacionit, të hartohet Projekt

themelor për __________________________________________________________________________

Gjatë formësimit arkitektonik të ndërtimit, të mbahet llogari që ajo në mënyrë

arkitektonike-urbanistike të përshtatet me rrethin e drejtpërdrejtë dhe objektet ekzistuese, dhe gjatë kësaj duhet të kihet parasysh edhe konfiguracioni i terrenit. Kushtet teknike

Vija ndërtimore dhe rregullative është shënuar në pasqyrën grafike të vendimit

për kushtet e lokacionit; Sipërfaqja maksimale për ndërtim është _______ m2; Përqindja e ndërtimit _______________ %; Koeficienti i shfrytëzueshmërisë _________________; Lartësia prej nivelit të trotuarit mbrojtës deri te kurora është _____ m; Niveleta e rr. _________________________ është _____ m; Niveleta e trotuarit mbrojtës është _____ m; Lartësia e pllakës së përdheses në raport me trotuarin mbrojtës është _________ m.

100

III. KUSHTET E POSAÇME - Ndërtuesi dorëzoi: 1. Dëshmi për të drejtën e fituar të ndërtimit _______________________________________ ________________________________________________________________________ nr. ____________ të datës ____________. 2. Elaborat për të dhëna numerike, të lëshuar nga organi kompetent për punë gjeodezike, nr. ___________ të datës _____________. 3. Projekt ideor / projekt urbanistik me nr. tek. _______ të datës____________.

IV. Vendimi për kushtet e lokacionit vlen një vit nga plotfuqishmëria e tij.

ARSYETIM Personi _________________________________________________________ rr. _________________________ nr. ________ lagjja ______________________ parashtroi kërkesë për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit për ____________________________________________________________________________________________ Kryetari i komunës ____________________ pas shqyrtimit të dokumentacionit të bashkangjitur ndaj kërkesës, dëshmisë për pronësi, elaboratit për të dhëna numerike, projektit ideor/urbanistik dhe inspeksionit të realizuar të planit, konstatoi që kërkesa ka bazë dhe që janë plotësuar kushtet nga neni 52 i Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik, dhe në bazë të kësaj vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi. Taksa sipas nenit _______, numrit tarifor _______ të Ligjit për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 61/2004) është arkëtuar në shumë prej ___________ denarëve dhe është bashkëngjitur ndaj kërkesës. MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi, personi mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, e cila parashtrohet deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës. Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (3 ekzemplarë) - Inspektori komunal urbanistik - Arkivi Procedurën e udhëhoqi KRYETARI I KOMUNËS _____________________ _____________________

101

Organi kompetent që e sjell vendimin (kryetari i komunës) patjetër i informon fqinjët e drejtpërdrejtë të parcelës ndërtimore për përmbajtjen e vendimit. Informimi duhet të bëhet në afat prej 7 ditëve nga dita e sjelljes së vendimit.

Vendimi i lëshuar ka afat të vlefshmërisë. Përkatësisht, ai vlen një vit nga ekzekutueshmëria e tij në procedurë administrative, afat në të cilin kërkuesi është i obliguar të sigurojë leje për ndërtim në pajtim me ligjin. Nga dita e lëshimit të vendimit për kushtet e lokacionit fillojnë të rrjedhin afate të caktuara. Përkatësisht, prej asaj dite fillon të llogaritet kur vendimi do të bëhet ekzekutiv në procedurë administrative, etj. Për këto arsye, dorëzimi i vendimit është një prej hapave të rëndësishëm në procedurë, dhe prandaj është e nevojshme që dorëzimi të kryhet në pajtim me dispozitat e Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative, dhe duhet të ketë dëshmi për vetë dorëzimin. Dëshmi për dorëzimin në rregull është fletëdorëzimi me të cilin bëhet dorëzimi. Forma e fletëdorëzimit që ofrohet do të ndihmojë në vendosjen e përmbajtjes së barazuar, pa mundësi që të ketë disa mangësi që do të ndikonin mbi procedurën e mëtutjeshme.

F L E T Ë D O R Ë Z I M Vërejtje: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë dhe të kthehet në adresën: Komuna _______________ Rr. ____________________ numër _____________

Numri i vendimit Emri dhe mbiemri NVT Pranuar në datën



Nëse gjatë udhëheqjes së procedurës nëpunësi shtetëror konstaton që nuk janë plotësuar kushtet për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit, do të hartojë propozim të vendimit për refuzim të kërkesës për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit. Propozimin e hartuar në këtë mënyrë e dorëzon deri te udhëheqësi i seksionit, i cili e aprovon atë. Propozimi i aprovuar i vendimit dorëzohet deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar dorëzohet deri te zyra e përparme, prej ku dorëzohet deri te kërkuesi.

102

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1, dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/2005), dhe në pajtim me nenin 52, paragrafët 1 dhe 3 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/2005), Kryetari i Komunës _____________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e _____________________________________________________________, rruga __________________________________, numër __________, nga ____________________, për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_ , sjell:

VVEENNDDIIMM

ppëërr rreeffuuzziimm ttëë kkëërrkkeessëëss ppëërr llëësshhiimm ttëë vveennddiimmiitt ppëërr kkuusshhtteett ee llookkaacciioonniitt REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________, rruga __________________________________________, numër __________, në _____________, për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit si e pabazë.

ARSYETIM Kërkuesi ________________________________________________ nga _________________, deri te Komuna ________________ parashtroi kërkesë me numër _____________ të datës ____________200_ për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit.

Me kërkesën nuk ishte bashkangjitur dokumentacioni vijues: _____________________________________________________________________.

Gjatë procedurës, pala u lajmërua me shkresën nr. ___________ të datës __________ 200_ , në afat të përcaktuar prej iks (X) ditëve ta mënjanojë mangësinë e shënuar.

Meqenëse pala në afatin e përcaktuar nuk e solli dëshminë e kërkuar, Kryetari i Komunës _____________ vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi. MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës. Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej 250 denarëve.

Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (2 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi Procedurën e udhëhoqi KRYETARI I KOMUNËS ___________________ ___________________

103

Gjatë procedurës, derisa nuk është hartuar vendimi, parashtruesi i kërkesës mund ta tërheqë kërkesën, përkatësisht të heqë dorë nga kërkesa për lëshim të vendimit për kushtet e lokacionit. Në situatë të tillë, nëpunësi shtetëror do të përgatisë Përfundim për ndërprerje të procedurës, të cilin do ta dorëzojë deri te udhëheqësi për aprovim. Pas aprovimit të Përfundimit, udhëheqësi i seksionit e dorëzon atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Përfundimi i nënshkruar dorëzohet deri te zyra e përparme, prej ku nëpunësi shtetëror kryen dorëzim deri te parashtruesi i kërkesës.

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ___________________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e __________________________________________ nga ____________, të parashtruar me numër __________ të datës ________ 200_ , në bazë të nenit 223 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), e solli këtë

PPËËRRFFUUNNDDIIMM Procedura e ngritur te ky organ në lidhje me lëndën PA nr. ________ të datës ________ 200_ , që udhëhiqet para këtij organi në emër ______________________________________ nga _____________, NDËRPRITET.

ARSYETIM Kërkuesi ___________________________________________ në datën _______ 200_ e tërhoqi kërkesën për lëshim __________________________________. Për shkak të kësaj, në pajtim me nenin 223 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), ky organ e ndërpreu procedurën.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij Përfundimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë të posaçme në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.

Ankesës i bashkëngjitet taksë administrative prej _________ denarëve.

Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (2 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS ___________________

104

Kundër vendimit për kushtet e lokacionit mund të parashtrohet ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit. Ankesa dorëzohet nëpërmjet organit që e ka lëshuar vendimin (kryetari i komunës) deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për punët në fushën e rregullimit të hapësirës. Për marrje të vendimit për kushtet e lokacionit, kërkuesi është i obliguar të paguajë kompenzim për hartimin e Planit hapësinor të Republikës dhe të planeve urbanistike. Kompenzimi paguhet para se të lëshohet vendimi. Lartësia e kompenzimit është e përcaktuar me Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik dhe është e barabartë me 0,3% të rrogës mesatare në Republikë në vitin paraprak për m2. Bazë për llogaritje është sipërfaqja për ndërtim, në pajtim me projektin themelor për ndërtim të ndërtimit të ri dhe ndërtim plotësues të ndërtimit ekzistues.

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë ________ 200_

LLLLOOGGAARRIITTJJEE

ee kkoommppeennzziimmiitt ppëërr ffiinnaanncciimm ttëë hhaarrttiimmiitt ttëë

ppllaanniitt hhaappëëssiinnoorr ttëë RReeppuubblliikkëëss ddhhee ttëë ppllaanneevvee uurrbbaanniissttiikkee

Për objektin: ______________________________________________

Ndërtues: ______________________________________________

Vendi i ndërtimit: PK nr. _________, KK ____________________

Vendimi për kushtet e lokacionit nr. ________ i datës _______ 200_

Projekti me numër teknik. _________, i hartuar nga

_____________________________

Sipërfaqja në m2 Çmimi për m2 GJITHSEJ

Llogariti Udhëheqësi

____________________ _______________

105

2.5. Leje për ndërtim

Realizimi i ndërtimeve të parapara në nenin 50 të Ligjit për ndërtim, përkatësisht realizimi i ndërtimeve të kategorisë së parë, të dytë, të tretë, të katërt dhe të pestë mund të fillojë me lëshimin e lejes për ndërtim. Është i ndaluar ndërtimi i objekteve pa leje për ndërtim. Nëse investuesi ka marrë leje për ndërtim dhe ai nuk i përmbahet projektit të vërtetuar dhe lejes për ndërtim, organi kompetent që e ka lëshuar lejen do të sjellë akt me të cilin lejen do ta shpallë të pavlefshme. Organi kompetent do ta sjellë këtë akt në bazë të aktit që do të lëshohet nga ana e inspektorit kompetent. Organi kompetent që e ka lëshuar aktin me të cilin leja shpallet e pavlefshme do ta dorëzojë atë deri te organi kompetent për mbajtje të librit publik për regjistrim të të drejtave mbi patundshmëritë. Në këtë udhëzues do të përqëndrohemi në procedurën për lëshim të lejes për ndërtim të objekteve me karakter lokal, e këto janë objektet e kategorisë së tretë, të katërt dhe të pestë. Organi kompetent për lëshim të lejes për ndërtim për objektet me rëndësi lokale është kryetari i komunës. Procedura për lëshim të lejes për ndërtim realizohet në pajtim me dispozitat e Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative dhe dispozitat e Ligjit për ndërtim. Procedura për marrje të lejes për ndërtim fillon me parashtrim të kërkesës me shkrim nga ana e investuesit deri te organi kompetent për lëshim (kryetari i komunës). Formulari i kërkesës që ofrohet në këtë udhëzues është përcaktuar nga ana e Ministrit të transportit dhe lidhjeve.

Deri te ____________________________ (organi kompetent)

K Ë R K E S Ë për lëshim të lejes për ndërtim

Nga ___________________________________________ me adresë ________ (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) _______________________________nga __________________________ për lëshim

të (rruga dhe numri) (vendi i banimit ose selia) lejes për ndërtim të _______________________________________________ (ndërtimi) në __________________________________________________________________ (vendi dhe adresa, PK KK në VQ, ose pjesa e rrugës me stacionar)

Personi për kontakt/i autorizuari: _________________________________________ në tel __________________________ ( për person të autorizuar - autorizimi si shtojcë). Numri dhe data: Parashtruesi i kërkesës, ____________________ ____________________

106

LEJA PËR NDËRTIM







Koment



Kryetari i komunës

Po vendimi për kushtet e lokacionit që është ekzekutiv në procedurë administrative, me projekt urbanistik ose ideor projekti i plotë themelor në më së paku dy ekzemplarë dhe numri i nevojshëm i ekzemplarëve të elaborateve dhe fazave të posaçme të projektit raporti me shkrim dhe pëlqimi për nostrifikim nëse projekti është hartuar jashtë vendit studimi i aprovuar për vlerësimin e ndikimit të projektit mbi mjedisin jetësor kontrata e lidhur me ndonjë person juridik për ushtrim të mbikëqyrjes me inxhinier të përcaktuar kryesor mbikëqyrës

Kryetari i komunës Institucioni i autorizuar për hartim të projekteve MMJPH Investuesi

5 ditë pune nga dita e parashtrimit

Për fillimin e ndërtimit

6 muaj pas plotfuqishmërisë

Që të mundet organi kompetent të veprojë në lidhje me kërkesën, investuesi ndaj kërkesës duhet t'i bashkëngjisë edhe:

107

- vendimin për kushtet e lokacionit, i cili është ekzekutiv në procedurë administrative, me projekt urbanistik ose ideor në pajtim me Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik; - projektin e plotë themelor në më së paku dy ekzemplarë dhe numrin e nevojshëm të ekzemplarëve të elaborateve dhe fazave të posaçme të projektit për shkak të marrjes së pëlqimeve përkatëse, me revizion të kryer dhe deklaratë të projektuesit dhe revizorit të vërtetuar te noteri, me të cilën vërtetohet që projekti është hartuar në pajtim me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga plani urbanistik që zbatohet në momentin e hartimit të projektit; - raportin me shkrim dhe pëlqimin për nostrifikim nëse projekti është hartuar jashtë vendit; - studimin e aprovuar për vlerësim të ndikimit të projektit mbi mjedisin jetësor nga organi i administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e mjedisit jetësor për ndërtime të përcaktuara me Ligjin për mbrojtje të mjedisit jetësor, dhe - kontratën e lidhur me person juridik për ushtrim të mbikëqyrjes me inxhinier të përcaktuar kryesor mbikëqyrës (numri i autorizimit të tij me kopje të autorizimit) dhe kopjen e licencës së personit juridik për ushtrim të mbikëqyrjes. Investuesi e dorëzon kërkesën me dokumentet e nevojshme deri te zyra e përparme. Nëpunësi shtetëror kontrollon a është plotësuar kërkesa në mënyrë të rregullt dhe a janë bashkangjitur ndaj saj dokumentet e nevojshme. Pas pranimit, kërkesën e dorëzon deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, kërkesa me dokumentet e nevojshme dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Pas kontrollimit të kërkesës, udhëheqësi i seksionit e dorëzon atë deri te nëpunësi shtetëror në përshkrimin dhe listën e detyrave punuese të të cilit është udhëheqja e procedurës për lëshim të lejes për ndërtim. Nëpunësi shtetëror kontrollon a është kompletuar kërkesa, përkatësisht a janë bashkangjitur ndaj kërkesës dokumentet e nevojshme. Nëse konstaton që kërkesa nuk është kompletuar ose ajo është e paqartë, do të kërkojë nga investuesi ta kompletojë kërkesën, përkatësisht ta sqarojë atë nëse është e paqartë. Në lajmërim do të përcaktohet afati në të cilin duhet të rregullohet kërkesa dhe gjithsesi do të bëhet paralajmërim për pasojat e mosveprimit në afatin e caktuar.

108

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë ________ 200_

Deri te: _________________________________

Rr. ____________________________ nr. _______

LLËËNNDDAA:: LLaajjmmëërriimm ppëërr kkoommpplleettiimmiinn ee kkëërrkkeessëëss

I/e nderuar,

Në lidhje me kërkesën Tuaj për lëshim të ________________________, numër

_________, të parashtruar në datën __________ 200_ , Ju lajmërojmë që është e

nevojshme:

- Në afat prej _______ (Х) ditëve të vini në Komunën ____________ -

Seksioni për _______________, me qëllim që ta sqaroni kërkesën Tuaj me numrin e

lartshënuar;

- Në afat prej _______ (Х) ditëve ta plotësoni kërkesën Tuaj me numrin e

lartpërmendur me dorëzim të dokumenteve vijuese në Komunën ____________ -

Seksioni për _______________:

8. ______________________________________________________________

9. ______________________________________________________________

10. ______________________________________________________________

11. ______________________________________________________________

12. ______________________________________________________________

13. ______________________________________________________________

14. ______________________________________________________________

Ju informojmë që në rast të mossqarimit/mosplotësimit të kërkesës Suaj në afatin e

shënuar, do të konsiderojmë që keni hequr dorë nga kërkesa dhe procedura do të

ndërpritet, përkatësisht kërkesa do t'ju refuzohet si e paplotë.

Për informata plotësuese, Ju lutemi drejtohuni në numrin e telefonit (ххх) ____-____.

Me nderime,

Personi zyrtar

_______________

Pasi që të konstatojë që kërkesa është në rregull, nëpunësi shtetëror do të

dorëzojë ekzemplar të vendimit për kushtet e lokacionit dhe projektit themelor deri te nëpunësi shtetëror në përshkrimin dhe listën e detyrave të të cilit është hartimi i protokollit. Nëpunësi shtetëror për hartim të protokollit do të dalë në vend të ngjarjes dhe do të hartojë protokoll për vijë të rregullimit, ndërtimore dhe niveluese me përcaktim të sipërfaqes për ndërtim. Pas lëshimit të këtij akti, projekti themelor do të vërtetohet me nënshkrim të personit të autorizuar dhe gjithsesi me vulë.

109

REPUBLIKA E MAQEDONISË

KOMUNA _________________

Numër: ____________ me datë _______ 200_

PP RR OO TT OO KK OO LLLL për vijë të rregullimit, ndërtimore dhe niveluese me përcaktim të sipërfaqes për ndërtim Me kërkesë të _______________________________________ Rr. „__________________________________“ numër ______ nga ___________________ Vija ndërtimore nr. ___________ Ndërtimi _____________________________________________________

Vendimi për kushtet e lokacionit nr. _______________

Projekti themelor nr. ___________

Kategorizimi i ndërtimit nga: _______________

Shënoi: Kontrolloi:

Ekstrakt nga plani kadastror - i rregullimit

Fleta e detajuar nr. __________

Përpjesëtimi: 1:_____

Kota e horizontit ___________________

Nr.

Kota e terrenit

Niveleta e trotuarit mbrojtës

Kota e pllakës së parë

Sipërfaqja për ndërtim

Taksa sipas numrit tarifor ____ të Ligjit për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 61/2004) është arkëtuar dhe bashkëngjitur me kërkesën nr. __________ të datës ___________ 200_ Sipas tarifës nr. ____, për kërkesën - ____ den. Sipas tarifës nr. ____, për dalje në vend të ngjarjes - ____ den. Sipas tarifës nr. ____, për ekzemplar të protokollit - ____ den.

1.

2.

3.

4.

Pasqyra grafike e parcelës ndërtimore nr. ______ Vërejtje: Personi i autorizuar ________________

110

Projekti i vërtetuar themelor dorëzohet deri te organi kompetent i komunës për përcaktim të lartësisë së kompenzimit për rregullim të tokës ndërtimore. Nëpunësi shtetëror e përcakton lartësinë e kompenzimit për rregullim të tokës ndërtimore në bazë të llogaritjes. KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë ________ 200_

LLLLOOGGAARRIITTJJEE

ee kkoommppeennzziimmiitt ppëërr rrrreegguulllliimm ttëë ttookkëëss nnddëërrttiimmoorree

Për objektin: ______________________________________________

Investues: ______________________________________________

Vendi i ndërtimit: PK nr. _________, KK ____________________

Vendimi për kushtet e lokacionit nr. ________ i datës _______ 200_

Projekti me numër teknik _________, i hartuar nga _____________________________

Baza Dedikimi i hapësirës Sipërfaqja në m2

Çmimi për m2 GJITHSEJ

Podrum Banesor Ndihmës

Banesor

Afarist Ndihmës

Afarist

Përdhese Banesor Ndihmës

Banesor

Afarist Ndihmës

Afarist

Kati i parë Banesor Ndihmës

Banesor

Afarist Ndihmës

Afarist

Kati i dytë Banesor Ndihmës

Banesor

Afarist Ndihmës

Afarist

Gjithsej:

Llogariti Udhëheqësi

_______________ _______________

111

Investuesi e paguan kompenzimin për rregullim të tokës ndërtimore gjatë

procedurës për lëshim të lejes për ndërtim, më tutje Ligji për ndërtimtari përcakton që,

pa pagimin e kompenzimit, organi nuk mund të lëshojë leje për ndërtim.

Por, Ligji për tokë ndërtimore, i cili e rregullon çështjen e rregullimit të tokës

ndërtimore, duke e përfshirë edhe kompenzimin për rregullim të tokës ndërtimore që e

paguan investuesi, ofron zgjidhje të ndryshme. Përkatësisht, për kompenzimin për

rregullim të tokës ndërtimore, si dhe për mënyrën e pagimit të kompenzimit, investuesi

lidh kontratë me organin kompetent të komunës, në të cilën rregullohen të drejtat dhe

obligimet e palëve kontraktuese me përcaktim të afateve për realizimin e tyre. Kjo

kontratë lidhet në afat prej 15 ditëve nga dita e parashtrimit të kërkesës nga ana e

investuesit. Kjo dispozitë jep mundësi që investuesi dhe organi i komunës të merren

vesh për mënyrën e pagimit të kompenzimit. Më tutje, Ligji për tokë ndërtimore jep

mundësi që tokën e parregulluar ndërtimore ta rregullojë vetë investuesi, dhe në rast të

tillë, investuesi nuk paguan ose paguan kompenzim minimal.

Në çdo rast, për organin që e lëshon lejen për ndërtim, e mjaftueshme do të jetë

kontrata me të cilën rregullohen të drejtat dhe obligimet, si dhe mënyra për pagimin e

kompenzimit, e lidhur mes organit të komunës dhe investuesit. Kjo për shkak se për

realizimin ose mosrealizimin e saj zbatohen dispozitat e Ligjit për marrëdhënie

obligative, përkatësisht ajo është kontratë obligative.

Në vazhdim të këtij udhëzuesi ofrohet formular i kontratës për rregullim të tokës

ndërtimore:

112

Komuna ______________, e përfaqësuar nga _____________________________ (në tekstin e mëtutjeshëm: Bartës i rregullimit) nga njëra anë, dhe ________________________________, rr. ___________________________________, nr. ______ nga _________________ me NVAT ________________ (në tekstin e mëtutjeshëm: Investues) nga ana tjetër, si palë kontraktuese, në datën ___________ 200_ e lidhën këtë

KKOONNTTRRAATTËË

ppëërr rrrreegguulllliimm ttëë ttookkëëss nnddëërrttiimmoorree Lënda e kontratës Neni 1 Lënda e kësaj kontrate është rregullimi i tokës së parregulluar ndërtimore në PK ___________ në KK ________________, dhe për të cilën Komuna ___________________ ka lëshuar Vendim për kushtet e lokacionit nr. ______________ të datës ___________ 200_, për ndërtim të __________________________________________. Neni 2 Toka ndërtimore e investuesit, e përshkruar në nenin paraprak të kësaj kontrate, (nuk) është paraparë për rregullim me programin për rregullim të tokës ndërtimore të Komunës _______________, i cili është në fuqi në momentin e lidhjes së kësaj kontrate.

Nëse toka ndërtimore që është lëndë e kësaj kontrate nuk është paraparë për

rregullim me Programin për rregullim, atëherë rregullimi do të realizohet kur me Programin do të parashihet rregullimi i kompleksit në të cilin gjendet toka e lëndës. Të drejtat dhe obligimet e palëve kontraktuese Neni 3 Bartësi i rregullimit obligohet ta bëjë rregullimin, përkatësisht përgatitjen dhe pajisjen e tokës ndërtimore me objekte dhe instalime komunale, në pajtim me programet, dhe në suaza të kompenzimit të paguar, si individualisht, ashtu edhe nga ndërtuesit tjerë nga kompleksi-lokaliteti i njëjtë i parcelave. Neni 4 Bartësi i rregullimit do t'i fillojë punët e rregullimit të tokës ndërtimore pas pagimit nga ana e të gjithë investuesve nga kompleksi - lokaliteti përkatës i parcelave dhe kur këtë do ta lejojnë kushtet kohore. Neni 5 Gjatë përcaktimit të radhitjes sipas të cilës do të bëhet rregullimi, dhe në suaza të gjithsej mjeteve të paguara nga ana e investuesve për kompleksin - lokalitetin përkatës të parcelave, investuesit mund t'i japin sugjerimet e veta. Neni 6

113

Në rast se gjithsej mjetet e arkëtuara nga të gjithë investuesit nga kompleksi - lokaliteti përkatës i parcelave në emër të kompenzimit për rregullim të tokës ndërtimore nuk janë të mjaftueshme për rregullim të plotë të tokës ndërtimore, ajo do të rregullohet deri në fund kur për këtë do të krijohen parakushtet financiare dhe tjera reale, me çka nënkuptohet edhe pjesëmarrja plotësuese nga ana e të gjitha subjekteve të interesuara në rregullimin e tokës ndërtimore, mes të cilave edhe Investuesi nga kjo kontratë. Neni 7 Në suaza të përgatitjes së tokës, me nocionin barazim të saj nënkuptohet barazimi në suaza të niveletës së përgjithshme të terrenit, ashtu që ai ta mbajë rënien natyrore.

Nëse parcela ndërtimore e cila është lëndë e kësaj kontrate gjendet në terren të pjerrët, kurse për shkak të zgjedhjes së projektit ose për shkaqe tjera, Investuesi dëshiron që tokën ta sjellë në rrafsh horizontal, Bartësi i rregullimit pajtohet që Investuesi këtë ta bëjë vetë dhe në llogari të tij, me ç'rast ai e merr obligimin që në llogari të vet t'i ndërmarrë edhe të gjitha masat dhe veprimet e nevojshme për mbrojtje të tokës dhe objekteve përreth (ngritja e mureve mbështetëse, kanalizimi i ujërave nëntokësore, etj.) Neni 8 Investuesi obligohet që tepricën e dheut që e ka gropuar vetë nga parcela e tij, si dhe materialet ndërtimore ose mbeturinat ndërtimore, mos t'i shpërndajë jashtë parcelës së vet, dhe në të kundërtën, nëse me veprime të tilla e pengon realizimin e veprimeve ndërtimore në objekte dhe instalime komunale ose të punëve tjera, atëherë pajtohet që në llogari të tij, Bartësi i rregullimit ta mënjanojë dheun, materialet ose mbeturinat ndërtimore.

Nëse me veprimet nga paragrafi paraprak Investuesi i shkakton dëm Bartësit të rregullimit, atëherë ai është i obliguar që t'ia kompenzojë dëmin e tillë. Kompenzimi për rregullim të tokës ndërtimore Neni 9 Kompenzimi i Investuesit për rregullim të tokës ndërtimore sipas programit që është në fuqi në momentin e lidhjes së kësaj kontrate dhe të dhënave nga dokumentacioni ndërtimor-teknik, në pajtim me llogaritjen që është pjesë përbërëse e kësaj kontrate, është ___________ denarë.

Investuesi pajtohet që ____% (me shkronja përqind) të kompenzimit nga paragrafi paraprak i këtij neni t'i paguajë më së voni 3 (tri) ditë pas lidhjes së kësaj kontrate, dhe pjesën e mbetur prej ____% (me shkronja përqind) në _____ (me shkronja) këste të barabarta mujore, duke filluar 30 ditë nga dita e lidhjes së kësaj kontrate, dhe për këtë do të deponojë garanci – ____________________________, në ditën e nënshkrimit të kësaj kontrate. Neni 10 Nëse pas lidhjes së kësaj kontrate dhe pas kryerjes së pagesës, organi kompetent në suaza të autorizimeve dhe ingjerencave të veta, dhe pa fajin e Investuesit, e ndryshon lokacionin, dhe prej kësaj do të rridhte edhe ndryshimi i dokumentacionit projektues ashtu që me dokumentacionin e ri, për shkak të kushteve të

114

ndryshuara në lokacion do të fitohej sipërfaqe më e madhe ose më e vogël, në atë rast, njëra palë kontraktuese pajtohet që t'ia paguajë dallimin palës tjetër kontraktuese, edhe atë në raportin për m2 (metër katror) që ka qenë i paraparë me programin për rregullim të tokës ndërtimore në momentin e lidhjes së kësaj kontrate.

Gjatë paraqitjes së rasteve nga paragrafi paraprak i këtij neni, Investuesi pajtohet që, në afat prej 30 (tridhjetë) ditëve nga marrja e vendimit të ri për kushtet e lokacionit, të lidhë aneks të kësaj kontrate, dhe në të kundërtën palët kontraktuese pajtohen që të konsiderohet që kontrata është prishur dhe ajo nuk prodhon veprime juridike, kurse Bartësi i rregullimit obligohet që mjetet e paguara të Investuesit t'ia kthejë atij në tërësi në afat prej 15 (pesëmbëdhjetë) ditëve pas kalimit të periudhës së paraparë prej 30 (tridhjetë) ditëve për lidhje të aneksit të kontratës.

Në rast se Investuesi me arbitrarizëm e ndryshon dokumentacionin teknik, palët kontraktuese pajtohen që të konsiderohet që kontrata është prishur dhe ajo nuk prodhon veprime juridike dhe Bartësi i rregullimit obligohet që mjetet e paguara të Investuesit t'ia kthejë atij në tërësi në afat prej 15 (pesëmbëdhjetë) ditëve nga lajmërimi i tij për ndryshimin e dokumentacionit teknik dhe kërkesa për kthim të mjeteve të paguara.

Gjatë paraqitjes së rasteve nga paragrafi paraprak i këtij neni, palët kontraktuese do të lidhin kontratë të re për rregullim të tokës ndërtimore, me llogaritje të re të tokës ndërtimore, dhe në pajtim me programin për rregullim të tokës ndërtimore në fuqi në momentin e ndryshimit të dokumentacionit teknik, përkatësisht në momentin e pagesës së mjeteve sipas dokumentacionit të ndryshuar.

Dispozitat tjera Neni 11 Në rast të kontestit në lidhje me këtë kontratë, do të vendosë gjyqi kompetent në ___________________. Neni 12 Kjo kontratë është lidhur në 6 (gjashtë) ekzemplarë të njëjtë, prej të cilëve 2 (dy) për Investuesin dhe 4 (katër) për Bartësin e rregullimit. Investuesi i rregullimit Bashkëpunëtori Për bartësin ________________________ _______________ _______________

115

Nëpunësi shtetëror që e udhëheq procedurën për lëshim të lejes për ndërtim, nëse është e nevojshme, dhe në bazë të elaborateve dhe fazave të posaçme të projektit, me detyrë zyrtare merr pëlqim ose mendim për harmonizimin e dokumentacionit me kushtet e posaçme të përfshira në vendimin për kushtet e lokacionit, standardet dhe normativat për projektim dhe dispozitat e ligjeve të posaçme.

Organet deri te të cilat është parashtruar kërkesa për pëlqim, përkatësisht

mendim, janë të obliguara që në afat prej 5 ditëve të punës ta lëshojnë aktin me të cilin

e japin pëlqimin, përkatësisht mendimin. Nëse në këtë afat nuk i dorëzojnë pëlqimet ose

mendimet, përkatësisht nuk e refuzojnë ose hedhin poshtë kërkesën për lëshim të

pëlqimit, përkatësisht mendimit, do të konsiderohet që ato janë lëshuar, kurse organi

është i obliguar të lëshojë leje për ndërtim. Nëpunësi shtetëror që e udhëheq

procedurën patjetër e paralajmëron investuesin që pëlqimet dhe mendimet duhet

patjetër t'i sigurojë vetë deri në fillimin e procedurës për lëshim të lejes për përdorim të

objektit, si dhe për pasojat që pa pëlqime të siguruara nuk do të lëshohet leja për

përdorim.

Pasi që ta mbledhë tërë dokumentacionin e nevojshëm, nëpunësi shtetëror që e

udhëheq procedurën përgatit leje për ndërtim. Propozimin e lejes e dorëzon deri te

udhëheqësi i seksionit për aprovim. Pasi që udhëheqësi ta aprovojë lejen, e dorëzon

atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Leja e nënshkruar dorëzohet deri te zyra e

përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te investuesi.

116

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës __________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e investuesit ___________________________ nga ______________________________, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________ , për lëshim të lejes për ndërtim të _________________________ të kategorisë së _____, në bazë të nenit 51 paragrafit __, nenit 52 paragrafit 3 dhe paragrafit 8 dhe nenit 53 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenin 205 paragrafin 1 dhe nenin 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), e lëshon këtë

LLEEJJEE PPËËRR NNDDËËRRTTIIMM

Investuesit/investuesve ________________________________________, nga________________, i/u lejohet ndërtimi i ___________________________ i kategorisë së __________ , në rr. ___________________, numër ___ në _____________ (ose PK nr. _______, KK ____________, në v.q. ______________ ose pjesa e rrugës me stacionar). Leja për ndërtim lëshohet për ________________________________. (tërë, një pjesë dhe disa pjesë të ndërtimit). Vepra juridike për rregullim të të drejtave dhe obligimeve të ndërsjella të lidhura mes investuesve për ndërtim të ndërtimit me numër ______ e datës _______ , ( dhe nëse bëhet fjalë për më shumë investues mes të cilëve edhe persona fizikë, vërtetuar te noteri me RRL ______ të datës ________ ). Realizues i punëve ndërtimore të ndërtimit është _______________________

Përcaktuar nga Kontrata me nr. ________ e datës _______, e lidhur mes realizuesit të punëve dhe investuesit/investuesve. Mbikëqyrja e realizimit të punëve ndërtimore të ndërtimit është _______________________________, përcaktuar nga Kontrata me nr. ________ e datës __________, e lidhur mes personit juridik për kryerje të mbikëqyrjes së punëve dhe investuesit/investuesve, kurse inxhinier kryesor mbikëqyrës do të jete personi ______________________ me autorizim А numër _______ të datës _________, të lëshuar nga ___________________________, me vlefshmëri deri në datën _____________ . Investuesi mund ta fillojë ndërtimin pasi që kjo leje të bëhet e plotfuqishme në procedurë administrative. Kjo leje nuk vlen më nëse investuesi nuk fillon me ndërtimin në afat prej gjashtë muajve nga dita e plotfuqishmërisë së lejes për ndërtim, në pajtim me nenin 56 të Ligjit për ndërtim. Nëse ndërtimi ka filluar të ndërtohet pas kalimit të afatit prej gjashtë muajve nga dita e plotfuqishmërisë së lejes, konsiderohet që ndërtimi është i paligjshëm.

117

Investuesi detyrohet që, pas përfundimit të ndërtimit, dhe para përdorimit të tij, të kërkojë që ky organ t'i/t'u lëshojë leje për përdorimin e tij.

Arsyetim Investuesi/Investuesit ________________________________________ parashtroi/parashtruan kërkesë nr. _______ të datës _________, për lëshim të lejes për ndërtim të ____________________ të kategorisë së ______ , në rr. ____________________________, nr. _______ në _____________ (ose PK nr._______, KK____________, në v.q. _________________ ose pjesa e rrugës me stacionar). Me kërkesën, investuesi/investuesit e bashkëngjiti/bashkëngjitën dokumentacionin dhe dëshmitë në vijim: - Vepra juridike për rregullim të të drejtave dhe obligimeve të ndërsjella, e lidhur mes investuesve për ndërtimin e ndërtimit me numër _______ e datës _______, (dhe nëse bëhet fjalë për më shumë investues mes të cilëve ka edhe persona fizikë, vërtetuar te noteri me nr. RRL _______ të datës _________ ); - Vendimi për kushtet e lokacionit nr. _______ i datës ________, i lëshuar nga ____________________________ i cili është ekzekutiv në datën ________, në procedurë administrative, me projekt urbanistik ose ideor, në pajtim me Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik; - Projekti i plotë themelor në ________ ekzemplarë, me numër teknik ________, i hartuar nga ________________________, i regjistruar për kryerje të kësaj veprimtarie në _______________________________ me numër __________ të datës ________ , me licencë numër _______ të datës __________ , të lëshuar nga _______________________; - Raporti për revizionin e kryer nr. ____________ i datës ________ me projekt të vërtetuar të reviduar themelor, nga ana e _________________________ i regjistruar për kryerje të kësaj veprimtarie në _______________________________ me numër ______________ të datës ______________, me licencë numër _______________ të datës _________ , të lëshuar nga ________________; - Deklarata e projektuesit, e vërtetuar te noteri _______________ nga _________ me nr. RRL _________ të datës _________, me të cilën vërtetohet që projekti është hartuar në pajtim me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga plani urbanistik, përkatësisht që nuk devijon nga kushtet për ndërtim të parapara me planin urbanistik i cili zbatohet në momentin e hartimit të projektit; -Deklarata e revizorit e vërtetuar te noteri __________________________ nga ___________________ me nr. RRL __________ e datës ________ , me të cilën vërtetohet që projekti është hartuar në pajtim me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga plani urbanistik, përkatësisht që nuk devijon nga kushtet për ndërtim të parapara më planin urbanistik që zbatohet në momentin e hartimit të projektit; - Raporti me shkrim dhe pëlqimi për nostrifikim (nëse projekti është hartuar jashtë vendit) nr. ______ i datës ________ ; - Kontrata me nr. ______ e datës _________ , e lidhur mes realizuesit të punëve dhe investuesit/investuesve; - Kontrata me nr. _______ e datës __________ , e lidhur mes personit juridik për kryerje të mbikëqyrjes së punëve të investuesit/investuesve; - studimi për vlerësim të ndikimit të projektit mbi mjedisin jetësor me nr. teknik _____________ i hartuar nga ________________, i regjistruar për kryerje të kësaj veprimtarie në _____________________________, me numër __________ të datës

118

__________ , me licencë numër _______ të datës ________ , të lëshuar nga _____________ me revizion të kryer nga _________________ me numër _______ , të aprovuar nga Ministria e mjedisit jetësor dhe planifikimit hapësinor me numër ______ të datës ___________ ; - Pëlqimet ose kushtet paraprake nga NP për kyçje të ndërtimit në infrastrukturën ekzistuese (rrugë, energji elektrike-Vendim për pëlqim elektro-energjetik, ujësjellës, kanalizim, ngrohje me ujë të nxehtë, instalime të gazit natyror, etj.): -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -Vërtetimet, lajmërimet ose kushtet nga NP dhe SHA (ujësjellës, kanalizim, instalime dhe objekte elektro-energjetike, instalime dhe objekte të telekomunikimit), Ministria e punëve të brendshme, Ministria e ekonomisë (përçues të naftës dhe përçues të prodhimeve), GA-MA (rrjeti dhe objektet e përçimit të gazit), për mosekzistim të instalimeve dhe objekteve të realizuara dhe të paplanifikuara në lokacionin në të cilin do të ndërtohet ose kushtet nën të cilat mund të ndërtohet: -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ -Dëshmia për pagimin e kompenzimit për financim të hartimit të Planit hapësinor të Republikës dhe planeve urbanistike, në pajtim me nenin 55 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik. Ky organ, me detyrë zyrtare i mblodhi pëlqimet dhe mendimet në vijim: - Dëshmia për kompenzim të rregulluar për rregullim të tokës ndërtimore nr. ________ e datës ________________ , e lëshuar nga _______________________; - Kreu kontroll në vend të ngjarjes dhe lëshoi akt për vijë të rregullimit, ndërtimore dhe niveluese nr.____________ të datës __________ ; dhe - Pëlqimet dhe mendimet tjera të parapara me Ligj; -_____________________________________________________________________ -_____________________________________________________________________ Në bazë të të lartpërmendurës _________________________________________ (organi kompetent) Vendosi si në dispozitivin e kësaj lejeje. UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, investitori mund të parashtrojë

ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq

119

organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha

e rregullimit të hapësirës.

Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej _________ denarëve. Taksa sipas numrit tarifor ________ të Ligjit për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 61/04), në shumë prej ___________ denarëve është arkëtuar dhe bashkëngjitur me kërkesën. Dorëzuar deri te: Kryetari i komunës, _______________ _______________

Pas plotfuqishmërisë së lejes për ndërtim, organi që e ka lëshuar atë dorëzon ekzemplar të saj deri te organi kompetent për mbajtje të librit publik për regjistrim të të drejtave mbi patundshmëritë për shkak të shënimit në librin publik në të cilin është shënuar e drejta mbi tokën, përkatësisht në librat e intabulimit ku nuk janë futur libra publikë. Në shënimin shënohet numri dhe data e lëshimit të lejes për ndërtim, ajo se kujt i është lëshuar leja, numri i projektit të vërtetuar, ajo se prej kujt është hartuar projekti dhe personi që do të kryejë mbikëqyrje me numrin e autorizimit të inxhinierit mbikëqyrës.

Nga dita e lëshimit të lejes për ndërtim fillojnë të rrjedhin afate të caktuara. Përkatësisht, prej asaj dite fillon të llogaritet kur leja do të bëhet e plotfuqishme në procedurë administrative, etj. Për këto arsye, dorëzimi i lejes është një prej hapave të rëndësishëm në procedurë, dhe prandaj është e nevojshme që dorëzimi të realizohet në pajtim me dispozitat e Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative, dhe duhet të ketë dëshmi për vetë dorëzimin. Dëshmi për dorëzimin në rregull është fletëdorëzimi me të cilin bëhet dorëzimi..

Forma e fletëdorëzimit që ofrohet do të ndihmojë në vendosjen e përmbajtjes së barazuar, pa mundësi që të ketë disa mangësi që do të ndikonin në procedurën e mëtutjeshme. F L E T Ë D O R Ë Z I M Vërejtje: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë dhe të kthehet në adresën: Komuna _______________ Rr. ____________________ numër _____________

Numri i vendimit Emri dhe mbiemri NVT Pranuar në datën



120

Nëse gjatë udhëheqjes së procedurës nëpunësi shtetëror konstaton që nuk janë plotësuar kushtet për lëshim të lejes për ndërtim, do të hartojë propozim të vendimit për refuzim të kërkesës për lëshim të lejes për ndërtim. Propozimin e hartuar në këtë mënyrë e dorëzon deri te udhëheqësi i seksionit për aprovim. Propozimi i aprovuar i vendimit dorëzohet deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar dorëzohet deri te zyra e përparme, prej ku dorëzohet deri te kërkuesi.

121

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), dhe në pajtim me nenin 51 paragrafin 2, nenin 52 paragrafin 8 dhe nenin 53 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së“ nr. 51/05 dhe 82/08), Kryetari i Komunës _____________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e ___________________________________________________, rruga __________________________________, numër __________, nga ____________________, për lëshim të lejes për ndërtim, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_, sjell:

VVEENNDDIIMM

ppëërr rreeffuuzziimm ttëë kkëërrkkeessëëss ppëërr llëësshhiimm ttëë lleejjeess ppëërr nnddëërrttiimm REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________, rruga __________________________________________, numër __________, në _____________, për lëshim të lejes për ndërtim si e pabazë.

ARSYETIM Kërkuesi ________________________________________________ nga _______________, deri te Komuna ________________ parashtroi kërkesë me numër _____________ të datës ____________200_ për lëshim të lejes për ndërtim.

Me kërkesën nuk ishte bashkëngjitur dokumentacioni vijues: _________________________.

Gjatë procedurës, pala u lajmërua me shkresën nr. ___________ të datës __________ 200_ , që në afat të caktuar prej iks (X) ditëve ta mënjanojë lëshimin e shënuar.

Meqenëse pala nuk e dha dëshminë e kërkuar në afatin e përcaktuar, Kryetari i Komunës _____________ vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi. MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës. Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej 250 denarëve.

Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (2 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi Procedurën e udhëhoqi KRYETARI I KOMUNËS _________________ ___________________

122

2.6. Ndryshimi i investuesit

Derisa zgjat ndërtimi, mund të ndodhë të ketë ndryshim të investuesit. Nëse vjen

deri te situata e këtillë, investuesi i ri është i obliguar që në afat prej 15 ditëve nga ndryshimi i bërë ta lajmërojë organin kompetent për lëshim të lejes për ndërtim (kryetarin e komunës). Me lajmërimin, investuesi i ri dorëzon dëshmi që ka status të investuesit.

Si organ kompetent për lëshim të lejes për ndërtim, kryetari i komunës me vendim do t'ia njohë statusin e investuesit vetëm nëse me marrjen e të drejtës për ndërtim i merr edhe të drejtat dhe obligimet që investuesi paraprak i ka pasur ndaj subjekteve të autorizuara në ndërtim (projektuesit, drejtuesit, revizorit dhe inxhinierit mbikëqyrës). Nëse investuesi i ri nuk i njeh të drejtat e subjekteve të autorizuara në ndërtim, organi kompetent për lëshim të lejes për ndërtim (kryetari i komunës) nuk do t'i lëshojë leje për përdorim.

123

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ____________________________, duke vendosur në lidhje

me lajmërimin e ___________________________ nga

___________________________, të parashtruar me numër _________________ të

datës ____________ , në bazë të nenit 51 paragrafit 2 dhe nenit 59 paragrafit 1 të Ligjit

për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenin

205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr.

38/05 dhe 110/08), sjell:

VENDIM

PPËËRR NNDDRRYYSSHHIIMM TTËË IINNVVEESSTTUUEESSIITT

I NJIHET STATUSI I INVESTUESIT të objektit ndërtimor

_________________________________ nga kategoria e _________, në rr.

________________________________________, parcela ndërtimore nr.

_________________ PK nr. ____________ KK __________________________ në

_______________________, investues i të cilit ishte

______________________________.

Statusi i investuesit i njihet në ___________________________________ (tërë,

një pjesë ose disa pjesë të ndërtimit).

ARSYETIM

Investuesi ________________________________________________

parashtroi

lajmërim nr. _________të datës __________, me të cilin lajmëron që ai është investues

i ri i ___________________________________________ të kategorisë së

________________ në rr. ________________________, në _________________ .

Ndaj kërkesës, ndërtuesi bashkëngjiti:

- dëshmi për status të fituar të investuesit _________________, nr.

____________ të datës __________ ;

- vendim për kushtet e lokacionit nr. ___________ të datës ____________ ;

dhe

- pëlqime nga investuesit tjerë, të vërtetuara te noteri. (nëse i ka)

- dëshmi që i merr të drejtat dhe obligimet e investuesit paraprak ndaj

subjekteve të autorizuara në ndërtim, e vërtetuar te noteri.

Pasi që e shqyrtoi lajmërimin dhe shkresat e bashkangjitura, Kryetari i Komunës

_______________, përfundoi që kërkesa ka bazë dhe në bazë të nenit 49 dhe nenit 59

të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), vendosi si në

dispozitivin e këtij Vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi, investitori mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.

124

Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej _________ denarëve.

Taksa sipas tarifës nr. _____________ të Ligjit për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 61/2004) në shumë prej ___________ denarëve është arkëtuar dhe është bashkëngjitur ndaj kërkesës.

Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (1 ekzemplar) - Ndërtuesit paraprakë (nga 1 ekzemplar) - Ndërtuesi i ri (1 ekzemplar) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS ___________________

Aneksi i projektit themelor

Nëse gjatë ndërtimit paraqiten ndryshime me të cilat nuk ndikohet mbi plotësimin

e cilësdo kërkesë themelore për ndërtimin dhe me të cilat nuk ndryshohet harmonizimi i

ndërtimit me vendimin për kushtet e lokacionit, investuesi mund të parashtrojë kërkesë

për aprovimin e tyre.

Deri te

________________________________

________________________________

(emërtimi i organit)

K Ë R K E S Ë

për vendim për aprovim të ndryshimit gjatë ndërtimit

Nga ___________________________________ nga ______________________

Rr.______________________ nr. ____ personi për kontakt ______________________

tel ________________________

Kërkoj të më lëshohet vendim për aprovim të ndryshimeve gjatë ndërtimit, me të

cilit do të më aprovohet ndryshimi i Projektit themelor që është pjesë përbërëse e Lejes

për ndërtim me nr. ________ të lëshuar në datën ____________ nga

____________________________________ me të

(organi kompetent)

cilën më është lejuar ndërtimi i

______________________________________________________________________

____________

(vendi dhe data) Kërkuesi,

_______________ _______________

125

Ndaj kërkesës investuesi do të bashkëngjitë aneks të projektit themelor dhe

vetëm ato vërtetime dhe pëlqime të përcaktuara me ligj të posaçëm, mbledhja e të

cilave rrjedh nga karakteri i ndryshimit. Projektuesi i projektit themelor duhet të japë

pëlqim të aneksit dhe ato vërtetohen me nënshkrim të personit të autorizuar dhe vulë të

organit kompetent (kryetari i komunës).

Kërkesa me aneksin e bashkëngjitur të projektit themelor, për të cilin projektuesi i

projektit themelor ka dhënë pëlqim, parashtrohet në zyrën e përparme. Përpos aneksit,

ndaj kërkesës investuesi duhet të parashtrojë edhe dëshmi për revizionin e kryer të

aneksit, deklaratë nga projektuesi me të cilën vërtetohet që aneksi është hartuar në

pajtim me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga plani urbanistik,

përkatësisht që nuk devijon nga kushtet për ndërtim të parapara me planin urbanistik,

më tutje, deklaratë nga revizori me të cilën vërtetohet që aneksi është hartuar në pajtim

me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga plani urbanistik, përkatësisht që

nuk devijon nga kushtet për ndërtim të parapara me planin urbanistik, fletë-pronësi me

të cilën dëshmohen punët e zgjidhura pronësore-juridike, dëshmi për pagimin e

kompenzimit për rregullim të tokës ndërtimore.

Pas kontrollimit të plotësimit në rregull të kërkesës dhe të kompletimit të saj,

nëpunësi shtetëror e dorëzon atë deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll dhe

marrjes së numrit të protokollit. Pas marrjes së numrit të protokollit, nëpunësi shtetëror

nga zyra e përparme e dorëzon atë deri te udhëheqësi i seksionit. Pas kontrollimit të

kërkesës, udhëheqësi i seksionit e dorëzon atë deri te nëpunësi shtetëror që është i

obliguar të veprojë. Pas pranimit, nëpunësi shtetëror i kontrollon kërkesën, aneksin e

projektit themelor, si dhe pëlqimet dhe mendimet e nevojshme. Pasi që të konstatojë që

projektuesi i projektit themelor ka dhënë pëlqim për aneksin e projektit themelor dhe që

me të nuk dëmtohen kërkesat themelore për ndërtimin, do të përgatisë vendim me të

cilin aprovohet ndryshimi. Vendimin e përgatitur e dorëzon deri te udhëheqësi i seksionit

për shkak të aprovimit. Pasi që ta aprovojë vendimin, udhëheqësi i seksionit e dorëzon

atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar dorëzohet deri te

zyra e përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te investuesi. Njëkohësisht, një ekzemplar

i vendimit dorëzohet deri te inspektori i autorizuar ndërtimor.

Ndryshimet aprovohen me vendim, që është pjesë përbërëse e lejes për ndërtim.

126

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ____________________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e ___________________________________ të parashtruar në datën ____________ për Vendim për aprovim të ndryshimit gjatë ndërtimit ___________________________________________________________, në bazë të nenit 58 paragrafit 1 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08) dhe nenit 205, paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), e sjell këtë

V E N D I M APROVOHET kërkesa e ___________________________________________ për ndryshim gjatë ndërtimit _______________________________________________ A r s y e t i m Investuesi, ___________________________________, parashtroi kërkesë nr._________________ në datën _________________ për ndryshim në projektin themelor për ndërtim të __________________________________________, Me kërkesën, investuesi dorëzoi: 1. Aneks të Projektit themelor me nr. tek. _____________ të hartuar nga _________________________________________________, i regjistruar për kryerje të veprimtarisë në regjistrin qendror të R. së Maqedonisë me NVAS ____________ për ndryshimet e bëra në Projektin themelor me nr. tek. ___________ të hartuar nga _______________________________________, i regjistruar për kryerje të veprimtarisë në regjistrin qendror të R. së Maqedonisë me NVAS ____________, që është pjesë përbërëse e Lejes për ndërtim nr. ___________ të datës ___________ të lëshuar nga kryetari i komunës. 2. Pëlqim nga projektuesi i Projektit themelor me nr. ______________ të datës ___________________ i lëshuar nga _______________________________________ , 3. Revizion të Aneksit ndaj projektit themelor me nr. ___________ të datës ________ të realizuar nga ________________________________, i regjistruar për kryerje të veprimtarisë në regjistrin qendror të R. së Maqedonisë me NVAS ____________, 4. Deklaratë nga projektuesi, me të cilën vërtetohet që aneksi i projektit themelor është hartuar në pajtim me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga Plani urbanistik, përkatësisht që nuk devijon nga kushtet për ndërtim të parapara me planin urbanistik që zbatohet në momentin e hartimit të projektit, e vërtetuar te noteri _____________________________, me RRL __________ të datës _____________ , 5. Deklaratë nga revizori me të cilën vërtetohet që aneksi i projektit themelor është hartuar në pajtim me vendimin për kushtet e lokacionit dhe ekstraktin nga Plani urbanistik, përkatësisht që nuk devijon nga kushtet për ndërtim të parapara me planin urbanistik që zbatohet në momentin e hartimit të projektit, e vërtetuar te noteri _____________________________, me RRL __________ të datës _____________ , 6. Dëshmi për punë të zgjidhura pronësore-juridike, Fletë-pronësia nr. _________ për KK _________________ e regjistruar me numër ___________ në datën ______________. E lëshuar nga Agjencia për punë gjeodezike, sektori/seksioni për matje dhe kadastër në __________

127

7. Vërtetime dhe pëlqime të përcaktuara të përcaktuara me ligj të posaçëm, mbledhja e të cilave rrjedh nga karakteri i ndryshimit: ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ 8. Dëshmi për pagimin e kompenzimit për rregullim të tokës ndërtimore, me nr. ___________ e datës ____________ e lëshuar nga komuna ________________ Pasi që janë shqyrtuar shkresat e bashkëngjitura, është vendosur si në dispozitivin e këtij vendimi. Ky vendim paraqet pjesë përbërëse të lejes për ndërtim nr. ________ të datës _____________ të lëshuar nga Kryetari i Komunës ___________. Aneksi i projektit themelor paraqet bazë për hartim të projektit të gjendjes së realizuar. UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër këtij vendimi, investitori mund të parashtrojë




Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej _________ denarëve Taksa është arkëtuar dhe është bashkëngjitur dëshmi me kërkesën sipas numrit tarifor ________ të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. _______) Dorëzuar deri te: Kryetari i komunës, - Investuesi ___________________ - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi

Nëse nëpunësi shtetëror konstaton që me aneksin për plotësim të një pjese të projektit themelor ndryshohet harmonizimi me kushtet e përcaktuara të lokacionit ose dëmtohet rezistenca mekanike, stabiliteti dhe mbrojtja seizmike, do të hartojë vendim me të cilin refuzohet kërkesa. Vendimi i hartuar në këtë mënyrë dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për aprovim. Nëse udhëheqësi i seksionit e aprovon vendimin, do ta dorëzojë atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar dorëzohet deri te zyra e përparme, prej ku nëpunësi shtetëror e dorëzon deri te parashtruesi, përkatësisht investuesi.

128

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), dhe në pajtim me nenin 51 paragrafin 2 dhe nenin 58 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), Kryetari i Komunës _____________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e _________________________________, rruga __________________________________, numër __________, nga ____________________, për plotësim të një pjese të projektit themelor me aneks të projektit themelor, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_ , sjell:

VVEENNDDIIMM

ppëërr rreeffuuzziimm ttëë kkëërrkkeessëëss ppëërr pplloottëëssiimm ttëë nnjjëë ppjjeessee ttëë pprroojjeekkttiitt tthheemmeelloorr

mmee aanneekkss ttëë pprroojjeekkttiitt tthheemmeelloorr REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________, rruga __________________________________________, numër __________, në _____________, për plotësim të një pjese të projektit themelor me aneks të projektit themelor si e pabazë. ARSYETIM Kërkuesi ______________________________ nga _________________, deri te Komuna ________________ parashtroi kërkesë me numër _____________ të datës ____________200_ për plotësim të një pjese të projektit themelor me aneks të projektit themelor.

Ndaj kërkesës nuk ishte bashkëngjitur dokumentacioni në vijim: _____________________________________________________________________.

Gjatë procedurës, pala u lajmërua me shkresën nr. ___________ të datës __________ 200_ që në afat të përcaktuar prej iks (X) ditëve ta mënjanojë mangësinë e shënuar.

Meqenëse pala në afatin e përcaktuar nuk e dha dëshminë e kërkuar, Kryetari i Komunës _____________ vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës. Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej 250 denarëve.


129

2.7. Leje për punë përgatitore

Atëherë kur bëhet fjalë për ndërtim të objekteve nga kategoria e parë deri në atë të katërt, mund të imponohet nevoja për punë përgatitore. Si punë përgatitore, Ligji për ndërtim i parasheh: - bazën e asfaltit, ndarjen e agregateve, repartin për prodhim të betonit; - largpërçuesin dhe stacionin transformator që duhet të ndërtohen për shkak të furnizimit të kantierit të ndërtimit me energji elektrike; - instalimin për furnizim dhe kanalizim të ujit; - ndërtimet për vendosje të punëtorëve dhe të prodhimeve ndërtimore; - depot për magazinim të lëngjeve djegëse dhe mjeteve eksplozive; dhe - ndërtimet tjera të cilat janë të nevojshme për ndërtimin. Që të mund të realizohen punët përgatitore, nevojitet leje për punë përgatitore. Leja për punë përgatitore lëshohet pas kërkesës me shkrim të investuesit. Ndaj kërkesës investuesi bashkëngjit projekt për punë përgatitore, pëlqime, mendime dhe dëshmi për marrëdhënie të rregulluara pronësore-juridike për tokën në të cilën do të vendosen ndërtimet për punë përgatitore. Kërkesa dorëzohet deri te zyra e përparme, ku nëpunësi shtetëror kontrollon a është kompletuar kërkesa me dokumentet e nevojshme. Nëse konstaton se ndaj kërkesës nuk është bashkëngjitur ndonjë dëshmi, për këtë do ta paralajmërojë parashtruesin. Nëse parashtruesi e kompleton atë, përkatësisht nëse edhe përpos paralajmërimit nuk e kompleton atë, nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme do ta dorëzojë kërkesën deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, kërkesën e dorëzon deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Udhëheqësi e shqyrton kërkesën dhe e dorëzon atë deri te nëpunësi shtetëror i cili është i obliguar të veprojë. Nëpunësi shtetëror e shqyrton kërkesën dhe kontrollon se a janë parashtruar ndaj saj dokumentet e nevojshme. Nëse konstaton që kërkesa është komplete dhe që janë plotësuar kushtet për lëshim të lejes për punë përgatitore, do ta hartojë lejen dhe do ta dorëzojë atë deri te udhëheqësi për aprovim. Pasi që ta aprovojë lejen, udhëheqësi e dorëzon atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te investuesi. Njëkohësisht, një kopje e lejes dorëzohet deri te inspektori i autorizuar ndërtimor.

130

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ___________________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e ___________________________ nga ______________________________, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________, në bazë të nenit 61 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenin 205 paragrafin 1 dhe nenin 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/2005 dhe 110/08), sjell:

LLEEJJEE PPËËRR PPUUNNËË PPËËRRGGAATTIITTOORREE (PROPOZIM - FORMULAR)

Investuesit ____________________________________________________, nga ________________, i lejohet kryerja e punëve përgatitore për ndërtimin e ___________________________________________________ të kategorisë së __________ , në rr. ___________________, parcela ndërtimore nr. ____________, PK nr. ___________ KK ________________ në ________________________. Leja për punë përgatitore lëshohet për ____________________________________. (tërë, një pjesë ose disa pjesë të ndërtimit). Investuesi mund t'i fillojë punët përgatitore pasi që kjo leje të bëhet përfundimtare dhe ekzekutive në procedurë administrative. Kjo leje nuk vlen më nëse ndërtuesi nuk i fillon punët në afat prej një viti nga dita e përfundimësisë së saj.

ARSYETIM Investuesi ________________________________________________ parashtroi kërkesë nr. ________________ të datës ________________ , për lëshim të lejes për punë përgatitore në _________________________________________ të kategorisë së __________________ në rr. ______________________, në _______________. Me kërkesën, investuesi bashkëngjiti: - Dëshmi për të drejtën e pronësisë nr. ______________ të datës ____________ 200_ . - Projekt themelor me numër teknik ___________________ të hartuar nga _____________________________ në ___________ ekzemplarë. - Vendim për pëlqim elektro-energjetik nr. ______________________ të datës _______ të lëshuar nga _____________________________________. - Kreu kontroll në vend të ngjarjes dhe lëshoi akt për vijë të rregullimit, ndërtimore dhe niveluese nr. __________ të datës _________ . - _____________________________________________________________ - _____________________________________________________________ Në bazë të asaj që u tha më lart, u vendos si në dispozitivin e kësaj lejeje.

131

MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, investuesi mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës. Ankesës i bashkëngjitet taksë administrative prej _________ denarëve. Taksa sipas tarifës nr. _____________ të Ligjit për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 61/2004) në shumë prej ___________ denarëve është arkëtuar dhe bashkëngjitur me kërkesën.

Dorëzuar deri te: - Investuesi (4 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS ___________________ Nëse nëpunësi shtetëror konstaton që nuk janë plotësuar kushtet për lëshim të lejes për punë përgatitore, do të hartojë vendim me të cilin refuzohet kërkesa. Vendimi i hartuar në këtë mënyrë dorëzohet deri te udhëheqësi për aprovim. Pasi që ta aprovojë vendimin, udhëheqësi i seksionit e dorëzon atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi. Njëkohësisht, një ekzemplar i vendimit dorëzohet deri te inspektori i autorizuar ndërtimor. Ndërtimet të cilat janë në funksion të ndërtimit të objektit, përkatësisht ndërtimet për të cilat nevojitet leja për punë përgatitore për ndërtimin e tyre, janë me karakter të përkohshëm dhe ato nuk parashihen me planin urbanistik. Investuesi duhet të marrë leje për ndërtim në afat prej një viti nga dita e marrjes së lejes për punë përgatitore, në të kundërtën ajo nuk vlen më. Nëse investuesi në afat prej një viti nuk merr leje për ndërtim, është i obliguar që ta mënjanojë objektin të cilin e ka ndërtuar për punë përgatitore dhe ta rregullojë tokën në mënyrë përkatëse.

132

2.8. Ndërtime për të cilat nuk nevojitet leje për ndërtim

Ligji për ndërtim parasheh ndërtim të objekteve për të cilat nuk nevojitet leje për ndërtim. Leja për ndërtim nuk është e nevojshme për objektet në vijim: - stacionet matëse për mbrojtje të mediave të mjedisit jetësor; - fushat e sportit për fëmijë; - varret dhe përmendoret e varreve në suaza të varrezave të përcaktuara me plan urbanistik; - rrugën e pakategorizuar që shërben për ekonomizim të pyjeve dhe shfrytëzim të resurseve tjera natyrore të aprovuara me akt të posaçëm; - për zgjerim të kapaciteteve dhe funksionaliteteve themelore të pajisjes së vendosur, për të cilën është lëshuar leje për ndërtim, kurse me zgjerimin nuk ndryshohet dedikimi themelor, kushtet e përgjithshme paraprake dhe elementet konstruktive të ndërtimit. - për instalim dhe zëvendësim të pajisjes në ndërtim që është në përdorim, në pajtim me dedikimin e tij, me të re me karakteristika të ngjashme ose të njëjta, për shkak të zgjerimit të kapacitetit të tij, por me të cilën nuk ndryshohet dedikimi i ndërtimit dhe hapësirës në të cilën është vendosur pajisja, e as nuk ndryshohen kushtet e përgjithshme për mbrojtje dhe shpëtim të parapara me projektin themelor të ndërtimit - pajisje e telekomunikimit, pajisje për të folur dhe fotografi interne, pajisje në funksion të mbrojtjes së ndërtimit nga vjedhjet, për mbrojtje dhe shpëtim.

Ajo që Ligji nuk parasheh obligim për marrje të lejes për ndërtim nuk do të thotë që këto ndërtime mund të ndërtohen pa kurrfarë dokumenti.

Gjegjësisht, që të mund të fillojë realizimi i llojit të këtillë të ndërtimit, nevojitet që investuesi të parashtrojë kërkesë me të cilën kërkohet të lëshohet vendim për vërtetim të projektit themelor që është hartuar në pajtim me dispozitat, normativat dhe standardet në fuqi për lloj të tillë të ndërtimeve.

133

Deri te:________________________

K Ë R K E S Ë për lëshim të vendimit me të cilin vërtetohet që projekti themelor është hartuar

në pajtim me dispozitat, normativat dhe standardet në fuqi Nga _________________________________________________________________ (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) ________________________________________________ nga _______________________ (adresa e personit fizik ose selia e personit juridik) Personi për kontakt_______________________________ nga _____________ tel.__________ Me dëshminë i parashtroj dokumentet në vijim: 1. dëshmi për pronësi, përkatësisht dëshmi për të drejtë të fituar të ndërtimit në pajtim me ligjin; 2. projekt të plotë themelor në më së paku dy ekzemplarë me revizion të kryer dhe deklaratë të projektuesit dhe revizorit, të vërtetuar nga noteri, me të cilën vërtetohet që projekti është hartuar në pajtim me dispozitat, normativat dhe standardet në fuqi; 3. raport me shkrim dhe pëlqim për nostrifikim, nëse projekti është hartuar jashtë vendit nr.____________ i datës ________________ i realizuar nga Oda; 4. ekstrakt nga plani urbanistik për ndërtime nga neni 62 paragrafi 2 alinetë 2, 3, 5 dhe 6 të Ligjit për ndërtim dhe 5. elaborat gjeodezik për të dhëna numerike për patundshmërinë, i hartuar në pajtim me ligjin, për ndërtime nga neni 62 paragrafi 2 alinetë 1, 2, 3 dhe 4 të Ligjit për ndërtim dhe 6. pëlqim nga organe dhe institucione tjera varësisht nga lloji, dedikimi dhe vendndodhja e ndërtimit. Kërkuesi, _____________________ Kërkesa me dokumentet e nevojshme dorëzohet deri te zyra e përparme. Nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme, pas konstatimit që kërkesa është plotësuar në mënyrë të qartë dhe të rregullt dhe që ndaj saj janë bashkëngjitur të gjitha dokumentet e nevojshme, e dorëzon atë deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, kërkesa dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm. Udhëheqësi ia jep atë nëpunësit shtetëror në përshkrimin dhe listën e punëve dhe detyrave punuese të të cilit është lëshimi i lejes. Pasi që ta zbatojë procedurën dhe të konstatojë që janë plotësuar kushtet për lëshim të vendimit, nëpunësi shtetëror do ta hartojë atë dhe do ta dorëzojë deri te udhëheqësi për aprovim. Vendimi i aprovuar dorëzohet deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te kërkuesi.

134

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i komunës ___________________ , duke vendosur në lidhje me kërkesën e _______________________________ nga ______________ të parashtruar me numër ______________ të datës __________ në bazë të nenit 63 paragrafit 1 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenin 205 paragrafin 1 dhe nenin 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), e sjell këtë:

V E N D I M Aprovohet kërkesa e _______________________________ nga ____________ dhe vërtetohet që projekti themelor me numër teknik __________ i hartuar nga _________________________________________ është në pajtim me dispozitat, normativat dhe standardet në fuqi për ____________________________________________ ( lloji i ndërtimit ) Investuesi mund të fillojë me realizimin e punëve ndërtimore pas plotfuqishmërisë së këtij vendimi. Ky vendim vlen 2 (dy) vjet nga dita e plotfuqishmërisë. A r s y e t i m Investuesi ___________________________________ parashtroi kërkesë nr. __________ të datës ___________ për lëshim të vendimit me të cilin vërtetohet që projekti themelor me numër teknik i hartuar nga _________________________________________ është në pajtim me dispozitat, normativat dhe standardet në fuqi për ____________________________________________ ( lloji dhe të dhënat për ndërtimin) Investuesi me kërkesën parashtroi: - projekt të plotë themelor me numër teknik të hartuar nga ___________________________________ në _____ ekzemplarë dhe deklaratë të projektuesit dhe revizorit, të vërtetuar nga noteri, me të cilën vërtetohet që projekti është hartuar në pajtim me dispozitat, normativat dhe standardet në fuqi; - raport për revizion të kryer nr._______ të datës ____________ me projekt të vërtetuar të reviduar themelor, nga ana e _________________________________ ; - raport me shkrim dhe pëlqim për nostrifikim (nëse projekti është hartuar jashtë vendit) nr._________ të datës ______________ ; - ekstrakt nga plani urbanistik për ndërtime nga neni 62 paragrafi 2 alinetë 2, 3, 5 dhe 6 të Ligjit për ndërtim; - elaborat gjeodezik për të dhëna numerike për patundshmërinë, i hartuar në pajtim me ligjin, për ndërtime nga neni 62 paragrafi 2 alinetë 1, 2, 3 dhe 4 të Ligjit për ndërtim dhe - pëlqim nga organe dhe institucione tjera varësisht nga lloji, dedikimi dhe vendndodhja e ndërtimit. - ____________________________________________________________ - ____________________________________________________________ Në bazë të asaj që u tha më lart, u vendos si në dispozitivin e këtij vendimi.

135

UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër këtij vendimi, investitori mund të parashtrojë




Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej _________ denarëve. Taksa sipas numrit tarifor ______ të Ligjit për taksa administrative në shumë prej _______ denarëve është arkëtuar dhe bashkëngjitur me kërkesën.

Dorëzuar deri te: - Investuesi - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi Kryetari i komunës, ___________________

136

2.9. Objektet e përkohshme dhe pajisja urbane

Për vendosje të objekteve të përkohshme, nevojitet që Këshilli i komunës të sjellë Program, gjithsesi pas pëlqimit paraprak nga ana e organit të administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve për menaxhimin e tokës ndërtimore (Ministria e transportit dhe lidhjeve). Objektet e përkohshme dhe pajisja urbane vendosen në bazë të kushteve të mikro-lokacionit dhe lejes, të lëshuara nga kryetari i komunës. Kushtet e mikro-lokacionit paraqesin ekstrakt nga pjesa grafike dhe tekstuale e Programit për vendosje të objekteve të përkohshme. Për marrje të lejes për vendosje të objekteve të përkohshme dhe pajisjes urbane, nevojitet që pala të parashtrojë kërkesë me shkrim.

137

Deri te ____________________________ (organi kompetent)

K Ë R K E S Ë

për lëshim të lejes për vendosje të objektit të përkohshëm/ pajisjes urbane

Nga ___________________________________________ me adresë ________ (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) _______________________________nga __________________________ për lëshim të (rruga dhe numri) (vendi i banimit ose selisë) lejes për vendosje të objektit të përkohshëm/pajisjes urbane ____________________ në __________________________________________________________________ (vendi dhe adresa)

Personi për kontakt/i autorizuar: _________________________________________ në tel. __________________________ ( për person të autorizuar - autorizimi në shtojcë) Numri dhe data: Parashtruesi i kërkesës, ____________________ Ndaj kërkesës duhet të bashkëngjiten: - kontratë për qiramarrje afatshkurtër, e lidhur në pajtim me ligjin; - kushtet e mikro-lokacionit; - elaborat gjeodezik për tokën, i hartuar në pajtim me kushtet e mikro-lokacionit; - projekt ideor për vendosje të objektit të përkohshëm, i hartuar në pajtim me kushtet e mikro-lokacionit.

138

Kërkesa dorëzohet deri te zyra e përparme, ku nëpunësi shtetëror kontrollon a është kompletuar kërkesa me dokumentet e nevojshme. Nëse konstaton se ndaj kërkesës nuk është bashkëngjitur ndonjë dëshmi, për këtë do ta paralajmërojë parashtruesin. Nëse parashtruesi e kompleton atë, përkatësisht nëse edhe përpos paralajmërimit nuk e kompleton atë, nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme do ta dorëzojë kërkesën deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, kërkesën e dorëzon deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Udhëheqësi e shqyrton kërkesën dhe e dorëzon atë deri te nëpunësi shtetëror i cili është i obliguar të veprojë. Nëpunësi shtetëror e shqyrton kërkesën dhe kontrollon se a janë bashkëngjitur ndaj saj dokumentet e nevojshme. Nëse konstaton që kërkesa është komplete dhe që janë plotësuar kushtet për lëshim të lejes për vendosje të objektit të përkohshëm/pajisjes urbane, do ta hartojë lejen dhe do ta dorëzojë atë deri te udhëheqësi për aprovim. Pasi që ta aprovojë lejen, udhëheqësi e dorëzon atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te pala. Njëkohësisht, një kopje e lejes dorëzohet deri te inspektori i autorizuar ndërtimor dhe Agjencia për kadastër të patundshmërive për shkak të shënimit në librat publikë për regjistrim të të drejtave mbi patundshmëritë.

139

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ___________________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e ___________________________ nga ________________________, të parashtruar në datën ____________ , për leje për vendosje të objektit të përkohshëm _______________________________________________ , në bazë të nenit 62-a paragrafit 1 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08) dhe nenit 205 paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), e sjell këtë

L E J E Për vendosje të objektit të përkohshëm

I LEJOHET ___________________________________ vendosja e objektit të përkohshëm _____________________________________ për kohëzgjatje prej ____ viteve, përkatësisht deri në datën ______________ në bazë të kushteve të mikro-lokacionit për vendosje të objektit të përkohshëm me numër _________ të datës ____________ të lëshuara nga _____________________________. Kërkuesi, _______________________________ është i obliguar ta vendosë dhe pas kalimit të afatit ta mënjanojë objektin e përkohshëm me kushtet dhe mënyrën në vijim: _________________________________________________________________

A r s y e t i m Kërkuesi, _________________________________________, parashtroi kërkesë me nr. __________ të datës _________________ për vendosje të objektit të përkohshëm _____________________________________ . Ndaj kërkesës është bashkëngjitur dokumentacioni në vijim: - ________________________________________________________ - ________________________________________________________ - ________________________________________________________ - ________________________________________________________ Pasi që janë shqyrtuar shkresat e bashkëngjitura, është vendosur si në dispozitivin e kësaj lejeje. MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në

afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq organin e

administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e

rregullimit të hapësirës.


Taksa është arkëtuar dhe është bashkëngjitur ndaj kërkesës sipas numrit tarifor ______ të Ligjit për taksa administrative. Dorëzuar deri te: - Kërkuesi - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Agjencia për kadastrën e patundshmërive - Arkivi Kryetari i komunës

140

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ___________________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e ___________________________ nga ______________________________, të parashtruar në datën ____________ , për leje për vendosje të pajisjes urbane ______________________________________ , në bazë të nenit 62-a paragrafit 1 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08) dhe nenit 205 paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), e sjell këtë

L E J E Për vendosje të pajisjes urbane

I LEJOHET ___________________________________ vendosja e pajisjes urbane _____________________________________ për kohëzgjatje prej ____ viteve, përkatësisht deri në datën ______________ për kryerje të veprimtarisë ____________________ në bazë të Programit për vendosje të objekteve të përkohshme dhe pajisjes urbane për vitin _________ të sjellë nga Këshilli i komunës ____________ me nr. ________ të datës ______________ . Personi është i obliguar ta vendosë dhe pas kalimit të afatit ta mënjanojë pajisjen urbane me kushtet dhe mënyrën në vijim: _________________________________________________________________ _____________________________________________________________ ______________________________________________________________

A r s y e t i m Personi, _________________________________________, parashtroi kërkesë me nr. __________ të datës _________________ për vendosje të pajisjes urbane _____________________________________ . Kërkuesi me kërkesën e dorëzoi dokumentacionin në vijim: - ________________________________________________________ - ________________________________________________________ - ________________________________________________________ - ________________________________________________________ Pasi që janë shqyrtuar shkresat e bashkëngjitura, është vendosur si në dispozitivin e kësaj lejeje. MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në

afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq organin e

administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e

rregullimit të hapësirës.


Taksa është arkëtuar dhe është bashkëngjitur ndaj kërkesës sipas numrit tarifor ______ të Ligjit për taksa administrative.

141

Dorëzuar deri te: - Kërkuesi - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Agjencia për kadastrën e patundshmërive - Arkivi Kryetari i komunës, ___________________

142

2.10. Leje për përdorim

Ndërtimet e ndërtuara pas marrjes së lejes për ndërtim do të vihen në përdorim,

përkatësisht do të bëhen ndërtime të përdorshme pas marrjes së lejes për përdorim.

Lejen për përdorim e lëshon organi që e ka lëshuar lejen për ndërtim. Organi kompetent do ta lëshojë lejen për përdorim pasi që, pas pranimit teknik, do të konstatohet që ndërtimi është ndërtuar në pajtim me projektin themelor dhe projektin për gjendje të realizuar.

Leja për përdorim






Koment



Kryetari i komunës

Po - Projekti për gjendjen e realizuar - raporti përfundimtar nga inxhinieri mbikëqyrës që ndërtimi është realizuar në pajtim me projektin dhe lejen për ndërtim - fletë-pronësia për shkak të përcaktimit të përshtatshmërisë së marrëdhënies juridike në lidhje me ndërtimin mes investuesit dhe pronarit të tokës

Inxhinieri mbikëqyrës Kadastra

Në afat prej 15 ditëve nga dita e kryerjes së pranimit teknik

Që të mundet investuesi ta përdorë ndërtimin

Leja do të lëshohet në afat prej 15 ditëve nëse komisioni për kontroll teknik në procesverbal konstaton që ndërtimi mund të jepet në përdorim

Nga pasqyra tabelare shihet që lejen për përdorim e lëshon kryetari i komunës me kërkesë të palës, përkatësisht investuesit.

Leja për përdorim lëshohet në bazë të së drejtës së fituar për ndërtim: fletë-

pronësisë, dëshmisë për bartje të të drejtës për ndërtim, kontratës për qiramarrje afatgjate, kontratës për koncesion, servitudës komunale-teknike, aktit përfundimtar për shpronësim, ekstraktit nga libri publik me hipotekë të regjistruar dhe kontratës për hipotekë në dobi të investuesit si kredidhënës hipotekar.

Gjithashtu, nga pasqyra tabelare mund të shihet që ndaj kërkesës për marrje të

lejes për përdorim investuesi i bashkëngjit edhe: projektin për gjendje të realizuar, raportin përfundimtar nga inxhinieri mbikëqyrës që ndërtimi është realizuar në pajtim me projektin dhe lejen për ndërtim, fletë-pronësinë për shkak të përcaktimit të përshtatshmërisë së marrëdhënies juridike në lidhje me ndërtimin mes investuesit dhe pronarit të tokës.

143

Leja për përdorim lëshohet në afat prej 15 ditëve nga dita e kontrollit të kryer

teknik, me kusht që komisioni për kontroll teknik në procesverbal të konstatojë që ndërtimi mund të lëshohet në përdorim.

Kërkesa për lëshim të lejes për përdorim dorëzohet deri te zyra e përparme. Pasi që të kontrollojë a është kompletuar ajo, përkatësisht edhe pas paralajmërimit të investuesit për kompletim, nëpunësi shtetëror që punon në zyrën e përparme do ta dorëzojë atë në arkiv për shkak të regjistrimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, kërkesa dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Pas kontrollimit, udhëheqësi e dorëzon atë deri te nëpunësi shtetëror që është i obliguar të veprojë. Nëpunësi shtetëror kontrollon se a është bashkangjitur ndaj kërkesës dëshmi për të drejtën e fituar të ndërtimit dhe a janë bashkëngjitur dokumentet tjera të nevojshme. Pasi që të konstatojë që kërkesa është plotësuar në rregull dhe me të gjitha dëshmitë e nevojshme, do ta lajmërojë udhëheqësin që mund të fillohet procedura për kontroll teknik. Udhëheqësi i seksionit, në bazë të lajmërimit nga nëpunësi shtetëror, i propozon kryetarit të komunës të sjellë vendim për formim të komisionit për kontroll teknik.

144

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i komunës ____________________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e investuesit _______________________________ nga _________________, me PA. nr. ____________ të datës __________ 200_, për lëshim të lejes për përdorim të objektit në rrugën ________________________________________, numër ______, në __________________, dhe në lidhje me nenet 75, 76 dhe 77 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), e sjell këtë

VVEENNDDIIMM

ppëërr ffoorrmmiimm ttëë kkoommiissiioonniitt ppëërr kkoonnttrroollll tteekknniikk Detyrohet komisioni në përbërje: 1. _____________________ (anëtar), _______________________ (zëvendës); 2. _____________________ (anëtar), ______________________ (zëvendës); 3. _____________________ (anëtar), ______________________ (zëvendës); 4. _____________________(anëtar), ______________________ (zëvendës); 5. ____________________ (anëtar), _______________________ (zëvendës), të kryejë kontroll teknik të objektit në rrugën _______________________________, numër __________, në _________________.

Detyrohet personi ________________________________ ta organizojë pranimin teknik dhe t'i lajmërojë pjesëmarrësit në ndërtim për vendin, datën dhe orën e kryerjes së pranimit teknik.

Komisioni do të punojë në pajtim me dispozitat nga Rregullorja për mënyrën e kryerjes së kontrollit teknik.

Shpenzimet për procedurën për kryerje të kontrollit teknik, në pajtim me nenin 80 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), bien mbi investuesin.

Komisioni është i obliguar që të hartojë procesverbal për kontrollin e kryer teknik dhe atë ta dorëzojë deri te ky organ. Dorëzuar deri te: - Investuesi - Anëtarët dhe zëvendësit e anëtarëve të komisionit (6) - Arkivi

KRYETARI I KOMUNËS

________________ Komisioni për kontroll teknik për punën e vet harton procesverbal, në të cilin konstaton që: ndërtimi mund të përdoret, ka mangësi të caktuara të cilat duhet patjetër të mënjanohen që të mund të lëshohet leja për përdorim ose ka mangësi të cilat i shkelin kërkesat themelore të ndërtimit që kanë të bëjnë me rezistencën mekanike, stabilitetin dhe mbrojtjen seizmike dhe do të propozojë që për atë ndërtim mos të lëshohet leja për përdorim.

145

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

PPRROOCCEESSVVEERRBBAALL

ppëërr kkoonnttrroollll ttëë kkrryyeerr tteekknniikk

të ndërtimit të realizuar __________________________________________________,

në rrugën __________________________________________, numër _________, në

_______________.

Komisioni për kontroll teknik, i formuar nga ana e Kryetarit të Komunës

_________________ me vendim nr. _____________ të datës _________ 200_ , në

përbërje:

1. _________________________________________

2. _________________________________________

3. _________________________________________

4. _________________________________________

5. _________________________________________

Anëtarët e komisionit për kontroll teknik në datën ___________ 200_ në orën ___:_0,

realizuan kontroll të dokumentacionit teknik në prani të përfaqësuesve në vijim:

Për investuesin:

____________________________________________ (emri dhe mbiemri, profesioni) –

përfaqësues i ____________________________________________.

Për realizuesin e punëve:


përfaqësues i ____________________________________________.

Për mbikëqyrjen:


përfaqësues i ____________________________________________.

Pas kontrollit të kryer teknik, komisioni konstatoi me sa vijon:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Gjatë kontrollit të dokumentacionit teknik, Komisionit iu dorëzuan dokumentet në

vijim:

1. Leja për ndërtim nr. ________________ e datës ____________ 200_ , e

lëshuar nga Komuna _________________;

2. Projekti për gjendjen e realizuar nr. _______________ i datës ____________

200_ , i hartuar nga ________________________________ nga _____________;

3. ________________________________________________________________;

4. ________________________________________________________________;

146

5. ________________________________________________________________;

6. ________________________________________________________________;

7. ________________________________________________________________;

Në bazë të dokumentacionit të prezantuar teknik, si dhe të kontrollit të kryer në vend të

ngjarjes, dhe në pajtim me nenin 75 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr.

51/05 dhe 82/08) dhe nenit 13 paragrafit 1 të Rregullores për mënyrën e kryerjes së

kontrolleve teknike ("Gazeta zyrtare e RSM-së", nr. 26/90), Komisioni e jep këtë

P R O P O Z I M

Ndërtimi që gjendet në rr. _______________________________________,

numër ___________ në _______________, ndërtues i të cilit është

_____________________________

___________________________, në pajtim me lejen për ndërtim nr. _____________

të datës __________ 200_, të lëshuar nga Komuna __________________:

_________________________________________________________________

(mund të përdoret, ka mangësi të caktuara të cilat duhet patjetër të mënjanohen në afat

të caktuar, ka mangësi të cilat i shkelin kërkesat themelore dhe ndërtimi nuk mund të

përdoret) .

Komisioni i vërejti mangësitë në vijim:

1. _____________________________________________________________;

2. _____________________________________________________________;

3. _____________________________________________________________;

Në bazë të këtij konstatimi, sektori/seksioni për urbanizëm, punë komunale dhe mbrojtje

të mjedisit jetësor i Komunës ________________ (nuk) mund të lëshojë Leje për

përdorim të ndërtimit, përkatësisht të urdhërojë mënjanim të mangësive të

lartpërmendura.

Mangësitë e ndërtimit të shënuara në këtë Procesverbal duhet të mënjanohen në afat

prej 30 (tridhjetë) ditëve nga dita e hartimit të këtij procesverbali.

Ky procesverbal është hartuar në 8 (tetë) ekzemplarë të njëjtë.

Me përmbajtjen e procesverbalit janë njoftuar të gjithë të pranishmit në kontrollin teknik

dhe ai është nënshkruar dhe iu është shpërndarë të gjithë nënshkruesve.

___________, ________ 200_ (vendi i banuar) (data dhe muaji)

Dorëzuar deri te: - Ndërtuesi - Realizuesi - Organi mbikëqyrës - Anëtarët e komisionit (3) - Arkivi Për ndërtuesin: Për komisionin:

____________________ 1. _____________________

Për realizuesin: 2. _____________________

____________________ 3. _____________________

Për mbikëqyrjen:

____________________

147

Pas marrjes së propozimit të Komisionit për kontroll teknik që ndërtimi mund të përdoret, përkatësisht pas mënjanimit të mangësive të konstatuara nga Komisioni, nëpunësi shtetëror i cili vepron në lidhje me kërkesën do të përgatisë leje për përdorim. Lejen e përgatitur në këtë mënyrë e dorëzon deri te udhëheqësi për aprovim. Pas aprovimit, udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari e dorëzon lejen deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Leja e nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku dorëzohet deri te investuesi.

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i komunës ____________________________, duke vendosur në lidhje

me kërkesën e investuesit ___________________________ nga ____________ , të

parashtruar me numër ____________ të datës ____________ , për lëshim të lejes për

përdorim të _____________________________ të kategorisë së ________ , në bazë

të nenit 73 paragrafit 2, nenit 75 paragrafit 4 dhe nenit 79 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta

zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenin 205 paragrafin 1 dhe

nenin 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-

së", nr. 38/05 dhe 110/08), sjell:

LLEEJJEE PPËËRR PPËËRRDDOORRIIMM

Ndërtimi ____________________________________ i kategorisë së

_________, i ndërtuar në rr.______________________________ nr.____ në

___________ (ose PK nr. ______, KK _________, në v.q.________________ ose

pjesa e rrugës me stacionar), sipas lejes për ndërtim numër __________ të datës

________ të lëshuar nga ana e ___________________________ dhe të realizuar nga

________________________ investuesi/investuesit e të cilit është/janë

______________________________________, VIHET NË PËRDORIM dhe mund të

shfrytëzohet për dedikimin e paraparë.

Leja për përdorim lëshohet për

___________________________________________________

(tërë, një pjesë ose disa pjesë të ndërtimit)

ARSYETIM

Investuesi/investuesit __________________________________________ nga

________________ parashtroi/parashtruan kërkesë nr. _________ të datës

__________, për lëshim të lejes për përdorim të

_________________________________ të kategorisë së __________ në

rr.______________________________ nr.____ në ___________ (ose PK nr. ______,

KK _________, në v.q.________________ ose pjesa e rrugës me stacionar).

Në pajtim me veprën juridike për rregullim të të drejtave dhe obligimeve të

ndërsjella, të lidhur mes investuesve për ndërtimin e ndërtimit me numër _________ të

datës _____________ pjesët e përcaktuara alikuote të investuesve janë me sa vijon:

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Me kërkesën, investuesi/investuesit parashtroi/parashtruan:

148

- projekt për gjendje të realizuar për ndryshimet e kryera gjatë ndërtimit me

numër teknik _________, të datës ___________ të hartuar nga

__________________________________ , të regjistruar për kryerje të kësaj

veprimtarie në _______________ me numër ________ të datës ________________ ,

me licencë numër ____________ të datës ____________ të lëshuar nga

____________________________________ ,

- raport me shkrim të inxhinierit mbikëqyrës për kontrollin e kryer me vlerësim

të harmonizimit të ndërtimit me projektin dhe kushtet për ndërtim me nr.

_____________ të datës _____________ .

- Ekstrakt nga libri publik për gjendjen e fundit të të drejtave të regjistruara mbi

tokën dhe ndërtimin (fletë-pronësi), për shkak të përcaktimit të përshtatshmërisë së

marrëdhënies juridike në lidhje me ndërtimin mes investuesit dhe pronarit të tokës,

nr.___________ të datës _______________ të lëshuar nga

_________________________

Ky organ me detyrë zyrtare me vendim nr. _________ të datës ___________,

formoi komision për kryerje të kontrollit teknik të ndërtimit, i cili e kreu kontrollin teknik

dhe me procesverbal të datës ___________ , konstatoi që ndërtimi është ndërtuar në

pajtim me projektin dhe lejen për ndërtim dhe që mund të vihet në përdorim dhe të

shfrytëzohet për dedikimin e paraparë.

Pas lëshimit të kësaj lejeje, realizuesi dhe investuesi janë të obliguar të kryejnë

dorëzimpranim të ndërtimit dhe për këtë hartojnë procesverbal për dorëzimpranim të

ndërtimit të realizuar si objekt ndërtimor.

Në bazë të asaj që u tha më lart, kryetari i komunës vendosi si në dispozitivin e

kësaj lejeje.

UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.


Taksa sipas tarifës nr. _____________ të Ligjit për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksa administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 61/2004) në shumë prej ___________ denarëve është arkëtuar dhe bashkëngjitur me kërkesën.

Dorëzuar deri te: - Ndërtuesi (2 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS ___________________

Nëse Komisioni për kontroll teknik në procesverbal konstaton që ndërtimi ka mangësi të cilat i shkelin kërkesat themelore të ndërtimit të cilat kanë të bëjnë me rezistencën mekanike, stabilitetin dhe mbrojtjen seizmike, përkatësisht në afatin e përcaktuar për mënjanim të mangësive ato nuk janë mënjanuar, do të sjellë vendim me të cilin refuzohet kërkesa për leje për përdorim.

149

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), dhe në pajtim me nenin 73 paragrafin 2, nenin 75 paragrafin 4 dhe nenin 79 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), Kryetari i Komunës _____________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e ___________________________________________________, rruga __________________________________, numër __________, nga ____________________, për lëshim të lejes për përdorim, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_ , sjell:

VVEENNDDIIMM

ppëërr rreeffuuzziimm ttëë kkëërrkkeessëëss ppëërr llëësshhiimm ttëë lleejjeess ppëërr ppëërrddoorriimm REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________, rruga __________________________________________, numër __________, në _____________, për lëshim të lejes për përdorim si e pabazë.

ARSYETIM Kërkuesi _______________________________________ nga _________________, deri te Komuna ________________ parashtroi kërkesë me numër _____________ të datës ____________200_ për lëshim të lejes për përdorim.

Ndaj kërkesës nuk ishte bashkëngjitur dokumentacioni në vijim: ___________________ __________________________________________________________________________.

Gjatë procedurës, pala u lajmërua me shkresën nr. ___________ të datës __________ 200_ , që në afat të përcaktuar prej iks (X) ditëve ta mënjanojë mangësinë e përmendur.

Meqenëse pala në afatin e përcaktuar nuk e dha dëshminë e kërkuar, kryetari i Komunës, _____________ vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi. UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.

Ankesës i bashkëngjitet taksë administrative prej 250 denarëve.


150

2.11. Ridedikimi i objektit ndërtimor

Objekti sipas rregullës përdoret në pajtim me dedikimin e tij. Por, një pjesë e objektit, banesa ose një pjesë e banesës mund të ridedikohet për kryerje të veprimtarisë afariste. Ridedikimi mund të aprovohet vetëm me kërkesë të investuesit, përkatësisht të pronarit dhe gjithsesi në pajtim me Ligjin për ndërtim. Lejen për ridedikim të një pjese të objektit, banesës ose një pjese të banesës e lëshon kryetari i komunës. Kërkesën për ridedikim të një pjese të objektit, banesës ose një pjese të banesës, pronari, përkatësisht investuesi, e parashtron deri te zyra e përparme. Ndaj kërkesës bashkëngjiten edhe: -dëshmia për të drejtën e pronësisë, -pëlqimi i shumicës së pronarëve të banesave, përkatësisht të lokaleve afariste në ndërtesë, përkatësisht në hyrjen e ndërtesës, -projekti themelor për adaptimin e paraparë, ridedikimin ose adaptimin me ridedikim të një pjese të objektit, në dy ekzemplarë, - ekstrakti nga plani urbanistik me të cilin vërtetohet që objekti është paraparë me planin urbanistik në fuqi, -mendimet dhe pëlqimet e parapara me ligj, varësisht nga dedikimi, dhe - dëshmia për kompenzimin e rregulluar për rregullim të tokës ndërtimore.

Pas marrjes së kërkesës, nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme kontrollon se a janë bashkëngjitur dëshmitë e nevojshme ndaj kërkesës. Pasi që ta konstatojë këtë, kërkesën e dërgon deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll dhe marrjes së numrit të protokollit. Pas marrjes së numrit të protokollit, kërkesa dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Udhëheqësi i seksionit e shqyrton kërkesën dhe e dorëzon deri te nëpunësi shtetëror që duhet ta udhëheqë procedurën. Nëpunësi shtetëror e shqyrton kërkesën dhe konstaton se a janë bashkëngjitur të gjitha dokumentet e nevojshme ndaj saj. Nëse ndaj kërkesës janë bashkëngjitur të gjitha dokumentet e nevojshme, nëpunësi shtetëror do ta fillojë hartimin e lejes për ridedikim. Lejen e përgatitur e dorëzon deri te udhëheqësi i seksionit. Pasi që të aprovohet leja, dorëzohet deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Leja e nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te parashtruesi.

151

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____

Kryetari i Komunës ___________________________, duke vendosur në lidhje me kërkesën e ___________________________ nga ______________________________, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_ , në bazë të nenit 83 paragrafëve 2, 3, 4, 5, 6, 7 dhe 8 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), nenit 209 paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08) dhe nenit 101 të Ligjit për pronësi dhe të drejta tjera sendore ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 18/2001), sjell:

LLEEJJEE PPËËRR AADDAAPPTTIIMM--RRIIDDEEDDIIKKIIMM I. LEJOHET ADAPTIMI-RIDEDIKIMI i hapësirës banesore në afariste në objektin në rrugën ________________________________________________, numër __________, në ___________________, për kryerje të veprimtarisë me dedikim _________________________________________________________ personit _________________________________, rruga __________________________, numër ___________, në __________________.

II. DETYROHET ndërtuesi t'i përmbahet dokumentacionit teknik të hartuar në pajtim me standardet dhe normativat në fuqi për lloj të tillë të veprimtarisë, dhe të aprovuar nga ana e këtij organi.

Kjo leje nuk vlen më nëse ndërtuesi nuk fillon me adaptim-ridedikim në afat prej dy (2) viteve nga dita e përfundimësisë së saj.

Detyrohet ndërtuesi, pas përfundimit të adaptimit-ridedikimit, dhe para përdorimit të objektit, nga ky organ të kërkojë kryerje të pranimit teknik të ndërtimit dhe lëshim të lejes për përdorim të tij.

ARSYETIM Ndërtuesi ________________________________________________ parashtroi kërkesë nr. ________________ të datës ________________ 200_, për lëshim të lejes për adaptim-ridedikim të hapësirës banesore në hapësirë afariste në rr. ___________________________________________, numër ___________, në _______________, për kryerje të veprimtarisë me dedikim për __________________________________________. Ndaj kërkesës, ndërtuesi bashkëngjiti: - Dëshmi për të drejtën e pronësisë nr. ______________ të datës ____________ 200_, - Pëlqim nga shumica e pronarëve të banesave dhe të lokaleve afariste në ndërtesë, përkatësisht në hyrjen e ndërtesës, - Projekt themelor për adaptim të paraparë, ridedikim ose adaptim me ridedikim të një pjese të objektit me numër teknik ___________________ të hartuar nga _____________________________ në dy (2) ekzemplarë. - ekstrakt nga plani urbanistik me të cilin vërtetohet që objekti është paraparë me planin urbanistik në fuqi, -dëshmi për kompenzim të rregulluar për rregullim të tokës ndërtimore, dhe

152

-mendim dhe pëlqime të parapara me ligj, varësisht nga dedikimi. _______________________________________________________ ______________________________________________________ _______________________________________________________ Kryetari i komunës ________________ pas shqyrtimit të dokumentacionit të bashkëngjitur ndaj kërkesës, konstatoi që kërkesa ka bazë dhe janë plotësuar kushtet nga neni 83 i Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së" nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në bazë të kësaj vendosi si në dispozitivin e kësaj lejeje. UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, ndërtuesi mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.



Dorëzuar deri te: - Personi-kërkues (4 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS ___________________

Nëse konstaton që kërkesa është e paqartë, përkatësisht që ndaj saj nuk janë

bashkëngjitur të gjitha dokumentet, do të hartojë lajmërim të cilin e dorëzon deri te pronari, përkatësisht investuesi. Në lajmërim do të lihet afat që kërkesa të sqarohet ose të plotësohet. Gjithashtu, në lajmërim, pronari do të paralajmërohet që nëse nuk vepron në afatin e përcaktuar, kërkesa do të refuzohet.

Nëse në afatin e dhënë, pronari, përkatësisht investuesi nuk e sqaron kërkesën ose nuk i dorëzon dëshmitë e nevojshme, nëpunësi shtetëror do të hartojë vendim për refuzim të kërkesës. Vendimin e hartuar e dorëzon deri te udhëheqësi për aprovim. Vendimi i aprovuar dorëzohet deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi.

153

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), dhe në pajtim me nenin 83 paragrafët 2, 3, 4, 5, 6, 7 dhe 8 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe nenin 101 të Ligjit për pronësi dhe të drejta tjera sendore ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 18/2001), Kryetari i Komunës _____________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e ___________________________, rruga __________________________________, numër __________, nga ____________________, për lëshim të lejes për adaptim-ridedikim, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_ , sjell:

VVEENNDDIIMM

ppëërr rreeffuuzziimm ttëë kkëërrkkeessëëss ppëërr llëësshhiimm ttëë lleejjeess ppëërr aaddaappttiimm--rriiddeeddiikkiimm REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________, rruga __________________________________________, numër __________, në _____________, për lëshim të lejes për adaptim-ridedikim si e pabazë.

ARSYETIM Kërkuesi ______________________________ nga _________________, deri te Komuna ________________ parashtroi kërkesë me numër _____________ të datës ____________200_ , për lëshim të lejes për adaptim-ridedikim.

Ndaj kërkesës nuk ishte bashkëngjitur dokumentacioni në vijim: __________________________________________________________________________________________________________________________________________.


Meqenëse pala në afatin e përcaktuar nuk e dha dëshminë e kërkuar, kryetari i Komunës, _____________ vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi. UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.

Ankesës i bashkëngjiten taksa administrative prej 250 denarëve.


154

2.12. Mënjanimi i objektit

Në rast të dëmtimit të objektit ose të ndonjë pjese të tij, me ç'rast ekziston rrezik

nga rrënimi, objekti duhet të mënjanohet. Mënjanimi i objektit kryhet me leje për mënjanim. Lejen për mënjanim të objektit

nga kategoria e tretë, e katërt ose e pestë e lëshon kryetari i komunës. Kërkesë për mënjanim të objektit parashtron pronari i objektit. Përpos pronarit,

kërkesë mund të parashtrojnë edhe persona tjerë të interesuar. Ndaj kërkesës, parashtruesi bashkëngjit: - projekt për mënjanim të objektit, në tre ekzemplarë, dhe - dëshmi për pronësinë.

Kërkesa dorëzohet deri te zyra e përparme, ku nëpunësi shtetëror kontrollon a është plotësuar në rregull ajo dhe a janë bashkëngjitur ndaj saj dokumentet e nevojshme. Pasi që ta kontrollojë kërkesën, atë e dorëzon deri te arkivi për shkak të regjistrimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme e dorëzon kërkesën deri te udhëheqësi i seksionit. Udhëheqësi i seksionit ia jep kërkesën nëpunësit shtetëror që duhet ta udhëheqë procedurën. Nëpunësi shtetëror kontrollon a është e qartë kërkesa dhe a janë bashkëngjitur ndaj saj dokumentet e nevojshme, përkatësisht a është bashkëngjitur ndaj kërkesës projekti për mënjanim në tre ekzemplarë dhe a ka dëshmi për pronësinë. Më tutje, nëpunësi shtetëror kontrollon a janë të nevojshme mendime ose pëlqime plotësuese nga institucione tjera për mënjanim të objektit. Nëse vlerëson që nevojiten mendime dhe pëlqime plotësuese, me detyrë zyrtare do të kërkojë nga ato institucione të dorëzojnë mendim ose pëlqim. Nëpunësi shtetëror duhet të presë 15 ditë nga dita e dorëzimit të kërkesës për mendim ose pëlqim, për shkak se institucionet kompetente janë të obliguara ta dorëzojnë mendimin, përkatësisht pëlqimin në këtë periudhë. Nëse ato nuk deklarohen në këtë periudhë, konsiderohet që kërkesa është përgjigjur në mënyrë pozitive, përkatësisht që është dhënë mendimi/pëlqimi. Pasi që të përfundojë procedura, përkatësisht pasi që të sigurohen të gjitha dëshmitë e nevojshme, nëpunësi shtetëror e fillon hartimin e lejes për mënjanim. Lejen e hartuar në këtë mënyrë e dorëzon për aprovim deri te udhëheqësi i seksionit. Pas aprovimit, leja dorëzohet deri te kryetari i komunës. Leja e nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, prej ku bëhet dorëzimi deri te parashtruesi i kërkesës.

155

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Kryetari i Komunës ____________________________, duke vendosur në lidhje

me kërkesën e ___________________________ nga _______________________ , të

parashtruar me numër _________________ të datës ____________ , në bazë të nenit

51 paragrafit 2 dhe nenit 85 paragrafit 4 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së",

nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenin 205 paragrafin 1 dhe nenin 209 të Ligjit për

procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe

110/08), sjell:

LLEEJJEE PPËËRR MMËËNNJJAANNIIMM

LEJOHET MËNJANIMI i objektit ndërtimor _____________________ i

kategorisë së _________ , i ndërtuar në rr.

_______________________________________, parcela ndërtimore nr. ___________

PK nr. ________ KK __________________________ në ___________________,

pronar i të cilit është _____________________________________.

Leja për mënjanim lëshohet për ________________________________ (tërë

ose një pjesë të ndërtimit).

ARSYETIM

Personi ____________________________________ parashtroi kërkesë nr.

_________ të datës __________ , për lëshim të lejes për mënjanim të objektit ndërtimor

__________________________________ të kategorisë së ________________ në rr.

_____________________________________, në _________________ .

Me kërkesën pronari/personi tjetër i interesuar dorëzoi:

- Dëshmi për pronësinë e objektit nr. ________, të datës __________ 200_ ;

dhe

- Projekt për mënjanim të objektit me numër teknik _________, të hartuar nga

__________________________________________ në 3 (tre) ekzemplarë, me revizion

të kryer nga ana e ____________________________________ nr. _________ të datës

_________ 200_ .

Ky organ me detyrë zyrtare morri:

- Pëlqim/mendim nga __________________________________________, nr.

__________, të datës 200_ ;


__________, të datës 200_ ; dhe


__________, të datës 200_ ;

Kryetari i komunës ________________ pas shqyrtimit të dokumentacionit të bashkëngjitur ndaj kërkesës, konstatoi që kërkesa ka bazë dhe që janë plotësuar

156

kushtet nga neni 85, neni 86 dhe neni 87 i Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në bazë të kësaj vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër kësaj lejeje, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të lejes, deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.



Dorëzuar deri te: - Pronari (2 ekzemplarë) - Inspektori i autorizuar ndërtimor - Arkivi KRYETARI I KOMUNËS ___________________

Nëse nëpunësi shtetëror konstaton që nuk janë plotësuar kushtet për lëshim të

lejes për përdorim, do ta fillojë hartimin e vendimit për refuzim të kërkesës. Vendimin do

ta dorëzojë deri te udhëheqësi për aprovim. Pasi që ta aprovojë vendimin, udhëheqësi i

seksionit e dorëzon atë deri te kryetari i komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar

kthehet në zyrën e përparme, prej ku dorëzohet deri te kërkuesi.

157

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 dhe nenit 209 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), dhe në pajtim me nenin 51 paragrafin 2 dhe nenin 85 paragrafin 4 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), Kryetari i Komunës _____________________, duke vepruar në lidhje me kërkesën e __________________________________, rruga _______________________________, numër __________, nga ____________________, për lëshim të lejes për mënjanim, të parashtruar me numër _____________ të datës ____________200_ , sjell:

VVEENNDDIIMM

ppëërr rreeffuuzziimm ttëë kkëërrkkeessëëss ppëërr llëësshhiimm ttëë lleejjeess ppëërr mmëënnjjaanniimm REFUZOHET kërkesa e _____________________________________________, rruga __________________________________________, numër __________, në _____________, për lëshim të lejes për mënjanim si e pabazë.

ARSYETIM Kërkuesi ________________________________________________ nga _________________, deri te Komuna ________________ parashtroi kërkesë me numër _____________ të datës ____________200_ për lëshim të lejes për mënjanim.

Ndaj kërkesës nuk ishte bashkëngjitur dokumentacioni në vijim: ___________________ __________________________________________________________________________.


Meqenëse pala në afatin e përcaktuar nuk e dha dëshminë e kërkuar, kryetari i Komunës _____________ vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi. MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur mund të parashtrojë ankesë në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit, nëpërmjet këtij organi deri te ministri i cili e udhëheq organin e administratës shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve nga fusha e rregullimit të hapësirës.

Ankesës i bashkëngjitet taksë administrative prej 250 denarëve.


158

2.13. Ankesa

Në pajtim me principin kushtetues të dyshkallësisë, Ligji për ndërtim (neni 52

paragrafi 6, neni 61 paragrafi 8, neni 63 paragrafi 3, neni 73 paragrafi 6, neni 83 paragrafi 5, neni 85 paragrafi 7) parasheh mundësi që të parashtrohet ankesë kundër lejes-vendimit të sjellë nga kryetari i komunës. Ankesa parashtrohet në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit të vendimit nëpërmjet kryetarit të komunës deri te ministri i transportit dhe lidhjeve. Deri te: Komuna_______________ Sektori për_______________ Seksioni për ___________ ANKESË Nga ___________________________________________________ ,me (emri dhe mbiemri i personit fizik ose emërtimi i personit juridik) NVAQ/NVT/NVAS , rruga ___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) Numër______ , në ____________ , telefoni për kontakt _____________ , (qyteti, fshati) Kundër lejes-vendimit për ________________________________ të regjistruar me numër _____________ të datës ___________. Kryetari i komunës __________________ në datën _____________ solli leje-vendim për _____________ të regjistruar me numër _________ me të cilën (nuk) ma përcakton të drejtën e ________________ të objektit të kategorisë së _______ . Duke e marrë parasysh atë që me lejen-vendimin e përmendur nuk është konstatuar gjendja faktike, dhe para së gjithash për shkak se: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Kërkoj që leja-vendimi e-i lartpërmendur të prishet, të konstatohet gjendja faktike dhe të sillet leje-vendim e-i re-ri. Ndaj ankesës i bashkëngjis dokumentet në vijim: 1. Leja-Vendimi numër______________________; 2. __________________________________; 3. __________________________________; Vendi, Ankuesi, ___________________ ___________________

159

Ankesa dorëzohet deri te zyra e përparme. Nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme kontrollon a është në rregull ankesa dhe a ka dëshmi për pagimin e taksave administrative. Ankesën në rregull e dorëzon deri te arkivi për shkak të evidentimit në protokoll. Pas marrjes së numrit të protokollit, ankesa dorëzohet deri te udhëheqësi i seksionit për urbanizëm dhe ndërtimtari. Udhëheqësi i seksionit e dërgon ankesën deri te nëpunësi shtetëror që ka vepruar në lidhje me lejen-vendimin kundër së cilës/të cilit parashtrohet ankesa. Gjëja e parë që duhet të bëhet është të kontrollohet a është e lejuar ankesa, a është në kohë dhe a është parashtruar nga personi i autorizuar. Nëse ankesa nuk hidhet poshtë si e palejuar, jo në kohë dhe e parashtruar nga person i paautorizuar, ai mundet që lejen-vendimin ekzistuese-ekzistues ta zëvendësojë me të re/ri në rastet në vijim: - nëse ankesa është e arsyetuar dhe nuk nevojitet të zbatohet procedurë e re ekzaminuese; - nëse procedura e zbatuar ka qenë e paplotë, dhe kjo do të mund të ndikonte mbi zgjidhjen e punës, do ta plotësojë procedurën, veçanërisht kur ankuesi në ankesë do të jep fakte dhe dëshmi të tilla që do të mund të ndikonin që të sillet zgjidhje e ndryshme për punën, nëse ka qenë e domosdoshme që ankuesit t'i jepet mundësi të marrë pjesë në procedurën që i ka paraprirë sjelljes së vendimit, dhe nuk i është dhënë kjo mundësi, ose i është dhënë dhe ai nuk e ka shfrytëzuar, por në ankesë e ka arsyetuar këtë lëshim; - nëse vendimi është sjellë pa procedurë të posaçme ekzaminuese të zbatuar paraprakisht, e cila ka qenë e domosdoshme.

Nëse organi i shkallës së parë, duke vepruar sipas asaj që u tha më lart, nuk vendos që nevojitet të sjellë vendim përkatës, ai është i obliguar që pa shtyrje, dhe më së voni në afat prej 15 ditëve nga pranimi i ankesës, t'ia dërgojë ankesën organit që është kompetent për të vendosur në lidhje me ankesën. Ndaj ankesës është i obliguar t'i bashkëngjisë të gjitha shkresat që kanë të bëjnë me lëndën.

160

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë ________ 200_

Deri te: (Ministri i cili e udhëheq organin e administratës

shtetërore që është kompetent për kryerje të punëve

nga fusha e rregullimit të hapësirës)

Shkup

LLËËNNDDAA:: DDoorrëëzziimmii ii aannkkeessëëss mmee rreeggjjiissttrriimm ttëë sshhkkrreessaavvee

I/e nderuar,

Bashkëngjitur me këtë letër Jua dorëzojmë ankesën e personit

_________________________________, rr.

__________________________________, nr. __________, nga ________________,

kundër vendimit të Komunës ______________ për moslëshim të

_______________________________, PA nr. ___________ të datës__________ 200_

.

Si shtojcë Ju dërgojmë shkresat vijuese të lëndës:

1. ____________________________________________________________;

2. ____________________________________________________________;

3. ____________________________________________________________;

4. ____________________________________________________________;

5. ____________________________________________________________;

6. ____________________________________________________________;

7. ____________________________________________________________;

8. ____________________________________________________________;

9. ____________________________________________________________;

dhe

10. ____________________________________________________________;

Shpresoj për përgjigje të shpejtë.

Me nderime,

Personi zyrtar

__________________

161

2.14. Mbikëqyrja

Ligji për ndërtim parasheh dy lloje të mbikëqyrjes, edhe atë: Mbikëqyrje

administrative dhe Mbikëqyrje inspektorale.

Me mbikëqyrje administrative nënkuptohet mbikëqyrja që e ushtron Ministria e transportit dhe lidhjeve mbi zbatimin e ligjit dhe akteve të sjella në bazë të tij, si dhe mbi ligjshmërinë e punës dhe veprimit të organeve të administratës shtetërore të cilat e zbatojnë atë.

Me mbikëqyrje inspektorale nënkuptohet mbikëqyrja që e ushtrojnë inspektorët ndërtimorë dhe të autorizuar ndërtimorë mbi zbatimin e ligjit dhe akteve të sjella në bazë të tij.

Mbikëqyrjen inspektorale mbi zbatimin e Ligjit për ndërtime të kategorisë së tretë,

të katërt dhe të pestë e ushtron inspektori i autorizuar ndërtimor.

Të drejtat dhe obligimet e inspektorit të autorizuar ndërtimor: - ka të drejtë të ushtrojë mbikëqyrje inspektorale gjatë ndërtimit, si dhe

mbikëqyrje inspektorale të objektit kur në të bëhet ridedikim me rikonstruim të elementeve konstruktive në aspekt të rezistencës së tyre mekanike, stabilitetit dhe mbrojtjes seizmike. Inspektorët e autorizuar ndërtimorë mbajnë ditar për ushtrimin e mbikëqyrjes inspektorale. Gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes inspektorale, inspektori i autorizuar ka të drejtë dhe obligim: - të kontrollojë a kanë autorizime dhe licenca pjesëmarrësit në ndërtim; - të urdhërojë mënjanim të parregullsive; - të urdhërojë mënjanim të dëmtimeve; - të urdhërojë ndërprerje të ndërtimit; - të urdhërojë mënjanim të ndërtimit; - të urdhërojë mbyllje të kantierit të ndërtimit; - të urdhërojë shënim të ndërtimit si të rrezikshëm; _ dhe masa tjera me qëllim të pengimit të ndërtimit që realizohet në kundërshtim me Ligjin për ndërtim. Procedura për mbikëqyrje inspektorale ngritet dhe udhëhiqet me detyrë zyrtare dhe me iniciativë të cilitdo person. Varësisht nga gjendja e konstatuar, inspektori i autorizuar ndërtimor harton procesverbal, në bazë të të cilit do të sjellë vendim.

162

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

PROCESVERBAL PËR KONTROLL TË KRYER INSPEKTORAL

Inspektori i autorizuar ndërtimor i komunës ___________, në bazë të nenit 124

paragrafit 1 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), dhe në lidhje me nenet 71,72,73,74,75 dhe 76 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), kreu kontroll në vend të ngjarjes në datën _____________ 200_ , dhe në lidhje me ndërtimin e objektit___________________ të kategorisë së ______ me dimenzione të gabaritit _____________ metra, i cili gjendet në rr. _______________________ nr._____ në _______________.

1. Investues i objektit është:

а) ____________________________________ rr. ____________________ nr. ________ nga ___________________ , bartës i letërnjoftimit nr. ____ dhe NVAQ

_______________________ , të lëshuar nga MPB _________________ , i lindur në datën ____________________ në ____________ , i punësuar në _____________ nga _____________________ në vendin e punës _______________ .

b) ______________________________________ me seli në _____________ rr. ________________________________ nr. _______

- Personi përgjegjës ______________________________ në cilësi të __________________________ , bartës i letërnjoftimit nr. ____ dhe NVAQ

_______________________ , të lëshuar nga MPB _________________ , i lindur në datën ____________________ në ____________

2. Realizues i ndërtimit është: ____________________________________ , me seli në ___________________ në rr. ________________________ nr. _____

- Personi përgjegjës ______________________________ në cilësi të __________________________ , bartës i letërnjoftimit nr. ____ dhe NVAQ

_______________________ , të lëshuar nga MPB _________________ , i lindur në datën ____________________ në ____________

Gjatë kontrollit në vend të ngjarjes, është konstatuar gjendja në vijim:

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

163

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

Vërejtje nga gjendja e konstatuar gjatë mbikëqyrjes inspektorale:

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Në bazë të gjendjes së konstatuar, inspektori i autorizuar ndërtimor në pajtim me nenin ____ të Ligjit për ndërtim i ndërmerr masat vijuese administrative:

-

-

-

Procesverbali është lexuar nga pala.

Investuesi-Realizuesi Inspektori i autorizuar ndërtimor

____________________ __________________________

Nëse inspektori i autorizuar ndërtimor me procesverbal konstaton që: - ndërtimi ka filluar me leje për ndërtim, ekzekutimi i së cilës është ndalur në pajtim me Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative; - punët e rregullimit të kantierit të ndërtimit kryhen pa leje për punë përgatitore; - ndërtimin e kryen person juridik pa licencë, përkatësisht person pa autorizim; - ndërtimi ose një pjesë e tij ndërtohet në kundërshtim me lejen për ndërtim ose në kundërshtim me projektin e vërtetuar themelor; - ka parregullsi gjatë ndërtimit që mund ta kërcënojnë plotësimin e kërkesave themelore për ndërtim; - me ndërtimin është kërcënuar siguria e ndërtimeve përreth ose stabiliteti i tokës përreth, do të sjellë vendim për ndërprerje të ndërtimit.

164

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), nenit 124 paragrafit 1, dhe në lidhje me nenin 120 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës ____________ , solli

V E N D I M

për ndërprerje të ndërtimit

1. Urdhërohet investuesi ________________________________ nga _______________ , rr. _______________________ nr. _____ TA NDËRPRESË ndërtimin e mëtutjeshëm të objektit _______________, të kategorisë së _____ , i cili ndërtohet në rr. _________________________- nr. ____ në _______________ , për shkak se është konstatuar që ndërtohet __________________________________________________________________

2. Detyrohet investuesi që ndërtimin, përkatësisht gjendjen e ndërtimit, ta harmonizojë me dispozitat e Ligjit për ndërtim në afat prej ____ ditëve nga dita e pranimit të vendimit.

3. Nëse ndërtimi nuk ndërpritet në afatin e përcaktuar, përkatësisht nëse ai vazhdon edhe në afatin për ndërprerje, do të sillet vendim për mënjanim të ndërtimit.

4. Ankesa nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.

A r s y e t i m

Inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës _______________ duke vepruar me detyrë zyrtare (ose me kërkesë të palës) ushtroi mbikëqyrje inspektorale me kontroll në vend të ngjarjes në datën ___________ 200__ , për çka hartoi procesverbal nr. ____ të datës __________ .

Me procesverbalin u konstatua që investuesi _______________________ ndërton objekt _________________ të kategorisë së _________ me dimenzione të bazës ___________ , në rr. ____________________ nr. _____ në _____________ , ndërtimi i të cilit nuk është harmonizuar me dispozitat e Ligjit për ndërtim, përkatësisht ai është në kundërshtim me nenin 120 paragrafin 1 alinenë _____ .

Ankesa e parashtruar kundër këtij vendimi në pajtim me nenin 124 paragrafin 4 të Ligjit për ndërtim nuk e shtyn ekzekutimin e tij.

Duke e marrë parasysh atë që u tha më lart, u vendos si në dispozitivin e këtij Vendimi.

UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër këtij vendimi, pala e pakënaqur ka të drejtë të ankesës në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit, nëpërmjet këtij inspektori deri te Ministri i transportit dhe lidhjeve Shkup.

Për ankesën paguhen taksa administrative në shumë prej 250,оо denarëve.

Inspektori i autorizuar ndërtimor

__________________________

165

Me vendimin do të përcaktohet afat në të cilin duhet të realizohet harmonizimi i ndërtimit, përkatësisht gjendjes së ndërtimit, me dispozitat e Ligjit.

Nëse inspektori i autorizuar ndërtimor me procesverbal konstaton që: - ndërtohet ose është ndërtuar pa leje për ndërtim për ndërtimet nga neni 50 - ndërtohet ose është ndërtuar pa projekt të vërtetuar themelor për ndërtime nga

neni 62 - nëse ndërtimi nuk harmonizohet me dispozitat e këtij ligji pas kalimit të afatit për

harmonizim të dhënë në vendimin për ndërprerje të ndërtimit, për ndërtimin e përcaktuar me fazën e përcaktuar gjatë sjelljes së vendimit për ndërprerje të ndërtimit;

- ndërtohet gjatë ndërprerjes së ndërtimit; - ndërtohet ose është ndërtuar në kundërshtim me lejen për ndërtim ose projektin

e vërtetuar themelor; - gjatë ndërtimit zbulohen parregullsi, për shkak të të cilave janë shkelur kërkesat

themelore të ndërtimit në aspekt të rezistencës mekanike, stabilitetit dhe mbrojtjes seizmike.

- ndërtimi realizohet me leje për ndërtim që nuk është e plotfuqishme në procedurë administrative; do të sjellë vendim për mënjanim të ndërtimit.

166

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), nenit 124 paragrafit 1, dhe në lidhje me nenin 121 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës ____________ solli

V E N D I M

për mënjanim të ndërtimit

1. Urdhërohet investuesi ________________________________ nga _______________ , rr. _______________________ nr. _____ MENJËHERË pas pranimit të këtij vendimi TË FILLOJË ME MËNJANIMIN E NDËRTIMIT/NJË PJESE TË NDËRTIMIT dhe tërësisht ta mënjanojë në afat prej _____ ditëve, të objektit _______________, të kategorisë së _____ , me dimenzione _____________ i cili përbëhet nga ________________ dhe ndërtohet (është ndërtuar) në rr. _________________________- nr. ____ në _______________ , për shkak se u konstatua që ndërtohet (është ndërtuar) __________________________________________________________________

2. Nëse ndërtimi nuk mënjanohet në afatin e paraparë, do të fillohet me ekzekutim administrativ të vendimit.

3. Ankesa kundër këtij vendimi nuk e shtyn ekzekutimin e tij.

A r s y e t i m

Inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës _______________ duke vepruar me detyrë zyrtare ushtroi mbikëqyrje inspektorale me kontroll në vend të ngjarjes në datën ___________ 200__, për çka hartoi procesverbal nr. ____ të datës __________ .

Me procesverbalin u konstatua që investuesi _______________________ ndërton (ka ndërtuar) objekt _________________ të kategorisë së _________ me dimenzione të bazës ___________ , në rr. ____________________ nr. _____ në _____________ , ndërtimi i të cilit është në kundërshtim me nenin ______ paragrafin ____ alinenë _____ të Ligjit për ndërtim, përkatësisht ndërton (ka ndërtuar) objekt ___________________________________________________________________




Për ankesën paguhen taksa administrative në shumë prej 250,oo denarëve.


_________________________

167

Gjithashtu, inspektori i autorizuar ndërtimor do të sjellë vendim për mënjanim të ndërtimit në rastet vijuese: - mënjanimi i ndërtimit të përkohshëm - mënjanimi i ndërtimit të ndërtuar në rast të rrezikut të drejtpërdrejtë, nëse nuk është mënjanuar në afatin e përcaktuar me këtë ligj - mënjanimi i objektit të përkohshëm të vendosur në tokë ndërtimore me akt të organit kompetent, për shkak të realizimit të planit urbanistik.

Nëse gjatë mbikëqyrjes inspektorale inspektori i autorizuar ndërtimor konstaton që ndërtimi ndërtohet pa leje për ndërtim ose në kundërshtim me lejen për ndërtim, ka të drejtë që në vendim të shqiptojë ndalim të tjetërsimit, ngarkimit dhe disponimit me tokën dhe ndërtimin, dhe njëkohësisht ta detyrojë investuesin të paguajë gjobë në shumë prej 3% në muaj nga vlera e tregut për patundshmëri të njëjtë ose të ngjashme. Vlera e tregut përcaktohet në bazë të lajmërimit nga organi kompetent për përcaktim të tatimeve në pronë. Një ekzemplar i këtij vendimi patjetër dorëzohet deri te Agjencia për kadastër për shkak të regjistrimit në librin publik të patundshmërive.

168

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të nenit 205 paragrafit 1 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), nenit 124 paragrafit 1, dhe në lidhje me nenin 121 dhe nenin 124-a të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08), inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës ____________, solli

V E N D I M

për mënjanim të ndërtimit

1. Urdhërohet investuesi ________________________________ nga _______________ , rr. _______________________ nr. _____ MENJËHERË pas pranimit të këtij vendimi TA MËNJANOJË NDËRTIMIN/NJË PJESË TË NDËRTIMIT të objektit _______________, të kategorisë së _____ , me dimenzione _____________ i cili përbëhet nga ________________ dhe ndërtohet në rr. _________________________ nr. ____ në _______________ , në PK. ______ në КK ___________, për shkak se u konstatua që ndërtohet pa leje për ndërtim, përkatësisht në kundërshtim me lejen për ndërtim.

2. Vihet ndalim i tjetërsimit, ngarkimit dhe disponimit me tokën dhe ndërtimin.

3. Detyrohet investuesi që si gjobë të paguajë shumë në lartësi prej _____________ denarëve në muaj, deri në mënjanimin e objektit, që paraqet 3% të vlerës së tregut të patundshmërisë.

4. Një ekzemplar i këtij vendimi dorëzohet deri te organi kompetent për mbajtje të librit publik për regjistrim të të drejtave mbi patundshmëritë dhe pas kësaj Komuna ____________ e fiton të drejtën e pengut mbi tokën dhe ndërtimin, përkatësisht pjesët të cilat janë ndërtuar në pajtim me lejen.

5. Me regjistrimin e të drejtës së pengut dhe shqiptimin e gjobës, ekzekutimi i dhunshëm shtyhet deri në datën ___________ (jo më shumë se 3 vjet)

6. Nëse investuesi nuk e mënjanon ndërtimin në afatin e përcaktuar në pikën 5 të këtij vendimi dhe nuk paguhet gjoba nga pika 3, do të fillohet me ekzekutim të dhunshëm, me çka Komuna __________ do ta fitojë të drejtën e pronësisë së tokës dhe objektit - pjesës që është ndërtuar me leje.

7. Ankesa kundër këtij vendimi nuk e shtyn ekzekutimin e tij.

A r s y e t i m

Inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës _______________ duke vepruar me detyrë zyrtare ushtroi mbikëqyrje inspektorale me kontroll në vend të ngjarjes në datën ___________ 200__, për çka hartoi procesverbal nr. ____ të datës __________ .

Me procesverbal u konstatua që investuesi _______________________ ndërton objekt _________________ të kategorisë së _________ me dimenzione të bazës ___________ , në rr. ____________________ nr. _____ në _____________ , në PK._____ në KK ________ ndërtimi i të cilit është në kundërshtim me nenin 121 paragrafin 1 alinenë 1 (ose 4) të Ligjit për ndërtim, përkatësisht ndërton objekt ___________________________________________________________________

Në pajtim me nenin 24-1 të Ligjit për ndërtim, regjistrohet e drejta e pengut mbi tokën dhe pjesën e objektit që është ndërtuar me leje.

169

Gjoba në lartësi prej 3% të vlerës së tregut është llogaritur në bazë të aktit nr. ________ të datës __________ të lëshuar nga Seksioni për administrim të tatimeve i Komunës ____________ me të cilin është përcaktuar vlera e tregut e tokës në shumë prej _________ denarëve dhe e objektit që është ndërtuar me leje në shumë prej ___________ denarëve ose gjithsej vlera e tregut në shumë prej _______________ denarëve.

Në pajtim me paragrafin 2 të nenit 124-a, me dorëzimin e Vendimit deri te organi kompetent për mbajtje të librit publik për regjistrim të të drejtave mbi patundshmëritë, Komuna ____________ e fitoi të drejtën e pengut mbi tokën dhe ndërtimin në PK _______ në KK __________.

Me regjistrimin e të drejtës së pengut në librat publikë për patundshmëritë dhe me shqiptimin e gjobës shtyhet ekzekutimi i dhunshëm për kohë prej ___________ ditëve (jo më shumë se 3 vjet)




Për ankesën paguhen taksa administrative në shumë prej 250,oo denarëve.


_________________________

Nëse ka rrezik që, gjatë ushtrimit të mbikëqyrjes, inspektori i autorizuar ndërtimor të pengohet në punë ose nëse është kërcënuar siguria e tij, ka të drejtë të kërkojë prani të personit të autorizuar zyrtar të Ministrisë së punëve të brendshme.

170

Komuna __________ Nr._____________________ Data____________200_ Deri te: Ministria e punëve të brendshme Stacioni policor________________ Seksioni për _____________________ ________________________________

KËRKESË E NDIHMËS Inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës ______________ në datën _____________ duhet të ushtrojë mbikëqyrje inspektorale të ndërtimit të objektit __________________ në rr.___________________ nr._____ në prani të investuesit ___________________________ nga ________________ me banim në rr. _____________________ nr. ________ . Duke e pasur parasysh atë që pritet që investuesi do ta pengojë atë në ushtrimin e mbikëqyrjes inspektorale, kërkojmë të siguroni prani dhe të jepni ndihmë aktive gjatë realizimit të mbikëqyrjes. Kryetari i komunës, ___________________

Nëse investuesi nuk vepron në afatin e përcaktuar nga ana e inspektorit të

autorizuar ndërtimor, përkatësisht nëse vetë nuk e mënjanon objektin, do të fillohet me ekzekutim të dhunshëm administrativ.

Për të filluar me ekzekutimin e dhunshëm, nevojitet që inspektori i autorizuar

ndërtimor të sjellë përfundim për leje për ekzekutim.

171

KOMUNA _________________

Numër: _____________ me datë _____ 200_

Në bazë të neneve 223, 224 dhe 225 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08), inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës______________, solli:

PËRFUNDIM Për leje për ekzekutim

1. KONSTATOHET që vendimi nr. _______________ i datës _______ 200__ , i sjellë nga ana e inspektorit të autorizuar ndërtimor të Komunës __________ është EKZEKUTIV dhe lejohet ekzekutimi i tij administrativ. 2. URDHËROHET nënshtruesi i përmbarimit _____________________ nga ____________ me banim në rr. _________________________ nr. ____ MENJËHERË pas pranimit të këtij Përfundimi vetë ta MËNJANOJË ndërtimin ________________ që ndërtohet (është ndërtuar) në rr. _______________________________ nr. _____ në _____________ ose ta lejojë ekzekutimin e tij të dhunshëm administrativ. 3. Nëse nënshtruesi i përmbarimit nuk vepron sipas këtij përfundimi, ekzekutimi do të realizohet në mënyrë të dhunshme, në llogari të nënshtruesit të përmbarimit. 4. Ankesa e parashtruar kundër këtij Përfundimi nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.

Arsyetim Inspektori i autorizuar ndërtimor i Komunës ___________ me Vendim nr. ______________________ të datës __________ i urdhëroi investuesit ______________________________ nga __________________ ta MËNJANOJË ndërtimin ______________________ që ndërtohet në rr. ____________________ nr. ___ në _________________ Në rastin konkret, ankesa e parashtruar kundër vendimit të shkallë së parë, me të cilin urdhërohet mënjanimi i ndërtimit që ndërtohet _____________________ me dimenzione _________________, që përbëhet nga _________________, dhe ekzekutimi i të cilit lejohet me këtë përfundim, në pajtim me nenin 124 paragrafin 4 të Ligjit për ndërtim ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 51/05 dhe 82/08) nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit. Për shkak të kësaj, në këtë punë administrative, vendimi i shkallës së parë në kuptim të dispozitave të nenit 270 paragrafit 2 pikës 3 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative ("Gazeta zyrtare e RM-së", nr. 38/05 dhe 110/08) dhe nenit 125 paragrafit 1 të Ligjit për ndërtim, bëhet ekzekutiv me dorëzimin e përfundimit deri te pala me të cilën ka të bëjë vendimi. Meqenëse vendimi i përmendur është bërë ekzekutiv, u vendos si në dispozitivin e këtij Përfundimi. UDHËZIM PËR MJET JURIDIK: Kundër këtij përfundimi, pala e pakënaqur ka të drejtë të ankesës, nëpërmjet këtij organi, deri te Ministri i transportit dhe lidhjeve, në afat prej 15 ditëve nga dita e pranimit. Ndaj ankesës bashkëngjitet dëshmi për pagimin e taksave administrative në shumë prej 250,oo denarëve. Inspektori i autorizuar ndërtimor,

_________________________

172

3. UDHËZUES PËR PROCEDURAТ NË MENAXHIMIN FINANCIAR PËR NJËSITË E VETËQEVERISJES LOKALE (me formularë)

173

HYRJE

Procesi i decentralizimit, i cili filloi në muajin korrik të vitit 2005 solli shumë risi pozitive në

punën e njësive të vetëadministrimit lokal, kurse një ndër аto dhe ndoshta më me vlerë sipas rëndësisë dhe qenësisë, paraqet mundësia dhe detyrimi tatimet dhe taksat lokale të administrohen (përcaktimi dhe arkëtimi) nga vetëadministrimi lokal si shfrytëzues i drejtpërdrejt i mjeteve. Por, transferimi i kompetencave vetvetiu nuk ka të bëjе me ndonjë të drejtë të caktuar, por edhe detyrim të cilin vetëadministrimi lokal patjetër duhet ta kryej me përpikëri dhe në mënyrë cilësore. Nga ana tjetër, pavarësia e caktimit të shumës së të ardhurave vetanake kërkon një menaxhim kualitativ për arkëtim më efikas të tatimeve dhe taksave lokale, me çka ndikohet edhe në sigurimin dhe kryerjen më efikase të shërbimeve të cilat financohen me të ardhurat vetanake.

Ky udhëzues ka për qëllim të ndihmojë në vendosjen e procedurave dhe standardeve

unike në administrimin e tatimeve nga ana e administratës tatimore komunale përmes përpunimit të ligjeve dhe dispozitave nënligjore, përcaktimit të procedurave dhe veprimit në administrimin e tatimeve dhe taksave lokale, rritjen e efikasitetit, transparencës dhe llogaridhënies.

Kapaciteti i caktuar përkatës tatimor i komunave, sjellja e drejtë në administrimin e taksave

dhe tatimeve lokale, shkalla e lartë e arkëtimit të tatimeve dhe taksave lokale janë karakteristik e vetëadministrimi lokal i cili ka një kapacitet përkatës për administrimin me të drejtat dhe detyrimet e mundësuara me ligjet përkatëse.

Udhëzuesi jep informacione të nevojshme për mënyrën e sjelljes së administratës

komunale në procesin e administrimit të tatimeve dhe taksave lokale, para se gjithash në sferën e:

Tatimit të pronës

Tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave

Tatimit të qarkullimit me patundshmëri

Taksave komunale.

Përmes këtij udhëzuesi do të thjeshtëzohet procedura e administrimit të tatimit dhe taksave lokale, të cilën e zbaton administrata komunale duke i zbatuar këto ligje:

Ligjin për procedurë të përgjithshme administrative

Ligjin e tatimeve të pronës

Ligjin e taksave komunale

174

3.1. TATIMI I PRONËS

Objekti i tatimimit

Tatimi i pronës paguhet për pasuri të patundshme. Me nocionin pasuri e patundshme, në

kuptim të Ligjit të tatimeve të pronës, nënkuptohet toka: toka bujqësore, ndërtimore, malore dhe kullotat. Më tej në pronën e patundshme bien ndërtesat: ndërtesat banesore ose banesat, ndërtesat afariste dhe lokalet afariste, ndërtesat administrative dhe lokalet administrative, ndërtesat dhe banesat për pushim dhe rekreacion dhe objektet tjera ndërtimore, si dhe instalimet e ndërtuara mbi të ose nën të dhe në mënyrë të përhershme janë të bashkangjitura me të.

Kush është obligues tatimor?

Obligues tatimor për tatimin e pronës është personi juridik dhe fizik, pronar i pronës së

patundshme. Por, obligues tatimor është edhe shfrytëzuesi i pronës së patundshme nëse pronari nuk është i njohur ose nuk gjendet dot, më tej shfrytëzuesi i pronës së patundshme në pronësi të shtetit ose komunës, personi i cili në bazë të shfrytëzimit ka fituar atë pronë, si dhe personat të cilët në bazë të një patundshmërie kanë të drejtë në pronësi, kuptohet çdo njëri në mënyrë të barabartë për pjesën e tij në pronësi.

Si caktohet baza tatimore?

Siç u tha më lartë, tatimi i pronës paguhet me pasuri të patundshme. Shtrohet pyetja si do ta përcaktojmë bazën tatimore? Baza tatimore për përcaktimin e tatimit të pronës është vlera e tregut të pronës së patundshme. Vlerën e tregut, e përcakton Komisioni i formuar nga ana e Këshillit të Komunës, në pajtim me kriteret e theksuara në Metodologjinë e caktimit të vlerës tregtare të patundshmërive.

Përkundër vlerës së theksuar nga ana e Komisionit të tatimit të pronës, mund të

përcaktohet edhe në bazë të të dhënave të paraqitjes tatimore, librave afarist të obliguesve dhe të dhëna tjera me të cilat disponon administrata komunale.

Shuma e tatimit të pronës përcaktohet me vendim të sjellë nga ana e kryetarit të Komunës.

Ky vendim duhet të sillet më së voni deri më 31 mars në vitin për të cilin caktohet tatimi i pronës.

VENDIMI PËR CAKTIMIN E SHUMËS SË TATIMIT TË PRONËS

Kush është kompetent për sjelljen e aktit

Akti sillet në mënyrë zyrtare

Akti sillet me kërkesën e palës

Nëse akti sillet me kërkesën e palës

Afati i sjelljes së aktit

Për çfarë nevoje ka të bëj akti

Koment

Çfarë duhet t‟i bashkëngjitet kërkesës

Kush e jep dokumentacionin e nevojshëm

Kryetari i komunës

Po Po Dëshmia e të drejtës së fituar të pronës, shfrytëzimi ose përfitimi

Më së voni deri me 31 mars në vitin vijues

Për të paguar tatimin e pronës

Vendimi sillet në bazë të fletëparaqitjes dhe në mënyrë zyrtare

Të dhënat në tabelë kanë për qëllim përshkrimin e procedurës së sjelljes së vendimit për caktimin e shumës së tatimit të pronës. Nga tabela duket qartë se procedura e caktimit të shumës

175

së tatimit të pronës niset me paraqitjen e obliguesit tatimor me procedurë zyrtare. Kjo donë të thotë se atëherë kur obliguesi tatimor për herë të parë ka fituar pasurinë e patundshme, i cili i nënshtrohet tatimimit, është i detyruar që vetë të bëj fletëparaqitjen e tatimit për caktimin e tatimit të pronës. Nga ana tjetër, obliguesit tatimor të cilët njëherë kanë parashtruar fletëtatimin dhe nga momenti i parashtrimit janë bërë ndryshime, nuk janë të detyruar të bëjnë fletëtatim, por administrata komunale e tatimit në bazë të të dhënave me të cilat disponon në mënyrë zyrtare zhvillon procedurë dhe përgatit vendim me të cilin caktohet shuma e tatimit të pronës.

Domethënë, caktimi i shumës së tatimit të pronës, me të drejtë, realizohet në bazë të

paraqitjes së fletëtatimit. Kjo fletëparaqitje është theksuar nga Ministri i Financave dhe mund të gjenden në “Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 47/05“.

Fletëparaqitja e tatimit dorëzohet në zyrën e përparme, ku nga ana e nëpunësit shtetëror

kontrollohet se a është komplet dokumentacioni përkatësisht, a është plotësuar në tërësi dhe drejtë dhe a është paguar taksa administrative, në përputhje me Ligjin për taksa administrative. (Këtu vetëm t‟ju përkujtojmë se obliguesi tatimor, në përputhje me nenin 29 paragrafi 1 të Ligjit për tatimet e pronës, është i detyruar që fletëtatimin ta dorëzoj përfundimisht me 31 janar në vitin për të cilin caktohet tatimi i pronës. Nëse obliguesi tatimor fiton pasurinë e cila duhet t‟i nënshtrohet tatimimit, gjatë vitit ai përsëri në përputhje me paragrafin 3 të nenit të njëjtë, është i detyruar të bëj fletëtatimin në një afat prej 15 ditësh, nga dita kur e ka fituar pronën.

Nëse në komunë në mënyrë organizative nuk është vendosur zyra e përparme, atëherë

fletëtatimi dorëzohet në arkiv ku nga ana e nëpunësit i cili e udhëheq arkivin kontrollohet se a thua fletëtatimit i është bashkangjitur edhe dëshmia se janë paguar taksat administrative. Nëse ka dëshmi për pagesën e taksave administrative, nëpunësi i arkivit pas regjistrimit në librin kontabël, po këtë dokument ia dërgon edhe udhëheqësit të sektorit. Udhëheqësi i sektorit e kontrollon se a thua fletëtatimi është plotësuar në mënyrë të drejtë dhe të rregullt dhe a janë të gjitha dokumentet e nevojshme. Pas verifikimit të fletëtatimit, ia dorëzon nëpunësit shtetëror për procedura të mëtejshme.

Plotësimi i drejtë i fletëtatimit me dëshmi për pagimin e taksave administrative dorëzohet në arkiv për shkak të regjistrimit dhe evidencimit në librin kontabël. Pas marrjes së numrit arkivor, ky dokument kthehet në zyrën e parë, prej ku pastaj i dërgohet udhëheqësit të sektorit për administrimin e tatimeve. Nëse udhëheqësi konstaton se nuk ka nevojë për verifikimin e vlerës së pronës që është paraqitur në fletëtatim, ia dorëzon nëpunësit kompetent shtetëror i obliguar për caktimin e shumës së tatimit të pronës. Megjithatë, nëse dyshon se vlera e paraqitur nuk i përgjigjet vlerës së tregut, atëherë fletëtatimin do t‟ia dorëzoj komisionit për caktimin e vlerës së tregut, i themeluar nga këshilli i komunës.

Nëpunësi shtetëror pas marrjes së fletëtatimit dhe pas marrjes së procesverbalit nga

komisioni për caktimin e vlerës tregtare, kontrollon se a është vënë prona në regjistrin e patundshmërive. Nëse konstaton se nuk është shënuar, të dhënat e fletëtatimit do t‟ia dorëzoj nëpunësit shtetëror, i cili e udhëheq Regjistrin për shkak të vënies në të njëjtin regjistër. Nëse kjo pronë është vënë në regjistër dhe është regjistruar në një obligues tjetër tatimor, do të bëhet azhurnimi në regjistër, përkatësisht do të bëhen ndryshime në vetë regjistrin. Pasi ti kryej të gjitha veprimet e nevojshme për caktimin e shumës së tatimit të pronës, bëhet përpunimi i vendimeve për caktimin e shumës së tatimit të pronës. Me rastin e caktimit të shumës së tatimit të pronës, aplikohen shkallët të cilat janë caktuar nga ana e komunës, gjithsesi në përputhje me Ligjin e tatimit të pronës.

176

Vendimi i cili sillet patjetër duhet ti përmbaj të gjitha elementet e theksuara me Ligjin e procedurës së përgjithshme administrative. Ndërkaq, vendimi patjetër duhet të ketë hyrjen, diapozitivin, arsyetimin, datën e dhënies, nënshkrimin dhe vulën. Vendimi i përpunuar në këtë mënyrë i dorëzohet udhëheqësit të sektorit për ta lejuar. Pas lejimit të vendimit nga udhëheqësi, po ky vendim i dorëzohet kryetarit të komunës për ta nënshkruar. Vendimi i nënshkruar me fletëdërgesë të rregullt i dorëzohet obliguesit tatimor.

ARKIVI

Pala

Zyra e përparme

Udhëheqësi i

sektorit

Nëpunësi

shtetëror i cili

merret me lëndën

Kryetari i komunës

komunësKomunë

s

KomunësГрадона

чалник Kërkesa hyrëse

Vendimi në bazë të

kërjkesës Решение

по Барање

ARKIVI

Pala

Zyra e përparme

Udhëheqësi i

sektorit

Nëpunësi

shtetëror i cili

merret me lëndën

Kryetari i komunës

ësKomunës

KomunësГрадона

чалник

Kërkesa hyrëse

Vendim në bazë të kërkesës

177

Për shkak të unifikimit, se si mund të realizohet një nga qëllimet e këtij udhëzuesi ofrohet

forma e vendimit: VENDIMI PËR TATIMIN E PRONËS Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta

zyrtare e RM-së, nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 11 e Ligjit për vetëadministrimit lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 5/02) dhe neni 26 paragrafi 4 të Ligjit të tatimit të pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 61/04), Kryetari i Komunës __________________ solli këtë

V E N D I M Obliguesi tatimor_________________________________________________ me

NVT___________________, nga_____________________________________________ rr.________________nr.__________________ i caktohet tatimi i pronës për vitin________, në shumë të përgjithshme prej_________ denarë.

Tatimi i pronës bëhet në tre muaj dhe arrin për arkëtim në mesin e çdo tremuajshi ose në një afat prej 15 ditësh nga dita e dorëzimit të vendimit, në dobi të:

Pranuesi: Llogaria e thesarit 100000000063095 Banka e pranuesit: Banka Popullore e RM-së Fletëpagesa: 840-___________ 02507 Shifra e të hyrave: 713111 Shuma e tatimit që nuk do të paguhet në afatin e paraparë, paguhet kamatë prej 0.5% në

ditë për çdo ditë vonese. Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e tatimit të caktuar. A R S Y E T I M Në bazë të të dhënave të fletëtatimit të paraqitur për caktimin e tatimit të pronës -DI nga

ana e obliguesit tatimor, si dhe të dhënat me të cilat disponon komuna, është përcaktuar si vijon:

Nr. Lloji i pronës Adresa e pronës

Sipërfaqja në м2

Vlera e paraqitur

Vlera e përcaktuar

Shkalla tatimore

Tatimi (denarë)

1. Toka

2. Ndërtesa banesore-banesa ku jeton detyrësi

3. Ndërtesa banesore-banesa ku nuk jeton detyrësi

4. Ndërtesa administrative

5. Lokalet administrative

6. Garazhi

7. Banesa për pushim dhe rekreacion

8. Ndërtesa për pushim dhe rekreacion

9. Ndërtesa afariste dhe lokale afariste

10. Objekte tjera ndërtimore

Sipas nenit 3 të Ligjit të tatimeve të pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04) tatimi i pronës paguhet me pasuri të patundshme, përveç asaj prone që është çliruar nga pagimi i tatimit sipas këtij Ligji.

178

Shkalla tatimore është në përputhje me nenin 6 të Ligjit të tatimeve të pronës dhe vendimit të Këshillit të komunës (“Gazeta zyrtare e Komunës________nr._______). Për ndërtesë banesore ose banesë ku jeton obliguesi tatimor me anëtarët e familjes ka të drejtë uljen e tatimit të përllogaritur në përputhje me nenin 9 të Ligjit në shumë prej 50%.

Vlera e pronës – baza tatimore është përcaktuar me zbatimin e metodologjisë për

caktimin e vlerës së tregut të pronës së patundshme. Më datën__________ komisioni për caktimin e vlerës së tregut të pasurisë së patundshme ka bërë kontrollimin dhe vlerësimin e elementeve me rëndësi të vlerës së tregut, kur ka hartuar procesverbal nr.____, më __________, dhe ka konstatuar se prona e lartcekur e obliguesit tatimor është evidencuar/nuk është evidencuar në regjistrin e pronës së patundshme që udhëhiqet në administratën tatimore të komunës__________, dhe për të njëjtën ka caktuar vlerë të tregut në shumë prej ____________denarë.

Sipas nenit 33 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, secili është i obliguar të paguaj tatime dhe të dhëna tjera publike në bazë të ligjit, për plotësimin e nevojave publike dhe të përgjithshme të qytetarëve. Këto të ardhura shërbejnë për financimin e interesit të përgjithshëm dhe për plotësimin e nevojave të përgjithshme shoqërore dhe do të përdoren për arritjen e mundshme maksimale për dobinë shoqërore.

Kamata për mospagimin në kohë të tatimit llogaritet në përputhje me nenin 79 të Ligjit.

Ankesa nuk e anulon arkëtimin e tatimit të caktuar në përputhje me nenin 52 të Ligjit të tatimeve të pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr.61/04).

Në bazë të të dhënave është vendosur si në dispozitivin e këtij vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 15

ditësh, nga dita e pranimit të vendimit. Ankesa përmes kryetarit të Komunës i parashtrohet Ministrit për Financa-Shkup, me dëshmi për pagesat e taksave administrative në shumë prej 250,oo denarë, në përputhje me numrin tarifor 2 pika 2 e Ligjit për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 17/93......70/06).

Është vendosur në Komunën__________më datën___________,me

numër___________. Kryetari i Komunës, ____________________

Ky vendim është përgatitur në Komunën___________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve lokale dhe taksave komunale.

Rruga_________________ nr.________ tel.___/________ Udhëheqës i sektori:_____________________

(emri dhe mbiemri), Tel.__________________ e-mail:________________

179

Vendimi për caktimin e shumës së tatimit të patundshmërisë, administrata komunale tatimore duhet ta përgatit dhe t‟ia dorëzoj Kryetarit të Komunës në kohën e cila është e mjaftueshme që të mund e njëjta, më së voni deri më 31 mars të vitit vijues t‟i dorëzohet obliguesit tatimor. Obligimi për dorëzimin e vendimit më së voni deri më 31 mars në vitin vijues del nga neni 36 i Ligjit për tatimet e pronës.

Një ndër hapat për arkëtimin me kohë, nga njëra anë, dhe realizimi i obligimit për

obliguesin tatimor është dorëzimi. Dorëzimi duhet të jetë në përputhje me Ligjin për tatimet e pronës, kurse për tërë atë që nuk është theksuar atje, duhet të zbatohen dispozitat e Ligjit për procedurën e përgjithshme administrative, të cilat kanë të bëjnë me dorëzimin. Këtu, administrata tatimore komunale duhet dorëzimin t‟ia bëjë vetë personalisht obliguesit tatimor, me dorëzimin nga ana e vetë, kurse nëse nuk mund të bëhet kjo, dorëzimi të bëhet përmes postës dhe në rast të skajshëm edhe me shpallje publike.

Dy rastet e para janë më efikas sepse vendimi do të dorëzohet me fletëdorëzim.

Fletëdorëzimi i plotësuar në rregull është dëshmi se dorëzimi është bërë në përputhje me ligjet në fuqi, dhe nga ky moment fillojnë të rrjedhin të drejtat dhe obligimet si për obliguesin tatimor po ashtu edhe për organin i cili e ka sjellë vendimin. (Ju përkujtojmë se fletëdorëzimi patjetër duhet të nënshkruhet nga obliguesi tatimor).

Forma e fletëdorëzimit që ofrohet do të ndihmojë në vendosjen e një përmbajtjeje të

barabartë, pa pasur mundësi të ketë ndonjë mungesë që do të ndikonte në procedurën e mëtutjeshme.


Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi duke shkruar emrin dhe mbiemrin e plotë dhe të kthehet në adresë:

Komuna_________________ Rruga___________________ nr._____________

Numri i vendimit

Emri dhe mbiemri NVT

Është pranuar më

Nënshkri

mi i pranuesit


180

3.2. TATIMI I TRASHËGIMISË DHE DHURATAVE

Objekti i tatimit Tatimi i trashëgimisë dhe dhuratave paguhet në pronë të patundshme dhe të drejtën e

përfitimit dhe shfrytëzimit të pronës së patundshme, të cilat trashëgimtarët, përkatësisht marrësit e dhuratave i trashëgojnë, përkatësisht i marrin në bazë të Ligjit për trashëgimi, përkatësisht kontratës për dhuratë.

Tatimi i trashëgimisë dhe dhuratave paguhet me para të gatshme, kërkesa në para, letra

me vlerë dhe pasuri tjetër të patundshme, nëse vlera tregtare e trashëgimisë, përkatësisht dhurata është më e lartë se shuma vjetore e rrogës mesatare në shtet në vitin e mëparshëm, sipas të dhënave të Entit shtetëror të statistikës.


Obligues i tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave është personi fizik dhe juridik rezident i

Republikës së Maqedonisë që trashëgon pronën, si dhe personi fizik dhe juridik i cili pranon pronë në dhurata, në vend dhe në botë.

Obliguesi i tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave është edhe personi fizik dhe juridik i huaj

– jorezident për pronën e tundshme dhe të patundshme që e trashëgon, përkatësisht pranon dhurata në territorin e Republikës së Maqedonisë.

Si përcaktohet baza tatimore?

Baza e tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave paraqet vlera tregtare e pronës së

trashëguar, përkatësisht pronës së pranuar si dhuratë në momentin e realizimit të obligimit tatimor, e zvogëluar për huat dhe shpenzimet të cilat e ngarkojnë pronën që është objekt tatimi. Vlerën tregtare të pronës së trashëguar, përkatësisht pronës së pranuar si dhuratë e cakton komisioni për caktimin e vlerës së tregut, sipas Metodologjisë për caktimit e vlerës së tregut të pronës së patundshme.

Shuma e tatimit të pronës caktohet me vendimin e sjellë nga kryetari i komunës. Ky

vendim duhet të sillet në afat prej 30 ditësh, duke filluar nga dita e pranimit të fletëparaqitjes tatimore.

VENDIMI PËR CAKTIMIN E SHUMËS SË TATIMIT TË TRASHËGIMISË DHE DHURATAVE

Kush është kompetent për dhënien / sjelljen e aktit


Akti sillet me kërkesën e palëve

Nëse akti sillet me kërkesën e palëve


Për çfarë nevoje jepet / sillet akti

Koment

Çka duhet t‟i bashkëngjitet kërkesës


Kryetari i komunës

Nuk përjashtohet mundësia

Po 1. Vendimi për trashëgimi ose kontrata e dhuratës 2.Fletëpronësia me skicë 3. Vërtetim për

1. Gjyqi themelor ose obliguesi tatimor 2. Enti shtetëror për punë të gjeodezisë

Në afat prej 30 ditësh, nga dita e pranimit të fletëparaqitjes tatimore

Për t‟u paguar tatimi i trashëgimisë dhe dhuratave

Administrata tatimore komunale në bazë të vendimit të gjyqit dhe të dhënave me të

181

rajonin ndërtimor ose për rajonin jashtëndërtimor 4.Vlera e përcaktuar e tregut

3. Enti shtetëror për punë të gjeodezisë 4. Komisioni për caktimin e vlerës së tregut

cilat disponon mund ta përcaktoj kompensimin

Të dhënat në tabelë kanë për qëllim ta përshkruajnë procedurën e sjelljes së vendimit për

caktimin e shumës së tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave. Nga tabela duket qartë se procedura e caktimit të shumës së tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave bëhet në bazë të fletëparaqitjes të obliguesit tatimor, por nuk përjashtohet mundësia që procedura të bëhet në mënyrë zyrtare. Nisja e procedurës në mënyrë zyrtare mund të bëhet atëherë kur në administratën tatimore do të dorëzohet vendimi i trashëgimisë nga gjyqi kompetent, kurse trashëgimtari ose trashëgimtarët nuk paraqesin fletëparaqitje.

Gjithashtu, mund të konstatohet se për caktimin e shumës së trashëgimisë dhe dhuratës

nuk është e mjaftueshme vetëm fletëparaqitja, por kësaj duhet t‟i bashkëngjiten edhe dokumente tjerë të nevojshëm, siç janë: vendimi për trashëgimi ose kontrata e dhuratave, fletëpronësia dhe fletëposedimi me skicë, vërtetimi me të cilin dëshmohet a thua prona e patundshme gjendet në rajonin ku mund të ndërtohet ose gjendet jashtë planit urbanistik dhe në fund, gjithsesi përpilohet procesverbali nga komisioni për caktimin e vlerës së tregut me pikat në përputhje me Metodologjinë.

Domethënë, procedura e caktimit të shumës së tatimit të trashëgimisë dhe dhuratës

fillon me parashtrimin e fletëparaqitjes tatimore nga ana e trashëgimtarit. Kjo fletëparaqitje është hartuar nga ana e Ministrit të Financave dhe mund të gjenden në “Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 47/05“.

Fletëparaqitja tatimore dorëzohet në zyrën e përparme, e cila verifikohet nga nëpunësi shtetëror se a është kompletuar, përkatësisht a është plotësuar në tërësi dhe në rregull, a i janë bashkangjitur dokumentet e nevojshme, dhe a është paguar taksë administrative në përputhje me ligjin për taksa administrative. (Përkujtojmë se Obliguesi tatimor është i detyruar që fletëparaqitjen tatimore DI-NP ta dorëzoj në afat prej 15 ditësh, nga dita e shpalljes së obligimit tatimor në përputhje me nenin 31 paragrafi 1 të Ligjit për tatimet e pronës).

Nëse komuna në organizmin e saj nuk ka zyrë të përparme, atëherë fletëparaqitja e

tatimit dërgohet në arkiv, ku verifikohet nga nëpunësi që e udhëheq arkivin, se a i është bashkangjitur fletëparaqitjes, dëshmia e pagimit të taksave administrative. Nëse fletëparaqitjes i është bashkangjitur dokumenti si dëshmi për pagimin e taksës administrative, nëpunësi i arkivit pas evidentimit në procesverbal , po këtë dokument ia dërgon udhëheqësit të sektorit. Udhëheqësi i sektorit bën kontrollimin e dokumentit për të verifikuar se a është plotësuar në rregull dhe bashkë me të a janë dorëzuar të gjitha dokumentet e nevojshme. Pas kontrollimit të fletëparaqitjes tatimore, ia dërgon nëpunësit shtetëror për procedura të mëtutjeshme.

Ndonëse ky lloj i tatimit fitohet në bazë të trashëgimisë dhe në bazë të dhuratave, por

duket pasur parasysh faktin se prona e cila është objekt (lëndë) mund të ngarkohet ose ndaj saj të bëhen ndalesa të caktuara, është e nevojshme të potencohet se kur fillon realizimi i obligimit tatimor. Obligimi tatimor fillon të realizohet me vendimin e plotfuqishëm për trashëgimi, kurse për dhuratën me ditën e nënshkrimit të kontratës. Ndërkaq, nëse ndaj pronës është theksuar e drejta e përfitimit, detyrimi realizohet pas pushimit të së drejtës së përfitimit nga prona. Nëse objekti i trashëguar ose dhurata janë sende të tundshme dhe ndaj tyre janë përcaktuar ndalesa për shitje, atëherë obligimi tatimor bëhet pas plotfuqishmërisë së vendimit për lejen e shitjes.

182

Siç theksuam edhe më parë se nuk përjashtohet mundësia që procedura për këtë lloj

tatimi të niset në mënyrë zyrtare, atëherë obligimi tatimor fillon nga momenti i zbulimit të pronës së trashëguar, përkatësisht pronës së pranuar si dhuratë. Përveç obliguesit të tatimit të trashëgimisë dhe dhuratës, edhe gjyqi është i obliguar që një kopje të vendimit të plotfuqishëm t‟ia dorëzojë administratës komunale në afat prej 15 ditësh, duke filluar nga dita kur vendimi bëhet i plotfuqishëm.

Fletëparaqitja e plotësuar në rregull, me dokumentet e nevojshme dhe dëshminë për

pagimin e taksës administrative, i dorëzohet arkivit për shkak të regjistrimit dhe evidentimit të tij në librin kontabël. Pas marrjes së numrit arkivor, po ky dokument kthehet në zyrën e përparme, e pastaj i dërgohet udhëheqësit të sektorit për administrimin e tatimeve. Udhëheqësi, ia dorëzon nëpunësit kompetent shtetëror, i obliguar për caktimin e shumës së tatimit të qarkullimit të trashëgimisë dhe dhuratave. Pas marrjes së fletëparaqitjes së kompletuar dhe procesverbalit nga komisioni për caktimin e vlerës së tregut, nëpunësi shtetëror kontrollon se a është evidencuar prona në Regjistrin e patundshmërive. Nëse konfirmon se nuk janë evidentuar të dhënat nga fletëparaqitja, do t‟ia dorëzoj nëpunësit shtetëror i cili udhëheq regjistrin. Nëse kjo pronë është evidencuar në regjistër, por është evidencuar në emër të obliguesit tjetër, do të bëhet azhurnimi i regjistrit, përkatësisht do të bëhet ndryshimi i vetë regjistrit.

Pasi të bëhen të gjitha veprimet të nevojshme për caktimin e shumës së tatimit të

trashëgimisë dhe dhuratave, nëpunësi shtetëror përgatit vendimin për caktimin e shumës së tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave. Me rastin e caktimit të shumës së tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave, zbatohen shkallët të cilat caktohen nga këshilli i komunës, gjithsesi në përputhje me Ligjin e tatimit të pronës. Vendimi i cili sillet, patjetër duhet t‟i përmbaj të gjitha elementet e shënuara me Ligjin për procedurën e përgjithshme administrative. Ndërkaq, vendimi patjetër duhet të ketë hyrje, dispozitivin, arsyetimin, mësimin juridik, datën e lëshimit, nënshkrimin dhe vulën.

Vendimi i përpunuar në këtë mënyrë i dorëzohet udhëheqësit të sektorit për t‟u lejuar.

Pasi vendimi të lejohet, i njëjti i dorëzohet kryetarit të komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar me fletëdorëzim të rregullt kthehet në zyrën e përparme, e pastaj i dorëzohet detyrësit tatimor.

183

Arkivi

Pala

Zyra e përparme

Udhëheqësi i

sektorit

Nëpunësi

shtetëror i cili

merret me

lëndën

Kryetari i komunës

Kërkesa hyrëse

Vendimi në bazë të kërkesës

184

Për shkak të njësimit, që të mund të realizohet një nga qëllimet e këtij udhëzimi ofrohet një formë e vendimit:

VENDIMI PËR TATIMIN E TRASHËGIMISË DHE DHURATËS – KUR BËHET

FJALË PËR PRONË TË PATUNDSHME Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta

zyrtare e RM-së” nr. 38/05) neni 50 paragrafi 1 pika 11 të Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5/02) dhe neni 33 i Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr. 61/04), Kryetari i komunës______________, ka sjellur

V E N D I M

Obliguesve tatimor u caktohet baza tatimore e tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave.

Nr. rendor

Obliguesi tatimor

Adresa NVAQ/NVT Baza tatimore

Shkalla tatimore

Tatimi

Tatimi i trashëgimisë dhe dhuratave paguhet në afat prej 15 ditësh, nga dita e dorëzimit

të vendimit në dobi të: Pranuesi: Llogaria e thesarit 100000000063095

Banka e pranuesit: Banka Popullore e RM-së Fletëpagesa: 840-___________ 02533 tatimi i trashëgimisë dhe dhuratave Shifra e të hyrave: 713211 Për shumën e tatimit që nuk do të paguhet në afatin e paraparë, paguhet kamatë prej

0,05% në ditë për çdo ditë vonesë. Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e tatimit të caktuar.

A R S Y E T I M

Obliguesi/obliguesit tatimor, më__________ viti_____, dorëzoi/dorëzuan fletëparaqitje tatimore për caktimin e tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave DI-NP dhe vendimin e trashëgimisë/kontratën e dhuratës nr.______, të nënshkruar midis detyrësve:

________________________ ____________ (mbiemri, emri i babait, emri) (numri amë) në cilësinë e pranuesit të patundshmërisë nga trashëgimtari i rendit të dytë/tretë, dhe:

________________________ ____________ (mbiemri, emri i babait, emri) (numri amë)

Në cilësinë e trashëgimlënësit / ve dhe dhuruesit / ve është përcaktuar si vijon:

Nr. rend. Obliguesi tatimor

Adresa Baza tatimore

Shkalla tatimore

Tatimi

185

Sipas nenit 10 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr. 61/04) është shënuar se në cilin rast paguhet tatim i trashëgimisë dhe dhuratave, përveç për tatimet e liruara në bazë të nenit 17 dhe 18 të Ligjit të theksuar.

Procedura tatimore është në përputhje me nenin 16 të Ligjit për tatimet e pronës dhe nenin___, të Vendimit për caktimin e shkallës tatimore të trashëgimisë dhe dhuratave (“Gazeta zyrtare e Komunës____________, nr._____).

Vlera e pronës-baza tatimore është përcaktuar në përputhje me nenin 14 të Ligjit për

tatimet e pronës, përkatësisht me zbatimin e metodologjisë së vlerës së tregut të pronës së patundshme. Më datën___________, komisioni për caktimin e vlerës së tregut të pronës së patundshme bëri kontroll dhe bëri bodimin e elementeve me rëndësi të vlerës së tregut, kur ka përpiluar një procesverbal, nr___, më datën______ viti_____, dhe ka konstatuar se prona e lartpërmendur e obliguesit tatimor është regjistruar/nuk është regjistruar në Regjistrin e pronës së patundshme, që udhëhiqet në administratën tatimore e Komunës___________, dhe për të njëjtin ka përcaktuar vlerën e tregut prej_________ denarë.

Sipas nenit 33 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, secili është i obliguar të

paguaj tatime dhe të pagesa tjera publike në bazë të ligjit, për plotësimin e nevojave publike dhe të përgjithshme të qytetarëve. Këto të ardhura shërbejnë për financimin e interesit të përgjithshëm dhe për plotësimin e nevojave të përgjithshme shoqërore dhe do të përdoren për arritjen e dobisë maksimale të mundshme shoqërore.


Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e tatimit të caktuar në përputhje me nenin 52 të Ligjit

për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04). Në bazë të lartpërmendurës është vendosur si në diapozitivin e këtij vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 15

ditësh, nga dita e pranimit të vendimit. Ankesa përmes Kryetarit të komunës i parashtrohet Ministrit për financa-Shkup, me dëshmi për pagimin e taksës administrative në shumë prej 250,oo denarë, në përputhje me numrin tarifor 2 pika 2 e Ligjit për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 17/93......70/06).

Është vendosur në Komunën__________më datën_________ viti____, me

numër___________. Kryetari i Komunës, ____________________ Ky vendim është përgatitur në Komunën___________, seksioni/sektori për

administrimin e tatimeve lokale dhe taksave komunale. Rr._________________ nr.________ tel.___/________ Udhëheqës i sektori:_____________________ (emri dhe mbiemri), Tel.__________________ e-mail:________________

186

Vendimin për caktimin e shumës së tatimit të trashëgimisë dhe dhuratave, administrata komunale tatimore duhet ta përgatit dhe t‟ia dorëzoj Kryetarit të Komunës më së voni në afat prej 30 ditësh, duke filluar nga dita e pranimit të fletëparaqitjes tatimore, dhe në këtë afat t‟i dorëzohet obliguesit tatimor. Obligimi për dorëzimin e vendimit në këtë afat del nga neni 33 i Ligjit për tatimet e pronës.

Një ndër hapat për pagimin me kohë, nga njëra anë, dhe fillimi i obligimit për obliguesin

tatimor është dorëzimi. Dorëzimi duhet të jetë në përputhje me Ligjin për tatimet e pronës, kurse për tërë atë që nuk është theksuar atje, duhet të zbatohen dispozitat e Ligjit për procedurën e përgjithshme administrative, të cilat kanë të bëjnë me dorëzimin. Këtu, administrata tatimore komunale duhet ta bëjë vetë dorëzimin personalisht obliguesit tatimor, me dorëzimin nga ana e saj, kurse nëse nuk realizohet, dorëzimi të bëhet përmes postës dhe në rastin e skajshëm me shpallje publike.






Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi duke shkruar emrin dhe

mbiemrin e plotë dhe të kthehet në adresë: Komuna_________________ Rruga___________________ nr._____________

Numri i vendimit


Është pranuar më

Nënshkri

mi i pranuesit


187

3.3. TATIMI I QARKULLIMIT TË PATUNDSHMËRIVE

Objekti i tatimit

Në përputhje me Ligjin për tatimet e pronës, për qarkullimin e realizuar të patundshmërive paguhet tatim i qarkullimit të patundshmërive. Me qarkullimin e patundshmërive në kuptim të këtij Ligji nënkuptohet bartja me kompensim e se drejtës të pronësisë së patundshmërive, zëvendësimi i një patundshmërie me një tjetër, si dhe mënyra tjetër e fitimit të patundshmërisë me kompensim midis personave juridik dhe fizik. Me qarkullimin e patundshmërive me këtë rast nënkuptohet edhe transferimi i letrave me vlerë në bazë të kompensimit.


Obligues i tatimit të qarkullimit të patundshmërive është personi fizik dhe juridik-shitës i

patundshmërive. Me përjashtim, obligues i qarkullimit të patundshmërive mund të jetë edhe personi juridik dhe fizik-blerës i patundshmërive, nëse në kontratën e shitblerjes së patundshmërive është kontraktuar tatimin ta paguaj blerësi.

Me rastin e zëvendësimit të patundshmërive, obligues tatimor është pjesëmarrësi në

zëvendësim, i cili si zëvendësim jep patundshmëri me vlerë më të madhe. Nëse bartet pjesa ideale e pronësisë së patundshmërisë, obligues tatimor është çdo pronar veç e veç.

Nëse e drejta e pronësisë së patundshmërisë bartet në bazë të kontratës për përkujdesje

të përjetshme, obligues tatimor është pranuesi i patundshmërisë, përkatësisht trashëgimtarët e tij. Me rastin e shitjes së patundshmërisë në procedurë falimentuese dhe ekzekutive, si dhe gjatë realizimit të kontratave të hipotekës, obligues tatimor mund të jetë edhe blerësi i patundshmërisë.

Si përcaktohet baza tatimore?

Baza tatimore e tatimit të qarkullimit të patundshmërive është vlera e tregut e

patundshmërisë në momentin e marrjes së obligimit. Nëse bëhet fjalë për zëvendësimin e patundshmërive, atëherë baza tatimore është vlera e tregut e dallimit të patundshmërive të cilat zëvendësohen. Nëse bëjmë bartjen e një pjese ideale, atëherë vlera e saj e tregut është bazë për tatimim. Në rast shitjeje, në procedurë falimentimi ose ekzekutimi, bazë tatimore është çmimi i arritur. Me përjashtim kur shitja bëhet në procedurë falimentimi ose ekzekutimi, vlerën tregtare e cakton komisioni për caktimin e vlerës tregtare në përputhje me metodologjinë e caktimit të vlerës së tregut.

VENDIMI PËR CAKTIMIN E SHUMËS SË TATIMIT TË QARKULLIMIT TË PATUNDSHMËRISË






Për çfarë nevojash jepet / sillet akti

Koment



Kryetari i komunës

Po 1.Fletëparaqitje tatimore 2.Kontrata (në gjashtë kopje) 3.Dëshmia e pronësisë, fletëpronësia

1.Obliguesi tatimor 2.Obliguesi tatimor 3.Gjyqi themelor, EShPN

Në afat prej 30 ditësh duke filluar nga dita e parashtrimit të fletëparaqitjes tatimore

Për t‟u paguar tatimi i qarkullimit të patundshmërisë

188

ose fletëposedimi me skicë, vërtetimi për rajonin ndërtimor ose jondërtimor. 4.Vlera e përcaktuar tregtare

4.Komisioni për caktimin e vlerës tregtare

Të dhënat në tabelë kanë për qëllim ta përshkruajnë procedurën e sjelljes së vendimit për

caktimin e nivelit të tatimit të qarkullimit të patundshmërisë. Nga tabela duket qartë se procedura e caktimit të nivelit të tatimit të qarkullimit të patundshmërisë niset me fletëparaqitjen e obliguesit tatimor. Gjithashtu mund të konstatohet se caktimi i nivelit të tatimit të qarkullimit të patundshmërisë nuk është i mjaftueshëm vetëm me fletëparaqitje, por fletëparaqitjes duhet t‟i bashkëngjiten edhe dokumentet tjera të nevojshme, siç janë: vendimi i trashëgimisë ose kontrata e shitjes, fletëprona ose fletëposedimi me skicë, vërtetimi me të cilin dëshmohet se prona e patundshme gjendet në rajonin ndërtimor, ose gjendet jashtë planit urbanistik dhe në fund procesverbali i komisionit për caktimin e vlerës së tregut me bodimin në përputhje me Metodologjinë.

Domethënë, procedura e caktimit të shumës së tatimit të qarkullimit të patundshmërisë fillon me parashtrimin e fletëparaqitjes nga obliguesi tatimor. Kjo fletëparaqitje tatimore është rregulluar nga ana e Ministrit të Financave dhe mund të gjenden në “Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 47/05“.

Fletëparaqitja tatimore dorëzohet në zyrën e përparme, e cila verifikohet nga nëpunësi shtetëror se a është kompletuar, përkatësisht a është plotësuar në tërësi dhe në rregull, a i janë bashkangjitur dokumentet e nevojshme, dhe a është paguar taksë administrative në përputhje me ligjin për taksa administrative.

Nëse komuna në organizmin e saj nuk ka zyrë të përparme, atëherë fletëparaqitja e tatimit dërgohet në arkiv, ku verifikohet nga nëpunësi që e udhëheq arkivin, se a i është bashkangjitur fletëparaqitjes dëshmia e pagimit të taksave administrative. Nëse fletëparaqitjes i është bashkangjitur dokumenti si dëshmi për pagimin e taksës administrative, nëpunësi i arkivit pas evidentimit në procesverbal, po këtë dokument ia dërgon udhëheqësit të sektorit. Udhëheqësi i sektorit bën kontrollimin e dokumentit për të verifikuar se a është plotësuar në rregull dhe bashkë me të a janë dorëzuar të gjitha dokumentet e nevojshme. Pas kontrollimit të fletëparaqitjes tatimore, ia dërgon nëpunësit shtetëror për procedura të mëtutjeshme. (Përkujtojmë se Obliguesi tatimor është i detyruar që fletëparaqitjen tatimore DI-PNP ta dorëzoj në afat prej 15 ditësh, nga dita e shpalljes së detyrimit tatimor në përputhje me nenin 34 paragrafi 1 të Ligjit për tatimet e pronës).

Obligimi tatimor, varësisht nga rasti konkret realizohet në mënyra të ndryshme. Ndërkaq, nëse kemi nënshkruar kontratë shitjeje ose kontratë për zëvendësim, detyrimi merret që nga dita e firmosjes së kontratës për transferimin e të drejtës së pronësisë, përkatësisht zëvendësimin e patundshmërisë. Nëse bëhet fjalë për kontratë të firmosur që nuk është e plotfuqishme (në përputhje me dispozitat e Ligjit për marrëdhënie obligative) obligimi tatimor realizohet me ditën kur blerësi, përkatësisht pjesëmarrësi në zëvendësim ka marrë në pronësi patundshmërinë. Nëse bartja e të drejtës së pronësisë bëhet në bazë të vendimit të gjyqit ose të ndonjë organi tjetër shtetëror, obligimi tatimor realizohet me ditën kur vendimi bëhet i plotfuqishëm. Në rast të transferimit të së drejtës pronësore ndaj ndonjë objekti ndërtimor, i cili është në ndërtim e sipër, obligimi tatimor realizohet në ditën e dorëzimit të objektit blerësit. Dhe në fund, nëse kontrata e shitjes ose vendimi nuk janë paraqitur në administratën tatimore komunale, obligimi tatimor fillon me ditën e zbulimit të qarkullimit të bërë.

189

Fletëparaqitja e plotësuar në rregull, me dokumentet e nevojshme dhe dëshminë për pagimin e taksës administrative, i dorëzohet arkivit për shkak të regjistrimit dhe evidentimit të tij në procesverbal. Pas marrjes së numrit arkivor, po ky dokument kthehet në zyrën e përparme, e pastaj i dërgohet udhëheqësit të sektorit për administrimin e tatimeve. Udhëheqësi, ia dorëzon nëpunësit kompetent shtetëror, i obliguar për caktimin e shumës së tatimit të qarkullimit të patundshmërisë. Pas marrjes së fletëparaqitjes së kompletuar, nëpunësi shtetëror e përpilon vendimin për caktimin e shumës së tatimit të qarkullimit të patundshmërisë. Me rastin e caktimit të shumës së tatimit të qarkullimit të patundshmërisë, zbatohen elementet të cilat janë përcaktuar nga këshilli i komunës, gjithsesi në përputhje me Ligjin për tatimet e pronës.

Vendimi i cili sillet, patjetër duhet t‟i përbëj në vete të gjitha elementet e parapara me

Ligjin për procedurën e përgjithshme administrative. Ndërkaq, vendimi patjetër duhet të ketë hyrje, diapozitivin, arsyetimin, mësimin juridik, datën e lëshimit të dokumentit, nënshkrimin dhe vulën. Vendimi i përpiluar kështu i dërgohet udhëheqësit të sektorit për ta lejuar. Pasi dokumenti të jetë lejuar nga udhëheqësi, i njëjti i dërgohet kryetarit të komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar me fletëdorëzimin e rregullt i dorëzohet obliguesit tatimor.

Për shkak të nivelizimit, me qëllim që të mund të arrihet një nga qëllimet e këtij udhëzimi,

ofrohet formë e vendimit:

190

VENDIM PËR TATIMIN E QARKULLIMIT TË PATUNDSHMËRISË

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 të Ligjit për vetëadministrim lokal, (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 5/02) dhe neni 36 i Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 61/04), Kryetari i Komunës_____________, sjell

V E N D I M

Obliguesit/obliguesve tatimor u caktohet baza tatimore e qarkullimit të patundshmërisë dhe detyrohen me tatimin e qarkullimit të patundshmërisë:



Shkalla tatimore

Tatimi

Tatimi i trashëgimisë dhe dhuratave paguhet në afat prej 15 ditësh, nga dita e dorëzimit

të vendimit në dobi të: Pranuesi: Llogaria e thesarit 100000000063095

Banka e pranuesit: Banka Popullore e RM-së Fletëpagesa: 840-___________ 02400 tatimi i qarkullimit të patundshmërive Shifra e të hyrave: 713311

Për shumën e tatimit që nuk do të paguhet në afatin e paraparë, paguhet kamatë prej 0,05% në ditë për çdo ditë vonesë.

Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e tatimit të caktuar.

A R S Y E T I M Obliguesi/obliguesit tatimor, me datën ________ viti____, kanë dorëzuar fletëparaqitje

tatimore me nr._______ DI-PN, për caktimin e tatimit të qarkullimit të patundshmërisë dhe kontratën për shitblerje të nënshkruar midis:

________________________ ____________ (mbiemri, emri i babait, emri) (numri amë) në cilësinë e shitësit/shitësve dhe blerësit/blerësve

________________________ ____________ (mbiemri, emri i babait, emri) (numri amë)

Në cilësinë e shitësit/shitësve dhe blerësit/blerësve.

Në përputhje me nenin 21 paragrafi 5 të Ligjit për tatimet e pronës, vlera e tregut është caktuar me aplikimin e metodologjisë për caktimin e vlerës së tregut të pronës së patundshme. Më datën________ viti_____, Komisioni për caktimin e vlerës së tregut të pronës së patundshme ka bërë kontrollin dhe bodimin e elementeve të rëndësishme për vlerën e tregut, me ç‟rast ka përpiluar procesverbalin nr.________më datën______ të vitit_____ dhe ka konstatuar se prona e lartpërmendur e obliguesit tatimor është futur / s‟është futur në Regjistrin e pronës së patundshme që udhëhiqet në administratën tatimore të Komunës______ dhe për të njëjtin ka caktuar vlerën e tregut në shumë prej___________, përkatësisht si vijon:



Shkalla tatimore

Tatimi

191

Tatimi i qarkullimit të patundshmërive është llogaritur në shkallë prej _____% të bazës së caktuar tatimore, në përputhje me nenin_________të Vendimit për caktimin e nivelit të shkallës tatimore të patundshmërisë, kurse në përputhje me nenin 20 paragrafi 1 dhe 2 të Ligjit për tatimet e pronës, obligues tatimor është shitësi/blerësi.

Sipas nenit 33 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, secili është i obliguar të

paguaj tatime dhe të dhëna tjera publike në bazë të ligjit, për plotësimin e nevojave publike dhe të përgjithshme të qytetarëve. Këto të ardhura shërbejnë për financimin e interesit të përgjithshëm dhe për plotësimin e nevojave të përgjithshme shoqërore dhe do të përdoren për arritjen e dobisë maksimale të mundshme shoqërore.


Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e tatimit të caktuar në përputhje me nenin 52 të Ligjit të tatimeve të pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr.61/04).

Në bazë të lartpërmendurës është vendosur si në diapozitivin e këtij vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 15 ditësh, nga dita e pranimit të vendimit. Ankesa përmes kryetarit të Komunës i parashtrohet Ministrit për financa-Shkup, me dëshmi për pagesat e taksave administrative në shumë prej 250,oo denarë, në përputhje me numrin tarifor 2 pika 2 e Ligjit për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 17/93......70/06).

Është vendosur në Komunën__________më datën___________, me numër___________.

Kryetari i Komunës, ____________________

Ky vendim është përgatitur në Komunën___________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve lokale dhe taksave komunale.

Rr.________________ nr.________ tel.___/________ Udhëheqës i sektorit:_____________________

(emri dhe mbiemri), Tel.__________________ e-mail:________________

192

Vendimin për caktimin e shumës së tatimit të qarkullimit të patundshmërisë, administrata komunale tatimore duhet ta përgatit dhe t‟ia dorëzoj Kryetarit të Komunës më së voni në afat prej 30 ditësh, duke filluar nga dita e pranimit të fletëparaqitjes tatimore, dhe në këtë afat t‟i dorëzohet obliguesit tatimor. Obligimi për dorëzimin e vendimit në këtë afat del nga neni 36 i Ligjit për tatimet e pronës.

Një ndër hapat për pagimin me kohë, nga njëra anë, dhe realizimi i obligimit për

obliguesin tatimor është dorëzimi. Dorëzimi duhet të jetë në përputhje me Ligjin për tatimet e pronës, kurse për tërë atë që nuk është theksuar atje, duhet të zbatohen dispozitat e Ligjit për procedurën e përgjithshme administrative, të cilat kanë të bëjnë me dorëzimin. Këtu, administrata tatimore komunale duhet ta bëjë vetë dorëzimin personalisht obliguesit tatimor, me dorëzimin nga ana e saj, kurse nëse nuk e arrin këtë, dorëzimi të bëhet përmes postës dhe më në fund edhe me shpallje publike.






Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi duke shkruar emrin dhe mbiemrin e plotë dhe të kthehet në adresë:

Komuna_________________ Rruga___________________ nr._____________

Numri i vendimit


Është pranuar më

Nënshkri

mi i pranuesit


193

PROLONGIMI I EKZEKUTIMIT TË VENDIMIT

Shuma e caktuar e tatimit që ka arritur të paguhet, mund të prolongohet nga realizimi. Prolongimi i realizimit bëhet atëherë kur obliguesit tatimor do t‟i lejohet që huan tatimore ta paguaj në afat, i cili në mënyrë plotësuese do të caktohet, ose huan ta paguaj në këste, ose të shtyhet deri në sjelljen e vendimit për ankesën e parashtruar, nëse është parashtruar.

VENDIM PËR PROLONGIMIN E EKZEKUTIMIT TË VENDIMIT






Për çfarë nevojash jepet / sillet akti

Koment

Çfarë dokumentesh duhet t‟i bashkëngjiten kërkesës


Kryetari i komunës

Po Garanci bankare ose dëshmi për depozitë të paguar të gatshme ose instrument tjetër për sigurimin e pagesës

Banka Në afat prej 30 ditësh, duke filluar nga dita e parashtrimit të kërkesës

Për t‟i mundësuar obliguesit tatimor ta paguaj tatimin që për të ka qenë më i volitshëm

Nëse shuma e huas tatimore nuk është më e madhe se 10.000 denarë, nuk kërkohen mjete për sigurim. Nëse është sjellur vendim për arkëtim të detyrueshëm, nuk mund të sillet vendim për prolongimin e huas

Nga tabela shihet se vendim për prolongimin e ekzekutimit të vendimit sjell kryetari i komunës, me kërkesën e obliguesit tatimor. Obliguesi tatimor, është i detyruar që kërkesës t‟ia bashkëngjit edhe mjetin e sigurimit dhe atë garanci bankare ose dëshmi se ka paguar depozitë të gatshëm, ose ndonjë instrument tjetër për sigurimin e pagesës. Nëse shuma e tatimit është më e vogël se 10.000 denarë, ose është sjellë vendim për arkëtim të detyrueshëm, atëherë nuk mund të sillet vendim për prolongimin e ekzekutimit.

Pagimi i obligimit tatimor mund të shtyhet dhe të kontraktohet në 12 këste mujore. Në

kontratën për prolongimin e pagimit duhet qartë të saktësohet numri kontraktues i kësteve mujore.

Siç u theksua edhe më lartë, prolongimi i ekzekutimit të vendimit bëhet me kërkesë të palës.

194

Deri: Kryetari i Komunës ____________________ KËRKESË PËR PROLONGIMIN E EKZEKUTIMIT TË VENDIMIT/ KËRKESË PËR PROLONGIMIN E PAGIMIT TË OBLIGIMEVE Nga___________________________________________________, me (emri dhe mbiemri i personit fizik/selia dhe personi juridik) NVAQ/NVT/NVAS

Rruga______________________________________________________ (adresa e personit fizik / selia e personit juridik) Numri___________ në___________________ kontakt telefoni_____________ (qytet fshat)

Për sjelljen e Vendimit për prolongimin e ekzekutimit / prolongimin e pagimit të obligimeve në bazë të Vendimit nr._______të sjellë më datën_________viti______.

Në përputhje me nenin 40 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së nr. 61.04)

po e parashtrojë këtë kërkesë, me të cilën kërkoj të më bëhet prolongimi i realizimit të pagesës sipas vendimit të lartshënuar, përkatësisht të më lejohet që obligimet totale në emër të tatimit______________ dhe taksës për____________ ti paguaj në këste.

Kërkesës ia bashkëngjit edhe këto dokumente:

1. Vendimin numër__________________________; 2. Garancinë bankare_________________________; 3. Instrumentin e sigurisë______________________; 4. Kopjen e depozitit të paguar_________________; 5. _________________________________________; Vendi, Kërkuesi _____________ _________________

195

Kërkesa për prolongimin e ekzekutimit dërgohet në zyrën e përparme. Nëpunësi shtetëror kontrollon plotësimin e kërkesës, është bërë ose nuk është bërë në rregull, përkatësisht a janë futur të gjitha të dhënat. Më tej, kontrollon se a i janë bashkëngjitur kërkesës dokumentet e nevojshme. Pasi të konstatohet se kërkesa është kompletuar ia dërgon arkivit për ta regjistruar në procesverbal. Pas regjistrimit në arkiv, nëpunësi nga zyra e përparme ia dorëzon udhëheqësit të sektorit për administrimin e tatimeve.

Nëse komuna në organizmin e saj nuk ka zyrë të përparme, atëherë fletëparaqitja e tatimit

dërgohet në arkiv, ku verifikohet nga nëpunësi që e udhëheq arkivin, se a i është bashkangjitur fletëparaqitjes, dëshmia e pagimit të taksave administrative. Nëse fletëparaqitjes i është bashkangjitur dokumenti si dëshmi për pagimin e taksës administrative, nëpunësi i arkivit pas evidentimit në procesverbal, po këtë dokument ia dërgon udhëheqësit të sektorit. Udhëheqësi i sektorit bën kontrollimin e dokumentit për të verifikuar se a është plotësuar në rregull dhe bashkë me të a janë dorëzuar të gjitha dokumentet e nevojshme. Pas kontrollimit të fletëparaqitjes tatimore, ia dërgon nëpunësit shtetëror për procedura të mëtutjeshme.

Udhëheqësi pas pranimit të kërkesës, ia dorëzon nëpunësit shtetëror në kuadër të

përshkrimit të punës të të cilit gjendet tatimi/taksa komunale për të cilën kërkohet prolongimi. Nëpunësi shtetëror pas pranimit e shqyrton lëndën dhe në bazë të evidencës konfirmon se cili ka qenë raporti i kërkuesit në periudhën e kaluar, përkatësisht më parë a i ka kryer obligimet e veta rregullisht. Më tej, verifikon nëse vlera e instrumentit për sigurimin e huas tatimore (garancia bankare) i përgjigjet (e mbulon) huas së përgjithshme tatimore. Nëse bëhet fjalë për deponimin e depozitit si instrument për sigurimin e arkëtimit të vlerës së depozitit të gatshëm a i përgjigjet, përkatësisht a e mbulon ½ e huas tatimore.

Pas zbatimit të procedurës nga nëpunësi, përkatësisht pasi t‟i ndërmerr të gjitha veprimet

për përcaktimin e fakteve do të përgatis vendim të cilin do t‟ia dorëzoj udhëheqësit për ta lejuar. Vendimi i lejuar nga udhëheqësi i dorëzohet kryetarit të komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme (arkivin), prej ku nëpunësi do t‟ia dorëzoj kërkuesit.

Për shkak të nivelizimit, e me qëllim të mund të realizohet njëri nga qëllimet e këtij udhëzimi

ofrohet një formë e vendimit:

196

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 11 e Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5/02) dhe neni 40 dhe 41 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), duke vepruar sipas kërkesës së________________________ nga________________________________, Kryetari i komunës_______________ ka sjellur këtë

V E N D I M Kërkesa e_____________________________________________________, (emri dhe mbiemri i personit fizik/titulli i personit juridik) me NVAQ/NVT/NVAS Rruga_______________________________________________ (adresa e personit fizik / selia e personit juridik)

Numër________, nga_____________________, komuna _____________, (qytet, fshat)

Me të cilën obliguesi tatimor kërkon tatimi i caktuar i _______________/taksës komunale me Vendim nr. _______ nga ________viti 200_ në shumë prej____________ denarë ta paguaj në 12 këste mujore PRANOHET.

I LEJOHET obliguesit tatimor _________________________ nga _________________, tatimin e

_________________/taksës komunale caktuar me vendim numër________ nga ________viti 200_, miratuar nga ana e Kryetarit të komunës ___________ në shumë prej __________ denarë, ta paguaj në 12 këste të njëjta mujore nga ___________ denarë në muaj, kështu që kësti i parë mujor në shumën e theksuar është i detyruar ta paguaj menjëherë pas pranimit të këtij vendimi, ndërsa këstet tjera çdo muaj radhazi më së voni deri në ditën e pesëmbëdhjetë të muajit me dorëzimin e virman formularit PP 50 në administratën komunale si dëshmi se pagimi është realizuar.

Nëse obliguesi tatimor nuk paguan dy këste radhazi detyrimi tatimor arkëtohet në tërësi nga

instrumenti i paraqitur për sigurimin e pagimit në pajtim me nenin 50 të Ligjit për tatimet e pronës. Si instrument për sigurimin e pagimit të borxhit të theksuar drejt kërkesës për pagimin në këste nga

borxhliu është bashkangjitur garancioni bankar nga __________ viti 200_ , me të cilin banka obligohet ndaj komunës __________ nëse _____________________ nga ______________ nuk e realizon pagimin e dy kësteve radhazi nga borxhi tatimor, në ftesën e parë me shkrim të shfrytëzuesit të garancionit, banka në tërësi do ti plotësoj detyrimet e papaguara tatimore më së shumti deri në shumën e nënvizuar në garancionin bankar.

ARSYETIM

Në bazë të fletëparaqitjes tatimore/fletëparaqitje për detyrimin e krijuar të taksave të _______________________ nga _____________, për blerjen e patundshmërisë nga ______________________, me Vendimin nr. ________ nga ______viti 200____ i është caktuar tatim-qarkullimi i patundshmërisë/taksë komunale në shumë të përgjithshme prej ________ denarë, për blerjen e hapësirës afariste prej _______м2 në _____________/shfrytëzimin e ___________________ kur obliguesi tatimor me kërkesë me shkrim nr.______ nga _______ viti 200___, dorëzuar Kryetarit të komunës ___________ kërkoi pagimin e detyrimit tatimor në këste.

Në pajtim me nenet 40, 41 dhe 42 të Ligjit për tatimet e pronës, obliguesit tatimor i lejohet detyrimi

tatimor në shumë prej ___________ denarë ta paguaj menjëherë pas marrjes së vendimit, kurse këstet vijuese mujore do ti paguaj çdo muaj radhazi më së voni deri në ditën e pesëmbëdhjetë të muajit, me dorëzimin për çdo muaj të virman formularit PP 50 në administratën tatimore komunale si dëshmi se pagimi është realizuar dhe nëse obliguesi tatimor nuk paguan dy këste radhazi, detyrimi i mbetur tatimor

197

arkëtohet në tërësi me aktivizimin e instrumentit të bashkangjitur për sigurimin e pagimit në bankën përkatëse që e ka lejuar.

Duke e marrë parasysh atë që u theksua më sipër, u vendos si në dispozitivin e vendimit.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të parashtrohet ankesë në afat prej 15 ditësh nga dita

e pranimit të vendimit. Ankesa përmes Kryetarit të komunës i paraqitet Ministrit për financa-Shkup, me dëshmi për taksa të paguara administrative në shumë prej 250,оо denarë, në pajtim me numrin tarifor 2 pika 2 nga Ligji për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr.17/93........70/06).

U vendos në Komunën __________ më _________ viti 200____ me numër _______

Kryetari i komunës, ____________________

Ky vendim është përgatitur në Komunën ___________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve

dhe taksave. Rr.______________________ nr. _____ , tel.___________ Udhëheqësi i seksionit: ________________________________ (emri dhe mbiemri) tel. _________ e-mail: ____________

198

Dërgesa duhet të bëhet në pajtim me Ligjin për tatimet e pronës, kurse për gjithçka që atje nuk është thënë duhet të aplikohen dispozitat nga Ligji për procedurë të përgjithshme administrative që janë në lidhje me dërgesën. Administrata tatimore komunale duhet dërgesën t‟ia dorëzoj personalisht obliguesit tatimor me dorëzimin nga ana e saj, nëse kjo nuk mund të realizohet dërgimi do të bëhet përmes postës.

Fletëdorëzimi i plotësuar në mënyrë të rregullt është dëshmi se dërgesa është realizuar në pajtim

me ligjet në fuqi dhe nga ai moment fillojnë të rrjedhin të drejtat dhe obligimet sikurse për obliguesin tatimor gjithashtu edhe për organin që e ka miratuar vendimin. (Të kujtojmë: Fletëdorëzimi medoemos duhet të nënshkruhet nga obliguesi tatimor).

Forma e fletëdorëzimit që ofrohet do të ndihmoj në vendosjen e përmbajtjes së njësuar pa mundësi

të ketë ndonjë mungesë që do të ndikonte në procedurën e mëtejshme.


Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emrin dhe mbiemrin e plotë dhe të kthehet në adresën:

Komuna _______________ Rr._______________________________ numër_______

Numri i vendimit Emri dhe mbiemri NVT Pranuar më datën



Nëse obliguesi tatimor në vend të depozitit të depozituar, e bashkëngjit garancionin bankar ose

ndonjë instrument tjetër për sigurimin e borxhit tatimor, gjegjësisht për obligimin tatimor, mund të parashtroj kërkesë me shkrim për tërheqjen e depozitit të depozituar.

199

Deri: Komuna___________ Sektori për____________ Seksioni për _________

KËRKESË PËR TËRHEQJEN E DEPOZITIT TË GATSHËM Nga____________________________________________________, (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik) me NVAQ/NVT/NVAS , rruga__________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër __________, në _______________ kontakt telefoni_______________

(qytet, fshat) për miratimin e vendimit për tërheqjen e depozitit të gatshëm për pagimin e detyrimeve në lidhje me

Vendimin _____________ miratuar me datën __________viti____ .

Në pajtim me nenin 51 paragrafi 2 nga Ligji për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04) po e paraqes këtë kërkesë me të cilën kërkoj të realizohet tërheqje e depozitit të gatshëm për sigurimin e pagimit të borxhit tatimor.

Më datën __________viti____ , e realizova pagesën e depozitit të gatshëm në shumë prej ______

denarë në emër të sigurimit të pagimit të borxhit tatimor. Duke marrë parasysh se kërkesës ia bashkëngjiti instrumentin për sigurimin e pagesës/garanci bankare, kërkoj që të më kthehet depoziti i gatshëm në shumë prej ___________ denarë.

Bashkë me kërkesën i paraqes edhe këto dokumente:

1. Vendimin numër ______________; 2. Garancionin bankar _______________; 3. Instrumentin për sigurimin _______________; 4. _________________________;

Vendi, Kërkuesi, ___________________ ___________________

Në pajtim me parimin kushtetues të dyshkallësisë, Ligji për tatimet e pronës (neni 52) parashikon mundësi kundër vendimit të miratuar nga kryetari i komunës të parashtrohet ankesë. Ankesa në një afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit të vendimit përmes kryetarit të komunës i parashtrohet Ministrit për financa-Shkup.

200

Deri: Komuna_______________

Sektori për_______________ Seksioni për ___________

ANKESË Nga ___________________________________________________ , me (emri dhe mbiemri i personit fizik dhe titulli i personit juridik) NVAQ/NVT/NVAS , rruga ___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) Numër______ , në ____________ , kontakt telefoni _____________ , (qytet, fshat), Kundër vendimit për ________________________________ regjistruar me numër _____________ nga __________viti____.

Kryetari i komunës __________________ më datën ___________viti____, solli Vendim për _____________ shënuar me numër _________ me të cilin më cakton obligim në emër ________________ në shumë prej ______________ denarë.

Duke marrë parasysh se në këtë Vendim nuk është përcaktuar gjendja faktike, e para se gjithash

ajo se: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________

Kërkoj që vendimi i lartpërmendur të anulohet, të përcaktohet gjendja faktike dhe të miratohet vendim i ri.

Kërkesës ia bashkëngjiti këto dokumente:

4. Vendimin numër_____________________; 5. __________________________________; 6. __________________________________;

Vendi, Ankuesi, ___________________ ___________________

Ankesa i dorëzohet zyrës së përparme. Nëpunësi shtetëror i zyrës së përparme kontrollon a thua ankesa është në rregull dhe a ka dëshmi për taksa të paguara administrative. Ankesën ia dorëzon arkivit për evidentimin e saj në librin kontabël. Pas marrjes së numrit arkivor, ankesa i dorëzohet udhëheqësit të seksionit për administrimin e tatimeve. Udhëheqësi i seksionit ankesën ia ridërgon nëpunësit shtetëror i cili ka proceduar me vendimin për të cilin është parashtruar ankesa. Puna e parë që duhet të bëhet është të kontrollohet a thua ankesa është e lejuar, a është me kohë dhe a është deklaruar nga personi i autorizuar. Nëse ankesa nuk refuzohet si e palejueshme, e parashtruar jo me kohë dhe e deklaruar nga personi i paautorizuar, ai mund vendimin ekzistues ta zëvendësoj me një vendim të ri në rastet si vijon:

- Nëse ankesa është e arsyeshme kurse nuk nevojitet të zbatohet procedurë e re hulumtuese;

- Nëse procedura e zbatuar ishte jo e plotë, kurse kjo ka mund të ndikoj në zgjidhjen e punës, do ta plotësoj procedurën, veçanërisht kur i ankuari do të parashtroj në ankesë fakte dhe dëshmi të atilla që do të mund të ishin nga ndikimi që të miratohet një vendim i ndryshëm për punën, nëse të ankuarit patjetër është desh ti jepet mundësia të merr pjesë në procedurën që i ka parapri miratimit të vendimit,

201

kurse kjo mundësi nuk i është dhënë, ose i është dhënë, kurse ai ka lëshuar që ta përdor, por në ankesë e ka arsyetuar këtë lëshim;

- Nëse vendimi është miratuar pa zbatimin paraprak të procedurës së posaçme hulumtuese që ishte e detyrueshme.

Nëse organi i shkallës së parë, duke proceduar sipas asaj që paraprakisht u tha, nuk konstaton se

nevojitet të sjellë vendim përkatës, ai ka për detyrë duke mos e shty, e më së voni në afat prej 15 ditësh nga pranimi i ankesës t‟ia dërgoj ankesën organit kompetent për zgjidhje. Ankesës ka për detyrë t‟ia bashkëngjitë të gjitha aktet që janë në lidhje me lëndën.

202

VËREJTJE PËR PAGIMIN E DETYRIMIT TATIMOR

Obliguesit tatimor tatimin e caktuar me vendimin e dhënë nga kryetari i komunës detyrimisht duhet ta paguajnë në afatin e caktuar në vendim. Nëse tatimi nuk është paguar në afatin e caktuar, kurse nuk është parashtruar kërkesë për prolongim të përmbarimit, përkatësisht nuk është miratuar vendim për shtyrje të pagimit ose pagesë në këste, administrata tatimore duhet ti dorëzoj vërejtje me shkrim obliguesit tatimor.

Vërejtje u dorëzohet obliguesve tatimor sa është e mundur më shpejtë pas datës së skadimit të detyrimit.

___________, viti 200_. Deri: _____________________________ nga______________________________ Rruga____________________ numër___ NVA/NVT

VËREJTJE PËR BORXHIN E PAPAGUAR TATIMOR

Në pajtim me nenin 54 nga Ligji për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 91/04) THIRRENI në afat prej 8 ditësh nga dita e dorëzimit të kësaj vërejtjeje, ta realizoni pagimin e borxhit tatimor që del nga obligimet individuale tatimore, si vijon:

Obligimet e nënvizuara individuale tatimore ti paguani në fletëpagesë, edhe atë:

Pranues: Llogari thesarit 100000000063095

Banka e pranuesit: BPRM-së Shenja e komunës______________;

Lloji i borxhit tatimor Fletëpagesë Shifra e të hyrave

Fletëpagesë për kamatë

Shifra e të hyrave

Tatim i pronës

Tatim i qarkullimit të patundshmërisë

Tatim i trashëgimisë dhe i dhuratës

Taksë komunale/________


Nëse në afatin e caktuar nuk i qaseni pagimit të borxhit tatimor, do ti qasemi arkëtimit të detyruar i të njëjtit.


Lloji i tatimit/taksës komunale Vendimi numër

Shuma e borxhit kryesor

Kamata Totali

Tatim i pronës

Tatim i qarkullimit të patundshmërisë

Tatim i trashëgimisë dhe i dhuratës



Totali

203

Meqë në vërejtje jepet afati në të cilin obliguesi tatimor vullnetarisht duhet ti paguaj obligimet tatimore, kurse duke marrë parasysh faktin nëse në atë afat nuk paguhet borxhi, do t'i qaset përmbarimit të detyrueshëm, është shumë me rëndësi që administrata tatimore të ketë dëshmi për realizimin e rregullt të dorëzimit. Dëshmi për dorëzim të rregullt është fletëdorëzimi me të cilin dorëzohet ftesa.


Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë dhe të kthehet në adresën:

Komuna _______________ Rr. ____________________ numër _____________

Numri i vërejtjes Emri dhe mbiemri NVT Pranuar me datën



ARKËTIM I DETYRUESHËM

Prejse do të skadojë afati i vërejtjes, në ditën e 8, obliguesit tatimor personalisht i dorëzohet vendimi për arkëtim të detyrueshëm. Vendimin për arkëtim të detyrueshëm e sjellë kryetari i komunës.

Shembull i vendimit për arkëtim të detyrueshëm:

204

Në bazë të nenin 205 nga Ligji për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së”, numër 38/05) , neni 50 paragrafi 1 pika 11 nga Ligji për vetëadministrimin lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së”, numër 5/02) dhe neni 55 nga Ligji për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së”, numër 61/04), Kryetari i Komunës _________ e solli këtë

VENDIM PËR ARKËTIM TË DETYRUESHËM

I qaset arkëtimit të detyrueshëm të borxhit tatimor, gjobimit në të holla dhe kamatë në shumë prej____________denarë të obliguesit tatimor___________________________________________________________ me

(emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik) NVAQ/NVT , rruga ___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër________nga _______________ , komuna____________________.

Obliguesi tatimor nuk iu qas plotësimit të borxhit tatimor edhe atë si vijon: o Borxhi tatimor në emër___________ në shumë prej _______ denarë; o Borxhi tatimor në emër të gjobës në të holla për _________ në shumë prej

____________ denarë, dhe o Borxhi tatimor në emër të kamatës për obligimin e paguar jo me kohë në shumë

prej __________ denarë;

Arkëtimi i detyrueshëm i borxhit tatimor do të realizohet nga pronat, nga të ardhurat dhe kërkimet e përgjithshme të obliguesit tatimor.

Shpenzimet që do të bëhen/shkaktohen në lidhje me zbatimin e arkëtimit të detyrueshëm të borxhit

tatimor i plotëson obliguesi tatimor.

Ankesa nuk e prolongon realizimin e arkëtimit të detyrueshëm.

ARSYETIM

Obliguesit tatimor _________________ nga _____________ komuna_____________ më datën __________ regjistruar me numër _______ iu dorëzua vërejtje për borxhin e papaguar tatimor në shumë prej _________ denarë. Duke marrë parasysh se obliguesi tatimor nuk iu qas plotësimit/pagimit të borxhit tatimor mbi të gjitha bazat, Kryetari i komunës __________ në bazë të detyrimit administrativ e solli vendimin e lartpërmendur. Duke marrë parasysh të gjithë atë u vendos si në dispozitivin e vendimit.

Ankesa, në pajtim me nenin 60 paragrafi 3 nga Ligji për tatimet e pronës nuk e prolongon realizimin

e arkëtimit të detyrueshëm.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund të paraqitet ankesë në afat prej 8 ditësh nga dita e pranimit të vendimit. Ankesa përmes Kryetarit të komunës i paraqitet Ministrit për financa-Shkup, me dëshmi për taksa të paguara administrative në shumë prej 250,оо denarë, në pajtim me numrin tarifor 2 pika 2 nga Ligji për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr.17/93........70/06).

U vendos në komunën ________ më datën _________ viti 200_ me numër _________

Kryetari i komunës

____________________

205

Ky vendim është përpiluar në Komunën ________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve dhe taksave.

Rr._____________________________ nr _____________ Udhëheqësi i seksionit: ________________________ (emri dhe mbiemri) tel.______________ e-mail: ____________

Dorëzimi i vendimit për arkëtim të detyrueshëm patjetër duhet të realizohet personalisht. Kjo duhet të shënohet veçmas në fletëdorëzimin.


Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë dhe të kthehet në adresën:

Komuna _______________ Rr. ____________________ numër _____________

Numri i vërejtjes Emri dhe mbiemri NVT Pranuar me datën



*Dorëzimi të realizohet personalisht

Arkëtimin e detyrueshëm të obligimit tatimor, gjobën në të holla dhe kamatën, gjegjësisht realizimin e vendimit e kryen personi zyrtar në administratën komunale-përmbaruesi tatimor.

Atëherë kur do të ketë dyshim të bazuar se përmbaruesi tatimor do të pengohet ta nisë procedurën

për arkëtim të detyrueshëm, mund të kërkoj praninë dhe ndihmën e organit kompetent për rendim publik. Komuna __________ Nr._____________________ Data____________ viti 200_. Deri: Ministria për punë të brendshme Stacioni policor________________ Seksioni për ____________________

206

KËRKESË PËR NDIHMË

Përmbaruesi tatimor i Komunës ______________ më datën __________viti___, duhet ti qaset zbatimit të procedurës për arkëtim të detyrueshëm të borxhit tatimor, gjegjësisht zbatimit të Vendimit për arkëtim të detyrueshëm numër ________.

Duke marrë parasysh se pritet që obliguesi tatimor______________________________________ (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik)

me NVA/NVT , rruga ___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) Numër _______, në ________________ kontakt telefoni _______________,

(qytet, fshat) do ta pengoj procedurën për arkëtimin e detyrueshëm, kërkojmë të siguroni prani dhe të jepni ndihmë aktive gjatë zbatimit të procedurës për arkëtim të detyrueshëm.

Kërkesës ia bashkëngjis këto dokumente, si vijon:

1. Vendimin për arkëtim të detyrueshëm; 2. Vërejtjen për borxhin e papaguar tatimor; 3. _________________________; 4. _________________________; Kryetari i komunës,

___________________

Kur do të sigurohen të gjitha parakushtet nëpunësi i autorizuar, përmbaruesi tatimor fillon me regjistrimin e pronës që do të jetë lëndë e shitjes me qëllim të përmbushjes së borxhit tatimor, të ardhurat dhe të priturat e obliguesit tatimor, përveç atyre të përcaktuara në nenin 57 paragrafi 1 nga Ligji për tatimet e pronës.

Me rastin e regjistrimit sipas rregullës duhet të përfshihen prona, të ardhurat dhe të priturat të

obliguesit tatimor nga i cili në mënyrë më të shpejtë dhe më të lehtë dhe me shpenzime më të vogla për obliguesin tatimor do të sigurohet arkëtimi i borxhit tatimor.

Regjistrimin përmbaruesi tatimor sipas rregullës duhet ta realizoj në prani të obliguesit tatimor.

Mirëpo, nëse obliguesi tatimor nuk merr pjesë në regjistrim, regjistrimi do të realizohet në prani të dy dëshmitarëve.

Përmbaruesi tatimor me realizimin e regjistrimit njëherazi e bën edhe vlerësimin e pronës që

regjistrohet. Në rast përmbaruesi tatimor të mos mund ta bëj vlerësimin, ka të drejt të ftoj persona tjerë – vlerësues, të cilët do ta bëjnë vlerësimin e pronës. Nëse obliguesi tatimor dyshon në vlerësimin e pronës ka të drejtë të kërkoj të thirret vlerësuesi. Në këtë rast shpenzimet për vlerësuesin i përmbush obliguesi tatimor.

Për regjistrimin dhe vlerësimin e realizuar të pronës, përmbaruesi tatimor përpilon procesverbal.

207

(stema e komunës) Republika e Maqedonisë Komuna ________ Nr._____________________ ____________viti 200_.

PROCESVERBAL

Përpiluar në bazë të nenin 66 nga Ligji për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04) për regjistrimin dhe vlerësimin e realizuar të pronës për arkëtim të detyrueshëm të borxhit tatimor në bazë të Vendimit për arkëtim të detyrueshëm numër ________.

Regjistrimi dhe vlerësimi i pronës është realizuar nga ana e përmbaruesit tatimor

______________________ pranë Komunës ________________________ me numër të legjitimacionit_________________, të obliguesit tatimor _______________________________________________________,

(emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik)

me NVA/NVT/NVAS , rruga_____________________________________________________ (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër________,në___________________________, kontakt telefoni____________, (qytet, fshat)

Në prani të personave/dëshmitarëve gjatë regjistrimit dhe vlerësimit të realizuar edhe atë: o _____________________________________; o _____________________________________;

Nga ana e përmbaruesit tatimor obliguesit tatimor iu bë në dije se: i është dorëzuar vendimi për arkëtim të detyrueshëm dhe se i njëjti është ftuar ta paguaj borxhin tatimor para fillimit të regjistrimit, por ai nuk e ka realizuar pagimin.

Regjistrimi është bërë në rrugën ______________________________ numër ______ Komuna

_________ më datën _______viti____, ora____, me qëllim që të bëhet regjistrimi dhe vlerësimi i pronës së patundshme për arkëtim të detyrueshëm të borxhit të papaguar tatimor në shumë prej __________ denarë, kamatë në shumë prej ______ denarë, dhe shpenzime për arkëtim të detyrueshëm _______ denarë.

Është realizuar regjistrimi i pronës së patundshme, edhe atë:

o _________________________________ me vlerë të vlerësuar: o _________________________________ me vlerë të vlerësuar: o _________________________________ me vlerë të vlerësuar: o _________________________________ me vlerë të vlerësuar: o _________________________________ me vlerë të vlerësuar: o _________________________________ me vlerë të vlerësuar:

Obliguesi tatimor parashtroi deklaratë me shkrim se prona e regjistruar është pronësi e tij personale, gjegjësisht pronësi e shoqërisë tregtare _______________________ pronar i vetëm i së cilës është ai.

Një kopje nga Procesverbali i është dorëzuar obliguesit tatimor.

Dëshmitarë: Përmbaruesi tatimor, 1.____________________ ___________________ 2.____________________

208

Nëse lëndë e regjistrimit është pronë e tundshme, kurse obliguesi tatimor deklaron se e njëjta është në pronësi të personit të tretë, ndërsa për këtë nuk jep dëshmi, prona do të regjistrohet dhe e njëjta do të shënohet në procesverbal. Në situatë të këtillë përmbaruesi tatimor ka për detyrë që ta informoj personin e tretë dhe ta udhëzoj që në afat prej 8 ditësh nga dita e lajmërimit se mund të parashtroj padi në gjyq. Nëse në këtë afat nuk parashtrohet padi procedura e arkëtimit të detyrueshëm do të vazhdoj.

Nëse personi i tretë ishte i pranishëm gjatë regjistrimit, i njëjti do të informohet gojarisht, kurse ky

informim do të shënohet në procesverbal. Nëse përmbaruesit tatimor, në afatin e caktuar i dorëzohet dëshmi se është parashtruar padia, shitja e pronës së regjistruar shtyhet deri në përfundimin e kontestit dhe kjo pronë i jepet për ruajtje obliguesit tatimor.

Prona e regjistruar mund të lehet për ruajtje te obliguesi tatimor, me ndalim për tjetërsim deri në

plotësimin e borxhit tatimor. Këtë ndalim për tjetërsimin e pronës së patundshme kryetari i komunës e lajmëron në organin kompetent për punë gjeodezike.

Nëse lëndë e regjistrimit janë mjete financiare, letra me vlerë, flori dhe sende tjera të çmueshme, të

njëjtit përmbaruesi tatimor do ti merr nga obliguesi tatimor dhe do ti depozitoj në arkë në bankë, kurse obliguesit tatimor do ti jep vërtetim.

209

(stema e komunës) Republika e Maqedonisë Komuna _________ Nr._____________________ ___________viti 200_.

VËRTETIM

Përmbaruesi tatimor i Komunës ____________________ më datën __________viti____ , iu qas regjistrimit të mjeteve financiare, letrave me vlerë, floririt dhe sendeve tjera të çmueshme për zbatimin e procedurës për arkëtim të detyrueshëm të borxhit tatimor, gjegjësisht zbatimin e Vendimit për arkëtim të detyrueshëm numër ___________ lejuar nga Kryetari i Komunës ___________.

Duke marrë parasysh se nuk është paguar borxhi tatimor i obliguesit tatimor __________________________________________________, (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik)

me NVAQ/NVT/NVAS , rruga___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër ________, në___________________________, kontakt telefoni __________

(qytet, fshat) Përmbaruesi tatimor në pajtim me nenin 71 nga Ligji për tatimet e pronës iu qas regjistrimit të

mjeteve financiare, letrave me vlerë, floririt dhe sendeve tjera të çmueshme, dhe të njëjtit i ka depozituar në arkë në bankën __________________________, obliguesit tatimor ia jep këtë vërtetim me të cilin vërtetohet se është realizuar regjistrimi dhe depozitimi i këtyre mjeteve në të holla, letrave me vlerë, floririt dhe sendeve tjera të çmueshme, si vijon:

1. _________________________________________________; 2. _________________________________________________; 3. _________________________________________________;

Vendi, Përmbaruesi tatimor, ___________________ _______________

Me përfundimin e regjistrimit dhe vlerësimit të pronës nuk përfundon procedura për arkëtimin e detyrueshëm mbasi që ende nuk janë siguruar mjete financiare për pagimin e borxhit tatimor. Që të sigurohen mjete financiare nevojitet të realizohet shitje publike.

Shitje publike sipas rregullës kryhet përmes ankandit. Përjashtim nga ky rregull ka atëherë kur

regjistrohen të mirat që i nënshtrohen prishjes, gjegjësisht afati i përdorimit i të cilave ka skaduar deri në përfundimin e procedurës. Në një situatë të këtillë shitja mund të realizohet menjëherë me marrëveshje të drejtpërdrejtë (neni 58 paragrafi 2 nga Ligji për tatimet e pronës).

Shitja publike, gjegjësisht ankandi publik konvokohet me shpallje që përmban:

210


Në bazë të nenit 74 nga Ligji për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr.61/04), Kryetari i Komunës ________________ publikon

S H P A L L J E

Për shitje publike të pronës së regjistruar dhe të vlerësuar për arkëtim të detyrueshëm Obliguesi tatimor __________________________________________________, me (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik) NVAQ/NVT/NVAS , rruga______________________________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër ________, në_____________________ (fshat, qytet), kontakt telefoni________________,

Nuk veproi pas vërejtjes për borxh të papaguar tatimor dhe nuk realizoi pagimin e të njëjtit për çka Përmbaruesi tatimor i Komunës ____________ shpall se më datën __________viti____, duke filluar në ora_______ do të filloj shitja publike e pronës së regjistruar dhe të vlerësuar përmes ankandit, edhe atë të pronës si vijon:

o _________________________________ me vlerë fillestare __________; o _________________________________ me vlerë fillestare __________; o _________________________________ me vlerë fillestare __________; o _________________________________ me vlerë fillestare __________; o _________________________________ me vlerë fillestare __________;

VËREJTJE: nuk pranohen reklamacione plotësuese për pronën e blerë.

Përmbaruesi tatimor __________________

Në ankandin publik nuk mund të marrin pjesë të punësuarit në administratën komunale si dhe anëtarët e familjeve të tyre.

Duke marrë parasysh se shitja publike zbatohet për sigurimin e mjeteve financiare për pagimin e

borxhit, shitja publike do të ndërpritet në atë moment kur do të arrihet ajo shumë. Pra, kur do të sigurohen mjete për mbulimin e borxhit tatimor, gjobat, kamatat dhe shpenzimet e procedurës, shitja e pronës ndërpritet. Në rast që të sigurohen më shumë mjete financiare nga ato të nevojshme, diferenca i kthehet borxhliut.

Nga shuma e mjeteve financiare siguruar përmes rrugës së detyrueshme realizohet pagimi i

obligimeve. Pagimi kryhet sipas radhitjes së përcaktuar nga Ligji, edhe atë: 1. shpenzime për arkëtim të detyrueshëm; 2. tatimi dhe pagesat tjera publike që janë borxh; 3. dënime në të holla; 4. kamatat e borxhit.

Për shitjen publike përpilohet procesverbal. Procesverbali përveç përmbaruesit tatimor e nënshkruan edhe blerësi i pronës.

211


PROCESVERBAL

I përpiluar në pajtim me nenin 77 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr.61/04)

për shitje të realizuar të pronës së regjistruar dhe të vlerësuar për arkëtim të detyrueshëm të borxhit tatimor në bazë të Vendimit për arkëtim të detyrueshëm numër ____________ përmes ankandit.

Më datën ______viti____, në lokalet e _____________________ duke filluar në ora_______ është

realizuar shitja e pronës përmes ankandit realizuar nga ana e përmbaruesit tatimor ________________ pranë Komunës __________________ me numrin e letërnjoftimit_______, në ngarkesë të obliguesit tatimor _________________________________________________

(emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik)

me NVAQ/NVT/NVAS , rruga,_______________________________________________, numër ________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) në___________________________, kontakt telefoni ___________________. (qytet, fshat)

Personi ______________________________________ që paraqitet në cilësi të blerësit e blen pronën edhe atë si vijon:

o _____________________________________ për shumë prej ________ denarë; o _____________________________________ për shumë prej ________ denarë; o _____________________________________ për shumë prej ________ denarë; o _____________________________________ për shumë prej ________ denarë;

Nga shitja e realizuar publike janë realizuar gjithsej __________mjete financiare, me çka

mbulohet borxhi i përgjithshëm tatimor (borxhi tatimor, gjoba në të holla, kamatat, shpenzimet e procedurës, etj.), me çka është realizuar diferencë prej ________ denarë, e cila me fletëpagesë të arkës numër _______ i dorëzohet obliguesit tatimor.

Blerësi: Përmbaruesi tatimor: ____________________ __________________ NDALIM I SHFRYTËZIMIT TË MJETEVE NGA LLOGARIA

Për arsye të arkëtimit të borxhit tatimor, Ligji për tatimet e pronës, përveç arkëtimit të detyrueshëm, parashikon mundësi që Kryetari i komunës të sjellë vendim për ndalimin e shfrytëzimit të mjeteve të obliguesit tatimor nga llogaritë e tij, të të ardhurave personale nga puna dhe kërkesave të tij (neni 73). Gjithashtu, kryetari i komunës me vendim mund ti imponoj bartësit të qarkullimit të pagesave, borxhliut të obliguesit tatimor, si dhe paguesit të të ardhurave personale që mjetet t‟i paguaj në dobi të borxhit tatimor.

Shembull i vendimit:

212

Në bazë të nenin 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 11 të Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr.5/05) dhe neni 73 paragrafi 1 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), kurse në lidhje me nenin 16 të Ligjit për taksa komunale (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), Kryetari i komunës _____________ solli

V E N D I M për ndalimin e shfrytëzimit të

mjeteve financiare nga xhiro llogaria

VENDOSET NDALIM I SHFRYTËZIMIT të mjeteve financiare të obliguesit tatimor_______________________________ nga _________________

Rr.______________________ nr._____ me NVT ___________________ që ka të bëj me xhiro llogarinë_____________________________________________ pranë __________________

Me qëllim të arkëtimit të obligimeve të arritura tatimore në bazë të (tatimit/taksës komunale) i urdhërohet bartësit të qarkullimit të pagesave _______________________________________ nga ____________________ , mjetet financiare ti paguaj në dobi të borxhit tatimor të:


Banka e pranuesit: BPRM-së Fletëllogaria: 840-_________02507 (tatim prone),03210 (taksa komunale) Shifra e të hyrave: 717112 Kurse kamata në: Fletëllogaria: 840-_________03385 Shifra e të hyrave: 717122 1. Tatimi/taksa komunale në shumë të përgjithshme prej____________ denarë, nga të cilët për: vitin________ shuma prej _____________ den. vitin________ shuma prej _____________den. vitin________ shuma prej _____________ den. vitin________ shuma prej _____________ den. 2. Kamata për pagimin jo me kohë nga 0,05% për çdo ditë deri në ditën e pagimit për çdo ditë vonesë për: vitin________ llogaritur nga viti ____________. vitin ________llogaritur nga viti_____________. vitin________ llogaritur nga viti_____________. vitin________ llogaritur nga viti_____________. Ankesa nuk e prolongon realizimin e vendimit. Vendimi është i prerë në pajtim me nenin 270 paragrafi 2 pika 3 të Ligjit për procedurë administrative. A r s y e t i m Në regjistrin e obliguesve tatimor / obliguesve të taksave komunale, që mbahet në administratën

tatimore të Komunës __________, personi ______________________________ nga _____________ është evidentuar si obligues tatimor / obligues i taksës komunale, për çka ka marr vendim numër _________,

Obligimi është caktuar në pajtim me Vendimin për caktimin e lartësisë së shkallës së tatimit / taksës

komunale (“Gazeta zyrtare e Komunës_______,, nr.____), për çka obliguesi ishte i informuar në mënyrë të rregullt.

213

Duke marrë parasysh se obliguesi nuk e ka plotësuar obligimin në afatin e caktuar në vendimin, dhe as në afatin e caktuar në vërejtjen për pagimin e borxhit, u vendos sikurse në dispozitivin e këtij Vendimi.

Në pajtim me nenin 73 paragrafi 3 të Ligjit për tatimet e pronës, ankesa e parashtruar kundër këtij vendimi nuk e prolongon realizimin e tij.

Bartësi i qarkullimit të pagesave, në pajtim me nenin 73 paragrafi 6 të Ligjit për tatimet e pronës

është i detyrueshëm të procedoj sipas këtij Vendimi, në të kundërtën borxhi tatimor do të arkëtohet nga mjetet financiare të tij.

Duke marrë parasysh se ankesa nuk e prolongon realizimin e Vendimit, kurse në pajtim me nenin

270 paragrafi 2 pika 3 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative, i njëjti është i prerë. U vendos në Komunën __________ me numër_______nga _______viti___ .

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi ankesë në afat prej 8 ditësh nga dita e pranimit përmes këtij organi mund t‟i paraqitet Ministrit të financave-Shkup. Ankesës i bashkëngjitet dëshmi për taksa të paguara administrative në shumë prej 250,oo denarë.

Kryetari i komunës, _____________________

Ky vendim është përpiluar në Komunën _________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve dhe taksave.

Rr. __________________, nr. ___, tel. ____/____ ____ Udhëheqësi i seksionit__________________________ (emri dhe mbiemri), tel. ___/___ ___ е-mail: ____________ Ky vendim miratohet në bazë të detyrës zyrtare. Nëpunësi shtetëror në përshkrimin e punës dhe të

detyrave të punës është tatimi përkatës ose taksa komunale, në bazë të evidencës që po mbahet i qaset përgatitjes së vendimit për ndalimin e disponimit me mjetet nga llogaritë. Në çdo rast, sikurse edhe te miratimi i vendimit për arkëtim të detyrueshëm, nevojitet paraprakisht t‟i jepet vërejtje obliguesit tatimor. Nëpunësi shtetëror propozim vendimin ia dorëzon udhëheqësit të seksionit për dhënien e lejes. Vendimi i lejuar i dorëzohet Kryetarit të komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar dorëzohet në arkiv për regjistrim në librin kontabël, kurse pastaj me letërdorëzim të plotësuar në mënyrë të rregullt dorëzohet në zyrën e përparme për ta dërguar.

Një kopje të vendimit i dorëzohet obliguesit tatimor, kurse një kopje bartësit të qarkullimit pagesor

ku është xhiro llogaria. Sikurse u theksua më lartë, arkëtimi i borxhit tatimor / obligimit komunal, mund të kryhet edhe me

ndalimin e shfrytëzimit të mjeteve nga të ardhurat personale. Procedura për sjelljen e këtij vendimi është e njëjtë sikurse edhe për sjelljen e vendimit për ndalimin e shfrytëzimin e mjeteve nga llogaritë.

Propozim formulari:

214

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 11 të Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5/02) dhe neni 73 paragrafi 1 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), kurse në lidhje me taksa komunale (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), Kryetari i komunës _____________ solli

V E N D I M

për ndalimin e shfrytëzimit të mjeteve financiare nga të ardhurat personale

Vendoset ndalim për shfrytëzim mbi 1/3 nga të ardhurat personale të obliguesit tatimor _____________________________ nga _____________ rr.____________ nr._____ me NVAQ ____________________ , që i realizon në bazë të marrëdhënieve të punës të _______________________ . Obligohet subjekti juridik _________________________ mjetet në shumë prej ________ denarë, në emër të borxhit kryesor në bazë të tatimit të pronës dhe kamatës në shumë prej ____________ denarë ose shumë e përgjithshme prej _________ denarë t‟i paguaj në dobi të borxhit tatimor te:

Pranues: Llogaria e thesarit 100000000063095

Banka e pranuesit: BPRM-së Fletëllogaria: 840-_________02507 Shifra e të hyrave: 713111 kurse në ngarkesë të të ardhurave personale të borxhliut tatimor. Transferimi i mjeteve financiare të bëhet në shumë totale, kurse nëse ai është më i madh se 1/3 e

të ardhurave personale, i njëjti të ndahet në këste të barabarta mujore. Subjekti juridik ka për detyrë të veproj sipas këtij vendimi, në të kundërtën borxhi tatimor do të

arkëtohet detyrimisht nga xhiro llogaria e tij. Ankesa nuk e prolongon realizimin e vendimit. Vendimi është i prerë në pajtim me nenin 270 paragrafi 2 pika 3 të Ligjit për procedurë të

përgjithshme administrative.

A r s y e t i m Në regjistrin e obliguesve tatimor, që po mbahet në administratën tatimore të Komunës

__________, personi _________________________ nga _____________ është evidentuar si obligues tatimor, për çka ka marr vendim numër _________,

Obligimi është përcaktuar në pajtim me Vendimin për përcaktimin e shumës së tatimit të pronës

(“Gazeta zyrtare e Komunës _______,, nr.____), për çka obliguesi është informuar në mënyrë të rregullt. Duke marrë parasysh se obliguesi nuk e ka plotësuar obligimin në afatin e caktuar me vendim,

madje as në afatin e caktuar në vërejtjen për pagimin e borxhit, u vendos si në dispozitivin e këtij Vendimi. Mbase obliguesi tatimor nuk e ka plotësuar obligimin e vetë në afatin e caktuar në pajtim me nenin

79 të Ligjit për tatimet e pronës, përllogaritet kamatë në lartësi prej 0,05% për çdo ditë vonesë. Në pajtim me nenin 73 paragrafi 3 të Ligjit për tatimet e pronës, ankesa kundër këtij vendimi nuk e

prolongon realizimin e tij. U vendos në Komunën __________ me numër ________ nga ________viti____.

215

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij vendimi mund t‟i paraqitet ankesë në afat prej 8 ditësh nga dita e pranimit përmes këtij organi Ministrit për financa-Shkup. Ankesës i bashkëngjitet dëshmia për taksa të paguara administrative në shumë prej 250,оо denarë.

Kryetari i komunës, _____________________ Ky vendim është përpiluar në Komunën _________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve dhe taksave. Rr. __________________, nr. ___, tel. ____/____ ____ Udhëheqësi i seksionit__________________________ (emri dhe mbiemri), tel. ___/___ ___ е-mail: ____________

L E T Ë R D O R Ë Z I M

Shënim: Letërdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emrin dhe mbiemrin e plotë dhe të kthehet në adresën:

Komuna _______________ Rr. ____________________ numër _____________

Numri i vendimit Emri dhe mbiemri NVT Pranuar me datën



KTHIM I TATIMIT MË SHUME OSE GABIMISHT TË PAGUAR

Mund të ndodh obliguesi tatimor ta paguaj borxhin tatimor, mirëpo ta paguan në adresë të gabuar ose eventualisht në vend të tatimit të paguaj gjobë ne të holla dhe e ngjashme. Gjithashtu, obliguesi tatimor mund të paguaj më shumë nga borxhi tatimor. Nëse ndodh një situatë e këtillë obliguesi tatimor ka të drejtë të kërkoj kthimin e shumës gabimisht ose më shumë të paguar. Pra, që të mund obliguesi tatimor ta realizon këtë të drejtë të tij nevojitet që të parashtroj kërkesë me shkrim.

216

Deri: Komuna_____________

Sektori për ______________ Seksioni për ___________ KËRKESË PËR KTHIMIN E MJETEVE TË PAGUARA MË SHUME OSE GABIMISHT Nga _______________________________________________________, (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik )

Me NVAQ/NVT/NVAS , rruga___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër ________, në_____________________, kontakt telefoni _______________

(fshat,qytet) Për sjelljen e Vendimit për kthimin e mjeteve më shumë/gabimisht të paguar.

Me datën_______viti _______, gabimisht kam paguar më shumë mjete në lartësi prej ___________ denarë në fletëllogarinë ____________________________, shifra e te hyrave _______ në emrin __________________________________.

Duke marrë parasysh se mjetet e përmendur është dashur t‟i paguaj në dobi të

fletëllogarisë_____________________ shfrytëzues i fundit është _______________________ gjegjësisht të paguaj mjete në shumë prej____________ denarë, kërkoj në pajtim me nenin 83 të Ligjit për tatimet e pronës të më paguhen mjetet e përmendur në kesh, gjegjësisht të paguhen në dobi të llogarisë sime rrjedhëse __________________________.

Kërkesës ia bashkëngjis këto dokumente:

1. Vendimin numër _____________________; 2. Fotokopjen nga fletëpagesa; 3. ___________________________; 4. ___________________________;

Vendi, Kërkuesi, ___________________ ___________________

217

Kërkesa i parashtrohet zyrës së përparme ku nëpunësi shtetëror kontrollon nëse kërkesës i janë bashkëngjitur dokumentet e nevojshme dhe nëse ka dëshmi për taksa të paguara administrative, në pajtim me Ligjin për taksa administrative. Prejse do të konstatohet se kërkesa është kompletuar ia dorëzon arkivit për regjistrim në librin kontabël dhe për marrje të numrit kontabël. Pas regjistrimit në librin kontabël kthehet në zyrën e përparme prej ku i dorëzohen udhëheqësit të seksionit për tatime. Udhëheqësi, pas kryerjes së kontrollit kërkesën ia jep për përpunim nëpunësit shtetëror në përshkrimin e punës të të cilit është tatimi përkatës ose ndonjë lloj tjetër i shpenzimeve të gatshme.

Nëse në organizimin organizativ të komunës nuk ka formë organizative të zyrës së përparshme,

kërkesa dorëzohet në arkiv ku kontrollohet a thua ka dëshmi për taksa të paguara administrative, regjistrohet në librin kontabël dhe i ridërgohet udhëheqësit të seksionit.

Nëpunësi shtetëror pas marrjes së kërkesës kontrollon a thua e njëjta është e kompletuar. Nëse

konstaton se kërkesës nuk i janë bashkangjitur dëshmi do të caktoj afat në të cilin parashtruesi i kërkesës do ta plotësoj kërkesën. Nëse në afatin e caktuar kërkuesi do të veproj në bazë të vërejtjes së nëpunësit shtetëror, kërkesa do të merret për zgjidhje. Kjo do të thotë se së pari do të kontrollohet a thua obliguesi tatimor është i regjistruar në bazën e administratës komunale, për çfarë lloji të obligimit tatimor bëhet fjalë, a thua i është dorëzuar vendimi për obligimin tatimor, dhe a thua mjetet financiare janë paguar në afatin e caktuar në vendimin.

Pas konfirmimit të fakteve dhe nxjerrjes së dëshmive do t‟i qaset përpilimit të vendimit për kthimin e

mjeteve financiare më shumë ose gabimisht të paguara. Nëse, madje, në bazë të fakteve dhe rrethanave konstaton se nuk janë plotësuar kushte, do të sjell vendim me të cilin refuzohet kërkesa si e pabazë. Edhe në njërin edhe në rastin tjetër propozimin e vendimit ia dorëzon udhëheqësit për lejim. Udhëheqësi i seksionit vendimin ia dorëzon Kryetarit të komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar kthehet në zyrën e përparme, gjegjësisht në arkiv prej nga i dorëzohet kërkuesit.

Propozim vendimi:

218

Në bazë të nenin 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5.02) dhe neni 40 dhe 41 të Ligjit për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), duke vepruar në lidhje me kërkesën e _________________ nga __________ , Kryetari i Komunës e solli këtë

VENDIM

Kërkesa e ___________________________________________________, me (emri dhe mbiemri i personit fizik/titulli i personit juridik) NVAQ/NVT/NVAS , rruga___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër ________, nga_____________________, komuna_______________, (qytet, fshat) me të cilën obliguesi tatimor kërkon kthimin e mjeteve financiare më shumë ose gabimisht të paguara

me datën _______viti____, në emrin _______________ në shumë prej________ denarë PRANOHET.

Bëhet kthimi i mjeteve financiare në shumë prej__________ të paguara me datën______viti____, në fletëllogari_________________, në emrin ________________________________________.

Kthimi i mjeteve të kryhet në ngarkesë të fletëllogarisë numër __________________________ me

shënim: kthim i mjeteve më shumë apo gabimisht të paguara.

ARSYETIM

Pas kërkesës së paraqitur për kthimin e mjeteve financiare më shumë ose gabimisht të paguara në shumë prej _______ denarë, Kryetari i komunës e shqyrtoi kërkesën e lartpërmendur dhe konstatoi se e njëjta është e arsyeshme.

Duke marrë parasysh atë që u tha më sipër, e para se gjithash, duke i respektuar dispozitat e nenit

84 të Ligjit për tatimet e pronës, u vendos sikurse në dispozitivin.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij Vendimi ankesë në afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit, përmes këtij organi mund t‟i paraqitet Ministrit për financa-Shkup. Ankesës i bashkëngjitet dëshmi për taksa të paguara administrative në lartësi prej 250,oo denarë.

U vendos në Komunën ___________ më datën ________ viti_____, me numër _______.

Kryetari i komunës, ____________________

Ky Vendim është përpiluar në Komunën _________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve

dhe taksave. Rr. __________________, nr. ___, tel. ____/____ ____ Udhëheqësi i seksionit__________________________

(emri dhe mbiemri) tel. ___/___ ___ е-mail: ____________

219

3.4. TAKSA KOMUNALE Përveç tatimeve lokale edhe taksat komunale janë burim për financimin e komunave. Taksa

komunale, në kuptimin e Ligjit për taksa komunale, paguhet për shfrytëzimin e të drejtave të caktuara, sendeve dhe shërbimeve me interes publik me rëndësi lokale nga ana e personave juridik dhe fizik që kryejnë veprimtari dhe nga ana e qytetareve.

Lartësia e taksës komunale që paguhet përcaktohet në pajtim me Vendimin për caktimin e lartësisë

së taksave komunale të sjellur nga ana e Këshillit të komunës, kurse e harmonizuar me Tarifën për taksa komunale nga Ligji për taksa komunale.

Përcaktimi i arkëtimit të taksës komunale Lartësia e taksës komunale përcaktohet në lartësi të barabarta për të gjithë obliguesit që kryejnë

veprimtari të njëjtë ose profesion, përkatësisht për të gjithë obliguesit të kategorisë së njëjtë. Nga ky rregull ka një përjashtim e kjo është taksa komunale për firmë, gjegjësisht titull që përcaktohet ndryshe sipas llojeve të veprimtarive.

Obligimi për pagimin e taksës komunale krijohet në momentin e shfrytëzimit të të drejtës, sendit ose

shërbimit për të cilin është përshkruar pagimi i taksës.

Pagimi i taksës komunale për shfrytëzimin e sipërfaqeve në kampe për ngritjen e çadrave dhe përdorim i ngjashëm i përkohshëm, për shfrytëzimin e hapësirës para lokaleve afariste për kryerje të veprimtarisë, për shfrytëzimin e hapësirës për parkimin e mjeteve motorike dhe rimorkiove të tyre, motoçikleta, motorë, dhe biçikleta, për ekspozimin e reklamave, kumtesave dhe shpalljeve në vende publike dhe për shfrytëzimin dhe mirëmbajtjen e ndriçimit publik pa dhënie të vendimit. Kjo supozon se administrata tatimore komunale nuk zhvillon procedurë për caktimin e lartësisë së taksës komunale. Këto taksa komunale i paguajnë subjekte tjera të përcaktuar me tarifën për taksa komunale.

Në këtë udhëzim do të përpunohet vetëm procedura e caktimit të lartësisë së taksës komunale për

firma, përkatësisht titullin e hapësirës afariste, për ekspozimin e reklamave, kumtesave dhe shpalljeve në vende publike, shfrytëzimin e muzikës në lokalet publike, vendosjen e vitrinave për mallra jashtë ndërtesave afariste, shfrytëzimin e shesheve dhe hapësirës tjetër në qytete dhe vendbanime tjera me qëllim të ekspozimit të sendeve, organizimin e ekspozitave dhe shfaqjeve tjera zbavitëse për kryerje të veprimtarisë.

Taksa komunale për firmë, përkatësisht titullin e hapësirës afariste Taksa komunale për firmë përkatësisht për titull është një nga taksat komunale për caktimin e së

cilës nevojitet të sillet vendim. Vendimin e sjell Kryetari i komunës, kurse procedurën për caktimin e lartësisë së taksës komunale e kryen administrata tatimore komunale.

VENDIM PËR TAKSA KOMUNALE PËR FIRMË

Cili është komenti për lejimin/miratimin e aktit

Akti miratohet në bazë të detyrës zyrtare

Akti miratohet në bazë të kërkesës së palëve

Nëse akti miratohet në bazë të kërkesës së palëve

Afati për miratimin e aktit

Për cilat nevoja lejohet/miratohet akti

Koment



Kryetari i komunës

Po Po Vendim për regjistrim

Regjistri qendror 30 ditë Që të përcaktohet shuma e taksës komunale që duhet të paguhet

220

Nga tabela mund të konstatohet se vendimin për taksë komunale për firmë e miraton kryetari i komunës, në bazë të detyrës zyrtare ose në bazë të parashtrimit të bartësit të firmës, përkatësisht titullit. Gjithashtu, shihet se afati për miratimin e vendimit është 30 ditë, që do të thotë se vendimi miratohet në bazë të detyrës zyrtare, kurse në bazë të evidencës, vendimi duhet të miratohet deri më 31 janar në vitin për të cilin caktohet taksa komunale. Nëse, madje, vendimi miratohet në bazë të kërkesës/parashtrimit, afati prej 30 ditësh fillon të rrjedh nga momenti i pranimit të kërkesës/parashtrimit.

VENDIM PËR TAKSË KOMUNALE PËR FIRMË

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-

së” nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 11 të Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5/02) dhe neni 11 paragrafi 1 i Ligjit për taksa komunale (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 61/04), Kryetari i Komunës _____________, solli

V E N D I M

Obliguesit tatimor__________________________ me NVAQ/NVT _________________________ nga ____________ rr.______________________ nr.______, i përcaktohet taksa komunale për firmë, përkatësisht për titull për vitin____, me shumë të përgjithshme prej __________ denarë.

Taksa komunale për firmë, përkatësisht për titull paguhet në afat prej 30 ditësh nga dita e dorëzimit

të Vendimit, në dobi:


Banka e pranuesit: BPRM Fletëpagesa: 840-_________03210 Shifra e të hyrave: 717112 Në shumën e obligimit të taksave që nuk do të paguhet në afatin e përcaktuar paguhet kamatë prej

0,05% në ditë për çdo ditë vonesë. Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e obligimit të caktuar të taksave. ARSYETIM Në bazë të të dhënave nga evidenca që mbahet në administratën komunale/fletëparaqitja e

parashtruar për caktimin e taksës komunale për firmë në rajonin e Komunës ________, është verifikuar si vijon:

Hapësira afariste në formë veprimtarie Numër Tarifa Shuma

TOTALI:

Afati i pagimit të taksës komunale është 40 ditë nga dita e dorëzimit të vendimit në pajtim me nenin

11 paragrafi 2 të Ligjit për taksa komunale. Në pajtim me nenin 16 të Ligjit për taksa komunale, kurse në lidhje me nenin 52 paragrafi 2 të Ligjit

për tatimet e pronës, ankesa nuk e prolongon arkëtimin e taksës së caktuar, kurse kamata përllogaritet nga 0,05% për çdo ditë vonesë, në pajtim me nenin 79 të Ligjit të njëjtë.

Në bazë të lartpërmendurës u vendos si në dispozitivin e këtij Vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij Vendimi mund të paraqitet ankesë në afat prej 15 ditësh nga dita e

pranimit të vendimit. Ankesa përmes Kryetarit të komunës i paraqitet Ministrit për financa-Shkup, me

221

dëshmi për taksa të paguara administrative në shumë prej 250,оо denarë, në pajtim me numrin tarifor 2 të Ligjit për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 17/93.............. 70/06).

U vendos në Komunën _______________ me datën _________ me numër ________

Kryetari i komunës

________________

Ky Vendim është përpiluar në Komunën _____________, seksioni/sektori për administrimin e

tatimeve dhe taksave lokale. Rr. ____________________________ nr._______ tel.___________ Udhëheqës i seksionit: _________________________

(emri dhe mbiemri) tel. ______________ е-mail: ____________

Duke marrë parasysh se obliguesi i taksës komunale për firmë, përkatësisht titull, del obligimi që

duhet ta plotësoj në një afat të caktuar, vendimi dorëzohet me fletëdorëzim për shkak të verifikimit të pranimit.


Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë dhe të kthehet në adresën: Komuna_______________ Rr. ____________________ numër _____________




TAKSA KOMUNALE PËR SHFRYTËZIMIN E MUZIKËS / EKSPOZIMIN E REKLAMAVE, KUMTESAVE DHE SHPALLJEVE DHE VENDOSJEN E VITRINAVE PËR EKSPOZIMIN E MALLRAVE JASHTË HAPËSIRAVE AFARISTE

Sikurse që paraprakisht u theksua se jo për të gjitha taksat administrata komunale e përgatit kurse

kryetari i komunës e miraton vendimin. Përveç taksave komunale për firmë, lartësia e së cilës përcaktohet me vendim edhe lartësia e taksave komunale për shfrytëzimin e muzikës, ekspozimin e reklamave, kumtesave dhe shpalljeve dhe vendosjen e vitrinave për ekspozimin e mallrave jashtë lokaleve afariste caktohet me vendimin e përgatitur nga administrata komunale kurse e sjellur nga Kryetari i komunës.

Procedura për caktimin e taksës komunale për shfrytëzimin e muzikës, ekspozimin e reklamave,

kumtesave dhe shpalljeve, si dhe për taksa komunale për vendosjen e vitrinave për ekspozimin e mallrave jashtë hapësirave afariste fillon me paraqitjen e fletëparaqitjes/kërkesës nga ana e subjektit shfrytëzues të shërbimit.

Në vazhdim, kurse për nivelizimin e procedurës, ofrohet shembulli i kërkesës që paraqitet me

qellim të përcaktimit të lartësisë së taksë komunale:

222

Deri: Komuna:____________

Sektori për ___________ Seksioni për________

FLETËPARAQITJE/KËRKESË Nga _______________________________________________________, me (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik)

NVAQ/NVT/NVAS , rruga___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër ________, në_____________________, kontakt telefoni_______________,

(qytet, fshat) për miratimin e Vendimit për detyrim me taksë komunale për______________________ shfrytëzimin

e muzikës/ekspozimin e reklamave, kumtesave dhe shpalljeve/vendosja e vitrinave për ekspozimin e mallrave jashtë hapësirave afariste _____________________).

Fletëparaqitjes/kërkesës ia bashkëngjiti këto dokumente:

1. Lejen për shfrytëzimin e muzikës; 2. _________________________; 3. _________________________; 4. _________________________;

Vendi, Kërkuesi, ___________________ ______________

Kërkesa i dorëzohet zyrës së përparme, nëse nuk ka zyrë të përparme atëherë i dorëzohet arkivit. Nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme kontrollon a thua kërkesa është kompletuar, përkatësisht a thua asaj i janë bashkëngjitur dokumentet e nevojshme dhe a thua ka dëshmi për taksa të paguara administrative. Kërkesa i dorëzohet udhëheqësit të seksionit i cili ia jep nëpunësit shtetëror në përshkrimin e punës të të cilit janë taksat komunale. Nëpunësi shtetëror pas kontrollimit të kërkesës i qaset përpilimit të vendimit për caktimin e lartësisë të taksës komunale. Përcaktimi i lartësisë të taksës komunale është në pajtim me vendimin e këshillit për caktimin e lartësisë së taksës komunale harmonizuar me tarifën nga Ligji për taksa komunale.

Pas përpilimit vendimin ia dorëzon udhëheqësit për ta lejuar. Vendimi i lejuar i dorëzohet Kryetarit

të komunës për nënshkrim. Vendimi i nënshkruar bashkë me fletëdorëzimin e plotësuar në mënyrë të rregullt nëpunësi shtetëror nga zyra e përparme / arkivi, ia dorëzon parashtruesit të kërkesës/fletëparaqitjes.

Propozim vendimi:

223

Në bazë të nenit 205 të Ligjit për procedurë të përgjithshme administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 38/05), neni 50 paragrafi 1 pika 11 i Ligjit për vetëadministrim lokal (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 5/02) dhe neni 11 paragrafi 1 i Ligjit për taksa komunale (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr. 61/04), Kryetari i komunës _____________, solli

V E N D I M

Obliguesit të taksës komunale___________________________ nga ____________ rr.

________________________ nr. _____ me NVT ______________ i caktohet taksë komunale për shfrytëzimin e muzikë për vitin _______ në shumë të përgjithshme prej ________ denarë.

Taksa komunale për shfrytëzimin e muzikës në lokale publike paguhet në afat prej 30 ditësh nga dita e dorëzimit të vendimit, (15 ditë nga dita e dorëzimit të vendimit) në dobi të:


Banka e pranuesit: BPRM-së Fletëllogaria: 840-_________03294 Shifra e të hyrave: 717133 Në shumën e obligimit të taksave që nuk do të paguhet në afatin e caktuar paguhet kamatë prej

0,05% në ditë për çdo ditë vonesë. Ankesa nuk e prolongon arkëtimin e obligimit të caktuar të taksës.

A R S Y E T I M

Në bazë të të dhënave nga evidenca që mbahet në administratën komunale/fletëparaqitja e parashtruar për caktimin e taksës komunale për shfrytëzimin e muzikës në lokale publike në rajonin e Komunës _________, është caktuar si vijon:

Obliguesi i taksës komunale___________________________ nga ____________ rr.__________

________________________ nr. _____ me NVT ______________ posedon lokal publik i cili gjendet në _____________ rr. _____________________ nr._____ dhe në të njëjtin shfrytëzon muzikë, për çka ka

marr leje nr./____________, nga _________, lejuar nga _____________ . Afati i pagimit të taksës komunale është 30 ditë nga dita e dorëzimit të vendimit në pajtim me nenin

11 paragrafi 2, gjegjësisht 15 ditë në pajtim me nenin 12 paragrafi 2 të Ligjit për taksa komunale.

Në pajtim me nenin 16 të Ligjit për taksa komunale, kurse në lidhje me nenin 52 paragrafi 2 të Ligjit për tatimet e pronës, ankesa nuk e prolongon arkëtimin e taksës së caktuar, kurse kamata përllogaritet nga 0,05% për çdo ditë vonesë, në pajtim me nenin 79 të Ligjit të njëjtë.

Në bazë të të gjithë kësaj u vendos sikurse në dispozitivin e këtij Vendimi.

MËSIM JURIDIK: Kundër këtij Vendimi mund të jepet ankesë në afat prej 15 ditësh nga dita e

pranimit të vendimit. Ankesa përmes Kryetarit të komunës i dërgohet Ministrit për financa-Shkup, me dëshmi për taksa të paguara administrative në shumë prej 250,oo denarë, në pajtim me numrin tarifor 2 pika 2 të Ligjit për taksa administrative (“Gazeta zyrtare e RM-së”, nr. 17/93.............. 70/06).

U vendos në Komunën _______________ me datën _________ numër ________


_________________

224

Ky vendim është përpiluar në Komunën _____________, seksioni/sektori për administrimin e tatimeve dhe taksave lokale.

Rr. ____________________________ nr._______ tel.____________ Udhëheqësi i seksionit: _________________________

(emri dhe mbiemri) tel. ______________ е-mail: ____________

Duke marrë parasysh se për obliguesit e taksës komunale për shfrytëzimin e muzikës në lokale

publike del obligimi që duhet të plotësohet në afat të caktuar, vendimi dorëzohet me fletëdorëzim për arsye të caktimit të afatit të pranimit.


Shënim: Fletëdorëzimi të ndahet, të nënshkruhet nga pranuesi me emër dhe mbiemër të plotë dhe

të kthehet në adresën:

Komuna _______________ Rr. ____________________ numër _____________




225

3.5. MBIKËQYRJE

Mbikëqyrje në lidhje me caktimin dhe arkëtimin e tatimeve të pronës dhe taksat komunale bën inspektori i autorizuar i komunës. Ai bën kontrollimin e gjendjes dhe të vlerës së pronës së patundshme dhe të tundshme që është lëndë e tatimimit. Për mbikëqyrjen e realizuar inspektori përpilon procesverbal.

KOMUNA _________________ (STEMA E KOMUNËS)

Numër: _____________

______- _____viti 200_ .

PROCESVERBAL

PËR MBIKËQYRJE INSPEKTIMI TË KRYER (PROPOZIM FORMULARI)

Në bazë të nenit _____________ nga ___________________________________ _____________________________________________________________________ Inspektori për ________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Në prani të______________________________________________________ _____________________________________________________________________ punësuar në _____________________________________________ në vendin e punës___________ ____________________________ me letërnjoftim numër___________ NVAQ_____________________________________lejuar nga ______________, lindur në ______ ____ viti____në ___________________ , shtetas i _________ ______, me banesë në rrugën _______________________, nr. ________, në ___________________, kreu mbikëqyrje inspektimi të ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ dhe e konfirmoi këtë gjendje: ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Të pranishëm: INSPEKTORI I AUTORIZUAR

1. __________________ 2. __________________ ___________________________

Obliguesi tatimor te i cili është për mbikëqyrje inspektimi ka të drejtë parashtrese në lidhje me atë që është theksuar në vetë procesverbalin. Parashtresa paraqitet në afat prej 8 ditësh nga dita e pranimit të procesverbalit.

Propozim parashtrese:

226

Deri: Komuna_____________

Sektori për ______________ Seksioni për___________ PARASHTRESË Prej _______________________________________________________, me (emri dhe mbiemri i personit fizik ose titulli i personit juridik)

NVAQ/NVT/NVAS , rruga___________________________________________, (adresa e personit fizik/selia e personit juridik) numër ________, në_____________________, kontakt telefoni ________________,

(qytet, fshat) Kundër Procesverbalit për mbikëqyrje të kryer inspektimi nga ana e inspektorit të autorizuar të

Komunës __________________ regjistruar me numër _____________ nga _______________ viti_____. Inspektori i autorizuar tatimor i komunës ________________ me datën __________viti____, bëri

mbikëqyrje inspektimi nga fusha e _________________________ dhe përpiloi Procesverbal të regjistruar me numër______me të cilin verifikoi se_______________________________________________

Duke marrë parasysh se me Procesverbalin e lartpërmendur nuk është përcaktuar gjendja faktike,

e para se gjithash, për shkak të asaj se: ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

Kërkoj që gjendja e lartpërmendur e notuar në Procesverbal të anulohet dhe të caktohet gjendja faktike.

Parashtresës ia bashkëngjes këto dokumente:

1. Procesverbalin numër ________________; 2. __________________________________; 3. __________________________________;

Vendi, Kërkuesi, ___________________ _______________

227

4. Mjedisi jetësor

228

PËRMBLEDHJE Maqedonia e fitoi statusin e shtetit kandidat për anëtarësim në BE në dhjetor të vitit 2005. Shteti pret që të vërtetohet data për hapjen e negociatave lidhur me procesin e hyrjes në BE. Në këtë drejtim si prioritet kulminant, Maqedonia i ka mobilizuar të gjitha resurset në dispozicion dhe përpjekjet për procesin e përshtatjes së ligjshmërisë drejt asaj të BE-së. Procesi i përshtatjes së ligjshmërisë së BE-së, në pjesën e kapitullit për mjedisin jetësor, nënkupton shumë përgjegjësi. Ligjshmëria për mjedisin jetësor e BE-së është sistem i ndërlikuar me dokumente të ndryshme ligjore, i përpiluar para së gjithash nga predispozita të cilat duhet të kyçen në sistemin kombëtar ligjor. Procesi i tërë i përshtatjes përfshin: (i) transpozita (bartja- hedhja) e rregullativës së BE-së në rregulloren e Maqedonisë; (ii) themelimi i kapaciteteve institucionale dhe financiare të nevojshme për implementimin e rregullativës, dhe (iii) zbatimi i rregullativës. Korniza ekzistuese e ligjshmërisë së Maqedonisë, e cila bazohet në direktiva të BE-së të ndryshme horizontale dhe sektorale, përfshin:

Ligji për mjedis jetësor; Ligji për menaxhimin e mbeturinave; Ligji për cilësinë e ajrit; Ligji për mbrojtjen e natyrës; Ligji për mbrojtjen nga zhurma në mjedisin jetësor dhe ; Draft-Ligji për ujërat.

Në këto dokumente janë të përfshirë edhe të ashtuquajturat principet themelore për mbrojtjen e mjedisit jetësor, si: personi që shkakton ndotje-paguan; shfrytëzuesi paguan; parim për zhvillim të qëndrueshëm; parim për preventivë; parim për subsidiaritet; parim për pjesëmarrje të opinionit dhe qasje në informata; parim për kujdes; parim për përgjithësi të shërbimeve; etj. Përfshirjet e rëndësishme të kompetencave ligjore janë bartur nga niveli qendror në atë lokal, dmth. tek njësitë e vetqeverisjes lokale (NJVQL). Kjo i referohet, si përgjegjësive në pjesën e planifikimit të menaxhimit me mjedisin jetësor ashtu edhe në pjesën e zbatimit direkt të përgjegjësive ligjore ashtu edhe në pjesën e zbatimit të shërbimeve të përcaktuara në lidhje me klientët e ndryshëm: opinion i përgjithshëm dhe i interesuar; persona fizik dhe ligjor; kërkues dhe aplikues në procedurë konkrete administrativo-rregullative, etj. Duke pasur parasysh vëllimin dhe ndërlikueshmërinë e regjimit të dhënies së lejeve ekologjike nga ana e NJVQL-e, si dhe fakti se në pajtim me rregullativën ligjore, në periudhën deri në fund të vitit 2008, dorëzimi i kërkesave për dhënien e lejeve ekologjike për instalimet ekzistuese duhet të përfundojë, si dhe prioritet të veçantë për trajnim i imponohet në pjesën e rregullatives ligjore e cila ka të bëjë me administrimin e procesit për dhënien e lejeve ekologjike të integruara B. Në kontribut të kësaj shkon edhe fakti se rregullativa ligjore dhe nënligjore e cila sillet për procedurat për dhënien e lejeve ekologjike është sjellur, me çka janë krijuar të gjitha parakushtet për zbatimin e të njejtës. Vet procesi për dhënien e lejeve ekologjike B fillon në momentin kur aplikuesi e dorëzon kërkesën në Qendrën Komunale për shërbime (QKSH). Sistemi i menaxhimit me mjedisin jetësor në të gjitha segmentet e veta, dmth. ligjshmëria, institucionet ekzekutive dhe financimi, është sistem tërësisht transparent.E drejta e qytetarëve të jenë të informuar për gjendjen me cilësinë e mjedist jetësor dhe mënyra e zbatimit të rregullores ligjore nga ana e NJVQL-e është e garantuar me kushtetutë dhe e të drejtë ligjore. Nga ky aspekt, përmes QKSH-ve të tyre, NJVQL-të do të ballafaqohen me kërkesat e qytetarëve për informacione dhe të dhëna të llojeve të ndryshme dhe ndërlikueshmërisë, dhe në veçanti lidhur me nivelin e ndotjes së mediumeve të mjedisit jetësor, emisionet e instalacioneve industriale, zbatimin e lejeve të dhëna ekologjike, gjendjen e mbeturinave dhe

229

higjienës, nivelin e zhurmës, etj. Përveç asaj që është cekur, qytetarët dhe pjesëmarrësit tjerë (personat fizik dhe ligjor) kanë të drejtën e njohtimit me dokumentet e planifikimit për mbrojtjen e mjedisit jetësor që NJVQL-të i kanë përgatitur, para së gjithash:

Planet aksionale lokale për mjedisin jetësor (PALMJ) Kadastret dhe Regjistra për ndotje Plane/programe për menaxhimin me mbeturina të NJVQL-ve Plane aksionale për mbrojtjen e ajrit të ambientit Plane aksionale për zhurmë, etj.

Qytetarët gjithashtu, kanë të drejtën të jenë të informuar për masat që NJVQL-ja i ka ndërmarrë për përmirësimin e cilësisë së mjedisit jetësor dhe shëndetin si dhe njerëzit dhe mënyrën se si ato masa financohen. Procesi i themelimit të kapacitetit institucional në NJVQL si në segmentin e zbatimit të kompetencave ligjore, ashtu edhe në segmentin e themelimit të procedurave të jashtme dhe të brendshme për komunikim me klientët, janë në fazën e tyre inicuese. Përfundimi është i përgjithshëm, ai kapacitet është joadekuat për zbatimin e ligjshmërisë dhe nevojitet përforcimi i tij.

4.1. Vështrim i rregullores së Maqedonisë dhe prioriteteve të NJVQL-së Kërkesat themelore për mbrojtjen e mjedisit jetësor janë të definuara mirë në gjashtë dokumentet kryesore ligjore të lartëpërmendura. Secili nga ligjet e lartëpërmendura, në masë më të vogël dhe më të madhe, përfshin delegim të përgjegjësive për implementim të rregullores në nivel qendror dhe lokal, dmth. NJVQL-së. Baza e bartjes së këtyre përgjegjësive është e përfshirë para së gjithash, në parimet ligjore në vijim:

(i) Parimi i integrimit, sipas të cilit bazat dhe qëllimet e politikës për mbrojtje dhe avancim të mjedisit jetësor duhet patjetër të integrohen në të gjitha dokumentet programore të zhvillimit, strategjike, dhe të planifikimit të cilat i sjellin organet e komunave;

(ii) Parimi i subsidiaritetit, sipas të cilit komuna në kuadër të kompetencave të veta të përcaktuara me ligj, ka të drejtë dhe përgjegjësi në rajonin e tyre t‟i ndërmarrë të gjitha masat dhe aktivitetet për mbrojtje dhe avancim të mjedisit jetësor, të cilat nuk janë në kompetenca të veçanta të organeve shtetërore, dhe

(iii) Parimi për pjesëmarrje të opinionit dhe qasjes në informata, sipas të cilit komunat janë të obliguara t‟i sigurojnë të gjitha masat e nevojshme dhe të përcaktojnë procedura me të cilat sigurohet realizimi i të drejtës për qasje të informacioneve dhe pjesëmarrjes në opinion në sjelljen e vendimeve të cilat kanë të bëjnë me gjendjen e mjedisit jetësor si dhe të sigurojnë qartësim të opinionit për procedurën e sjelljes së vendimeve të këtyre vendimeve.

Rangu i popullatës në komunat në Maqedoni është divergjent dhe lëviz prej rreth 3000 deri në 500.000 banorë. Kapacitetet e tyre për zbatim të kompetencave të cilat nga rregullativa ligjore, duke përfshirë edhe dhënie të shërbimeve për qytetarët e tyre në sferën e mjedisit jetësor, janë të pamjaftueshme, dhe diku mungojnë tërësisht. Për komunat e vogla do të jetë vështirë të sigurojnë personel të mjaftueshëm e të trajnuar për qëllimet e implementimit të rregullores. Dobësia plotësuese është mungesa e kapacitetit në Ministrinë e mjedisit jetësor dhe planifikimit

230

hapsinor (MMJPH) që të sigurohet trajnim për personelin NJVQL-ve për implementimin e rregullativës. Në vazhdimësi është dhënë vështrim i shkurtër i përgjegjësive kryesore dhe të drejtave të NJVQL-ve të cilat dalin nga ligjshmëria e Maqedonisë për mjedisin jetësor, dhe në bazë të të cilave ata duhet t‟i zhvillojnë procedurat për zbatimin e procedurave për zbatim të shërbimeve për qytetarët dhe klientët.

Ligji për mjedisin jetësor Ligji për mjedisin jetësor (Gazeta Zyrtare e RM-së nr.53/05 dhe 24/07) e bart dmth. legjislacionin horizontal të BE-së. Ligji i përmban parimet themelore dhe procedurat për menaxhim të integruar me mjedisin jetësor, veçanërisht:

Planifikimi i mbrojtjes së mjedisit jetësor Vlerësim strategjik i mjedisit jetësor (VSMJ) nga dokumentet e përcaktuara strategjike,

të planeve dhe programore; Vlerësimi i ndikimit mbi mjedisin jetësor (VNMJ) nga projekte të përcaktuara; Regjim i lejeve ekologjike dhe lejeve për përshtatjen për pengim të Integruar dhe kontroll

ndaj ndotjes (PIKN); Qasje në informacione nga sfera e mjedisit jetësor; Monitorim dhe sistem informativ i mjedisit jetësor.

Planifikimi i mbrojtjes së mjedisit jetësor Llojet themelore të dokumenteve të planeve për mbrojtje të mjedisit jetësor janë:

Plan aksional nacional për mjedisin jetësor – PANMJ ( e sjell Qeveria në propozim të MMJPH)

Plane aksionale lokale për mjedisin jetësor – PALMJ dhe (i sjellin NJVQL). Të dy dokumentet janë me horizont kohor prej gjashtë vjetësh. Plani i dytë aksional kombëtar për mjedisin jetësor i Republikës së Maqedonisë është kompletuar në vitin 2005. Plani i formulon dhe i promovon reformat e politikës për mjedisin jetësor, me theks të veçantë në nevojën për përfshirje të mjedisit jetësor në strategjinë e vendit për arritjen e zhvillimit të qëndrueshëm afatgjatë. Planet lokale përmbajnë masa afatmesme dhe afatgjate dhe aktivitete për mbrojtjen e mjedisit jetësor dhe shëndetin e njerëzve, me interes për NJVQL-në. Elementet që duhet të jenë pjesë e këtyre dokumenteve janë në përgjithësi të dhëna në tekstin e Ligjit. Kompetenca për zbatimin e planeve është e vendosur në organet e NJVQL-së. Mbikqyrjen e procesit të implementimit të planeve lokale e zbaton organi i formuar nga ana e NJVQL-së. Vlerësimi strategjik

Vlerësimi strategjik është procedurë për vlerësim të ndikimeve mbi mjedisin jetësor të dokumenteve të përcaktuara të planeve (strategji, plane dhe programe). Vlerësimi strategjik zbatohet në dijapazon të gjerë të dokumenteve të planifikimit në sferën e bujqësisë, pylltarisë, peshkimit, energjetikës, industrisë, xehtarisë, transportit, zhvillimit rajonal, telekomunikimeve, menaxhimit me mbeturina, menaxhimit me ujëra, turizmin, planifikimin hapsinor dhe urbanistik dhe shfrytëzimi i tokës, si dhe planit aksional Kombëtar për mjedisin jetësor dhe planeve lokale aksionale për mjedisin jetësor. Dokumentet e planeve për të cilat detyrueshëm zbatohet procedura për vlerësim strategjik i përcakton Qeveria.

231

Procedurat për vlerësim strategjik për dokumentet e planeve në nivel lokal i zbatojnë organet e NJVQL-së.

Vlerësim i ndikimeve mbi ambientin jetësor (VNAJ) Temë e VNAJ-së janë projekte, të caktuara me rregullore nënligjore, të cilat për shkak të karakterit të tyre, vëlllimit ose vendit në të cilin kryhen mund të kenë ndikim të rëndësishëm mbi mjedisin jetësor. Procedura integrale për zbatimin e VNAJ-së është e vërtetuar me Ligjin dhe rregulloren nënligjore (dispozita për përcaktimin e projekteve dhe kritereve, mbi bazë të të cilave vërtetohet nevoja për zbatimin e procedurës për vlerësim të ndikimeve mbi mjedisin jetësor (Gazeta zyrtare e RM-së 74/05). Kompetencat formale për zbatimin e procedurave gjenden në Ministrinë për mjedis jetësor dhe planifikim hapsinor. NJVQL-të mund t‟a japin mendimin e tyre tek MMJPH në bazë të studimit për vlerësim të ndikimeve të projektit mbi mjedisin jetësor. Leje të integruara ekologjike Dispozita për përcaktimin e aktiviteteve të instalimeve për të cilat jepet leje për Ndalimin dhe kontrollin e integruar të ndotjes (NKIN), respektivisht leje për përshtatjen me plan operativ dhe orar kohor për dorëzimin e kërkesës për leje për përshtatjen me planin operativ (Gazeta zyrtare e RM-së nr.89/05) i definon llojet e aktiviteteve të cilat i nënshtrohen regjimit të lejeve ekologjike, si dhe orarit kohor për dërgimin e kërkesës për leje për instalimet ekzistuese. Varësisht prej madhësisë së instalimeve, në kontribut të kësaj dispozite është kryer rangim i dy llojeve të lejeve : (i) A-leje e integruar (Kontributi 1 i Dispozitës) dhe (ii) B- leje e integruar (Kontributi 2 i Dispozitës), si për instalimet e reja ashtu edhe për instalimet ekzistuese. Instalimet ekzistuese dërgojnë kërkesë për marrjen e lejes për përshtatje me planin operativ në interval kohor prej gjashtë muajsh të përcaktuar në mënyrë të veçantë për secilin sektor industrial, duke filluar prej 01.01.2006, deri më 31.12.2008. Përshtatje e plotë e të gjithë sektorëve me kërkesat e legjislaturës parashikohet deri më vitin 2014. Organi kompetent për dhënien e lejeve ekologjike për instalimet e reja dhe ekzistuese për aktivitetet në Kontributin 2 nga Dispozita, dmth. B-leje të integruara ekologjike dhe B-leje të integruara ekologjike për përshtatjen me planin operativ është kryetari i komunës në rajonin e të cilës gjendet instalacioni. Procedurën për dhënien e lejeve e zbaton administrata komunale ose administrata e përbashkët e formuar nga dy ose më shumë komuna. Procedura për marrjen e B-lejes së integruar ekologjike është e përcaktuar në Rregulloren për procedurën e marrjes së B-lejes së integruar ekologjike (Gazeta zyrtare nr.04/06). Monitorim i mjedisit jetësor Për zbatim të monitorimit të mediumeve dhe sferave të mjedisit jetësor themelohet rrjet shtetëror për monitorim i cili përbëhet nga rrjete shtetërore për monitorim për mediume dhe sfera më të veçanta të mjedisit jetësor. Në nivel lokal, NJVQL-të mund të formojnë rrjete lokale për monitorim. Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapsinor(MMJPH) mund t‟a delegojë zbatimin e monitorimit nga rrjeti shtetëror në NJVQL. NJVQL-të janë të obliguara që pa pagesë, të dhënat nga monitorimi t‟i dorëzojnë në MMJPH. Sistemi informativ

232

NJVQL-të mund të themelojnë dhe mirëmbajnë:

Regjistër për materiet ndotëse dhe substancat dhe karakteristikat e tyre për rajonin e tyre.

Kadastër për mjedisin jetësor për rajonin e tyre.

NJVQL-ja është e obliguar t‟i dorëzoje tek MMJPH-të, të dhënat e Regjistrit dhe Kadastrit. Qasje informacioneve për mjedisin jetësor NJVQL-të janë një ndër subjektet të cilat posedojnë informacione për mjedisin jetësor dhe janë të obliguara të përcaktojnë person të autorizuar që do të jetë përgjegjës për realizimin e të drejtës për qasje në informacione për mjedis jetësor, si edhe të sigurojnë hapësirë në të cilën kërkuesit do të mund t‟i shqyrtojnë ose të kryejnë shqyrtim të informacioneve të kërkuara për mjedisin jetësor. Secili ka të drejtë, pa qenë i obliguar t‟a tregojë interesin e vet, nga subjektet të cilët posedojnë informacione për mjedisin jetësor, ndër të cilat është edhe NJVQL-ja, të kërkojë të dhëna të vërtetuara dhe informacione që kanë të bëjnë me mjedisin jetësor. Ligji i përcakton dispozitat themelore për:

Formën e të dhënave që janë në qasje Kushtet të cilat kanë të bëjnë me kërkesën për informacione Formën në të cilën dërgohet informacioni i kërkuar Refuzimi i dhënies së informacionit Mbledhja, shpallja dhe azhurnimi i informacioneve për mjedisin jetësor Kompenzimi i shpenzimeve për dhënien e informacioneve të kërkuara

Ligji për menaxhim me mbeturinat Me ligjin për menaxhim me mbeturina (Gazeta zyrtare e RM-së nr. 68/04, nr. 71/04 dhe nr.107/07) definohet koncept i integruar dhe preventiv për menaxhim me mbeturina i cili përfshin:

Planifikimin (strategjia, planet dhe programet); Veprimi (mbledhja, selektimi, transportimi, largimi etj.) me lloje të ndryshme të

mbeturinave; Vend për hedhjen e mbeturinave dhe djegien e mbeturinave; Import, eksport dhe tranzit i mbeturinave; Monitorim dhe sistem informativ.

Ligji për menaxhim me mbeturinat është i ndërtuar në bazë të konceptit fundamental ose kierarkisë për menaxhim me mbeturinat, që opcionet e ndryshme për menaxhim me mbeturina i kategorizon nga më e mira në më të keqe, në bazë të renditjes në vijim (Dijagram):

1. Preventivë: (reduktim/ minimizim të krijimit të mbeturinave) 2. Përdorimi i sërishëm 3. Reciklim/kompostim 4. Shfrytëzimi i energjisë që gjendet në mbeturina përmes djegies 5. Largimi i (vendit për hedhjen e mbeturinave)

Dijagram- Kierarki për menaxhim me mbeturina/prioritet gjatë menaxhimit me mbeturina

233

Proporcion i rëndësishëm i kompetencave dhe përgjegjësive janë bartur nga niveli qendror në nivel të njësive për vetqeverisje lokale. Kjo i referohet në veçanti menaxhimit me mbeturina komunale (jo të rrezikshme), edhe atë, si në pjesën e planifikimit të menaxhimit me mbeturina, ashtu edhe në pjesën e zbatimit direkt të përgjegjësive ligjore. Ligji i definon kërkesat për dokumentet programore dhe të planeve për menaxhim me mbeturinat. Dokumentet themelore për planifikimin dhe zhvillimin e menaxhimit me mbeturina janë:

1. Strategjia kombëtare për menaxhim me mbeturina (e sjell Qeveria për periudhë prej 12 vjetësh me propozim të MMJPH-së);

2. Plani Kombëtar për menaxhim me mbeturina (e sjell MMJPH-ja për periudhë 6 vjeçare); 3. Program kombëtar për menaxhim me mbeturina (sillet për periudhë njëvjeçare); 4. Plane dhe programe të NJVQL-së për menaxhim me mbeturina.

Planet për menaxhim me mbeturina të NJVQL-së duhet të jenë në pajtim me planin Kombëtar për menaxhim me mbeturina të Republikës së Maqedonisë dhe sillen në periudhë jo më të shkurtër se tre vjet, dhe jo më të gjatë se gjashtë vite. Për realizimin e planit, komuna është e obliguar të sjellë Program për menaxhim me mbeturina. E njejta sillet për periudhë një vjeçare. NJVQL-të janë të obliguara t‟i shpallin në publik planet dhe programet për menaxhim me mbeturina, dhe realizimi i të njejtave financohet me mjetet e buxhetit të komunave, kredi, donacione, pagesa dhe resurse tjera të mjeteve. Strategjia e parë Kombëtare për menaxhim me mbeturina e Maqedonisë ka të bëjë me periudhën prej vitit 2008 deri 2020. Në të janë identifikuar kahjet strategjike për zhvillim të sistemit integrues kombëtar për menaxhim me mbeturina. Plani i parë Kombëtar për menaxhim me mbeturina të ngurta i Maqedonisë i referohet periudhës prej vitit 2006 deri 2012. Plani i identifikon gjendjet në vijim lidhur me menaxhimin me mbeturina në nivel kombëtar, masat dhe aktivitetet për përmirësim të të njejtave, rekomandime për themelimin e sistemit rajonal për menaxhim me mbeturinat, instrumente ekonomike adekuate për mbulimin e shpenzimeve etj. Ky dokument paraqet kornizë për përpunimin dhe sjelljen e planeve dhe programeve në nivel komunal. Në pjesën e veprimit me mbeturinat jo të rrezikshme komunale, NJVQL-të i përcaktojnë rregullat e posaçme me dispozitë të veçantë. Gjatë kësaj, mbledhja, transportimi dhe trajtimi i mbeturinave komunale, si dhe mirëmbajtja e vendeve për mbledhje selektive janë shërbime publike me rëndësi lokale. Komunat janë të obliguara të mundësojnë plotësim të përgjegjësive

234

ligjore për ballafaqim me mbeturinat jo të rrezikshme komunale. Një ose më shumë komuna mund të themelojnë vend për hudhjen e mbeturinave jo të rrezikshme dhe inerte. Sistemi për menaxhim të integruar me mbeturinat përfshin:

Mbledhjen dhe transportin e mbeturinave /leje për mbledhjen dhe transportimin e mbeturinave/ Selektim i mbeturinave Përpunim dhe deponim i mbeturinave

/leje për zbatim të përpunimit, trajtim dhe/ose deponim të mbeturinave dhe leje tjera: NKIN; leje për ndërtim/

Në të shumtën e rasteve, përpunimi do të thotë: o Reciklim i fraksioneve joorganike (PET, metal, letër . . .) o Kompostimi i frakcioneve organike

Largimi i mbeturinave, me zbatim të operacioneve të posaçme: o Deponim, djegie. . .

në vende/lokacione të veçanta të caktuara në objekte të ndërtuara/instalacione në mënyrë të posaçme

NJVQL-të janë të obliguara të zhvillojnë dhe zbatojnë monitorim në nivel lokal për menaxhim me mbeturinat jo të rrezikshme. Ato janë, gjithashtu të obliguara të organizojnë sistem informativ në nivel lokal, me të cilën sigurohet mbledhje dhe prezantim i të dhënave për menaxhim me mbeturina jo të rrezikshme, ndërsa kanë të drejtë të udhëheqin Kadastër për territorin e tyre, në të cilin do t‟i evidentojnë shkaktuesit apo krijuesit e mbeturinave jo të rrezikshme.

Ligji për cilësinë e ajrit Në ligjin për cilësinë e ajrit (Gazeta zyrtare e RM-së nr. 67/04 dhe nr. 92/07) është e ndërthurur qasja e re për mbrojtjen e ajrit (ajri troposferik i jashtëm, jashtë kufijve të pronësisë së burimit, dhe në të nuk është i përfshirë ajri në vendin e punës). Ky instrument ligjor i rregullon masat për shmangien, pengimin ose uljen e efekteve të dëmshme nga ndotja e ajrit, përmes:

Vlerësimit të cilësisë së ajrit Vërtetimit të vlerave të kufijve në cilësi dhe emisione Planifikimi i mbrojtjes së ajrit Themelimi i sistemit për monitorim dhe sistemi informativ për cilësinë e ajrit Mbrojtja e ajrit nga ndotja e burimeve lëvizëse dhe stacionare.

Kompetencat e NJVQL-së në pajtim me dispozitat e Ligjit, janë para së gjithash në sferën e planifikimit të mbrojtjes dhe zbatimit të sistemit për monitorim dhe sistemit informativ. Burime të ndotjes së ajrit janë:

Instalime në të cilat zhvillohen procedurat teknologjike dhe djegia e mbeturinave, si dhe objekte energjetike të cilat emërohen me emër të përbashkët burime stacionare;

motorë me djegie të brendshme të ndërtuara në lokomotiva, anije, aeroplanë dhe automjete të cilat emërohen me emër të përbashkët - burime të lëvizshme;

djegia e të gjitha llojeve të lëndëve djegëse, dhe dukuri natyrore

Burime stacionare të cilat janë më të rëndësishme për NJVQL-të duhet të projektohen, pajisen, mirëmbahen dhe të punojnë në mënyrë e cila nuk do të sjellë në lëshimin e substancave

235

ndotëse në masë më të madhe nga vlerat e caktuara të kufijve për emision. Këtë obligim të NJVQL-së duhet t‟a kenë parasysh gjatë dhënies së lejeve për ndërtim, respektivisht të kenë kujdes, objektet të cilat ndërtohen në rajonin e tyre, dhe për të cilat ata janë kompetent të japin leje për ndërtim, i përmbushin standardet e caktuara me qëllim të zvogëlimit të emisioneve të ajrit. Kjo kompetencë për NJVQL-në është shumë e rëndësishme gjatë dhënies së B lejeve të integruara ekologjike për instalimet që janë në kompetencë të tyre, si dhe për instalimet të cilat janë më të vogla dhe për të cilat nuk jepen leje të integruara ekologjike. Menaxhimi me cilësinë e ajrit zbatohet përmes:

vlerësimit të cilësisë së ajrit, dhe sjelljes dhe zbatimit të dokumenteve të planeve në të cilat planifikohen dhe vërtetohen

masat dhe aktivitetet të cilat ndërmerren për përmirësimin ose mirëmbajtjen e nivelit të cilësisë së ajrit.

Vlerësimi i cilësisë së ajrit bëhet mbi bazë të matjeve të rregullta përmes rrjeteve shtetërore dhe lokale dhe matjeve të burimeve të ndotjes, me përfshirje sipas mundësisë të teknikave të modelimit. Vlerësimi i cilësisë së ajrit është i rëndësishëm për shkak të përcaktimit të zonave dhe

aglomeratëve ). Cikli i planifikimit përfshin disa dokumente themelore të planeve në nivel të ndryshëm kierarkik:

(i) niveli nacional:

Plani nacional (e sjell Qeveria, me horizont kohor prej së paku 8 vjetësh) Programi vjetor nacional për realizimin e Planit (e sjell Qeveria)

(ii) Niveli lokal:

Programi për uljen e ndotjes dhe përmirësimit të cilësisë së ajrit (e sjell NJVQL-ja në

zonat aglomeratëve të identifikuara në procesin e vlerësimit të cilësisë së ajrit) Plani aksional për mbrojtjen e ajrit (e sjell NJVQL-ja në zonat e aglomeratëve, të

identifikuara në procesin e vlerësimit të cilësisë së ajrit) Përmbajtja indikative e Programit është dhënë në tekstin e ligjit. Problemet e identifikuar, analiza e gjendjes si dhe propozim-masat për përmirësimin e tyre janë shtyllat themelore të dokumenteve të tilla i cili është bazë për krijimin e politikave në nivel lokal për mbrojtjen e ajrit. Duhet të përmendet fakti se për ato zona dhe aglomeratë të cilat në Planin Nacional janë të vërtetuara si prioritet në varësi nga shkalla e tejkalimit të vlerave të kufijve, Programën e sjell Qeveria në bashkëpunim me komunat e tanguara. Krahas kësaj, në zonat dhe aglomeratët me rrezik të evidentuar dhe real NJVQL-të janë të obliguara të sjellin plane aksione, të cilat në veçanti i definojnë masat afatshkurtëra për uljen dhe mënjanimin e rrezikut, si dhe t‟a njohtojnë opinionin për këtë gjendje. NJVQL-të janë të obliguara t‟i publikojnë në opinion programet dhe planet aksionale. Në pajtim me parimin për qasje në informacion, NJVQL janë të obliguara të sigurojnë qasje në opinion të të dhënave dhe informacioneve të cilat i posedojnë.

Zona, pjesë e territorit të Republikës së Maqedonisë me kufij të definuar për qëllimet e vlerësimit dhe

menaxhimin me cilësinë e ajrit. Aglomerat është zona në të cilën dendësia e popullatës është mbi 250.000 banorë në km2, ose aty ku dendësia

e popullatës është më e vogël se 250.000 banorë, por aty ku dendësia e popullatës në 1 km2 e arsyeton nevojën për vlerësim të cilësisë së ajrit dhe menaxhimit me të.

236

NJVQL-të kanë mundësi të themelojnë rrjete lokale për monitorim, pas marrjes paraprake të mendimit nga Ministria për mjedis jetësor dhe Planifikim Hapsinor (MMJPH). Planifikimi i këtyre rrjeteve, metodologjinë e monitorimit dhe dorëzimi i të dhënave i përcakton MMJPH-ja.

Ligji për mbrojtjen e natyrës Ligji për mbrojtjen e natyrës (Gazeta zyrtare e RM-së nr. 67/04) e rregullon mbrojtjen e natyrës përmes mbrojtjes dhe shfrytëzimit të qëndrueshëm të llojllojshmërisë biologjike dhe vendore dhe mbrojtja e trashëgimisë natyrore. I njejti përfaqëson kornizë integrale për mbrojtjen e llojeve, vendbanimeve të tyre dhe eko-sistemet dhe e merr parasysh shfrytëzimin e organizmave gjenetik të modifikuar. Ligji për mbrojtjen e natyrës (Gazeta zyrtare e RM-së nr.67/04) e rregullon mbrojtjen Qëllimi i këtij ligji është mbrojtja e llojllojshmërisë biologjike përmes themelimit të zbatimit të sistemit të masave dhe aktiviteteve për mbrojtjen e llojeve të egra, materialin e tyre gjenetik, vendbanimet natyrore dhe eko-sistemet, për shkak të shfrytëzimit të qëndrueshëm dhe mirëmbajtjes së balansit në natyrë, në territorin e vendit. Mbrojtja e natyrës përfshin:

Masa të përgjithshme për mbrojtjen e natyrës Masa për mbrojtjen e llojllojshmërisë biologjike Masa për rajonet e mbrojtura Masa për mbrojtje të vendit Dispozita për mbrojtjen e mineraleve të rralla dhe fosileve.

NJVQL-të, në pajtim me dispozitat e Ligjit, kanë përcaktuar të drejta para së gjithash në sferën e mbrojtjes së trashëgimisë natyrore, dmth. rajonet e mbrojtura. Ligji kryen kategorizim të këtyre rajoneve në gjashtë kategori, ndërsa kompetencat formalo-ligjore për shpalljen e këtyre rajoneve janë të vendosura në nivel qendror. Prap se prap në procedurën për shpallje, NJVQL-të kanë mundësi të dorëzojnë propozim deri tek MMJPH-ja për shpallje të ndonjë rajoni të mbrojtur, përmbajtja e të cilit jepet në Ligj. Kategori të rajoneve të mbrojtura, sipas vlerave natyrore, janë:

I. Rezervat i Rreptë Natyror (RRrN) II. Parku Kombëtar (PK) III. Monument i natyrës (MN) IV. Park natyror V. Vend i mbrojtur VI. Rajon për më shumë qëllime

Ky kategorizim përfaqëson implementim të tërë të të drejtave dhe standardeve të Unionit Ndërkombëtar për mbrojtjen e natyrës – IUCN, dhe përmban dispozita veçmas për secilën kategori. Ligji e njeh mundësinë rajon i përcaktuar i mbrojtur në Republikën e Maqedonisë të posedojë karakteristika të tilla, të cilat e vendosin në grupin e trashëgimisë natyrore botërore, dmth. mundësi për fitimin e statusit ndërkombëtar të mbrojtjes në kuadër të sistemit UNESCO. Në sferën e organizimit të mbrojtjes së natyrës NJVQL përfshin:

237

Menaxhimin me rajonet e mbrojtura – kategoria Park Kombëtar (PK), përmes përfaqësuesit të NJVQL-së në rajonin e të cilit ndodhet PK në Këshillin Drejtues të institucionit, dhe

Këshilli Kombëtar për mbrojtjen e natyrës, përmes përfaqësuesit të deleguar nga BNJVL-ja.

Ligji për mbrojtjen nga zhurma në mjedisin jetësor Me Ligjin për mbrojtje nga zhurma në mjedisin jetësor (Gazeta Zyrtare e RM-së nr. 79/07) vendoset kornizë ligjore për krijimin e kushteve të mira për jetesë të njerëzve dhe mbrojtje të mjedisit jetësor nga zhurma, si dhe ndërmarja e masave dhe aktiviteteve për shmangie, pengim dhe zvogëlim të zhurmës. Me Ligj nuk është përfshirë zhurma e cila është në vendin e punës dhe në ambientin e punës. Zhurma në vendin e punës është e rregulluar me Ligjin për mbrojtje gjatë punës dhe nuk është pjesë e ligjvënies për mbrojtjen e mjedisit jetësor. NJVQL-të janë një ndër bartësit themelor të përgjegjësisë për mbrojtje nga zhurma, dhe atë para së gjithash:

Përmes ndërmarrjes së masave konkrete në mbrojtjen nga zhurma para së gjithash në planifikimin e hapësirës (planifikimi urbanistik),

Përgatitja e planeve dhe programeve për mbrojtjen nga zhurma, dhe Ndërmarja e masave të kontrollit të burimeve të zhurmës (objekte turistiko-hotelierike

dhe objekte të cilat janë në të hapur, zhurma nga fqinjët, si dhe nga zbatimi i disa aktiviteteve të ndara)

Ky ligj thekson ndalim të përgjithshëm të emetimit të zhurmës në mjedisin jetësor e cila është mbi vlerat e kufijve të caktuara. Kjo tregon se secili me aktivitetin dhe veprimin e vet të cilin e kryen duhet t‟a mbajë veten nga krijimi i zhurmës mbi vlerat e caktuara të kufijve. Vlerat e kufijve do të përcaktohen me rregulla të veçanta të sjellura nga ana e MMJPH. Menaxhimi me zhurmë, i cili në themel e përfshin pakon e masave të cilat ndërmerren për shkak të mbrojtjes nga zhurma, kryhet përmes vlerësimit të nivelit të zhurmës përmes indikatorëve të zhurmës, vlerësimit të efekteve të dëmshme nga zhurma, sjellja dhe zbatimi i dokumentave të planeve dhe ndërmarrja konkrete e masave për mbrojtje nga zhurma. Ligji i përcakton këto dokumente të planeve:

Hartat strategjike për zhurmë në të cilat shfaqet vlerësimi global i nënshtrimit të vërtetuar të zhurmës në një rajon të caktuar që del nga burimet e ndryshme të zhurmës dhe në të cilat janë dhënë parashikimet për nënshtrimin e ardhshëm të zhurmës për atë rajon; dhe

Planet aksionale të cilat i vërtetojnë masat të cilat duhet të ndërmerren me qëllim të menaxhimit me problemet dhe efektet që kanë të bëjnë me zhurmën, duke përfshirë edhe masat për zvogëlimin e zhurmës.

Masat të cilat duhet t‟i ndërmarrin NVJQL-të për mbrojtje nga zhurma edhe atë:

të zbatojnë monitorim të zhurmës në pajtim me programet për monitorim; të kufizojnë ose të ndalojnë emetim të tingujve nga burimi që e emeton; të kryejnë matje dhe mbikqyrje permanente të gjendjes me zhurmën të zbatojnë vendosje të planifikuar në hapësirën e burimeve të zhurmës/ose ndërtimeve në planet hapsinoro-urbanistike të sigurojnë:

o zbatimin e masave dhe kushteve për mbrojtje nga zhurma përmes orarit të ndërsjellë në hapsirën e infrastrukturës, objekteve industriale, rezidenciale, rekreative dhe të tjera.

o Ta informojnë opinionin për gjendjen me zhurmën, dhe

238

o Të ndërmarrin masa të tjera me qëllim të mbrojtjes nga zhurma.

Nga të gjitha masat e përmendura më lartë për mbrojtje nga zhurma më e rëndësishmja është masa me të cilën duhet në mënyrë të obliguar në planet hapsinore dhe urbanistike të kihet kujdes në nivelin e zhurmës që mund të krijohet përmes zbatimit të planeve, e veçanërisht të kihet kujdes gjatë dhënies së lejeve të ndërtimit se vallë në dokumentacionin teknik të projektit për ndërtim të objektit, për të cilin është kompetent NJVQL, janë të futura standardet dhe masat mbrojtëse për mbrojtje nga zhurma. Kjo është me rëndësi të veçantë për shkak se

NJVQL mund ta refuzojnë pranimin e objektit ose të mos lëshojnë leje për ndërtim nëse

masat për mbrojtjen nga zhurma nuk janë të zbatuara. Për shkak të kësaj, Ligji i përcakton përgjegjësitë sipas të cilës planet hapsinore dhe urbanistike obligueshëm duhet të përmbajnë masa për mbrojtje nga zhurma. NJVQL-të janë të obliguara të vërtetojnë se dokumenti i planeve për objektin, i cili është temë e lejes për ndërtim, i ka përmbushur kushtet e veçanta dhe masat lidhur me standardet për zhurmë. Për monitorim të zhurmës në territorin e Republikës së Maqedonisë krijohet rrjet shtetëror për monitorim me të cilin menaxhon MMJPH. NJVQL-të mund të themelojnë rrjete lokale për monitorim të zhurmës në mjedisin jetësor pas marrjes paraprake të mendimit nga MMJPH. Rrjetet lokale për monitorim nuk janë të obliguara dhe ato mund të themelohen nëse NJVQL mendojnë se janë të nevojshme për shkak të sigurimit të shqyrtimit të plotë të nivelit të zhurmës e cila krijohet në rajonin e tyre. Për rrjetin lokal për monitorim, NJVQL sjellin programe vjetore për monitorim të cilat dorëzohen tek MMJPH. Metodologjia dhe mënyra e monitorimit, si dhe kushtet për punën e rrjeteve dhe monitorimit i vërteton MMJPH. Zbatimi i monitorimit të zhurmës mund të kryhet nga ana e organizatave dhe institucioneve profesionale, si dhe nga persona juridik dhe fizik të cilët janë të autorizuar nga ana e MMJPH. Kryetarët e komunave të NJVQL-së munden që monitorimin për burime të veçanta t‟ua besojnë personave të autorizuar për rajonin e NJVQL-së. Njëkohësisht, dy apo më tepër NJVQL mund të formojnë shërbime të përbashkëta dhe t‟ia besojnë monitorimin e zhurmës ndonjë personi të autorizuar. Të dhënat nga monitorimi në mënyrë të obligueshme dorëzohen tek MMJPH, dhe të njejtat janë në qasje për opinionin. MMPHJ themelon dhe mirëmban sistem të vetëm informativ për gjendjen me zhurmën në mjedisin jetësor dhe kadastër për krijues të zhurmës në mjedisin jetësor. NJVQL-të gjithashtu mund të themelojnë dhe mirëmbajnë kadastre të krijuesve të zhurmës në mjedisin jetësor për rajonin e tyre. Nëse e themelojnë kadastrin, të dhënat duhet së paku një herë në muaj t‟i dërgojnë në MMPHJ.

Ligji për ujërat Ky tekst ligjor bazohet në qasje integruese për menaxhim me resurset e ujit (duke i përfshirë: planifikimin e menaxhimit të nivelit të rajoneve ku derdhen ujëra, shfrytëzimit të ujërave, mbrojtjes nga ndotja, mbrojtjes nga veprimi i dëmshëm i ujërave, si dhe objekteve dhe shërbimeve të ujësjellësit). Ky ligj i përcakton ndarjen e kompetencave midis pjesëmarrësve të ndryshëm. Menaxhimi me ujërat i përfshin të gjitha masat dhe aktivietet për:

Shfrytëzim racional dhe efikas të ujërave Zhvillim i qëndrueshëm i resurseve të ujërave Mbrojtja e ujërave, dhe Mbrojtja nga ndikimi i dëmshëm i ujërave.

239

Një pjesë e konsiderueshme e kompetencave në sistemin e tërë për shfrytëzim, mbrojtje dhe menaxhim me ujërat është i vendosur në NJVQL. Në tekstin që vijon është bërë një shqyrtim i kompetencave më të rëndësishme të NJVQL-së në kontekst të draft Ligjit për ujëra. Dispozita të përgjithshme Në përputhje me dispozitat e përgjithshme në Ligjin, menaxhimin me ujërat kryhet për rajonet ku derdhen lumenjtë, në njësi hidrografike, duke e pasur parasysh lidhshmërinë e ndërsjellë të ujërave sipërfaqësor dhe nëntokësor, ku kufijtë administrativo-territorial të rajonit të NJVQL-së nuk do të paraqesin pengesë për menaxhim të integruar të rajoneve ku derdhen lumenjtë. Shfrytëzimi i ujërave Realizimi i interesit publik gjatë përdorimit të ujërave zbatohet me ndarjen e të drejtës për ujë personave juridik dhe fizik. E drejta në ujë arrihet në bazë të lejes për shfrytëzim të ujit për veprime dhe aktivitete të cilat janë të caktuara me Ligj. Të njejtën e jep MMJPH pas një kërkese të bërë, ndërsa në procedurën e dhënies, me të drejta dhe përgjegjësi të caktuara merr pjesë NJVQL-ja ku do të kryhet aktiviteti, para së gjithash:

Përmes dorëzimit të mendimit në të shkruar deri tek MMJPH lidhur me kërkesën, dhe Mundësi për organizimin e debateve publike lidhur me kërkesën.

Bartësi i të drejtës së ujit mund të jetë edhe NJVQL, në kushte, mënyrë dhe procedurë të caktuara me Ligj. Aktivitetet ekonomike të cilat realizohen përmes shfrytëzimit të ujit mund të kryhen përmes ndarjes së koncesionit për shfrytëzim të ujërave në një kohë të caktuar. Veprimet për të cilat nevojitet koncesion janë të caktuara me Ligj. Koncesionin e jep Qeveria pas një propozimi të dhënë nga ana e MMJPH , i themeluar në projekt të koncesionit.Për zbatimin e procedurës për ndarje të koncesionit, Qeveria themelon Komision, në të cilin përfaqësues të vet delegon NJVQL-ja në rajonin e të cilës do të kryhet projekti i koncesionit. Planifikimi Dokumente themelore për planifikim dhe zhvillim të menaxhimit me ujëra janë:

1. Strategjia kombëtare për ujëra (e sjell Kuvendi i Republikës së Maqedonisë për periudhë prej 30 vitesh në propozim të Qeverisë);

2. Bazë e ujësjellësit e Republikës së Maqedonisë (e sjell Kuvendi i Republikës së Maqedonisë për periudhë prej 30 vitesh në propozim të Qeverisë);

3. Plane për menaxhim me derdhjet e lumenjve (i sjell Qeveria për periudhë prej 6 vitesh në propozim të MMJPH).

Mbrojtja e ujërave (ujërat e zeza urbane) Për derdhjen e ujërave të zeza në recipient, Ligji sjell kërkesë për marjen e lejes për derdhjen e ujërave. Në kontekst të ujërave të zeza, përgjegjësia për dorëzimin e kërkesave të tilla ka të bëjë edhe me NJVQL-në. Si përgjegjësi e përgithshme NJVQL-të janë të obliguara t‟i grumbullojnë, dërgojnë dhe t‟i pastrojnë ujërat e zeza të cilat dalin apo krijohen në rajonin e tyre, duke i përfshirë edhe largimin e mbeturinave. Ato janë të obliguara të sigurojnë që ujërat e zeza urbane të cilat hyjnë në sistemet kollektore, para lëshimit (derdhjes) në mënyrë adekuate të trajtohen, si dhe të sigurojnë se:

240

1. Stacionet pastruese projektohen, ndërtohen, eksploatohen dhe mirëmbahen në mënyrë e cila mundëson punë të suksesshme në kushte klimatike lokale;

2. Ujërat e zeza të pastruara dhe mbeturinat e fituara me trajtimin e ujërave të zeza të përdoren sërish, çdoherë kur kjo nevojitet;

3. Mënjanimi i ujërave të zeza dhe mbeturinat nuk guxon të sjellin në ndikime negative mbi mjedisin jetësor.

NJVQL, gjithashtu janë të obliguara për:

1. Sigurimin, përmirësimin dhe zgjerimin e sistemeve të kanalizimit, si dhe pastrimin dhe mirëmbajtjen e ujësjellësve;

2. Kujdesen për zbrazjen e gropave të ujërave të zeza, në bazë të nevojave; 3. Të mundësojnë derdhjen e ujërave të zeza industriale në sistemet e kanalizimit në

pajtim me ligjin dhe të sigurojnë kushte për dërgimin, mbledhjen dhe pastrimin e tyre; dhe

4. Të sigurojnë monitorim.

Përgjegjësi e përbashkët e nivelit qendror dhe lokal të administratës, dmth. të Qeverisë dhe NJVQL-së të sigurohen:

1. Ekzistimi i sistemit për mbledhjen e ujërave të zeza në secilin vendbanim me më shum se 2000 banorë dhe pastrim adekuat i ujërave të zeza para lëshimit (derdhjes) në ujërat recipiente në nivel i cili i plotëson qëllimet e cilësisë;

2. Pastrim adekuat i të gjitha ujërave të zeza të cilat lëshohen (derdhen) nga sisteme për mbledhjen e ujërave të zeza nga vende të banuara me më pak se 2000 banorë të evidenutar;

3. Pastrimi i ujërave të zeza sekundar (biologjik) apo adekuat në të nga sistemet për mbledhjen e ujërave të zeza nga vende të banuara me më shumë se 2000 banorë të evidentuar; lëshohen në zona të ndjeshme për lëshimin (derdhjen) e ujërave të zeza urbane.

MMJPH i definon kushtet më të afërta për mbledhjen, dërgimin dhe pastrimin, mënyrën dhe kushtet për projektim, ndërtim dhe eksploatim të sistemeve dhe stacioneve për pastrim të ujërave të zeza urbane. Mbrojtja nga ndikimi i dëmshëm i ujërave Mbrojtja nga ndikimi i dëmshëm i ujërave përfshin aktivitete dhe masa për mbrojtjen dhe sigurimin nga vërshimet, mbrojtjen nga erozioni dhe rrëket, mbrojtja nga ngrirja e trupave të ujërave sipërfaqësor, si dhe largimi i pasojave nga aktivitetet e tilla të dëmshme të ujërave. Për mbrojtjen dhe sigurinë nga vërshimet dhe për mbrojtjen nga ndikime tjera të dëmshme të ujit në rajonet urbane janë kompetente NJVQL-të. Ligji i vërteton kompetencat direkte të NJVQL-ve në pjesën e mbrojtjes nga vërshimet, rregullimit dhe mirëmbajtjes së ujërave sipërfaqësor, mbrojtja nga erozoini dhe rregullimin e rrëkeve, si dhe mbrojtja dhe përmirësimi i regjimit të ujërave me nxjerrje të rërës, gurit nga shtrati dhe brigjet e trupave të ujërave sipërfaqësor. Gjithashtu, janë të vërtetuara edhe përgjegjësitë për informim. MMJPH-ja siguron dhe e ndjek koordinimin e aktiviteteve të cilat ndërmerren nga organet kompetente të NJVQL-së. Monitorim i trupave të ujit Për shkak të monitorimit të trupave të ujit, nën kompetencë të MMJPH-së, krijohet rrjet shtetëror hidrologjik për të monitoruar. Për trupat e ujit të cilat nuk janë përfshirë nga rrjeti shtetëror, vendosen rrjete lokale për monitorim. NJVQL-të e zbatojnë dhe janë përgjegjëse për

241

realizimin, punën, mirëmbajtjen dhe zhvillimin e rrjetit lokal për monitorim të gjendjes. NJVQL-të sjellin Program për monitorim të ujërave të cilat përfshihen me rrjetet lokale.

4.2. Shërbime të cilat jepen përmes Qendrave Komunale për shërbime

Në bazë të kompetencave të dhëna NJVQL-ve, të vëna në ligjvënien e Maqedonisë për menaxhim me mjedisin jetësor, si shërbime prioritare të cilat NJVQL-të duhet t‟i japin përmes Qendrave Komunale për Shërbime drejt qytetarëve dhe klientëve të tyre mund të numërohen:

Qasja në informacione të cilat kanë të bëjnë me mjedisin jetësor, duke përfshirë edhe të drejtën për shqyrtimin e dokumenteve të planeve dhe të tjera në sferën e mbrojtjes së mjedisit jetësor

Zbatimi i procedurave për lëshimin e lejeve integruese ekologjike, të cilat janë në kompetenca të tyre, duke mundësuar kështu realizimin e të drejtës së qytetarëve që të marrin pjesë në sjelljen e vendimit për lëshimin e lejeve, sipas procedurës së caktuar ligjore.

Qasje në informacionet të cilat kanë të bëjnë me mjedisin jetësor Në bazë të Ligjit për mjedisin jetësor, NJVQL-të janë një nga subjektetet të cilat posedojnë informacione për mjedisin jetësor dhe janë të obliguara që të përcaktojnë person të autorizuar që do të jetë përgjegjës për realizimin e të drejtës për qasje të informacioneve për mjedisin jetësor, si dhe të sigurojnë hapsirë në të cilën kërkuesit do të mund t‟i shqyrtojnë informacionet e kërkuara për mjedisin jetësor. Secili ka të drejtë, pa pasur në këtë rast nevojë t‟a dëshmojë interesin e vet, nga subjektet të cilat posedojnë informacione për mjedisin jetësor, midis të cilave janë edhe NJVQL-të, të kërkojë të dhëna dhe informacione të vërtetuara të cilat kanë të bëjnë me mjedisin jetësor. Lloje të të dhënave Të dhënat dhe informacionet të cilat kanë të bëjnë me mjedisin jetësor, dhe të cilat mund të jenë lënda e kërkesës, mund të kenë lidhje me:

Gjendjet e mediumeve të mjedisit jetësor (uji, ajri, toka) dhe sferat e mjedisit jetësor (natyra, mbeturinat, zhurma, vibracionet, klima, rrezatimi)

Faktorët të cilët ndikojnë ose do të mund të ndikonin në mjedisin jetësor (emisionet në mjedisin jetësor, energjia, rrezatimi, zhurma etj.)

Aktivitetet ose masat, ligjvënia, planet, programet, kontratat dhe dokumentet tjera të cilat kanë të bëjnë me çështje lidhur me mjedisin jetësor

Raportet për implementim të ligjeve dhe dispozitave tjera të cilat kanë të bëjnë me mjedisin jetësor

Analizat financiare dhe ekonomike për masat dhe aktivitetet e ndërmara lidhur me mjedisin jetësor

Gjendjet që kanë të bëjnë me jetën dhe shëndetin dhe me sigurinë e njerëzve. Forma e të dhënave dhe dorëzimi i informacioneve E drejta e qasjes në informacione realizohet në formë të shkrimit, vizualisht, audio, elektronike ose në çfarëdo lloj forme tjetër që është në qasje. Informacioni dorëzohet deri tek kërkuesi në formën e kërkuar, përveç nëse:

242

I njejti tanimë ekziston në formën e përcaktuar paprakisht ose Nëse është më mirë që i njejti informacion të dorëzohet në formë ndryshe nga ajo siç

kërkohet, ku NJVQL është e obliguar të sjell vendim me të cilin arsyetohet se pse informacioni dorëzohet në formë tjetër.

Nëse informacioni nuk mund të dorëzohet në formën e kërkuar, NJVQL është e obliguar që në afat prej shtatë ditësh nga pranimi i kërkesës t‟a informojë kërkesën për arsyen për të cilën informacioni dorëzohet në formë ndryshe nga e kërkuara. Sigurimi i qasjes në informacione NJVQL, si subjekte të cilat posedojnë informacione për mjedisin jetësor, janë të obliguara që të sigurojnë qasje në të njejtat:

Në afatin më të shkurtër që është e mundur, por jo më vonë se një muaj nga dita e pranimit të informacionit.

Më së voni dy muaj pas pranimit të kërkesës, nëse vëllimi dhe ndërlikueshmëria e informacionit janë të atilla që periudha prej një muaji nuk është e mjaftueshme për kompletimin e informacioneve.

Me rregullore të posaçme, MMJPH duhet t‟a caktojë mënyrën dhe procedurën e sigurimit të qasjes në informacione lidhur me mjedisin jetësor. Refuzimi që të jepet informacion NJVQL mund t‟a refuzojë kërkesën për dhënien e informacioneve për mjedisin jetësor në rast kur:

Kërkesa është e adresuar tek një institucion joadekuat, dmth. NJVQL nuk e posedon informacionin e duhur. NJVQL është e obliguar t‟a lajmërojë kërkuesin cili subjekt e posedon informacionin e kërkuar.

Kërkesa ka të bëjë me informacionin konkret, respektivisht është shumë e përgjithshme. NJVQL është e obliguar që në afat kohor jo më të gjatë se 15 ditë nga pranimi i kërkesës, me shkrim, ta njoftojë kërkuesin për formën, përmbajtjen dhe vëllimin e kërkesës.

Kërkesa siç shihet është e paarsyeshme. Kërkesa ka të bëjë me informacione të cilat janë në fazën e formimit të mëtejm ose

shërben për nevojë dhe komunikim të brendshëm.

Gjatë refuzimit që të jepet informacion, NJVQL-të janë të obliguara që të sjellin zgjidhje, respektivisht përfundim në formë të shkruar me të cilën refuzohet dhënia e informacioneve, dhe e cila duhet t‟i përmbajë arsyet për refuzimin, si dhe mësim ligjor për mundësitë e ankesës. Zgjidhja ose përfundimi dorëzohet jo më vonë se një muaj nga dita e pranimit të kërkesës për informacion, respektivisht jo më vonë se dy muaj, nëse informacioni i kërkuar është me vëllim dhe kompleksitet më të madh. Kërkuesi ka të drejtë në ankesë deri tek MMJPH, dhe mund të ngrejë ankesë për fillim të kontestit administrativ para gjyqit kompetent. Pagesa për shpenzimet e bëra për dhënien e informacioneve NJVQL-të, sipas rregullës, nuk paguajnë për dhënien e informacioneve të kërkuara, përveç në raste të caktuara. Hulumtimi i regjistrave ose evidencave të të dhënave, si dhe kontrollimi i informacioneve në vendet ku ruhen ose mirëmbahen, bëhet falas.

243

Me rregullore të posaçme, Qeveria e Republikës së Maqedonisë duhet t‟i përcaktojë rastet dhe shumën e pagesës së harxhimeve për dhënien e informacioneve. Shuma e pagesës duhet të jetë e arsyeshme dhe të mos i tejkalojë harxhimet reale për përgatitjen dhe dhënien e informacioneve. Shuma e pagesës duhet të jetë e arsyeshme dhe të mos i tejkalojë harxhimet reale të përgatitjes dhe dhënies së informacioneve.

Procedura dhe kushtet për qasje në informacione për mjedisin jetësor

Kërkesa për informacione

QENDRA KOMUNALE PËR

SHËRBIME

Njësia për mjedisin jetësor në

NJVQL

Afate për përgjigje

Informacione në formën e kërkuar:

Në formë të shkruar

vizuele audio elektronike

JO më vonë se NJË muaj nga kërkesa

JO më vonë se DY muaj nga kërkesa

/nëse informacioni ka vëllim dhe ndërlikueshmëri më të madhe/

(nevojitet sqarim për shkak të arsyeve për të

cilat zgjatet afati)

REFUZIM të jepet informacion

NJVQL-të janë të obliguara të sjellin vendim, respektivisht të sjellin përfundim në formë të shkruar që do t‟i përmbajë arsyet për refuzimin si dhe një këshillë ligjore. Vendimi/përfundimi të dorëzohet në kuadër të afateve të lartëpërmendura.

Kërkesa për informacione

ADMINISTRATA E NJVQL-së

Sh

qy

rtim

të d

ok

um

en

tev

e t

ë p

lan

ev

e :

o L

EA

P

o P

lan

/pro

gra

m p

ër

men

axh

im m

e m

be

turi

na

të

NJV

QL

-së

o K

ad

astr

e d

he

reg

jistr

a të

nd

otë

sve

o P

lan

e p

ër

mb

rotje

n e

ajrit

o A

kc

ion

i p

la

nov

i z

a b

u~

av

a, i

tn

.

Hapësirë për shqyrtim të dokumenteve

4.3. Ndërprerja dhe kontrolli i integruar i ndotjes – NKIN Ndërprerja dhe kontrolli i integruar i ndotjes – NKIN është regjim për dhënien e lejeve ekologjike të llojeve të caktuara të aktiviteteve industriale (metalurgjisë, kemikaljeve, energjetikës, industrisë së mineraleve etj.) duke përfshirë aktivitete në sferën e bujqësisë intenzive dhe menaxhimit me mbeturina. Qëllimi i këtij procesi është përmes qasjes integruese, dmth. me një leje, në mënyrë të plotë të përfshihen dhe rregullohen ndikimet mbi mjedisin jetësor të cilat janë rezultat i aktiviteteve industriale. Në fakt, NKIN mundëson:

Minimalizim dhe kontroll të emisioneve të ndotjes së mediumeve të mjedisit jetësor (ajrit,

ujit dhe tokës); Menaxhim i qëndrueshëm me mbeturinat; Minimalizim dhe kontroll i emisioneve të zhurmës dhe vibracioneve, dhe Efikasiteti i energjisë.

Llojet e aktiviteteve (instalimeve) të cilat janë të obliguara për sigurimin e lejes ekologjike janë të theksuara në kontributet e Dispozitës për përcaktimin e aktiviteteve për instalim për të cilat jepet leja për NKIN, respektivisht leja për përshtatje me planin operues dhe orarin kohor për dorëzimin e kërkesës për leje për përshtatje me planin operues (Gazeta zyrtare e RM-së nr. 89/05). Kjo dispozitë e definon orarin kohor për dorëzimin e kërkesës për leje për instalimet ekzistuese. Varësisht nga madhësia e instalimeve, në kontributet e kësaj dispozite është zbatuar një gradacion i dy llojeve të lejeve: (i) A- leje e integruar (Kontributi 1 i dispozitës ) dhe (ii) B- leje e integruar (Kontributi 2 i Dispozitës, si për instalimet e reja ashtu edhe për ato të atyre ekzistuese. Instalimet ekzistuese dorëzojnë kërkesë për marrjen e lejes për përshtatje me planin operues në intervalin kohor prej gjashtë muajsh i përcaktuar në mënyrë të veçantë për secilin sektor industrial, duke filluar që nga 01.01.2006, duke pëfrunduar më 31.12.2008. Organi kompetent për dhënien e lejeve ekologjike për instalimet e reja dhe ato ekzistuese për aktivitetet në Kontributin 2 të Dispozitës, dmth. B-leje integruese ekologjike është kryetari i komunës në rajonin e të cilës gjendet instalimi. Përjashtim janë instalimet të cilat gjenden në rajon të mbrojtur (ku për dhënien e lejes vendos MMJPH). Në krahasim me instalimet A, instalimet B kanë kapacitet dhe madhësi më të vogël, që rezulton me potencial më të vogël të ndotjes. Kjo bën që domethënia e tyre të ketë lokal karakter.

B – lejet integruese ekologjike (instalime të reja) Procedurën për dhënien e B – lejeve integruese ekologjike të instalacioneve të reja e zbaton administrata komunale ose administrata e përbashkët e formuar nga dy ose më shumë komuna. Për dhënien e lejeve, NJVQL duhet të ketë së paku një person në administratën lokale që ka përgatitje të lartë profesionale nga sfera e shkencave natyrore-teknike. Procedura për marrjen e B- lejes integruese ekologjike është e përcaktuar në Rregulloren për procedurën e marrjes së B- lejes integruese ekologjike (Gazeta zyrtare nr. 04/06). Kërkesa për B – leje integruese ekologjike Kërkesa i dorëzohet organeve kompetente në NJVQL, në formë të shkruar, në tre kopje origjinale, dhe në formë elektronike. Pas marrjes së kërkesës së plotë, organi kompetent në NJVQL e vendos datën e pranimit të kërkesës në faqen e tij të parë, dhe e regjistron të njejtën. Këtë hap të procedurës mund t‟a zbatojë Qendra komunale për shërbime (QKSH).

246

Pas marrjes së kërkesës së plotë, organi kompetent në NJVQL organizon vizitë të lokacionit ku gjendet ose do të gjendet instalimi, për shkak të vërtetimit të gjendjes së lokacionit dhe/ose instalimi dhe kontrolli i të dhënave që i përmban kërkesa. Përmbajtja dhe forma e kërkesës është vërtetuar në Kontributin 1 të Rregullores për marrje të B- lejes integruese ekologjike (Gazeta zyrtare nr. 04/06). B - leje integruese ekologjike Nëse NJVQL, në bazë të kërkesës së plotë, vërtetoi se ndikimi i instalimeve mbi mjedisin jetësor në bazë të kufijve të përcaktuar dhe vlerave, ajo është e obliguar që të sjellë vendim me të cilin do të jepet leje, në afat prej 60 ditësh pas pranimit të kërkesës. Pas lëshimit të kërkesës, NJVQL, bën shënimin apo regjistrimin e lejes së lëshuar në Regjistrin adekuat të B- lejeve integruese. Nëqoftëse, krahas B – lejes integruese ekologjike për punën e instalimit janë të nevojshme leje të tjera lidhur me shfrytëzimin dhe eksploatimin e pasurive natyrore ose lejeve për mjedisin jetësor, NJVQL nuk do ta japë lejen nëqoftëse lejet tjera nuk janë të siguruara. NJVQL është e obliguar në çdo shtatë vite që t‟i kontrollojë kushtet e vërtetuara me lejen dhe nëse kanë ndodhur ndryshime në dispozitat për mbrojtjen e mjedisit jetësor, të cilat mund të ndikojnë mbi punën e instalimeve, të ngrehet iniciativë për ndryshimin e B – lejeve integruese ekologjike. Përmbajtja dhe forma e B – lejeve integruese janë të përcaktuara në Kontributin e 2-të të Rregullores për marrje të B- lejes integruese ekologjike (Gazeta zyrtare nr. 04/06). Regjistër i B- lejes integruese ekologjike NJVQL janë të obliguara që të mbajnë regjistër të lejeve të dhëna. Regjistri mbahet në formë të një libri me kopertina të forta në formë A4 i përpiluar prej më shumë faqeve të cilat janë të lidhura midis vete dhe të cilat përmbajnë numra. Libri ka kopertina me ngjyrë të kaltërt të mbyllur dhe në faqen e përparme ka një mbishkrim „Regjistër i lejes integruese ekologjike‟. Forma, përmbajtja dhe mënyra e mbajtjes së Regjistrit për B-lejet integruese të lëshuara janë të përcaktuara në Rregullores për marrje të B- lejes integruese ekologjike (Gazeta zyrtare nr. 04/06). Pjesëmarrja e opinionit në këtë proces Në procesin e vendimmarjes për lëshimin e B – lejeve integruese ekologjike pjesëmarrja e opinionit nuk është përfshirë në mënyrë eksplicite. Por kjo nuk do të thotë se opinioni nuk duhet të kyçet në këtë proces. NJVQL do të duhet të vendos se si do të zbatohen përgjegjësitë për pjesëmarrje të opinionit, të përcaktuara në Ligjin për mjedisin jetësor. Në fakt, NJVQL duhet të gjejnë mënyrë t‟i informojnë qytetarët në komunën e tyre se është dorëzuar kërkesë për instalim të caktuar, por edhe t‟i informojë lidhur me atë se si dhe ku mund të marrin informacione dhe dokumente adekuate. Informimi i barabartë i opinionit për dhënien e B- lejeve është i mundshëm përmes organizimit të debateve publike. Edhe pse kjo procedurë gjatë dhënies së B- lejeve nuk është ligjërisht e obligueshme, NJVQL duhet të vlerësojë se a do të organizojë debat apo jo, duke i pasur parasysh edhe beneficionet nga transparenca e procedurës së plotë. Tatime

247

Për instalimet duhet të paguhen tatime:

Gjatë dorëzimit të kërkesës për marrjen e B-lejes së integurar Për posedim të B-lejes integruese ekologjike, e cila paguhet në mënyrë vjetore dhe Për mbikqyrje të rregullt të instalacionit, në pajtim me kushtet e lejes.

Vlerën e tatimeve e përcakton Qeveria e Republikës së Maqedonisë, në propozim të MMJPH. Mjetet e fituara nga tatimet paguhen në llogari të veçantë buxhetore, si të ardhura të buxhetit të komunës, ndërsa shfrytëzohen për mbulimin e harxhimeve për marje dhe kontroll të lejes.

QENDRA KOMUNALE PËR SHËRBIME

Njësia e mjedisit jetësor në

NJVQL

Kërkesa për lëshimin e B-lejes integruese

ekologjike:

Tre origjinale në formë të shkruar

&

Formë elektronike

/ përmbajtja dhe forma e kërkesës

është e vërtetuar Rregullore /

Pranimi i kërkesës data dhe

Regjistrimi Lëshimi

Kontroll i kërkesës

Shqyrtim i lokacionit/instalimit

Kërkesa tjera të nevojshme

Ven

dim

për

lëshim

të leje

s

Në afat prej 60 ditësh nga pranimi i kërkesës

B-leja integruese ekologjike

/ përmbajtja dhe foma e B-lejeve integruese është e vërtetuar në

Rregullore /

Regjistër për B-lejet e dhëna

/i vërtetuar në Rregullore/

REFUZIM për të dhënë leje

ADMINISTRATA E NJVQL-së

Procedura dhe kushtet për lëshimin e B-lejes integruese ekologjike

B – leje integruese ekologjike për përshtatje me planin operativ (instalime ekzistuese) Instalime ekzistuese, të cilat janë të përcaktuara me Rregulloren për përcaktimin e aktiviteteve të instalimeve për të cilat jepet leje për NKIN(Ndalimin dhe kontrollin e integruar të ndotjes), respektivisht leje për përshtatje me planin operativ dhe orar kohor për dorëzim të kërkesës për leje për përshtatje me planin operativ (Gazeta zyrtare e RM-së nr.89/05) janë përgjegjëse që të sigurojnë leje për përshtatje me plan operativ. Kjo paraqet kusht për vazhdim të punës së instalimit. Rregullorja e definon afatin kohor për dorëzim të kërkesës për leje për instalimet ekzistuese. Orari për dorëzimin për marrje të lejes për përshtatje me planin operativ është i ndarë në intervale kohore prej gjashtë muajsh për secilin sektor industrial, duke filluar nga 01.01.2006, duke përfunduar me 31.12.2008. (tabela)

Intervali kohor (2006) 01.01.2006 - 01.07.2006 01.07.2006 - 31.12.2006

Lloji i aktivitetit Metalurgjia Energjetika

Intervali kohor (2007) 01.01.2007 - 01.07.2007 01.07.2007 - 31.12.2007

LLoji i aktivitetit Industria e mineraleve Industria kimike

Intervali kohor (2008) 01.01.2008 - 01.07.2008 01.07.2008 - 31.12.2008

LLoji i aktivitetit Aktivitet tjera:

Prodhimtaria e letrës; Industria e tekstilit; Shpendtari dhe rritje

derrash; tjetër

Menaxhimi me mbeturina

Procedura për marrjen e B-lejeve integruese ekologjike për përshtatje me plan operativ është përcaktuar në Rregulloren për procedurën për marjen e lejes për përshtatje me planin operativ (Gazeta zyrtare nr.04/06). Kërkesa për leje për përshtatje me planin operativ Kërkesa për marje të B-lejes për përshtatje me planin operativ, dorëzohet tek organet kompetente në NJVQL në pajtim me orarin kohor të Rregullores. Kërkesa dorëzohet në tri kopje origjinale në formë të shkruar dhe elektronike. Forma, përmbajtja dhe mënyra për dorëzimin e kërkesës për B-lejet integruese ekologjike për përshtatje me planin operativ janë të përcaktuara në Kontributin 2 të Rregullores për procedurën e dhënies së lejes për përshtatje me planin operativ (Gazeta zyrtare nr.04/06). Plani operativ Plani operativ është pjesë përbërëse e lejes për përshtatje. Ai i përfshin masat dhe vendimet si dhe afatet për përmbushjen e kushteve për marje të lejes integruese ekologjike, duke i përfshirë edhe mjetet financiare për realizimin e planit. Përmbajtja e planit operativ është e përcaktuar në formular i cili është dhënë në Kontributin 3 të Rregullores për procedurën e dhënies së lejes për përshtatje me planin operativ (Gazeta zyrtare nr.04/06).

250

Leje për përshtatje me planin operativ Procedura për marje të lejes zhvillohet përmes negociatave midis operatorit të instalimit dhe organit kompetent në NJVQL-të. Qëllimi i këtyre negociatave është që të arrihet pajtim për përmbajtjen e planit operativ dhe afatit për realizimin e të njejtit. Procedura e negociatave fillon menjëherë me vendim të kryetarit të komunës të NJVQL-së. Ky vendim i vërteton anëtaret e ekipit negociues për secilën kërkesë në mënyrë të veçantë. Interesat e instalimit i përfaqëson personi i autorizuar i tij. Pajtueshmëria lidhur me përmbajtjen e planit operativ dhe afatit për realizimin e të njejtit duhet të arrihet në afat prej një viti nga dorëzimi i kërkesës. Në të kundërtën, NJVQL-ja është e obliguar që t‟a informojë MMJPH-në, e cila në afat prej 30 ditësh nga marrja e informatës formon Komision për plane operative, i cili duhet të sjell vendim në afat prej dy muajsh pas marrjes së të dhënave të nevojshme. Përmbajtja dhe forma e B-lejes integruese për përshtatje me planin operativ të përcaktuara në Kontributin 5 të Rregullores për procedurën e dhënies së lejes për përshtatje me planin operativ (Gazeta zyrtare nr.04/06). Regjistër i B- lejeve integruese ekologjike për përshtatje me planin operativ NJVQL-të janë të obliguara që të mbajnë regjistër të lejeve të dhëna. Regjistri mbahet në formë të një libri me kopertina të forta në formë A4 i përpiluar prej më shumë faqeve të cilat janë të lidhura midis vete dhe të cilat përmbajnë numra. Libri ka kopertina ngjyrë kafe dhe në faqen e përparme ka një mbishkrim „Regjistër i lejeve për përshtatje me planin operativ për instalime të cilat kryejnë aktivitet të Kontributit 2 nga Rregullorja‟. Forma, përmbajtja dhe mënyra e mbajtjes së Regjistrit për B-lejet integruese të lëshuara janë të përcaktuara në Rregulloren për procedurën e dhënies së lejes për përshtatje me planin operativ (Gazeta zyrtare nr.04/06). Pjesëmarrja e opinionit në këtë proces

(i) Kërkesa për marje të lejes për përshtatje me planin operativ Pas marrjes së kërkesës së plotë për marje të lejes për përshtatje me planin operativ, NJVQL-të janë të obliguara të njejtën t‟a shpallin së paku në një gazetë ditore e cila është në qasje në të gjithë territorin e Republikës së Maqedonisë. Shpallja bëhet në afat kohor prej 7 ditësh nga dita e pranimit të kërkesës, dhe përmban informacione ku opinioni mund të ketë qasje në kërkesën që të mund t‟a shqyrtojë atë apo të japë mendim. Në afat jo më të gjatë se 25 ditë nga shpallja e kërkesës NJVQL-ja mund të organizojnë debat publik. Opinioni i tanguar në afat prej 30 ditësh nga shpallja e kërkesës ka të drejtë të japë mendim dhe komente deri tek NJVQL-ja. NJVQL-të janë të obliguara që të organizojnë debat publik kur deri tek ta është e dorëzuar kërkesa për mirëmbajtje të debatit në afat prej 20 ditësh nga dita e shpalljes së kërkesës, edhe atë:

së paku nga një shoqatë e qytetarëve për mbrojtje dhe avancim të mjedisit jetësor të regjistruar në rajonin e NJVQL-së ku gjendet instalimi.

Këtë e kanë kërkuar 10% e qytetarëve të cilët kanë dorëzuar mendime ose komente

(ii) Leje për përshtatje me planin operativ

251

Në afat prej dhjetë ditësh nga dita e lëshimit të lejes, NJVQL-të janë të obliguara që së paku në një gazetë ditore e cila është në qasje në të gjithë territorin e Republikës së Maqedonisë të shpallin se është dhënë leja për përshtatje me planin operativ, me informacione ku mund të merret në shqyrtim leja me planin operativ. Tatime Për instalimet duhet të paguhet tatim:

Gjatë dorëzimit të kërkesës për marrje të Lejes për përshtatje me planin operativ Për posedim të Lejes për përshtatje me planin operativ, e cila paguhet në mënyrë vjetore,

dhe për mbikqyrje të rregullt të instalimit, në pajtim me kushtet në leje. Gjatë mbylljes së instalimit.

Shumën e tatimeve e përcakton Qeveria e Republikës së Maqedonisë në propozim të MMJPH-së. Mjetet të cilat merren nga tatimet paguhen në llogari të veçantë të buxhetit, si të ardhura të buxhetit komunal, ndërsa shfrytëzohen për mbulim të harxhimeve për marrje dhe kontroll të lejes.

Mbikqyrje nga ana e NJVQL-së mbi zbatimin e legjislaturës Lidhur me punën nën kompetencë të NJVQL-ve janë përcaktuar ligjet në sferën e mjedisit jetësor, mbikqyrjen e zbatimit të tyre, e kryejnë inspektorë të autorizuar për mjedisin jetësor të NJVQL-së. Fushëveprimi i punëve të inspektorëve të autorizuar, si dhe procedura për zbatimin e mbikqyrjes inspektuese janë të përcaktuara në tekstin e zakoneve. Qytetarët kanë të drejtë që të dërgojnë kërkesë/deklaratë deri tek NJVQL-të për zbatimin e mbikqyrjes inspektuese e cila ka të bëjë me punët që janë në kompetencë të NJVQL-së. Në bazë të dispozitave ligjore të cilat kanë të bëjnë me kompetencat e NJVQL-së në pjesën e mbikqyrjes inspektuese, propozim (hartim) formulari për dorëzimin e kësaj lloj kërkese/deklarate (fletëparaqitje) është dhënë si aneks në vazhdim të këtij dokumenti.

252

Deri te Komuna ______________________ (Propozim) KËRKËSË / FLETËPARAQITJE Për kryerjen e mbikqyrjes inspektuese mbi zbatimin e ligjeve në sferën e mjedisit jetësor Në bazë të :

o nenit 194, nenit 201, nenit 202 dhe nenit 203 të Ligjit për Mjedisin jetësor (Gazeta zyrtare e RM-së nr.53/05, 81/05 dhe 24/07),

o nenit 126, nenit 129 dhe nenit 130 të Ligjit për menaxhim me mbeturina (Gazeta zyrtare e RM-së nr.68/04, 71/04 dhe 107/07),

o nenit 65, nenit 68 dhe nenit 69 të Ligjit për cilësi të ajrit të ambientit (Gazeta zyrtare e RM-së nr. 67/04),

o nenit 49, nenit 50 dhe nenit 52 të Ligjit për mbrojtje nga zhurma në mjedisin jetësor

(Gazeta zyrtare e RM-së nr.79/07). Të dhëna për personin që e bën kërkesën Emri dhe mbiemri i personit që e bën kërkesën: ______________________________ Adresa e personit që e bën kërkesën: ______________________________________ Numri i telefonit për kontakt i personit që e bën kërkesën: _________________________ Arsyeja lidhur me shqyrtimin

Ju lutemi paraqiteni:

o lokacionin dhe/ose adresën e saktë të vendit ku duhet të bëhet shqyrtimi apo vëzhgimi,

o arsyeja/et lidhur me vëzhgimin inspektues, me një përshkrim të shkurtër të veprimit apo aktivitetit që e ndot mjedisin jetësor,

o të dhëna të tjera të nevojshme

253

Data: __________________

254

FORMULAR PËR KËRKESËN PËR B-LEJE TË INTEGRUAR EKOLOGJIKE (Ekstrakt)

1. TË DHËNA TË PËRGJITHSHME

Emri i kompanisë*

Statusi ligjor

Pronësia e kompanisë

Pronësia e tokës

Adresa e lokacionit (dhe adresë postale, nëqoftëse është tjetër nga ajo që është përmendur më lartë)

Numri i të punësuarve

Përfaqësues i autorizuar

Kategoria e aktiviteteve industriale të cilat janë lëndë e kërkesës

†

Kapacitet i projektuar (planifikuar)

1.1 Lloji i kërkesës‡ Nënvizoni pjesën adekuate

Instalim i ri

Instalimi ekzistues

Ndryshim i rëndësishëm i instalacionit ekzistues

Përfundimi i punës

1.2 Organi kompetent për lëshimin e B-lejeve të integruara ekologjike

Emri i njësisë së vetqeverisjes lokale

Adresa

Telefoni

* Siç ëshë regjistuar në gjyq, e vlefshme në ditën e aplikimit

† Të futen shifrat e aktiviteteve në instalimin sipas Aneksit 1 nga dispozita e NKIN-së (Gazeta zyrtare

89/05 nga 21 Tetor 2005). Nëqoftëse instalacioni përfshin më shumë aktivitete të cilat janë lëndë e NKIN-së, duhet të shënohet shifra për secilin aktivitet. Shifrat duhet të jenë të ndara qartë njëra prej tjetrës. ‡ Kjo kërkesë ka të bëjë me transferin e lejes në rast të shitjes së instalacionit

255

2. PËRSHKRIM I AKTIVITETEVE TEKNIKE Përshkruani instalimin, metodat, proceset, procedurat ndihmëse, sistemet për uljen dhe trajtimin e ndotjes dhe shfrytëzimin e mbeturinave, procedurat e punës së instalimit, duke përfshirë edhe kopje të planeve, vizatime ose harta, (plane nga tereni dhe harta të lokacionit, dijagrame të procedurave të punës).

3. Udhëheqja dhe kontrolli Paraqitni skema organizative dhe të dhëna të tjera relevante. Veçanërisht të theksohet personi që është përgjegjës për çështjet lidhur me mjedisin jetësor.

4.LËndë të para dhe materiale ndihmëse dhe energji të përdorura ose të prodhuara në instalimin Paraqitni një listë të lëndëve të para dhe lëndëve djegëse të cilat shfrytëzohen, si prodhimet dhe ndër-prodhimet. Shënim: pason tabela.

5. Mbeturina të ngurta dhe të lëngshme Përfshini edhe tërë mbeturina të cilat krijohen, apo që pranohen për shfrytëzimin e sërishëm ose që trajtohen në kuadër të instalacionit. Shënim: pason tabela.

6. SHËNIM: VIJON TABELA. emisione në atmosferë Paraqitni listë të burimeve të emisioneve në formë të pikës në atmosferë, duke përfshirë edhe detaje të kazanit dhe emisioneve të tij. Shënim:pason tabela.

7. EMISIONE NË UJËRAT SIPËRFAQËSOR DHE KANALIZIMI Duhet të jepen detaje për të gjitha substancat që janë prezente në të gjitha emisionet. Duhet të përfshihen të gjitha rrjedhjet e ujërave sipërfaqësor, sëbashku me ujërat nga të reshurat e shiut të cilat derdhen në ujërat sipërfaqësor. Shënim: Pason tabela.

8. Emisione në tokë Përshkruani procedurat për pengimin ose uljen e hyrjes së materieve ndotëse në ujërat nëntokësor dhe në sipërfaqen e tokës. Nevojitet që të paraqiten të dhëna për ndotjen e njohur të tokës dhe ujërave nëntokësor, për ndotje historike apo momentale të vet lokacionit ose ndotjes nëntokësore.

9. aktivitete bujqësore apo të fermerëve Në rast të mbeturinave nga aktivitetet bujqësore apo për qëllime bujqësore duhet të përshkruhet natyra dhe cilësia e substancës (mbeturina bujqësore dhe jobujqësore) që duhet të hudhen në tokë (efluent,mil, hi), si dhe sasitë e propozuara, periudhat dhe mënyrat e zbatimit (p.sh.derdhje përmes gypave, rezervoarë). Shënim: Pason tabelë.

10. ZHURMA,vibracione dhe rrezatimi i pajonizuar Lista e burimeve (ventilacioni, kompresorë,pomba, pajisje) venndndodhja e tyre e lokacionit, periudha të punës (gjatë tërë ditës dhe natës/vetëm gjatë ditës/kohë pas kohe). Shënim: Pason tabelë.

11. PIKA TË MONITORIMIT TË EMISONEVE DHE MARJA E EKZEMPLARËVE Përshkruani monitorimin dhe procesin e marrjes së ekzemplarëve dhe propozoni mënyra të monitorimit të emisoneve për ujë, ajër dhe zhurmë. Shënim: pason tabelë.

12. PROGRAMI PËR PËRMIRËSIM Operatërot të cilët dorëzojnë kërkesë për leje të integruar ekologjike paraqesin propozim-program për përmirësimin e punës së instalacionit dhe mbrojtjes së mjedisit jetësor.

13. NDALIMI I SHKATËRRIMEVE DHE REAGIMIT NË RASTE URGJENTE Përshkruani masat ekzistuese apo të propozuara, duke përfshirë edhe procedurat në raste urgjente, me qëllim të uljes së ndikimit mbi mjedisin jetësor nga emisionet të shkaktuara gjatë fatkeqësive ose derdhjeve. Përshkruani procedurat në rast të kushteve që janë ndryshe nga të zakonshmet duke përfshirë edhe lëshimin në përdorim të pajisjeve, derdhjeve, defekteve ose pengesave afatshkurtëra.

14. REMEDIMI, ndërprerja e punës, fillimi i sërishëm i punës dhe brengosja pas përfundimit të aktiviteteve Përshkruani masat ekzistuese apo të propozuara për uljen e ndikimit mbi mjedisin jetësor pas përfundimit të pjesërishëm apo të plotë të aktivitetit, duke përfshirë largimin e të gjitha substancave të dëmshme.

15. REZuME pa detaje teknike

256

Në këtë vend të futet përmbledhje e kërkesës së plotë pa detajet teknike. Përmbledhja duhet t‟i identifikojë

të gjitha ndikimet më të rëndësishme mbi mjedisin jetësor lildhur me zbatimin e aktivitetit/aktiviteteve, t‟i

përshkruajë masat ekzistuese apo të propozuara për uljen e ndikimeve. Ky përshkrim gjithashtu duhet t‟i

tregojë edhe orët normale operative dhe ditët gjatë javës për një aktivitet të caktuar .

16. DEKLARATË Me këtë deklaratë dorëzoj kërkesë për leje/leje të reviduar, në pajtim me dispozitat e Ligjit për mjedisin jetësor (Gazeta zyrtare nr.53/05) dhe rregullativat e bëra lidhur me atë qëllim. Vërtetoj se informacionet e dhëna në këtë kërkesë janë të vërteta, të sakta dhe komplete. Nuk kam asnjë vërejtje lidhur me dispozitat nga Ministria e mjedisit jetësor dhe planifikim hapsinor ose për qeveritë lokale për kopjimin e kërkesës ose të pjesëve të saj për nevojat e një personi tjetër. E nënshkruar nga ana e : Data : (në emër të organizatës) Emri i personit që nënshkruan : Pozita në organizatë :

Vula e kompanisë:

257

5. Kompetenca të përgjithshme të komunës

258

Hyrje Me ligjin për vetqeverisje lokale të vitit 2002 të komunave në Republikën e Maqedonisë u transferuan shumë kompetenca të cilat më herët ishin transferuar nga qeveria qendrore përmes njësive rajonale të ministrive përkatëse. Qëllimi i këtij transferi ishte decentralizimi i cili më vete nënkupton sjelljen e vendimeve për çështjet lokale nga qeveritë lokale të zgjedhur në mënyrë demokratike. Përgjegjësia, politikat dhe mënyrat e zbatimit iu transferuan komunave, meqë ato më së miri i njohin problemet lokale, por ato njëkohësisht janë të vetëdijshme edhe për resurset lokale për zgjidhjen e atyre sfidave. Kryerja e këtyre kompetencave nënkupton komunikimin e tyre deri tek qytetarët përmes dhënies së informacioneve cilësore dhe/ose shërbimeve nga ana e administratës komunale. Në këtë drejtim është edhe hapja e qendrave komunale për shërbime (QKSH) pjesë e të cilës do të jeni edhe ju. Këto materiale janë të dedikuara për të punësuarit të cilët do të jenë të kyçur në punën e përditshme të QKSH-së, për njohtimin e tyre me tërësinë e kompetencave të bartura si edhe me pyetjet të cilat parashtrohen nga ana e qytetarëve deri tek shërbimet e komunës. Kompetenca të përgjithshme të komunës Qëllime të punëtorisë Kjo punëtori ka për qëllim njohtimin me kompetencat e komunës krahas atyre nga sfera e punëve komunale, taksat dhe tatimet, urbanizmi dhe mbrojtja e mjedisit jetësor për çka janë përgatitur sesione të veçanta ku do të shqyrtohen më detalisht këto tema për shkak të specifikës së tyre dhe rëndësisë për vetqeverisjen lokale. Kompetencat e komunës të cilat do të përpunohen në pjesën e ardhshme janë nxjerrë nga neni 22 i Ligjit për vetqeverisje lokale, i cili përveç se i numëron edhe formalisht i dorëzon autorizimet e njësive të vetqeverisjes lokale. Këto autorizime prap se prap rregullohen dhe plotësisht me akte dhe akte nënligjore, të cilat më detalisht i vërtetojnë rregullat dhe procedurat për zbatimin e kompetencave, duke lënë kështu mundësi për aftësimin ndaj nevojave specifike lokale. Pikërisht këto specifika të kompetencave lokale dhe menaxhimi i tyre do të jetë temë qendrore e punës së QKSH-së. Sigurimi, azhurnimi dhe dhënia e informacioneve sipas kompetencave të njohura të cilat janë me interes të përbashkët për komunat dhe mënyrën e zbatimit të tyre do të jetë detyrë e juaj e përditshme. Temat të cilat janë të përfshira nën të ashtuquajturat kompetenca të përgjithshme komunale janë këto:

• Zhvillimi lokal ekonomik • Kultura • Sporti dhe rekreacioni • Sigurimi social • Arsimi • Sigurimi shëndetësor • Sigurimi dhe shpëtimi • Mbrojtja nga zjarret

Zhvillimi ekonomik lokal Planifikimi i zhvillimit ekonomik lokal, vërtetimi i prioriteteve zhvilluese dhe strukturore, udhëheqja e politikës lokale ekonomike, përkrahja e zhvillimit të ndërmarrjeve të vogla dhe të

259

mesme dhe ndërmarrjes në nivel lokal dhe në këtë kontekst, pjesëmarrja në vendosjen dhe zhvillimin e rrjetit lokal të institucioneve dhe agjencioneve dhe promovimit të partneritetit; Kjo sferë e zhvillimit ekonomik lokal hyn në strukturën e asociacioneve tregtare, mënyrën e punës së tyre si dhe specifikat e veprimtarisë ekonomike. Prandaj kjo temë është e përfshirë edhe në më shumë vendime ligjore nga të cilat më të rëndësishmet janë këto:

• Ligji për tregëti • Ligji për veprimtari hotelierike • Ligji për kryerje të veprimtarisë zejtare • Ligji për veprimtari turistike • Ligji për mbrojtjen e harxhuesve • Ligji për asociacionet tregtare

Këto ligje gjithashtu janë të nënshtruara në ndryshime më të shpeshta dhe për këtë duhet të kihet kujdes,veçanërisht në ndryshimet të cilat ndikojnë në zhvillimin e ekonomisë lokale në komunë. Kompetencat specifike të cilat janë në duart e Kryetarit dhe të Këshillit të Komunës, dhe kanë të bëjnë me ekonominë lokale janë këto: Kompetenca sipas Ligjit për tregëti dhe Ligjit për veprimtari hotelierike:

• Orari i punës së tregjeve të gjelbërta • Shitja e mallrave para objekteve zyrtare • Udhëheqja e regjistrit për veprimtari hotelierike të vogël • Vazhdimi i orarit të punës së objekteve hotelierike (Vendim i Këshillit)

Kompetenca në bazë të Ligjit për veprimtari zejtarësh:

• Pjesë të vendeve të banuara ku kryhen veprimtari zejtarësh përcaktohen me plane urbanistike

(PDU dhe Vendim i Këshillit) Kompetenca sipas Ligjit për veprimtari turistike:

• Kryetari i komunës mban regjistër për persona fizik të cilët zbatojnë veprime turistike të vogla.

• Me aktin e themelimit, Kryetari mund të themelojë zyrë turistike Kompetencat e kryera nuk janë të vetmet të cilat dalin nga ligjet e përmendura, por mund të jenë një ndër më të frekuentuarat e QKSH-ve. Për kompetencat tjera të cilat nuk përmenden mbesin në rëndësi të dispozitave ligjore. Administrata komunale (më së shpeshti departamenti për zhvillim lokal ekonomik) punon edhe në dokumente strategjike dhe programore të cilat i identifikojnë anët e forta dhe të dobëta, si edhe kërcënimet dhe mundësitë e një komune, në bazë të të cilave përcaktohen kahjet strategjike për resurset komunale financiare dhe njerëzore. Këto aktivitete përfshijnë:

• Strategji për zhvillim ekonomik lokal • PAZHE (plani ekonomik i zhv.lokal) • Aplikacione për projekte • Përkrahjen e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme • Profilizimi i komunës i secilit lloj

260

Si pjesë e QKSH-së ju duhet t‟i keni në dispozicion informacionet relevante nga këto aktivitete ose vetëm të jeni të njohtuar me ekzistimin e tyre me qëllim që nëse kërkohet nga ju informacion nga kjo sferë, të mund t‟a jepni të njejtën ose t‟a siguroni në afat të shkurtër kohor.

Arsimi

Themelimi, finansimi dhe administrimi i shkollave fillore dhe të mesme, në bashkëpunim me qeverinë qendrore, në pajtim me ligjin, organizim dhe transport dhe ushqim i nxënësve dhe akomodim i tyre në shtëpitë për nxënës.

• Ligji për arsim fillor • Ligji për arsim të mesëm • Ligji për arsim profesional dhe trajnim • Ligji për arsimim të të moshuarve

Me decentralizimin në sferën e arsimit komunave u është bartur kompetenca për themelimin dhe pushimin me punë të shkollave fillore qendrore dhe rajonale respektivisht rregullimin e rrjetit shkollor lokal. Kjo është çështje mjaft me rëndësi në kohën e trendit të tatëpjetë demografik kur shkollat rajonale të cilat më herët kanë pasur nxënës- sot janë shënuar në disa klasa të ndryshme. Komuna është përgjegjëse për optimalizimin e rrjetit shkollor dhe sigurimin e mundësive të barabarta për avancim të të gjithë nxënësve. Komuna është përgjegjëse për përcaktimin e rajonit të secilës shkollë dmth. rajonizimin e rrjetit shkollor i cili është i lidhur me të drejtën e transportit falas të nxënësve deri tek shkolla më e afërt e tyre. Transporti falas është e drejtë ligjore e secilit nxënës deri tek shkolla amë e tyre dhe komuna nuk mund të vendos që të njejtën t‟a ndalojë. Sëbashku me bartjen e kompetencave në arsim u bë edhe bartja e pronësisë mbi objektet shkollore, renovimi i tyre, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi. Komuna është përgjegjëse për sigurimin e kushteve cilësore për zhvillimin e mësimit shfrytëzimin e mjeteve cilësore dhe moderne për mbikqyrje, si dhe për ekipimin dhe pasurimin e bibliotekës shkollore. Komuna, përmes përfaqësuesve të tyre në këshillat shkollor ndikon në menaxhimin me kuadrin mësimor dhe udhëheqës në shkolla. Njëherë në vit në seancën e këshillit në komunë zbatohet edhe miratimi i programeve vjetore dhe planet financiare të shkollave. Komuna bën mbikqyrjen mbi disa pjesë të aktiviteteve arsimore përmes inspektorit të autorizuar e të arsimuar. Me Ligjin për arsimim të të moshuarve, komuna mori kompetenca që t‟i udhëheq institucionet ekzistuese për arsim të të moshuarve por gjithashtu fitoi kompetencën edhe të hap të reja në pajtim me nevojat e popullatës lokale. Nevojat e popullatës lokale lidhur me arsimin dhe zhvillimin ekonomik lokal realizohen edhe përmes përputhjes së arsimimit të mesëm profesional me tregun lokal të punës ku vjen deri tek bashkëpunimi midis komunës, sipërmarrjeve lokale dhe institucioneve për arsimim të mesëm. Edhe pse leja përfundimtare për hapjen e një dege të re në arsimimin e mesëm e jep Ministria e Arsimit, prap se prap iniciativa duhet të jetë e nxitur nga subjektet lokale të cilat më së miri i njohin nevojat lokale dhe zhvillimin e tregut të punës. Edhe pse është e qartë se kompetenca nga kjo sferë është e madhe, informacionet më të shpeshta nga sfera e arsimit për të cilat qytetarët i drejtohen komunës janë këto:

• Transporti i nxënësve • Rajonizimi i rrjetit të shkollave • Renovimi i objekteve • Kuadri arsimor në shkolla • Lajmërim për mbikqyrje të shkollave deri tek inspektori i autorizuar komunal • Përputhja e arsimit të mesëm profesional me tregun lokal të punës.

261

Kultura dhe sporti

Përkrahja institucionale dhe financiare e institucioneve kulturore dhe projekteve kulturore; kultivimi i folklorit, zakoneve, zejeve të vjetra dhe vlera të ngjashme kulturore; organizimi i manifestimeve kulturore;nxitja e formave të ndryshme specifike të krijimit;

Zhvillimi i sportit masiv dhe aktiviteteve rekreative; organizimi i ngjarjeve sportive dhe manifestimeve; mirëmbajtja dhe ndërtimi i objekteve sportive; përkrahja e asociacioneve sportive

• Ligji për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore • Ligji për muzeume • Ligji për bibliotekat • Ligji për përmendoret memoriale dhe monumentet • Ligji për sportin

Kompetencat dhe aktivitetet të cilat i kryejnë komunat janë këto:

• Inicimi dhe realizimi i programeve për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore • Themelimi muzeve dhe bibliotekave lokale, miratimi i programeve të tyre vjetore dhe

planet financiare • Programi për shënimin e ngjarjeve të rëndësishme dhe personave të rëndësishëm në

nivel lokal • Ngritja e monumenteve kulturore (iniciativë komunale ose qytetare) • Zhvillimi i sportit masiv dhe aktiviteteve rekreative • Mirëmbajtja, ndërtimi, pajisja dhe shfrytëzimi i objekteve për sport • Program për zhvillimin e sportit i cili financohet nga buxheti komunal

QKSH-ja duhet të disponojë me informacione nga programet e sjellura nga fusha e kulturës, informacione për ngjarje eventuale kulturore në komunë, materiale të shtypura promovuese për lokacione arkeologjike, muze dhe pasuri të tërësishme kulturore. Gjithashtu duhet të disponojë edhe me materiale të cilat e promovojnë sportin masiv dhe aktivitetet rekreative dhe gjithashtu edhe materiale të cilat i nxisin aktivitetet sportive.

Sigurimi social dhe sigurimi për fëmijë

Çerdhe për fëmijë dhe shtëpi për pleq (pronësi, financim, investime dhe mirëmbajtje); realizimi i përkujdesjes sociale për personat invalid; fëmijët pa prindër dhe përkujdesja prindërore; fëmijë me probleme edukativo-sociale; fëmijë me nevoja të posaçme; fëmijë vetëm me një prind; fëmijët në rrugë; persona të nënshtruar në rrezik social; personat që përdorin drogë dhe alkool; ngritja e vetëdijes së popullatës; strehimi i personave me rrezik social; realizimi i të drejtës dhe edukimi i fëmijëve nga mosha parashkollore.

Zbatimi i këtyre kompetencave është në pajtueshmëri me Programin Nacional për zhvillim të sigurimit social

• Ligji për sigurim social • Ligji për mbrojtjen e fëmijëve • Ligji për familjen

Target grupet të cilat janë të përfshira me këtë kompetencë dhe dispozitat ligjore janë:

• Fëmijët pa prindër dhe përkujdesja prindërore; • Fëmijët me probleme edukativo-sociale; • Fëmijët me nevoja të posaçme;

262

• Fëmijët në rrugë; • Fëmijët me pengesa trupore; • Persona të nënshtruar në rrezik social; • Personat që përdorin drogë dhe alkool Siguria sociale dhe siguria e fëmijëve në Republikën e Maqedonisë realizohet përmes bashkëpunimit të qeverive komunale qendrore të cilat janë përgjegjëse për punën e qendrave për punë sociale. Edhe krahas raportit partner në këtë sferë, komuna ka një numër të madh të kompetencave dhe përgjegjësive. Komuna është përgjegjëse për mirëmbajtjen e objekteve të cilat ofrojnë siguri sociale dhe të fëmijëve që do të thotë përcjellje e vazhdueshme e nevojave për mirëmbajtje konstante por edhe për modernizimin dhe pajisjen e të njejtave. Në sferën e sigurisë së fëmijëve komuna mund të ndajë mjete nga buxheti i saj për plotësimin e shumës për kompenzim për të drejtat e fëmijëve në kuptim të shtesës fëmijërore, mjete për foshnjet dhe participim. Çerdhet fëmijërore si institucione komunale për sigurimin e mbrojtjes së fëmijëve, me decentralizimin u bartën në kompetenca komunale. Në këtë kuptim komuna tërësisht menaxhon me to përmes përcatkimit të orarit të punës së tyre, mirëmbajtjen, shumën për kompenzim për shërbimet në çerdhet të cilën e paguajnë prindërit e fëmijëve etj. Komunat janë përgjegjëse edhe për kuadrin në këto institucione si dhe për lejimin e planeve vjetore dhe financiare të të njejtave. Institucionet ekzistuese publike për persona të vjetër të cilët sigurojnë mbrojtje institucionale për persona të moshuar dhe të vjetër, gjithashtu barten në kompetenca komunale. Vetqeverisja lokale edhe në këto institucione kryen udhëheqje dhe mbikqyrje mbi punën. Përveç menaxhimit me institucionet ekzistuese të cilat iu bartën kompetencave të komunës, është i nevojshëm planifikimi strategjik në këtë fushë në pajtim me nevojat e reja të identifikuara të cilat varen nga ndryshimet demografike, ekonomike, ato të mjedisit jetësor etj. Komunat duhet të përpunojnë edhe dokumente të cilat e definojnë politikën e komunës në sferën e mbrojtjes sociale dhe mbrojtjes së fëmijëve në vitet e ardhshme. Kështu komuna përgatit, miraton dhe finanson „Programe zhvilluese për nevojat specifike të qytetarëve‟ Në programet e përmendura komuna mund të vendos të themelojë edhe institucione të reja për sigurim social në bashkëpunim me Qeverinë dhe Ministrinë puna e të cilës do të jetë financimi i buxhetit komunal. Komuna gjithashtu mund të paraqitet edhe si partner i OJQ-së ose asociacioneve të qytetarëve të cilët dëshirojnë të themelojnë qendër me tematikë sociale.

Mbrojtja shëndetësore

Menaxhimi i rrjetit të organizatave publike shëndetësore dhe objekteve të sigurimit primar shëndetësor të cilat duhet të kyçin përfaqësim të qeverisjes lokale në të gjitha këshillat të të gjitha organizatave shëndetësore në pronë publike, edukimin shëndetësor; avancimin e shëndetit; aktivitete preventive; mbrojtja e shëndetit të punonjësive dhe sigurimi në vendin e punës; mbikqyrje shëndetësore mbi mjedisin jetësor; mbikqyrje të sëmundjeve ngjitëse; ndihma e pacientëve me nevoja të posaçme ( për shembull, shëndeti mendor, keqpërdorimi i fëmijëve etj.) edhe sfera tjera të cilat do të jenë të vërtetuara me ligj;

• Ligji për mbrojtjen e popullatës nga sëmundjet ngjitëse • Ligji për sigurim shëndetësor • Ligji për inspeksion sanitar dhe shëndetësor • Ligji për sigurim të ushimit dhe prodhuesve dhe materialeve që vijnë në kontakt me

ushqimin • Ligji për korrektësinë e ushqimit dhe gjërave për përdorim të përgjithshëm

263

• Ligji për mbikqyrje shëndetësore mbi produktet shëndetësore dhe ndaj gjërave për përdorim të përgjithshëm

• Ligji për sigurim në vendin e punës Kompetencat dhe aktivitetet të cilat i zbatojnë komunat janë këto:

• Menaxhimi i qeverisë lokale me rrjetin e organizatave shëndetësore publike dhe objekteve të sigurimit primar shëndetësor

• Edukimi shëndetësor • Aktivitetet preventive • Mbrojtja gjatë punës • Mbikqyrje shëndetësore e mjedisit jetësor • Mbikqyrje e sëmundjeve ngjitëse • Ndihmë pacientëve me nevoja të posaçme

Mbrojtja dhe shpëtimi i qytetarëve dhe pronave (mallrave) materiale

Zbatimi i Përgatitjeve dhe ndërmarrja e masave për mbrojtjen dhe shpëtimin e qytetarëve dhe mallrave materiale nga shkatërrimet e luftës, fatkeqësi natyrore dhe fatkeqësi tjera edhe nga pasojat e shkaktuara prej tyre;

Ligji për mbrojtje dhe shpëtim Ligji për deponim dhe mbrojtje nga lëndët dhe gazërat djegëse Ligji për mbrojtje nga materiet eksplozive Ligji për ujërat Ligji për mbrojtje nga rrezatimi i jonizuar dhe sigurimi radioaktiv Ligji për luftimin e zjarreve Komuna është e obliguar me ligj që të marrë pjesë aktivishit në planifikimin strategjik për mbrojtje dhe shpëtim të qytetarëve dhe mallrave materiale por njëkohësisht edhe me veprime konkrete dhe të daluna financiare të kontribuojë drejt të njejtave. Komuna merr pjesë në plotësimin e Strategjisë Kombëtare për mbrojtje dhe shpëtim por njëkohësisht kryen edhe aktivitete individuale. Aktivitetet më të rëndësishme të kësaj sfere që i kryen komuna janë këto:

• Përgatitja e programit aksional vjetor për mbrojtje dhe shpëtim • Vërtetimi i përgjegjësive të sipërmarrjeve publike, institucioneve dhe shërbimeve gjatë

përdorimit të mbrojtjes dhe shpëtimit • Vërteton nivelin e mjeteve buxhetore komunale për aktivitete nga sfera e mbrojtjes dhe

shpëtimit • Vendos për shpërndarjen e ndihmës humanitare për popullatën e vuajtur • Ndërton strehimore publike

• Formon forca hapsinore për mbrojtje dhe shpëtim, i udhëheq dhe të njejtat i financon

Mbrojtja nga zjarret Mbrojtja nga zjarret të cilën e kryejnë njësitë territoriale kundër zjarreve

• Ligji për luftimin e zjarreve

Njësitë(objektet, mjetet etj.) ekzistuese territoriale për luftimin e zjarreve me Ligjin për luftimin e zjarreve kanë hyrë në pronësi të Komunave në Republikën e Maqedonisë. Njësitë territoriale formohen në komunat më të mëdha por të njejtat shërbejnë edhe për rajonin më të gjerë, respektivisht i përfshijnë edhe komunat ku nuk ka njësi territoriale për luftimin e zjarreve. Këto

264

komuna të cilat i shfrytëzojnë shërbimet e njësive territoriale për luftimin e zjarreve financiarisht marrin pjesë në funksionimin e të njejtave.

Gjatë zjarreve më të mëdha dhe në pajtim me Planin për mbrojtje dhe shpëtim, Kryetari i Komunës mundet përmes thirrjes publike të bëjë thirrje tek të gjithë qytetarët mbi 18 vjet që të marrin pjesë në shuarjen e zjarreve. Gjithashtu Kryetari në këto raste mund t‟u urdhërojë personave ligjor dhe fizik që t‟i vejnë në dispozicion mjetet e tyre, pajisjet dhe të punësuarit në shërbimet për shuarjen e zjarrit. Për pjesëmarrje vullnetare në shuarjen e zjarrit si dhe për mjetet dhe pajisjet e personave ligjor, të njejtit fitojnë të drejtën e kompenzimit nga mjetet e komunës.

Ligji për qasje të lirë tek informatat me karakter publik Gjatë kryerjes së kompetencave të tyre komunale krijojnë dokumente dhe zbatojnë aktivitete të cilat duhet të jenë në qasje dhe në mënyrë transparente t‟a tregojnë punën e vetqeverisjes lokale. Në këtë kuptim komuna paraqet posedues të informacioneve me karakter publik dhe sipas nenit 8 të ligjit, duhet të ketë person të përcaktuar zyrtar për ndërmjetësim me informacione me karakter publik. Komuna duhet në mënyrë të qartë (tabelë për shpallje, faqe në internet, publikues komunal etj.) të vendos „Listë të informacioneve me karakter publik‟. Procedura për marrjen e informacioneve me karakter publik është e përcaktuar me ligj.

Materiali promovues në QKSH Materiali promovues i cili përbëhet prej posterëve, flaerëve, broshurave etj. duhet vazhdimisht të jetë në hapsirat e QKSH-ve për ngritjen e interesit të qytetarëve për aktivitete të ndryshme aktuale të cilat zhvillohen në komunën konkrete. Materiali promovues nuk duhet të lidhet vetëm me aktivitetet të cilat janë nën patronazhin e komunës ose përgjegjësi ligjore të cilat qytetarët i kanë ndaj komunës si pagesa e taksave ose pagesave për reklama të firmës dhe ngjashëm. QKSH-ja duhet të posedojë material edhe për aktivitetet të cilat komuna i kryen në partneritet me sektorin e OJQ-ve, asociacionet e qytetarëve, donatorët e huaj dhe agjencionet joqeveritare, por edhe me qeverinë qendrore. Në QKSH-të është e dëshirueshme që të ketë edhe material promovues për gjëra të cilat janë në kompetencë komunale (punë që kanë të bëjnë me policinë, ushtrinë) ose me të cilat komuna nuk ka lidhje direkte, por për shkak të mirëqenies së përgjithshme të qytetarëve, prap se prap edhe një lloj i tillë i informacioneve duhet të jenë në qasje për këto qendra. Qendra komunale duhet në secilën kohë të ketë në dispozicion informacione të reja dhe kontakte për të gjitha subjektet me funksionimin e të cilave realizohen kompetencat e lartëpërmendura. Lista me informacione kontaktuese të:

• Shkollave dhe institucioneve tjera arsimore • Institucione kulturore • Institucione shëndetësore • Klubet sportive

Cilësia e informacioneve të cilat jepen në QKSH Gjatë dhënies së informacioneve të cilat jepen në QKSH duhet patjetër të respektohen disa parime të caktuara të vlefshmërisë. Të njejtat duhet të jenë:

• Të sakta – të kontrolluara Të gjitha informacionet para se të jepen duhet të kontrollohen (aq më tepër nëse bëhet fjalë për numra, përqindje, shuma etj.) por gjithashtu edhe burimin nga vijnë ato.

265

• Të azhurnuara (të ripërtrira) vazhdimisht Informacionet që dorëzohen duhen të jenë të fundit me të cilat disponon qendra për shërbime. Gjithashtu duhet të vendoset edhe azhurnim (ripërtrirje) i/e rregullt për të dhënat të cilat jepen varësisht nga frekuenca e ndërrimit të tyre, si p.sh.:në ditë/në javë/ në muaj/në mënyrë kuartale/vjetore) • Me kohë Parimi për të qenë në kohë përfshin dhënien e shërbimeve në afat kohor të arsyeshëm dhe dhënia e informacioneve para se të skadojë korniza kohore në bazë të së cilës p.sh. ky informacion tanimë edhe nuk është i nevojshëm. Për shembull informacioni është i saktë dhe i kontrolluar, por i vjetëruar prandaj vlera përdoruese e tij është zvogëluar ose tanimë edhe nuk ekziston. • Në qasje dhe të kuptueshme Qasja dhe të kuptuarit përfshijnë përdorim në formë dhe gjuhë e cila është e kuptueshme për qytetarët. Në komunat multietnike me këtë nënkuptohet përdorimi i gjuhës së komuniteteve të cilat nuk janë shumicë në Republikën e Maqedonisë në pajtim me Kushtetutën dhe ligjet e RM-së. Gjithashtu, me këtë parim nënkuptohet shmangia e teknikave të tepërta ose gjuha profesionale në informacione ose vetëm shfaqje tabelore pa sqarim plotësues të termeve. Ky parim mundëson që më lehtë të pranohet dhe përdoret informacioni nga ana e atij që e kërkon atë. • Në pajtim me parimet pozitive për komunikim me qytetarët Komunikimi si shkencë e ndërlikuar duhet të shfrytëzohet për bartje optimale të informacioneve. Gjatë kësaj duhet të shfrytëzohen parimet pozitive të vlefshme për komunikim të mirë si dëgjimi aktiv, shmangia e supozimeve në vërtetime, parafrazim korrekt por njëkohësisht duke pasur vëmendje në tre V-të e komunikimit (komponenta verbale, vokale dhe vizuele e komunikimit)

Të gjitha këto parime për dhënien e informacioneve duhet të përmbushen që të mundet ndonjë informacion i përcaktuar të jetë i kualifikuar si cilësor. Nëse informacioni i ka të gjitha përveç njërës nga këto cilësi të lartëpërmendura atëherë i njejtt ose do të jetë e rrejshëm ose nuk do të ketë vlerë përdoruese ose do të jetë i pavlefshëm. Me këtë seriozisht cënohet rejtingu i komunës, në qendër si pjesa e saj, si edhe e punonjësit i cili mund të ballafaqohet me përgjegjësi/dënim adekuat për zbatim jo të ndershëm të përgjegjësive të punës.

Procedura për përpunimin e kërkesave nga qytetarët Përveç informacioneve, në QKSH do të kërkohen edhe shërbime për të cilat komuna është kompetente t‟ua japë qytetarëve të saj. Që këto informacione dhe shërbime të kryhen në mënyrë korrekte duhet të respektohet ndonjë procedurë e caktuar. Me procedurën e tillë arrihet kosekuenca në veprimin, transparencë në punë si edhe matshmëri e shërbimeve dhe informacioneve të kërkuara dhe cilësia në dhënien e tyre. Hapat të cilat do të duhej të ndërmerren nuk janë të caktuara me ligj në mënyrë strikte, por megjithatë dalin nga vet logjika e veprimit dhe punës efikase administrative. Teknika kompjuterike nga ana tjetër lejon përcjellje të secilës kërkesë dhe informacion – mund të shihet se ku lejon përcjellje të secilës kërkesë dhe informacion – mund të shihet se ku ndodhet e njejta në secilën kohë dhe deri ku realizohet përparimi i lëndës. Hapat themelore të cilat do të duhet të përfshihen në procedurë janë këto:

• Vendosja e kërkesës në formularin e përgatitur paraprakisht për këtë • Evidentimi/arkivimi i kërkesës • Dorëzimi deri tek organi/ekzekutuesi i autorizuar komunal • Njohtim i kërkuesit për afatin e dhënies së përgjigjes atij • Dhënia e përgjigjes/dokument i evidentuar

266

Madje edhe procedura e tillë e thjeshtë paraqet përgatitje cilësore dhe përpunim të mirë. Për procedurë të mirë themelore duhet të përdoret formular për evidentim të kërkesës për informacione ose shërbime. Formulari duhet të jetë në qasje në formë elektronike ose të jetë në qasje në QKSH-të ku me ndihmën e të punësuarve i njejti do plëtësohej pas kërkesës së qytetarëve të interesuar. Vet formulari duhet të futet në sistemin e funksionimit komunal përmes arkivimit adekuat dhe përcaktimit të punës tek strukturat kompetente komunale. Njëkohësisht, me këtë hap njoftohet vet qytetari për afatin në të cilin ai do të marrë përgjigje në kërkesën e tij/saj si dhe për mënyrën me të cilin do të kontakton për marrjen e dokumentit final. Dokumenti final gjithashtu verifikohet me numër arkivor dhe dërozohet përmes postës ose në mënyrë të ngjashme për marrjen e dokumentit nga ana e palës nga lokalet e QKSH-së.

Mënyra dhe mjetet për dhënien e informacioneve nga ana e QKSH-së Ekzistojnë më shumë mënyra dhe mjete për dhënien e informacioneve nga qendra komunale për shërbime varësisht nga lloji i kërkesës dhe dëshira e atij që e kërkon informacionin. Disa nga mënyrat e njohura për dhënien e informacioneve janë këto:

• Lista e kompetencave komunale, respektivisht të organeve komunale (tabelë për shpallje, faqe në internet, gazetë lokale, media lokale)

• Rregulloret komunale, aktet dhe dokumente tjera • Flaerë, posterë, broshura • Informimi përmes telefonit, faksit dhe e-mailit • Informim gojor(direkt) dhe informim me shkrim

Edhe pse QKSH-ja i jep të gjitha informacionet e nevojshme nga kompetencat komunale dhe siguron qasje më të shpejtë dhe më të lehtë tek qytetarët për realizimin e shërbimeve, megjithatë QKSH-ja jo çdoherë mund të japë përgjigje të kënaqshme për të gjitha pyetjet të cilat do të parashtrohen. Një numër i konsiderueshëm i kërkesave ndaj komunës do të varen nga e drejta diskrete e kryetarit ose sqarim më detal për ndonjë situatë më specifike të udhëheqësit të administratës komunale. Ekzistimi i QKSH-ve në asnjë mënyrë nuk do të thotë se qytetarëve duhet t‟u vendoset barrierë për takim direkt për bartësit e funksioneve ekzekutive. Në këtë drejtim qendrat komunale për shërbime, gjithashtu janë përgjegjëse për përpunimin e kërkesës për takim me kryetarin, udhëheqës të sektorëve dhe departamente dhe anëtarë tjerë të administratës komunale. Aq më shumë, QKSH-të janë madje edhe përgjegjëse për realizimin e takimeve të suksesshme me qytetarët me kryetarin e komunës dhe ekipin e tij. Kjo arrihet me evidentim korrekt të kërkuesit të takimit, detajizim të temës së takimit, si dhe procesim ekspeditiv të së njejtës. Gjithashtu, është e rëndësishme që në një afat kohor të arsyeshëm, qytetari të marrë përgjigje për takim eventual dhe nëse e njejta nuk është e mundur të informohet ai/ajo se kërkesa e tij/saj është shqyrtuar dhe ti jepet përgjigje adekuate zyrtare.

267

KOMUNA _________________ (Simboli i Komunës)

KËRKESË Për marrje të informacioneve me shkrim nga ana e komunës/ngritje të iniciativës

deri tek komuna nr. ______________ Emri dhe mbiemri i personit që bën kërkesën __________________________________ Adresa_________________________________________________________________ Numri i telefonit_______________________________________________________ E-mail adresa e personit që bën kërkesën _______________________________________ Qëllimi i Kërkesës: _________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Përshkrim i Kërkesës_______________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Kërkesa do të dorëzohet deri te: _____________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________ (Titulli i organit të komunës respektivisht në administratën e komunës, me emrin e ekzekutuesit të autorizuar deri ku dërgohet Kërkesa) Kërkesën e ka pranuar ___________________________________________________________________ (Emri i ekzekutuesit në Qendrën për shërbime të qytetarëve) Personi që e bën Kërkesën ________________________ (nënshkrim)

268

6. Përshkrim i detyrave të punës së punonjësve në qendrat komunale për shërbime

- Përmbledh kërkesa me të gjitha dokumentet përcjellëse të nevojshme dhe të dhëna, në pajtim me procedurat ligjore, të cilat janë të domosdoshme për realizimin e shërbimeve të cilat kërkohen dhe të njejtat i përcjell deri tek zyrtarët e autorizuar për procedurën e mëtejme, në mënyre elektronike apo në mënyrë tjetër;

- U lëshon qytetarëve dokumenta të cilat janë të përgatitura, të nënshkruara nga ana e personit të autorizuar dhe të regjistruara me vulë dhe numër arkivi, dhe në bazë të kërkesës së dorëzuar paraprakisht, në pajtim me afatet ligjore;

- Siguron dhe jep informacione të sakta (me gojë dhe me shkrim) për qytetarët (persona fizik dhe juridik) për punët të cilat janë në kompetencë ligjore të Komunës, respektivisht të organeve të Komunës – Këshillit dhe Kryetarit të komunës, dhe të cilat nuk janë në kundërshim me Ligjin për qasje të lirë të informacioneve me karakter publik;

- Jep informacione plotësuese dhe jep sqarim lidhur me mënyrën e realizimit të shërbimeve të cilat janë në kompetencë të komunës, ndihmon gjatë plotësimit të formularëve me kërkesë të qytetarëve, veçanërisht personave me nevoja të posaçme;

- Cakton takime me persona të autorizuar në komunë, me kërkesë të qytetarëve, nëse vlerëson se kjo është e domosdoshme për zgjidhjen e ndonjë problemi, pas një marrëveshje paraprake me udhëheqësin e tij/saj.

- Kujdeset që komunikimi me qytetarët në Qendër të realizohet maksimalisht në mënyrë profesionale në pajtim me standardet për ligjshmëri, korrektësi, transparencë dhe etikë, dhe krejt kjo me qëllim që t‟a ruajë atoritetin e vet dhe autoritetin e Komunës;

- Propozon masa dhe aktivitete për përmirësimin e punës së qendrës komunale për shërbime dhe për realizimin më efikas të shërbimeve ndaj qytetarëve dhe në përgjithësi për përsosjen e komunikimit të tërë i cili zhvillohet në Qendër, si dhe midis Qendrës dhe punonjësve tjerë në departamentet dhe sektorët me të cilat bashkëpunojnë vazhdimisht;

- Organizon dhe realizon vlerësim periodik të kënaqësisë së qytetarëve nga puna e qendrës komunale për shërbime respektivisht nga puna e administratës komunale në tërësi, në bazë anonime, dhe në bazë të qëllimeve dhe kritereve praprakisht të përcaktuara;

- Organizon takime me qytetarët për nevojat e organeve të komunës, respektivisht për prezentimin e projekteve të caktuara dhe për realizimin e aktiviteteve të rëndësishme në pajtim me dispozitat,planet dhe aktet tjera komunale.

- Përpilon raporte periodike të rregullta për punën e vet, respektivisht me kërkesë të Këshillit apo Kryetarit të Komunës, në bazë të evidencës e cila mbahet në Qendër;

- Merr pjesë në seminare dhe trajnime për avancimin e punës së vet në marrëveshje me udhëheqësin e tij/saj;

- Kryen edhe punë të tjera dhe detyra të tjera të cilat do t‟ia delegojë udhëheqësi i tij/saj;

269

7. Hapat dhe metodat e ndryshme për përmirësimin e informimit të qytetarëve dhe dhënia e shërbimeve

këshilldhënëse Ky paraqet një dokument të shkurtër këshilldhënës për komunat, dhe ka të bëjë me hapat dhe metodat e ndryshme për përmirësimin dhe informimin e qytetarëve dhe dhënien e shërbimeve këshilldhënëse, duke përfshirë edhe zgjidhje të thjeshta dhe të shpejta dhe zhvillim të zyrave të qytetarëve për informacione (punktet e qasjes). Vetqeverisja lokale jurisdikcionin e vet e merr nga demokracia lokale, mundësia që qytetarët të ndikojnë në rastet lokale, aktet ligjore, shërbimet, zhvillimin dhe mjedisin jetësor. Kjo demokraci realizohet indirekt përmes përfaqësuesve të zgjedhur dhe direkt përmes pjesëmarrjes personale të qytetarëve në zgjidhjen e çështjeve me rëndësi për komunën. Qytetarët presin shërbime të përshtatshme komunale, në pajtueshmëri me nevojat dhe interesat e tyre. Komunat duhet të punojnë në kontinuitet për ndërtimin e kapaciteteve, me qëllim që t‟u përgjigjen këtyre sfidave. Pjesa më e madhe e qytetarëve janë pasive dhe nuk marrin pjesë në mënyrë aktive në zgjidhjen e çështjeve me interes të përbashkët.

Në përgjithësi arsyeja më e shpeshtë për këtë është mungesa e besimit në autoritetet lokale dhe mospërgatitja e tyre për t‟i kyçur qytetarët në procedurat lidhur me sjelljen e vendimeve që kanë të bëjnë me komunat. Sidoqoftë, pjesa më e madhe e tyre janë klientë të rregullt të cilët kanë nevojë për një numër të rritur të shërbimeve komunale të cilat duhet të sigurohen nga ana e komunave, dhe janë të rregulluara me ligj. Procesi në rrjedhë e sipër për decentralizimin i ka rritur kërkesat e qytetarëve shpejtë, dhe për shkak të kësaj zyrtarët komunal duhet në mënyrë adekuate t‟i organizojnë shërbimet të cilat ata i dëshirojnë. Në përputhje me nenin 8 të Ligjit për vetqeverisje lokale, “Shërbimet në komuna, komisionet e këshillave dhe agjencionet publike të formuara nga secila komunë duhet të jenë të obliguara se do t‟i informojnë qytetarët lidhur me punën e tyre, planet dhe programet të cilat janë të rëndësishme për zhvillimin e komunës pa kurfarë pagese, në mënyrë të definuar me statut. Komuna do të jetë e obliguar për të mundësuar qasje në informacionet themelore lidhur me shërbimet të cilat do të sigurohen për qytetarët në mënyrë të definuar me statut të komunës‟‟. Ligji për qasje të lirë të informatave me karakter publik i regullon shërbimet informative për qytetarët. Aktivitetet për arritjen e nivelit të lartë të efikasitetit në funksionet lokale duhet të bazohet në parimet e të qenit të hapur dhe transparent gjatë kryerjes së kompetencave. Nuk ka dyshim se komuna duhet të vendos mekanizëm efikas për përforcimin e kapaciteteve për informim të vazhdueshëm të qytetarëve, sipërmarrësve dhe pjesëmarrësve lokal të ndryshëm përmes komunikimit të dyanshëm. Njëkohësisht, komuna do t‟a përmirësojë qasjen e qytetarëve deri tek informacionet. Resurset e kufizuara komunale me siguri kanë ndikim në numrin dhe nivelin e cilësisë së shërbimeve të siguruara, por kjo me siguri në mënyrë të rëndësishme nuk ndikon në krijimin e atmosferës miqësore dhe kooperative. Vizioni për modelin e Maqedonisë të qendrës komunale për shërbime është të zhvillohet njësia e quajtur “qendra komunale për shërbime“ e cila do të sigurojë informacione dhe shërbime, do t‟a harmonizojë, standardizojë dhe mbindërtojë sigurimin e informative, duke vendosur standard të unifikuar për të gjitha komunat. Kjo shprehje e përfshin pikën kyçe - ”sigurim i standardizuar i shërbimeve” si bazë e barazimit dhe unifikimit të praksave dhe procedurave ekzistuese në nivel nacional. Kjo qytetarëve do t‟ju garantojë qasje tek shërbimet komunale dhe ngjashëm, nivel i avancuar, përmes përdorimit të pothuajse procedurave identike legale/punuese. Ato nuk do t‟a harxhojnë kohën e tyre në kërkim të informacioneve dhe ”lidhjeve”, e as që do të presin që kërkesa e tyre të shqyrtohet më gjatë se sa realisht nevojitet që kjo gjë të bëhet. Rendi i

270

përpunimit të kërkesave dhe cilësisë së vendimeve finale do të përmirësohet mjaftueshëm, si rezultat i uljes së presionit mbi të punësuarit të cilët janë të autorizuar për përgatitjen e dokumenteve finale. Roli i zyrtarëve komunal do të jetë vëzhgim/vlerësim i punës/komunikimit dhe propozimit të masave për zhvillim të ardhshëm. Rezultatet do të jenë të dukshme dhe do të mund të krahasohen me rezultatet e komunave tjera. Komunikimi midis të punësuarve në qendrat komunale për shërbime prej komunave të ndryshme do të realizohet përmes rrjetit dhe do të përdoret për qartësimin e detajeve të cilat mund të paraqiten në praktikë. Me instalimin e QKSH të standardizuara do mundet që në mënyrë më precize të vlerësohet secili angazhim dhe rezultat në veçanti i zyrtarit shtetëror. Procedurat punuese të brendshme për komunikim dhe kryerje të detyrave të planifikuara do të paraqesin efikasitet plotësues për QKSH dhe administratën komunale në tërësi. QKSH mirë të definuara dhe funksionale të përkrahura nga kapacitetet dhe resurset komunale në qasje në përputhje me qëllimet e tyre personale strategjike mund të jenë instrument i rëndësishëm për rritjen dhe transparencën dhe besimin e ndërsjellë. Kjo me siguri do të ndikojë pozitivisht mbi prodhimin e të ardhurave plotësuese për buxhetin komunal përmes mbledhjes së zmadhuar të tatimeve. Si të ftohen qytetarët t‟i shfrytëzojnë shërbimet komunale? Kjo pyetje duhet të përgjigjet në mënyrë lokale nga secila komunë mëvehte. Në fakt, kjo pyetje duhet të përgjigjet nga ana e përfaqësueseve the zyrtarëve komunal të zgjedhur, si dhe nga sipërmarjet për shërbime komunale dhe kompanitë publike. Pyetja e njejtë natyrisht vlen edhe për shërbimet lokale të organizatave të ndryshme shtetërore. Deri tani, nuk ka përgjigje standarde në këtë pyetje. Nevojitet kohë për qasje tek kapacitetet lokale, dhe qytetarët duhet të definojnë/parashikojnë model optimal i cili do të funksiononte në mënyrë afatgjate. Kjo qasje sistematike dhe serioze me vizion të qartë vështirë mund të përcillet nga secili në mënyrë të njejtë, por zbatimi në disa shërbime komunale/qendra informative japin rezultate positive nga kjo eksperiencë. Përforcimi i besimit midis autoriteteve komunale dhe qytetarëve/pjesëmarrësve relevant është process afatgjatë në të cilin duhet të investohet dhe i njejti në mënyrë të vazhdueshme të mbështetet, me qëllim që të kënaqet e drejta e qytetarit për shfrytëzim të këtyre shërbimeve. Informacione themelore lidhur me komunën dhe vendosjen e saj organizative: Secila komunë duhet të sigurojë buletin/broshurë komunale për organizimin dhe kompetencat e zyrtarëve/përfaqësuesve komunal të zgjedhur, detyrat e departamentve të ndryshme, ekspertët komunal, sipërmarrjet publike dhe institucionet të cilat sigurojnë shërbime, kontakt personat në komuna për marrëdhënie publike, tituj, numra telefonik, adresa, email lidhje, lidhje për zyra të komunitetevenë komuna, projekte në rrjedhë. Ky buletin mundet rregullisht të printohet dhe të distribuohet (njëherë në vit/njëherë në dy vite) në të gjitha familjet në komunë, si kontribut në gazetat ditore lokale, të shpallur në internet, i dërguar në njësitë kyçe për shërbime dhe qendrave komunale për shërbime, sipas mundësisë në bashkëpunim me sipërmarrjet lokale. Mund të zgjerohet deri në format të katalogut komunal telefonik, katalogut administrativ/biznis, duke i përfshirë edhe lidhjet tjera për shërbime lokaëe ose në kombinim me materiale ilustruese dhe karta. Të njejtat materiale mund të vendosen në vebfaqen e komunës dhe të përditësohen më shpesh. Vebfaqja e komunës ka tendencë që të bëhet metod i zakonshëm për informimin e qytetarëve lidhur me organizatën komunale, du do të vendoset kmunikimi direkt me ta lidhur me shërbimet lokale dhe çështjet që kanë të bëjnë me zhvillimin dhe ndodhitë në komunë. Pjesa më e madhe e qytetarëve, prap se prap nuk janë në gjendje t‟a përdorin internetin, por nevoja për qasje deri tek këto shërbime informative po rritet në vazhdimësi. Rekomandohet që këto shërbie të jenë në qasje në dy apo tre gjuhë.

Shembujt për të dhëna të prezentuara në vebfaqen e komunës mund të jenë:

Kontakte të komunës dhe të zyrave dhe të departamenteve për shërbime në komunë

Prezentim i komunës- profili i komunës- informata statistikore për komunën

271

Informata për shërbimet ekzistuese komunale

Informata aktuale, lajme për komunën

Verzioni elektronika nga gazeta ose buletini komunal

Planet strategjike dhe plani për aktivitetet

Informacione për sipërmarrjen në komunë

Karta

Kontakte me politikanë të zgjedhur

Informacione për asociacione lokale dhe sektorin joqeveritar (lidhjet)

Informacione për buxhetin komunal- verzioni i fundit i miratuar

Informacione për planet aktuale urbanistike dhe projektet në rrjedhë

Lidhjet/kontaktet për të gjitha institucionet tjera në komunë (shkolla, institucione shëndetësore dhe sociale, policia) si dhe agjencione shtetërore/qeveritare

Vebfaqet speciale komunale në internet mund të jenë të përpiluara për disa nga këto grupe të qytetarëve:

Turistë

Sipërmarrës

Investitorët e huaj potencial

Studentë/të rinj dhe grupe tjera të cënuara

Të papunët

Pakicat etnike Mjetet speciale të internetit për pjesëmarrje qytetare mund të krijohen për shembull për disa nga aktivitetet në vijim:

Procesverbal për këshillin komunal

Procesverbal për komisionet komunale

Rendi i ditës për këshillat para mbledhjes

Sistemi i informatave kthyese për qytetarët

Draft-verzionet e planeve urbanistike gjatë kohës së fazës përgatitore

Forume për diskutim

Iniciativa elektronike qytetare

Shërbim për pyetje-përgjigje

Hulumtim i mendimit (komunikimi direkt me qytetarët – hulumtim i mendimit për çështje të caktuara)

Gazetat lokale, radiot dhe TV-et janë gjithashtu mjete të rëndësishme për informimin komunal. Me qëllim që të përforcohet qasja participuese/transparenca në komunitetin lokal, përdorimi i mediumeve kërkon qasje përmes dialogut të hapur, e jo vetëm informim njëkahësh. Detyra e mediumeve nuk është vetëm që t‟i paraqesin gjërat në dritë pozitive, por edhe të stimulojnë diskutime të hapura publike lidhur me sfidat akute dhe të ofrojnë zgjidhje të mundshme. Diskutimet e tilla kërkojnë qasje të hapur tek mediumet ku grupe dhe qytetarë me interesa të ndryshëm mund t‟i shprehin qëndrimet e tyre dhe kritika, duke përdorur fakte dhe argumente. Nga ana tjetër, komuna është përgjegjëse që mediat të marrin informacione korrekte dhe prezice (qasje të hapur). Mediat duhet të kenë person të emëruar për kontakt për marrëdhënie me publik në administratën komunale, ndërsa detyrat e tyre nënkuptojnë informim dhe komunikim i rregullt lidhur me çështjet me karakter/interes publik. Administrata komunale si tërësi duhet të jetë e vetëdijshme për nevojën/qasjen për vendosjen e komunikimit të rregullt me qytetarët/opinionin, dmth. të gjithë këta duhet të kontribuojnë në sigurimin e informacioneve të caktuara. Kjo mund të jetë e rëndësishme gjatë përforcimit të përgjegjësisë midis nëpunësve komunal.

272

Sigurimi i mundësive të ndryshme për qytetarët për prezentimin e inicijativave, komenteve, pyetjeve dhe ankesave të tyre në mënyrë të lehtë sigurisht që është pjesë/shenjë për nivel më të lartë të demokracisë lokale dhe metod i mirëseardhur në komunë. Nuk është lehtë që qytetarët të përgatisin letër me komente gjegjësisht ankesa dhe për shkak të kësaj të kenë nevojë për këshilla, informacione që kanë të bëjnë me kanalet/adresat e rregullta, si dhe udhëzime se ku t‟i prezentojnë opinionet dhe pikëpamjete tyre. Pa dyshim, interneti është mjet modern për këtë, meqë ofron opcione më të avancuara, por edhe kutitë tradicionale në zyrat komunale ose eksperti special i emëruar në organizatë për këto detyra mund të paraqes zgjidhje në raste të caktuara. Komuna duhet të ndërtojë sistem për promovim dhe mbrojtje të kësaj mënyre të komunikimit me qytetarët, të reagojë lidhur me këto iniciativa dhe ankesa me kohë dhe rregullisht të përgjigjet në mënyrë të përshtatshme. Procedura lidhur me ankesat është theksuar në nenin 29 të Ligjit për vetqeverisje lokale. Sipas ligjit, duhet të sigurohet përgjigje detale në afat prej 60 ditësh nga pranimi i ankesës. Mbledhje/hetime publike midis kryetarit, anëtarëve të këshillit komunal, ekspertëve të komunës/kompanive publike dhe qytetarëve, gjithashtu janë mjet gjatë komunikimit lokal ( informim i përbashkët dhe diskutime). Mbledhjet e këtilla mund të mbahen në një bashkësi lokale të caktuar urbane/rurale, lidhur me tema të rëndësishme siç janë buxheti komunal ose dokumentet strategjike, plani urbanistik ose projektet kryesore të cilat kanë të bëjnë me interesin e përgjithshëm. Bashkësitë lokale mund të jenë partnerë në organizimin e mbledhjeve/hetimeve. Qytetarët duhet paraprakisht të informohen për këto mbledhje, përmes metodave adekuate. Mediat zakonisht janë të mirëseardhura për pjesëmarrje. Në të gjitha çështjet gjuha mund të jetë shumë e rëndësishme. Komuna ju shërben edhe grupeve të cilat e flasin gjuhën e minoriteteve. Në pajtueshmëri me ligjin, në shumë raste nevojitet përdorimi i disa gjuhëve. Hyrje në zyrën komunale Hyrja në shtëpinë tuaj ju jep ndjenjën e atmosferës shtëpiake dhe familjes. Gjithashtu, hyrja në zyrat komunale paraqet atmosferën dhe qëndrimet në to. Objekti komunal, veçanërisht hyrja, duhet të merren parasysh nga pikëpamja e qytetarit i cili nuk e njeh mirë atë hapsirë, ndërsa dëshiron të marrë disa shërbime të ndryshme. Hyrja në ndërtesën komunale zakonisht tregon mjaft për transparencën/çiltësinë të secilës prej tyre. Si të arrihet deir tek ndërtesa komunale dhe qendra komunale për shërbime (QKSH) është pyetje e cila shpeshherë parashtrohet nga ana e qytetarëve dhe pjesëmarrësve tjerë. Zgjidhja për këtë mund të jetë përdorimi i një hartë të madhe me adresa në afërsi të rrugicës hyrëse të komunës, porosi për mirëseardhje të vizitorëve, shenja rrugore/tabela të cilat e tregojnë vendosjen e zyrave në ndërtesën komunale si dhe institucionet tjera të lidhura me të, harta/tabela për organizimin e brendshëm hapsinor të komunës, në sektorë, departamente dhe zyrtarë brenda në ndërtesë, në afërsi të hyrjes. Para ndërtesës komunale duhet të qëndrojë një tabelë vizuele që të tregohet komuna që nga jashtë, si dhe tabela të ngjashme për zyra të ndryshme komunale me vulë/flamur komunal, adresë, vebfaqe për ta dhe kontakte tjera në qasje. Këto aktivitete duhet patjetër të përfshijnë tabela vizuele për qendrën komunale për shërbime për t‟a shënuar nga jashtë hyrjen e vet si dhe kontakte tjera. Gjuha në përdorim duhet patjetër të jetë në përputhje me Ligjin.Nuk janë më pak të rëndësishme as instrukcionet plotësuese specifike për hyrje më të lehtë në QKSH si dhe për parkingun më të afërt i cili është në qasje, i cili me siguri do të jetë i dobishëm për qytetarët. Në hyrje të ndërtesës komunale, qasja drejt kahjes së shërbimit duhet të jetë e shënuar shumë qartë, ndërsa në atmosferës së brendshme duhet t‟i kushtohet më shumë vëmendje. Nuk është njësoj nëse qytetari hyn në një sallë të zbrazët/jo të këndshme dhe jo aq miqësore pa ndonjë informatë paraprake ose zyrtar për sigurim. Nëse nuk ekziston ndonjë recepcionist miqësor i cili

273

është i drejtuar kah shërbimi, kartë e zyrës, dhoma me numra, dritë e mjaftueshme, 5-20 vende për t‟u ulur/karrige për njerëzit që presin të hyjnë normalisht se kjo mund të ketë ndikimi ndaj atmosferës, në kuptim negativ. Në atë rast, qytetarët nuk do të mund të tërhiqen që të vijnë dhe të bashkëpunojnë me zyrtarët komunal. Vendosja e të gjitha detajeve plotësuese të cilat pozitivisht ndikojnë në atmosferën e pjesës hyrëse dhe qendrës komunale për shërbime duhet të jenë nën mbikqyrje dhe të përmirësohen në bazë ditore nga ana e profesionistëve kompetent. Të hollat nga buxheti do të ishte mirë të planifikohen dhe të ndahen për mirëmbajtjen e pajisjeve në QKSH. Gjithashtu, do të ishte e dobishme që të vendoset një tabelë e dukshme për informacione për emrat/kontaktet, pozitat, shërbimet të cilat të punësuarit komunal mund t‟i sigurojnë dhe numri i zyrave të tyre, si dhe orari i punës së zyrës. Kjo posaçërisht rekomandohet për komunat më të

vogla të cilat kanë të caktuar nga 5-10 të punësuar vetëm në një departament.

Mund të ndodh që qytetarët të mos e dijnë organizatën e tashme komunale, por pothuajse gjithmonë ata e dijnë se ajo udhëhiqet nga Kryetari i komunës. Në atë rast ata shpeshherë mundohen të shkojnë tek Kryetari për çfarëdo pyetje të imëta, të cilat ndonjë ekspert tjetër komunal mund t‟i qartësojë/zgjidh më lehtë. Kryetari i komunës mund t‟a humb kohën e vet të vlefshme për të udhëhequr në diskutime të tilla jo të frytshme/jo të nevojshme. Si përgjegjës për administratën komunale, Kryetari i komunës gjithashtu është kompetent (përmes sekretarit të komunës) për të deleguar detyrat dhe për përdorim efektiv të ekspertëve të punësuar në të. Mirë do të ishte sikur ai të mund të caktojë disa orë në javë për komunikim direkt me qytetarët, por vetëm lidhur me raste specifike të paraqitura përmes QKSH-së, në emër të qytetarëve të cilët institojnë të ketë takim. Në rastet tjera të vështira të cilat u referohen kërkesave qytetare, ekipi komunal i ekspertëve i përbërë nga menaxhuesi i sektorit dhe departamenteve fillimisht duhet të ndërtojnë qëndrime/tregues/propozime të mbledhjeve të rregullta javore dhe t‟i informojnë të punësuarit të cilët janë të caktuar për përpunim të kërkesave ose për informim të klientit. Për qytetarët të cilët kanë nevojë vetëm për shërbime telefonike, komuna duhet të sigurojë linjë/numër telefonik me qëllim që të mundësohet komunikim i përhershëm (mundësisht pa pagesë për thirrësit/qytetarët edhe atë 24 orë në ditë) duke iu ofruar opcion për bisedë (ose lënie të porosisë) me zyrtarin i cili është i përgjegjshëm ose mundësi që zyrtari më vonë të mund ta dëgjojë informacionin e incizuar (të azhuruar) dhe nëse ka nevojë të veprojë në bazë të të njejtës. Komuna duhet të sigurojë që qytetarët e interesuar të kenë qasje të lehtë ndaj librit telefonik komunal. Nëse një qendër telefonike vlerësohet se funksionon mirë dhe se shërbimet në të jepen në nivel të lartë atëherë kjo me garancë mund të paraqes një „vizit kartë‟ të suksesshme të zyrtarëve komunal. Transferi i thirrjes diku në administratë, pa informacion të qartë për atë se ku është i punësuari dhe a do të informohet më vonë, me siguri se është shërbim i dobët/jofunksional. Është mirë nëse personi/punonjësi i kërkuar nuk është në zyre, të caktohet dikush tjetër i cili do të jetë përgjegjës për incizim të kontakteve/thirrjeve ose t‟i vëndos në letër kërkesat që më vonë të mundet në mënyrë adekuate dhe me kohë t‟u përgjigjet. Kolegët munden t‟i ndihmojnë njëri-tjetrit, kështuqë lidhur me këtë duhet paraprakisht të arrihet marrëveshje dhe do të bëhet procedurë e zakonshme punuese komunale. Më lartë përmenden disa shembuj të metodave të thjeshta dhe të lira të cilat mundet lehtë të realizohen në secilën komunë që të përmirësohet informimi, por edhe praktikat për dhënien e shërbimeve tek qytetarët. Me qëllim të qartësimit të implementimit të tyre, informimit të brendshëm, bashkëpunimi dhe përgjegjësitë komunikuese në komunë, midis insitutcioneve të cilat janë në kompetencë të komunës dhe sipërmarrjeve publike, rregullat kyçe mund të përmbledhen në një dokument për politikë të informimit komunal. Kjo mund të jetë e përgatitur brenda, në marrëveshje me personat/të punësuarit përgjegjës kyç dhe të miratohet nga ana e këshillit komunal ose Kryetarit të komunës. Ky dokument mund të shërbejë si bazë e qëndrueshme për zhvillim të politikës e cila është e drejtuar kah përmirësimi i praktikave për dhënie të shërbimeve qytetarëve nga sferat të cilat janë në kompetencë të komunës.

274

8. Vlerësimi i zbatimit të shërbimeve komunale dhe hulumtimi i kënaqësisë së qytetarëve

Dokument këshillimor mbi Menaxhmentin komunal Matja e cilësisë së sigurimit të shërbimeve është temë me rëndësi të madhe për të gjithë siguruesit e shërbimeve, dhe kohëve të fundit, me shërbimet e decentralizuara në veçanti të qeverive lokale. Gjatë viteve roli i tyre ka ndryshuar duke siguruar më shumë e më shumë shërbime, përveç atyre themelore. Ka ardhur koha që komunat të sigurojnë cilësi dhe shërbime të orientuara kah qytetarët në mënyrë efektive. Që të arrihet një gjë e tillë, ato duhet t‟a masin zbatimin e punës së tyre dhe të vlerësojnë se sa janë qytetarët të kënaqur lidhur me shërbimet dhe informacionet e siguruara. Ky është proces në vijim e sipër dhe proces i përhershëm, i cili i përforcon kapacitetet e administratës komunale dhe ndërton besimin midis qytetarëve. Në këtë dokument do t‟i jepen propozime administratës komunale që të analizojë, të bëjë matjen dhe të vlerësojë zbatimin e punës së saj, në veçanti cilësinë e shërbimeve të qeverisë lokale përmes matjes së asaj se sa janë të kënaqur qytetarët/klientët.

Sfondi Menaxhimi i zbatimit të punës së qeverisë lokale e përmirëson aftësinë e komunës. Kjo i mundëson tri vlerat e rëndësishme për bizneset e qeverisë lokale. Ato janë: sigurimi i informacioneve, mbikqyrja e zbatimit të punës dhe efikasiteti i zbatimit të punës. Këto vlera ndihmojnë që të kuptohen, menaxhohen dhe përmirësohen shërbimet komunale. Sistemi i menaxhimit të zbatimit të punës e koordinon zbatimin e punës së menaxhuesve komunal (udhëheqësit e sektorëve), administratën komunale dhe qytetarët në kuadër të mjedisit të integruar. Elementet themelore të menaxhimit të punës janë sigurimi i informacioneve dhe planifikimi i strategjisë. Matja e punës mund t‟u sigurojë vendimmarrësve thelbësor në komunë që të kenë qasje të drejtpërdrejtë të informacioneve të kërkuara. Me një kuptim të qartë të fakteve të shërbimeve të qeverisë lokale, vendimet e informuara mund të merren për të nxitur zbatimin e punës Mbikqyrja e zbatimit të punës e shënon këndvështrimin e përgjithshëm të detajeve lidhur me sigurimin e shërbimeve të qeverisë lokale. Matja e zbatimit të punës e siguron mbikqyrjen e duhur të performancës për udhëheqësinë e cila ndihmon në optimalizimin e resurseve të qeverisë lokale dhe sigurimin e shërbimeve. Efikasiteti i zbatimit të punës u ndihmon autoriteteve komunale që të vendosin qëllime të qarta dhe të punojnë drejt arritjes së tyre. Matja e zbatimit të punës garanton efikasitetin e domosdoshëm të zbatimit të punës. Sistemi i menaxhimit të punës e kombinon procesin e menaxhimit në hapësirën punuese të veçantë, interaktive dhe kollaborative (bashkëpunuese). Rezultatet e menaxhimit të zbatimit të punës (lista për shënimin e rezultateve dhe raportet) mund t‟i përmirësojnë ose optimalizojnë financat, punën dhe fuqinë e punës së komunës, kështu kjo do të reflektohet në përmirësimin e sigurimit të shërbimeve për klientët komunal – qytetarëve, bizneset, entitetet publike dhe OJQ-të. Sistemi i menaxhimit të punës mund t‟a redukojë kohën e planifikimit, parashikimit dhe raportimit përmes ruajtjes së të dhënave dhe analizës. Ai i integron strategjitë komunale, matësit komunal dhe veprimet komunale. Tani për tani nuk ekzistojnë as udhëzime të qarta, standard apo matës për të vlerësuar punën e qeverisë lokale mbi sigurimin e shërbimeve, por megjithatë ato mund të definohen. Qeveritë lokale duhet të masin punën e tyre në aspektin e sigurimit të shërbimeve më shumë se çdo aktivitet tjetër, meqë është thelbësore për misionin e tyre si sigurues të shërbimeve për qytetarët e tyre. Shumë nga teknikat matëse „të pjesës udhëheqëse‟ të sektorit privat mund t‟u ndihmojnë qeverive në të gjitha nivelet që t‟i definojnë matësit e tyre dhe kriteret specifike të sektorit publik.

275

1) Përgjegjësia/ të qenit të hapur (sinqeriteti); 2) Efikasiteti; 3) Pjesëmarrja; 4) Efektshmëria/ përgjegjësia; dhe 5) Qeveria e fokusuar ndaj qytetarëve.

Metodologjia Një nga metodat për vlerësimin e matjes së punës gjatë sigurimit të shërbimeve është analiza, e bazuar në studimet e zbatuara përmes pyetësorëve, të cilat janë posaçërisht të dizajnuara që të vlerësojnë opinionin e qytetarëve dhe klientët komunal. Rezultatet e studimit i identifikojnë dhe i klasifikojnë faktorët më thelbësor që e formojnë kënaqësinë e klientëve nga shërbimet e siguruara përmes njësisë së vetqeverisjes lokale. Një nga qëllimet prioritare të administratës lokale duhet të jetë që të përmirësohet efikasiteti i shërbimeve komunale. Është e qartë se situata e tanishme e secilës njësi të vetqeverisjes lokale ka çështje lidhur me cilësinë e shërbimeve nëpër qeverinë lokale, por ato nuk kanë procese sistematike në vend që të kuptojnë shkallën e çështjeve dhe cilat janë më të rëndësishme për qytetarët e komunës. Ekziston nevoja që të gjehet mënyrë për kuptuar më mirë brengat e qytetarëve, dhe siç duket nuk ka mënyrë më të mirë për t‟a bërë këtë se sa t‟i pyesish ata. Kur komuna do të përfundojë një gjë të tillë dhe si rezultat i këtij përfundimi është e dobishme për vendim-marrësit komunal që të identifikojnë dhe t‟i japin për detyrë një entiteti të tretë me kompetencë dhe përvojë në dizajnim dhe zbatim të vlerësimeve që të zbatojë një studim të banorëve të komunës. Ky entitet mund të jetë institucion, ndonjë kompani konsultative ose ndonjë OJQ me përvojë të madhe të teknikave studimore dhe të vlerësimit të opinionit publik. Zgjedhja e entitetit të tretë është e rëndësishme për të pasur një studiues neutral dhe objektiv, që do të vlerësojë dhe do të bojë matjen e efikasitetit të cilësisë së „interaktivitetit‟ midis komunës dhe qytetarëve (duke përfshirë entitetet publike, civile dhe private). Kyçja e entitetit të tretë në procesin e vlerësimit do t‟a relaksojë atmosferën dhe do të kontribuojë në procesin e krijimit të raporteve më të fuqishme dhe besimin midis qeverisë lokale dhe anëtarëve të bashkësisë. Pas zgjedhjes së studiuesit vjen koha që të dizajnohet studimi i cili do të prodhojë informacione të rëndësishme që kanë të bëjnë me sigurimin e shërbimeve dhe të gjitha aktiviteteve lidhur me proceset e sigurimit të shërbimeve. Studimi i dizajnuar do të parashtrojë pyetje të ndryshme që kanë të bëjnë me këtë temë. Rezultatet e studimit, duhet t‟u mundësojnë autoriteteve komunale mbikqyrje të zbulimeve dhe të diskutojnë se si të planifikohet përmirësimi i këtyre pikëve. Në këtë mënyrë studimi bëhet një burim kyç i të dhënave për vendim-marësit komunal gjatë procesit të zhvillimit të planeve për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve komunale.

Modeli i studimit Ekzistojnë modele të ndryshme dhe dizajne të studimeve dhe teknika të studimit të cilat mund të përdoren gjatë vlerësimit të kënaqësisë së qytetarëve lidhur me sigurimin e shërbimeve komunale:

Studime mbi popullatën

Studime të shërbimeve të përcaktuara

Studime për përforcim

Raporte për kontaktet me klientët

Këshillat e klientëve

Fokus grupet

Intervista të klientëve

276

Posta elektronike

Numrat telefonik „hotline‟

Veb-studime

Cilat metoda janë më të mira do të varet nga qëllimet për të cilat do të përdoren informacionet, nga harxhimet e alternativave, dhe mundësisht nga pengesa të tjera të mundësisë për realizimin e tyre. Modeli i studimit dhe teknikat e studimit do të zgjedhen duke u bazuar në numrin e popullatës, në madhësinë e territorit të komunës, si dhe në mentalitetin dhe kulturën e komunikimit të qytetarëve të komunës. Duhet të vlerësohet se cila është mënyra e preferuar e qytetarëve që të përgjigjen në pyetjet: komunikimi i drejtëpërdrejtë – intervistat në shtëpi apo komunikimi i drejtëpërdrejtë – intervistat përmes telefonit? Ose, ndoshta komunikimi indirekt: intervistat përmes postës, janë zgjedhja e drejtë? Megjithatë, pasiqë të bëhet zgjedhja e modelit të studimit, ai studim duhet të ketë një përfaqësues dhe model të rastësishëm të banorëve të komunës. Numri i qytetarëve të anketuar duhet të definohet midis komunës dhe entitetit të zgjedhur për implementim (studiuesit) me qëllim që të ketë përgjigje të sakta brenda plus apo minus 5%.

Studimi mund të zbatohet përmes telefonit ose në takim të drejtëpërdrejtë (intervista në

shtëpi) dhe duhet t‟a parashikojë kohën për kompletimin e tij. Propozohet që intervista të

mos jetë më e gjatë se 15 minuta.

Dizajni përfundimtar i studimit duhet të bazohet në rezultatet e testimit nga Studimi duke

përdorur intervista kognitive në shtëpi apo anketa telefonike vetëm me një përgjigje të

pakufizuar.

Anketa duhet të implementohet në qytetarë të zgjedhur rastësisht (familje).

Informacionet të cilat janë të mara me pyetësorin duhet edhe njëherë të analizohen, me qëllim që të vlerësohet mundësia për selektim jo të balansuar të atyre që janë intervistuar, dhe nëse ka nevojë, të riorganizohen – të ndahet modeli i studimit në disa shtresa që të përfaqësojë popullatën sipas gjinisë, moshës dhe etnicitetit.

Struktura e studimit Struktura e studimit mund të organizohet brenda këtyre fushave:

Taksat lokale

Shërbimet komunale

Mjedisi jetësor

Urbanizmi

Arsimi, kultura, sporti

Shëndetësia

Shërbimet teknike – komuna

Shërbimet teknike – të tjera

Mbrojtja sociale

Planifikimi i studimit Planifikimi i mirë i studimeve kërkon përgjigje ndaj disa pyetjeve kyçe:

277

Cilat janë gjërat më të rëndësishme të cilat ju dëshironi t‟i mësoni nga rezultatet e studimeve?

Cilat grupe të klientëve do të anketohen?

Si do të zgjedhen pjesëmarrësit e studimit?

Nëqoftëse është zgjedhur modeli, atëherë cila metodë e modelit do të zbatohet?

Si do të identifkohen pjesëmarrësit në përgjigjet e tyre?

Cilat metoda të studimit do të përdoren?

Cilat probleme praktike do të hasen dhe si do të trajtohen ato?

Cilat çështje do të mbulohen?

Si do të kontrollohet shkalla e përgjigjeve?

Si do t‟i regjistrojnë pjesëmarrësit përgjigjet e tyre?

Si do të përpilohen informacionet nga përgjigjet?

Kur do të zbatohen studimet?

Si do të raportohen rezultatet?

Dizajnimi i studimit Nëse komuna vendos që të inkuadrojë studiues të pavarur, atëherë përgjegjësia për të përgatitur studimin i takon studiuesit. Megjithatë, komuna duhet të përfshihet në procesin e dizajnimit të studimit në mënyrë që të bëhet pyetje lidhur me qëllimet, synimet dhe rezultatet e parashikuara. Si plotësim, komuna duhet patjetër t‟i monitorojë proceset e vlerësimit, por të japë fokus të veçantë mbi procesin e dizajnit të studimit, meqë kjo fazë është themelore për suksesin e vlerësimit. Gjëja më e rëndësishme është që të dizajnohet studimi/ të krijohen pyetjet të cilat do të prodhojnë informacionet relevante mbi kënaqësinë e tyre, por në të njejtën kohë përgjigjet e dhëna do t‟a pasqyrojnë punën e administratës komunale dhe personelit të Qendrave komunale për shërbime. Vlerësimi i kënaqësisë së qytetarëve dhe vlerësimi i punës së Qendrës komunale për shërbime thekson katër kritere kryesore: efikasitetin e sigurimit të shërbimeve; relevancën e përmbajtjes së shërbimeve të siguruara; ndikimin e shërbimeve të siguruara, dhe qëndrueshmërinë e rezultateve të shërbimeve të siguruara. Ky studim duhet të marrë parasysh se si do të ekzaminohen dhe do të vlerësohen këto kritere. Dizajni për vlerësim duhet të identifikojë çështjet kyçe të cilat do të shqyrtohen nga ky proces. Ajo që është më me rëndësi është se duhet të merren parasysh resurset e planifikuara për funksionimin e Qendrës komunale për shërbime dhe të përshtaten atë me rezultatet përfundimtare. Në mënyrë plotësuese kriteret e studimit duhet të marrin parasysh elementet kyçe të sektorit publik gjithashtu, me qëllim që të matet zbatimi i punës së qeverisë lokale. Sërish, ato elemente kyçe janë: përgjegjësia/të qenit të hapur (sinqeritet); efikasiteti; pjesëmarrja; efektshmëria/ përgjegjësia; dhe qeveria e fokusuar ndaj qytetarëve

Në këtë fazë, duhet të zhvillohet draft-formati i raporti përfundimtar . Efikasiteti i sigurimit të shërbimeve (Qendra komunale për shërbime) Kjo do t‟a vlerësojë efektshmërinë e shpenzimeve të Qendrës komunale për shërbime dhe sigurimin e shërbimeve të tij përmes vlerësimit të metodologjisë së zgjedhur për të ofruar shërbimet. Kjo do të marrë parasysh kriteret lidhur me kohën e dhënies së shërbimeve; vendi ku sigurohen shërbimet; zgjedhja/ selektimi i shërbimeve komunale të cilat sigurohen përmes Qendrave komunale për shërbime; numrat e përgjithshëm të shërbimeve të siguruara (qytetarët të cilët janë shërbyer); mjetet për vlerësim të përdorura nga ana e personelit të QKSH-ve (nëqoftëse ekziston praktikë për të vlerësuar se sa janë të kënaqur qytetarët nga personeli i QKSH-së)

Rëndësia e shërbimeve Ky kriter do të marrë parasysh shërbimet komunale të siguruara përmes QKSH-ve dhe rëndësinë e tyre për shërbimet e siguruara në të ardhmen për qytetarët. Ky kriter do t‟i marrë parasysh se si këto shërbime kanë qenë të lidhur me nevojat e qytetarëve dhe do të japë

278

informacione për prezentimin e shërbimeve të ardhshme të cilat duhet të sigurohen përmes kësaj qendre.

Ndikimi i sigurimit të shërbimeve Ky kriter do të vlerësojë dhe analizojë të dhënat nga puna e përgjithshme/shërbimet e siguruara nga Qendra komunale për shërbime, gjatë periudhës e cila është temë e vlerësimit dhe kualifikimet e personelit të QKSH-ve në krahasim punën e zbatuar mesatarisht nga siguruesit e tjerë të shërbimeve në nivel lokal dhe rajonal.

Qëndrueshmëria e sigurimit të shërbimeve Ky kriter do të analizojë dhe vlerësojë përsëritjen e praktikave të sigurimit të shërbimeve duke u referuar në mënyrë të veçantë në miratimin e praktikave në kuadër të QKSH-ve nga organizatat tjera dhe institucionet dhe prezentimin e shërbimeve tjera të cilat dalin nga procesi i decentralizimit. Ky kriter gjithashtu do të marrë parasysh se sa lehtë është miratuar metodologjia, nëse është e zbatueshme dhe do të ekzaminojë faktorët negativ të cilët e kanë kufizuar dhe penguar miratimin e këtyre praktikave.

Efikasiteti i Qendrës komunale për shërbime (Efikasiteti i shërbimeve të siguruara) Sëbashku me analizën e rezultateve të sigurimit të shërbimeve, studiuesi mund të bëjë vlerësimin e menaxhmentit të përgjithshëm të Qendrës. Në këtë fazë, studiuesi duhet të zbatojë vëzhgim të përgjithshëm mbi punën e tanishme të palëve të ndryshme të involvuara në sigurimin e shërbimeve përmes QKSH-ve.

Procesi i studimit Vlerësimi i asaj se sa janë qytetarët të kënaqur dhe matja e punës duhet të zbatohet në të gjitha komponentat e punës së Qendrës komunale për shërbime me fokus të veçantë në efektin e qëllimit të saj të përgjithshëm, që është sigurimi i shërbimeve. Hapat e procesit të vlerësimit do të jenë kështu:

Vlerësimi i qëllimeve dhe synimeve të Qendrës komunale për shërbime Hapi i parë i procesit të vlerësimit përfshin definimin e temës së vlerësimit, qëllimit dhe pranuesit. Procesi i përgjithshëm i vlerësimit do të fokusohet në intervenimin dhe justifikimin e tij (rëndësinë e tij për sektorin), qasjen e tij dhe efikasitetin (efektshmërinë e tij), rezultatet e arritura, dhe rekomandimet për hapat e mëtejm pas kompletimit të periudhës së vlerësimit (qëndrueshmëria e rezultateve). Rezultatet thelbësore të këtij hapi do të kontrollojnë nëse Qendra komunale për shërbime e ka arritur qëllimin e saj dhe a ka pasur ndikim tek qytetarët përmes sigurimit të shërbimeve. Më saktë, kjo pjesë do të studiojë se si është përdorur sigurimi i shërbimeve nga ana e pranuesve /qytetarëve dhe a u kanë ndihmuar shërbimet e siguruara qytetarëve që ata t‟i plotësojnë nevojat e tyre personale dhe profesionale. Në vazhdim ajo do të ekzaminojë se si dhe kur, nëqoftëse përgjigja është pozitive. Çështja e gjinisë dhe përkatësisë etnike do të ekzaminohet gjatë këtij procesi. Gjatë fillimit të vlerësimit, entiteti i vlerësimit duhet të rikonfirmojë qëllimin dhe fokusin e vlerësimit sëbashku me klientin (komunën) me qëllim që të eliminojë çfarëdo mosmarrëveshje që mund të ekzistojë në fillim të projektit.

Themelimi i kriterit të vlerësimit Me qëllim që të zhvillohet fokusi kryesor i vlerësimit, duhet të krijohet kriter për vlerësim. Ato janë: efikasiteti i sigurimit të shërbimeve; relevanca e përmbajtjes së shërbimeve të siguruara; ndikimi i sigurimit të shërbimeve, dhe qëndrueshmëria e tij. Pas përmbushjes së këtij hapi duhet të krijohen masat e vlerësimit. Këto masa do të shërbejnë si bazë për procesin e analizës. Ky hap do të krijojë masat më vete si dhe do të qartësojë se si do të përdoren ato.

279

Zhvillimi i dizajnit të vlerësimit Dizajni i vlerësimit do të identifikojë çështjet kyçe të cilat do të shqyrtohen nga ana e këtij procesi. Ajo që është më me rëndësi është se do të marrë parasysh resurset e planifikuara për funksionimin e QKSH-ve dhe do t‟i përshtat ato me rezultatet përfundimtare. Megjithatë, këto çështje do të duhet të ekzaminojnë efikasitetin e dhënies së shërbimeve përmes vlerësimit të asaj se sa janë të kënaqur qytetarët me to, rëndësinë e shërbimeve të ofruara dhe ndikimin që shërbimet e siguruara e kanë pasur tek pranuesit dhe popullata në komunë në përgjithësi, me fokus të veçantë në gjininë adekuate dhe përkatësinë etnike.

Hulumtimi i të dhënave Para se të zbatohet vlerësimi (gjurmimi), duhet të zhvillohet një metodologji adekuate me qëllim që të ketë sistem i cili do t‟a lehtësojë përmbledhjen nga gjurmimi i bërë dhe t‟a përshpejtojë procesin. Metodologjia për gjurmimin e të dhënave do të identifikojë një profil të qytetarëve të anketuar dhe entitetet ligjore, kohën, dhe mjetet të cilat do të përdoren për të siguruar të dhënat e duhura. Hapat themelore të metodologjisë së vlerësimit parashikohet që t‟i përmbahen kësaj strukture treguese, megjithëse miratimi specifik do të jetë i mundshëm pasiqë të bëhet e qartë se cila është masa aktuale e të dhënave ekzistuese të sfondit:

Përgatitja e vlerësimit/ Studimi, Plani aksional

Përgatitja përfundimtare e studimit

Testimi i studimit

Zhvillimi i studimit-përmbledhja e të dhënave

Studimi/ analiza e të dhënave

Intervista të hollësishme me pjesëmarrësit e QKSH-ve - të bazuara në zbulimet nga analiza e të dhënave (modeli dhe numri i përshtatshëm i pjesëmarrësve të intervistuar duhet të identifikohen pas analizës fillestare të të dhënave)

Analiza përfundimtare

Analiza e të dhënave Pasiqë të dhënat të jenë përmbledhur, ato do të analizohen duke përdorur kriteret e vlerësimit të themeluara paraprakisht. Analiza e të dhënave pritet që të rezultojë edhe me rezultate sasiore dhe cilësore të cilat do t‟a plotësojnë njëra tjetrën. Në këtë fazë, do të zhvillohet një hartim-koncept i raportit përfundimtar.

Raportimi Raporti duhet të përfshijë metodologjinë, zbulimet, përfundimet dhe rekomandimet si dhe të gjitha anekset të cilat janë të përmendura në raportin kryesor. Para përfundimit të raportit duhet të zhvillohet një draft-version. Pastaj, draft-raporti duhet të kthehet për informata kthyese nga klienti (komuna). Pasiqë të merren informatat kthyese, duhet të bëhet përgatitja e raportit përfundimtar. Dhe, në fund është praktikë e zakonshme që t‟u kumtohen rezultatet kyçe pjesëmarrësve në studim dhe akoma më mirë është nëqoftëse gjithashtu raportohet lidhur me atë se cilat veprime, nëse ka të tilla, janë planifikuar duke u bazuar në zbulimet.

280

Shembull i Studimit të opinionit të qytetarëve Një shembull i formatit të mundshëm të studimit me një sërë pyetjesh të propozuara:

STUDIMI I OPINIONIT TË QYTETARËVE MBI SIGURIMIN E SHËRBIMEVE KOMUNALE I nderuari qytetar, Ju lutemi që të paraqitni këndvështrimin tuaj mbi shërbimet lokale në rajonin e komunës sonë duke u përgjigjur në këtë pyetësor. Përgjigja juaj do të kombinohet sëbashku me përgjigjet e qytetarëve të tjerë dhe do të përdoret si material bazë për zhvillimin e shërbimeve lokale. Ju lutemi vendosni një iks x në katrorin i cili e pasqyron opinionin tuaj. Nëqoftëse nuk keni përvojë apo njohuri personale lidhur me shërbimet, ju lutemi leni këtë kuti relevante të opinionit të hapur. Gjinia Mosha Vendbanimi Nacionaliteti mashkullore nën 20 vjeçare rajon urban Maqedonas femërore midis 20 dhe 65 vjeçare rajon rural Shqiptar mbi 65 vjeçare Tjetër Ju lutemi paraqitni mendimin tuaj mbi shërbimet duke vënë iks x në katrorin relevant:

Shërbimi Shumë dobët

Dobët Adekuate Mirë Shumë mirë

1 2 3 4 5

Qendra komunale për shërbime

A e keni kontaktuar Qendrën komunale për shërbime gjatë vitit të kaluar? __(1) Po [përgjigju në Pyetjet 1-5] __(2) Jo [shko tek Pyetjet mbi Taksat lokale dhe Ekonomi]

1. Sa ishte e lehtë që t‟i kontaktoni ata?

2. Mënyra si u trajtuat

3. Saktësia e informacioneve të cilat ua ofruan ata?

4. Sa shpejtë personeli ua siguroi juve përgjigjet?

5. Si u trajtua çështja juaj?

Komunikimi/ Sigurimi i informacioneve 6. Qasja tek informacionet lidhur me programet dhe

shërbimet komunale

7. Përpjekjet komunale që t‟ju informojnë juve lidhur me

çështjet lokale

8. Radio lokale dhe shtypi

9. TV Kabllovike

10. Internet

11. Informacione mbi shërbimet komunale dhe zhvillimin

12. Informacione mbi shërbimet shtetërore dhe projektet

281

shtetërore

Taksat lokale dhe ekonomia 1. Efikasiteti gjatë mbledhjes së tatimeve

2. Cilësia e procedurave të mbledhjes së tatimeve?

3. Nxitja e punësimit të popullatës

4. Nxitja e zhvillimit ekonomik lokal

5. Përkrahja e kushteve për bujqësi

6. Përkrahja e kushteve për ndërmarrjet e vogla dhe të

mesme

7. Përkrahja e kushteve për industrinë

8. Përkrahja e kushteve për shërbime komerciale

Arsimi, kultura, sporti dhe sigurimi social 1. Informacione mbi kopshtet e fëmijëve

2. Informacione mbi shkollat fillore

3. Cilësia e shkollave fillore

4. Informacione mbi shkollat e mesme

5. Cilësia e shkollave të mesme

6. Informacione mbi trajnimet profesionale

7. Cilësia e trajnimit profesional

8. Informacione mbi bibliotekat

9. Cilësia e bibliotekave

10. Përkrahja sociale ndaj të varfërve

11. Përkrahja sociale ndaj personave të moshuar në

shtëpitë e tyre

12. Shërbime për fëmijët bonjak

13. Shërbime për të hendikepuarit

14. Shërbime për personat që përdorin alkoolin

dhe drogën

15. Mbrojtja e trashëgimive historike dhe kulturore

16. Informacione mbi aktivitetet kulturore,muzikë,teatro,etj.

17. Objektet sportive

282

Përkujdesja shëndetësore (shëndetësia)

1. Poliklinikat, shëndetësia primare

2. Spitalet publike

3. Shërbimet e stomatologjisë

4. Farmacitë

Shërbimet e planifikimit urban

1. Efikasiteti i shërbimeve të planifikimit urban

2. Cilësia e procedurave të shërbimeve për planifikim

urban?

3. Mbikqyrja dhe kontrolli i ndërtimit

4. Promovimi i sqarimeve lidhur me pronësinë e tokës

dhe kadastrin

5. Promovimi i ndërtimit të banimit publik

6. Promovimi i ndërtimit të banimit privat

Shërbimet komunale

1. Efikasiteti i shërbimeve komunale

2. Cilësia e procedurave të shërbimeve komunale?

3. Furnizimi me energji elektrike

4. Ujësjellësi urban

5. Ujësjellësi rural

6. Sistemet e kanalizimmit urban

7. Rrugët lokale urbane

8. Rrugët lokale rurale

9. Cilësia e transportit me autobusë

10. Cilësia e shenjave rrugore

11. Parqet

12. Mbledhja rezidenciale e plehrave

13. Reciklimi

14. Mbledhja e gjërave masive/ shërbimet për largimin e tyre

Shërbimet për mbrojtjen e mjedisit jetësor 1. Efikasiteti i shërbimeve për mbrojtjen e mjedisit

jetësor

2. Cilësia e procedurave të shërbimeve për mbrojtjen e

283

mjedisit jetësor?

3. Mirëmbajtja e pejsazheve natyrore

4. Mirëmbajtja e hapësirave të gjelbërta

5. Mbrojtja nga ndotja e ajrit

Ju faleminderit për përgjigjet Ju lutemi që t‟a ktheni këtë deri tek studiuesit.

284

9. Lista e akteve dhe akteve nënligjore lidhur me realizimin e procedurave në qendrat komunale për shërbime

Aktet ligjore

Ligji për vetqeverisje lokale (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, numër 5/02)

Ligji për financimin e njësive për vetqeverisje lokale (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 61/04 dhe 96/04)

Ligji për taksat administrative (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 17/93, 20/96, 7/98, 13/01, 24/03, 19/04, 61/04, 95/05, 70/06, 92/07, 88/08 dhe 130/08)

Ligji për mbrojtjen e popullatës nga sëmundjet ngjitëse (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 66/04)

Ligji për mbrojtje shëndetësore (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 38/91, 46/93, 55/95, 10/04, 84/08, 111/05, 65/06, 5/07 dhe 77/08)

Ligji për inspektim sanitar dhe shëndetësor (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 71/2006 dhe 139/08)

Ligji për siguri të prodhimeve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.. 33/06 dhe 63/07)

Ligji për siguri të ushqimit dhe prodhimeve që janë në kontakt me ushqimin (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 54/02 dhe 84/07)

Ligji për korrektësinë e gjësendeve për përdorim të përgjithshëm (“Gazeta zyrtare e RSFJ-së”, nr.53/91 dhe “Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 15/95)

Ligji për mbrojtje në vendin e punës (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 13/98, 21/98, 33/00 dhe 29/02)

Ligji për mbrojtje të trashëgimisë kulturore (“(“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 20/04)

Ligji i muzuemeve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 66/04)

Ligji për bibliotekat (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 66/04)

Ligji për përmendoret memoriale dhe monumenteve përkujtimore (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 66/04)

Ligji i sportit (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 29/02)

Ligji për arsimin fillor (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 108/08)

Ligji për arsimin e mesëm (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 44/95, 24/96, 34/96, 35/97, 82/99, 29/02, 40/03, 42/03, 67/04, 55/05, 113/05, 35/06, 30/07, 49/07, 81/08 dhe 92/08)

Ligji për arsim profesional dhe trajnim (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 71/06 dhe 117/08)

Ligji për arsimimin e të moshuarve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 7/08)

Ligji për sigurim social (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.. 50/97, 16/00, 17/03, 65/04, 62/05, 111/05, 40/07 dhe 98/08)

Ligji për tregëti (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 16/04, 128/06, 63/07 dhe nr. 88/08)

285

Ligji për veprimtari hotelierike (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 62/04)

Ligji për zbatimin e veprimtarive zejtare (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 62/04 dhe 55/07)

Ligji për veprimtari turistike (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 62/04)

Ligji për mbrojtjen e klientëve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 23/00)

Ligji për asociacionet tregtare (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 28/04, 84/05 dhe 25/07)

Ligji për tatimet e pronës (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 61/04 dhe 92/07)

Ligji për ndërtim (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 51/05 dhe 82/08)

Ligji për planifikim hapsinor dhe urban (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 51/05 dhe 137/07)

Ligji për tokën ndërtimore (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.. 53/01, 97/01 dhe 82/08)

Ligji për zbatimin e Planit hapsinor të Republikës së Maqedonisë (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.. 39/04)

Ligji për tokën bujqësore (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 135/07)

Ligji për pyjet (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 47/97)

Ligji për pronësi dhe të drejta të tjera mbi objektet (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.бр. 18/01 и 92/08)

Ligji i koncesionit, (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 40/99 dhe, 25/02)

Ligji i shpronësimit, (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.. 33/95, 20/98, 31/03, 46/05 dhe 10/08)

Ligji i mjedisit jetësor (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.53/05 dhe 81/05)

Ligji për mbrojtjen e natyrës (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 67/04)

Ligji i kulturës (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 59/03)

Ligji për matje, kadastër dhe regjistrimin e të drejtave të pronave të patundshme (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 27/86 и 84/05)

Ligji për menaxhim me mbeturina (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 68/04, 71/04 dhe 107/07)

Ligji për cilësinë e ajrit të ambientit (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 67/04 dhe бр.92/07)

Ligji për mbrojtje nga zhurma në mjedisin jetësor (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 79/07)

Ligji për menaxhim me mbeturina (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 68/04, бр.71/04 dhe nr. 107/07)

Ligji për veprimtari komunale (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 45/97, 23/99, 45/02 dhe 16/04)

Ligji për transport në trafikun rrugor (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 68/04 dhe 127/06)

Ligji për rrugët publike (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 84/08)

286

Ligji për procedurën e përgjithshme drejtuese (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 38/05)

Ligji për kundërvajtje (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 15/97)

Ligji për furnizim me ujë të pijshëm dhe derdhjen e ujërave të zeza urbane”, (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 68/05, 28/06 dhe 103/08)

Ligji për higjienë publike (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 111/08)

Ligji për mirëmbajtje të higjienës publike, mbledhja dhe transportimi i mbeturinave të ngurta teknologjike komunale (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 37/98)

Ligji për varrezat (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 18/73)

Ligji për shënimin, rregullimin dhe mirëmbajtjen e varreve dhe varrezave të luftëtarëve të varrosur në territorin e Republikës së Maqedonisë dhe jashtë vendit, si dhe të anëtarëve të armatave të huaja të luftërave të mëparshme në territorin e Republikës së Maqedonisë (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 13/96)

Ligji për rregullimin dhe mirëmbajtjen e sipërfaqeve të gjelbërta (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 45/68 dhe 04/70)

Aktet nënligjore

- Rregullore për punë në zyrë dhe arkiv (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 58/96)

- Rregullore në formë dhe përmbajtje të lejes për transport të linjave të veçanta të udhëtarëve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 39/07)

- Rregullore për formën dhe përmbajtjen e liçencave për zbatimin e llojeve të caktuara të transportit publik të pasagjerëve dhe mënyra dhe procedura për marje dhe konfiskim të liçencave si dhe vazhdimin e liçencave për transport të auto-taksive të pasagjerëve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 46/07)

- Rregullore për formën dhe përmbajtjen e lejes për transport komunal me linja të veçanta të udhëtarëve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 60/07)

- Rregullore për përmbajtje më të afërt, distanca dhe mënyra e përpunimit grafik të planeve urbane (Gazeta zyrtare e RM-së 78/06);

- Rregullore për standardet dhe normat e planifikimit (Gazeta zyrtare e RM-së 140/07); - Rregullore për përcaktim më të afërt të ndërtimeve në kategori të veçanta të ndërtimeve

(Gazeta zyrtare e RM-së 8/05); - Rregullore për përcaktimin e projekteve dhe për kriteret mbi bazë të të cilave vërtetohet

nevoja për zbatimin e procedurës për vlerësimin e ndikimeve mbi ambientin jetësor (Gazeta zyrtare e RM-së 74/05)

- Rregullore për përcaktimin e aktiviteteve të instalacioneve për të cilat lëshohet leje për NKIN-të, respektivisht leje për përshtatjen me planin operativ dhe orarin kohor për dorëzimin e kërkesës për leje për përshtatjen me planin operativ (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 89/05)

- Rregullore për procedurën për marjen e B-lejes integruese ekologjike (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 04/06)

- Rregullore për procedurën për lëshimin e lejes për përshtatje me planin operativ (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr.04/06)

- Rregullore për përcaktimin e aktiviteteve të instalimeve për të cilat lëshohet leje

- Rregullore për përcaktimin e aktiviteteve të instalacioneve për të cilat lëshohet leje për NKIN-të, respektivisht leje për përshtatjen me planin operativ dhe orarin kohor për dorëzimin e kërkesës për leje për përshtatjen me planin operativ (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, nr. 89/05)

287

10. Kahje për ndërtimin e besimit dhe përmirësimin e raporteve me qytetarët

Si është e mundur që dy punonjës në Qendrën komunale për shërbime të shfrytëzojnë fjalë të njejta në një situatë të njejtë, me të njetat kushte dhe mjete për punë administrative dhe me të njejtët shfrytëzues të shërbimeve të asaj qendre dhe marrin përgjigje totalisht të ndryshme?

Nuk mjafton vetëm që t‟i njihni dhe të qeverisni me resurset të cilat i keni në dispozicion në qendrën komunale për shërbime. Nuk mjafton as që t‟i njihni shërbimet, politikën publike ose detyrimet tuaja të punës. Aftësitë e komunikimit, komunikimi verbal dhe joverbal – si është të folurit tuaj gojor por edhe ai me shkrim, dhe aq më tepër, çfarë toni ka zëri juaj, si është pamja e fytyrës suaj, çfarë qëndrimi dhe gjestikulacione keni, duke përfshirë edhe shpejtësinë dhe ritmin me të cilin ju flisni dhe dërgoni porosi mund të bëjnë një ndryshim të madh në dhënien e shërbimit ndaj klientit dhe në një pjesë të madhe të ndikojnë në formimin e gjykimit të tij për punën tuaj dhe tek ai/ajo të krijojnë kënaqësi lidhur me punën tuaj dhe punën e komunës, ose t‟a ulin mendimin e tij/saj për juve dhe për komunën tuaj.

Me themelimin e Qendrave komunale për shërbime si pjesë përbërëse e komunës në procesin e interaktivitetit dhe dhënies së shërbimeve qytetarëve, ky komunikim mer rëndësi edhe më të madh meqë në komunë formohet një punkt, i cili në linjën frontale, komunikon me njerezit jashtë, me qytetarët, përmes dhënies së shërbimeve dhe sigurimit të informacioneve edhe brenda, drejt departamenteve dhe sektorët në procesin e adresimit të nevojave të qytetarëve dhe shëndërrimin e tyre në shërbime për qytetarët. Në një situatë të tillë, punonjësi në këtë qendër është kanali përmes të cilit realizohet komunikim: qytetar- komunë dhe për këtë shkak roli i tij/saj dhe përgjegjësi në këtë proces ka rëndësi të jashtëzakonshme. Ai/ajo bëhet fytyra e komunës dhe përmes tij/saj qytetari/klienti e formon përshtypjen e parë për administratën lokale dhe efikasitetin e saj dhe transparencën gjatë punës.

Për fat të mirë, ju mund të shqyrtoni, të miratoni dhe të mbizotëroni me aftësitë funksionale të cilat mundësojnë sukses dhe efikasitet në punë dhe vazhdimësi në dhënien e shërbimeve të sakta dhe korrekte. Në këtë kapitull, do të mund të avanconi njohurinë tuaj për momentet kyçe nga interaktiviteti i punës suaj si dhe t‟u ndihmoni kolegëve tuaj që t‟i përmirësojnë aftësitë e tyre të komunikimit.

288

10.1. Aftësi të komunikimit për personelin e qendrave komunale për shërbime

Komunikimi

Në shoqëri njerëzit nuk do të flisnin aq sa ata flasin sikur t’a dinin se sa herë ata janë

kuptuar gabimisht- Gëte

Komunikimi është këmbim i informatave (dhënia dhe marrja), fakte, mendime, qëndrime dhe ndjenja.

Si është e mundur që dy njerëz të ndryshëm t’i përdorin fjalët e njejta në situatën e njejtë dhe të marin tërësisht reagime të ndryshme?

Një numër i madh i problemeve të cilat ndodhin si rezultat i drejtpërdrejtë i komunikimit jo të majftueshëm midis njerëzve. Komunikimi i pamjaftueshëm midis njerëzve është arsyeja më e shpeshtë për problemet dhe ajo çon drejt konfuzionit dhe mund të jetë arsye për mossuksesin e planeve të mira.

Komunikimi është këmbim i një rrjedhe të informatave dhe ideve nga njëri person tek tjetri. Ai përfshin dërgues i cili e bart idenë e tij deri tek pranuesi. Komunikimi është efikas vetëm nëse pranuesi e kupton informatën ose idenë e saktë të cilën dërguesi ka dashur t‟a bart.

Procesi i komunikimit Komunikimi është bartja e informatave nga njëri person tek tjetri. Inicuesin e komunikimit e quajmë dërgues. Ai/ajo e dërgon porosinë përmes një kanali të caktuar deri tek personi tjetër të cilin e quajmë pranues. Iniciativa Së pari tek iniciatori i komunikimit, dërguesi, paraqitet nevoja për të bartur informacion deri tek apo nga ndonjë person. Dërguesi ndoshta ka nevojë t‟i thotë dikujt të bëjë diçka, t‟i parashtrojë pyetje dikujt ose të komunikojë për një sërë arsyesh tjera. Zgjedhja e temës Dërguesi së pari duhet të vendos se cilën porosi dëshiron t‟a bart deri tek pranuesi. Zgjedhja e mediumit/shifrimi i porosisë Pastaj duhet të përcaktojë me cilat fjalë, gjeste,shenja do t‟a paraqes porosinë. Ky hap i procesit të komunikimit quhet shifrim. Nënkupton zgjedhje të mediumeve, dërguesi mund të zgjedh t‟a bart porosinë në formë të shkruar, kontakt verbal, telefonik, email porosi, video konferencë, ose tjetër lloj të mediumit. Kanali komunikues Kur dërguesi do t‟a dërgojë porosinë, ajo hyn në kanalin që e lidh dërguesin me pranuesin. Në themel, ky kanal është mediumi përmes të cilit porosia dërgohet nga dërguesi kah pranuesi. Kanalet mund të jenë: valët e zëshme midis dy personave kur komunikojnë njëri përkundrejt tjetrit, lidhja telefonike, rrjeti kompjuterik, posta. Kanali mund të përfshijë edhe njerëz tjerë, për shembull më shumë anëtarë të një grupi punues. Pranimi i porosisë/dekodimi Hapi tjetër në këtë proces është kur porosia vjen tek pranuesi. Në mënyrë ideale, pranuesi është i vetëdijshëm për porosinë e cila ka arritur dhe e interpreton porosinë ashtu siç ka dëshiruar dërguesi. Procesi i interpretimit quhet dekodim.

289

Procesi i komunikimit realizohet vetëm atëherë kur porosia e dërguar nga ana e dërguesit është e pranuar dhe e kuptuar nga ana e pranuesit. Transmetim Përderisa nuk realizohet pranimi dhe kuptimi atëherë, bëhet fjalë vetëm për transmetim, e jo për proces komunikues. FOTOGRAFI: Procesi i komunikimit

LIDHJA KTHYESE Siç është shfaqur në këtë fotografi ka edhe dy faktorë me rëndësi gjatë komunikimit, e ato janë lidhja kthyese dhe zhurma. Lidhja kthyese Hapi i fundit i këtij procesi është lidhja kthyese. Dërguesi pranon vërtetim nga ana e pranuesit a është pranuar apo jo porosia dhe si është kuptuar. Lidhja kthyese mund të jetë sjellje e caktuar, shenjë nga ana e pranuesit, mund të jetë vërtetim verbal, ose porosi e shkruar. Në këtë situatë dërguesi bëhet pranues, ndërsa pranuesi dërgues. Në këtë kuptim procesi mund të përsëritet shumë herë gjë që ndodh rregullisht në jetën e përditshme kur njerëzit flasin midis vete. Zhurma Elementi i fundit i procesit të komunikimit është zhurma. Me zhurmën ne nënkuptojmë gjithçka që e ndalon/pengon bartjen e informatave nga dërguesi tek pranuesi. Mund të bëhet fjalë për zhurmë të përditshme tipike për fabrikat apo zhurmë psikologjike. Për shembull dërguesi mund të jetë i preokupuar me diçka në mendime kështu që përgatitja e porosisë nuk është e mjaftueshme dhe ajo është e paqartë. E kundërta e kësaj, pranuesi mund të jetë i thelluar në mendimet e tij dhe i zvogëlohet mundësia t‟a pranojë porosinë në mënyrë adekuate dhe t‟a interpretojë atë siç duhet.

Komunikimi në punë

Studimi i procesit të komunikimit është i rëndësishëm meqë përmes procesit të komunikimit mund t‟i udhëheqni, koordinoni, këshilloni, vlerësoni dhe mbikqyrni njerëzit. Ai është zinxhir i marrëveshjes që i integron anëtarët e organizatës nga kulmi deri në dysheme, nga dyshemeja deri tek kulmi, dhe nga ana në anë.

3 V-të e komunikimit

Verbale: Çka do të thoni: porosia

DËRGUESI KANALI PRANUESI

290

Vokale: Si do t‟a thoni: muzika e zërit tuaj

Vizuele: Si dukeni dhe kush jeni

Elementi më i fuqishëm i komunikimit është ai: Vizuel Pamja juaj është e rëndësishme njësoj siç është edhe njohuria dhe përvoja

Komunikimi verbal

Komunikimi verbal organizohet nga gjuha të cilën ju e flisni. Për të pasur efikasitet në bisedë duhet të merren parasysh tri gjëra:

(1) porosia juaj duhet patjetër të kuptohet,

(2) ju duhet t‟i kuptoni porositë të cilat ju dedikohen dhe ju dërgohen juve,

(3) ju duhet të merrni kontroll të pjesërishme ndaj rrjedhës së komunikimit.

Për këtë shkak duhet të mësoni se si të dëgjoni dhe si të flisni. Ata që nuk i marrin parasysh këto gjëra tanimë demonstrojnë mungesë të të dëgjuarit: fraza mund të jetë tanimë e njohur dhe e mërzitshme, por porosia është mjaft e rëndësishme për efikasitetin tuaj si menaxhues. Nëse nuk e zhvilloni aftësinë e të dëgjuarit ndoshta nuk do të mund t‟i dëgjoni rekomandimet/informatat të cilat do t‟a fillojnë famën tuaj dhe pasurinë.

Gjuha-themeli i komunikimit Për gjuhën që përdoret gjatë komunikimit rrallëherë mendohet pasiqë:

Është aftësi e mësuar kah moti

Vetbindja se jemi komunikues të mirë Mirëpo, bëhet fjalë për një aktivitet të ndërlikuar:

Në ditë mesatarisht shqiptojmë 30 000 fjalë

Nevojiten 3 deri 4 orë të flitet për t‟u shqiptuar ky numër i fjalëve

Gjatë shpejtësisë normale të të folurit, për një minut shqiptohen 100 deri 150 fjalë Fjalimi Mbani evidencë se si tingëlloni ju :

Toni dhe fuqia e zërit,

Shpejtësia e të folurit,

Pastërtia e zërit,

Zgjedhja e fjalëve,

A flisni mjaft zëshëm, a bërtitni, a është toni i zërit i zemëruar, i padurimshëm, monoton

Të folurit e shpejtë është arsye pse njerëzit lëshojnë një pjesë të informatave të cilat ua bartni, të folurit e ngadalshëm mund të jetë arsye për mosinteresim

Shmangiuni shprehisë së shkurtimit të fjalëve “vi, “do vi“, gjithashtu mënjanoni përdorimin e fjalëve “kshu“, “hm“

Fjalë të përshtatshme, shkurt dhe qartë, shmangni fjalët e dykuptimta.

Komunikimi joverbal Hulumtimet tregojnë se gjatë kohës së komunikimit personal 7% nga porosia komunikohet verbalisht

291

Përderisa 93% transferohet në mënyrë joverbale. Nga 93% e komunikimit joverbal: 15% është nga tonet vokale 78% është nga mënyrat joverbale Shkollimi na imponon të zgjedhim fjalë gjatë komunikimit. Si rezultat, ekziston mundësi t‟i lejmë pas dore shenjat joverbale. Lëvizjet përmes shputave, vibracionet e zërit dhe pamjet në fytyrë janë forma të komunikimit joverbal të cilat njerëzit ia dërgojnë njëri tjetrit. Ndoshta dikujt verbalisht nuk mund t‟i themi që është torollak, por ekziston mundësi që të njejtën porosi t‟a dërgojmë në mënyrë joverbale pa e ditur. Gjuha e trupit është gjuha më e vjetër në botë. Shpeshherë ekzistojnë dallime midis fjalëve që i themi dhe veprave fizike të tyre. Konfuzioni më së shpeshti ndodh për shkak të asaj që e dëgjojmë ose për shkak të përzierjes së porosisë. Në këto raste porositë verbale dhe joverbale më së shpeshti janë në konflikt. Kur nuk jemi të sigurtë, ekspertët thonë se duhet t’i besojmë porosisë joverbale (atë që e shikojmë). Fjalët mund të manipulohen, por gjestet kontrollohen shumë më rëndë.

Sjellje joverbale të komunikimit

Që të bartet ndikimi i plotë i porosisë, shfrytëzoni sjellje joverbale me qëllim që të ngritet kanali i komunikimit ndërnjerëzor:

Kontakti me sy: Kjo ndihmon gjatë rregullimit të rrjedhës së komunikimit. Kjo e sinjalizon interesin tek të tjerët dhe e rrit kredibilitetin e folësit. Njerëzit të cilët vendosin kontakt me sy e hapin rrjedhën e komunikimit dhe bartin interes, kujdes, ngrohtësi dhe kredibilitet.

Lëvizjet në fytyrë: Buzëqeshja është një mjet i fuqishëm i cili bart gëzim, miqësi, ngrohtësi dhe dashuri. Nëse shpeshherë buzëqeshni njerëzit ju shikojnë si një njeri të cilin lehtë mund t‟a dojnë, miqësor, i ngrohtë dhe i lehtë për t‟iu qasur. Buzëqeshja shpeshherë është ngjitëse dhe njerëzit do të reagojnë pozitivisht. Ata do të ndjehen më këndshëm rreth jush dhe do të dojnë t‟ju dëgjojnë më shumë.

Gjestet:Nëse nuk përdorni gjeste derisa flitni mund t‟ju konsiderojnë si të mërzitshëm dhe të ngurtë. Stili më i gjallë i të folurit e mban vëmendjen e përqëndruar të dëgjuesve, e bën bisedën më interesante, dhe mundëson kuptim.

Qëndrimi dhe orientimi i trupit: Ju komunikoni një numër të madh të porosive përmes mënyrës ju flisni dhe lëvizni. Qëndrimi drejt dhe lëvizja përpara u tregojnë dëgjuesve se mund t‟ju qasen lehtë juve, se pranoni komunikim dhe se jeni miqësor. Afërsia rezulton me atë që ju dhe dëgjuesi do të jeni të kthyer fytyrë për fytyre. Të folurit me shpinë të kthyer ose të shikuarit në dysheme ose lartë duhet të shmanget meqë paraqet mosinteresim.

Afërsi: Normat kulturore diktojnë distancë komode për interaktivitet me njerëz tjerë. Duhet të jeni më të kujdesshëm lidhur me sinjalet e jokomoditetit nga tejkalimi i kufirit të hapsirës së njerëzve tjerë. Disa nga to janë: lëkundja, shqelmimi i këmbës, ose një shikim i thellë.

Vokali: Të folurit mund të sinjalizojë komunikim joverbal kur i përfshini elementet vokale siç janë: toni, lartësia, ritmi, karakteri, zëri dhe varijacionet. Për efekte maksimale të të folurit, mësoni se si ti ndryshoni këto gjashtë elemente të zërit tuaj. Një nga kritikat kryesore të shumicës së folësve është se ata flasin me zë monoton. Dëgjuesit e konsiderojnë këtë lloj të folësve si të mërzitshëm.

292

KËSHILLA PËR KOMUNIKIM EFIKAS

Të folurit

Kur jeni nën stres, relaksojeni fytin, zërin dhe trupin. Pastaj merrni frymë thellë, dhe ngadalë merrni frymë nëpërmjet hundës. Mbajeni frymën. Pastaj ngadalë lëshojeni frymën përmes gojës.

Dëgjoni zërat. Shënoni tempon, fuqinë dhe lartësinë e zërave.

Dëgjoni variacionet gjatë bisedës.

Shmangeni përdorimin fjalëve ose frazave jo të qarta, të cilat shpeshherë vehen

në fillim, në mes apo në fund të fjalive. Shpeshherë me to vetëm plotësohe një

hapësirë e zbrazët.

o (p.sh.. "e dini," "apo jo?," "si...")

Shmangni frazat të cilat e zbehin "imazhin verbal" të individit

o (p.sh. "Ju e dini në çka mendoj unë”, "Unë supozoj”, "por..”, "ju me siguri

nuk do të besoni në këtë", "diçka sikur")

o Këto fjalë/fraza janë me dy kuptime ose u mungon rrjedhdshmëria/fuqia e

tyre.

Keni kujdes në frazat dhe fjalët fyese me të cilat ndërprehet rrjedha e

komunikimit:

o "Ju nuk kuptoni," "çka dëshironi të thoni" "nuk keni të drejtë,"

Të dëgjuarit

Të dëgjuarit joefektif mund të ketë rezultate të fuqishme, sin ë planin personal

ashtu edhe në organizatë

Arsyet:

Mund të lëshohen/humben informacione të rëndësishme

o Kjo mund të rezultojë me frustrim, turpërim ose konfuzion

o Kjo mund të intensifikojë krizë dhe konflikte

o Kjo mund të rezultojë me humbje të kohës së dedikuar për punë dhe

humbje të të ardhurave

o Kjo mund të rezultojë me pamundësi për të interpretuar dhe zbatuar

Kur njerëzit flasin – mos e interpretoni atë që është thënë në diçka që ju do të

dëshironit të ishte thënë.

Bëni përpjekje:

o Koncetrohuni në fjalë konkrete të cilat janë thënë meqë disa ide kyçe më

të qarta do të lëshohen.

o Mos i leni anësh disa tregues (komunikimi i tillë joverbal i përmban

porositë më të sinqerta).

o Kërkoni disa „‟tregues misterioz‟‟ (ato janë treguesit joverbal të cilët janë

kontradiktor me porositë verbale)

Treguesit joverbal zakonisht paraqesin atë që është „‟leximi‟‟ preciz.

293

Si të ballafaqoheni me atë që nuk dëgjon

Mbani mend, dëgjimi aktiv te shumë njerëz nuk vjen në mënyrë natyrore.

Përmirësojeni situatën me atë që do të sqaroni se çka dëshironi të bartni.

Nëqoftëse idetë tuaja janë kristalizuar, me siguri se dëgjuesi do të jetë më

pranues.

Kur caktoni takim, theksoni idenë të cilën dëshironi t‟a diskutoni.

Me atë, dëgjuesi do të jetë i përgatitur që t‟u dëgjojë.

Biseda le të jetë koncize dhe konkrete.

Me vëmendje zgjedhni kohën gjatë ditës kur personi është më i koncentruar,

dhe mundësia është më e madhe që ai person të dëgjojë.

Ushtrim për sjellje/ Përmbledhje

Gjatë bisedës, përcjellni kohën në të cilën ju:

o Dëgjoni (bisedat telefonike janë më të lehta për t‟u përcjellur)

o Parashtroni pyetje (paraqitini kohën në përqindje)

o Flisni

Shënoni llojin e bisedës.

Kërkoni formularë dhe arsye të mundshme për këtë.

Nëqoftëse i ndryshoni përqindjet për secilin nga këto pjesë, vallë do të arrini

ndonjë përmirësim? Çfarë?

294

Këshilla për komunikim

1. Fokusohuni në dëshmitë, e jo në atë që do t‟a dëgjoni nga bisedat ose nga interpretimet ose qëllimet e disa njerëzve. Kur sqaroni ndonjë sjellje, shfrytëzoni gjuhë neutrale.

2. Ndërmerni hapa pozitiv pa dallim se a e bëjnë këtë edhe njerëzit tjerë apo jo.

3. Drejtohuni kah përmirësimi i sjelljes suaj!

4. Komunikimi nuk është vetëm marrje dhe dhënie, ai është dhënie dhe kërkesë!

5. Mos u hidhëroni, interesohuni.

6. Çdoherë bëhuni konstruktiv.

7. Kur shihni se komunikimi nuk shkon ashtu siç duhet, pyetni folësin se çka do të preferonte ai.

8. Edhe gabimet janë informacion.

9. Kërkoni informata kthyese nga të gjithë: Çka duhet të bëni ndryshe?

10. Vendosni se si të ballafaqoheni me gabimet para se ato të ndodhin.

11. Bëhuni më ndikues: negocioni, dokumentoni dhe vlerësoni.

12. Bëhuni i qetë dhe mbahuni në nivelin e njejtë: të relaksuar, të zgjuar, çdoherë përplot me humor. Mos u bëni sarkastik.

13. Flisni vetëm për vetveten; përgjigjuni të tjerëve direkt.

14. Bëhuni pjesëmarrës aktiv, mos e pritni këtë nga të tjerët.

15. Diskutoni ngjarjet negative vetëm me ata njerëz të cilëve u ka ndodhur kjo gjë.

16. Supozoni se jeni pjesë e problemit dhe pjesë e zgjidhjes.

17. Punoni për momentin, por me qëllim të një të ardhme më të mirë.

18. Nëse nuk e dini se çka duhet të bëni, bëhuni më civilizues.

19. Ndihmoni të tjerëve të jenë më të suksesshëm; filloni me hapa të vegjël.

20. Identifikoni përparësitë e njerëzve të tjerë.

295

Puna me njerëz të panjohur Çka ndikon në mënyrën se si sillen njerëzit: Natyra, Natyra dhe Zgjedhja

Sjellja e njerëzve të moshave të ndryshme, kultura, përkatësia etnike dhe statusi socioekonomik mund të definohen përmes tre llojeve të ndikimeve: gjendja e tyre fizike (natyra), përvoja e tyre (zhvillimi) dhe mënyra e vendosjes së tyre (zgjedhja):

1. Gjendja fizike e personit: Trupi i tyre

i. Çka kanë ngrënë apo pirë sot?

ii. A marrin ndonjë medikament?

iii. A janë relativisht të sëmurë apo të shëndoshë– fizikisht dhe psiqikisht?

iv. A janë të lodhur apo mjaft të pushuar?

2. Historia e personit: Përvoja e tyre jetësore

i. A janë të edukuar që të jenë të lumtur dhe të suksesshëm në jetë?

ii. A janë të mësuar që të sillen në një mënyrë të caktuar me njerëzit tjerë?

iii. A janë sjellur njerëzit tjerë me ta pozitivisht?

iv. A janë ndjerë ndonjëherë të diskriminuar?

3. Dita e personit: Përvojat e tyre të fundit

i. A është dita e tyre e mbushur me gabime ose mosuksese?

ii. A kanë hasur në njerëz pozitiv apo negativ gjatë ditës?

iii. A kanë afate ose lloj tjetër të presionit gjatë ditës?

4. Zgjedhja e personit: Mundësia e tyre t‟a kontrollojnë sjelljen e tyre

i. A janë të vetëdijshëm për mënyrën në të cilën sjellja e tyre ndikon në njerëzit tjerë?

ii. Sipas jush a sillen ata çdoherë në mënyrë të mirë?

iii. A kanë ata stil formal apo joformal?

Si të identifikohet dhe ushtrohet komunikimi joverbal i suksesshëm

Shikoni dhe dëgjoni aktorët në televizion dhe në kinema dhe mundohuni t‟i identifikoni detajet e sjelljes njerëzore. Çka bëjnë njerëzit e suksesshëm? Cilat detaje janë specifike për njeriun mesatar: Provoni t‟a diskutoni komunikimin tuaj me miqtë dhe kushërinjtë dhe t‟i përdorni informatat kthyese që të ushtroni para pasqyrës. Ja disa punë të cilave duhet t‟u kushtoni vëmendje:

Shprehja e fytyrës suaj, vallë ...

o Buzëqeshni me tërë fytyrën apo vetëm me gojën

o A i mbani vetullat e drejtuara apo të pjerrëta

o A bëni grimasa me fytyrë apo jo

o A dukeni pozitiv: i lumtur, i sigurtë apo negativ: a mrroleni a kundërshtoni

o A i shikoni njerëzit në sy dhe a mbani kontakt me sy nëse është e përshtatshme

o A i pranoni dhe përsëritni shprehjet e fytyrës së bashkëfolësit

Mënyra në të cilën ju jeni ulur, vallë...

296

o Pjesërisht a përruleni përpara, a jeni të drejtuar ose a shtriheni nga prapa

o A silleni drejt ose më larg nga personi tjetër

o Zakonisht uleni urtë në karrige ose vazhdimisht e sillni karrigen

o A e kopjoni mënyrën e të ulurit të personit afër jush

Mënyra në të cilën rrini, vallë ...

o Pjesërisht përruleni kah përpara, a jeni të drejtuar ose shtriheni prapa

o A silleni kah apo më larg personit tjetër

o Zakonisht rrini urtë ose e bartni peshën nga njëra këmbë në tjetrën

o A e kopjoni mënyrën në të cilën rri ulur personi afër jush

Gjeste me duar, vallë...

o A përdorni gjeste me duar kohë pas kohe, asnjëherë nuk përdorni gjeste ose çdoherë përdorni gjeste

o E kopjoni shpejtësinë dhe ritmin e gjesteve të personit afër jush

Komunikimi joverbal – Disa tregues

Koha:

Nëqoftëse dikush ju pret për mbledhje, dhe diskutimi zgjat më pak se ajo është adekuate, kjo gjë tregon se nuk ka respekt dhe paraqet qëndrim negativ.

Mobiljet:

Barrierat siç janë tavolinat e punës ose sportelët, midis neve dhe të tjerëve krijojnë paraqitje formale dhe të ftohtë. Ato krijojnë ndjenjë të shqetësimit dhe i bëjnë njerëzit që të sillen më të hidhëruar ose dhunshëm më shumë se që e kanë pasur për qëllim.

Distanca:

Mbajtja e distancës fizike midis juve dhe dikujt tjetër mund të përcjellë porosi të antipatisë. Marja e pozitës relativisht afër personit tjetër bart porosi të ngrohtësisë dhe qëndrimit pozitiv.

Qëndrimi:

Qëndrimi i fytyrës mund të bart një numër të madh të porosive: energji ose lodhje, interes apo mërzi, miratim ose refuzim, shqetësim apo besim etj. Në përgjithësi qëndrimi „‟i mbyllur‟‟ i trupit, siç janë duar apo këmbë të kryqëzuara ose nëse largoheni nga personi me atë bartni porosi të mos pëlqimit. Nëqoftëse afroheni kah personi atëherë kjo regon se keni interes dhe miratim.

Gjestet:

Në bazë të asaj se sa shpesh përdoren dhe çfarë lloji janë ato, gjestet mund të bartin qëndrime tuaja drejt personit tjetër. Bërja e gjesteve të shpeshta (të cilat janë të drejta!) në përgjithësi shikohen si pozitive. Mos bërja e gjesteve konsiderohet si negative – ndoshta edhe pak qëllim-keqe. Gjestet e relaksuara të lehta me shuplaka të hapura konsiderohen për pozitive, ndërsa gjestet e ngurta papritmas veçanërisht me një grusht të shtërnguar konsiderohen si kërcënuese (madje edhe jashtë ringut të boksit!)

Fytyra dhe koka:

Këto me siguri janë pjesët më të qarta të gjuhës së trupit. Në shumë kultura, lëkundja e kokës konsiderohet si pozitive, për të treguar interes dhe përkrahje. Lëkundja e kokës qartë, gjithashtu në shumë kultura konsiderohet edhe si negative. Ulja e kokës, të shikuarit mbi size, dhe kthimi i kokës në njërën anë zakonisht tregon në skepticizëm ose dyshim. Lëvizjet e fytyrës shpeshtohen kur njerëzit dëshirojnë të jenë bindës. Gjithashtu, siç duket pjesët e ndryshme të

297

fytyrës tregojnë emocione të ndryshme. Për shembull, frika është më e dukshme në sy, ndërsa hidhërimi në pjesën e poshtme të fytyrës, vetullat dhe në ball.

Sytë:

Kontakti me sytë tregon dëshirën për komunikim dhe e reflekton qëndrimin miqësor. Mungesa e kontaktit të syve, tregon antipati ose mungesë të interesit. Sytë, të cilët rastësisht lëvizin, dëshirojnë të tregojnë shqetësim ose dëshirë për të ikur. Të shikuarit e vazhdueshëm në orë derisa dikush ju flet, duket si një mënyrë e qartë dhe mjaft i pavolitshëm për të treguar mërzitje!

Duart apo shputat e këmbëve:

Shikoni duart dhe shputat e këmbëve të njerëzve. Njerëzit munden në mënyrë të suksesshme t‟a kontrollojnë fytyrën, dhe të duken të qetë dhe të vet-kontrollueshëm – pa qenë të vetëdijshëm se ata i zbulojnë këmbët të cilët ata i lëvizin në mënyrë jo të qetë, pa vetëdije. Shqetësimi dhe mërzia shpeshherë zbulohen përmes pozitës së shpeshtë të këmbëve. Vizatimet kaotike, loja me stilolapsin ose lëvizje të përshtatura të trupit shpeshherë janë shenja të sigurta për mungesë të vëmendjes.

Qetësia:

Mjaft e pazakontë, qetësia paraqet formë të komunikimit, dhe qetësia e prolonguar mund të tregojë shumë. Qetësia, kur dikush prej juve pret që të flisni, shpeshherë tregon mospajtim – në fakt një mospajtim të madh. Diçka ngjashëm me qetësinë mund të paraqet interesi ose brengosja, me ato tinguj të ulëta dhe të parëndësishme siç janë „‟Mmm‟‟ dhe „Ahh‟‟, të përcjella me lëkundje të kokës. Kjo shpeshherë e përkrah personin tjetër që të vazhdojë të flasë. Mund të vëreni se personat që intervistojnë në TV shërbehen me këtë teknikë.

Zëri:

Zëri bart domethënie – edhe atë jo vetëm me fjalët të cilat i përdorim. Për shembull, të folurit e shpejtë dhe me zë të lartë, mund të tregojë hidhërim apo mungesë e interesit për qëndrimet e personit tjetër. Ajo gjithashtu mudn të tregojë në atë se biseduesi e ka humbur përkrahjen logjike për qëndrimet e veta. Mërzitja shpeshherë tregohen me uljen e zërit, tonit më të ulët, dhe të folurit më të ngadalshëm me intonacion me të ulët: frika dhe shqetësimi përmes ndërprerjes së të folurit dhe pauza jo të rregullta për të marrë frymë.

Keni kujdes:

Krahas domethënies së komunikimit të tillë joverbal, nuk ka vokabular précis të gjesteve, me domethënie specifike për secilin prej tyre. Secila gjuhë trupore duhet të interpretohet lidhur me situatën e dhënë, kontekstin, dhe kulturën e njerëzve të cilët janë përfshirë – dhe kjo mund të dallojë shumë.

Si të identifikoni dhe ushtroni komunikim verbal të suksesshëm Toni i zërit

Është shumë vështirë vetëm të lexoni instruksione, të dini të dëgjoni vet zërin tuaj dhe si t‟a ndryshoni mënyrën në të cilën tingëlloni. Ushtrojeni zërin kur keni mundësi të jeni vetëm si për shembull në automobil ose kur bëni dush. Kërkoni informata kthyese nga miqtë. Më poshtë është e theksuar një listë me gjëra të cilat mund t‟i kontrolloni në tonin e zërit tuaj.

o Provoni të buzëqeshni, buzëqeshja ka ndikim pozitiv ndaj zërit

o Lëvizja e kokës lartë dhe poshtë e ndryshon tonin e zërit tuaj-të lartë dhe të ulët

o Shpejtësia dhe ritmi me të cilin flisni

o Numri i pauzave dhe frymëmarrja

298

o Varijacioni i tonit, shpejtësia dhe tingujt të cilët i bëni

Mungesa e varijacioneve në vokalin tingëllon njejtë dhe ftohët

Tepër varijacione mund t‟a devijojnë vëmendjen nga porosia

Balansi dhe varijacionet tingëllojnë këndshëm dhe interesant

o Përmes tonit të zërit tuaj ju i bartni ndjenjat e juaja. Duhet të dini se si duhet të tingëllojnë këto emocion. Madje mundeni edhe të luani me variacionet vokale duke provuar që të bartni emocione të ndryshme derisa flisni me njerëzit tjerë. A jeni të orientuar miqësisht ose jeni indiferent?

Miqësor

Superior

Skeptik

Bashkëndjeni

Indiferent

Të frustruar

Shumë të zënë për të ndihmuar

Gjithnjë të përgatitur dhe të gatshëm të ndihmoni

Të këndshëm

Nervoz

Si është sjellja në shërbimet e shkëlqyeshme për klientë?

Krahas aftësive joverbale të cilat duhen për të qenë një komunikues i suksesshëm, më poshtë është dhënë lista e sjelljeve tipike me të cilat jepen shërbime të shkëlqyeshme në një Qendër, tipike komunale për shërbime, veçanërisht kur ballafaqoheni me problemin e ndonjë klienti/qytetari.

1. Kërkoni nga klienti që t‟ua tregojë emrin e vet, por më parë prezentohuni dhe në mënyrë

të sjellshme pyetni emrin e tij/saj. Kjo vlen për të gjitha moshat dhe statuset personave.

2. Drejtohuni atyre në emër. Përdorni mënyrë formale për t‟ju drejtuar atyre (zotëri, zonjë),

përveç nëse nuk kërkojnë nga ju që t‟ju drejtoheni atyre në mënyrë joformale,

respektivsiht me emrin e tyre. Mos ju drejtoni atyre në emrin të cilin e kanë theksuar në

aplikacionin e plotësuar ose nga letërnjoftimi, përveç nëse nuk e kërkojnë atë prej jush.

3. Shtrini dorën që të përshëndeteni kur kjo gjë është e përshtatshme.

4. Ofroni atyre vend që të ulen (nëse ka ulëse të zbrazët), nëse ajo është e përshtatshme

për shembull kur duhet më gjatë të flisni me ta, ose nëse ndjeni se ata dëshirojnë të

ulen.

5. Ofrojuni atyre që të flisni veç nga klientët tjerë, nëse bëhet fjalë për punë private.

6. Buzëqeshni në mënyrë miqësore, relaksuese dhe neutrale.

7. Vëreni se çka thonë ata, por koncentrohuni në ta dhe mbajeni trupin të qetë. Mund t‟i

lëvizni duart, kuptohet, por shmangni lëvizjet nervoze të duarve.

8. Parashtroni pyetje për situatën me të cilën ballafaqohen.

299

9. Mënjanoni përdorimin e zhargonëve administrative ose zhargonëve të qendrës siç

janë: formulari PP, marka ndërtimore, ose ngjashëm, përveç nëse keni dëshmi (ai që e

përdor këtë fjalë) se klienti e din domethënien e fjalëve.

10. Mos i interpretoni. Lejoni pak pushim, qetësi.

11. Lëkundeni kokën kur ata flasin që të keni dëshmi fizike se ju po dëgjoni.

12. Pyetni ata se si dëshirojnë që të zgjidhet kjo situatë.

13. Tregojuni se qendra komunale për shërbime planifikon që t‟a zgjidh situatën.

14. Zbuloni se si klienti dëshiron të marrë vesh për zgjidhjen e situtatës: përmes thirrjes

telefonike, letrës, faksit, e-postës.

15. Nëse punoni me klient që është pak më ndryshe se ju, keni më shumë kujdes që të

silleni më mirë se me këdo tjetër.

16. Nëse personi ka dikë afër që t‟a ndihmojë apo t‟a shoqërojë, siç është anëtari i familjes i

cili përkthen apo përkujdeset për të dhe i ndihmon që të orientohet, mbani mend se me

klientin duhet të flisni si me qenie njerëzore dhe me të gjithë të silleni në mënyrë të

barabartë.

17. Kurdisni negociatat kështu që do t‟i shmagni këto situata. Nëqofëse paraqiten gjatë

negociatave pason pauzë apo periudhë për pushim, ose ndoshta përcaktim për një

kohë më të mirë.

Fjalime apo prezentime Forma, mediumi dhe qëllimi i prezentimeve mund të jenë të ndryshme, nga ligjëratat verbale deri tek ato multimediale, PowerPoint prezentimet; nga prezentime të shkurtëra të improvizuara, deri tek prezentime të gjata e të planifikuara. Por, secili prezentim i shfrytëzon parimet themelore të cilat janë sqaruar këtu. Përveç vet teknikave të prezentimit, vetëbesimit dhe përvojës gjithashtu janë faktorë të rëndësishëm. Në fakt, për shumë njerëz prezentimi është një ndër aktivitetet më brengosëse të cilin kurdoherë do të duhej t‟a ndërmarrin. Gjatë hulumtimeve dhe anketave, prezentimi dhe të folurit para njerëzve, janë gjithnjë në majë të listës së frikave më të mëdha të tyre.

Teknikat e prezentimeve Përgatitja e mirë është çelësi i vetëbesimit, gjë që është çelës i të qenit i relaksuar.

Përgatitja e mirë dhe ushtrimi (prova) do t‟a ulë neurozën tuaj deri 75%, do t‟a rrit mundësinë se nuk do të gaboni deri 95% dhe të jemi të sinqertë, audienca do t‟a dijë nëse ju nuk e keni bërë këtë.

Prezentimi i mirë përveç se kërkon të bart informata, duhet të jetë edhe argëtues. Gjithashtu, njerëzit mbajnë mend më shumë informata nëse kanë kaluar mirë dhe janë ndjerë të relaksuar

Ju keni 4-7 sekonda për të lënë përshtypje pozitive dhe të mirë, prandaj kujdesuni që të keni hyrje të mirë, të fuqishme dhe të fortë dhe ushtroni shumë. Mbani mend-keni vetëm një shansë për të lënë përshtypjen e parë-le të jetë e paharrueshme për shkak të arsyeve të mira).

Horizonti mesatar i vëmendjes, i dëgjuesit mesatar është vetëm 6-8 minuta prandaj „kombinoni„ materialin tuaj dhe kombinoni atë me media të ndryshme dhe lëvizje për t‟a mbajtur interesin në maksimum.

Krijoni analogji dhe tema, dhe shfrytëzoni rekuizita për t‟i ilustruar dhe përforcuar. Ja disa shembuj të „kombinimeve‟ për gjallërimin e prezentimit tuaj dhe mbajtjes së vëmendjes dhe ndjesisë së mirë të audiencës:

o Rrëfime

300

o Pyetje o Fotografi, filma të animuar dhe video-inserte o Inserte me tinguj o Tërheqja e „shortit“ o Ushtrime të cilat kërkojnë pjesëmarrjen e audiencës o Citate o Rekuizita o Shembuj o Analogji (ngjashmëri) o Statistika (por jeni të sigurtë se janë të sakta!)

Mos përdorni më shumë se dy fonte të ndryshme dhe jo më shumë se dy madhësi/„bold“/„italik“/ varijanta, ose e tërë puna do të bëhet konfuze.

Krijoni rekuizita dhe shënime tuaja personale – ajo që më së shumti ju përshtatet. Kartat për të përkujutar janë të dobishme, por keni kujdes që ato të jenë me numra dhe bashkoni ato sipas rendit.

Përgatitje – krijimi i prezentimit tuaj.

Mendoni për :

Audiencën tuaj

Qëllimet tuaja

Pritjet e tyre

Rrethanat

Kapacitetet në dispozicion

Lloji i prezentimit

Cilat janë qëllimet tuaja?

Të informoni, të inspironi dhe të argëtoheni, mund të demonstroni dhe të dëshmoni, dhe ndoshta edhe të bindni?

Në thelb struktrua e secilit prezentim të mirë është: o T‟u tregoni se çka tentoni t‟u tregoni atyre, o T‟ua tregoni atë o Dhe pastaj tregoni atyre se çka në fakt ju keni treguar

Identifikoni qartë temën dhe qëllimin dhe pastaj lejoni procesit kreativ shkurtimisht t‟i ndërmarrë gjërat për t‟u mbledhur idetë e mundshme për materien dhe mënyrën në të cilën do të mund t‟a prezentoni.

Përdorni rregullën e strukturimit të prezentimit në tri pjesë; kjo jep barazpeshë dhe

rrjedhë të natyrshme..

Duhet të keni hyrje të mirë (të fuqishme) dhe fjali të mirë përfunduese.

Duhet t‟u tregoni njerëzve për çka do të flisni dhe cili është qëllimi juaj.

Dhënia e prezentimit tuaj

Lirohuni, përdorni fjalë hyrëse të fortë si guri dhe buzëqeshni. Bëhuni të fuqishëm dhe audienca do të jetë në anën tuaj.

o Prezentohuni dhe tregojuni se për çka do të flisni. o Tregojuni arsyen pse po ua tregoni këtë. o Pse është e rëndësishme o Pse ju po ua thoni këtë

301

o Tregoni atyre sa kohë do t‟u merrni o Tregoni atyre kur do të mund të parashtrojnë pyetje (nëse keni frikë se do të

mund t‟ju devijojnë nga kahja e juaj atëherë është krejt në rregull nëse ju thoni që t‟i lejnë pyetjet e tyre për në fund).

KËSHILLA PËR PREZENTIME EFIKASE Si të përgatitni prezentim: Katër pyetje të cilat duhet t’i parashtroni Gjëja e parë për të cilën duhet të vendosni gjatë përgatitjes së fjalimit është se çka do të thoni.

Filloni duke ia parashtruar vetes këto pyetje:

1. Çka doni që audienca juaj të bëjë si rezultat i prezentimit tuaj ? (Përdorni folje të cilat kanë domethënie të veprimit.)

Dua që njerëzit t‟i përmirësojnë aftësitë e tyre prezentuese. Dua që njerëzit t‟a miratojnë propozimin tim. Dua që njerëzit të investojnë me mend në ardhmërinë e tyre.

2. Çka duhet të dijë audienca juaj për ta bërë atë që ju e dëshironi?

Për t‟i përmirësuar aftësitë e tyre prezentuese, njerëzit duhet të kenë njohuri prej shtatë strategjive në vazhdim....

Për ta miratuar propozimin tim njerëzit duhet t‟i dijnë problemet me të cilat ballafaqohemi, arsyet prej të cilave ato kanë ndodhur si dhe si propozimi im do të arrijë t‟i zgjidh.

Për të investuar me mend në ardhmërinë e tyre, njerëzit duhet t‟i dijnë beneficionet nga e njejta, rëndësinë e diversitetit të investimeve dhe mënyrën e zgjedhjes së investimeve.

3. Çka duhet të ndjejë audienca juaj për t’a bërë këtë? Për t‟i përmirësuar aftësitë prezentuese të tyre, njerëzit duhet të ndjehen të sigurtë. Për t‟a miratuar propozimin tim, njerëzit duhet të ndjehen të motivuar. Për t‟i investuar të hollat e tyre me mend, njerëzit duhet të ndjejnë shpresë.

4. Përse audienca do të donte t’a bëjë atë që ju e dëshironi? Kjo është pyetja më e rëndësishme të cilën duhet t‟ia parashtroni vetes-dhe më e vështira për t‟u përgjigjur.

Mënjanoni të thoni, "Duhet të brengosen." Merrni vesh se përse duhet të brengosen. Si mundet prezentimi juaj t‟i përmirësojë jetërat e tyre? A do t‟u ndihmojë atyre të avancohen në punën e tyre? Të ndërtojnë marrëdhënie më të mira? Të bëjnë më shumë të holla? Më mirë t‟i shfrytëzojnë të hollat e tyre? Të jenë më të lumtur?

Shembuj: Përmirësimi i aftësive tuaja komunikuese do t‟u ndihmojë që të fitoni respekt dhe t‟u

shikojnë me më shumë vlerë në punë. Miratimi i propozimit tim vetëm në vitin e parë do t‟i kursejë organizatës suaj 30.000

Euro. Investimi i mençur i të hollave tuaja tani do t‟ju garantojë një të ardhme të sigurtë dhe të

rehatshme.

Çka të bëni kur t’i humbni mendimet Sipas anketave të shumta, frika më e madhe e shumicës së njerëzve është frika për të mbajtur fjalim. Ndërsa frika më e madhe që ka të bëjë me të folurit është frika se do t‟i humbni mendimet tuaja.

302

Problemi është frika.

Kur jeni të frikësuar trupi juaj ndjen ndryshime. Gjaku më shpejt rrjedh në muskujt më të mëdhenj-duart dhe këmbët-që të mund të ndërmerrni ndonjë aktivitet. Në momentin e njejtë gjaku i braktis pjesët e trurit të cilat nuk nevojiten kur jeni të frikësuar dhe të gatshëm për të ikur-ato janë pjesët të cilat e udhëheqin memorjen dhe aftësitë verbale.

Cikli është i ardhshmi. Frika u bën që të harroni ku më saktë keni ngelur gjatë fjalimit. Kjo në fakt ju bën edhe më të frikësuar. Ndërsa kjo ua ul mundësinë që të mbani mend atë që e keni planifikuar t‟a thoni. Ndërsa kjo ia bën me dije audiencës suaj se e keni harruar atë që keni dashur t‟a thoni. Ndërsa kjo ju bën të ndjeheni edhe më të frikësuar. Dhe kështu me rradhë.

Zgjidhja është kjo:

Merrni frymë thellë dhe thoni diçka. Thoni çfarëdo. Sa më pak të flisni aq më pak do t‟u bllokohet truri.

Thoni diçka. Thoni, „Tërësisht harrova se çka desha të them‟. Ja, këtë e keni thënë. E pranuat frikën tuaj më të madhe para publikut dhe ende jeni gjallë.

Nëntëdhjetë përqind prej kohës publiku juaj dëshiron që ju të jeni të suksesshëm. Ata do të bashkëndjejnë me ju dhe do t‟u buzëqeshin. Frika juaj ngadalë do të zhduket dhe përsëri do të mund të filloni të flisni.

Shikoni në shënimet të cilat i keni përgatitur. Madje edhe nëse flisni pa podium, ruani shënimet tuaja-ose së paku konceptin të cilin e keni përgatitur-në afërsi në rast të humbjes së mendimeve tuaja.

Gjithashtu mundeni t‟a pyetni audiencën tuaj ku keni ngelur. Dikush sigurisht do t‟ju thotë. Kyçja e publikut si pjesë e prezentimit tuaj është mjaft punë e mirë. Kjo do t‟u japë edhe siguri në vete dhe gjithashtu edhe do të krijojë reagim pozitiv ndaj propozimit tuaj.

303

12 Mënyra për të ndërtuar siguri në të folurit 1. Pritni se do të jeni nervoz. Madje edhe folësit me përvojë bëhen nervoz. Në vend se të provoni t‟a eliminoni tremën shëndrrojeni atë në energji të cilën mund t‟a shfrytëzoni për ta përmirësuar fjalimin tuaj. 2. Përmirësohuni. Kur e dini se çka duhet të thoni- dhe pse duhet t‟a thoni këtë-keni më shumë vetëbesim. (Nëse mundoheni të mbani fjalim pa u përgatitur, duhet të jeni nervoz. Kjo është mënyra kur trupi juaj ju thotë „Me të vërtetë je i marrë, mos ma bëj këtë tjetër herë‟). 3. Ushtroni. Kërkoni përkrahje nga audienca. Folni para grupeve më të vogla. 4. Merrni frymë. Tri sekonda para se t‟a filloni fjalimin tuaj merrni frymë thellë së paku tri herë përmes hundës. Ashtu siç e lëshoni frymën thoni vetvetes „Relaksohu‟! 5. Ushtrojeni fjalimin. Ushtroni fjalimin së paku tri ose katër herë. Ndaluni derisa e ushtroni fjalimin me zë. Ecni derisa folni. Ushtroni para pasqyrës. Mos e memorizoni fjalimin. Ushtrojeni vetëm, pikë për pikë. Paramendoni se po ia sqaroni vetvetes apo dikujt të afërm. 6. Bëhuni pozitiv. Mendoni pozitivisht. „Unë mësoj se si t‟a bëj këtë. Unë e dij se si të mbaj fjalim të mirë‟. 7. Fokusohuni tek audienca. Trema më së shpeshti ndodh për shkak të preokupimit me vetveten. („Si dukem? “ „Kjo që e them a ka kuptim?‟. Pushoni së fokusuari në vetveten. Fokusohuni në publik dhe në mënyrën në të cilën doni t‟i ndihmoni. („Si jeni?‟, „A më kuptoni?‟, „A më dëgjoni mirë?‟) 8. Bëni gjërat të thjeshta. Shumica e fillestarëve mundohen të arrijnë shumë me një fjalim. Pasi t‟a kenë bërë këtë, fillojnë të brengosen se mos harrojnë diçka. Komunikoni atë që publiku juaj mund t‟a dëgjojë dhe t‟a kuptojë në një periudhë të caktuar. Bëjeni fjalimin të thjeshtë. 9. Vizuelizoni suksesin. Ushtroni teknikat për relaksim para se t‟a mbani fjalimin. Shtrihuni apo uluni në ndonjë vend të rehatshëm dhe të qetë. Merrni frymë ngadalë. Mbyllni sytë. Kontrolloni trupin tuaj, vazhdimisht relaksoni muskujt të cilët janë në presion. Paramendoni fjalimin për të cilin përgatiteni. Paramendohuni se si flisni me vetëbesim. Shqyrtoni detajet bukur, dhe kyçni të gjitha shqisat. 10. Lidhuni me publikun. Lidhuni me publikun. Flisni dhe njoftohuni me njerëzit para prezentimit. Shikoni ata në sy derisa ju flisni, një pas një. Nëse arrini që të bëni që audienca të identifikohet me ju, puna juaj si folës do të bëhet shumë më e lehtë dhe do të mundeni që më lehtë të relaksoheni. 11. Silluni me plot vetëbesim. Shumica e njerëzve nuk do të vërejnë se sa jeni nervoz. (Ata nuk mund të shohin se a u janë djersitur shuplakat, a ju dridhen gjunjtë ose a ju rrah zemra shumë fuqishëm). Për atë shkak as mos u tregoni. Buzëqeshni. Mbani trupin drejtë. Paraqituni me plot vetëbesim madje edhe nëse nuk ndjeheni kështu. Pas një kohe do të filloni të ndjeheni ashtu. 12. Mësoni nga gabimet. Ballafaqohuni me gabimet dhe pranoni ato si një pjesë e procesit të mësimit. (Cilat aftësi i keni mësuar në mënyrë perfekte menjëherë?) Kreativiteti ju lejon të gaboni. Arti ju ndihmon që të zgjedhni se cilat gabime t‟i mbani.

304

10.2. Aftësi për të negociuar dhe për të arritur marrëveshje

Në perëndim vlen orari në vijim:

Në fillim negociata, pastaj nënshkrimi i kontratës ose sjellja e vendimit, dhe së fundi kryerja/realizimi i saj/tij.

Në Maqedoni, shumica njëherë e nënshkruajnë kontratën, pastaj negociohet pa kufij, dhe prej kryerjes së përgjegjësive të kontratës zakonisht nuk ka asgjë.

Negociatat janë një proces i kontrolluar komunikues i cili ka për qëllim t‟i zgjidh interesat e kundërshtuara të dy ose më shumë palëve të arsyeshme negociuese (kur secila palë është në gjendje t‟a bllokojë qëllimin e palës tjetër në kundërshtim). Poqëse njëra palë nuk mund t‟a bllokojë arritjen e qëllimeve të palës tjetër, atëherë nuk mund të bëhet fjalë për negociata. Negociatat janë formë e veçantë e interaktivitetit social, formë e bashkëjetesës në llojllojshmërinë. Të negociuarit mundet madje të jetë edhe argëtues nëse e dini se ç‟bëni, por edhe mërzi e vërtetë nëse në pjesën më të madhe të negociatave dilni me „mëngë të shkurtëra“. Prap se prap, nëse niseni drejt një fushate negociuese të armatosur me të dhëna, argumente, madje edhe me stërkambëza për „kundërshtarin“ dhe me çdo kusht tentoni që rezultati i negociatave të jetë vetëm sipas vullnetit tuaj, besoni, jeni nisur në një kahje të gabuar. Negociatat mund të konsiderohen si të suksesshme vetëm atëherë kur të dy palët negociuese janë të kënaqura nga rezultati. Ndërsa, gjersa i hapni dhe i mbyllni sytë dhe nuk keni mbaruar me kremtimin, suksesi juaj grandioz mund t‟ju kthehet si bumerang dhe t‟u thehet për koke. Gjithashtu duhet të përgatitet një strategji ku qartë janë ndarë qëllimet të cilat dëshirohet që të arrihen nga veçantitë të cilat mund të „sakrifikohen“ dhe t‟i jepen palës kundërshtare në përputhje me parimin „çdoherë të gatshëm për të pranuar kompromis“. Secili negociues me përvojë duhet t‟i dijë qëllimet e veta dhe mundësitë që të mund t‟i përcaktojë edhe pritjet personale. Negociimi nuk është imponim i vullnetit personal, as qëllim vetëm për t‟u përmbushur qëllimet personale. Taktika e negociimit nuk duhet të jetë negative e as të bazohet në bindje. Qëllimi i negociatave duhet të jetë marrëveshje e përbashkët. Vetëm me bashkëpunim dhe me kompromis do të arrini në përfundim i cili është i pranueshëm për të gjithë pjesëmarrësit në negociata. Negociatat janë arti i përshtatjes. Paragjykimet të cilat lidhen me gjininë, racën, kombin, karakteristikat trupore dhe gjendjen e pronës, mund t‟i kufizojnë mundësitë tuaja për komunikim të suksesshëm me bashkëbiseduesit dhe me atë për negociata të suksesshme. As gratë nuk janë të marra e as meshkujt nuk janë negociues të suksesshëm, e as ndonjë me një pamje të jashtme të bukur ndoshta nuk është inteligjent, e as ndonjëri me gjendje më të dobët të pronës për shkak të kësaj nuk është më pak i aftë se sa Ju. Nëqoftëse ndërtoni fleksibilitet –karakteristikë gjykuese për negociuesit e suksesshëm, çdoherë do të gjeni mënyrë që t‟a mënjanoni paragjykimin i cili gjatë negociatave do të vërtetohet si i gabueshëm. Negociuesit mund t’i ndajmë në shtatë lloje psikologjike. Edhe atë:

- Negociuesit dominues janë ata që tentojnë të dominojnë në negociata. Shfrytëzojnë taktikë të vrazhdë, janë të orientuar kah urdhërimi, vuajnë nga kompleksi i inferioritetit, i luftojnë argumentet e huaja më së shpeshti me zhurmë, ndërsa zakonisht negociatat e tyre në thelb nënkuptojnë bindje.

305

- Negociuesit ekstrovert kanë një qasje të ngjashme si dominuesit, por janë më tepër sipërfaqësor, me negociim të shpejtë dhe të shkurtër tentojnë t‟i realizojnë vetëm qëllimet e tyre, duke u dhënë domethënie të veçantë pamjes dhe rrethanave materiale.

- Negociuesit introvert nuk besohen, nuk kanë besim në askend, shumë rrallë madje pajtohen për të patur negociata, shumë vështirë realizohen pra në të vërtetë duhet më tepër t‟u përkushtoheni se sa të tjerëve.

- Negociuesit e pafajshëm janë të këndshëm, negociues të sjellshëm, veprojnë ashtu sikur janë në gjendje të bëjnë gjithçka vetëm që negociatat të mbarojnë në mënyrë të qetë. Por, nëqoftëse negociatat Tuaja zgjasin më shumë se 5 minuta, do të hasni në një negociues i cili mund të krijojë përshtypjen në qetësinë tuaj dhe bindjen se a do të pajtohet në gjithçka, ndërsa në thelb ai u ka sjellur juve në situatë të nënshtruar. Në negociata me një të pafajshëm do të jeni të vetëdijshëm se e keni arritur atë që keni dashur, por do të dini se marrëveshja sidoqoftë më shumë i përshtatet atij.

- Negociuesit aktorë janë ata që përdorin të gjitha llojet e aktrimit, nga imazhi i njohur, deri tek sjellja jo e përditshme. Mund të duket se më e rëndësishme nga të gjitha është që të duken mirë, më të rëndësishme e kanë formën se rezultatin nga negociatat, por sidoqoftë më të rëndësishme i kanë para së gjithash qëllimet e tyre.

- Negociuesin filozof do t‟a njihni nga paparashikueshmëria. Sot janë kundër diçkaje, duken sikur nuk e dijnë se çka dëshirojnë, por në fakt ata këtë e dijnë shumë mirë. Që të kurseni kohë dhe nerva, imponojuni atyre argumente dhe qëllime të qarta.

- Rrojtarët janë negociues konzervativ, me një mendje të shëndoshë dhe vlera tradicionale, qëllim e kanë që rezultati nga negociatat të jetë pozitiv, të dy palët të jenë të kënaqura dhe nuk dëshirojnë t‟u mbushet mendja.

Mendoni lidhur me atë se çfarë negociuesi jeni ju!

Procesi i negociatave

Meqë askush nuk mund të parashikojë se si do të zhvillohen negociatat, së paku mund të parashikohen fazat e negociatave, të kihet qëllim personal i negociatave, të identifikohet se kur munden negociatat të dalin nga kornizat e parashikuara ose kur nuk shkojnë sipas planit. Prandaj, gjithnjë duhet të keni plan elastik dhe të përshtatshëm. Kontrollojeni kahjen e bisedës kah qëllimi i caktuar. Nuk mund të garantoni sukses nëse me negociatat udhëhiqni përmendësh, duke u mbështetur në përvojën tuaj dhe në paaftësinë e bashkëbiseduesit. Më e rëndësishme është që të përcaktohen qëllime të qarta dhe gjithnjë të kihen qëllime në nivel të lartë, të kihet qëllim drejt rezultatit më të mirë të mundshëm. Qëllimet duhet patjetër t‟i keni të qarta, të realizueshme dhe të përcaktuara sipas kohës. Sa më shumë të dini për bashkëbiseduesin, aq më shumë do të arrini gjatë negociatave. Identifikoni nevojat e bashkëbiseduesit, cilat janë nevojat e tyre kyçe dhe financiare, çfarë alternative kanë. Sqaroni bashkëbiseduesit çka fiton me shërbimin të cilin ia prezantoni. Bindeni se kjo me të vërtetë edhe i duhet. Domethënia e fjalëve Gjatë përgatitjes së negociatave duhet patjetër të jeni të sigurtë se e dini kuptimin e fjalëve të cilat dëshironi t‟i përdorni. Mos përdorni fjalë latine për t‟a impresionuar bashkëbiseduesin nëse po të njejtave nuk ua keni verifikuar domethënien në fjalor. Dikush herën e parë këtë lloj gabimi do t‟a pranonte edhe si lëshim simpatik, por gabimet e shpeshta do të mund T‟ju sjellin në reagim negativ nga ana e bashkëbiseduesit. Mos përdorni fjalë të cilat në zhargonin lokal do të kenë domethënie tjetër (më së shpeshti vullgare apo fyese). Kujdes për bashkëbiseduesin Mësimi taktik është i rëndësishëm për pranim pozitiv të mendimeve Tuaja dhe argumenteve. Mos u shërbeni me fjalime dhe prezentime për të cilat nuk guxon të kihet dyshime, me këtë mund të krijoni refuzim. Porosia do të jetë e njejtë, por niveli i refuzimit (mospranimit) do të jetë më i ulët. Mundësojuni bashkëbiseduesve tuaj kuptim më të lehtë të fjalëve Tuaja, duke i përsëritur faktet e rëndësishme që të mund të kuptohen më lehtë. Mënjanoni përsëritjet e fjalëve

306

të ndryshme si „hm„, „kjo„, dhe „e dini„.... Përdorni humor të ngrohtë dhe të këndshëm dhe disponim të mirë. Edhe pse disa bashkëbisedues do t‟ju dëgjojnë njëherë dhe asnjëherë më, përshtypja e mirë për Ju dhe kënaqësia e negociatave të cilat përfundojnë me sukses mund të kontribuojë për përhapjen e mendimeve të mira për ju si negociues me cilësi. Roli i kohës gjatë negociatave Karakteristikë e rëndësishme e negociuesit të mirë është ndjenja e kohës, prandaj duhet të dini sa do të zgjasë fjalimi juaj para se të flisni. Disa negociues me qëllim nuk dëshirojnë të kenë ndjenjën e kohës që të arrijnë përshtypje tek bashkë- biseduesit.

Gjatë negociatave, parashikoni më së shumti një të katërtën e kohës për pjesën hyrëse, dy të katërtat lejoni për pjesën kryesore të negociatave ndërsa në një të katërtën e fundit të kohës paraqitni përfundimin.

Madje edhe në negociata të cilat nuk janë të kufizuara me kohë, mos lejoni më shumë se 10 minuta për përfundim.

Gjithmonë lejoni edhe disa minuta sigurie për situata të paparashikuara gjatë bisedës. Para bashkëbiseduesit mos lejoni të shihet se jeni rob i kohës që të mos leni përshtypje se i keni përpunuar negociatat duke u kujdesur për kohën më shumë se sa për bashkëbiseduesin në situatën e vërtetë. Lëvizjet pa vetëdije Kur nuk jemi të sigurtë në vetvehte, duart tona janë të hapura dhe të kthyera kah bashkëbiseduesi, habinë tonë ose frikën do ta zbulojnë duart ose këmbët e kryqëzuara, me buzëqeshje do të shfaqim habi ose disponim kur nuk e flasim të vërtetën, kapakët tanë më shpejtë do të dridhen ose do të shikojmë anësh. Ekziston një numër i madh i shenjave të cilat pa vetëdije ua dërgojmë njerëzve me të cilët komunikojmë. Negociuesit me përvojë nuk do t‟i nevojiten fjalë për ta ditur se çka dëshirojmë të themi. Prandaj, njohtojeni trupin tuaj, përcillni dhe studioni lëvizjet të cilat i bëni në situata të caktuara. Ushtroni kontroll mbi lëvizjet tuaja, gjithashtu, derisa negocioni – identifikoni shenjat të cilat përmes trupit ua dërgon bashkëbiseduesi Juaj, dhe krahasoni me atë që e dëgjoni. Ja disa shembuj:

Mendime të hapura dhe qasje paraqesin duar të hapura apo sako ose pallto të pambërthyera;

Brengosje paraqesin duart e kryqëzuara në gjoks, gjunj të kryqëzuar, këmbë mbi mbështetësen e foteljes, goditje karate, ulje në karrige në mënyrë kauboje dhe tregim me gishtin tregues;

Të menduar dhe analizimi tregojnë gjeste të kthimit të shuplakës së dorës kah fytyra, mbulimi i kokës, goditja e mjekrrës, të shikuarit mbi syze, heqja e syzeve dhe pastrimi i tyre, mbajtja e syzeve me dhëmbë, gjeste të duhanxhinjve me llullë dhe ngritja nga tavolina dhe ecja dhe hapërimi, vënia e duarve midis rrënjës së hundës dhe syve;

Mirëbesim shfaqin ngritja e mënjëhershme dhe ulja e shuplakave, duart në xhepa me gishtin e madh të lënë jashtë xhepave, duart në reverin e sakos;

Nervozë dhe pasiguri shfaqin kollitja, të lëmuarit e fytit, fishkëllimi, ngritja dhe pickimi i lëkurës, mbulimi i gojës me shuplakë gjatë të folurit, hekurosja e pantallonave ose fundit derisa jeni ulur, thyerja e shuplakave, lëshimi i tingujve të habitur, pirja e duhanit, lëkundja e karriges, mënjanimi i shikimit të bashkëbiseduesit, lëvizja e monedhave në xhep dhe tërheqja e veshit dhe ngjashëm;

307

Frustracion shfaqin ofshamat e shkurtëra, shuplaka të bashkuara fortë, gjeste, prekje e fuqishme e flokëve me gishtërinj, tinguj të zëshëm, dredhje e shuplakave, tregim me gishtin tregues dhe fërkim i pjesës së prapme të kokës;

Mërzitje tregojnë lëvizjet e pakuptimta si psh.: shikimi në të zbrazët, këmbë të kryqëzuara derisa shputa e këmbës mbi lëviz lartë-poshtë, goditja me gishtërinj në tavolinë, bashkimi i shuplakave;

Dominim territorial tregojnë këmbët në tavolinë, këmbët në karrige, duart në stil të lëkundjes para-mbrapa, lëkundje kah përpara, por edhe prekje dhe vënie e gjërave në vendin e vet;

Pranim shfaqin shuplakat në gjoks, gjestet e prekjes, afrimit, duar dhe shuplaka të hapura;

Pritje shfaq fërkimi i shuplakave, gishtërinj të kryqëzuar, luajtja me monedha dhe afrimi

Dyshim shfaq shikimi afër bashkëbiseduesit, largimi, fërkimi i hundës, mbërthimi i palltos, duar të kryqëzuara dhe shikime të pjerrëta,

Shqetësim ose vëmendje shfaqin duart në kryqe, afrimi, shuplaka në fytyrë, ulja në fillim të tavolinës, duart në gjunj derisa rini ulur, zbërthimi i sakos dhe lëvizja me kokë

Lëvizje të vetëdijshme Derisa negocioni mënjanoni shikimin e tepërt të bashkëbiseduesve në sy, meqë kjo do të mund t‟i shqetësonte ata, dhe në këtë rast muri i tyre i mbrojtjes automatikisht është më i lartë. Kontrolloni duart, mënjanoni lëvizjen me duar dhe vënien e duarve në xhepa, mënjanoni lëvizjet të cilat mund të duken si kërcënim. Mos luani me gjëra të ndryshme (letër, stilolaps) dhe mos përdorni gjëra të cilat e tërheqin vëmendjen dhe ndikojnë negativisht në koncentrimin e bashkëbiseduesit (çelësa, gotë). Magnetizëm i syve Fuqia e syve të njeriut është aq e madhe saqë me të mund të nxisni tek bashkëbiseduesi disa lloje reagimesh, nga qetësia dhe besimi, deri tek neuroza dhe agresiviteti. Në negociata duhet të mënjanohet kontakti i shpeshtë direkt me sytë e bashkëbiseduesit meqë një bashkëbisedues i suksesshëm do të mund t‟ua ngurte mendimet dhe me këtë t‟a humbni koncentrimin. Poqëse negocioni me një grup, fokusojeni shikimin tuaj kah personi me të cilin momentalisht flisni, por mos harroni kohë pas kohe t‟a shikoni udhëzuesin e grupit negociues që të vëreni se a pajtohet me atë që ua flet anëtari i ekipit të tij. Veshja dhe higjiena personale Notën personale për rrethinën e sjellim në bazë të asaj që e shohim. Edhe pse veshja nuk e bën njeriun, prap se prap mjaft flet për atë person. Fakt është që disponimi Juaj me pamjen e dikujt do të ndikojë në mendimin Tuaj dhe anasjelltas. Nëse leni përshtypje të mirë të parë, jeni në rrugë të mirë për përfundim të suksesshëm të negociatave. Nuk ekziston shansë e dytë për lënien e përshtypjes së parë të mirë prandaj mos veshni këpucë të kafta me kostum të zi ose ngjyrë hiri të mbylltë, kravatë me katrorë dhe këmishë me vija e ngjashëm. Mos e veshni kostumin më të mirë tuajin të mbrëmjes nëse duhet të negocioni me njerëz të cilët mezi bashkojnë një fund me tjetrin. Kujdesuni para së gjithash për rendin dhe veshjen e pastër dhe për higjienën personale (thonj të pastër dhe të prerë, flokë të pastra), gjë që vetëm mund t‟ju ndihmojë në paraqitjen tuaj dhe vetbesimin tuaj.

Kushte për negociata të suksesshme

Krijimi i besimit Vërtetohuni në fuqinë e besimit Tuaj dhe do t‟i bindni edhe të tjerët se ju jeni person të cilit mund t‟i besohet. Prezentohuni si person i besueshëm-e përgjegjshme,kompetent, i organizuar dhe efikas i cili i din qëllimet e veta, por edhe person që do t‟i mundësojë bashkëbiseduesit të tij

308

t‟i realizojë qëllimet e tija. Më së lehti mundeni t‟a mashtroni dikend që Ju beson. Por, nëse njëherë e humbni besimin, vështirë do t‟a ktheni.

Krijimi i ndjenjës së rëndësisë Dikush këtë mund t‟a quajë lavdërim, dikush lajka, ndërsa dikush edhe vardisje. Ju i lavdëroni njerëzit tjerë meqë ata jankë konkret, i lavdëroni të bukurit se sa të mençur janë ndërsa të mençurit se sa të bukur janë. Gjeni diçka tek bashkëbiseduesit për çka ju me të vërtetë magjepseni dhe e lavdëroni gjer në qiell. Lavdëroni njerëzit, besojuni ndonjë sekret që t‟u dëshmoni se meritojnë besim. Përzini të ëmbëlën me të hidhurën, pasiqë nëse kyçni pak kritikë krahas lavdërimit do të dukeni më të sinqertë. Krahasoni me më të mirët, si p.sh. thoni që janë shumë më të mençur se sa dikush që ka automobil më të mirë apo më shumë të holla.

Krijimi i atmosferës së relaksuar dhe kënaqësisë. Ndjenja e besimit dhe rëndësia personale mund të sjellin gjer tek relaksimi dhe kënaqësia. Njeriu i relaksuar dhe i kënaqur më lehtë do të pajtohet lidhur me kushtet e negociatave dhe do t‟u sjellë juve deri tek qëllimi. Krijoni atmosferë të relaksuar ashtu që do të zgjedhni ngjyra qetësuese të mureve, muzikë të lehtë në prapavijë, zëri juaj le të jetë i qetë, i kuptueshëm, i besueshëm, përgjegjës.

Situata të cilat duhet të neutralizohen ose të shmangen

Krijimi i mëshehtësisë dhe pritjes Mos lejoni që bashkëbiseduesi Juaj t‟u përfshijë në gjendje të pritjes duke krijuar atmosferë sekrete dhe mëshehtësie. Kërkoni sqarim për gjithçka që nuk e Keni të qartë, nëse ka nevojë edhe dhjetë herë, pasiqë keni të drejtë të dini për çka negocioni. Leni sekretet e filmave dhe përrallave. Mbani mend, kurreshtja e mbyti macen e cila bëhej se din gjithçka dhe kupton gjithçka, e cila asgjë nuk ka pyetur dhe e cila gjithçka e ka patur të qartë, përveç se nuk e pati të qartë se për çka në fakt bëhej fjalë këtu.

Krijimi i presionit Presioni mund të duket mirë, por mund të jetë edhe i vrazhdë. Forma më e shpeshtë e presionit është fuqia. Kërcënimi i partnerit të punës, imponimi në fytyrën e kolegut dhe format tjera të fuqisë janë e kaluar. Me presion psiqik ndoshta dikush edhe do të arrijë t‟ju bind të pajtoheni lidhur me disa kushte, por negociuesit dominues gjithmonë do të kërkojnë edhe më shumë e më shumë. Në atë rast, mësoni të thoni JO, kundërshtoni presionin dhe thoni „nuk dua„ apo „nuk më intereson„...Mos harroni se asnjëherë nuk duhet të negocioni dhe sillni vendime nëse ndjeheni keq, nuk ndjeheni bash mirë ose jeni të sëmurë. Atëherë sigurisht nuk jeni në gjendje t‟i vlerësoni vendimet, ndërsa ndjeshmërinë dhe dobësinë tuaj dikush mund t‟a përdor në favor të tyre.

Krijimi i jopërshtatjes Jopërshtatja është lloj i presionit me të cilin shërbehen negociuesit për t‟a detyruar bashkëbiseduesin sa më shpejtë t‟a ndërpres situatën jo të këndshme duke arritur më së shpeshti zgjidhje jo të përshtatshme.

Krijimi i vështirësive Pakënaqësia, duke menduar se çka të tjerët mendojnë për veten, varshmëria e tepruar lidhur me atë se çka mendojnë të tjerët për juve, frika dhe pasiguria, mund t‟ju bëjnë që të tërhiqeni në vete ose t‟a kundërshtoni rrethinën. Vështirësia si e tillë është bazë e frytshme për kontroll ndaj Jush, ndërsa në atë rast i humbni negociatat.

309

Krijimi i varshmërisë Varshmëria nga të menduarit e njerëzve tjerë dhe pritja e pajtueshmërisë së tyre krijon frikë nga personi prej të cilit varemi dhe kjo gjë çon kah mungesa e sigurisë. Bëni një listë me njerëz mendimi i të cilëve Ju vlen, ndërsa të tjerëve mos u lejoni të ndikojnë në disponimin Tuaj.

Krijimi i frikës Frika ndikon në sjellje, e bllokon përmbajtjen nervore dhe na bën të ndjeshëm për qëllimet e huaja. Frikat më të shpeshta të negociuesit janë frika nga vetvetja (frika na mosdija, mos kuptimi dhe frika nga reagimi fizik), si dhe frika nga bashkëbiseduesi. Frika nga mosdija rrjedh nga mosnjohja e problematikës për të cilën ju negocioni. Mungesa e përgatitjes dhe mosnohja mund të çojnë drejt frikës nga mosnjohja, dhe qysh në fillim rol të nënshtruar në negociata. Me të kuptuar se jeni në rol nënshtrues do të bllokoheni me frikën e cila do t‟a ndërmarrë kontrollin ndaj sistemit tuaj nervor, dhe mund të vie deri tek pasoja fizike (habi dhe frikë të dukshme) dhe panikë e dukshme. Negociatat kërkojnë dituri dhe përgatitje permanente e të improvizuarit kreativ dhe shprehja e mendimeve dhe ideve. Negociatat duhet të jenë të planifikuara, ndërsa frikën mund t‟a largojnë shënime të dobishme ose plan i prezentimit. Një negociues i mirë do të mbështetet në fakte, prezentim të mirë, performancë të sigurtë dhe përdorim të drejtë të zërit, gjë që do të sjell vetbesim-parakusht për prezentim të suksesshëm të mendimeve Tuaja.

Krijimi i stresit Stresi është pasojë e presionit të cilin e ndjeni për shkak të kohës dhe afateve, pa dallim prej asaj se a e keni caktuar vet presionin ose dikush tjetër ua ka imponuar. Njerëzit të cilët jetojnë me një ritëm të përshpejtuar bëhen viktima të presionit për shkak të mospasjes së kohës së mjaftueshme për gjithçka që duhet të bëjnë për një ditë. Stresi ndodh edhe kur bashkëbiseduesi mundohet t‟ju shtyjë të mendoni dhe të veproni gjë që është më e shpejtë se mundësitë e juaja (insistimi në zgjidhje të shpejta, ndryshim i propozimeve ose qëndrimeve). Në këtë lloj presioni do të sjellni zgjidhje të gabuara me çka ju e keni realizuar qëllimin e bashkëbiseduesit tuaj. Mënjanoni stresin me vetkontroll të mirë dhe përdorim të disa teknikave për relaksim. Asnjëherë mos negocioni kur jeni të lodhur dhe kur jeni në disponim negativ. Mos e pranoni tempon e imponuar të negociatave të cilën nuk mund t‟a përcjellni, por zgjedhni një tempo e cila Juve do t‟ju përshtatet.

Krijimi dhe nxitja e agresivitetit Agresiviteti në negociata më së shpeshti ndodh si pasojë e frikës dhe pasigurisë. Bashkëbiseduesit të cilët kanë pritje të mëdha, ndërsa mundësi të vogla për realizimin e tyre, do të drejtohen kah agresiviteti për t‟i realizuar qëllimet. Është e mundur të mundohen që tek Ju të shkaktojnë agresivitet për t‟ju shtyrë që t‟u nënshtroheni qëllimeve të tyre. Një njeri agresiv mund t‟a humb kontrollin dhe të reagojë pa mos menduar për pasojat (llogaritje fizike dhe ngjashëm). Dhe pikërisht këtë kundërshtarët Tuaj dëshirojnë t‟a arrijnë, të sjellni zgjidhje pa mos menduar për pasojat. Nëse bashkëbiseduesit Tuaj gjatë negociatave arrijnë të ndikojnë në sjelljen Tuaj, të ndikojnë edhe në zgjidhjet Tuaja.

KËSHILLA PËR NEGOCIATA EFIKASE

Këshilla për përgatitje të mirë të negociuesit

Një negociues i mirë para negociatave duhet t‟i sjell të gjitha të dhënat për tematikën e negociatave, për bashkëbiseduesit, për metaforat dhe citatet me të cilat ka ndërmend të shërbehet. Arma më e fuqishme e negociuesit janë faktet me të cilat i përfitojnë bashkëbiseduesit e tyre, pra duhet të mbledhni të dhëna dhe në mënyrë metodike t‟i ruani ato, por edhe të dini ku në fakt t‟i kërkoni informacionet apo të dhënat të cilat mund t‟i shfrytëzoni gjatë negociatave. Negociuesit profesional gjatë ditës i shënojnë të gjitha atraksionet të cilat i kanë shënuar ose lexuar, kështuqë në fund të ditës i selektojnë. Shënoni edhe mendimet të cilat i keni dëgjuar gjatë bisedës.

310

Negociatat fillojnë në atë moment kur do të paraqiteni në fushën e dukshme të bashkëbiseduesve tuaj (pamja Juaj, lëvizjet dhe veshja Juaj do t‟i dërgojnë porositë e para). Keni pak kohë për këtë me qëllim që të leni përshtypje të parë të mirë. Negociatat bazohen në komunikim (me zë, me fjalë dhe zëra, lëvizje, shenja të trupit, fotografi-teknika prezentuese, grafoskop...)

Fjalimin duhet t‟a keni të kuptueshëm, tërheqës dhe të besueshëm. Shikojeni bashkëbiseduesin, mbani kontakt me sytë, por mënjanoni të shikuarit hipnozues. Mënjanoni ndërprerjen e bashkëbiseduesit, lejoni që të shprehet deri në fund dhe lirisht parashtroni pyetje të cilat lidhen me fakte të cilat do t‟i qartësoni përshtypjet tuaja.

Analizoni shenjat joverbale, por mos lejoni që zëri, pamja ose gjestikulimet e bashkëbiseduesit të ndikojnë në përmbajtjen e porosisë.

Mos lejoni që fjalët Tuaja të kaplohen nga emocione, në rast të ndonjë konflikti interesash. Çdoherë duhet që bashkëbiseduesit tuaj t‟ia bëni me dije se qëllimet e tij janë të rëndësishme për Juve dhe se tentoni që të gjeni zgjidhje të përbashkët. Sjellja juaj duhet të jetë bindëse, por gjithmonë e pranueshme. Hulumtimet e psikologëve amerikan kanë vënë në dijeni se simpatitë gjatë takimit të parë krijohen për shkak të shprehjes miqësore të fytyrës (55%), për shkak të tingullit miqësor të zërit (38%) dhe për shkak të përmbajtjes së asaj që është thënë (7%).

Gjatë negociatave në të cilat nuk dëshironi të tregoni se cili është qëllimi Juaj i vërtetë, duhet të keni kujdes që tingulli i zërit tuaj të mos i reflektojë edhe emocionet Tuaja të vërteta.

Në raste kur do të vëreni se bashkëbiseduesit nuk kuptohen apo nuk mendojnë shumë për temën e bisedës, me anë të të folurit të zëshëm, lëvizjes dhe lëvizjeve të theksuara përsëri mund t‟i detyroni që të aktivizohen. Në raste kur bashkëbiseduesit janë inteligjent apo të interesuar, zbatoni një qasje më subtile, të përmbushur për shembull me humor, komunikim të cilin do t‟a transmetoni me një ton adekuat, fjalë dhe lëvizje. Në rast se zëri Juaj bëhet i drejtë, pa tone të theksuara dhe të fuqishme, do të leni përshtypje të frikës dhe pasigurisë, ose madje edhe mosinteresim. Me mungesë të koordinimit të mendimeve dhe zërit, krijohet një e folur i pavendosur, më së shpeshti karakteristik për bashkëbiseduesit të cilët nuk janë të sigurtë në atë që e thonë. Ilaç për këto gjëra janë shënimet të cilat folësit do t‟i ndihmonin të krijonte lidhje midis trurit dhe zërit. Përdorimi i drejtë i zërit do të ndihmojë që negociatat të jenë të suksesshme. Eksperimentoni me zërin tuaj, bëhuni të vetëdijshëm për fuqinë e tij dhe mundësitë të cilat do t‟i përdorni gjatë kohës së diskutimeve.

Secili negociues vet e dizajnon stilin e vet të të folurit, duke përfshirë edhe njohurinë personale për gramatikën, njohurinë për domethënien e fjalëve dhe artin e formulimit të fjalisë. Një fjalim i përgatitur mirë, por i prezentuar keq, do të ketë më pak sukses se një fjalim i përgatitur keq dhe i paraqitur mirë. Bashkëbiseduesit e juaj nga Ju paraprakisht presin profesionalizëm, njohje të gramatikës e cila është e dukshme nga kombinimi i mirë i fjalëve në fjali, ndarja e drejtë e fjalëve dhe shfrytëzimi i drejtë i pushimeve. Pushimet retorike e mbajnë vëmendjen e bashkëbiseduesit, pushimet dramatike e theksojnë rëndësinë e kësaj pjese të fjalimit, ndërsa pushimet për frymëmarrje nuk guxojnë t‟a pengojnë rrjedhën e diskutimit. Negociuesit të cilët flasin shpejtë, të cilëve truri u vrapon para gjuhës, rrallë kush do t‟i kuptojë, ndërsa mund të lejnë përshtypje se dëshirojnë që sa më shpejtë t‟i përfundojnë negociatat.

Mos futni fjalë të panevojshme në diskutim me qëllim që të leni përshtypje të një personi të arsimuar. Dikush këtë lloj të tentimit Tuaj mund t‟a kuptojë si tentim i Juaji për të përfituar në kohë meqë në këtë moment nuk dini se çka të thoni. Fjalimi duhet të jetë pa

311

fjalë të panevojshme, i qartë, i thjeshtë dhe i lehtë për t‟u kuptuar, por jo edhe i mërzitshëm.

Këshilla themelore për negociata të suksesshme:

1. Drejtoni bisedën në mënyrë në të cilën bashkëbiseduesi do t‟a konsiderojë si të pranueshme dhe profesionale;

2. Negociatat janë tregëtim me lëshime që të arrihet përfundim i pranueshëm në mënyrë të barabartë;

3. Asnjëherë mos negocioni të papërgatitur, keni plan të qartë, por jeni fleksibil; 4. Vendosni qëllime të qarta. 5. Bashkëbiseduesit duhet të sillen në mënyrë të barabartë njëri me tjetrin (respekt i

dyanshëm); 6. Asnjëherë mos i nënçmoni bashkëbiseduesit; 7. Koncentrimi i negociatave dhe i bashkëbiseduesit (ose bashkëbiseduesve) është

supozim themelor për negociata të suksesshme. Mos lejoni që t‟u fluturojnë në kokë mendime të cilat nuk lidhen me temën e negociatve, meqë në të kundërtën jeni cak i lehtë i bashkëbiseduesit tuaj;

8. Ekziston nevojë për ndërrim të rregullave. Negociatat janë më tepër diskutim sesa debatim. Nuk ka shumë vend për dominim, por duhet t‟a mbroni pozitën tuaj;

9. Bëhuni të hapur por jo edhe pa mbrojtje; 10. Veni kartat në tavolinë. Së paku gjatë temave më të rëndësishme, mos u shërbeni me

gënjeshtra; 11. Durimi është karakteristika themelore e negociuesit të mirë. Keni durim, lejoni kohë të

mjaftueshme, mos u ngutni me bisedën e as me sjelljen e zgjidhjeve; 12. Mirëkuptimi është vendosës. Shikoni në gjërat nga perspektiva e tjetrit dhe gjykoni në

mënyrë objektive; 13. Mënjanoni ndeshje; 14. Me vëmendje theksoni mosmarrëveshjet me bashkëbiseduesin; 15. Lëshimet bëni në mënyrë progresive, tregtoni me lëshimet që t‟a rritni vlerësimin e tyre; 16. Mos lejoni që përsosmëria të jetë armik i të mirës. Të rralla janë rastet e arritjes së të

gjitha qëllimeve që ju i dëshironi, bëhuni real, mos humbni kohë në atë që është e parealizueshme;

17. Mbahuni tek qëllimet e juaja; 18. Qëndroni profesional. Negociatat përfundoni në mënyrë pozitive.

Në negociata mos bëni asnjëherë disa gjëra nëse dëshironi negociata korekte të cilat Juve dhe bashkëbiseduesit Tuaj do t‟ju sjellin rezultate afatgjata:

mos reagoni në mënyrë emotive,

mos e humbni durimin,

mos u bëni i pakëndshëm , mos provokoni dhe mos fyeni,

asnjëherë mos u pajtoni me diçka që nuk ju pëlqen,

çdoherë mbani mend atë që e konsideroni si marrëveshje minimale që Juve do t‟ju bëjë të kënaqur, dhe nëse kjo nuk ndodh çdoherë mund të ngreheni dhe të shkoni.

Këshilla për negociata

Kërkoni mendim nga të tjerët Kur negocioini shfrytëzoni pyetje me qëllim që të kuptoni se cilat janë nevojat dhe brengat e të tjerëve. Mund të provoni:

312

Çka do të dëshironit që të fitoni prej meje? Çka ju brengos lidhur me propozimin/kërkesën time? Kur personi tjetër do t‟i thotë nevojat dhe brengat e veta, vërtetoni se keni dëgjuar mirë. Për shembull: Domethënë, thoni që ju brengos ajo që ju mund të humbeni në atë kaos dhe ne do t‟u harrojmë juve....a kam të drejtë? Nëse ju kuptova siç duhet ju dëshironi të siguroheni se ....? Shprehni nevojat tuaja Pala tjetër duhet të dijë saktë se çka ju duhet juve. Është me rëndësi të shprehet jo vetëm ajo që juve ju duhet por edhe pse ju duhet. Shpeshherë, mosmarrëveshjet mund të ndodhin lidhur me metodën për zgjidhje të problematikave e jo në bazë të qëllimit të përgjithshëm. Për shembull: Do të doja që të enjten të ndaj një orë për të shkuar tek mjeku. Dua të sigurohem se jam i shëndoshë dhe do të mundem që të kontribuoj më mirë për organizatën. Përgatitini opcionet paraprakisht. Para se të filloni me negociatat, përgatitni disa opcione të cilat do të mund t‟i propozoni nëqoftëse opcioni tanimë i propozuar nuk ju pëlqen. Supozoni se personi tjetër mund t‟a kundërshtojë propozimin tuaj dhe përgatituni që të përgjigjeni me një alternativë të re. Mos debatoni Negociatat kanë të bëjnë me gjetjen e zgjidhjeve...Fjalosja ka të bëjë me investimin e mundit që të tregoni se tjetri nuk ka të drejtë, me çka nuk do të arrini asnjë progres. Mos e humbni kohën në fjalosje. Nëse nuk pajtoheni me diçka tregojeni arsyen për këtë në mënyrë gracioze dhe bindëse. Mos u mundoni të bëheni më të guximshëm se tjerët. Merreni parasysh kohën/momentin e negociatave Ekzistojnë momentе të mira dhe të këqija për të negociuar. Momente të këqija janë ato situatа kur: * . ka shumë mllef tek të dy palët * . preokupim me diçka tjetër * . ekziston shum stres * . lodhje tek njëra apo tjetra palë Temponi negociatat në mënyrë që t‟i shmangni këto situata. Nëse ato paraqiten gjatë negociatave në rradhë është periudha për pushim, ose ndoshta përcaktimi i orarit për tjetër herë.

Pesë parime themelore në parimet për të negociuar

* Bëhuni të fuqishëm ndaj problemit ndërsa të butë ndaj personit * Fokusohuni në problemet, e jo në pozitat * Theksoni punët e përbashkëta * Bëhuni inventiv ndaj opcioneve * Bëhuni të qartë në marrëveshjen

313

Kur keni mundësi përgatituni nga më parë. Merrni parasysh nevojat tuaja dhe nevojat e atij me të cilin do të negocioni. Merrni parasysh ato rezultate të cilët do t‟i kënaqin nevojat e të dy palëve. Jepuni pas qasjes fitues/të fituar, edhe pse taktikat të cilat pala tjetër i zbaton nuk janë fer. Keni parasysh se detyra juaj do të jetë t‟i sjellni negociatat në kahje pozitive. Për t‟a bërë këtë do të duhet të bëni diçka nga kjo në vijim: Riformuloni Parashtroni pyetje për riformulim. (për shembull „Nëse arrijmë t‟a zgjidhim këtë problem, cilat probleme do t‟i vëreni? Kërkoni konfirmim se ju kanë kuptuar. („ Ju lutem tregoni se çka mendoni se unë thash„). Kërkoni që ta përsërisin atë që kanë thënë në konotacion pozitiv, dhe jo si fjali e cila e përmban fjalë „unë“. Rformulojeni sulmin e personit si sulm të temës/problemit. Përgjigjuni, mos reagoni * Menaxhoni me ndjenjat tuaja. * Lejoni që disa nga bindjet, sulmet dhe kërcënimet të kalojnë si të tilla. *Jepni rast palës tjetër që të devijojë pa u ndjerë i nënçmuar (p.sh. përmes identifikimit të

rrethanave të ndryshuara të cilat mund t‟a arsyetojnë pozitën e ndryshuar lidhur me pyetjen.)

Rifokusohuni në temë Mbajeni raportin dhe mundohuni që t‟a zgjidhni problemin. (për shembull „Që do të jetë fer edhe për të dy palët?“ Përsëritni deri aty ku keni arritur. Përsëritni interesin e përbashkët dhe marrëveshjet që i keni arritur deri tani. Fokusohuni në atë që të jeni partnerë në zgjidhjen e problemit, e jo kundërshtarë. Ndajeni problemin në pjesë. Kaloni në problematika tjera më të lehta kur do të ndjeheni të bllokuar. Kërkoni këmbim („Nëse ju bëni kështu, atëherë unë do të..... “). Shqyrtoni alternativat më të mira dhe më të këqija gjatë negociatave të një marrëveshje të pranueshme. Identifikoni taktikat jo fer Përmendni sjelljen si taktikë. Përmendni motivin për ta përdorur atë taktikë. Bëni pushim. Ndërrojeni lokacionin, mënyrën në të cilën jeni ulur etj. Ndahuni në grupe më të vogla. Takohuni ndaras. Propozoni që takimi të ndërpritet dhe të takoheni më vonë, të gjithë të kenë mundësi „ që t‟i kthehen situatës“.

Përgjigja e taktikave jo fer

Qasja fitues/fitues i përmban këto komponenta. Shfrytëzoni me qëllim që t‟i drejtoni

negociatat në kahje pozitive, posaçërisht kur shfrytëzohen taktika jofer.

Përsëritni atë që është thënë

Parashtroni pyetje që t‟a përsëritni atë që veçmë është thënë.

Kontrolloni se a pajtohen të dy palët. ("Do të doja që të të them se çka kam

kuptuar deri më tani prej teje/juve“). Kërkoni diçka që veçmë është thënë të

thuhet përsëri por në mënyrë pozitive ose si fjali e cila e përmban fjalën „unë“.

Kontrolloni se a ka sërish qasje ndaj personit e jo të problemit.

Përgjigjuni, mos reagoni

314

Menaxhoni ndjenjat tuaja.

Leni disa nga imponimet, sulmet, kërcënimet dhe ultimatumet që të mbesin si të tilla.

Mundësoni edhe palës tjetër që të bëjë lëshime pa u ndjerë i/e fyer (p.sh. Identifikoni ndryshimet e gjendjes).

Rifokusohuni në problem

Ruani raportet e mira dhe mundohuni që ta zgjidhni këtë çështje.

Përsëritni se deri ku keni arritur. Përsëritni gjërat me të cilat pajtoheni. Fokusohuni në atë që të

jeni partner në zgjidhje e jo kundërshtarë. Ndajeni problemi në më shumë pjesë. Kthehuni kah

ndonjë çështje më të lehtë kur të bllokoheni. Tregtoni („Nëqoftëse ti...., atëherë unë....“).

Mundohuni të arrini marrëveshje. Shqyrtoni alternativat më të mira dhe më të këqinja për të

arritur marrëveshje .

Identifikoni taktikat jofer

Emëroni sjelljen si pjesë të taktikës suaj.

Shprehni ndjenjat të cilat i keni si rezultat i taktikës.

Shfrytëzoni fjali të cilat e përmbajnë fjalën „unë“.

Identifikoni me zë motivin për përdorim të kësaj taktike.

Parashtroni pyetje për principet dhe përgjegjësitë me të cilat ballafaqohet pala tjetër.

Ndryshoni gjendjen fizike

Bëni pushim. Ndryshoni lokacionin, mënyrën e të ulurit. Ndahuni në

grupe më të vogla. Takohuni ndaras. Propozoni që takimit të përfundojë

në moment dhe të vazhdojë më vonë, me qëllim që t‟u mundësohet të gjithëve

„të mendojnë mirë“.

Përgjigje ndaj rezistencës së të tjerëve

Kur të ballafaqoheni me një deklaratë të caktuar e cila ka potencijal të krijojë konflikt, parashtroni pyetje të hapura që ta ristrukturoni rezistencën. Hulumtoni vështirësitë dhe pastaj drejtoni diskusionin që të fokusohet ndaj mundësive pozitive.

HULUMTONI – Qartësoni detajet Është tepër e shtrenjtë Tepër/shumë/pak/shumë pak E dua më të mirën

-Krahasuar me çka? -Krahasuar me çka? -Çka do të ishte më së miri për juve?

Gjeni mundësi Nuk mund t‟a bëni atë këtu Ai (ajo) asnjëherë nuk do të.... Ata gjithmonë do të.. Tanimë e kemi provuar atë. Kjo është mënyra e vetme që të bëhet kjo. Ai/ajo nuk mbulon aq sa duhet.

-Çka do të ndodh sikur ta bëj ? -Si mund të gjejmë mënyra për ta bërë këtë? -Vallë ndonjëherë nuk është ndoshta kështu? -Cili është rezultati? -Po, kjo është një mundësi. Çka duhet tjetër të bëjmë? ------------------------------------------------

315

NDËRRONI ANËN – Lëvizni kah pozitivja Kjo asnjëherë nuk do të ketë sukses. Unë nuk do të.... Kjo është dështim. Kjo është katastrofale. Ai (ajo) është e padobishëm-me Kjo nuk është e mundur. Unë nuk mundem. Unë nuk dua.

-Çka nevojitet që të ketë sukses? -Çka do të të shtyjë që ta bësh këtë? -Si mund të funksionojë? -Çka do t‟a përmirësojë? -Çka bën ai/ajo që është e pranueshme? -Çka duhet të bëhet që ta mundësojmë. -Në moment nuk mund ta shohësh mënyrën se si të ketë sukses kjo gjë. -Çka do të doje?

Kthehuni kah nevojat dhe brengat e vërteta

Ai (ajo) është rast i pashpresë! Torrollak (dhe fyerje tjera)! Si mund të kesh guxim për ndonjë gjë të tillë? Duhet t‟a bëjmë sipas mënyrës sime.

-Është vështirë që të shihet se si mund të bashkëpunohet me atë -Çka duhet të bëjmë që t‟a zgjidhim këtë? -Pse ky opcion është më i miri? -Ai/ajo jep reflektim special të raportit me ty. -Çka mendon, cili është vendi i atij/asaj në ahër. Çka mendon, cilat janë prioritet e atij/asaj?

10.3. Aftësi të motivimit Informatat e dhëna në këtë dokument janë të shkruara me qëllim që t‟u ndihmojnë t‟i shfrytëzoni strategjitë për veprim dhe motivim të suksesshëm. Gjithashtu, ekzistojnë këshilla, mjete dhe rekomandime kreative, kohore dhe momentale-të gjitha të prezentuara në pjesë të vogla- të cilat garantojmë se do t‟ju ndihmojnë që të përmirësoheni. Njëkohësisht, duke i kuptuar dhe duke i zbatuar pjesën më të madhe të këtyre aftësive dhe teknikave për motivim, ju si zyrtarë shtetëror, të përcaktuar për të punuar në qendrat komunale për shërbime, do të arrini që më lehtë të ballafaqoheni me detyrat punuese dhe me kushtet në të cilat punoni. Ne besojmë se fuqinë dhe ndikimin të cilin menaxhuesi i sotëm ose vëzhguesi e kanë në dispozicion për t‟i motivuar të punësuarit ju e dini pjesërisht. Me grupin e duhur të teknikave, si ato që janë të paraqitura në manual, do të mundeni që prej fillimit t‟a zgjoni dhe t‟a vetëdijësoni frymën në organizatën tuaj. Dhe jo vetëm kjo, por mundeni që t‟i inspironi të gjithë ata rreth jush me atë që do të krijoni një mjedis në të cilin punonjësit do të hyjnë në energjinë e tyre motivuese dhe do të mundohen që më së miri t‟a kryejnë punën e tyre Një pjesë prej këtyre njohurive dhe teknike mund t‟i propozoni që të zbatohen edhe nga ana e udhëheqësve tuaj, gjë që mund të vlerësohet si qasje e juaj proaktive/pozitive për përmirësimin e punës dhe dhënies së shërbimeve më cilësore qytetarëve. Por si qëllim i fundit, asnjë nga këto parime dhe ide inovative nuk do të jenë të vlefshme nëse nuk i shëndrroni në hapa të shpejtë për aksion të cilët do të ndikojnë në sjelljen tuaj që sot – në këtë moment! Ky manual, gjithashtu, nuk ju tregon se çka duhet të bëjnë njerëzit të cilët punojnë me juve, por tregon se me ndryshim të qasjes të cilën e keni do të mund t‟i inspironi njerëzit që të reagojnë me sjellje më pozitive dhe më produktive në vendin e punës.

316

Ky manual mund t‟ju ndihmojë që t‟a bëni pikërisht këtë. Aftësitë tuaja eksperte dhe talenti ju kanë sjellur deri ku jeni. Tani lejoni që manuali t‟ju ndihmojë që t‟i zbatoni njohuritë kyçe dhe kahjet e vërtetuara që të jeni edhe më të suksesshëm dhe më efikas – ndoshta edhe të imponoheni si menaxhues të ardhshëm të cilët motivojnë!

Çka i motivon njerëzit?

Motivimi mund të jetë mjaft delikat. Nuk është gjithsecili i motivuar nga e njejta punë, dhe ajo që

e motivon dikend ndonjë ditë nuk do të thotë se do t‟a motivojë edhe ditën e ardhshme.

Asnjëherë mos harroni dhe të llogaritni vazhdimisht edhe në suksesin tuaj të ardhshëm:

Një lloj i motivimit i cili përsëritet më shpesh bëhet sjellje e pritur dhe e humb cilësinë

motivuese.

Çka është motivimi?

Arsyeja ose stimuli për një veprim të caktuar. Motivimi mund të jetë i ndryshëm – verbal,

fizik, psikologjik – dhe të ndikojë tek dikush që të bëjë një gjë të caktuar.

E vërteta është se njerëzit janë të movituvar nga gjëra të ndryshme dhe ajo që na

motivon, ndryshon gjatë jetës. Shfrytëzimi i kombinimit të këtyre teorive mund të jetë

zgjedhja juaj më e mira për motivimin e njerëzve në përditshmëri.

Secili njeri dallon prej tjetrit

Nëse dëshironi të motivoni një person të caktuar, këshilla e parë që mund t‟ua japim

është se duhet të ndani pak kohë që të kuptoni më shumë për atë.

Veni re se çka e bën atë person që të jetë i/e lumtur, e shqetësuar, që të mërzitet, ose të jetë i/e hidhëruar.

Gjithashtu, një menyrë e mirë për të shfrytëzuar persona dhe grupe është që t‟i pyetni ata se çka dëshironi ju.

Asgjë nuk ju ndal që të uleni me kolegët tuaj ose të punësuarit dhe ti pyetni çka është ajo që mund t‟i bëjë të lumtur dhe të hareshëm. Provoni disa pyetje të këtilla që të merni një pasqyrë për motivimet e personit:

Këshilla

Nëse jeni të brengosur se njerëzit nuk do të përgjigjen sinqerisht në pyetjet tuaja lidhur me punën e tyre ose me nivelin se sa janë të kënaqur, bëjeni anketën anonime. Nëse punonjësit e dijnë se nuk mundeni që të identifikoni se cilët komente vijnë nga cili punonjës ata më lehtë do të mund të përgjigjen sinqerisht në pyetjet si kjo „Çka nuk ju pëlqen lidhur me punën tuaj?‟

Përgjigjet e njerëzve lidhur me këtë pyetje do të jenë të ndryshme. Një i punësuar mund të vijë në punë për shkak të pagës, një tjetër për shkak të miqësisë me kolegët, dhe një tjetër për shkak të sfidës prej projekteve të vështira. Një person do të kënaqet me ndryshime, derisa një tjetër do të ndjehjet i rrezikuar prej çfarëdo ndryshimi.

317

Motivimi i njerëzve në grupe

Të menduarit lidhur me motivimin nga pikëpamja menaxheriale, është shumë me rëndësi që të merret parasysh kjo: Nuk mund t’i motivojmë njerëzit, mundemi vetëm të ndikojmë në atë që ata janë të motivuar t’a bëjnë.

Fakti se secili person ndjehet i motivuar lidhur me gjëra të ndryshme a do të thotë se ju nuk mundeni të motivoni një grup të tërë të të punësuarve menjëherë? Assesi jo. Nuk ekziston gabim në identifikimin e motivimit prej të cilit shumica e të punësuarve në organizatë do të reagojnë në një motivim të caktuar.

Por faktori kyç për motivimin e një grupi të njerëzve është që ata të ndryshojnë mënyrat e motivimit të cilat ju i përdorni. Ajo ditë plotësuese gjatë festave ndoshta nuk do të thotë gjë për një të vetmuar i cili nuk duhet të takohet me familjen dhe i cili jeton për të ardhur në punë.

o Sigurohuni se shpërblimin e ardhshëm për të punësuarit të cilin do t‟a ofroni do të jetë diçka që ata do t‟a vlerësojnë siç është shpërblim për të punësuarin e muajit që do t‟a njohë mundin dhe punën që punonjësi e ka bërë.

Vërejtje

Shmangni përdorimin e motivuesit të njejtë tërë kohën. Nëse çdo muaj kur punonjësit tuaj do t‟a kryejnë punën në mënyrë superiore i shpërbleni me një darkë, ajo do ditë për t‟a do të kalojë në rutinë, e jo motivim.

Motivimi ndaj vetvetes dhe ndaj të tjerëve Një prej gabimeve kryesore të cilat i bëjnë udhëheqësit është që të supozohet se puna e cila e motivon një të punësuar mund të funksionojë edhe për të punësuarit tjerë. Kjo është vetëm natyra e njeriut. Nëse jeni të motivuar nga gjëra të cilat e rrisin vetëbesimin tuaj, ju nuk mund të paramendoni dikend që nuk ka nevojë për premtime për një pagë më të madhe ose avancim që të vazhdojë të punojë. Ndoshta do të duhet vetëm pak të shëtisni në këpucët e tyre që t‟a kuptoni perspektivën e tyre.

Motivuesit më të shpeshtë Gjëra të ndryshme të cilat i stimulojnë njerëzit e ndryshëm që t‟a kryejnë punën e tyre mirë:

Të holla

Respekt

Sfidë

Struktura

Atmosferë tërheqëse punuese

Ngritje

Orë fleksibile të punës

Ndjenja për të qenë pjesë e një ekipi

Garderobë joformale

Kontribuimi i ideve

Udhëtim

Mospasja e nevojës për udhëtim

Mundësia për të mësuar

Promovimi

Miqësia

Identifikimi

Shpërblimi

Lirimi i prodhimeve dhe shërbimeve të kompanisë

Pavarësia

318

Bonuse

Atmosferë kreative

Falënderim për punë plotësuese

Besim në punë

Punë me njerëz të tjerë

Procese/struktura të vendosura

Besim tek shefi

Këshilla Që të kuptojmë me të vërtetë se si ndryshojnë motivimet, mendoni vetëm për atë se çka ju motivon që të paraqiteni në punë çdo ditë. A është ajo që ju ka motivuar që të paraqiteni sot ndryshe nga ajo që ju ka motivuar para një viti? Para pesë viteve? Para dhjetë viteve?

Mjedisi i punës Kini parasysh faktin se nëse vendi i punës është më atraktiv mund t‟i motivojë punonjësit që të jenë më të suksesshëm në punën e tyre. Ergonomia

Kohët e fundit, shpeshherë flitet për ergonominë. Thjeshtë e thënë, ergonomia është shkencë për atë se si kushtet e punës ndikojnë mbi trupin tonë. Ergonomia në fabrika ka të bëjë jo vetëm me komoditetin e punonjësit, por gjithashtu edhe me sigurinë e punonjësit. Si plotësim i punës me kompjutorë të cilët janë aktivitet i përditshëm për shumicën e punonjësve, ergonomia ka më shumë rol në të menduarit e udhëheqësve.

Sigurimi i mjedisit punues që është komod dhe ofron kushte të sigurta në punë e rrit prodhueshmërinë dhe e ul apo e mënjanon mungesën e punonjësve si dhe ankesat/reagimet nga punonjësit.

Mjedisi adekuat i punës do t‟u tregojë të punësuarve se udhëheqësit kujdesen për shëndetin dhe sigurinë e tyre, dhe me këtë rritet edhe morali i tyre.

Këshillë

Ja diçka që mund t‟u ndihmojë punonjësve tuaj pa ju kushtuar asnjë denar më shumë:

Rekomandojuni që të krijojnë shprehi që të shëtiten nëpër zyre gjatë ditës.

Ngritja prej karrigeve, lëvizja e syve nga kompjuteri dhe zhvendosja e lartësisë së karriges kohë pas kohe do t‟u ndihmojë që t‟a lëvizin trupin dhe të mos shtangen.

KËSHILLA PËR VET-MOTIVIM EFIKAS DHE MOTIVIM TË TË TJERËVE

Pesë strategji për motivim

Këtu janë dhënë pesë këshilla për motivim që të freskoheni, inspiroheni dhe që të ndihmoni në ngritjen dhe që të ktheheni në punë. Ato ndoshta duken shumë të thjeshta ose të dukshme, por shpeshherë zgjidhja më e lehtë ndihmon më së shumti.

1. Dilni jashtë!

Merni pauzë. Shkoni në shëtitje rreth ndërtesës ose merni një fletore ose shkoni në një kafiteri ose uluni në ndonjë ulëse në park. Shikojeni lumturinë dhe bukurinë rreth jush: fëmijët luajnë, dielli shëndrit ose dëgoini ritmin e shiut i cili bie. Inspirohuni dhe kënaquni me pauzën pa u ndjerë fajtorë. Besoni se kur te ktheheni në tavolinën e punës do të jeni mentalisht të përgatitur që t‟i ktheheni punës prap.

319

2. Lexoni

Të mësuarit paraqet element kyç për motivim, pa dallim se a keni vënë qëllim ditor ose ndonjë qëllim të madh i cili do të ndikojë në tërë jetën tuaj. Bëhuni parapagues i ndonjë reviste nga industria që të informoheni se çfarë ndodh në rajonin tuaj. Lexoni artikull nga ndonjë gazetë apo revistë. Ruani artikuj në të cilat ka ide dhe inspirime për punën tuaj, dhe ruani ato në një papkë. Në atë mënyrë mund të referoheni në to kur kërkoni ide për projekt të ri.

Mundeni gjithashtu që të mësoni nga suksesi i të tjerëve. A keni dikë kend e adhuroni? Kërkoni artikuj dhe libra për ta. Pyetni veten pse ju pëlqen ai/ajo, dhe pse ata janë më efektiv se të tjerët në rajonin e tyre. Mësoni nga suksesi i tyre dhe integrojeni atë në strategjinë tuaj.

3. Shkruani plan

Ndani 30 minuta në fund të secilës ditë që të bëni përmbledhje të asaj që e keni realizuar, dhe që të bëni plan për ditën e ardhshme. Kjo gjithashtu është mundësi e juaja që t‟i shkruani qëllimet për atë ditë, muaj ose vit. Përcaktoni afate të fundit për secilin afat dhe përmbajuni atyre. Shënoni në vend ku vazhdimisht do të përkujtoheni në to: në ekranin e kompjuterit tuaj apo në tabelën e cila është e vendosur para tavolinës suaj të punës. Kur t‟i shkruani qëllimet tuaja mundohuni që atë të jenë të realizueshme, e jo vetëm ide momentale të cilat i keni në kokë.

4. Lajmërohuni tek ndonjë mik

Po, kjo është përkrahja themelore tek Kush dëshiron të bëhet milioner, por kjo është edhe përkrahja themelore edhe për juve. Është më së miri që t‟i lajmëroheni ndonjë kolegu tuaj që e kupton biznesin tuaj. Kjo do të thotë që ta gjeni edhe ndonjë mik tuajin të vjetër nga puna. Në fakt, ju lidheni në rrjete pa qenë të vetëdijshëm për këtë gjë. Shkoni në ngjarje të cilat kanë të bëjnë me industrinë në të cilën pnoni, paraqituni atje. Ndani emocionet tuaja për qëllimin të cilin dëshironi t‟a arritni me të tjerët; kështu qëllimi juaj do të bëhet më i realizueshëm. Pastaj mundeni sëbashku atë t‟a kremtoni me pije ose drekë, pasiqë të arrini t‟a realizoni qëllimin.

5. Shpërblejeni vetevetn

Përcaktoni shpërblim kur të realizoni ndonjë qëllim. Ato shpërblime duhet të përshtaten me detyrën. Ndonjë qëllim i realizuar gjatë ditës mund shpërblehet me një vizitë në kafiterinë lokale, ndërsa ndonjë qëllim i madh që është realizuar mund të shpërblehet me pushim. Nëse problemi juaj për një detyrë të caktuar zvarritet, kur shikoni se diçka ju pret, dhe momenti kur do t‟a mbaroni atë do të jetë gjithçka që ju nevojitet që të lëvizni përpara në punë.

Shpresojmë se këto pesë hapa do t‟u ndihmojnë që të ktheheni në rrugën e drejtë, dhe do t‟u ndihmojnë që të motivoheni dhe të ndjeheni sigurtë dhe të inspiruar. Por në fund të ditës mos harroni t‟a shikoni fotografinë e madhe. A ju pëlqen ajo që e bëni? A është ajo vetëm edhe një ditë e keqe ose mungesa e motivimit ndikon në aspektet tjera të jetës suaj? Nëse problemi nuk është aq i lehtë për t‟a zgjidhur, ndoshta do të duhet që të analizoni veten, biznesin tuaj dhe pse e bëni atë.

Rriteni motivimin

Miratoni këto gjëra kyçe dhe do t‟a rritni motivimin me pak punë të vështirë.

1. Pasoja – Asnjëherë mos përdorni kërcënime. Ajo gjë do t‟i kthejë njerëzit kundër jush. Por, duhet që t‟i bëni njerëzit të vetëdijshëm lidhur me pasojat negative nëse nuk arrihen rezultate (për secilin që është i kyçur) kjo mund të ketë ndikim të madh. Kjo gjithashtu është e rëndësishme për vet-motivimin tuaj. Nëse nuk bëni diçka që të organizoheni, a do të mund të bëni atë që dëshironi?

2. Satisfakcion – kjo është karrota e vjetër e teknikës për të kafshuar. Siguroni shpërblime të cilat ofrojnë kënaqësi, dhe kjo gjë do t‟i bëjë njerëzit që të jenë më energjik dhe më produktiv.

320

3. Iniciativa për realizim – Tërheqni njerëzit me nevojat e tyre vetjake. Jepuni atyre mundësi që të fitojnë më shumë për vete, dhe kështu do të fitoni edhe ju më shumë për veten tuaj.

4. Instruksione detale – nëse dëshironi që të arrini rezultat konkret, jepni instruksione konkrete. Njerëzit punojnë më mirë kur e dijnë se çka saktë pritet nga ata.

5. Qëllime afatshkurtëra dhe afatgjata – përdorni qëllime afatgjaa dhe afatshkurtëra që ato t‟u udhëheqin juve në procesin e aksionit dhe të krijoni filozovi të tërë. .

6. Mirësjellje – Ktheni njerëzit kah vetvetja dhe ata do të dëshirojnë që t‟ju ndihmojnë. Nëse i zemëroni ata do të bëjnë çmos që t‟u bëjnë keq juve.

7. Afatet e fundit – Shumë njerëz janë më produktiv pak para se të skadojë afati i fundit. Ata gjithashtu kanë problem që të fokusohen, derisa afati i fundit bukvalisht nuk fillon t‟u varet mbi kokë. Shfrytëzojeni këtë në dobinë tuaj, me atë që do të përcaktoni një sere mini afate të fundit që të arrini tek rezultati i fundit.

8. Fryma ekipore – krijoni atmosferë të miqësisë. Njerëzit punojnë në mënyrë më efikase kur ndjehen si pjesë e ekipit – ata nuk dëshirojnë që t‟i dëshpërojnë të tjerët.

10. Jepni mirënjohje për arritjet – Theksoni arritjet për të dhënë mirënjohje në mënyrë të veçantë, por gjithashtu jepni mirënjohje edhe para grupit. Njerëzit dëshirojnë të shohin se puna e tyre nuk injorohet.

11. Investimi personal – Mendoni për investimin personal të të tjerëve. Çka j nevojitet atyre? Nëse e kuptoni atë, do të jeni në gjendje që t‟i mbani njerëzit të lumtur dhe produktiv.

12. Koncentrojuni në rezultate – Askush nuk dëshiron që të punojë me dikend që i ri mbi kokë. Koncentrohuni në rezultat – tregoni qartë se çka dëshironi dhe jeni fleksibil me njerëzit që ata ta bëjnë atë vet.

13. Besimi dhe respekti – tregoni besim dhe respekt ndaj njerëzve të cilët ata i meritojnë, dhe ata do të jenë më shumë në gjendje që t‟u përgjigjen kërkesave tuaja.

14. Krijoni sfidë – Njerëzit janë të lumtur kur ata përparojnë kah qëllimi. Jepuni mundësi që të ballafaqohen me problem të reja dhe të vështira, dhe ata do të kenë entuziazëm më të madh.

15. Jepuni mundësi njerëzve që të jenë kreativ – mos pritni se të gjithë do të veprojnë ashtu siç dëshironi ju. Lejoni njerëve që të jenë kreativ, kështu krijohen atmosferë e optimizmit dhe kjo mund të sjellë ide të reja të shkëlqyeshme.

16. Kritika konstruktive – Shpeshherë njerëzit nuk kuptojnë se çka bëjnë gabimisht. Tregojuni atyre këtë. Shumica e njerëzve dëshirojnë që të përmirësohen, dhe do të përpiqen pasiqë të dijnë se si t‟a bëjnë këtë gjë.

17. Kërkoni përmirësim – Mos i leni njerëzit që të stagnojnë. Çdoherë kur dikush avancohet, ngreni shkallën më lart (veçanërisht për vete).

18.Bëni që të jetë argëtuese – Puna është më argëtuesja kur aspak nuk duket sikur të jetë punë. Lejoni njerëzve që të argëtohen, ndërsa atmosfera positive do të jape rezultate më të mira.

19. Krijoni mundëi – Jepuni mundësi njerëzve që të përparojnë. Tregoni atyre se puna e mundimshme do të shpërblehet.

20. Komunikimi – Mbani kanalet e komunikimit të hapura. Nëse jeni të vetëdijshëm për problemet potenciale, mund t‟i zgjidhni para se të paraqiten konteste serioze.

21. Mundësoni që të jetë stimuluese – Bëni komunikim të mirë. Mos kërkoni nga njerëzit që t‟i bëjnë punët e njejta të mërzitshme. Atmosfera stimuluese krijon entuzijazëm dhe mundësi për të menduar në kuadër të „‟fotografisë së madhe‟‟.

321

Dhjetë këshilla për udhëheqësit për atë se si t’i motivojnë punonjësit e tyre

Ju si menaxhues ose mbikqyrës , keni ndikim të madh në motivimin e punonjësve. Ju si menaxhues, mbikqyrës apo lider e bartni mendimin tuaj për atë se sa njerëzit që ju i keni angazhuar janë të zellshëm përmes fjalëve që ju i thoni, gjuha e trupit tuaj dhe shprehjet në fytyrë.

Ndjenja se mbikqyrësi në vendin e punës e vlerëson punën paraqet çelës për motivimin e madh dhe moralin e punonjësve. Ndjenja se puna vlerësohet për shumicën e njerëzve do të thotë edhe të pëlqehet puna., paga konkurente, mundësitë për trajnim dhe avancim, dhe ndjenja për „‟njohtim‟‟ me lajmet më të reja.

Ndërtimi i motivimit të madh dhe moralit tek punonjësit nuk është vetëm sfidë, por është veçanërisht e thjeshtë. Që të krijoni motivim të madh dhe moral të lartë tek punonjësit është e nevojshme që çdo ditë të kushtoni vëmendje tek aspektet e rëndësishme për atë se si ndikoni në jetesë në vendin e punës.

1. Motivimi i punonjësve për ditën caktohet me arritjen tuaj në vendin e punës

Imagjinoni zotëri Stres dhe i Zemëruar. Ai arrin në punë me fytyrë të mërrolur. Gjuha e trupit të tij shfaq „tension i tepërt‟‟ dhe pakënaqësi. Ai lëviz ngadalë dhe sillet keq me personin e parë që do t‟a takojë. Nevojiten vetëm disa minuta që të përhapen thashëethëmet në tërë vendin e punës. Rrini më larg nga zotëri Stres dhe i Zemëruar, nëse e dini se çka është më mirë për ju atë mëngjes.

Vet arritja juaj në vendin e punës dhe momentet e para të cilat do t‟i kaloni me punonjësit çdo ditë, kanë ndikim të madh në motivimin pozitiv dhe moralin e punonjësve. Fillojeni ditën siç duhet. Qeshuni. Hapëroni drejtë dhe bindshëm. Shëtitni nëpër vendin e punës dhe përshëndetni njerëzit. Ndani me ta qëllimet tuaja dhe pritjet për atë ditë. Tregojuni punonjësve se sot dita do të jetë e shkëlqyeshme. Gjithçka fillon nga ju. Kështu do t‟ua bëni atyre ditën më të mirë.

2. Shfrytëzoni fjalë të thjeshta, të fuqishme për motivimin e punonjësve

Dërgojeni porosinë e drejtë. Përdorni fjalë të thjeshta, të fuqishme, motivuese që të tregoni se i vlerësoni njerëzit.Përdorni „‟ju lutem‟‟ dhe „‟faleminderit‟‟ dhe „‟puna juaj është e shkëlqyeshme‟‟. Sa më shpesh që të kushtoni vëmendje për t‟i përdorur këto fjalë të thjeshta, të fuqishme në bashkëpunimin me punonjësit tuaj, dhe të cilat do t‟u pëlqejnë punonjësve tuaj, kjo do t‟ua bëjë atyre ditën më të mire.

3. Për motivim të punonjësve, jeni të sigurtë se njerëzit e dijnë se çka pritni ju prej

tyre

Përcaktimi i pritjeve të qarta shpeshherë është gabimi i parë i mbikqyrësit. Mbikqyrësit mendojnë se ata qartë i kanë përcaktuar qëllimet e punës, të dhënat e nevojshme, afatet e fundit për raportet dhe kërkesat, por punonjësit kanë marrë porosi tjetër.

Ose kërkesat kanë ndryshuar në mes të ditës, në mes të punës ose të projektit. Edhe pse pritjet e reja komunikohen – zakonisht jo aq mirë- arsyeja për ndryshim ose kontekst rrallëherë diskutohet. Kjo mund të shkaktojë që punonjësit të mendojnë se lideret e kompanisë nuk e dijnë se çka punojnë ata. Kjo ka të bëjë me ndjenjën e besimit, ndërtimit të moralit.

Këto janë lajme të këqija për motivimin dhe moralin e punonjësit. Sigurohuni se keni marë informacione kthyese nga punonjësi që të dini se se a e din ai se çka duhet të bëhet. Ndani me ta qëllimet e tyre dhe arsyet lidhur me atë detyrë ose projekt.Në ambient ku zbatohet prodhimi mos e veni theksin vetëm në numra nëse dëshironi që prodhimi i fundit të realizohet shpejtë. Nëse duhet patjetër që të bëni ndryshim të mjedisit të një detyrë apo projekti të caktuar, tregojuni punonjësve se pse nevojitet ndryshimi; tregojuni atyre gjithçka që dini. Kështu do t‟ua bëni ditën më të mirë.

322

4. Rregullisht jepni informacione kthyese (fidbek) që ti motivoni punonjësit

Njerëzit dëshirojnë që të dijnë se si e kryejnë punën. Punonjësve tuaj u nevojiten informacionet e njejta. Ata dëshirojnë që të dijnë kur e kanë kryer projektin mirë, dhe kur ju jeni të dëshpëruar nga rezultatet e arritura. Atyre u nevojiten këto informacione sa më shpejtë pas mbarimit të ngjarjes.

Ata duhet të punojnë për juve, që të sigurohen se do të japin rezultate positive herën tjetër. Krijoni një orar ditor apo javor, dhe sigurohuni se ju jepni fidbek. Do të befasoheni se sa efektiv mund të jetë ky mjet për ndërtimin e motivimit dhe moralit tek punonjësit. Kështu do t‟ua bëni ditën më të mirë.

5. Njerëzve u nevojiten pasoja pozitive dhe jo aq pozitive

Sëbashku me fidbekun e rregullt, punonjësit duhet të shpërblehen dhe t‟u jepet mirënjohje për kontributin e tyre pozitiv. Për punonjësit nevojitet sistem progresiv i disciplinor korrekt dhe izbatuar në mënyrë adekuate, kur ata nuk arrijnë që t‟a kryejnë punën në mënyrë efektive. Motivimi dhe morali i punonjësve që japin kontribut më të mirë është i nënshtruar në rrezik. Asgjë nuk mundet më shpejtë t‟a dëmtojë motivimin pozitiv dhe moral nga problemet e pazgjidhura, ose problemet të cilat zgjidhen në mënyrë joadekuate. Ndërsa çka lidhur me diskrecionin e mbikqyrësit, me siguri se ju shkon mendja edhe aty. Diskrecioni i mbikqyrësit por vetëm nëse ai është adekuat. Njerëzit duhet të dijnë se çka mund të presin nga ju. Në raportet me punonjësit tuaj, një thënie thotë: „‟Më mashtro njëherë, turpërohu ti. Më mashtro dy here, turp të më vie mua‟‟. Ju mundeni t‟ua bëni atyre ditën më të mirë.

6. Ajo nuk është magji. Ajo është disciplinë.

Mbikqyrësit shpeshherë pyesin, „‟ Si t‟i motivoj punonjësit e mi?‟‟ Kjo është një nga pyetjet më të shpeshta të cilat mi parashtrojnë. Pyetje e gabuar. Në vend të kësaj duhet të pyetni. „‟Si të bëni mjedis të punës në të cilin individë të punësuar zgjedhin që të jenë të motivuar për qëllimet dhe aktivitetet?‟‟

Përgjigja e drejtë është se, në përgjithësi, ju e dini se çka duhet të bëhet: ju e dini se çka ju motivon juve.Ju thjeshtë nuk i përmbaheni në mënyrë të drejtë dhe të disciplinuar asaj që e dini lidhur me motivimin e punonjësve.

7. Vazhdoni të mësoni dhe të provoni ide të reja për motivimin e punonjësve

Përdorni secilën qasje të cilën e keni për arsim dhe trajnim. Ndoshta keni një trajnues të brendshëm ose mund të kërkoni orë nga ndonjë konsultant i huaj, kompani për trajnim ose kolexh ose universitet. Nëse kompania juaj ofron plan për përkrahje në arsim, shfrytëzoni gjithçka që keni në dispozicion.

Nëse nuk e keni atë në dispozicion, filloni të flisni me profesionistë për resurse njerëzore që të krijoni mundësi të tilla. Mundësia për mësim të vazhdueshëm është ajo që do të vazhdojë të lëviz në karierën tuaj dhe nëpër të gjitha ndryshimet të cilat unë pres që do t‟i shohim gjatë dekadës së fundit.

Së paku, do të dëshironi që t‟i mësoni rolet dhe përgjegjësitë e mbikqyrësve dhe menaxhuesve si dhe të:

Jepni fidbek (informata kthyese),

Jepni lëvdata dhe mirënjohje,

Siguroni discipline progresive,

Jepni instruksione,

Intervistoni dhe angazhoni kuadër me përvojë,

Delegoni detyra dhe projekte,

323

Dëgjoni në mënyrë active dhe në themel,

Mbani evidence, shkruani letra, mbani shënime, dhe i vlerësoni arritjet,

Mbani prezentime,

Menaxhoni me kohën,

Planifikoni dhe zbatoni projekte,

Zgjidhni problem dhe ndërmerni aktivitetet pasuese për përmirsim të pandërprerë,

Sillni vendime,

Udhëhiqni mbledhje, dhe

Ndërtoni ekipe të fuqishme dhe individë në atmosferë ekipore të punës.

Ndoshta do të pyeteni se çfarë lidhje ka kjo me motivimin e punonjësve? Çfarë do. Sa më komod dhe bindshëm të ndjeheni lidhur me këto kompetenca për punën, do të keni më shumë kohë, energji dhe aftësi që të kushtoni kohë për punonjësit dhe të krijoni mjedis motivues pune.

8. Ndani kohë që t’i motivoni punonjësit

Çdo ditë kaloni një kohë të caktuar me punonjësit të cilët ju i mbikqyrni. Menaxhuesit mund të kenë për qëllim që të kushtojnë një orë gjatë javës për personat për të cilët ata janë përgjegjës. Më shumë studime tregojnë se faktori kyç për motivimin e punonjësit për punë është që të kalohet kohë e caktuar për interaksion pozitiv me mbikqyrësin. Caktoni takime për zhvillim të arritjeve në çdo tre muaj në calendar i cili është i vendosur në vend të dukshëm, që njerëzit të mund të shohin se kur do të munden të kalojnë kohë cilësore me ju dhe kur ju do t‟u kushtoni atyre vëmendje.

9. Koncentrohuni në zhvillimin e punonjësve që t’i motivoni ata

Shumica e njerëzve dëshirojnë të mësojnë dhe t‟i përmirësojnë aftësitë e tyre në vendin e punës. Pavarësisht nga ajo se cila është arsyeja e tyre: avancimi, puna e ndryshme, pozita e rea apo roli i liderit, megjithatë punonjësit do t‟a vlerësojnë punën tuaj. Bisedoni për ndryshimet të cilat ata dëshirojnë që t‟i bëjnë në vendin e tyre të punës që më mirë t‟u shërbejnë klientëve të tyre.

Mbeshtetni eksperimentimin dhe ndërmarrjen e rrezikut të arsyeshëm për zhvillim të aftësive të punonjësve. Njoftoni punonjësit personalisht. Pyetni ata se çka i motivon. Pyetni ata se cilat qëllime i kanë për karrierën e tyre dhe se çka dëshirojnë të arrijnë. Bëni një plan për zhvillim të arritjeve me secilin person, dhe sigurohuni se do t‟u ndihmoni atyre në realizimin e atij plani. Mbledhja për zhvillim të arritjeve, e cila mbahet në çdo tre muaj paraqet mundësi që t‟i formalizoni ato plane me punonjësit. Kështu mundeni që t‟u ndihmoni në zhvillimin e karierës së tyre.

10. Ndani qëllimet dhe kontekstin: Komunikoni që t’i motivoni punonjësit

Njerëzit nga ju presin që t‟i dini qëllimet dhe me ta t‟a ndani kahjen në të cilat lëviz grupi i juaj punues. Sa më shumë që t‟u tregoni atyre se për çka është ngjarja, aq më mirë.

Jeni të përgatitur më parë nëse vizitorë apo klientë vijnë që t‟u vizitojnë në vendin e tyre të punës. Mbani takime të rregullta që të ndani informacione me ta, që të merni ide për përmirësim, dhe të trajnoheni për politika të reja. Mbani fokus grupe që të merni kontribut nga ana e tyre para se të implementoni politikat të cilat ndikojnë tek punonjësit. Promovoni zgjidhje të problemeve dhe ekipe për përmirësimin e proceseve. Para së gjithash që të udhëheni një grup, department apo njësi, në mënyrë efektive, ju duhet patjetër ë ndërmerni përgjegjësi për aktivitetet e juaja, për aktivietetet e njerëzve të cilët ju i udhëheqni, dhe realizimin e qëllimeve tuaja.

324

10.4. Aftësi për komunikim ndërsektoral

Komunikimi i brendshëm, në kuadër të departamenteve ose sektorëve në komunë është e rëndësisë kyçe për rritjen e efikasitetit në punën e administratës lokale. Dhe nëse ky komunikim deri më tani ka qenë tregues i rëndësishëm i punës efikase të administratës komunale, me futjen e Qendrës komunale për shërbime, e njejta bëhet punë thelbësore në sinhronizimin e përpjekjeve të aparatit të përgjithshëm komunal në procesin e dhënies së shërbimeve qytetarëve. Vet natyra e qendrës komunale për shërbime e përcakton këtë. Ajo tani bëhet medium i cili e lehtëson komunikimin e qytetarëve me komunën dhe përmes të cilit dërgoheshin kërkesat e qytetarëve deri tek departamenti/sektorët dhe nga ta, përmes qendrës shërbimet u jepen qytetarëve. Punonjësve u nevojiten njohuri plotësuese që të mundet në mënyrë të suksesshme të ballafaqohen me këtë përgjegjësi, për komunikim me qytetarët në formë të shkruar, si dhe aftësi për menaxhim të kohës në mënyrë efikase dhe shkathtësi në udhëheqjen dhe realizimin e takimeve me grupe të ndryshme të klientëve dhe punonjësve në administratën komunale.

Ky kapitull do t‟ju ndihmojë që t‟i përforconi këto aftësi dhe të mund të vendosni standarde të caktuara në organizimin dhe menaxhimin me informacionet.

UDHËZUES PËR KOMUNIKIM TË BRENDSHËM Parimet kyçe për komunikim efikas të brendshëm në organizatë

1. Komuna do të ngelet e shtangur nëse menaxhmenti nuk i kupton dhe plotësisht nuk i përkrah supozimet se organizatat duhet patjetër të kenë shkallë të lartë të komunikimit (ashtu siç njerëzit kanë nevojë për shumë ujë). Shumë shpesh, menaxhmenti mëson për nevojën e komunikimit pasiqë duhet t‟i përgjigjet mungesës së saj.

2. Komunikimi i brendshëm efektiv fillon me aftësi efektive – aftësi të komunikimit, posaçërisht dhe aftësi themelore për të dëgjuar, për të folur, për të parashtruar pyetje dhe ndarje të informacioneve kthyese. Këto aftësi mund të zhvillohen me një përmbyllje të caktuar të volitshme dhe praktike. Ndoshta rezultati më i rëndësishëm nga këto aftësi është bindja se ju e vlerësoni dhe e çmoni atë që do t‟a dëgjoni nga të tjerët dhe atë që ata do t‟a dëgjojnë prej Jush.

3. Aftësi të mira për të menaxhuar mbledhjet, gjithashtu kanë shumë ndikim në sigurimin e komunikimit efikas.

4. Përmbajtja kyçe për përgatitjen e komunikimit efektiv në cilëndo organizatë është që secili të ndërmer përgjegjësi për atë që duhet t‟a thotë kur nuk e kupton komunikimin ose të sygjerojë kur dhe si dikush mundet më mirë dhe në mënyrë me efikase të komunikojë.

Struktura/politika themelore për përmbajtjen e komunikimit të brendshëm efektiv Ky komunikim mund të konsiderohet si komunikim tatëpjetë dhe përpjetë Komunikimi tatëpjetë:

1. Siguroni që secili punonjës të marë një kopje nga plani strategjik, i cili e kyç misionin e organizatës, vizionin, deklaratën për vlerat, qëllimet strategjike dhe strategjitë për atë se si do të arrihen këto qëllime.

2. Siguroni që secili punonjës të marë manual për punonjësit i cili i përmban të gjitha informacionet e azhuruara për personelin.

3. Përgatitni një komplet themelor të procedurave lidhur me atë se si kryhen detyrat rutinore dhe kyçini në një manual standard funksional.

4. Sigurohuni që secili punonjës të ketë një kopje prej përshkrimit të tij të vendit të punës dhe kartës së organizatës.

325

5. Rregullisht mbani mbledhje të menaxhmentit (së paku çdo dy javë) madje edhe nëse nuk ka diçka për çka duhet patjetër të njohtohet atëherë. Nëse mbani mbledhje vetëm kur të mendoni se ka diçka që duhet të njohtohet, atëherë ekziston komunikim vetëm kur Ju keni çka të thoni, dhe kështu komunikimi do të bëhet njëkahësh dhe organizata do të vuajë. Mbani mbledhje për çdo rast, nëse për asgjë tjetër së paku për t‟a vërtetuar atë se po punoni siç duhet dhe se nuk ka probleme urgjente.

6. Mbani mbledhje me të gjithë të punësuarit çdo muaj që të njohtoni se si punon organizata, arritjet kryesore, brengat, njoftimet deri tek punonjësit dhe të ngjashme.

7. Liderët dhe menaxhuesit duhet të kenë kontakte kokë më kokë me punonjësit e tyre së paku njëherë në javë. Madje edhe nëse organizata është me mëse 20 punonjës, menaxhmenti duhet kohë pas kohe të shëtis.

8. Rregullisht mbani mbledhje që të kremtoni për arritjet dhe realizimet kryesore. Kjo i ndihmon të punësuarit që të ndjejnë se çka është e rëndësishme, ju jep ndjenjë të kahjes dhe përmbushjes, por u jep edhe njohuri se a e kryen punën mirë udhëheqësi.

9. Sigurohuni që të gjithë punonjësit të përfitohen me përmbledhje të realizimeve vjetore, duke përfshirë edhe qëllimet që kanë qenë të vendosura për atë vit, përshkrim të azhuruar të detyrave të punës, nevoja për ndryshime dhe plane që t‟i ndihmohet punonjësit t‟i realizojë përmirësimet e pritura. Nëqoftëse komuna ka resurse të mjaftueshme (brengë reale), përgatitni një plan për karierë me punonjësin, gjithashtu.

Komunikimi përpjetë:

1. Sigurohuni që të gjithë punonjësit të japin raport të rregullt për gjendjet deri tek

udhëheqësit e tyre. Përfshini një pjesë për atë që e kanë bërë javën e kaluar, atë që do t‟a bëjnë javën e ardhshme, si dhe cilëndo punë/çështje tjetër.

2. Sigurohuni që të gjithë udhëheqësit së paku njëherë në muaj të takohen një për një me të punësuarit, të diskutojnë se si shkon puna, t‟i dëgjojnë brengat edhe nga punonjësit, etj. Madje edhe nëse mbledhja është vetëm bisedë, ajo i kultivon raportet e rëndësishme midis udhëheqësit/mbikqyrësit dhe punonjësit.

3. Përdorni menaxhment dhe mbledhje për punonjësit me qëllim që t‟a ndihmoni procesin e dhënies së informatave kthyese/fidbekut (feedback). Pyetni se si shkon puna. Bëni qasje të tryezës së rrumbullakët që të dëgjoni mendimin e secilit person.

4. Veproni mbi informatën kthyese të të tjerëve. Shënoni. Kthehuni në të, nëse asgjë tjetër që të thoni se nuk mund të bëni asgjë me problemin e paraqitur, zgjidhje dhe ngjashëm.

5. Respektoni „vreshtat e verës‟. Kjo është me siguri një nga format më të fuqishme dhe më të sigurta të komunikimit. „Lëvizjet‟ kryesore në organizatë zakonisht njëherë paraqiten kur punonjësit ndjehen të sigurtë që t‟i thonë dhe t‟i ndajnë ndjenjat dhe mendimet e tyre me kolegët.

Komunikimi me udhëheqësit – mbikqyrësin dhe punonjësit

Udhëheqësi çdoherë konsiderohet se e dizajnon punën, punëson dikend që t‟a plotësojë vendin e punës, t‟a trajnonjë dhe t‟i delegojë obligime, e udhëheq përmes përmbledhjes së performancavev/aktiviteteve/procedurave të punës, e ndihmon për t‟a zhvilluar karierën, i shënon pyetjet për kryerjen e punës dhe e përjashton nga puna nëse ka nevojë. Siç duket, në komuna të cilat kanë më pak punonjës nuk do të mund t‟u kushtojnë vëmendje të gjitha aktiviteteve të këtilla.

Sidoqoftë, ekzistojnë disa aktivitete të zakonshme të cilat sigurojnë bazë të fuqishme për mbikqyrje efektive. Këto aktivitete sigurojnë që të gjithë të punojnë sëbashku, por edhe në mënyrë të barabartë është e rëndësishme që të sigurojnë një ambient në të cilin të punësuarit do të ndjehen se punojnë sëbashku kah realizimi i qëllimit të përbashkët.

326

Është ironike, këto baza janë zakonisht aktivitetet e para që ndërmerren kur organizata është në krizë. Si pasojë e kësaj, një specialist për zhvillim të organizatës, kur e diagnostifikon organizatën, shpeshherë kërkon që të shohë se ekzistojnë këto gjëra themelore ose janë rrugës së realizimit. Aktivitetet e ardhshme duhet të bëhen nga ana e mbikqyrësit/udhëheqësit të punëdhënësit të ri.

1. Të gjithë punonjësit le të dorëzojnë raport javor me shkrim deri tek udhëheqësit e tyre lidhur me statusin e punëve.

Përfshini se cilat detyra kanë qenë të kryera javën e kaluar, cilat janë të planifikuara për javën e ardhshme, cilat do çështje të cilat presin dhe datën e raportit. Këto raporte ndoshta duken të mërzitshme dhe të mundimshme, por vlera e tyre është e pakufishme për shkak se sigurojnë që punonjësi dhe udhëheqësi të kenë mirëkuptim të përbashkët për atë që ndodh. Në këtë mënyrë raporti bëhet shumë i dobishëm gjatë planifikimit.

2. Mbani mbledhje javore me të gjithë punonjësit sëbashku

Kontrolloni kushtet e tërësishme në organizatë dhe kontrolloni sukseset që kanë ndodhur së shpejti. Mendoni lidhur me mbajtjen e një trajnimi „të brendshëm‟ ku të punësuarit ua sqarojnë rolet e tyre punonjësve tjerë. Për të pasur qartësi, përqëndrim dhe moral më të madh, përdorni axhenda dhe siguroni procesverbal për kthim të sërishëm. Konsideroni që të sjellni edhe klient i cili do t‟a tregojë tregimin e vet se si u ka ndihmuar organizimi. Këto mbledhje bëjnë shumë drejt ndërtimit të punës ekipore midis të punësuarve.

3. Një herë në javë apo në dy javë mbani mbledhje me të gjithë të punësuarit sëbashku nëqoftëse komuna/organizata është e vogël (nën 10 njerëz) ose me të gjithë menaxhuesit sëbashku.

Mbani mbledhje të këtilla madje edhe nëse nuk ka ndonjë problem konkret për t‟u zgjidhur, vetëm bëni ato më të shkurtëra. (Nëse mbahen mbledhje vetëm kur të ketë ndonjë problem kjo do të kultivonte ambient të orientuar kah kriza ku menaxhuesit do të besonin se puna e tyre është vetëm zgjidhja e problemeve). Shfrytëzoni këto mbledhje që secili person të japë një përmbledhje çka do të punojë atë javë. Lehtësoni këto mbledhje që t‟a mbështetni këmbimin e ideve dhe pyetjeve. Përsëri që të ketë më shumë qartësi, përqëndim dhe moral, shfrytëzoni axhenda dhe procesverbal. Secili le t‟a sjellë kalendarin e vet që të sigurohet se marrëveshja lidhur me mbledhjet e ardhshme u përshtatet kalendarëve të të gjithëve.

4. Udhëheqësit të takohen me ekzekutuesit direkt të tyre një-në-një çdo muaj

Kjo prodhon më shumë efikasitet të menaxhmentit dhe mbikqyrjes. Përmbledhje të statusit të tërë të aktiviteteve të punës, të dëgjohet se si shkojnë punët edhe tek udhëheqësit edhe tek punonjësit, këmbimi i informatave kthyese për programet dhe shërbimet në rrjedhë, si dhe diskutim për planifikimin e karrierës etj. Konsideroni këto si mbledhje të brendshme midis përmbledhjeve më formale çdo vit.

Arsyet më të shpeshta për problemet me komunikimin e brendshëm

1. Nëse un e dij, atëherë duhet të gjithë të dijnë. Ndoshta problemi më i zakonshëm i përbashkët i komunikimit është supozimi i udhëheqësit se pasiqë ata janë të vetëdijshëm për ndonjë pjesë të informacioneve, atëherë edhe të gjithë të tjerët medoemos gjithashtu janë. Zakonisht punonjësit nuk janë të vetëdijshëm, përveç nëse menaxhmenti me qëllim nuk bën tentim për t‟a bartur informacionin me kujdes.

327

2. U tregova të gjithëve, ose disa njerëzve, ose...? Edhe një problem tjetër i shpeshtë është ai që udhëheqësit nuk e vlerësojnë çdoherë me të vërtetë komunikimin ose supozojnë se ai sapo ka ndodhur. Kështu ata nuk janë të vetëdijshëm për atë se çka dhe kujt i kanë thënë, madje edhe kur e kanë pasur qëllimin që të gjithë t‟a marrin informacionin.

3. A e dëgjove atë që un dëshirova ti t’a dëgjoje? Me fuqinë e sotme të zmadhuar dhe të ndryshme, është lehtë që të besohet se e keni ndarë informacionin me dikend, por nuk jeni të vetëdijshëm se Ju kanë interpretuar gabimisht nga ajo që Ju e keni pasur për qëllim. Për fat të keq Ju nuk do të jeni të vetëdijshëm për këtë problem pa u paraqitur ndonjë problem ose pyetje nga ky konfuzion.

4. Problemet tona janë tepër të mëdha që t’a dëgjojmë njëri tjetrin! Zakonisht kur personeli është i lodhur dhe nën stres, është më lehtë të bëhet ajo që është urgjente sesa ajo që është e rëndësishme. Kështu, njerëzit gabimisht i kuptojnë poentat e të tjerëve gjegjësisht qëllimet e tyre. Ky problem, zakonisht, gjithashtu zbulohet shumë vonë.

5. Pra, çka mbetet të flitet? Në fund, problemet në komunikim mund të paraqiten kur menaxhmenti pa përvojë e interpreton punën e vet si zgjidhje të problemeve dhe nëse nuk ka kurrfarë probleme/kriza, atëherë nuk ka çka të komunikohet.

6. Ekzistojnë të dhëna dhe informacione. Ashtu siç rritet organizata, menaxhmenti ka tendencë të fokusohet në gjërat për efikasitet. Ata shpeshherë krijojnë sistem i cili prodhon sasi të konsiderueshme të të dhënave – informata të para të cilat nuk duken që janë shumë të rëndësishme.

7. Nëse më duhet mendimi yt, do të të tregoj. Në fund, problemet në komunikim mund të paraqiten kur menaxhmenti thjesht nuk e sheh aspak vlerën e komunikimit me punonjësit e vet, duke besuar se ata duhet të heshtin dhe t‟a kryejnë punën e tyre.

MËNYRA TË PËRGJITHSHME TË KOMUNIKIMIT TË BRENDSHËM Dokumente të shkruara E-mail Përmes telefonit Mbledhje Komunikimi me shkrim – Procesi i të shkruarit Si ballafaqoheni me të shkruarit në punë? A pritni deri në momentin e fundit kur duhet të punoni shpejtë dhe të dridheni pasiqë po ju afrohet afati?A mundoheni që t‟a kompletoni tërë dokumentin-definimin e porosisë, analizë të audiencës, të vendosni si do të qaseni, të kujdeseni për gramatikën dhe drejtëshkrimin, t‟i organizoni informacionet dhe në mënyrë precize t‟i zgjedhni fjalët-krejt me një hap? Nëse përgjigja është po, duhet të dini se ekziston mënyrë më e lehtë, më e shpejtë dhe më efikase për t‟i përfunduar detyrat e juaja të cilat janë të lidhura me të

328

shkruar. Procesi i të shkruarit duhet të jetë i ndarë në komponenta me të cilat lehtë mund të punoni: përgatitje për të shkruar dhe përpilim të porosisë suaj.

Përgatitje për të shkruar

identifikoni dobinë nga përgatitja për të shkruar e cila përmban planifikim, gjenerim të ideve dhe organizim të ideve.

identifikoni shembuj nga elementet të cilat duhet të merren parasysh kur punoni lidhur me ndonjë dokument të punës

verifikoni se a i ka marrë parasysh ai që e ka shkruar këtë gjë të gjitha elementet në ndonjë dokument hipotetik

bashkoni metodat dhe idetë me shembuj konkret.

identifikoni të gjitha tri elementet kryesore organizative të cilitdo dokument zyrtar.

vërtetoni se a i përmbajnë këto tre elemente kryesore organizative të gjitha karakteristikat e nevojshme

Krijimi i dokumentit tuaj

identifikoni rëndësinë e hartim dokumenteve, korigjimit dhe përmirësimit të tyre.

identifikoni shembuj të aktiviteteve të cilat janë pjesë e draft fazës.

zgjedhni shembuj të pyetjeve të cilat do t‟i shfrytëzoni në fazën e ndryshimeve gjatë përpilimit të dokumenteve.

identifikoni shembuj të korigjimit dhe lekturës.

vërtetoni se a janë kryer me sukses korigjimi dhe lektura e dokumentit hipotetik zyrtar.

Plan për të shkruar

Nëse thjeshtë i shënoni në letër gjërat e para të cilat do t‟ju shkojnë në mend, ekziston rreziku që dokumenti juaj të jetë i paorganizuar dhe i vështirë për t‟u lexuar. Për të shkruar me efikasitet duhet patjetër të planifikoni.

Ekzistojnë tre elemente të cilat duhet të merren parasysh kur të planifikohet një dokument:

1. Audienca – kush do t‟a lexojë dokumentin? A do të ketë një lexues apo një grup të lexuesve? Çka dini për lexuesin apo lexuesit?

2. Qëllimi- cili është qëllimi i dokumentit? Çka shpresoni se do të arrijë ky dokument? Pse është i shkruar?

3. Porosia – cila është porosia e dokumentit? Në një deri më tre fjali, cili është informacioni kyç që ky dokument duhet t‟a bart?

Tanimë kur e dini se kujt po i shkruani, pse shkruani, dhe informacionin themelor të cilin duhet t‟a bartni, ju jeni shumë më tepër i përgatitur për të shkruar me efikasitet.

Audienca

Ekzistojnë disa pyetje të cilat duhet t‟i parashtroni në lidhje me lexuesit tuaj para se të vendosni se si t‟a përpiloni porosinë tuaj për ta. Ato pyetje përfshijnë:

Çka është tanimë e njohur për lexuesit lidhur me atë temë?

Çka duhet të dijnë lexuesit lidhur me këtë temë?

A do të jenë lexuesit të interesuar për këtë temë?

A do të jenë lexuesit rezistues ndaj ideve të dhëna?

329

Cili është roli juaj lidhur me lexuesit e juaj: bashkëpunëtor, udhëheqës, nënrenditës, klientë apo mushteri?

Për t‟iu përgjigjur këtyre pyetjeve do t‟ju ndihmojë që të fokusoheni në nevojat e tyre derisa e vazhdoni procesin e të shkruarit.

Qëllimi

Në vazhdim, duhet në detaje t‟a shqyrtoni qëllimin tuaj. Shpeshherë, qëllimi kryesor i dokumentit është i qartë. Mirëpo, një dokument mund të ketë më shumë qëllime, kështuqë mbetet që ju vet të vendosni se sa qëllime dhe cilat qëllime doni t‟i përfshini.

Për shembull, nëse qëllimi kryesor i dokumentit tuaj është që ju t‟i informoni lexuesit tuaj llidhur me ndryshimin e politikës së punës, mund të llogaritni se është e nevojshme që të prezentoni analizën e ndryshimeve, duke theksuar se si politika e re dallohet nga ajo e vjetra, dhe t‟i nxitni lexuesit tuaj që t‟a pranojnë atë. Për këtë shkak dokumenti juaj tanimë do të ketë tri qëllime: të informojë, të analizojë dhe të nxit.

Porosia

Identifikoni idenë kryesore. Mundohuni që t‟i mblidhni porositë tuaja në një deri më tri fjali. Në tekst referohuni vetëm në ide të cilat kanë të bëjnë me idenë tuaj kryesore. Përqëndrimi i porosisë suaj do t‟u pengojë që të devijoni kah gjëra më pak të rëndësishme ose t‟i habitni lexuesit.

Kur planifikoni një dokument zyrtar, çdoherë merrni parasysh tri elementet themelore:audiencën tuaj (lexuesit tuaj), qëllimin tuaj (pse shkruani), dhe porosinë tuaj (përmbledhje e informacioneve të cilat duhet të barten). Përdorimi i kësaj qasjeje do t‟u ndihmojë që të shkruani dokumente të qarta dhe koncize të cilat e bartin porosinë tuaj.

Përpilimi i dokumenteve

Kur bëni hartim dokument shëndrroni idetë tuaja në fjalë dhe vendosni ato fjalë në fletë ose në ekran kompjuterik, duke krijuar verzion preliminar të asaj që do të bëhet dokumenti i juaj final. Ky verzion preliminar quhet drafti i parë apo drafti i papërpunuar.

Faza e përpilimit

Faza e përpilimit është koha kur duhet të përqëndroheni në përmbajtjen (informacionet të cilat duhet të jenë të kyçura në dokument dhe organizimi i tyre). Gjatë kësaj faze nuk ka nevojë t‟i kushtohet kujdes mekanizmit të të shkruarit.

Mekanizmi i të shkruarit nënkupton drejtshkrim, gramatikë, vendosja e shenjave të pikësimit, dhe përdorimi i gjuhës. Nëse koncentroheni së tepërmi në mekanizëm në këtë fazë të hershme mund t‟a humbni vizionin e idesë kryesore, gjegjësisht të humbeni në detajet. Mekanizmi hyn në lojë në fazat e mëvonshme.

Përpilimi i përfshin këto dy aktivitete themelore:

1. Vendim lidhur me atë se cilat informacione do të përfshihen (dhe cilat janë përjashtuar) 2. Vendim lidhur me atë se si të organizohet informacioni.

330

1. Zgjedhja e informacioneve relevante

Faza e përpilimit është periudha kur renditen idetë të cilat krijohen, vendoset cilat do të futen në dokument-d.m.th. cilat ide janë relevante për audiencën, porositë kyçe dhe qëllimi. Kuptohet, vendimi lidhur me atë se cilat informacione do të futen gjithashtu kërkon të sillet një vendim për atë se cilat informacione do të përjashtohen.

2. Organizimi i informacioneve

Aktiviteti i dytë në fazën e përpilimit është organizimi i informacioneve- madje edhe nëse organizimi është vetëm provues. Organizimi u jep shkrimtarëve strukturë në të cilën ata do t‟a fusin informacionin e tyre.

Për disa dokumente, siç janë raportet formale, shkrimtarët duhet të përcjellin organizim të pararenditur. Për dokumente tjera, siç janë letrat apo porositë elektronike, shkrimtarët mund të kenë koncept udhëheqës por jo edhe rregulla strikte për organizimin e informacioneve të tyre.

Lloje të dokumenteve

Llojet më të shpeshta të dokumenteve janë:

e- posta (е-mail) memorandume letra zyrtare raporte propozime

Memorandume

Memorandumet janë dokumente të brendshme zyrtare. Ky lloj i dokumentave më së shumti përdoret për këto funksione:

kur shkruani një raport të shkurtër kur jepni informata limituese kur parashtroni pyetje kur kërkoni miratim

Qëllime adekuate për memorandumet përfshijnë informime zyrtare, rekomandime dhe informatorë. Qëllimet joadekuate përfshijnë porosi deri tek njerëzit të cilët punojnë jashtë organizatës (porosi të jashtme), dokumenta të gjata (siç janë raporte dhe propozime) dhe porosi jozyrtare.

Letra zyrtare

Letra zyrtare është dokument zyrtar deri tek një apo më shumë persona prej të cilëve së paku njëri është jashtë organizatës. Meqë letra zyrtare është dokument i jashtëm, mund t‟a shfrytëzoni për t‟a prezentuar veten ose organizatën tuaj deri tek persona të jashtëm. Ashtu si edhe memorandumi, letra zyrtare mund të përdoret për të njejtat qëllime si edhe memorandumi.

Letrat zyrtare janë pjesërisht të shkurtëra (zakonisht më të shkurtëra se katër faqe). Dokumentet e brendshme dhe të gjata nuk janë të përshtatshme për letra zyrtare.

331

Raporte

Raportet janë të gjata dhe dokumente të detajizuara të cilat kryesisht përdoren për përmbledhjen e të dhënave me të cilat do të informohen lexuesit në kuadër të ndonjë organizate të caktuar.

Nëqoftëse organizata juaj zhvillon ndonjë prodhim të ri, ndoshta edhe mund të shkruani raport me të cilin do t‟a analizoni tregun potencial.

Propozime

Ashtu si raporti edhe propozimi mund të prezentojë informata. Raporti thjeshtë i dokumenton informatat për lexuesit, përderisa propozimi është i dizajnuar për t‟a bindur lexuesin. Propozimet shpeshherë shkruhen si rezultat i kërkesës për propozime.

Propozimin mundeni t‟a shfrytëzoni për t‟a bindur klientin se organizata juaj e ka zgjidhjen më të mirë për problemin, për t‟a bindur personin kompetent që të lejojë mjete për ndonjë projekt të caktuar ose për t‟a bindur ndonjë investitor që të investojë në rajon apo në qytet.

Kur ju vendosni midis raportit dhe propozimit, merrni parasysh se a është porosia e brendshme (raporti) ose e jashtme (propozim) dhe a përmban porosia informata (raport) ose informon dhe bind (propozimi).

Zgjedhja e llojit të dokumentit

Për t‟a zgjedhur llojin më të mirë të dokumentit për secilën porosi, mund t‟a pyetni veten lidhur me këto gjëra:

1. A është porosia e gjatë apo e shkurtër? 2. A është porosia zyrtare apo jozyrtare? 3. A janë lexuesit brenda apo jashtë kompanisë? 4. A është porosia vetëm informuese apo informuese dhe bindëse?

Nëse e dini se cili lloj i dokumentit është i përshtatshëm për cilën porosi zyrtare, do t‟a keni shumë më lehtë që t‟a shkruani porosinë. Pasiqë t‟a shkruani porosinë duke e përdorur llojin më të mirë të dokumentit, ju jeni të gatshëm t‟i shqyrtoni opcionet për mënyrën e dërgimit.

E-MAIL Emaili ka filluar të mbizotërojë shumë në jetën e shumë njerëzve dhe shumë veta e shfrytëzojnë që të komunikojnë me çmime të lira dhe shpejtë me miqtë e tyre, familjen dhe kolegët. Edhe pse kjo teknologji është në qasje për secilin dhe shumë njerëz shfrytëzojnë e-mail, njerëzit ende nuk e kuptojnë mjaftueshëm se si funksionon ai në relacionet si miqësore poashtu edhe profesionale. Si e interpretojmë emailin: Derisa numri më i madh i njerëzve janë të vetëdijshëm se kompjuteri nuk është person dhe se emailat nuk kanë karakter personal të tyre, shumë njerëz ndaj tyre reagojnë sikur të kishin. Lexuesit i japin rëndësi gjithçkaje që lexojnë dhe e pranojnë si konkrete meqë është bardhë e zi (ose çfarëdo që të jetë ngjyra që e keni zgjedhur). Kjo përgjigje, sëbashku me mungesën e kumtesave të pakuptimta të porosisë, paraqet sfida serioze për ata që i shkruajnë e-mailat. Është lehtë që e-mailat të kuptohen gabimisht, meqë njerëzit shkruajnë sikur të kenë konverzacion, dhe sidoqoftë lexuesi nuk lexon në atë mënyrë.

Komunikimi përmes telefonit

Përse shërbejnë komunikimet përmes telefonit

332

1. të jepen apo të kërkohen informacione

2. të bisedohet për probleme dhe për zgjidhjen e tyre

3. të kërkohen dhe të jepen këshilla

4. të arrihen marrëveshje ose të shtyhet bashkëbiseduesi që të bëjë ndonjë hap konkret

Përse është i suksesshëm komunikimi përmes telefonit :

1. çmim i ulët i shërbimeve

2. ngritje e situatave të cilat kërkojnë vendosje të kontakteve me klientët

3. ngritje e harxhimeve totale për udhëtim dhe biseda direkte

Anët pozitive

1. mundësi për intervenim momental

2. kursim i konsiderueshëm i kohës

3. mundësi për mbajtje të kontakteve të shpeshta

Anët negative

1. mungesë e informacioneve në kuptim të prezentimit telefonik

2. pamundësi për të parë ose për të ndje më për së afërmi se a na ka kushtuar vëmendje të mjaftueshme, a na ka vërejtur, a na ka mbajtur mend ose a është interesuar për ne bashkëbiseduesi

3. pamundësi që të zbulohen nuancat e aspektit psikologjik të bashkëbiseduesit të cilat janë në qasje në kontakt direkt.

4. Humbja e raporteve zyrtare shpeshherë jo për shkak të përmbajtjes së bisedës, por për shkak të sjelljes joadekuate

Si zëvendësim për kontaktin kokë më kokë, telefoni ka shumë mungesa. Pjesa më e madhe e tyre ka të bëjë me mungesën e qasjes tek komunikimet joverbale.

Kur dëshironi të bëni një thirrje së pari kontrolloni se vallë?

A mundem qartë dhe thjeshtë t‟a formuloj pyetjen?

A i kam të gjitha informacionet e nevojshme që të mundem t‟a kryej bisedën ashtu siç duhet?

A është personi të cilit i drejtohem më i përshtatshmi për atë bisedë?

A është koha e përshtatshme për t‟u lajmëruar ?

A është biseda telefonike mënyra më e mirë për zgjidhjen e problemit?

MENAXHIMI ME KOHËN Menaxhimi me kohën është aftësia për t‟a menaxhuar dhe kontrolluar kohën. Përdorimi i planifikuesve, kalendarëve dhe ngjashëm janë mjete efikase në menaxhimin (udhëheqjen) e kohës. Implementimi i rutinës është metodë e renditjes së aktiviteteve në mënyrë që të vendoset sistem i aktiviteteve të cilat përputhen me rrjedhën punuese të personit si dhe aktivitetet produktive të tij/saj. Menaxhimi me kohën nënkupton një numër të madh teknikash të cilat kanë për qëllim t‟a rrisin efikasitetin e personit në zbatimin e punëve të cilat duhet të kryhen. Menaxhimi me kohën në

333

realitet një term joadekuat meqë koha kalon pa marrë parasysh se çka bëjmë, meqë e vetmja gjë me të cilën ne mundemi të menaxhojmë nuk është koha por vetvetja jonë. Sipas kësaj, menaxhimi me kohën i referohet në masën më të madhe vet-menaxhimit. Kjo nënkupton se derisa ne punojmë ne duhet të bëjmë një listë të të gjitha gjërave të caktuara për ditën. Menaxhimi me kohën është si një llogari në bankë. Secili moment i shfrytëzuar për diçka e përmban mirë hapin Tuaj të ardhshëm, derisa përdorimi i gabuar e pengon aktivitetin e ardhshëm. Të tre çelësat apo gjërat kyçe për menaxhim me kohën janë: kujtesa, përcaktimi i prioritetve dhe motivimi.

Menaxhimi me kohën: Kujtesa Të tre çelësat për menaxhim me kohën janë: kujtesa, përcaktimi i prioritetve dhe motivimi. Është lehtë të bihet në kurth duke menduar se „Këtë nuk do t‟a harroj‟. Prap se prap, gjëja e rëndësishme nuk është vetëm që t‟a kujtoni atë, por t‟a kujtoni kohën e vërtetë, kohën kur mund t‟a bëni hapin e parë për t‟a bërë atë. Mendimet tuaja kanë vlerë. Shënoni ato, pa marrë parasysh se a janë ide për shpëtimin e botës ose përkujtues për t‟a larë tavën për fërgim. Pastaj gjeni mënyrë që porositë të vijnë tek Ju në kohën kur mundeni këto gjëra t‟i bëni. Përdorni kalendarë dhe lista.

Menaxhimi me kohën: Përcaktimi i prioriteteve

Nëse këtë mbrëmje ju bëni një listë të gjërave të cilat duhet t‟i bëni ai me siguri përmban shumë më tepër gjëra nga ato që në të vërtetë mund t‟i realizoni. Kjo është në rregull. Lista ka vlerë. Duke shikuar në të mund t‟i zgjedhni gjërat më të rëndësishme dhe t‟i bëni së pari ato. Pjesën tjetër mund t‟a hudhni në lista tjera.

Disa njerëz thonë se ata nuk kanë nevojë të shpenzojnë kohë në planifikim. Kjo ndoshta është e vërtetë. Nëse keni listë të gjërave të cilat duhet t‟i bëni ku pothuajse të gjitha janë të rëndësisë së njejtë dhe nëse jeni të sigurtë se gjërat më të rëndësishme janë në listë, atëherë fare nuk keni nevojë të shpenzoni kohë duke i krahasuar ato. Thjeshtë filloni një prej tyre, ska rëndësi se cilën.

Por për pjesën më të madhe të njerëzve më së shpeshti disa nga gjërat janë më të rëndësishme se të tjerat, kështuqë meriton që të kushtoni disa minuta që t‟a lexoni listën edhe njëherë dhe të bëni zgjedhjen e një gjëje më të rëndësishme të cilën do t‟a bëni.

Është mirë që të keni aty afër ndonjë stilolaps për t‟i shënuar idetë. Kështu do të mund të fitoni ide për gjëra të rëndësishme të cilat do të mund t‟i harroni që më pas t‟i shtoni në listën Tuaj.

KËSHILLA PËR KOMUNIKIM NDËRSEKTORAL EFIKAS Të shkruarit e procesverbaleve dhe raporteve Në një organizatë të madhe njerëzit aq më shumë kanë tendencë për të komunikuar me ndërmjetësim të të shkruarit. E-mail, raporte, letra e tj. Në këtë kapitull do të flasim vetëm për dy mjete komunikimi: procesverbali dhe raporti.

Procesverbal.

Këto janë shënime nga mbledhja. Ato duhet të përmbajnë përmbledhje të diskutimeve, të të gjitha vendimeve të cilat janë sjellur, veprat të cilat do të rezultojnë nga këto vendime dhe kush duhet t‟i ndërmarrë këto vepra. Një nga mënyrat më të lehta për të mbajtur procesverbal është që të bëhet një kopje e axhendës së udhëheqësit të mbledhjes me atë që pas secilës pikë të rendit të ditës të lejohet pak vend i zbrazët, ku do të mund të shënohen të gjitha detajet. Nëqoftëse nevojitet procesverbal preciz, respektivisht shënim i krejt asaj që është thënë,

334

incizoni mbledhjen në diktafon, dhe pastaj ndëgjojeni dhe shkruajeni. Procesverbali duhet të dërgohet deri tek të gjithë ata që kanë marrë pjesë në mbledhje sëbashku me rendin e ditës për mbledhjen e ardhshme.

Raporte Të shkruarit e letrave, raporteve, shënimet dhe mjete tjera komunikimi janë aftësi të rëndësishme për jetën zyrtare dhe atë personale. Letrat e mira ndihmojnë të merren rezultate, aty ku letrat e dobëta nuk kanë patur sukses. Njerëzit vlerësohen mes vete sipas cilësisë së të shkruarit, prandaj mund të ndihmojë nëqoftëse dini të shkruani mirë. Ja disa shembuj të thjeshtë për të shkruar letra dhe mjete të komunikimit të shkruar të çdo lloji:

Në përgjithësi, çkado që të shkruan, kaloni në pikën kryesore, shpejtë dhe thjeshtë. Shmangni hyrjet e gjata. Mos humbni shumë kohë në vendosjen e „prapavisë‟ për pikën tuaj.

Nëse shitni, promovoni, ose propozoni diçka duhet patjetër t‟a identifikoni lëndën kryesore ( nëse shitni, e vetmja dobi e mundshme dhe më e fuqishme) dhe këtë t‟a keni fokusin e vetëm. Prezentimi i pikave tjera do të shkaktojë devijim të vëmendjes dhe konfuzion.

Përdorni gjuhën të cilën lexuesit tuaj e kuptojnë. Nëse doni të merrni vesh se çfarë është ajo gjuhë, kujtoni gazetën të cilën ata e lexojnë dhe kufizojeni veten në atë vokabular.

Përdorni fjali të shkurtëra. Më shumë se 15 fjalë në një fjali e ulin qartësinë e kuptimit. Pasiqë t‟a shkruani komunikimin tuaj, kontrollojeni, ndërsa presjet dhe lidhësen „dhe‟ zëvendësoni me pika.

Shkruani ashtu siç do të flisnit- por kini kujdes që të jetë gramatikisht e saktë. Mos u mundoni të tingëlloni formal. Mos përdorni forma të vjetra të të folurit. Shmangni fjalët si „më poshtë i nënshkruari‟, „i/e lartëpërmernduri/a‟, „ju të respektuarit‟ dhe marëzira të tilla. Duhet të tregoni se jetoni në të njejtin shekull me atë të cilit i shkruani.

Sa i përket asaj se sa duhet të jeni joformal, për shembull, sa duhet të përdorni forma të shkurtuara ose ngjashëm, si në gjuhën e përditshme keni parasysh se disa njerëz të moshuar dhe disa njerëz më të rinj të cilët kanë trashëguar botëkuptime tradicionale, mund të mos reagojnë volitshëm ndaj këtij stili të të shkruarit të cilin ata e konsiderojnë si prodhim i përtacisë dhe edukimit të dobët.

Shmangni zhargonët, akronimet, termet teknike përderisa nuk janë patjetër.

Mos përdorni shkronja të mëdha madje as për tituj. Fjalët e formuara nga shkronja të mëdha lexohen vështirë pasiqë nuk kanë formë të fjalëve por vetëm janë blloqe të tekstit. (Më shpejtë lexojmë duke i identifikuar format e fjalëve, e jo shkronjat e veçanta.)

Fonte pa viza (si Arial, Helvetica dhe Tahoma) janë moderne dhe do të japin imazh modern. Fonte me viza (si Garamond, Goudy dhe Times), janë më të vjetra dhe japin imazh më pak modern. Kjo është pasiqë jemi rritur duke lexuar fonte me viza. Fontet me viza gjithashtu i japin rrjedhë horizontale tekstit, gjë që ndihmon në të lexuarit dhe komoditetit gjatë leximit. (Fontet me viza janë zhvilluar para se të ekzistojë shtypja, kur duhej që të krijohet një vijë e rregullt e daljes së secilës shkronjë gjatë skalitjes).

Mënjanoni fontet e stolisura. Ndoshta duken bukur dhe në mënyrë inovative, por vështirë lexohen dhe disa prej tyre madje nuk mund të lexohen.

335

Përdorni madhësi prej 10-12 për tekstin.14-20 për titujt kryesor, „bold“ (të trasha) ose normale. Nëntitujt, 10-12 „bold“.

Secili material i shtypur duket shumë i parregulluar nëse në të përdorni më shumë se dy fonte të ndryshme dhe dy madhësi të ndryshme. Rregull e përgjithshme, sa më e vogël aq më mirë.

Nëse organizata juaj cakton fonte „ house“ (font të standardizuar të organizatës), përdoreni atë.

Nëqoftëse organizata juaj nuk ka përcaktuar fontin e vet, atëherë do të duhej ta bënte këtë.

Teksti i zi në prapavijë të bardhë është kombinimi më i lehtë i ngjyrave për të lexuar. Definitivisht, shmangni prapavijë me ngjyra apo të zezë.

Mënjanoni grafikonë prapavijë ose fotografi prapa tekstit.

„Italik“ (pjertësimi i shkronjave) vështirë lexohet, si edhe forma më e fuqishme e fontit „bold“.

Nëse duhet patjetër të shkelni ndonjë nga këto rregulla për fontet, atëherë bëjeni këtë vetëm me titujt.

Kufizoni titujt të cilët nxisin vëmendje të jo më shumë se pesëmbëdhjetë fjalëve.

Në letrat, vendosni titullin tuaj kryesor në afro dy të tretat ose tri të katërtat nga fundi i faqes. Syri natyror shikon së pari në këtë pjesë të faqes.

Teksti le të jetë i tërheqëur në të majtë pasiqë ashtu më së lehti lexohet.

Shmangni tekste në blloqe meqë krijon distanca jo të barabarta midis fjalëve dhe lexohet vështirë.

Mbani mend se komunikimi efektiv do të thotë t‟i lejoni lexuesit t‟a kuptojë atë që ju e thoni, me sa më pak fjalë.

Këshilla për të shkruar E-MAIL

Gjatësia: Në përgjithësi, emailat duhet të jenë të shkurtëra dhe thelbësore. Sidoqoftë, shumë organizata lëvizin ndaj shfrytëzimit të memorandumeve pa letër dhe transaksione të shkruara të tjera që kërkon që emailat të jenë më të gjatë. Koha: Konsiderohet si gjest jo i mirë nëse nuk përgjigjeni në email sa më shpejtë. Nëqoftëse emaili këron porosi më të gjatë nga ajo që ai që e shkruan mund të përgjigjet në atë moment,, konsiderohet si mënyrë e drejtë nëqoftëse i bëhet me dije dërguesit se porosia është pranuar dhe se ai që e shkruan planifikon të përgjigjet sa më shpejtë, respektivisht aq sa lejon koha. Gramatika dhe shenjat e pikësimit: Në botën e komunikimit zyrtar, është imperativ që ata të cilët shkruajnë të përdorin shkronjë të madhe aty ku duhet, gramatikë dhe mënyra tjera tradicionale të të shkruarit të cilat përfshijnë fonte neutrale. Anekse-dokumente të bashkangjitura, Materialet e bashkangjitura: Dokumentet e bashkangjitura ndonjëherë mund të shkaktojnë më shumë kokëdhembje se sa ndihmë dhe mund të jetë e vështirë për atë që e ka marrë e-mailin që të zbulojë se pse nuk mund t‟a

336

shkarkojë (download) – dokumentin e bashkangjitur. Një mënyrë për të ndihmuar është që të sigurohen të gjitha informacionet e nevojshme për fajlin që pranuesi të mund të ballafaqohet me të gjitha gjërat jokompatibile ku ekziston edhe një problem tjetër.

Rezume: Të gjithë e dijmë se si duket që të jemi të stërmbushur me e-maila, aq shumë saqë është vështirë të kuptohet se cili ka prioritet. Nëse ekziston rezume e shkurtër në fillim, lexuesi lehtë do të sjellin vendim për t‟a ruajtur apo jo e-mailin për më vonë ose menjëherë të mbarojnë me të.

Përmbajtja: Përmbajtja është gjest shumë miqësor ndaj lexuesve kur nga ta kërkohet të lexojnë porosi të gjata. U lejon të kërcejnë nga pjesa e cila u referohet atyre dhe t‟i shmangin pjesët e tjera. Sqarime të tjera: Nëqoftëse lexuesi duhet menjëherë të përgjigjet në email, atëherë kjo duhet të thuhet në paragrafin e parë, përndryshe porosia mund të mbetet e pavërejtur dhe dërguesi nuk do të pranojë përgjigje aq shpejtë sa nevojitet. Nuk dërgohen të gjitha porositë më së miri përmes e-mailit. Ekzistojnë shumë instanca ku duhet të ndalemi dhe të themi, „Është koha që personalisht të takohemi ose të bisedojmë, meqë kemi arritur mjaft larg aq sa ajo nuk është e mundur përmes e-mailit‟.

Derisa njerëzit zyrtar shpeshherë konsiderojnë se E-maili është mënyrë e dobishme për dërgim të informatave/porosive, por gjithashtu ai paraqet edhe njëlloj të dokumentit. Si i tillë, ka karakteristikat e veta në lidhje me përdorimin e përmbajtjes.

Kur funksionon si duhet, e-maili është lloji më i shpejtë i dokumentit. E-mail porositë mund të shkruhen shpejtë dhe të arrijnë deri tek audienca pothuajse në momentin kur ato do të dërgohen. E-maili shfrytëzohet për porosi të shkurtëra, rutinore dhe interne. Ka titull përshkrues dhe është i shkruar me një ton bisedues dhe me përdorimin e gjuhës koncize.

Rregulla për të telefonuar

Përdoreni telefonin për komunikim (e jo vetëm për të biseduar)

1. Caktim i takimeve zyrtare

2. Shmangie e rrezikut për nënvlerësim të bashkëbiseduesit dhe sigurim të mbifuqisë

3. Lejoni klientin që të venods për hapat e ardhshëm...

4. Përgjigjuni në moment për ndihmë në negociata kur negociuesit nuk din disa të veçanta specifike ...

5. Më ngadalë por prap se prap në kohë.. (mos harroni që ajo që është caktuar në telefon që të vërtetohet edhe me shkrim)...

6. Nëqoftëse klienti nuk ju kërkon

7. Prezentohuni komplet...vetveten dhe ndërmarrjen, prodhimin, etj.

8. Përkrahje në bisedat për t‟a bindur bashkëbiseduesin...mund t‟a thirrni në bisedë direkte ndonjë profesionist tuaj dhe ngjashëm.

9. Dëgjuesja duhet të mbahet me dorën e majtë.... në anën tjetër të mbahet një fletë dhe stilolaps për të shkruajtur...

10. Kur bisedoni mbani para vetes një pasqyrë... fytyra e buzëqeshur jep një zë dhe disponim në bisedën telefonike ...

11. Shpesh përmendni emrin e bashkëbiseduesit, kjo krijon atmosferë miqësore

337

12. Të dhënat e rëndësishme disa herë duhet të përsëriten që të mos ketë paqartësi dhe mosmarrëveshje...

13. Nëqoftëse dikush tjetër duhet të lidhet në bisedë... nevojitet që të përmendet emri i tij dhe t‟i lejohet që të marrë pjesë në bisedë...

14. Bashkëbiseduesi nuk duhet të pret aparatin më shumë se një minutë që t‟i kumtoni ndonjë informacion me rëndësi, prandaj jepni informacion preliminar....

15. Nuk është mirë që t‟a ngreni dëgjuesen para se t‟a shtypni numrin dhe të vazhdoni të bisedoni me dikë në zyrë...

16. Dëgjuesja mbahet 1,6 deri 2 cm. nga goja. Nëqoftëse kemi 4 cm. distancë kuptueshmëria e fjalëve zvogëlohet për 70%.

17. Nuk duhet të përtypni çamçakëz ose të hani derisa bisedoni.....

18. Biseda nuk duhet të zgjasë (sipas mundësisë duhet të theksohet kohëzgjatja e bisedës dhe t‟i përmbaheni kohës së propozuar, dhe nëse skadon koha t‟ia përkujtoni bashkëbiseduesit që të vendos se a do të vazhdoni)...

Fillim i mundshëm i bisedës

Kompliment: Për ju morra vesh në titullin e gazetës Х nga ____ data dhe jam i/e interesuar që të takohemi edhe personalisht në një kohë që ju do t‟a caktoni

ose

Kemi nderin që organizata juaj të bëhet klienti jonë, meqë kjo është firmë me nivel të lartë të identitetit zyrtar....

Nëse lajmërohemi në central ose tek sekretaresha personale

Përshëndeteni sjellshëm zyrtarin e centralit dhe prezentohuni

Kur t‟ua bartin lidhjen telefonike tek sekretaresha, prezentohuni edhe njëherë dhe shtoni edhe dy-tre fjalë për arsyen e lajmërimit

Do të ishte mirë që të shoqëroheni me sekretareshën

Kur ta merrni atë që jeni duke e kërkuar

Përshëndeteni duke u prezentuar

Tentoni që të keni dijalog dhe jo monolog

Bashkëbiseduesi duhet të jetë i/e nderuar, respektuar që të merret parasysh i tërë komunikimi i tij/saj.

Çka nëse ndërpritet biseda

Me gabimin e bashkëbiseduesit

Me gabimin tuaj

Çfarë ndodh kur ju pranoni thirrje

A do të dëshironi të bisedoni

Nëqoftëse pritni thirrje dhe e njejta ju nevojitet

Nëqoftëse dëshironi që t‟a mënjanoni atë

Gabimet të cilat bëhen në aspekt të komunikimit me telefon janë:

Toni i gabuar i zërit (toni i zërit i përshtatet tonit të palës tjetër)

Shpejtësia e të folurit (biseda e ngadalshme dhe e shpejtë janë negative)

Njeriu i duhur ( më së shpeshti në vend të personit që juve ju nevojitet e merrni dikë tjetër si zëvendësim )

Vallë komunikuesi dëshiron të bisedojë (të shihet se a ka kohë që të flasë me Ju...)

Qëllimi i gabuar (propozime të ndërlikuara nuk guxojnë të jepen përmes telefonit (vizuelizimi duhet të zbatohet kokë më kokë – telefoni duhet të shërbejë vetëm si bazë për një kontakt më të plotë)...

338

Biseda e tepërt (përmes telefonit nuk duhet të theksohen pikat kyçe ose të tregohet strategjia – ju gjendeni në një zonë mjaft të panjohur dhe pasojat mund të jenë drastike

Motivet për të dëgjuar (kur e kërkoni të panjohurin në telefon ka rezistencë natyrore) (duhet t‟i jepet ofertë...shkurtimisht t‟i jepet arsyetim për qëllimin e thirrjes)

Nevojat e komunikuesit (vlerësim i nevojave të komunikuesit)...

Të kuptohet klienti...drejtojeni vëmendjen tuaj mbi atë që komunikuesi dëshiron të bart në formë të porosisë, projektoni dhe përdoreni ndjenjën për parashikim....

Vallë a ju kupton klienti juaj – të mbani llogari për këtë...parashtroni pyetje gjatë të shprehurit se a ju përcjell dhe a ju kupton se për çka po flisni....

Referimi në gjërat e përbashkëta

Mendoj se kemi një mik të përbashkët shumë të mirë, i cili para disa ditësh më lejoi që t‟ju drejtohem personalisht dhe t‟ ju lus për...

ose

Para një viti ju takova në panairin në një shoqëri shumë të bukur dhe atëherë u morëm vesh që të jem inicijator i kontaktit tonë të ardhshëm...prandaj e shfrytëzoj këtë rast....

Referimi në ngjarje

Me siguri e dini se muajin e ardhshëm po përgatisim promovim të prodhimeve tona dhe do t‟a kemi për nder dhe kënaqësi që t‟ju kemi juve në takimin tonë...

ose

javën e ardhshme fillon panairi në të cilin ne do t‟i prezentojmë prodhimet tona të reja, dhe ju ftojmë që t‟na vizitoni dhe të na mundësoni që t‟ju prezentohemi me prodhimet tona të reja...

Me rëndësi është pjesa e përmbajtjes së bisedës (mos lejoni paqartësi dhe hamendje...)

Përfundimi duhet të jetë efikas dhe të lejojë kohë për të kërkuar falje për kohën që ua keni marë personave, referimi në bashkëpunim ose në takim....

Këshilla për të telefonuar

Lista në vijim për kontroll do t‟ju ndihmojë në ushtrimin e bisedave telefonike me qëllim që të arrihen shprehi të suksesshme dhe profesionale për biseda telefonike.

1. Kur pranoni thirrje telefonike, largojeni shikimin nga kompjutori juaj, byroja ose puna që jeni duke e bërë. Mos lejoni që gjërat t‟ua kthejnë vëmendjen nga bashkëbiseduesi.

2. Çdoherë mbani diçka afër vetes për të marrë shënime (stilolaps dhe letër).

3. Mundohuni që të përgjigjeni në thirrjen e dytë ose të tretë.

4. Buzëqeshni kur të përgjigjeni në thirrje telefonike. Edhe nëse personi tjetër nuk mund t‟a shohë buzëqeshjen tuaj, ai do të mund t‟a dëgjojë atë në zërin tuaj.

5. Përdorni „zë telefonik“ në të cilin ju e kontrolloni volumin dhe shpejtësinë. Flisni qartë.

6. Bëhuni entuziastë dhe të sjellshëm.

7. Përshendeteni personin që ju lajmërohet, prezentohuni kush jeni dhe çka punoni.

339

PROCEDURA TË PËRGJITHSHME

8. Pyetni atë që ju kërkon, “Me kë po flas?”

9. Pyetni atë që ju kërkon, “Si mundem t‟ju ndihmoj?”

10. Shmangni përdorim të zhargonit të panevojshëm dhe shkurtesave në bisedë.

11. Përmendni emrin e bashkëbiseduesit gjatë bisedës.

12. Ushtroni të dëgjuarit tuaj.

13. Nëse ekziston ndonjë problem, jeni të koncentruar, empatik dhe kërkoni falje.

14. Falëndëroni personin që ju ka kërkuar dhe bëni me dije se mund t‟ju kërkojë prap.

15. Asnjëherë mos hani, pini apo mos përtypni çamçakëz derisa bisedoni në telefon.

Këshilla të thjeshta për menaxhim me kohën

Detyra të njëpasnjëshme: Asnjëherë mos lejoni që të filloni të merreni me ndonjë aktivitet derisa më jeni duke kryer diçka tjetër. Nëse jeni duke ngrënë, kënaquni në të por jo edhe derisa jeni duke biseduar me të tjerët.

Asnjëherë mos u lëshoni në biseda të kota: Po, shumë prej neve humbim kohë në biseda të panevojshme. Duhet të ndërpriten lëvdatat, ankesat apo nënçmimet e të tjerëve. Këto gjëra marrin shumë nga koha jonë e shtrenjtë.

Përmbaju kohës tënde: Koha është sikur paraja. Nëse dëshiron që të bësh/performosh diçka, atëherë mundohu që t‟a bësh këtë në afat kohor normal.

Analiza, vlerësimi: Nëse mendoni se komunikimi/mbledhja në zyrën tuaj merr pesëdhjetë minuta, atëherë shtoni asaj kohe edhe 10 minuta tjera. Kjo gjë do t‟ju shpëtojë për planifikimin e obligimeve të tjera.

Prioritet: Çdoherë mundohuni që paraprakisht t‟a kryeni detyrën më të rëndësishme. Delegoni: Nëse ekzistojnë detyra të cilat mund të bëhen nga të tjerët, lutni apo kërkojeni ndihmën e tyre. Kjo mund t‟ju kursejë shumë kohë. Por, mos harroni t‟ju falënderoheni bashkëpunëtorëve Tuaj.

Menaxhimi me kohën vjen me praktikë. Kjo është shprehi. Nëse njëherë e pranoni, mund të përfitoni shumë.

KËSHILLA PËR MENAXHIM ME MBLEDHJE Zgjedhja, selektimi i pjesëmarrësve

- Vendimi për atë se kush duhet të marrë pjesë mvaret nga ajo se çka dëshironi të arrini në mbledhje. Kjo mund të duket shumë e dukshme për t‟u thënë, por habit fakti se sa mbledhje zhvillohen pa qenë prezent fare njerëzit e duhur.

- Mos u mvarni prej mendimit Tuaj personal për atë se kush duhet të vijë. Pyetni gjithashtu

edhe disa njerëz të tjerë për mendim.

- Nëse është e mundur, paraqituni tek të gjithë personat veçmas që t‟ju tregoni për mbledhjen, qëllimin kryesor të tij dhe pse është e rëndësishme prezenca e tij.

- Përcilleni paraqitjen Tuaj me porosi për mbledhjen, duke përfshirë edhe qëllimin e mbledhjes,

ku do të mbahet dhe kur, listë të pjesëmarrësve dhe person për kontakt nëse kanë pyetje.

340

- Dërgoni kopje të axhendës së propozuar sëbashku me porosi për mbledhjen. Emëroni dikend që t‟i përcjellë veprimet e rëndësishme, detyrat dhe datat e përshtatshme gjatë mbledhjes. Ky person duhet të sigurojë që ky informacion të përcillet tek të gjithë pjesëmarrësit menjëherë pas mbledhjes.

Përpunimi i axhendave

- Përpunoni axhendën sëbashku me pjesëmarrësit kyç në mbledhje. Mendoni cili është rezultati total të cilin dëshironi t‟a arrini nga mbledhja dhe cilat aktivitete duhet të ndodhin që të arrihet ai rezultat. Axhenda duhet të jetë e organizuar në atë mënyrë që këto aktivitete të mund të kryhen/realizohen gjatë mbledhjes.

- Në axhendë theksoni rezultatin kryesor të cilin e pritni pas mbledhjes.

- Dizajnoni axhendën në atë mënyrë që të mundësoni që pjesëmarrësi të mund të kyçet me diçka që do të mundej menjëherë ta bënte, me qëllim që të arrijë në kohë.

- Deri tek secila temë kryesore, kyçni lloj të një vepre të nevojshme, lloj të rezultatit të

nevojshëm (vendim, votim, veprim me të cilin dikush është emëruar), dhe kohë e supozuar për secilën nga temat

- Pyetni pjesëmarrësit a pajtohen me axhendën.

- Mbajeni axhendën para të gjithëve gjatë gjithë kohës.

- Mos e teproni me dizajnimin e mbledhjeve, jeni në dispozicion t‟a adaptoni axhendën e

mbledhjes, nëse pjesëmarrësit bëjnë progres në procesin e dëshiruar

- Mendoni se si do t‟a emëroni/etiketoni ngjarjen, kështu që njerëzit të vijnë në të të përgatitur. Mund të ketë llogari që të mbahet një dialog i shkurtër rreth etiketimit/emërimit që të arrihet gatishmëri e përbashkët midis atyre që do të vijnë, veçanërisht nëse ata përfshijnë pjesëmarrës të kulturave të ndryshme.

Fillimi i mbledhjeve

- Çdoherë filloni me kohë. Me këtë i respektoni ata që kanë ardhur në kohë dhe ua përkujtoni atyre që kanë ardhur më vonë se planifikimi me kohë është serioz.

- Dëshironi mirëseardhje atyre që janë prezent dhe falënderoni ata për kohën e tyre.

- Kontrolloni axhendën në fillim të secilës mbledhje, duke u dhënë pjesëmarrësve shansë që t‟i kuptojnë të gjitha temat e propozuara, eventualisht t‟i ndryshojnë dhe t‟i pranojnë ato.

- Theksoni se administratori i mbledhjes – nëse ka të tillë – do të mbajë procesverbal dhe

secilit pjesëmarrës do t‟i sigurojë një kopje të proces verbalit menjëherë pas mbledhjes

- Modeloni energjinë dhe disponimin e pjesëmarrësve të cilat ju nevojiten, duke u takuar me pjesëmarrësit mundësisht më herët. Sqaroni rolin (rolet) Tuaj/a në mbledhje.

Vërtetimi i rregullave themelore për mbledhje - Sigurisht se nuk duhet të përgatini rregulla të reja themelore çdoherë kur të keni mbledhje.

Sidoqoftë, ka llogari nëse keni disa rregulla themelore të cilat mund të shfrytëzohen për shumicën e mbledhjeve Tuaja. Këto rregulla themelore e kultivojnë nevojën themelore për një takim të suksesshëm.

- Katër rregulla themelore të fuqishme janë: merrni pjesë, fokusohuni, ruajeni atmosferën konstruktive dhe arrini tek përmbyllja.

341

- Numëroni rregullat Tuaja primare dhe themelore në rendin e ditës.

- Nëse keni disa pjesëmarrës të cilët nuk janë të mësuar në mbledhjet Tuaja, do të mund të

bënit përmbledhje për ta për secilën rregull themelore.

- Rregullat le të qëndrojnë të varura tërë kohën para të gjithëve.

Menaxhimi me kohën

- Një nga detyrat më të vështira për fasilitim dhe menaxhim me kohën- koha duket sikur rrjedh para se detyrat të përfundohen. Që këtej, sfida më e madhe është që të ruhet atmosfera konstrukve dhe të vazhdohet me procesin.

Do të mundeni të kërkoni nga pjesëmarrësit që T‟ju ndihmojnë t‟a përcjellni/kontrolloni kohën. - Nëqoftëse koha e planifikuar Ju ik prej duarsh, thoni këtë para të tjerëve që janë prezent

dhe kërkoni kontributin e tyre ndaj zgjidhjes së atij problemi.

Vlerësimi i procesit të mbledhjes Është e pamundur se sa shpesh njerëzit ankohen se mbledhja ka qenë humbje totale e kohës, por këtë e thonë pasiqë mbledhja të përfundojë. Kërkoni informatën kthyese prej tyre gjatë mbledhjes kur mundeni menjëherë t‟a përmirësoni procesin e udhëheqjes së mbledhjes. Vlerësimi i mbledhjes vetëm në fund të mbledhjes zakonisht është shumë vonë që të bëhet çkado lidhur me informatën kthyese nga pjesëmarrësit.

Vlerësim i mbledhjes së tërë - Lejoni 5-10 minuta në fund të mbledhjes që t‟a vlerësoni mbledhjen, mos e kapërceni këtë

pjesë të mbledhjes.

- Kërkoni nga secili anëtar t‟a rangojë mbledhjen prej 1-5, duke qenë 5 nota më e lartë, dhe secili prej anëtarëve le t‟a sqarojë vlerësimin e vet

- Udhëheqësi kryesor-ekzekutiv le t‟a vlerësojë mbledhjen i/e fundit.

Përmbyllja e mbledhjeve - Çdoherë përfundoni mbledhjet me kohë dhe mundohuni që të përfundoni pozitivisht.

- Në fund të mbledhjes, kontrolloni aktivitetet dhe detyrat, dhe caktoni kohë për mbledhjen e

ardhshme dhe pyetni secilin person a mund të vijë apo jo (që t‟a fitoni përkushtimin e tyre, obligimin).

- Vërtetoni se proces-verbali i mbledhjes dhe/ose aktiviteteve do t‟u dërgohen anëtarëve, më së voni për një javë (kjo ndihmon që të ruhet atmosfera konstruktive).

Documents

PËRMBAJTJA 1. UDHËZUES PËR PROCEDURAT NË …˜зданија/AL/Publikacii/05Priracnik MSC...Furnizimi me ujë të pijshëm, furnizimi me ujë teknologjik, kanalizimi dhe pastrimi