1

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

(EARGED)

ÇIRAKLIK EĞİTİMİNDE GÜNCELLİĞİNİ YİTİREN VE

ÖĞRETİM KAPSAMINA ALINACAK YENİ MESLEKLERİN BELİRLENMESİ

HAZIRLAYAN Mehmet UÇUM

ANKARA – 2009

2

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ………………………………………………….. 000 KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ ………………………………………………….. 000

Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz.

Grafik : Hüseyin MUTLUCAN Kapak : Hüseyin MUTLUCAN Redakte :

ISBN:978-975-11-

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05 e-posta: earged@meb.gov.tr İnternet adresi: www.meb.gov.tr

i

“En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

ii

SUNUŞ

Genel anlamda mesleki eğitim bireyi işe hazırlama ve işi bir amaç olarak

kullanarak bireyin yeteneklerini çok yönlü geliştirme süreci olarak tanımlanabilir.

Mesleki ve teknik eğitim sisteminin temel işlevi ise bireyin istek ve yetenekleri

doğrultusunda ekonominin ve endüstrinin ihtiyaç duyduğu yeterlilikleri kazanmış,

gelişmelere uyum sağlayabilecek teknik eleman yetiştirmektir.

Ülkelerin uyguladıkları mesleki eğitim programları iş alanlarındaki gelişmelere

cevap verecek şekilde değiştirilmelidir. Bu bakış açısı ile programlar

değerlendirildiğinde eğitimi veren mesleki eğitim kurumlarında, geleneksel

programların yanı sıra çağın gerektirdiği sektörel programlara geçiş sağlanmalı; bu

geçiş süreci eğitim-istihdam uyumu içinde değerlendirilerek gerçekleşmelidir.

EARGED tarafından Çıraklık ve Yaygın Eğitimi Genel Müdürlüğüne bağlı

Mesleki Eğitim Merkezlerinde güncelliğini yitirmiş bölümler ve yeni açılması gereken

bölümlerin genel bir değerlendirmesi yapmak amacıyla “Çıraklık Eğitiminde

Güncelliğini Yitiren ve Öğretim Kapsamına Alınacak Yeni Mesleklerin

Belirlenmesi” araştırması yapılmıştır.

Araştırmanın yapılmasına karar veren Bakanlığımız yetkililerine, araştırmanın

gerçekleşmesinde görüşleri ile katkıda bulunan Türkiye İşveren Sendikaları

yöneticilerine, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği yöneticilerine, Türkiye Esnaf ve

Sanatkârları Konfederasyonu yöneticilerine, Mesleki Eğitim Merkezi yöneticilerine,

araştırma koordinatörü Ali AYTAŞ’a, grafik-düzenleme ve kapak çalışmaları için Hüseyin

MUTLUCAN’a ve tüm emeği geçenlere teşekkür eder, araştırmanın mesleki eğitim

sistemine katkı sağlamasını dilerim.

Dr. Halil Rahman AÇAR EARGED Başkanı

iii

ÖZET

Mesleki eğitim, bireye iş hayatında belirli bir meslekle ilgili bilgi, beceri ve iş

alışkanlıkları kazandıran ve bireyin yeteneklerini çeşitli yönleriyle geliştiren eğitimdir.

Eğitim gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin üzerinde büyük bir titizlikle durdukları en

önemli konudur.

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerindeki baş döndürücü gelişmeler

mesafeleri yok etmekte, dünyanın muhtelif noktalarında üretilen mal ve hizmetler tüm

dünya tüketicilerinin hizmetine sunulmaktadır. Mal ve hizmetlerin sınır tanımayan bu

dolaşımı, uluslar arası yok edici rekabeti gündeme getirmektedir.

Bu koşullarda ülkemizin rekabet gücünün artırılabilmesi için eğitimin, özellikle

mesleki ve teknik eğitimin geliştirilip yaygınlaştırılmasının geleceğimiz açısından son

derece önemli olduğu görülmektedir.

Yetişmiş iş gücü ekonomik başarının temelidir. Artık, bilgili ve becerikli insan

sermayesi, içinde bulunduğumuz teknoloji çağında fiziksel sermayenin önüne geçmiştir.

Bilim ve teknolojinin hızlı değişimi mal ve hizmet üretiminde kullanılan makinelerin de

hızlı gelişmesine bağlıdır. Değişen ve gelişen imalat ve hizmet sektörünün en önemli

unsuru yetişmiş insan gücüdür. Eğitim kurumlarının en önemli görevleri imalat sanayi

ve hizmet sektörünün ihtiyacı olan yeterli sayıda ve kalitede insan gücü yetiştirmektir.

Bu nedenle bilim, teknoloji ve sanayi politikaları ile eğitim politikaları birbiri ile paralel

olmalıdır.

Ülkemizde 316 Mesleki Eğitim Merkezinde 36 alan ve 131 dalda mesleki eğitim

verilmektedir. Bu araştırmada mesleki eğitim ile alakalı işçi ve işveren temsilcilerinin,

sivil toplum örgütlerinin, 316 mesleki eğitim merkezindeki yönetici ve öğretmenlerinin

görüşleri alınmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır.

Gelen görüşler sonunda 21 alanda revizyon yapılması, satış elemanlığı

alanlarının tek meslek alanında toplanması, 89 yeni alanda eğitim öğretimin açılması,

43 dalda kapatılması teklif edilmiştir.

iv

İÇİNDEKİLER SUNUŞ ............................................................................................................................. ii ÖZET ............................................................................................................................... iii İÇİNDEKİLER ................................................................................................................ iv TABLOLAR LİSTESİ ..................................................................................................... v

BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ

1.1 Araştırmanın Problemi……………………………………………………………….1 1.2 Çıraklık Ve Yaygın Eğitim Genel Müdürüğüne Bağlı Mesleki Eğitim Merkezleri

Faaliyet Alanları Sayısal Verileri ............................................................................... 4 1.3 Çıraklık Eğitimin Sağladığı Faydalar ...................................................................... 10 1.4 Türkiye’de Çalışma Hayatı Sayısal Verileri ............................................................ 19 1.5 2007 Yılı Kayıtlı İşsiz Ve Açık İşler ....................................................................... 23 1.6 Araştırmanın Amacı ................................................................................................. 49 1.7 Araştırmanın Önemi ................................................................................................. 49

İKİNCİ BÖLÜM 2.1 Araştırmanın Modeli................................................................................................ 51 2.2 Araştırmanın Evreni Ve Örneklemi ......................................................................... 51 2.3 Veri Toplama Ve İstatistik Teknikleri ..................................................................... 51

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Mesleki Eğitim Merkezlerinde Verilen Eğitimin Değerlendirilmesi ............................. 53

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SONUÇ ve ÖNERİLER ................................................................................................ 63 KAYNAKÇA ................................................................................................................ 73

v

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo1.1. Aday Çırak, Çırak, Kalfalık, Ustalık Eğitimi verilen Alan ve Dallar............6 Tablo1.2 2007-2008 Öğretim yılı Ülke Geneli Mesleki Eğitim Merkezlerine İlişkin

Sayısal veriler...............................................................................................10 Tablo.1.3 Mesleki Eğitim Merkezleri Aday Çırak, Çırak Ve Kalfa Sayılarının Meslek

Dalı ve Mesleklere Göre Son 3 Yıllık Dağılımı ..........................................12 Tablo 1.4 Türkiye Genel Nüfus Ve Cinsiyetlere Göre Nüfus Grubu...........................19 Tablo 1.5 Çıraklık Eğitim Çağındaki Nüfus Grubu .....................................................19 Tablo 1.6 Türkiye’de İş Gücü Durumu........................................................................20 Tablo 1.7 Türkiye’de Çalışanların Meslek Gurubu......................................................20 Tablo 1.8 Çıraklık Eğitim Yaşındaki Yaş Grubu (15-24) ve Meslek Gurubuna Göre

İstihdam........................................................................................................21 Tablo 1.9 Çıraklık Eğitim Yaşındaki Yaş Grubu (15-24) ve Ekonomik Faaliyete Göre

İstihdam........................................................................................................22 Tablo 1.10 2007 Yılı İşkur Genel Müdürlüğü Açık İş Ve İşçi Sayıları .........................23 Tablo 1.11 2007 Yılı Kasım Ayı İtibariyle İşyeri, Zorunlu Sigortalı Sayıları Ve Prime

Esas Ortalama Günlük Kazançların Faaliyet Gruplarına Göre Dağılımı.....31 Tablo 1.12 MEGEP Projesinde Bu Güne Kadar Hazırlanan Alan Ve Dallar ................36 Tablo 3.1 Mesleki Bilgilerin Kazanımı ........................................................................53 Tablo 3.2 Mesleki Becerilerin Kazanımı .....................................................................54 Tablo 3.3 Eğitim Programlarının Yeterliliği ................................................................55 Tablo 3.4 Teorik Meslek Derslerinin Yeterliliği..........................................................56 Tablo 3.5 Uygulamalı Meslek Derslerinin Yeterliliği..................................................57 Tablo 3.6 İşyeri Ortamının Uygunluğu ........................................................................58 Tablo 3.7 Beceri Eğitiminin İş Hayatına Hazırlama Durumu......................................59 Tablo 3.8 Mezunların Yörelerinde İş Bulma Durumu .................................................60 Tablo 3.9 Mezunların Yöreleri Dışında İş Bulma Durumu..........................................60 Tablo 3.10 Merkezlerin Yörenin Eleman İhtiyacını Karşılaması ..................................61 Tablo 3.11 Mezunların Kendi İşyerini Açabilme Durumu ............................................62

1

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

Bu bölümde Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel

Müdürlüğüne bağlı Mesleki Eğitim Merkezlerinde uygulanmakta olan programların

güncellenmesine yönelik “Çıraklık Eğitiminde Güncelliğini Yitiren ve Öğretim

Kapsamına Alınacak Yeni Mesleklerin Belirlenmesi” konulu araştırmanın problemi,

amaçları, sınırlılıkları, önemi ve kullanılan başlıca terimlerin tanımları bulunmaktadır.

1.1 Araştırmanın Problemi

Mesleki eğitim, bireye iş hayatında belirli bir meslekle ilgili bilgi, beceri ve iş

alışkanlıkları kazandıran ve bireyin yeteneklerini çeşitli yönleriyle geliştiren eğitimdir

(Alkan, Doğan ve Sezgin, 2001: 4). İş piyasasının ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücünün

ekonomiye kazandırılması ve iş gücünün daha verimli hale getirilmesi, bireylerin eğitim

sürecinden geçirilmelerini zorunlu hale getirmiştir. Eğitim, bir yandan bireyin kendine ve

topluma yararlı bir insan olarak yetişmesini amaçlayan eğitim kurumlarını oluştururken,

diğer yandan bireyi toplumsal, ekonomik ve teknolojik gelişmelere katkıda bulunacak nitelikte

geliştirecek kurumları bir bütünlük için de planlamak durumundadır.

Eğitim gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin üzerinde büyük bir titizlikle

durdukları en önemli konudur. Eğitim sistemlerini iyi oluşturan ve bunu çağın değişen

şartlarına göre yenileyen ülkeler, dünya ulusları arasında önemli bir konuma

ulaşmışken, bunu başaramayan ülkelerin dünya ulusları arasında saygın bir yer

edindiklerini söylemek oldukça güçtür.

Ulusal değerleri özümseyebilen ve evrensel değerlere açık, bilgi üretimine

katkıda bulunabilen ve bilgiyi olumlu biçimde kullanabilen iyi yetişmiş genç

nüfusumuz, 21. yüzyılda ülkemizin rekabet gücünün arttırılması açısından önemlidir.

Büyük Önder Atatürk’ ün işaret ettiği gibi çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak,

hatta bu seviyenin üzerine çıkmak yolunda hızla gelişmekte olan ülkemizde eğitim,

özellikle mesleki ve teknik eğitim, kalkınmanın en etkili araçlarından biri olarak kabul

edilmelidir.

2

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojilerindeki baş döndürücü gelişmeler

mesafeleri yok etmekte, dünyanın muhtelif noktalarında üretilen mal ve hizmetler tüm

dünya tüketicilerinin hizmetine sunulmaktadır. Mal ve hizmetlerin sınır tanımayan bu

dolaşımı, uluslar arası yok edici rekabeti gündeme getirmektedir.

Bu koşullarda ülkemizin rekabet gücünün artırılabilmesi için eğitimin, özellikle

mesleki ve teknik eğitimin geliştirilip yaygınlaştırılmasının geleceğimiz açısından son

derece önemli olduğu görülmektedir.

Yetişmiş iş gücü ekonomik başarının temelidir. Artık, bilgili ve becerikli insan

sermayesi, içinde bulunduğumuz bu teknoloji çağında fiziksel sermayenin önüne

geçmiştir. Niteliksiz iş gücü arzı bir yandan verimliliği düşürürken diğer yandan da

işsizliği körüklemektedir Durum böyle olunca, bir taraftan iş gücünün verimliliğini

arttırmak ve küçük yaşlarda bir meslek edindirmek amacıyla bir çözüm yolu olarak

ülkemizde çıraklık eğitimine başvurulmuştur

Bilim ve teknolojinin hızlı değişimi mal ve hizmet üretiminde kullanılan

makinelerin de hızlı gelişmesine bağlıdır. Değişen ve gelişen imalat ve hizmet

sektörünün en önemli unsuru yetişmiş insan gücüdür. Onun için bilim, teknoloji ve

sanayi politikaları ile eğitim politikaları birbiri ile paralel olmalıdır. Eğitim

kurumlarının en önemli görevleri imalat sanayi ve hizmet sektörünün ihtiyacı olan

yeterli sayıda ve kalitede insan gücü yetiştirmektir.

Türkiye'de meslekî ve teknik öğretim, İmparatorluk ve Cumhuriyet dönemleri

olmak üzere iki bölümde incelenebilir. Türkiye'de teknik öğretimin plânlı bir şekilde

yayılması ve teknik öğretim kurumlarının ülke ihtiyaçlarına göre geliştirilmesine, ancak

Cumhuriyet döneminde başlanabilmiştir.

Ülkemizde 12. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar meslekî eğitim; geleneksel usullere

dayalı bir sistem içerisinde esnaf ve sanatkâr teşkilatlarınca yürütülmüştür. Selçuklular

döneminde Ahilik adıyla kurulmuş bulunan esnaf-sanatkâr teşkilatı; Osmanlılar

döneminde de Lonca ve Gedik adları altında devam etmiştir. Ahilik, XIII. yüzyılda

Anadolu’da esnaf ve sanatkârlar arasında yaygın olarak ortaya çıkan sosyo-ekonomik

bir örgütlenmenin adıdır. Anlamını “kardeşim” demek olan ahi ya da “cömert”, “eli

açık” demek olan akı sözcüğünden aldığı sanılmaktadır. Kökü Orta Asya’ya, Horasanlı

esnaf ve sanatkârlara kadar uzanan ahiliği, bir kurum olarak, ilk kez XIII. yüzyılda

3

Kırşehir’de, Ahi Evran’ın örgütlediği sanılmaktadır. Ahi Evran, Anadolu’ya gelen esnaf

ve sanatkârları bir araya getirmiş ve “sanatta ustalık ve mesleki birlik” fikri ile “sosyal

yardım ve dayanışma” duygusunu güçlendirmeye çalışmıştır. (Ankara’da “ahiler

yönetimi (1290-1354)” meselesi araş. Gör. Celal metin)

Ahî eğitiminin temel amacı dünya ve ahirette mutlu olacak insan yetiştirmek ve

bireyleri bu noktaya eriştirecek özellikleri kazandırmaktır.19. yüzyılın başında dünyada

teknolojinin diğer bilim dalları ile birlikte ilerlemesi ve bunların makine sanayiinde

kullanılması sosyal hayatta önemli değişmelere sebep olmuştur. Batıda büyük

endüstrinin kurulmasını sağlayan "Makine İnkılâbı"nın Ülkemizdeki etkisi sonucunda

"Lonca Teşkilatı" içinde bulunan sanat ve ticaret kurallarını bozmuş, o zamana kadar

loncalar içinde devam etmekte olan meslekî eğitim hizmetlerinin okul disiplini içinde

yürütülmesinin zorunlu hale gelmesine sebep olmuştur. Tanzimatla birlikte mesleki

eğitimde de yeni yönelmeler olmuş ve “Ziraat Mektebi”, “Orman Mektebi” ve “Sanayi

Mektebi” diye adlandırılan çeşitli okullar açılmıştır. 1923 yılında toplanan İzmir İktisat

Kongresi’nde çıraklık okullarının açılması teklif edilmiştir. 1926 yılında çıkartılan 818

sayılı Borçlar Kanunu’nun ilgili maddelerinde, çırakların hizmet sözleşmesi,

çalıştırılmaları ve eğitimleriyle alakalı hükümlere yer verilmiştir

Meslekî ve teknik öğretim alanında atılan bu adımlardan sonra; öğretmen ve

eğitim çalışmalarının ülkenin endüstriyel ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir niteliğe

kavuşması ve bu okullardan mezun olacak gençlerin teknik ve hayat şartlarını

kavrayarak çevreye verimli bir vatandaş haline getirilebilmeleri için koordinasyon

görevini yapacak bir kurula ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla, 1934 yılında Millî Eğitim

Bakanlığının teklifi ve Başbakanlığın onayı ile bakanlıklar arası bir komisyon

kurulmuştur. Komisyonun aldığı en önemli kararlardan biri; çeşitli mesleki alanlarda ve

kademelerde, ihtiyaç duyulan teknik insan gücü yetiştirmek üzere; “Küçük sanat

erbabının yanında veya fabrikalarda çalışan çıraklarla, sınaî müesseseler için ilerde

lazım olacak çırakları yetiştirmek üzere ÇIRAKLIK OKULLARI'nın” açılmasıdır. 1977

yılında çıkarılan 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Usta Kanunu ve 1986 yılında çıkarılan

3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu günümüz çıraklık eğitiminin temelini

oluşturmaktadır. Ayrıca 2001 yılında çıkartılan 4702 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile

çıraklık eğitim sistemine son hali verilerek halen uygulanmakta olan şeklini almıştır.

4

İlk çıraklık okulları, 1942 yılında Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü’nce

Eskişehir ve Sivas’ta açılmıştır. Daha sonra Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu

(Kırıkkale), Kayseri Uçak Fabrikası, Karabük Demir Çelik Fabrikaları, İzmit Selüloz ve

Kâğıt Fabrikası çırak okulları açmıştır.

1.2. Çıraklık Ve Yaygın Eğitim Genel Müdürüğüne Bağlı Mesleki

Eğitim Merkezleri Faaliyet Alanları Sayısal Verileri

Mesleki Eğitim Merkezleri

Mesleki eğitim merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan il ve

meslek dallarında aday çırak, çırak kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek

kursları açmak suretiyle sanayimizin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücü

yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır.

Aday Çırak ve Çırakların Eğitimi

İlköğretim okulunu bitirmiş ve çeşitli nedenlerle örgün eğitim kurumlarına

devam etmeyip çıraklık sistemiyle bir meslek kazanmak ve geleceğini kurmak isteyen

gençler, çıraklık eğitimine alınmaktadır.

• 14 yaşını doldurmuş olmak, 19 yaşından gün almamış olmak.

• En az ilköğretim okulu mezunu olmak.

• Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya

uygun olmak.

Ancak, on dokuz yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden

geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek meslekî

eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.

Aday çıraklara, eğitim süresi içerisinde meslekle ilgili ön bilgiler verilmekte ve

ayrıca işyeri ortamı tanıtılarak mesleki rehberlikte bulunulmaktadır. Aday çıraklar

haftada bir gün Mesleki Eğitim Merkezinde teorik eğitim görürler. Ders programları,

genel bilgi dersleri ile mesleki bilgi derslerinden oluşmaktadır.

5

Çıraklık eğitimi süresi mesleklerin özelliği dikkate alınarak 2-4 yıl arasında

belirlenmektedir. Çıraklar, eğitim süresince haftada bir gün (8-10 saat) teorik eğitim

görmek üzere mesleki eğitim merkezlerine devam ederler. Bu eğitim kalfalık sınavının

verilmesiyle son bulmaktadır. Çıraklık döneminde uygulanan haftalık ders dağıtımı

mesleklere göre farklılık göstermesine rağmen, genel bilgi dersleri bütün meslek

dallarında ortak uygulanmaktadır.

Kalfalık Eğitimi

Kalfalık dönemindeki eğitim genel olarak yoğunlaştırılmış kurslar şeklinde

uygulanmaktadır. Kalfalık döneminde kişiye bir iş yerini bağımsız olarak yönetebilecek

bilgi ve becerilerin kazandırılması hedeflenmektedir. Bu kurslara katılanlar kalfa olarak

3 yıl çalıştıktan sonra, katılmayanlar 5 yıl sonunda ustalık sınavlarına

girebilmektedirler. Girdikleri sınavda başarılı olanlar kalfalık unvanı kazanır.

Ustaların Eğitimi

Ustaların eğitimi, sanatını çıraklara öğretmekle görevli ustaların katıldığı

eğitimdir. Bu eğitimi görmeyen işyeri sahibi veya ustaların yanlarında veya işyerlerinde

çırak çalıştırmaları mümkün değildir. Bu eğitimle çırak yetiştirme sorumluluğunu

üstlenen ustaların sanatını başkasına en iyi biçimde öğretme yöntem ve tekniklerini

öğrenmeleri hedeflenmektedir. Usta öğretici kurslarında uygulanan İş Pedagojisi Kurs

Programı 40 saat sürelidir.

6

Tablo1.1.Aday Çırak, Çırak, Kalfalık, Ustalık Eğitimi verilen Alan ve Dallar Alan No Alan İsimleri Dal No Dal İsimleri

1 Ağaç Oymacılığı 2 Ahşap Yat ve Tekne Yapımı 3 Doğramacılık 4 Mobilyacılık 5 Mobilya İskeletçiliği

1 Ağaç İşleri

6 Üst Yüzey İşlemleri 2 Ahşap Karoserciliği 7 Ahşap Karoserciliği 3 Anahtarcılık ve Çilingirlik 8 Anahtarcılık ve Çilingirlik 4 Avize İmalatçılığı 9 Avize İmalatçılığı

10 Ayakkabı İmalatçılığı 11 Çanta ve Saraciye 5 Ayakkabı ve Saracıya

Teknolojisi 12 Sayacılık 13 Erkek Berberliği

6 Berberlik 14 Kuaförlük 15 Cam Ürün İşlemeciliği

7 Cam Teknolojisi 16 Cam Ürün Üretimi

8 Cilt Bakımı ve Güzellik 17 Cilt Bakımı ve Güzellik 9 Çiçekçilik 18 Çiçekçilik 10 Dericilik 19 Deri İşlemeciliği 11 Döküm Teknolojisi 20 Dökümcülük 12 Döşemecilik 21 Mobilya Döşemeciliği 22 Oto Döşemeciliği

23 Bilgisayar Teknik Servisçiliği 24 Bobinajcılık 13 Elektrik Elektronik Teknolojisi 25 Büro Makineleri Teknik Servisçiliği

26 Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisçiliği

27 Elektrik Tesisat ve Pano Montörlüğü

28 Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım ve Onarımcılığı

29 Endüstriyel Bakım Onarım 30 Görüntü ve Ses Sistemleri 31 Güvenlik Sistemleri 32 Haberleşme Sistemleri 33 Otomasyon Sistemleri

13 Elektrik Elektronik Teknolojisi

34 Yüksek Gerilim Sistemleri

7

Alan No Alan İsimleri Dal No Dal İsimleri

14 El Dokuma 35 Kirkitli Dokuma 15 Fotoğrafçılık 36 Fotoğrafçılık

37 Isıtma ve Doğal Gaz İç Tesisatçılığı

38 Isıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar Servisçiliği

39 Isıtma ve Sıhhi Tesisatçılık

16 Gaz ve Tesisat Teknolojisi

40 Kalorifercilik 17 Gemi Yapımı 41 Gemi İnşa

42 Çocuk Giyim Modelistliği 43 Deri Giyim 18 Giyim Üretimi Teknolojisi 44 Erkek Giyim Modelistliği 45 Erkek Terziliği 46 İç Giyim Modelistliği 47 Kadın Giyim Modelistliği 48 Kadın Terziliği 49 Kesimcilik

18 Giyim Üretimi Teknolojisi

50 Model Makinecilik 51 Ahşap Doğrama ve Kaplamacılığı 52 Betonarme Demirciliği 53 Betonarme Kalıpçılığı ve Çatıcılık 54 Boyacılık ve Yüzey Hazırlama 55 Döşeme ve Duvar Kaplamacılığı 56 Duvarcılık 57 Harita ve Kadastro

58 Pvc Doğrama İmalat ve Montajcılığı

19 İnşaat Teknolojisi

59 Restorasyon 60 Sıvacılık 61 Yapı Teknik Ressamlığı (Mimari) 19 İnşaat Teknolojisi 62 Yapı Teknik Ressamlığı (Statik)

20 Kâğıt Teknolojisi 63 Kâğıt Üretimi 64 Kat Elemanlığı

21 Konaklama Hizmetleri 65 Ön Büro Elemanlığı

22 Kuru Temizlemecilik 66 Kuru Temizlemecilik

67 Kuyumculuk (Altın-Gümüş İşlemeciliği) 23 Kuyumculuk Teknolojisi

68 Vitrin Kuyumculuğu

8

Alan No Alan İsimleri Dal No Dal İsimleri

69 Endüstriyel Kalıpçılık 70 Endüstriyel Modelleme 71 Frezecilik 72 Makine Ressamlığı 73 Taşlama ve Alet Bilemeciliği 74 Tesviyecilik

24 Makine Teknolojisi

75 Tornacılık 76 Baskı 77 Baskı Öncesi 25 Matbaa Teknolojisi 78 Baskı Sonrası

26 Mermercilik ve Süsleme Taşçılığı 79 Mermercilik ve Süsleme Taşçılığı

80 Çelik Yapılandırmacılığı 81 Isıl İşlemciliği 82 Kaynakçılık

83 Metal Levha İşlemeciliği (Bakırcılık)

27 Metal İşleri

84 Metal Doğramacılığı 85 Sac İşleri

27 Metal İşleri 86 Tarım (Ziraat) Alet ve Makineleri

Bakım ve Onarımcılığı

87 Dizel Motorları Yakıt Pompası ve Enjektör Ayarcılığı

88 İş Makineleri Bakım Onarımcılığı

89 Motorlu Araçlar Lpg Sistemleri Bakım ve Onarımcılığı

90 Motosiklet Tamirciliği 91 Otomotiv Boyacılığı

28 Motorlu Araçlar Teknolojisi

92 Otomotiv Elektrikçiliği 93 Otomotiv Elektro-Mekanikerliği 94 Otomotiv Gövdeciliği 95 Otomotiv Mekanikerliği 96 Otomotiv Motor Yenileştirmeciliği

28 Motorlu Araçlar Teknolojisi

97 Ön Düzen Ayarcılığı ve Lastikçilik29 Plastikçilik 98 Plastik İşlemeciliği 30 Reklâm Tabelacılığı 99 Reklâm Tabelacılığı 31 Saatçilik 100 Saat Tamirciliği

9

Alan No Alan İsimleri Dal No Dal İsimleri

101 Ayakkabı, Deri ve Yan Ürünleri Satış Elemanlığı

102 Elektrik ve Elektronik Malzemeler Satış Elemanlığı

103 Giyim ve Giyim Aksesuarları Satış Elemanlığı

104 İnşaat Malzemeleri Satış Elemanlığı

105 Kantin İşletmeciliği 106 Kırtasiye ve Kitap Satış Elemanlığı 107 Meyve ve Sebze Satış Elemanlığı 108 Mobilya Satış Elemanlığı 109 Oto Yedek Parça Satış Elemanlığı

110 Saat, Elektrikli Aletler ve Elektronik Araçlar Satış Elemanlığı

111 Sanayi Makineleri Satış Elemanlığı

32 Satış Elemanlığı

112 Su ve Deniz Ürünleri Satış Elemanlığı

113 Şarküteri, Bakkal ve Gıda Pazarları Satış Elemanlığı

114 Tarım Ürünleri Satış Elemanlığı 32 Satış Elemanlığı

115 Tıbbi Araçlar ve Malzemeleri Satış Elemanlığı

116 Çini Dekorlama 117 Model ve Kalıp Hazırlama 118 Seramik Dekorlama

33 Seramik

119 Seramik Şekillendirme 34 Soğutma ve İklimlendirme 120 Soğutma ve İklimlendirme

121 Dokumacılık 122 İplikçilik 35 Tekstil 123 Örmecilik

35 Tekstil 124 Tekstil Terbiye 125 Aşçılık 126 Barmenlik 127 Et ve Et Ürünleri İşlemeciliği 128 Fırıncılık

129 Pastacılık, Tatlıcılık ve Şekerlemecilik

130 Süt ve Süt Ürünleri İşlemeciliği

36 Yiyecek İçecek Hizmetleri

131 Servis Elemanlığı

10

Tablo1.2 2007-2008 Öğretim yılı Ülke Geneli Mesleki Eğitim Merkezlerine İlişkin Sayısal veriler

İl sayısı Merkez sayısı

Meslek Alanı sayısı

Meslek Dal Sayısı

81 321 18 131 Öğretmen

Sayısı Ücretli

Ust.ÖğreticiKadrolu

Ust. Öğret. Toplam Personel sayısı 3482 191 52 3725

Belge Alan Ust.Öğrt. Belgesi

Alan

Ustalık Belgesi

Alan

Kalfalık Belgesi

Alan

İşyeri Açma Belgesi

Alan Toplam

22959 54190 66671 6853 150673 Öğrenci sayısı

Erkek Kadın Yaş/ 15-22 Yaş/ 23-44

Yaş/ 45 Ve Üstü

Aday Çırak 809 641 168 555 253 1 Çırak 130262 103716 26546 115076 15014 172 Kalfa 56856 49730 7126 22217 34432 207

Toplam 187927 154087 33840 137848 49699 380

Mesleki eğitim merkezleri 81 il, 321 merkezde 18 alan ve 131 dalda eğitim

vermektedir. Öğretmen Sayısı 3482, Ücretli Usta Öğretici 191, Kadrolu Usta Öğretici

52, Usta Öğreticilik belgesi alan 22959, Ustalık Belgesi Alan 54190, Kalfalık Belgesi

Alan 66671, İşyeri Açma Belgesi Alan 6853, Öğrenci sayısı 187.927’dir. Bu sayının

154.087’si erkek, 33.840’ı kadındır.

1.3 Çıraklık Eğitimin Sağladığı Faydalar

Devlete Sağladığı Faydalar

Çıraklık eğitimi sistemi ile hızlı bir sanayileşme süreci içerisinde bulunan

ülkemizde, ihtiyaç duyulan vasıflı ara insan gücünün süratli, ekonomik ve etkin bir

şekilde karşılanmasına önemli katkı sağlamaktadır. Çıraklık eğitimine devam edenle,

belirli bir işyerinde zaten çalışmakta olduklarından herhangi bir istihdam problemleri

bulunmamaktadırlar. Çeşitli sebeplerle eğitimini yarıda bırakarak iş hayatına atılmış

bulunan gençlerimizin eğitim ihtiyacı karşılanmak suretiyle, eğitimde fırsat eşitliğinin

yaygınlaştırılmasına önemli ölçüde katkı sağlanmaktadır.

11

Çırak Öğrencilere Sağladığı Faydalar

Aday çırak ve çırak öğrenciler sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmakta iş

kazası, meslek hastalığı ve hastalık sigorta primleri devlet tarafından karşılanmaktadır.

Askerlik işlemleri eğitim sonuna kadar tecil edilmektedir. İşyerlerinden asgari ücretin

%30’undan aşağı olmamak kaydı ile ücret almaları ve ailelerine yük olmamaları

sağlanmaktadır. Diğer örgün eğitim kurumlarındaki öğrencilerin faydalandığı bütün

haklardan faydalanmaları sağlanmaktadır. Mesleki yeterlilikleri belgeye bağlanmıştır.

Çıraklık eğitimlerini tamamlayanlar kalfalık, kalfalık eğitimlerini tamamlayanlar da

ustalık belgesi almaktadır

İşverene Sağladığı Faydalar

İşyerinde çalışan ve eğitime alınan çırakların sigorta primlerinin devlet

tarafından ödenmesi işverenlerin maddi yükünü azaltmıştır. Çırak öğrencilere ödenen

ücretler her türlü vergiden muaf tutulmuş ve işverence gider olarak gösterilmesi

sağlanmıştır. Teorik meslek eğitimi gören çıraklar işyerine daha faydalı olmakta,

yapılan üretimin kalitesinin yükseltilmesine ve iş veriminin artmasına katkı

sağlamaktadır. Eğitime bir sözleşme ile başlamak suretiyle, aday çırak ve çırakların

gelişi güzel işyeri değiştirmeleri önlenmiş, iş hayatına çalışma disiplini getirilmiştir.

İşyeri açmanın belli kurallara bağlanması sağlanmış ve gelişi güzel işyeri açması

önlenmiştir.

Okul ve işyerinde eğitiminin ortaklaşa yürütülmesi sağlanmıştır. Böylece işyeri

yetkilileri ve eğitimden sorumlu bulunan Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın

Eğitim Genel Müdürlüğü yetkilileri arasında, işbirliği imkânları geliştirilmiş ve iş

hayatının istek ve ihtiyaçlarına daha uygun elemanların yetiştirilmesi sağlanmıştır.

12

Tablo.1.3 Mesleki Eğitim Merkezleri Aday Çırak, Çırak Ve Kalfa Sayılarının Meslek Dalı ve Mesleklere Göre Son 3 Yıllık Dağılımı

2005-2006 2006-2007 2007-2008

Meslek Dalı Meslek

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Bahçıvanlık Çiçekçilik 59 29 52 30 6 87 47 Çini Dekorlama 31 15 2 12 14 Kirkitli Dokuma 1 213 92 4 214 122 Kuyumculuk (Altın - Gümüş İşlemeciliği)

66 1645 366 13 1480 347 7 1387 320

Seramik Dekorlama 4 16

Seramik Şekillendirme 72 3 0 82 12

El Sanat Becerileri

Vitrin Kuyumculuğu 67 207 314 16 276 163 1 204 290

Bobinajcılık 7 560 672 6 551 555 11 711 540 Büro Makineleri Kullanım, Bakım Ve Onarım

1

Elektrik Montörü Yetiştirme Kursu

18

Elektrik Tesisat ve Pano Montörlüğü

228 4928 3762 59 5387 3143 47 6478 3196

Elektrik Tesisatçılığı Kursu

6

Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisçiliği

13 1296 1210 9 1255 1074 6 1501 1027

Isıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar Servisçiliği

5 5 1 170 87

Kalorifercilik 3 108 123 137 99 127 71 Soğutma ve İklimlendirme 339 48 5 489 100

Elektrik ve Enerji

Yüksek Gerilim Sistemleri 1 1 0 5 9

Bilgisayar Teknik Servisçiliği

30 490 101 26 594 109 29 814 162

Büro Makinalari Teknik Servisçiliği

13 17 16 3 18 6

Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım ve Onarımcılığı

117 28 1 177 27 226 36

Endüstriyel Bakım Onarım 90 98 110 76

Elektronik ve Otomasyon

Görüntü ve Ses Sistemleri 10 1595 1276 6 1476 1263

13

2005-2006 2006-2007 2007-2008

Meslek Dalı Meslek

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Güvenlik Sistemleri 5 1 12 Haberleşme Sistemleri 3 85 48 1 120 61 3 127 85

Elektronik ve Otomasyon Otomasyon Sistemleri 11 23 1 Ev Hizmetleri Kuru Temizlemecilik 1 18 12 23 9 44 16

Gıda İşleme Ambalajlama Operatörlüğü 1

Bant Elemanı (Gıda) 2 Et ve Et Ürünleri İşlemeciliği 420 209 527 257 7 485 253

Fırıncılık 4 1146 519 21 1295 637 24 1419 722 Gıda İşleme

Süt ve Süt Ürünleri İşlemeciliği 164 30 186 13 183 71

Baskı 1 137 5 1 369 37 Baskı Öncesi 5 18 6 Baskı Sonrası 1 6 3 Fotoğrafçılık 4 333 237 12 406 225 321 280 Matbaacılık (Genel) 1 831 167 11 747 135 5 603 148

Görsel ve İşitsel Teknikler ve Medya Yapımcılığı

Reklam Tabelacılığı 2 139 43 1 141 26 1 116 35 Kimya ve işleme Deri İşlemeciliği 344 35 350 26 86 34

Ağaç Oymacılığı 4 82 54 1 203 13 39 17 Ahşap Karoserciliği 33 21 44 14 1 47 19 Ahşap Yat ve Tekne Yapımı 2 15 6 2 21 3 41 7

Cam Ürün İşlemeciliği 348 34 379 14 111 23

Cam Ürün Üretimi 2 6 138 Doğramacılık 7 2098 2048 23 2147 1661 11 2178 1542Kağıt Üretimi 5 1 19 2 13 4 Mobilya Döşemeciliği 5 1129 440 3 1134 282 2 890 363 Mobilya İskeletçiliği 51 5 1 11 Mobilyacılık 74 4882 2605 19 5219 1919 54 5442 1864Plastik İşlemeciliği 105 12 302 92 4 228 86 Üst Yüzey İşlemleri 43 46 46 23 33 28

Malzemeler (Ağaç, Kağıt, Plastik, Cam)

Bizoteci/Rodajcı 10 Anahtarcılık ve Çilingirlik 75 35 74 54 63 67

Avize İmalatçılığı 4 5 1 4 3 3 Bilgisayar Destekli Makine Ressamı 2

Çelik Yapılandırmacılığı 9 1526 984 3 1662 1010

Dikiş-Nakış Makineleri Kullanım, Onarım Ve Bakım Kursu

2

Döküm Modelci Yetiştirme Kursu 9

Mekanik ve Metal İşleri

Dökümcülük 235 11 188 8 1 191 7

14

2005-2006 2006-2007 2007-2008

Meslek Dalı Meslek

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Düz Boya Makinesi Operatörü Yetiştirme Kursu

3

Endüstriyel Kalıpçılık 762 31 642 51 835 18 Endüstriyel Modelleme 28 3 19 30 4 Fore-Kazık Makinesi Oparatörü Yetiştirme Kursu

1

Frezecilik 26 6 28 33 2 Gemi İnşa 12 Isıl İşlemciliği 93 141 7 92 134 Kaynakçılık 66 2692 2040 7 2838 1512 23 3340 1527Makine Ressamlığı 2

Metal Doğramacılığı 2 1056 647 5 1175 590

Metal Levha İşlemeciliği (Bakırcılık)

33 31 18 7 46 7

Saat Tamirciliği 23 22 58 27 50 33 Sac İşleri 644 351 6 739 304 9 815 253 Taslama ve Alet Bilemeciliği 48 11 37 8 22 8

Tesviyecilik 241 2943 217 29 2703 258 31 2756 177

Mekanik ve Metal İşleri

Tornacılık 6 2793 1602 27 3196 1292 15 4439 1251Ahşap Doğrama ve Kaplamacılığı 8 3

Betonarme Demirciliği 1 48 4 10 2 12 Betonarme Kalıpçılığı ve Çatıcılık 103 56 44 32 59 31

Boyacılık ve Yüzey Hazırlama 3 29 17 39 31 39 53

Döşeme ve Duvar Kaplamacılığı 1 42 53 63 19 49 23

Duvarcılık 6 26 19 4 22 6 Harita ve Kadastro 1 1 Isıtma ve Doğalgaz İç Tesisatcılığı 16 1126 333 953 360

Isıtma ve Sıhhı Tesisatçılık 10 1965 1280 13 1562 881 10 1816 865

Maket Yapım Elemanı 2 Mermercilik ve Süsleme Taşçılığı 6 266 120 15 351 115 366 111

Mimari Yapı Teknik Ressamlığı 5

PVC Doğrama ve İmalat ve Montajcılığı 9 1124 269 1 1065 267 4 1378 315

Restorasyon 1 Sıvacılık 5 125 4 12 5 11 Yapı Teknik Ressamlığı (Mimari) 1

Mimari ve Şehir Planlama

Yapı, İnşaat ve İnşaat Mühendisliği 1

15

2005-2006 2006-2007 2007-2008

Meslek Dalı Meslek

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Dizel Motor. Yak. Pomp. ve Enj. Ayar. 3 165 176 2 141 158 156 111

İş Makinelerii Bakım ve Onarımcılığı 3 149 36 207 39 1 281 38

Motorlu Araçlar LPG Sistemleri Bakım ve Onarımcılığı

118 132 54 39

Motosiklet Tamirciliği 3 387 392 1 382 381 2 447 376 Oto Döşemeciliği 2 473 311 3 383 202 3 287 224 Otomotiv Boyacılığı 7 1098 1150 12 1074 797 8 1135 746 Otomotiv Elektrikçiliği 30 3072 3439 28 2364 2265 12 2158 2069 Otomotiv Elektro- Mekanikerliği 66 10208 6415 32 5742 1126

Otomotiv Gövdeciliği 33 2678 2098 22 2773 2021 Otomotiv Mekanikerliği 22 4569 5082

Otomotiv Motor Yenileştirmeciliği 220 172 6 384 300 9 224 116

Ön Düzen Ayarcılığı ve Lastikçilik 316 351 1 269 285 2 394 406

Tarım (Ziraat) Alet ve Makineleri Bakım ve Onarımcılığı

4 142 103 3 148 81 143 67

Döner Kepçeli Ekskavatörü Operatörü Yetiştirme Kursu

1

Fortklift Oparatörü Yetiştirme Kursu 1

Galeri ve Tünel Açma Makinesi Operatörü Yetiştirme Kursu

7

İş Makineleri Kullanım (Operatör Yetiştirme) Kursu

3

İş Makineleri Tamirciliği Kursu 12

Kule Vinç Operatörü Yetiştirme Kursu 1

Motorlu Araçlar, Gemiler Ve Uçaklar

Oto Boyacılığı Kursu 3

Aile Ekonomisi 1

Aşçı Yardımcısı 2 Aşçılık 26 2073 947 15 2601 1251 39 2646 1432 Barmenlik 34 Kat Elemanlığı 79 1 164 9 Kat Hizmetleri 87 Mutfak 32

Otel, Restoran ve Katering

Ön Büro Elemanlığı 80 17 97 11 85 25

16

2005-2006 2006-2007 2007-2008

Meslek Dalı Meslek

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

a k

Çır

ak

Kal

fa

Pastacılık, Tatlıcılık ve Şekerlemecilik 14 972 463 10 1215 576 12 1264 558

Resepsiyon 23 Servis 8 265 25 155

Otel, Restoran ve Katering

Servis Elemanlığı 7 262 18 10 306 30 Aletli Cilt Bakımı Kursu 18 44 22

Aletli Vücut Bakımı Kursu 20 61 20

Cilt Bakımı ve Güzellik 26 568 421 3 613 629 2 810 549

Erkek Berberliği 181 18707 10394 136 18891 9694 62 19543 10200

Saç Bakım ve Güzellik Hizmetleri

Kuaförlük 121 16519 6255 90 18775 6221 82 20664 7243

Ayakkabı İmalatçılığı 1 583 305 502 225 1 381 220

Çanta ve Saraciye 88 24 130 32 413 32 Çocuk Giyim Modelistliği 44 52

Deri Giyim 99 12 118 13 17 16 Dokumacılık 4 238 7 354 43 302 14 Erkek Giyim Modelistliği 13 3161 352 4 1322 101

Erkek Terziliği 27 608 596 7 547 484 1 429 473 Iç Giyim Modelistliği 29 939 332 5 1394 134 İplikçilik 4 33 Kadın Giyim Modelistliği 20 1939 326 45 2352 296

Kadın Terziliği 58 556 287 2 563 204 603 255 Kesimcilik 24 20 33 1 Model Makinecilik 10 7906 411 10 9105 922 Örmecilik 199 19 118 18 Sayacılık 73 23 66 35 97 21

Tekstil, Giyim, Ayakkabı, Deri

Tekstil Terbiye 63 47 Ayakkabi, Deri ve Yan Ürünleri Satis Elemanligi

2 40 32 44 38 2 64 55

Elektirik ve Elektronik Malzemeleri Satis Elemanligi

19 409 173 62 27 1 57 36

Giyim ve Giyim Aksesuarlari Satis Elemanligi

421 219 5 452 253

Insaat Malzemeleri Satis Elemanligi 140 39 75 42 3 88 54

Kantin İşletmeciligi 4 1 255 239 Kirtasiye ve Kitap Satis Elemanligi 1 69 39 62 30 42 38

Meyve ve Sebze Satis Elemanliği 35 20 51 37 45 173

Toptan ve Perakende satış

Mobilya ve Satis Elemanligi 1 36 16 75 28 47 13

17

Tablo 1.3’te son üç eğitim öğretim yılında mesleki eğitim merkezlerinde alan ve

dallarda öğrenci sayıları verilmiştir. 2005-2006 öğretim yılında toplam öğrenci sayısı

132.820 iken 2006-2007 öğretim yılında 178.266. 2007-2008 öğretim yılında 187.927

olmuştur. Aday çırak sayılarında yıllara göre azalma olmuş buna karşılık çırak ve kalfa

sayılarında artış olmuştur. Çıraklık sisteminde alan derslerinde eğitim öğretime

açılabilmesi için en az 12 öğrenci olması gerekir. Öğretim yılı başında 12 öğrenci var

ise o alanda eğitim öğretime başlanır. Sene içinde eğer öğrenci ayrılır ve öğrenci sayısı

12 altına inse bile öğretime devam edilir. 12 öğrenciden az olan alanlarda genel kültür

derslerini başka alanlarda birleştirilmiş sınıflarda devam ederler. Mesleki derslerini

devam etmezler ama her dönem sonunda sınavlara girmeye hak kazanırlar. Sınavların

sonunda başarılı olurlarsa bir üst sınıfa geçmiş olurlar. Tabloda görülen ve öğrenci

sayıları 12 az olan alanlarda eğitim öğretim devam etmektedir.

2005-2006 2006-2007 2007-2008

Meslek

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Ada

y Çır

ak

Çır

ak

Kal

fa

Oto Yedek Parça Satis Elemanligi

11 109 60 118 43 129 61

Saat. Elek. Alet ve Elektronik Araçlar Satis Elemanligi

149 40 55 28 1 69 50

Sanayi Makinalari Satis Elemanligi

4 1 4 1 1

Sarküteri Bakkal ve Gida Pazari Satis Elemanligi

35 1016 430 975 599 24 770 574

Su ve Deniz Ürünleri Satis Elemanligi

11 4 21 4 18 2

Tarim Ürünleri Satis Elemanligi

34 35 44 25 1 37 34

Toptan ve Perakende satış

Tibbi Araçlar ve Malzemeler Satis Elemanligi

20 14 21 12 20 14

1450 85013 46357 858 122706 54702 809 130262 56856 Genel Toplam 132820 178266 187927

18

Ülkemizde; 8 yıllık zorunlu temel eğitimini tamamladıktan sonra, gerçek iş

ortamında fiilen çalışmak suretiyle meslek öğrenmek isteyen 15 yaş ve üzerindeki

çocuklarımız teorik ve pratik mesleki eğitimlerinin bir programa göre yapılmasını

sağlayarak, onları ülkenin ihtiyaç duyduğu becerili işgücü haline getirmek, çıraklık

eğitiminin temel amacıdır.

Çıraklık eğitimi ile ayrıca;

• İş hayatında çalışma disiplinin sağlanması,

• Çırak öğrencilerin sosyal güvenlik kapsamına alınması,

• Ülke çapında mesleki standartların sağlanması,

• İşyeri açmanın belli bir düzene bağlanması,

• Meslek analizine dayalı olarak günümüzde geçerli mesleklerin belirlenmesi,

• Yapılan işlerin kalite ve veriminin yükselmesi,

• Eğitimde fırsat eşitliğinin yaygınlaştırılması, gibi amaçların

gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.

Bu eğitimi tamamlayan vatandaşlarımız:

• İyi bir vatandaştan beklenen davranışları kazanacak,

• Çeşitli mesleklerdeki ortak iş ve işlemleri öğrenecek,

• Çalışma disiplininin anlam ve önemini kavrayacak,

• Ortak bir genel kültür edinecek,

• Çalışma hayatına uyum sağlamaya yardımcı olacak

tutum ve davranışları kazanacaklardır. (MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel

Müdürlüğü)

19

1.4 Türkiye’de Çalışma Hayatı Sayısal Verileri

1.4.1 Türkiye Nüfus Grupları

Tablo 1.4 Türkiye Genel Nüfus ve Cinsiyetlere Göre Nüfus Grubu f %

Genel nüfus 67 803 927 %100

Erkek 34 346 735 % 50.65

Kadın 33 457 192 % 49.35

Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmış sonraki her 5 yılda

tekrarlanmıştır. En son nüfus sayımı 2007 yılında adrese dayalı olarak yapılmıştır. Bu

yöntem ile yerleşim yerlerinin nüfus grupları daha gerçekçi tespit edilmiştir. Yapılan

adrese dayalı nüfus sayımına göre ülke nüfusumuz toplam 67.803.927 olup bu nüfusun

(34.346.735) % 50.65’i erkek, (33.457.192) % 49,35’i kadındır. ( TUİK. 2007 Adrese

dayalı nüfus sayımı istatistikleri)

Tablo 1.5 Çıraklık Eğitim Çağındaki Nüfus Grubu f %

Genel nüfus 67 803 927 %100

15-24 yaş grubu 13 899 621 % 20.49

Erkek 7 117 932 % 51.20

Kadın 6 781 689 % 48.80

Ülkemizde çıraklık eğitim yaşı 15–24 arasındadır. Genel nüfus içinde 15–24 yaş

gurubu 13 899 624 olup genel nüfusun % 20.49’ dur. Çıraklık eğitim yaşı nüfusun 7 117

932 % 51,20 erkek, 6 781 689 % 48.80 kadındır. ( TUİK. 2007 Adrese dayalı nüfus

sayımı istatistikleri).

20

Tablo 1.6 Türkiye’de İş Gücü Durumu f %

Genel nüfus 67 803 927 %100

15 ve daha yukarı yaştaki grub 49 672 000 % 73,25

İş gücü 22 804 000 % 44.61

İstihdam edilenler 20 162 000 % 88.41

İşsiz 2 642 000 % 11. 59

Ülkemizde çalışma yaşı 15 ve daha yukarı yaşlardır. Genel nüfus içindeki 15 ve

daha yukarı yaş 49 672 000 olup genel nüfusa oranı % 73.25 dir. Çalışma yaşı içindeki

iş gücü nüfusumuz 22 804 000 olup bunun 15 yaş ve daha üzeri nüfusa oranı % 44.61

dir. İşgücü nüfusumuzun içinden istihdam edilenlerin sayısı 20 162 000 işgücü nüfusa

oranı % 88.41 dir. İşgücü nüfusumuzun içinde işsiz olanların sayısı 2 642 000 işgücü

nüfusa oranı %11.59 dur. TUİK 2008 Şubat verilerine göre ülkemizde çalışanların oranı

% 88.41 işsizlik oranı % 11.59 dur ( TUİK. 2008 Şubat Adrese dayalı nüfus sayımı

istatistikleri).

Tablo 1.7 Türkiye’de Çalışanların Meslek Gurubu f %

Genel nüfus 67 803 927 %100

İstihdam edilenler 20 162 000 % 29.73

Kanun yapıcılar, üst düzey yöneticiler ve müdürler 1 876 000 % 9.30

Profesyonel meslek mensuplar 1 264 000 % 6.26

Yardımcı profesyonel meslek mensupları 1 448 000 % 7.8

Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 1 270 000 % 6.29

Hizmet ve satış elemanlar 2 476 000 %12.28

Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su ürünleri çalışanlar

4 043 000 % 20

Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar 2 830 000 % 14

Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 2 203 000 % 10.92

Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 2 750 000 % 13.77

21

Ülkemizde çalışan nüfus 20 162 000 genel nüfusumuza oranı % 29.73 dür.

Çalışan nüfusumuzun meslek gruplarına göre dağılımlarında TUİK ISCO 88 meslek

standartlarını esas almıştır. Buna göre çalışan meslek grupları Kanun yapıcılar, üst

düzey yöneticiler ve müdürler 1.876.000 kişi çalışan nüfusumuza oranı % 9.30,

Profesyonel meslek mensupları1 264.000 kişi, çalışan nüfusumuza oranı % 6.26,

Yardımcı profesyonel meslek mensupları 1.448.000 kişi çalışan nüfusumuza oranı %

7.8, Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 1.270.000 kişi çalışan nüfusumuza

oranı % 6.29, Hizmet ve satış elemanları 2.476.000 çalışan nüfusumuza oranı % 12,28,

Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su ürünleri çalışanlar 4.043.000

çalışan nüfusumuza oranı % 20, Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar 2.830.000 çalışan

nüfusumuza oranı % 14, Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 2.203.000 kişi

çalışan nüfusumuza oranı % 10.92 Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 2.750.000

çalışan nüfusumuza oranı % 13.77 dir. ( TUİK. 2008 Şubat Adrese dayalı nüfus sayımı

istatistikleri).

Tablo 1.8 Çıraklık Eğitim Yaşındaki Yaş Grubu (15-24) ve Meslek Gurubuna Göre İstihdam

f % 15-24 İstihdam edilen nüfus 3 731 000 %100

Kanun yapıcılar, üst düzey yöneticiler ve müdürler 78 000 % 2.1

Profesyonel meslek mensuplar 138 000 % 3.7

Yardımcı profesyonel meslek mensupları 220 000 % 5.9

Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 302 000 % 8.1

Hizmet ve satış elemanlar 681 000 %18.3

Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık ve su ürünleri çalışanlar

657 000 % 17.6

Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar 701 000 % 18.8

Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 370 000 % 9.9

Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 584 000 % 15.6

Ülkemizde Çıraklık eğitim yaşı 15–24 arası nüfus 3.731.000 dir. Bu nüfusun

istihdam edildikleri meslek grupları ISCO 88 göre; Kanun yapıcılar, üst düzey

yöneticiler ve müdürler 78.000 kişi % 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 2.1,

Profesyonel meslek mensuplar 138.000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı %

22

3.7, Yardımcı profesyonel meslek mensupları 220.000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen

nüfusa oranı % 5.9, Büro ve müşteri hizmetlerinde çalışan elemanlar 302.000 kişi 15-24

yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 8.1, Hizmet ve satış elemanlar 681.000 kişi 15-24

yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 18.3, Nitelikli tarım, hayvancılık, avcılık, ormancılık

ve su ürünleri çalışanlar 657.000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 17.6,

Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar 701.000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa

oranı % 18.8, Tesis ve makine operatörleri ve montajcılar 370.000 kişi 15-24 yaş

istihdam edilen nüfusa oranı %9.9, Nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar 15-24 yaş

istihdam edilen nüfusa oranı % 15.6’dır. ( TUİK. Adrese dayalı nüfus sayımı

istatistikleri )

Tablo 1.9 Çıraklık Eğitim Yaşındaki Yaş Grubu (15-24) ve Ekonomik Faaliyete Göre İstihdam

f % 15-24 İstihdam edilen nüfus

3 731 000 % 100

Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık 905 000 % 24.30

Madencilik ve taşocakçılığı 14 000 % 0.4

İmalat sanayii 981 000 % 26.30

Elektrik, gaz ve su 9 000 % 0.25

İnşaat ve bayındırlık işleri 185 000 % 5

Toptan ve perakende ticaret; motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının onarımı

753 000 % 20.20

Oteller ve lokantalar 204 000 % 5.5

Ulaştırma, haberleşme ve depolama 100 000 % 2.70

Mali aracı kuruluşların faaliyetleri 32 000 % 0.85

Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri 160 000 % 4.30

Kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik 41 000 % 1.1

Eğitim 82 000 % 2.2

Sağlık işleri ve sosyal hizmetler 79 000 % 2.1

Diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri 186 000 % 4.8

23

Ülkemizde çıraklık yaş grubu 15-24 arası çalışanların ekonomik faaliyetlere göre

istihdamı; Tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık 905 000 kişi 15-24 yaş istihdam

edilen nüfusa oranı % 24.30, Madencilik ve taşocakçılığı 14 000 kişi 15-24 yaş istihdam

edilen nüfusa oranı % 0.4 İmalat sanayi 981 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa

oranı % 26.30, Elektrik, gaz ve su 9 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı %

0.25 İnşaat ve bayındırlık işleri 185.000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı %

5, Toptan ve perakende ticaret; motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının

onarımı 753 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 20.20, Oteller ve

lokantalar 204 000kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 5.5, Ulaştırma,

haberleşme ve depolama 100 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 2.70,

Mali aracı kuruluşların faaliyetleri 32 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı

% 0.85, Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri 160 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen

nüfusa oranı % 4.30, Kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik 41.000 kişi

15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 1.1, Eğitim 82 000 kişi % 2.2, Sağlık işleri ve

sosyal hizmetler 79 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa oranı % 2.1, Diğer sosyal,

toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri 186 000 kişi 15-24 yaş istihdam edilen nüfusa

oranı % 4.8 dir.

1.5 2007 Yılı Kayıtlı İşsiz ve Açık İşler

Tablo 1.10 2007 Yılı İşkur Genel Müdürlüğü Açık İş Ve İşçi Sayıları Meslek Açık İş

sayısı Kayıtlı İşsiz

Ağaç Biçme Makinesi Operatörü (Hızarcı) 24 75 Ağaç Tornacı 6 65 Ağartma ve Pişirme Makinesi Operatörü (Kasar) 0 20 Ahşap Doğramacı 14 45 Ahşap İskeletçi 2 7 Alçı Dekorasyoncu 2 180 Alüminyum Doğramacı 107 156 Argon Kaynakcısı (Tığ Kaynakçısı) 257 744 Arıcılık Teknikeri 0 69 Asansör Bakım ve Arıza Elemanı 27 73 Aşçı 463 2124 Aşçı Yardımcısı 132 435 Aşçıbaşı 17 422 Avize İmalatçısı 0 23 Ayakkabı İmalat İşçisi (Genel) 181 975 Ayakkabı Tamircisi 0 41 Bahçıvan (Genel) 408 1097 Baklavacı 23 50 Barmen 103 473

24

Bayan Kuaförü 23 197

Meslek Açık İş sayısı

Kayıtlı İşsiz

Bayan Terzisi 23 560 Bilgisayar Bakım ve Onarımcısı 11 447 Beton ve Betonarme Kalıpçısı 9 49 Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama Teknikeri 25 1024 Bilgisayar Yazılım Teknisyeni 8 224 Bilgisayarlı Muhasebe Elemanı 52 2090 Biyomedikal Cihaz Teknikeri 5 85 Cam Mamul İmalatçısı 24 111 Camcı 28 105 Çocuk Bakıcısı 26 539 Çorap Örme Makinesi Operatörü 54 215 Daktilograf 1 115 Değirmen İşçisi (Hububat) 9 25 Demirciler, Şahmerdancılar ve Pres Operatörleri 5 11 Deri Aksesuarları Teknisyeni 0 2 Deri Eşya İmalat İşçisi (Genel) 289 467 Deri İşçisi 78 940 Deri Konfeksiyon Teknikeri 1 42 Diğer İnşaat Boyacıları 3 99 Diğer Metal Döküm Kalıpçıları ve Maça Yapıcıları 1 21 Diğer Metal Levha İşçileri 15 80 Diğer Meyve Bahçesi, Üzüm Bağı ve İlgili Ağaç ve Fidanlık İşçileri 0 3 Diğer Mobilya İşçileri 174 320 Diğer Muhasebeciler 8 282 Diğer Muhasipler 0 12 Diğer Mücevherciler ve Kıymetli Metal İşçileri 0 2 Diğer Müzik Aletleri İmalat İşçileri ve Akortçuları 0 1 Diğer Ses Cihazları Operatörleri 3 7 Diğer Sıhhi Tesisat İşçileri ve Boru Tesisatçıları 25 72 Diğer Sıvacılar 1 1 Diğer Sigortacılar 0 61 Diğer Süthane/Mandıra İşçileri 6 4 Diğer, Kağıt ve Karton Eşya İmalat İşçileri 3 12 Diş Protezcisi 0 17 Diyaliz Teknikeri 0 6 Dizel Motorları Yakıt Pompası ve Enjektör Ayarcısı 1 26 Dizgi Teknisyeni 0 5 Doğalgaz Isıtma ve Sıhhi Tesisat Teknikeri 4 134 Doğalgaz Tesisat Teknisyeni 22 93 Dokuma Makineleri Bakım-Onarımcısı 0 147 Dokuma Teknisyeni 6 119 Döküm Modelci 6 129 Döküm Teknikeri 2 47 Dökümcü (Metal) 151 413 Döner Kepçeli Ekskavatör Operatörü 0 22 Dönerci 3 197 Döşeme ve Duvar Kaplamacısı 29 269 Döşemecilik Teknisyeni 0 3 Duvarcı 12 132 Düz Mikalı Cam İmal İşçisi 0 3

25

Ebe 90 138

Meslek Açık İş sayısı

Kayıtlı İşsiz

Eczacı Kalfası 0 406 Eksantrik Pres Tezgahı Operatörü 199 462 Ekskavatör Operatörü 40 405 El Nakışçısı 10 61 Elektrik Ark Kaynakçısı (Makine ile) 671 2001 Elektrik Tesis İşletme Bakım Teknisyeni 1 4 Elektrikçi (Genel) 1293 3778 Elektro Füzyon Kaynakçısı 0 6 Elektromekanik Taşıyıcılar Teknisyeni 0 12 Elektronik Teknikeri 81 581 Emlakçı 0 23 Endüstriyel Kalıpçı 0 413 Endüstriyel Otomasyon Teknisyeni 3 31 Erkek Giysi Tasarım Teknisyeni 0 1 Erkek Kuaförü 14 243 Erkek Terzisi 34 208 Et Endüstrisi Teknikeri 3 36 Et ve Et Ürünleri İşlemecisi 0 23 Ev Tekstil Konfeksiyon Teknisyeni 0 36 Fermuar İmal İşçisi 4 22 Fidan Yetiştirme Teknikeri 0 10 Fore Kazık Makinesi Operatörü 0 4 Forklift Operatörü 293 1405 Fotoğrafçı 2 121 Freze Tezgahı Ayarcı-Operatörü (Ağaç) 0 3 Freze Tezgahı Ayarcı-Operatörü (Metal İşçiliği) 10 32 Freze Tezgahı Operatörü (Metal İşçiliği) 160 411 Garson (Servis Elemanı) 1223 2950 Gaz Altı Kaynakçısı 1012 1310 Gözlükçü 0 28 Grafiker 39 409 Greyder Operatörü 33 86 Gümüş Kaynakçısı (Elle) 0 11 Gümüş Kaynakçısı (Makine ile) 0 3 Güzellik Uzmanı 1 125 Haberci 0 10 Haberleşme Cihazları (Tesisat) Bakım ve Onarımcısı 5 16 Haberleşme Tesisatı Bakım ve Onarımcısı 0 22 Halı Dokuyucu (El Tezgahı) 6 107 Halı Dokuyucu (Otomatik Tezgah) 75 356 Halı Kenarı Örme Makinesi İşçisi 0 21 Halı Saçak Makinesi İşçisi 4 17 Halı ve Kilim Teknikeri 0 24 Halıcılık ve Desinatörlüğü Teknikeri 3 109 Hamburgerci 0 4 Harita Kadastro Teknikeri 18 219 Harmancı (Çay) (Elle) 0 1 Hasta ve Yaşlı Bakım Elemanı 6 26 Hayvan Yetiştirme İşçisi (Genel) 62 89 Hazır Giyim Kalıpçısı 4 140

26

Hazır Giyim Teknikeri 1 49

Meslek Açık İş sayısı

Kayıtlı İşsiz

Honlama Tezgâhı Operatörü (Metal İşçiliği) 0 2 Isıcam İmal İşçisi 0 13 Isıl İşlemci 2 10 Isıtma ve Havalandırma Cihazı Operatörü 9 16 Izgara Köftecisi 2 19 İklimlendirme - Soğutma Teknikeri 11 180 İlaç Satış Mümessili 19 291 İlan ve Reklam İşleri Sorumlusu 0 25 İnşaat Elemanları Kalıpçısı (Elle) 9 183 İpekli Dokuma Tezgâhı İşçisi (El Tezgâhı) 6 18 İplik ve Örgü Yünü Kurutucu (Fırında) 7 6 İplik ve Örgü Yünü Kurutucu (Makinede) 0 18 İplik ve Örgü Yünü Yıkama İşçisi 0 15 İplikçi (Ring/Vater/Vargel) 251 2104 İplik-Elyaf Boyama Makinesi Operatörü 9 147 İş Makineleri Operatörü 80 891 İş Makineleri Tamircisi 2 49 Jakar Tezgahı Dokuyucusu 8 79 Kadın Giysi Tasarımı Teknisyeni 2 13 Kağıt İmal İşçisi (Elle) 2 24 Kağıt İmal Makinesi Operatörü 11 25 Kahya (Özel Hizmet) 0 2 Kalıpçı 41 402 Kalorifer Ateşçisi 45 156 Kameraman 8 40 Kamyon ve Kamyonet Şoförü (Şehir içi) 493 5934 Karton ve Mukavva Kutu Kesme ve Katlama Presi Operatörü 5 26 Kasap 133 473 Kasiyer 312 799 Kaynak Teknikeri 8 68 Kaynakçı (Oksijen ve Elektrik) 1230 733 Kazan Yapıcısı 0 7 Kebapçı 7 115 Komi 214 119 Konfeksiyon Kontrolörü 20 154 Konfeksiyon Makineleri Bakım ve Onarım Teknisyeni 2 25 Kule Operatörü (Petrol) 20 210 Kum Püskürtücü (Cam) 10 0 Kumaş Boyacısı 94 766 Kumaş Dokuyucu (El Tezgahı) 54 177 Kumaş Katlayıcı 5 48 Kumaş Kesme Makinesi İşçisi 24 216 Kuru Temizlemeci 0 25 Kurye 102 175 Kuyumcu (Altın ve Gümüş İşleme) 47 320 Lastik Ayakkabı İmal İşçisi 3 2 Makine Nakışçısı 41 174 Makine Resim Konstrüksiyon Teknikeri 17 148 Makineci (Dikiş) 746 1668 Manikürcü 12 7

27

Mantar Teknikeri 8 6

Meslek Açık İş sayısı

Kayıtlı İşsiz

Marangoz (Genel) 412 596 Masör 4 35 Matbaa İşçisi (Genel) 154 674 Matbaa Teknikeri 4 39 Matkap Tezgahı Operatörü (Metal İşçiliği) 5 20 Mermerci ve Süsleme Taşçısı 36 70 Merserize İplik Makinesi İşçisi 0 11 Merserize Kumaş Makinesi İşçisi 0 17 Metal Bükme Tezgâhı Operatörü 3 10 Metal Bükücü (Tornada) 1 30 Metal Çatı İşçisi 4 13 Metal Testere Tezgahı Operatörü 0 1 Mobilya Cilacısı (Püskürtme ile) (Ağaç) 52 127 Mobilya Döşemecisi 274 498 Mobilya İmalatçısı 1170 1516 Mobilya Üst Yüzey İşlemcisi 0 7 Mobilya ve Dekorasyon Teknisyeni 122 858 Moda Tasarımcısı 9 46 Motor Teknisyeni 174 2013 Motor Yenileştirmeci 4 71 Motosiklet Tamircisi 1 22 Muhabir 9 114 Muhasebe Görevlisi (Otel) 0 48 Muhasebe Meslek Elemanı 18 205 Muhasebeci 921 10013 Muhasebeci (Genel) (Defter Tutan) 39 871 Muhasip (Genel) 1 16 Nakışçı 34 271 Ofset Baskıcı 3 52 Oksi-Gaz Kaynakçısı 19 99 Oto Bakım-Onarımcısı 197 407 Oto Boya Karoseri Doğrultma Teknikeri 0 1 Oto Boyacı 222 389 Oto Camcısı 0 16 Oto Döşemecisi 8 58 Oto Elektrikçi 28 324 Oto Kaportacı 67 259 Oto Kilidi İmal İşçisi 0 2 Otomatik Tezgah İplikçisi 33 25 Otomatik Zincir Kaynak Makinesi İşçisi 0 2 Overlok Makinesi Operatörü 158 246 Oyma İşçisi (Ağaç) 0 3 Ön Büro Şefi 1 49 Ön Muhasebeci 546 10206 Örgü Kontrolörü 0 5 Örgü Makinesi İşçisi (El Tezgahı) 6 15 Örgü Makinesi Operatörü 226 207 Örgü Tezgahı Ayarcısı 0 5 Örgücü (Elle) 11 13 Örme Teknikeri 0 10

28

Örme Teknisyeni 0 19

Meslek Açık İş sayısı

Kayıtlı İşsiz

Örtülü Elektrot Ark Kaynakçısı 36 111 Peyzaj Uygulama ve Süs Bitkileri Teknikeri 1 4 Pideci 10 124 Pik Dökümcüsü (Makine İle) 10 14 Pizzacı 22 42 Plastik Doğrama Montaj Elemanı 42 67 Plastik Doğramacı 111 110 Plastik Enjeksiyon Kalıplama Makinesi Operatörü 145 411 Punta Kaynak Makinesi İşçisi 44 64 Reklâm Tabelacısı 12 28 Reklâm Yazarı 0 9 Remayözcü 13 35 Renk Ayrımcı 1 8 Resepsiyoncu (Genel) 84 400 Revolver Torna Tezgahı Ayarcı?Operatörü (Metal İşçiliği) 31 18 Saat Satış Elemanı 4 21 Sac İşçisi 9 47 Satış Elemanı 1575 5829 Satış Elemanı (Parfümeri) 0 19 Satış Reklâmcısı/Demonstratör 2 26 Seramik Boyacısı (Daldırmayla) 0 3 Seramik Dekoratörü 0 62 Seramik Öğretmeni (Orta Öğretim) 0 7 Seramik Süsleyici (Elle) 10 16 Seramik Süsleyici (Püskürtmeyle) 0 2 Seramik Teknikeri 10 79 Seramik Teknisyeni 6 27 Seramik ve Cam Teknolojisti 7 21 Ses Kayıt Cihazları Operatörü 0 3 Ses Yayın Cihazları Operatörü 0 7 Sıcak Mutfak Aşçısı 89 706 Sıhhi Tesisatçı 209 911 Sıvacı 7 139 Sigorta Eksperi 0 20 Silici Tekstil 0 11 Soğuk Demirci 93 222 Soğuk Mutfak Aşçısı 22 101 Steno Daktilograf (Genel) 0 2 Stilist 4 53 Su ve Deniz Ürünleri Satış Elemanı 0 1 Süt ve Süt Ürünleri İşlemecisi 8 9 Şahmerdan Operatörü 0 1 Şerit Testere Tezgâhı Operatörü (Bıçkı Fabrikası) 0 4 Takı Tasarımcı 0 23 Takım Bileyicisi (Metal İşleme Tezgahları) 0 3 Tamirci Makinist (Ağaç işleyen Makineler) 0 1 Tamirci Makinist (Buhar Kazanları) 2 11 Tamirci Makinist (Dizel motor) (Motorlu Araçlar Hariç) 16 266 Tamirci Makinist (Maden Ocağı Makineleri) 0 4 Tamirci Makinist (Metal İşleyen Tezgah Takımları) 0 6

29

Tamirci Makinist (Türbin) (Uçak ve Gemi Türbinleri Hariç) 0 4

Meslek Açık İş sayısı

Kayıtlı İşsiz

Tamirci Makinist (Yüksek Fırın, Çelikhane, Haddehane ve Yardımcı Tesisler) 112 1 Tamirci-Makinist (Deniz Motorları) 0 20 Tamirci-Makinist (Fabrika Bakımı) 51 167 Tamirci-Makinist (Matbaa Makineleri) 3 5 Tamirci-Makinist (Pedallı Araçlar) 0 2 Tamirci-Makinist (Pistonlu Buhar Makineleri) 0 1 Tamirci-Makinist (Vagon) 0 1 Tanker Yükleme İşçisi (Gemi) 1 1 Tapu Kadastro Teknikeri 0 2 Tarak İşçisi 13 93 Tarak Makinesi Operatörü 1 65 Tarım Alet ve Makineleri Bakım-Onarımcısı 7 15 Taşlama ve Alet Bilemecisi 18 24 Tekne Ustası (Polyester) 5 8 Tekstil Tasarım Teknisyeni 2 106 Tesviyeci 625 2477 Tıbbi Araçlar Satış Elemanı 3 35 Tipo Baskıcı 4 3 Torna Tezgahı Ayarcı Operatörü (Metal İşçiliği) 13 93 Torna Tezgâhı Ayarcı-Operatörü (Ağaç) 0 2 Tornacı (Torna Tezgâhı Operatörü) 936 1076 Tozaltı Kaynak Operatörü 16 2 Triko Makineleri Operatörü 19 148 Ütücü 392 987 Vinç Operatörü 38 161 Yapı Teknisyeni 5 88 Yorgancı (elle) 0 1 Yufkacı 28 51 Genel Toplam 210974 696538

Türkiye İş Kurumu 4904 sayılı Kanun ile kurulmuş 05.07.2003 tarihli ve 25159

sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Türkiye İş Kurumunun görevleri:

a) Ulusal istihdam politikasının oluşturulmasına ve istihdamın korunmasına,

geliştirilmesine ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak, işsizlik sigortası

işlemlerini yürütmek.

b) İşgücü piyasası verilerini, yerel ve ulusal bazda derlemek, analiz etmek,

yorumlamak ve yayınlamak, İşgücü Piyasası Bilgi Danışma Kurulunu oluşturmak ve

Kurul çalışmalarını koordine etmek, işgücü arz ve talebinin belirlenmesine yönelik

işgücü ihtiyaç analizlerini yapmak, yaptırmak.

30

c) İş ve meslek analizleri yapmak, yaptırmak, iş ve meslek danışmanlığı

hizmetleri vermek, verdirmek, işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmaya yönelik

işgücü yetiştirme, mesleki eğitim ve işgücü uyum programları geliştirmek ve

uygulamak, istihdamdaki işgücüne eğitim seminerleri düzenlemek.

d) İşçi isteme ve iş aramanın düzene bağlanmasına ilişkin çalışmalar yapmak,

işgücünün yurt içinde ve yurt dışında uygun oldukları işlere yerleştirilmelerine ve çeşitli

işler için uygun işgücü bulunmasına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık

etmek, istihdamında güçlük çekilen işgücü ile işyerlerinin yasal olarak çalıştırmak

zorunda oldukları işgücünün istihdamlarına katkıda bulunmak, özel istihdam bürolarına

ilişkin Kuruma verilen görevleri yerine getirmek, işverenlerin yurt dışında kendi iş ve

faaliyetlerinde çalıştıracağı işçileri temin etmesi ile tarım işlerinde ücretli iş ve işçi

bulma aracılığına izin verilmesi ve kaldırılmasına ilişkin işlemleri yapmak.

e) Gerektiğinde Kurum faaliyet alanı ile ilgili ihalelere katılmak suretiyle, yurt

içinde veya uluslararası düzeyde kurum ve kuruluşlara eğitim ve danışmanlık hizmeti

vermek.

f) Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşların işgücü, istihdam ve çalışma

hayatına ilişkin olarak aldıkları kararları izlemek, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin

taraf olduğu Kurumun görev alanına giren ikili ve çok taraflı anlaşma, sözleşme ve

tavsiye kararlarını uygulamak.

Tablo 2007 yılı bütün Türkiye’den Türkiye İş Kurumuna yapılan mesleklere

göre iş ve iş yeri sayıları verilmiştir.

Açık iş sayısı: Bütün Türkiye’ de işçi arayan işveren ve iş yerlerin sayısını,

Kayıtlı işsiz sayısı iş arayan işçi sayılarını belirtir. Tablo da bütün meslekler alınmamış

Mesleki eğitim merkezlerinde alan, dal, sertifika, kısa süreli kurslarla eğitim verilen

meslekler alınmıştır.

31

Tablo 1.11 2007 Yılı Kasım Ayı İtibariyle İşyeri, Zorunlu Sigortalı Sayıları Ve Prime Esas Ortalama Günlük Kazançların Faaliyet Gruplarına Göre Dağılımı Kod No Faaliyet Grupları İşyeri Sayısı Zorunlu Sigortalı Sayısı

Tarım Ve Hayvancılık Daimi-Permanent 7.435 49.280 Mevsimlik-Seasonal 534 6.743

01

Toplam-Total 7.969 56.023 Ormancılık Ve Tomrukçuluk - - Daimi-Permanent 593 15.119 Mevsimlik-Seasonal 721 10.253

02

Toplam-Total 1.314 25.372 Balıkçılık - - Daimi-Permanent 599 4.747 Mevsimlik-Seasonal 27 147

04

Toplam-Total 626 4.894 Kömür Madenciliği - - Daimi-Permanent 397 34.806 Mevsimlik-Seasonal 76 9.636

11

Toplam-Total 473 44.442 Kömürden Gayri Madenler - - Daimi-Permanent 478 12.121 Mevsimlik-Seasonal 152 3.751

12

Toplam-Total 630 15.872 Ham Petrol Ve Tabi Gaz - - Daimi-Permanent 48 2.436 Mevsimlik-Seasonal 13 659

13

Toplam-Total 61 3.095 Taş, Kil Ve Kum Ocakları - - Daimi-Permanent 2.604 32.767 Mevsimlik-Seasonal 512 6.667

14

Toplam-Total 3.116 39.434 Diğer Madenlerin İstihracı - - Daimi-Permanent 411 7.760 Mevsimlik-Seasonal 115 3.601

19

Toplam-Total 526 11.361 Gıda Maddeleri Sanayi - - Daimi-Permanent 31.851 287.732 Mevsimlik-Seasonal 482 10.526

20

Toplam-Total 32.333 298.258 İçki Sanayii - - Daimi-Permanent 448 9.927 Mevsimlik-Seasonal 5 125

21

Toplam-Total 453 10.052 Tütün Sanayii - - Daimi-Permanent 100 14.104 Mevsimlik-Seasonal 21 1.337

22

Toplam-Total 121 15.441 Dokuma Sanayii - - Daimi-Permanent 12.982 374.394 Mevsimlik-Seasonal 192 3.854

23

Toplam-Total 13.174 378.248

32

Kod No Faaliyet Grupları İşyeri Sayısı Zorunlu Sigortalı SayısıGiy. Ve Haz. Dok. Eşya Sanayii - - Daimi-Permanent 32.417 433.313 Mevsimlik-Seasonal 170 2.674

24

Toplam-Total 32.587 435.987 Ağaç Ve Mantar Mamülleri - - Daimi-Permanent 11.145 56.821 Mevsimlik-Seasonal 150 1.082

25

Toplam-Total 11.295 57.903 Mobilya Ve Tesisat İmalatı - - Daimi-Permanent 15.829 105.596 Mevsimlik-Seasonal 30 189

26

Toplam-Total 15.859 105.785 Kâğıt Ve Kâğıt Eşya İmalatı - - Daimi-Permanent 1.755 33.817 Mevsimlik-Seasonal 11 305

27

Toplam-Total 1.766 34.122 Matbaacılık Ve Neş. Sanayii - - Daimi-Permanent 8.977 70.710 Mevsimlik-Seasonal 15 74

28

Toplam-Total 8.992 70.784 Deri Ve Deriden Eşya Sanayii - - Daimi-Permanent 1.921 21.278 Mevsimlik-Seasonal 5 149

29

Toplam-Total 1.926 21.427 Kauçuk Sanayii - - Daimi-Permanent 1.861 31.326 Mevsimlik-Seasonal 8 200

30

Toplam-Total 1.869 31.526 Ecza Ve Kimyevi Mad.Sanayii - - Daimi-Permanent 3.904 81.773 Mevsimlik-Seasonal 105 621

31

Toplam-Total 4.009 82.394 Petrol Ve Kömür Müş. Sanayii - - Daimi-Permanent 362 8.269 Mevsimlik-Seasonal 3 59

32

Toplam-Total 365 8.328 Taş, Toprak, Kil, Kum Vs. İma. - - Daimi-Permanent 10.504 172.481 Mevsimlik-Seasonal 288 5.436

33

Toplam-Total 10.792 177.917 Metal.Mütea.Esas Endüs. - - Daimi-Permanent 2.385 85.730 Mevsimlik-Seasonal 46 2.439

34

Toplam-Total 2.431 88.169 Metalden Eş. İm. (Makina Hariç) - - Daimi-Permanent 26.770 298.560 Mevsimlik-Seasonal 501 9.440

35

Toplam-Total 27.271 308.000 Makina İm. Ve Tamiratı - - Daimi-Permanent 23.015 227.008 Mevsimlik-Seasonal 343 6.218

36

Toplam-Total 23.358 233.226

33

Kod No Faaliyet Grupları İşyeri Sayısı Zorunlu Sigortalı Sayısı Elekt. Mak. Cihaz Malz. İma. - - Daimi-Permanent 9.544 115.089 Mevsimlik-Seasonal 148 3.316

37

Toplam-Total 9.692 118.405 Münakale Cihazları - - Daimi-Permanent 23.562 296.802 Mevsimlik-Seasonal 176 4.987

38

Toplam-Total 23.738 301.789 Diğer Muh. Eşya İmalatı - - Daimi-Permanent 14.831 130.923 Mevsimlik-Seasonal 84 846

39

Toplam-Total 14.915 131.769 İnşaat - - Daimi-Permanent 32.485 302.179 Mevsimlik-Seasonal 121.685 997.854

40

Toplam-Total 154.170 1.300.033 Elekt. H.Gazı Ve Buh. Isıt. - - Daimi-Permanent 44.473 88.316 Mevsimlik-Seasonal 1.495 17.323

51

Toplam-Total 45.968 105.639 Su Ve Sıhhi Tesisler - - Daimi-Permanent 3.036 68.304 Mevsimlik-Seasonal 859 18.919

52

Toplam-Total 3.895 87.223 Toptan Ve Perakende Tic. - - Daimi-Permanent 267.526 1.126.988 Mevsimlik-Seasonal 826 2.723

61

Toplam-Total 268.352 1.129.711 Bankalar Ve Mali Müess. - - Daimi-Permanent 7.786 79.564 Mevsimlik-Seasonal 29 103

62

Toplam-Total 7.815 79.667 Sigortalar - - Daimi-Permanent 7.651 36.531 Mevsimlik-Seasonal 7 20

63

Toplam-Total 7.658 36.551 Gayrimenkul İşleri - - Daimi-Permanent 3.959 12.538 Mevsimlik-Seasonal 17 71

64

Toplam-Total 3.976 12.609 Nakliyat - - Daimi-Permanent 84.639 490.693 Mevsimlik-Seasonal 5.061 83.544

71

Toplam-Total 89.700 574.237 Ardiye Ve Antrepolar - - Daimi-Permanent 3.440 46.848 Mevsimlik-Seasonal 41 444

72

Toplam-Total 3.481 47.292 Muhabere Hizmetleri - - Daimi-Permanent 1.137 8.309 Mevsimlik-Seasonal 87 2.874

73

Toplam-Total 1.224 11.183

34

Kod No Faaliyet Grupları İşyeri Sayısı Zorunlu Sigortalı Sayısı Devlet Hizmetleri - - Daimi-Permanent 7.198 58.085 Mevsimlik-Seasonal 5.099 73.189

81

Toplam-Total 12.297 131.274 Amme Hizmetleri - - Daimi-Permanent 45.788 454.072 Mevsimlik-Seasonal 5.480 75.373

82

Toplam-Total 51.268 529.445 Hukuk, Tic.Ve Teknik Hiz. - - Daimi-Permanent 92.564 572.257 Mevsimlik-Seasonal 2.093 46.275

83

Toplam-Total 94.657 618.532 Eğlence Hizmetleri - - Daimi-Permanent 8.282 54.536 Mevsimlik-Seasonal 279 3.414

84

Toplam-Total 8.561 57.950 Şahsi Hizmetler - - Daimi-Permanent 93.460 507.049 Mevsimlik-Seasonal 13.381 230.718

85

Toplam-Total 106.841 737.767 Genel Toplam Daimi-Permanent 950.152 6.920.958 Mevsimlik-Seasonal 161.372 1.648.178

Toplam-Total 1.111.524 8.569.136

Tablo’da Sosyal Sigortalar Kurumu Aralık 2007 ayına ait kayıtlı işyeri ve

çalışanlar ile ilgili bilgiler verilmiştir. Aralık 2007 ayında kayıtlı işyeri sayısı 1 111 524

bunun 950 152 bini daimi 161 372 bini geçici işyerleridir. Bu işyerlerinde çalışan sayısı

8 569 136, bunun 6 920 958’si daimi 1 648 178’si geçici işçidir. Çalışan sayısının çok

olduğu sektörler Gıda maddeleri sanayi 298.258 kişi, Dokuma sanayii 378.248 kişi,

Giyim ve hazır dokuma eşya sanayi 435.987kişi, Mobilya ve tesisat imalatı 105.785

kişi, Taş, toprak, kil, kum vs. İmalatı 177.917 kişi, Metalden eşya imalatı (makine hariç)

308.000 kişi, Makine imalatı ve tamiratı 233.226 kişi, Elektrik makineleri cihaz

malzeme imalatı 118.405 kişi, Münakale cihazları 301.789 kişi Diğer muhtelif eşya

imalatı 131.769 kişi, İnşaat 1.300.033 kişi, Elektrik hava gazı ve buharlı ısıtma 105.639

kişi, Toptan ve perakende ticaret 1.129.711 kişi, Nakliyat 574.237 kişi, Hukuk, ticaret

ve teknik hizmetler 618.532 kişi dir.

Bilim ve teknolojinin hızlı değişimi mal ve hizmet üretiminde kullanılan

makinelerin de hızlı gelişmesine bağlıdır. Değişen ve gelişen imalat ve hizmet

sektörünün en önemli unsuru yetişmiş insan gücüdür. Onun için bilim, teknoloji ve

sanayi politikaları ile eğitim politikaları birbiri ile paralel olmalıdır. Anneler ve babalar,

35

mesleki ve teknik eğitimi ikinci sınıf eğitim olarak görme şeklindeki, "bu çocuk okumaz

sanata verelim" anlayışını terk etmelidirler. Nitelikli öğrenciler mesleki ve teknik

okullara seçilerek alınmalı özenle yetiştirilmelidirler. Eğitim kurumlarının en önemli

görevleri verecekleri uygulamalı ve kaliteli eğitimle imalat sanayi ve hizmet sektörünün

ihtiyacı olan yeterli sayıda ve kalitede insan gücü yetiştirmektir.

Mesleki eğitim bir kişinin hayatının başlangıç ve bitiş noktası arasında bir

çizgidir. İlköğretimi bitiren 15 yaşındaki gençlerimiz hayatlarının baharında iş hayatına

başlarlar. Ülkemizde mesleki eğitim halkımız tarafından sadece bir meslek eğitimi değil

aynı zamanda çocuğun ruh ve ahlak eğitimi olarak görülmektedir. Çocuğun sadece

mesleğinin bilgi ve becerilerini iyi öğrenmesi yeterli değildir. Toplum hayatında iyi bir

insan, iyi bir vatandaş, aile hayatında iyi bir evlat, iyi bir kardeş, iyi bir eş olması da

önemlidir.

Günümüzde mal ve hizmetlerin rekabetini yanında yetişmiş insan gücünün de

rekabeti vardır. Türkiye’nin küresel ekonomi içerisinde rekabet edebilmesi için, dünya

standartlarına uygun nitelikli insan gücüne sahip olması zorunludur. Artık işletmeler,

sadece verilen işleri yapan, kas gücü ile çalışan değil, yaratıcı, değişime kolayca uyum

sağlayabilen, sorunları en kısa zamanda çözebilen, öneriler getirebilen ve öğrenmeyi

yaşamının bir parçası haline getirebilmiş işgücü istihdam etme eğilimindedirler.

Ülkemiz 50 yıldır Avrupa Birliğine girme mücadelesi vermektedir. Her alanda

olduğu gibi eğitim alanında da gerekli reform ve uyum çalışmaları devam etmektedir.

Avrupa Birliğinde eğitim ve özellikle mesleki ve teknik eğitim büyük önem

taşımaktadır. Avrupa Birliği genç nüfusa yönelik oluşturduğu programlarla hayata

atılmaya hazırlık evresinden iş hayatına kadar olan süreçte yapması gereken çalışmaları

finanse ederek, onların üretime katkıda bulunmalarını sağlamaktadır.

Hükümetimiz ile Avrupa Birliği arasında imzalanarak, 30 Eylül 2002 tarihinde

çalışmalarına başlamıştır. Türkiye’de Meslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin

Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP), eğitim sistemimizin çağdaş bir yapıya kavuşması

açısından oldukça önemli bir çalışmadır. Avrupa Birliği Türkiye’de Mesleki Eğitim ve

Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi amacıyla 58,190 Milyon EURO bütçeli bunun 51

milyon EURO AB’den hibe, 7.190 milyon EURO Türkiye’nin katkısı ile proje

başlamış ve bu proje tamamlanmıştır. Bu proje ISCED 97 meslek standartlarına esas

36

almış 250 dalda eğitim programları hazırlanmış orta öğretimde meslek liselerinde

uygulamaya başlanmıştır.

Proje kapsamında meslekî ve teknik eğitim her yönüyle ele alınmakta, eğitim

sistemi, öğretim programları, öğretim materyalleri, eğitim kurumları ve uygulamalara

yönelik olarak çok çeşitli çalışmalar yürütülmektedir.

Tablo 1.12 MEGEP Projesinde Bu Güne Kadar Hazırlanan Alan Ve Dallar Alan Dal

Mobilya imalatı Mobilya döşeme imalatı Ahşap üst yüzey işlemleri Ahşap süsleme Ahşap tekne imalatı Ahşap iskelet imalatı

1. Ahşap teknolojisi

Ahşap doğrama imalatı Ayakkabı modelistliği Ayakkabı üretimi Saraciye modelistliği

2. Ayakkabı ve saraciye teknolojisi

Saraciye üretimi Dış mekân bitkileri İç mekân bitkileri Kesme çiçek Sebze yetiştirme Meyve yetiştirme Peyzaj

3. Bahçecilik

Çiçek düzenleme Ağ işletmenliği Veri tabanı programcılığı Web programcılığı

4. Bilişim teknolojileri

Bilgisayar teknik servis Tıbbi görüntüleme sistemleri Tıbbi laboratuar ve hasta dışı uygulama cihazları Yaşam destek ve tedavi cihazları

5. Biyomedikal cihaz teknolojileri

Fizyolojik sinyal izleme teşhis ve kayıt cihazları Yönetici sekreterliği Tıp sekreterliği Hukuk sekreterliği

6. Büro yönetimi ve sekreterlik

Ticaret sekreterliği Erken çocukluk eğitimi 7. Çocuk gelişimi ve eğitimi Özel eğitim Çelik gemi inşaa Deniz araçları ressamlığı 8. Deniz araçları yapımı Deniz araçları tesisat donatım

37

Alan Dal Gemi yönetimi Makine zabitliği Gemi elektroniği ve haberleşme Gemi otomasyonu Yat kaptanlığı Balıkçı gemisi kaptanlığı

9. Denizcilik

Su ürünleri üretimi Animatörlük 10. Eğlence hizmetleri Çocuk animatörlüğü El ve makina nakışı Sanayi nakışı 11. El sanatları teknolojisi el dokuma Bobinaj Büro makineleri teknik servisi Elektrik tesisatları ve pano montörlüğü Elektrikli ev aletleri teknik servisi Elektromekanik taşıyıcılar bakım onarım Endüstriyel bakım onarım Görüntü ve ses sistemleri Güvenlik sistemleri Haberleşme sistemleri Otomasyon sistemleri

12. Elektrik-elektronik teknolojisi

Yüksek gerilim sistemleri Endüstriyel kontrol 13. Endüstriyel otomasyon teknolojileri Mekatronik Fotoğraf baskı Fotoğraf çekim 14. Grafik ve fotoğraf Grafik Yazılı basın muhabirliği Tv muhabirliği Foto muhabirliği

15. Gazetecilik

Sayfa sekreterliği Gıda kontrolü Süt işleme Hububat işleme Sebze-meyve işleme Zeytin işleme

16. Gıda teknolojisi

Çay üretimi ve işleme Kadın giyim modelistliği Erkek giyim modelistliği Çocuk giyim modelistliği İç giyim modelistliği Hazır giyim model makineciliği Deri giyim Kadın terziliği Erkek terziliği

17. Giyim üretim teknolojisi

Kesim

38

Alan Dal Saç bakımı Güzellik hizmetleri 18. Güzellik ve saç bakım hizmetleri Vücut bakımı ve masaj Halkla ilişkiler Müşteri temsilciliği Kamuoyu araştırmacılığı Organizasyon sorumlusu

19. Halkla ilişkiler ve organizasyon hizmetleri

Fuar organizasyonu Yaşlı bakımı Hasta bakımı 20. Hasta ve yaşlı hizmetleri Engelli bakımı Harita ve kadastroculuk Mimari yapı teknik ressamlığı Statik yapı teknik ressamlığı Çelik yapı teknik ressamlığı İç mekan teknik ressamlığı Yapı laboratuarı Pvc doğrama imalat ve montajcılığı Ahşap doğrama ve kaplamacılık Betonarme demir, kalıp ve çatıcılık Yapı yüzey kaplamacılığı Yapı dekorasyonculuğu

21. İnşaat teknolojisi

Yapı yalıtımcılığı Duvarcılık Restorasyon Kimya Boya üretimi Lastik üretimi Petrol-rafineri Petrol-petrokimya Deri işleme

22. Kimya teknolojisi

Proses Ön büro Kat hizmetleri Operasyon

23. Konaklama ve seyahat hizmetleri

Rezervasyon 24. Kuyumculuk teknolojisi Takı imalatçılığı

Bilgisayar destekli endüstriyel modelleme Bilgisayar destekli makine ressamlığı Bilgisayarlı makine imalatçılığı Makine bakım ve onarımcılığı Endüstriyel kalıp

25. Makine teknolojileri

Mermercilik

39

Alan Dal Baskı öncesi Ofset baskı Serigrafi ve tampon baskı Baskı sonrası Tifdruk baskı

26. Matbaa

Flekso baskı Kaynakçılık Isıl işlemciliği Çelik konstrüksiyonculuk (yapılandırmacılık)

27. Metal teknolojisi

Metal doğramacılık Döküm 28. Metalürji İzabe Otomotiv elektromekaniker Otomotiv boya Otomotiv gövde İş makineleri

29. Motorlu araçlar teknolojisi alanı

Tarım makineleri Bilgisayarlı muhasebe Dış ticaret ofis hizmetleri 30. Muhasebe ve finansman Finans ve borsa hizmetleri Mızraplı halk müziği enstrümanları yapımıMızraplı sanat müziği enstrümanları yapımı Mızraplı batı müziği enstrümanları yapımı

31. Müzik aletleri yapımı

Yaylı enstrüman yapımı Satış elemanlığı Sigortacılık 32. Pazarlama ve perakende Emlak komisyonculuğu Plastik işleme 33. Plastik teknolojisi Plastik kalıp Grafik animasyon

Kameramanlık Radyo televizyon programcılığı

34. Radyo televizyon

Teknik yapım yayın Raylı sistemler makine Raylı sistemler elektrik elektronik Raylı sistemler inşaat

35. Raylı sistemler teknolojisi

Raylı sistemler işletme İç mekân dekorasyon Plastik sanatlar 36. Sanat ve tasarım

Dekoratif sanatlar

40

Alan Dal Çinicilik Sır üstü Dekorlama Alçı model kalıp Tornada form şekillendirme Serbest seramik şekillendirme Cam şekillendirme Tezyinat İndirme

37. Seramik ve cam teknolojisi alanı

Vitray 38. Tekstil teknolojisi

Isıtma ve doğalgaz iç tesisatı Isıtma ve sıhhi tesisat Isıtma ve gaz yakıcı cihazlar (servis) Soğutma sistemleri Klima sistemleri

39. Tesisat teknolojisi ve iklimlendirme

Merkezi iklimlendirme sistemleri Uçak gövde motor 40. Uçak bakım Uçak elektroniği

41. Ulaştırma hizmetleri Lojistik Aşçılık Pastacılık Servis elemanı (garson) Host/hosteslik

42. Yiyecek içecek hizmetleri

Barmen

Tablo’da belirtilen alan ve dallar MEGEP projesi içinde program geliştirme,

eğitim standartları, ders dokümanları yazımı işlemleri bitmiş ve uygulamaya

başlamıştır.

Genç ve dinamik bir nüfusa sahip olan Türkiye’nin bu önemli kaynağını

kalkınmasının itici gücü haline getirmede ciddi sıkıntıları mevcuttur. Mesleki ve teknik

öğretimde işgücü piyasasının taleplerine uygun nitelik ve nicelikte eleman

yetiştirilmesinde arzu edilen ve beklenen hedeflere ulaşılamamıştır. Mesleki ve teknik

öğretim okul ve kurumlarında yapılan eğitim sonucu verilen belgelerin çağın gerekleri

ve iş hayatının ihtiyaçlarıyla uyumlu ve tatmin edici bulunmaması, çözülmesi gereken

sorunların başında gelmektedir. Çözüm için ileri sürülen öneriler genelde, eğitime daha

fazla kaynak aktarılması ekseninde toplanmaktadır. Mesleki eğitime daha fazla kaynak

aktarılması sorunun çözümüne doğrudan değil, dolaylı olarak katkıda bulunabilecek bir

etkendir. Sistemin henüz oluşturulmamış, işlemeyen temel iki parçası mevcuttur.

41

Bunlardan birisi mesleki danışmanlık diğeri ise meslek standardları ve buna dayalı sınav

ve belgelendirme sistemidir.

Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî

alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme,

belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal

yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere Meslekî Yeterlilik Kurumunun kurulması,

çalışma usûl ve esaslarının belirlenmesi ile ulusal yeterlilik çerçevesiyle ilgili hususların

düzenlenmesini sağlamak amacıyla MESLEKÎ YETERLİLİK KURUMU

kurulmuştur. Ulusal Yeterlilik Kurumu Kanunu 29 Eylül 2006 tarihinde Türkiye Büyük

Millet Meclisinde kabul edilmiş ve 7 Ekim 2006 tarih 26312 sayılı Resmi Gazetede

yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Ulusal Yeterlilik Kurumunun başlıca görev ve yetkileri şunlardır;

a) Ulusal meslekî yeterlilik sistemi ile ilgili yıllık gelişme planlarını hazırlamak,

geliştirmek, uygulamasını yapmak veya yaptırmak, denetlemek; bunlara ilişkin

düzenlemeleri yapmak.

b) Standartları belirlenecek meslekleri belirlemek ve bu standartları hazırlayacak

kurum ve kuruluşları tespit etmek.

c) 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa tâbi teknik ve meslekî eğitim veren

yüksek öğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin

yapılabilmesi için Yükseköğretim Kurulu ile; orta öğretim düzeyindeki meslekî ve

teknik eğitim veren öğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve

öğretimin yapılabilmesi için Millî Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapmak.

ç) Ulusal meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal

yeterliliklerin esaslarını belirlemek.

d) Ulusal meslekî yeterlilikler alanındaki eğitim ve öğretim kurumlarını ve

programlarını akredite edecek kurumları belirlemek.

e) Sınav ve belgelendirme sistemi kapsamında; yeterliliği belgelendirecek

yetkilendirilmiş kurumları belirlemek ve sınavlarda başarılı olanlara sertifika

verilmesini sağlamak.

42

f) Türkiye'de çalışmak isteyen yabancıların sahip oldukları meslekî yeterlilik

sertifikalarının doğruluğunu belirlemek.

g) Ulusal meslekî yeterlilik standartlarını dünyadaki ve teknolojideki gelişmelere

uygun olarak geliştirmek, yeterlilik standartlarını yükseltmek ve uluslararası alanda

tanınmalarını sağlamak.

ğ) Meslekî alan ve sektörler arasındaki yatay ve dikey geçişler için gerekli

yeterliliklerin belirlenmesini sağlamak.

h) Diğer ülkelerdeki benzer kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, hizmet satın

almak, projeler geliştirmek ve uygulamak, eğitim, araştırma, konferans, seminer ve

yayın faaliyetlerinde bulunmak.

ı) Hayat boyu öğrenmeyi desteklemek ve teşvik etmek.

i) Faaliyet alanına giren sair her türlü çalışmayı yapmak.

Ülkemizdeki meslek eğitimle ilgili bütün kurumlar Milli Eğitim Bakanlığı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân

Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Üniversiteler, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı,

Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Türkiye İş Kurumu, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi

Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü, Türkiye

Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Türkiye

Ziraat Odaları Birliği, Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği, Türkiye İhracatçılar Meclisi,

İşçi sendikaları konfederasyonu, İşveren sendikaları konfederasyonu, Türkiye İstatistik

Kurumu mesleki eğitim ile ilgili yapacakları bütün çalışmalarda Mesleki yeterlilik

kurumunun belirlediği standartları esas almalıdır.

Milli Eğitim Bakanlığı ortaöğretim kurumları, mesleki eğitim merkezleri, halk

eğitim merkezlerinde verilen mesleki eğitim alan ve dalları mesleki yeterlilik

kurumunun belirlediği bölümlere göre yapmalıdır.

Eğitim programları, eğitim sürelerini hazırlanmalı bölgelerde eğitime açılacak

bölümler il işgücü piyasasının ihtiyaçları tespit edilmeli ve bu ihtiyaçlara göre il meslek

kurulları karar vermelidir. Çünkü: ekonominin ihtiyaç duyduğu birçok alanda ara

43

eleman temininde zorluk yaşanmasına rağmen mesleki eğitim mezunlarının işsizlik

oranı oldukça yüksektir. Hâlbuki mesleki eğitim, gençlerin edilebilirliğini artırmak,

kolay iş bulmalarını sağlamak ve aynı zamanda da işgücü piyasasının yetişmiş ara

eleman ihtiyacını karşılamak için teşvik edilmelidir. Meslek okulu mezunlarının işsizlik

oranının temel nedenlerinden biride yerel düzeyde işgücü piyasasının ihtiyaçlarına

yönelik bilgi sisteminin kurulamaması ve mesleki eğitim programlarının, okullarda

açılan bölümlerin yerel işgücü piyasasının mesleki ihtiyaçları doğrultusunda

düzenlenememesidir. İl seviyesinde yapılacak işgücü analizleri bu konuda büyük bir

boşluğa dolduracaktır.

Ülke kaynaklarının amaca uygun biçimde kullanılabilmesi, her düzeydeki eğitim

ve istihdam bağlantısının kurulmasına büyük önem verilmelidir. Bu çerçevede, ülkenin

sektörel dağılım haritası hazırlanmalı; yöresel ve bölgesel eğitim, endüstrinin

gereksinimleri ve nüfus hareketleri birlikte saptanarak, belirlenen ihtiyaçlar

doğrultusunda programlara göre öğrenci büyüklükleri ortaya konulmalıdır

Bir işgücü piyasası analizinde işgücü arz (istihdam ve işsizler) ve talebi

(istihdam ve açık işler) başta yaş, cinsiyet, eğitim, meslek ve iktisadi faaliyet olmak

üzere bütün boyutlarıyla ortaya konulmaktadır.

Bugün ülkemizde insanlara meslek kazandırmak amacıyla örgün ve yaygın

mesleki eğitim hizmetleri sunulmaktadır. Ancak, verilen eğitimin iş yaşamının istek ve

ihtiyaçlarından kopuk olduğu, iş yaşamının kendine özgü dinamizminin eğitime

gerektiği ölçüde yansıtılamadığı her vesile ile ifade edilmektedir. Buna bağlı olarak

işverenler tarafından dile getirilen diğer bir eleştiri ise, gerek örgün ve gerekse yaygın

eğitim faaliyetleri sonucunda verilen "diploma" ve "belgelerin” kişilerin sahip oldukları

bilgi ve becerileri yeterince ve güvenilir biçimde yansıtmadığı yönündeki yaygın

kanıdır. Söz konusu sistemin olmaması, işverenleri eleman istihdam ederken ya da

yeterliliklerine göre değerlendirirken güvenilir bir ölçütten yoksun bırakmakta, istihdam

deneme-yanılma yoluyla gerçekleşmektedir. Öte yandan böyle bir sınav ve

belgelendirme sisteminin olmaması sebebiyle, herhangi bir eğitim almadan, çalışarak

beceri edinen kişilerin büyük bir bölümü ise, sahip oldukları becerilerini belgelendirme

imkânı bulamamaktadırlar. Çoğu zaman bir kurumun verdiği bir belge diğer kurumlar

tarafından kabul edilmemekte, bu ise eğitim ve istihdam yaşamı arasında anlaşmazlık ve

kargaşalara neden olmaktadır. Bütün bunlar, eğitim veren kuruluşlar, eğitim alanlar ve

44

onları istihdam eden işverenler arasında güvensizliğin hâkim olmasına sebep

olmaktadır. Bu durum işgücü piyasası taleplerinin eğitime yansıtılmasını engellediği

gibi, eğitilmiş kişilerin istihdamını da olumsuz etkilemektedir. Mevcut sistemde, eğitim

almış kişilere istihdam sağlanmasında; herhangi bir sebeple eğitim sisteminin dışına

düşmüş ancak çalışarak beceri kazanmış kişilerin istihdam şansının artırılmasında;

istihdam edilmiş kişilerin eğitim yoluyla teknolojik gelişmelere adapte edilmesi veya

yeni işlere hazırlanmasında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu aylık verilerine göre Aralık 2007 ayında kayıtlı işyeri

sayısı 1 111 524 bunun 950 152 bini daimi 161 372 bini geçici işyerleridir. Bu

işyerlerinde çalışan sayısı 8 569 136, bunun 6 920 958’si daimi 1 648 178’si geçici

işçidir. En fazla çalışanların olduğu sektörler; Toptan ve perakende ticaret, İnşaat,

Nakliyat, Giyim ve hazır dokuma eşya sanayi, Dokuma sanayi, Gıda maddeleri sanayi

dir. Mesleki eğitim merkezlerinin sayılarının arttırılmasında ve yeni açılacak bölümlerin

karar verilmesinde ülkemizde çalışanların yoğunlukta olduğu sektörlere önem

verilmelidir.

Ülkemiz genç nüfus sayısına sahiptir. 2007 yılında adrese dayalı olarak yapılan

sayma göre ülke nüfusumuz toplam 67.803.927 olup bu nüfusun 34.346.735 erkek,

33.457.192 kadındır. 15 yaş üstü nüfus 49 672 000, işgücü nüfusumuz 22 804 000’dür.

Çıraklık eğitim çağındaki (15–24 yaş gurubu) nüfusumuz 13 899 624 olup, bu nüfusun

çalışan sayısı 3 731 000’dir. Çıraklık eğitim yaşındaki çalışan nüfusun sektörlere göre

incelendiğinde en fazla çalışanların olduğu sektörler sanatkârlar ve ilgili işlerde

çalışanlar 701 000, hizmet ve satış elemanlar 681 000, nitelikli tarım, hayvancılık,

avcılık, ormancılık ve su ürünleri çalışanlar 657 000, nitelik gerektirmeyen işlerde

çalışanlar 584 000 dir. Ekonomik faaliyet alanlarına göre dağılımında en fazla

çalışanların olduğu imalat sanayii 981 000, tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık 905

000, toptan ve perakende ticaret; motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının

onarımı 753 000, oteller ve lokantalar 204 000, inşaat ve bayındırlık işleri 185 000,

gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri 160 000 dir. Çıraklık eğitim yaşındaki

nüfusumuza göre mesleki eğitim merkezlerimizdeki öğrenci sayılarının çok az olduğu,

çalışan sayıları ve ülkemizdeki ekonomik faaliyetlerinde çalışan sayılarına göre

baktığımızda tarım, ormancılık, avcılık ve balıkçılık alanlarında mesleki eğitim

merkezlerimizde hiç eğitim verilmediği görülmektedir.

45

Ülkemizde mesleki eğitim halkımız tarafından sadece bir meslek eğitimi değil

aynı zamanda çocuğun ruh ve ahlak eğitimi olarak görülmektedir. İlköğretimi bitiren bir

çocuk babası tarafından önce ahlaklı ve mesleğinde ehil olan bir esnaf, tacir aranır.

Çocuğun sadece mesleğinin bilgi ve becerilerini iyi öğrenmesi yeterli değildir. Toplum

hayatında iyi bir insan, iyi bir vatandaş; aile hayatında iyi bir evlat, iyi bir kardeş, iyi bir

eş olması da önemlidir. Ahilikte yamak için başvuran gence önce el yıkama, yemek

yeme, büyüğe saygı, küçüğe sevgi gibi 124 temel ahlaki değer öğretilirdi. Bu gün

Anadolulun her bölgesinde bu gelenek hala devam etmektedir.

Mesleki eğitim bir kişinin hayatının başlangıç ve bitiş noktası arasında bir

çizgidir. İlköğretimi bitiren 15 yaşındaki gençlerimiz hayatlarının baharında iş hayatına

başlarlar. Önceleri usta ve kalfalarını örnek alarak iyi insan, iyi ahlak sahibi olmanın

yanında seçtikleri mesleği de iyi öğrenirler. Bu kısa bir süreçtir. Çırak ve kalfalık teori

ve beceri sınavlarında gösterdiği başarılar ile ustalık makamına ulaşır. Ustalık, kişinin

hayatının sonuna kadar devam eden bir süreçtir. İnsan ömrü çırak ve kalfalıkta

büyüklerinden, ustalarından öğrendiği ahlaki ve mesleki bilgi ve becerileri bu sefer

kendi çırak ve kalfalarına öğretmek ile geçer.

Günümüzde meslek seçiminin en önemli noktaları istihdam ve ihtiyaçlarımızı

karşılayacak olan geliri kazanmaktır. Mesleki eğitimin okullaşmaya başladığı yıllarda

toplum yük taşıma ve ulaşım ihtiyaçlarını at, eşek, deve gibi binek hayvanları ile

yapıyorlardı. O tarihlerde en cazip meslek alanları nalbantlık, semercilik, at arabacılığı,

keçecilik, havutçuluk gibi mesleklerdi. Bu gün bu meslekler cazibesini yitirmiş onların

yerine otomotiv üretim tamir ve bakımında yaygın olan meslekler cazip hale gelmiştir.

(oto tamir, oto bakım, oto elektrik vb.) Geçmişin gözde meslekleri ile geleceğin

gözbebeği olan meslekler bir arada yaşayacak?

Ülkemiz 50 yıldır Avrupa Birliğine girme mücadelesi vermektedir. Her alanda

olduğu gibi eğitim alanında da gerekli reform ve uyum çalışmaları devam etmektedir.

Avrupa Birliğinde eğitim ve özellikle mesleki ve teknik eğitim büyük önem

taşımaktadır. Avrupa Birliği genç nüfusa yönelik oluşturduğu programlarla hayata

atılmaya hazırlık evresinden iş hayatına kadar olan süreçte yapması gereken çalışmaları

finanse ederek, onların üretime katkıda bulunmalarını sağlamaktadır.( Kocatürk Feden

Yüksek Lisans,)

46

Avrupa düzeyinde eğitim ve öğretimde yıllardır süren işbirliği geleceğin Avrupa

toplumunu yaratmada etkin bir rol oynayacak duruma gelmiştir.

Avrupa'da son on yıldaki ekonomik ve sosyal gelişmeler, artan bir şekilde eğitim

ve öğretimde Avrupa boyutuna duyulan gereksinimi vurgulamıştır. Ayrıca, daha çok ve

daha iyi iş imkânları ve daha geniş sosyal kaynaşma ile sürdürülebilir ekonomik

gelişmeye uygun bilgiye dayalı ekonomiye geçiş, insan kaynaklarını geliştirilmesinde

aşılması gereken yeni zorluklar getirmektedir.

Avrupa Birliği'nin genişlemesi; eğitim ve öğretim alanındaki çalışmalara yeni

boyutlar ekleyerek, birçok zorluk, olanak ve ihtiyaçları da beraberinde getirmektedir.

Aday ülkelerin, baştan beri Avrupa düzeyinde eğitim ve öğretimde öncelikler üzerinde

gelecekte yapılacak işbirliğinin ortakları olarak bir araya gelebilmeleri özellikle önem

taşımaktadır.

Avrupa eğitim ve öğretim programlarının süregelen gelişimi Avrupa düzeyinde

işbirliğini geliştirmede önemli bir etken olmaktadır.

Avrupa Boyutu

Hareketliliği artırmak, kurumlar arası işbirliğini geliştirmek, ortaklıklar ve

uluslararası girişimleri kolaylaştırmak amacıyla daha sıkı işbirliği yapmak ve sonuçta

Avrupa eğitim ve öğretim alanının uluslararası bağlamda profilini yükselterek

öğrenciler açısından dünya ölçeğinde bir referans olarak bilinmesi amacıyla mesleki

eğitim ve öğretimi Avrupa boyutunda güçlendirmek.

Şeffaflık, bilgi ve rehberlik

* Avrupa kimliği, sertifika ve diploma ekleri, diller için ortak Avrupa referans

çerçevesi ve EUROPASS gibi mevcut araçların tek bir çerçevede toplanması da dâhil

olmak üzere bilgi araç ve ağlarının rasyonelleştirilmesi ve uygulanması yoluyla mesleki

eğitim ve öğretimde şeffaflığın artırılması.

* Avrupa'da vatandaşların mesleki ve coğrafi bakımdan hareketliliğini

desteklemek amacıyla üye ülkelerde her düzeydeki eğitim, öğretim ve istihdam,

özellikle de öğrenme imkânlarına ve mesleki eğitim ve öğretime erişim, yeterlik ve

47

niteliklerin transfer edilebilirliği ve tanınması gibi konulardaki bilgi, rehberlik ve

danışmanlık hizmetlerini destekleyen politika, sistem ve uygulamaların güçlendirilmesi.

Yeterlik ve Niteliklerin Tanınması

* Ortak referans düzeyleri, sertifikasyon için ortak ilkeler ve ortak önlemler ile

mesleki eğitim ve öğretim için bir kredi transfer sistemi geliştirilerek değişik ülkeler ve

düzeyler arasında şeffaflık, kıyaslanabilirlik, transfer edilebilirlik, yeterlik ve

niteliklerin tanınmasının nasıl geliştirileceğinin araştırılması.

* Özellikle sosyal tarafları da içeren eşgüdüm ve işbirliğini güçlendirerek,

sektörel düzeyde yeterlik ve niteliklerin geliştirilmesine verilen desteğin artırılması.

Topluma ve iki taraflı ve çok taraflı esaslara dayalı girişimler ile bazı sektörlerde

niteliklerin karşılıklı olarak tanınmasına yönelik mevcut girişimler, bu esaslara dayalı

yaklaşımlara örnek teşkil etmektedir.

* Değişik ülkelerde ve değişik düzeylerdeki yaklaşımlar arasında daha fazla

uyum sağlanabilmesi amacı ile yaygın ve informal öğrenmenin geçerliliği hususunda

ortak ilkeler geliştirilmesi

Kalite Temini

* Mesleki eğitim ve öğretimde kalite temini için özellikle ortak ilke ve kriterler

ile model ve yöntem değişimine yoğunlaşılarak kalite temini konusunda işbirliğinin

artırılması.

* Mesleki eğitim ve öğretimin her türü ile ilgili olarak eğiticilerin ve

öğretmenlerin öğrenme ihtiyaçlarının dikkate alınması.

Mesleki Eğitim ve Öğretimde Geliştirilmiş İşbirliğini Destekleyecek İlkeler;

* İşbirliği, Avrupa Birliği Konseyince belirlenmiş olan hedefler ile uyum

sağlanabilmesi için, Amaçlar Raporu izleme çalışmaları ve ayrıntılı çalışma programı

doğrultusunda Avrupa Konseyince belirlenen 2010 hedeflerine dayalı olmalı.

* Alınacak önlemler, gönüllülük ve prensip olarak aşağıdan yukarıya (tabandan

tavana) işbirliği ile geliştirilmiş olmalı.

48

* Girişimler vatandaşların ve ilgili kuruluşların ihtiyaçlarına odaklanmalı.

* Söz konusu işbirliği, Üye Ülkeleri, Komisyonu, aday ülkeleri, Avrupa Serbest

Ticaret Alanı (EFTA) ve Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) ülkelerini ve sosyal tarafları

kapsamalı ve ayrıca anılan ülkelerin hepsinin katılımı ile gerçekleştirilmeli.

Mesleki ve Teknik Eğitim gelişme ve çağdaşlaşmanın lokomotifliği görevini

yalnız gelişmiş ülkelerde değil, gelişmekte olan ülkelerde sürdürmektedir. Küreselleşme

sürecinin hız kazanmasında enformasyon teknolojilerinin önemli bir rol oynamaktadır.

Enformasyon teknolojilerindeki bu baş döndürücü gelişim süreci kitle üretim ve

tüketiminde ciddi dönüşümler yaşanmasını beraberinde getirmiştir. Belirli sektörler

dışında genellikle ulusal firmalar küçülme yoluna gitmiştir. Bu süreç nitelikli bilgi

tabanlı insan gücüne olan talebi artırırken, milyonlarca vasıfsız işgücünü istihdam

sürecinin dışında bırakmıştır. Yaşanan gelişmeler hem gelişmiş hem de gelişmekte olan

ülkelerde işsizlik sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu büyük kütlenin yeniden topluma

kazandırılmasında Mesleki Teknik Eğitimin (MTE’nin) rolü ve misyonu, ülkelerin

geleceklerini belirlemede önemli kilometre taşlarını oluşturmaktadır. Bilgi tabanlı

ekonomide üstünlük, ürün ve hizmet kalitesi ile belirlenmektedir. Gelişmekte olan

ülkelerde MTE, endüstrinin ihtiyacına uygun eleman yetiştirme ve kalite sorunlarına

bağlı olarak gelişmektedir. (Murat Arı, Sabahattin Balcı, M. Cengiz Taplamacıoğlu

Çankırı Meslek Yüksekokulu, Ankara Üniversitesi, Çankırı)

Günümüzde mal ve hizmetlerin rekabetini yanında yetişmiş insan gücünün de

rekabeti vardır. Türkiye’nin küresel ekonomi içerisinde rekabet edebilmesi için, dünya

standartlarına uygun nitelikli insan gücüne sahip olması zorunludur. İşletmeler, sadece

verilen işleri yapan, kas gücü ile çalışan değil, yaratıcı, değişime kolayca uyum

sağlayabilen, sorunları en kısa zamanda çözebilen, öneriler getirebilen ve öğrenmeyi

yaşamının bir parçası haline getirebilmiş işgücü istihdam etme eğilimindedirler. İşin

sürekli değişimi mesleki eğitime dinamik bir nitelik kazandırmaktadır. Mesleki eğitim

bu değişime ayak uydurma zorundadır.

Ülkemizde eğitim veren kurumlar bu dinamizme ayak uydurmak

mecburiyetindedir. Öğretim programları, alan ve dallar sürekli değişime uygun

geliştirilmeli. İstihdam alanları ve halk nazarında değerini kaybetmiş alan ve dalların

49

eğitimleri kısa süreli kurslar ile verilmeli, yeni popüler ve talep olan alanlarda gerekli

program eğitim dokümanları hazırlanarak eğitim veren kuruluşlar yaygınlaştırılmalıdır.

Yaygın ve Çıraklık Eğitimi Genel Müdürlüğüne bağlı Mesleki Eğitim

Merkezlerinde verilen meslek alan ve dallarda, uygulama kapsamına alınacak yeni

mesleklerin ve güncelliğini yitiren dalların belirlenmesi bu araştırmanın problemini

oluşturmaktadır.

1.6 Araştırmanın Amacı

Araştırmanın genel amacı, Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim

Genel Müdürlüğüne bağlı Mesleki Eğitim Merkezlerindeki “Çıraklık Eğitiminde

Güncelliğini Yitiren ve Öğretim Kapsamına Alınacak Yeni Mesleklerin

Belirlenmesi” konusunda bir değerlendirme yapmaktır.

Bu genel Amaç doğrultusunda;

1. Çıraklık uygulama kapsamındaki alan ve dallarda istihdam durumları

nasıldır?

2. Merkezlere son 3 yıllık öğrenci akış durumu nasıldır?

3. Resmi ve Özel Kurumların yöneticilerine göre mevcut alan ve dallarda

güncelliğini yitirmiş meslekler hangileridir?

4. Gelecekteki gözde meslekler nelerdir? Sorularına cevap aranacaktır.

1.7 Araştırmanın Önemi

Bilim ve teknolojinin hızlı değişimi mal ve hizmet üretiminde kullanılan

makinelerin de hızlı gelişmesine bağlıdır. Değişen ve gelişen imalat ve hizmet

sektörünün en önemli unsuru yetişmiş insan gücüdür. Onun için bilim, teknoloji ve

sanayi politikaları ile eğitim politikaları birbiri ile paralel olmalıdır. Eğitim

kurumlarının en önemli görevleri imalat sanayi ve hizmet sektörünün ihtiyacı olan

yeterli sayıda ve kalitede insan gücü yetiştirmektir.

50

Mesleki eğitim bir kişinin hayatının başlangıç ve bitiş noktası arasında bir

çizgidir. İlköğretimi bitiren 15 yaşındaki gençlerimiz hayatlarının baharında iş hayatına

başlarlar. Önceleri usta ve kalfalarını örnek alarak iyi insan, iyi ahlak sahibi olmanın

yanında seçtikleri mesleği de iyi öğrenirler. Bu kısa bir süreçtir. Çırak ve kalfalık teori

ve beceri sınavlarında gösterdiği başarılar ile ustalık makamına ulaşır. Ustalık, kişinin

hayatının sonuna kadar devam eden bir süreçtir. İnsan ömrü çırak ve kalfalıkta

büyüklerinden, ustalarından öğrendiği ahlaki ve mesleki bilgi ve becerileri bu sefer

kendi çırak ve kalfalarına öğretmek ile geçer.

Günümüzde meslek seçiminin en önemli noktaları istihdam ve ihtiyaçlarımızı

karşılayacak olan geliri kazanmaktır. Mesleki eğitimin okullaşmaya başladığı yıllarda

toplum yük taşıma ve ulaşım ihtiyaçlarını at, eşek, deve gibi binek hayvanları ile

yapıyorlardı. O tarihlerde en cazip meslek alanları nalbantlık, semercilik, at arabacılığı,

keçecilik, havutçuluk gibi mesleklerdi. Bu gün bu meslekler cazibesini yitirmiş onların

yerine otomotiv üretim tamir ve bakımında yaygın olan meslekler cazip hale gelmiştir.

(oto tamir, oto bakım, oto elektrik vb.) Geçmişin gözde meslekleri ile geleceğin

gözbebeği olan meslekler bir arada yaşayacak.

Bu nedenle bilim ve teknolojideki gelişmeler ülkemizdeki istihdam alanları

mesleki eğitim veren kurumlardaki mevcut bölümlerde nasıl bir değişiklik meydana

getirdiği hususunun araştırılması gerekmektedir. Mevcut alan ve dalların güncel

teknolojik gelişmelere ve istihdam özelliğini koruyup korumadığının tespit edilmesi

gerekir.

Bu araştırma ile Mesleki Eğitim merkezlerindeki Güncelliğini Yitiren ve

Öğretim Kapsamına Alınacak Yeni Mesleklerin Belirlenmesi planlanmaktadır.

Araştırma bulguları mesleki eğitim merkezlerindeki güncelliğini yitiren ve yeni açılması

istenilen alanların ortaya çıkarılması ve bu alanlardaki gereksiz eğitimin verilmesinin

sona erdirilmesi ile kaynak ve iş gücü kaybının önlenmesi yönünden önemlidir.

51

İKİNCİ BÖLÜM

Bu bölümde “Çıraklık Eğitiminde Güncelliğini Yitiren ve Öğretim Kapsamına

Alınacak Yeni Mesleklerin Belirlenmesi” araştırmasının modeli, evren ve örneklemi,

veri toplama ve istatistik teknikleri açıklanmıştır.

2.1 Araştırmanın Modeli

Araştırma için, Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel

Müdürlüğü bağlı mesleki eğitim merkezlerinde eğitimi verilen alan ve dallar

incelenmiştir. Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü bağlı 321 mesleki eğitim

merkezi, Türkiye İşverenler Sendikasına bağlı sendikalar, Türkiye Odalar ve Borsalar

Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonuna bağlı odaların görüşleri ve

önerileri alınmıştır. Bu yönü ile araştırma tarama türünden bir çalışmadır.

Araştırma Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü mesleki eğitim

merkezlerinde görev yapan yöneticilerine eğitim verilen alanlarla ve istihdam durumları

hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi amacıyla bir grup için anket formları ile

görüşleri ve önerileri alınmıştır. Bu yönü ile araştırma betimsel nitelik taşımaktadır.

2.2 Araştırmanın Evreni ve Örneklemi

Evren

Araştırmanın evreni: Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı Ek-1

listedeki 321 Mesleki Eğitim Merkezi, İşveren Sendikaları, Türkiye Esnaf ve

Sanatkarlar Odası ve bağlı kuruluşlardan oluşmaktadır.

Örneklem

Araştırmanın örneklemi; her bölgenin görüşü alınması için, bölgesel

ihtiyaçlarında var olabileceği düşüncesi ile 81 il ve bu illerdeki mesleki eğitim

merkezleri esas alınmıştır. Bu merkezlerdeki yöneticilere anket uygulanmıştır.

2.3 Veri Toplama ve İstatistik Teknikleri

52

Çıraklık ve Yaygın Eğitimi Genel müdürlüğüne bağlı Mesleki Eğitim

Merkezlerindeki “Çıraklık Eğitiminde Güncelliğini Yitiren ve Öğretim Kapsamına

Alınacak Yeni Mesleklerin Belirlenmesi” araştırması için bu okullardaki yöneticilere

uygulanması için anket formu geliştirilmiştir. Yönetici anketi uygulanmıştır.

Anketlerde cevaplandırılmasında ve değerlendirilmesinde beş ile bir arasında

değişen beşli likert ölçeği kullanılmıştır. Aritmetik ortalamaya göre yorumlamalar

yapılırken;

1-1.80 Hiç

1.81-2.60 Çok az

2.61-3.40 Kısmen

3.41-4.20 Oldukça

4.21-500 Çok

Olarak değerlendirilmiştir.

Anketlerde boş ve geçersiz olan cevaplar dikkate alınmamıştır. Beşli ölçeğin

kullanıldığı anket sorularına verilen cevapların aritmetik ortalaması ve standart sapması

hesaplanmış ve çoklu gruplar arasındaki ilişkinin belirlenmesinde Kay-Kare metodu,

gruplara ortak sorularda grupların aritmetik ortalamaları arasındaki farkın test edilmesi

içim t-testi kullanılmıştır. Ortalamalar arasındaki fark belirlenmesinde 0.05 anlamlılık

düzeyi esas alınmıştır.

53

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Mesleki Eğitim Merkezlerinde Verilen Eğitimin Değerlendirilmesi

1 Mesleki Bilgilerin Kazanımı

Mesleki eğitim merkezlerinde verilen mesleki bilgilerin öğrenciler tarafından

kazanımına ilişkin yöneticilerin değerlendirmeleri aşağıdaki tablo 3,1’de verilmektedir.

Tablo 3.1 Mesleki Bilgilerin Kazanımı Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 70 14,2

4 Oldukça 290 58,9

3 Kısmen 111 22,8

2 Çok az 20 4,1

1 Hiç - -

Boş/Geçersiz - -

Toplam 491 100

Aritmetik Ortalama 3,83

Standart Sapma 0,711

Tabloda mesleki eğitim merkezlerinde mesleki bilgilerin kazanımı uygunluk

derecesine mesleki eğitim merkezi yöneticilerinin % 58,9’u oldukça uygun olduğunu,

% 14,2’ü çok, % 22,8’i kısmen, % 4,1’i çok az uygun olduğunu belirtmiştir.

Elde edilen verilerin Aritmetik ortalaması 3,83 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,711 dir. Mesleki eğitim merkezlerinde mesleki bilgilerin

kazanımının uygun olduğu anlaşılmaktadır.

54

2 Mesleki Becerilerin Kazanımı

Mesleki eğitim merkezlerinde verilen mesleki becerilerin öğrenciler tarafından

kazanımına ilişkin yöneticilerin değerlendirmeleri tablo 3,2’de verilmektedir.

Tablo 3.2 Mesleki Becerilerin Kazanımı Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 55 11,1

4 Oldukça 206 42,7

3 Kısmen 163 33,0

2 Çok az 59 11,1

1 Hiç 4 0,8

Boş/Geçersiz 7 1,3

Toplam 494 100

Aritmetik Ortalama 3,51

Standart Sapma 0,877

Tabloda mesleki eğitim merkezlerinde mesleki becerilerin kazanımının

uygunluk derecesine, mesleki eğitim merkezi yöneticilerinin % 42,7’si oldukça uygun

olduğunu, % 11,1’i çok, % 33,0’ü kısmen, % 11,1’i çok az, uygun olduğunu

belirtmiştir. % 0,8’i ise hiç uygun olmadığını ifade etmiştir.

Elde edilen verilerin Aritmetik ortalaması 3,51 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,877 dir. Mesleki eğitim merkezlerinde mesleki becerilerin

kazanımının uygun olduğu anlaşılmaktadır.

55

3 Eğitim Programlarının Yeterliliği

Aşağıdaki tablo 3,3’de mesleki eğitim merkezlerinde uygulanmakta olan eğitim

programlarının iş hayatına uygunluğu konusunda yöneticilerin değerlendirmeleri

verilmektedir.

Tablo 3.3 Eğitim Programlarının Yeterliliği Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 64 13

4 Oldukça 282 57,1

3 Kısmen 131 26,5

2 Çok az 13 2,6

1 Hiç 1 0,2

Boş/Geçersiz 3 0,6

Toplam 494 100

Aritmetik Ortalama 3,80

Standart Sapma 0,696

Mesleki eğitim merkezlerinde uygulanan eğitim programlarının çalışma hayatına

uygunluk derecesine mesleki eğitim merkezi yöneticilerinin % 57,1’i oldukça uygun

olduğunu, % 13’ü çok, , % 26,5’i kısmen, % 2,6’i çok az uygun olduğunu belirtmiştir.

Hiç uygun bulmadıklarını belirtenlerin oranı ise % 0,2’dir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 3,80 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,696 dır. Mesleki eğitim merkezlerinde uygulanmakta olan eğitim

programlarının yeterli olduğu anlaşılmaktadır.

56

4 Teorik Meslek Derslerinin Yeterliliği

Mesleki eğitim merkezlerinde eğitimi verilmekte olan teorik meslek derslerinin

iş hayatına uygunluğu konusunda yöneticilerin değerlendirmeleri aşağıdaki tablo 3,4’de

verilmektedir.

Tablo 3.4 Teorik Meslek Derslerinin Yeterliliği Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 71 14,4

4 Oldukça 265 53,6

3 Kısmen 135 27,3

2 Çok az 17 3,4

1 Hiç 2 0,4

Boş/Geçersiz 4 0,8

Toplam 494 100

Aritmetik Ortalama 3,79

Standart Sapma 0,743

Tabloda mesleki eğitim merkezlerinde verilen teorik meslek derslerinin

yeterliliği konusunda mesleki eğitim merkezi yöneticilerinin % 53,6’sı oldukça uygun

olduğunu, % 14,4’ü çok, % 27,3’ü kısmen, % 3,4’ü çok az uygun olduğunu

belirtmiştir. Yöneticilerin % 0,4’ü ise hiç uygun olmadığını ifade etmiştir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 3,79 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,743 dür. Mesleki eğitim merkezlerinde verilmekte olan teorik meslek

derslerinin yeterliliğinin uygun olduğu anlaşılmaktadır.

57

5 Uygulamalı Meslek Derslerinin Yeterliliği

Mesleki eğitim merkezlerinde eğitimi verilmekte uygulamalı meslek derslerinin

iş hayatına uygunluğu konusunda yöneticilerin değerlendirmeleri aşağıdaki tablo 3,5’de

verilmektedir.

Tablo 3.5 Uygulamalı Meslek Derslerinin Yeterliliği Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 50 10,1

4 Oldukça 227 46,0

3 Kısmen 146 29,6

2 Çok az 43 8,7

1 Hiç 19 3,8

Boş/Geçersiz 9 1,8

Toplam 494

Aritmetik Ortalama 3,51

Standart Sapma 0,933

Mesleki eğitim merkezlerinde verilen uygulamalı meslek derslerinin yeterliliği

konusunda mesleki eğitim merkezi yöneticilerinin % 46’sı oldukça uygun olduğunu, %

10,1’i çok, % 29,6’ı kısmen, % 8,7’i çok az düzeyinde uygun olduğunu belirtmiştir. Hiç

uygun bulmayan yöneticilerin oranı ise % 1,8’dir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 3,51 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,933 dür. Mesleki eğitim merkezlerinde verilmekte olan uygulamalı

meslek derslerinin yeterli olduğu anlaşılmaktadır.

58

6 İşyeri Ortamının Uygunluğu

Mesleki eğitim merkezlerinde eğitim almakta olan aday çırak, çırak, kalfa

sınıfındaki öğrencilerin çalıştıkları işyeri ortamının uygunluk derecesine, mesleki eğitim

merkezi yöneticilerinin değerlendirmeleri aşağıdaki tablo 3,6’da verilmektedir.

Tablo 3.6 İşyeri Ortamının Uygunluğu Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 27 5,5

4 Oldukça 161 32,6

3 Kısmen 251 50,8

2 Çok az 50 10,1

1 Hiç 2 0,4

Boş/Geçersiz 3 0,6

Toplam 494 100

Aritmetik Ortalama 3,33

Standart Sapma 0,748

Tabloda Mesleki eğitim merkezlerinde aday çırak, çırak, kalfa sınıfındaki

öğrencilerin çalıştıkları işyeri ortamının uygunluk derecesine mesleki eğitim merkezi

yöneticilerinin % 32,6’ı oldukça uygun olduğunu, % 5,5’i çok, % 50,8’i kısmen, %

10,1’i çok az uygun olduğunu belirtmiştir. Hiç uygun bulmayan yöneticilerin oranı ise

% 0,4’dür.

Elde edilen verilerin Aritmetik ortalaması 3,33 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,748 dir. Mesleki eğitim merkezlerinde aday çırak, çırak, kalfa

sınıfındaki öğrencilerin çalıştıkları işyeri ortamının uygun olduğu anlaşılmaktadır.

59

7 Beceri Eğitiminin İş Hayatına Hazırlaması

Mesleki eğitim merkezlerinde aday çırak, çırak, kalfa sınıfındaki öğrencilerin

almakta oldukları beceri eğitiminin iş hayatına hazırlamada uygunluk derecesine

mesleki eğitim merkezleri yöneticilerinin görüşleri aşağıdaki tablo 3,7’de

görülmektedir.

Tablo 3.7 Beceri Eğitiminin İş Hayatına Hazırlama Durumu Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 99 20,0

4 Oldukça 281 56,9

3 Kısmen 105 21,3

2 Çok az 7 1,4

1 Hiç 1 0,2

Boş/Geçersiz 1 0,2

Toplam 494 100

Aritmetik Ortalama 3,95

Standart Sapma 0,698

Mesleki eğitim merkezlerinde aday çırak, çırak, kalfa sınıfındaki öğrencilerin

beceri eğitiminin iş hayatına hazırlama durumu uygunluk derecesine mesleki eğitim

merkezleri yöneticilerinin % 56,9’u oldukça uygun olduğunu, % 20’si çok, , % 21,3’ü

kısmen, % 1,4’ü çok az uygun olduğunu belirtmiştir. Hiç uygun bulmayanların oranı ise

% 0,2 dir.

Elde edilen verilerin Aritmetik ortalaması 3,95 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,698 dir. Mesleki eğitim merkezlerinde aday çırak, çırak, kalfa

sınıfındaki öğrencilerin beceri eğitiminin iş hayatına hazırlamada uygun olduğu

anlaşılmaktadır.

8 Mezunların Yörelerinde İş Bulmaları

60

Mesleki eğitim merkezlerinden mezun olan öğrencilerin yörelerinde iş bulma

durumlarına yöneticilerin belirtmiş oldukları görüşler tablo 3,8’de verilmektedir.

Tablo 3.8 Mezunların Yörelerinde İş Bulma Durumu Merkez Yöneticisi

Katılım düzeyi f %

5 Çok 128 25,9

4 Oldukça 245 49,6

3 Kısmen 94 19,0

2 Çok az 24 4,9

1 Hiç - -

Boş/Geçersiz 3 0,6

Toplam 494 100

Aritmetik Ortalama 3,97

Standart Sapma 0,805

Tabloda Mesleki eğitim merkezlerinden mezun olan öğrencilerin yörelerinde iş

bulma durumunu mesleki eğitim merkezleri yöneticilerinin %49,6’sı oldukça uygun, %

25,9’u çok, % 19,0’ı kısmen, % 4,9’u çok az olarak değerlendirmişlerdir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 3,97 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,805dir. Mesleki eğitim merkezlerinden mezun olan öğrencilerin

yörelerinde iş bulma durumunun uygun olduğu anlaşılmaktadır.

9 Mezunların Yöreleri Dışında İş Bulmaları

Tablo 3,9’da mesleki eğitim merkezlerinden mezun olan öğrencilerin yöreleri

dışında iş bulma fırsatı bulmalarına yöneticilerin belirtmiş oldukları görüşler verilmektedir.

Tablo 3.9 Mezunların Yöreleri Dışında İş Bulma Durumu Merkez Yöneticisi Katılım düzeyi f %

5 Çok 50 10,1 4 Oldukça 155 31,4 3 Kısmen 199 40,3 2 Çok az 90 18,2 1 Hiç - - Boş/Geçersiz - - Toplam 494 100

61

Aritmetik Ortalama 3,33 Standart Sapma 0,889

Mesleki eğitim merkezlerinden mezun olan öğrencilerin yöreleri dışında iş

bulma durumuna yöneticilerin %31,4’ü oldukça, % 10,1’i çok, , % 40,3’ü kısmen, %

18,2’i çok az iş bulabildiklerini belirtmiştir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 3,33 ile “kısmen” düzeyinde ve

standart sapması 0,889 dir. Mesleki eğitim merkezlerinden mezun olan öğrencilerin

yöreleri dışında iş bulma imkânlarının ülke genelindeki istihdam ve işsizlik göz önüne

alındığında pek de azımsanamayacak durumda olduğu söylenebilir.

10 Mesleki Eğitim Merkezinin Yöredeki Eleman İhtiyacını Karşılamaları

Mesleki eğitim merkezinin yörelerindeki yetişmiş insan gücü ihtiyacını

karşılamadaki uygunluğuna mesleki eğitim merkezleri yöneticilerinin belirtmiş

oldukları görüşler tablo 3,10’da verilmektedir.

Tablo 3.10 Merkezlerin Yörenin Eleman İhtiyacını Karşılaması Merkez Yöneticisi Katılım düzeyi f %

5 Çok 96 19,4 4 Oldukça 296 59,9 3 Kısmen 94 19,0 2 Çok az 7 1,4 1 Hiç - - Boş/Geçersiz - - Toplam 494 100 Aritmetik Ortalama 3,98 Standart Sapma 0,665

Mesleki eğitim merkezinin yöredeki nitelikli eleman ihtiyacını karşılamada

mesleki eğitim merkezleri yöneticilerinin % 59,9’u oldukça uygun olduğunu, % 19,4’ü

çok, , % 19,0’ı kısmen, % 1,4’ü çok az uygun olduğunu belirtmiştir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 3,98 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,665 dir. Mesleki eğitim merkezinin yöredeki nitelikli eleman

ihtiyacını karşılamada yeterli olduğu anlaşılmaktadır.

62

11 Mezunların Kendi İşyerini Açabilme Durumu

Mesleki eğitim merkezinden mezun olanların kendi işyerini açabilme

durumlarına merkez yöneticilerinin belirttikleri görüşleri aşağıdaki tablo 3,11’de

görülmektedir.

Tablo 3.11 Mezunların Kendi İşyerini Açabilme Durumu Merkez Yöneticisi Katılım düzeyi f %

5 Çok 149 30,2 4 Oldukça 215 43,5 3 Kısmen 118 23,9 2 Çok az 12 2,4 1 Hiç - - Boş/Geçersiz - - Toplam 494 100 Aritmetik Ortalama 4,01 Standart Sapma 0,799

Mesleki eğitim merkezinden mezun olanların kendi işyerini açabilme durumuna

merkez yöneticilerinin % 43,5’i oldukça uygun olduğunu, % 30,2’i çok, , % 23,9’u

kısmen, % 2,4’ü ise çok az olduğunu belirtmiştir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalaması 4,01 ile “oldukça” düzeyinde ve

standart sapması 0,799 dur. Mesleki eğitim merkezinden mezunların kendi işyerini

açabilme durumlarının uygun olduğu anlaşılmaktadır.

63

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇ ve ÖNERİLER

Mesleki eğitim merkezlerinde verilen alanlar içinde revizyon yapılması talep

edilen alan ve dallar:

Matbaacılık: Baskı, Baskı öncesi Baskı sonrası matbaacılık içinde birleştirilmeli

Tarım aletleri bakım onarım: Metal işleri içine alınmalı

PVC ve Alüminyum doğrama: Metal doğrama içine alınmalı

Ağaç oymacılığı, Üst yüzey işlemeci, Mobilya iskeletçiliği: Mobilya imalat ile birleştirilmeli

Vitrin kuyumculuğu: Satış elemanlığı olmalı

Motosiklet tamirciliği: bisiklet tamirciliği ve kesim motorları tamirciliği ile birleştirilmeli

Saç işleri: Metal levha işlemeciliği ile birleştirilmeli ve Madeni mobilya ve çelik kapı eklenmeli

Sıva ve duvarcılık birleşmeli

Seramik Dekorlama ve Seramik Şekillendirme birleşmeli testi ve çömlekçilik ilave edilmeli

Otomotiv mekanikerliği ile otomotiv elektro mekanikerliği birleştirilmeli

Erkek giyim modelistliği ve erkek terzisi Erkek terziliği ve Modelistlik olmalı

Kadın giyim modelistliği ve kadın terzisi; Kadın terziliği ve Modelistlik olmalı

Isıtma ve Doğal gaz tesisatçılığı, Isıtma ve sıhhi tesisatçılık kalorifercilik Doğal gaz ve sıhhi tesisatçılık alanında birleştirilmeli

Ahşap doğrama kaplamacılığı doğramacılıkla birleşmeli

Freze ve vargelcilik tornacılık tesviyecilik altında birleşmeli

Kuaför cilt bakımı ve güzellik uzmanlıkları kuaför ve cilt bakımı birleşmeli

Isıtma sıhhi tesisat ile doğal gaz birleşmeli

Anahtarcılık ve çilingircilik içine oto kilit eklenmeli

Ayakkabı imalatçılığı ve sayacılık Ayakkabı imalatçılı ile birleştirilmeli

Soğutma ve İklimlendirme alanı Soğutma, Klima ve Merkezi iklimlendirme alanı olarak değiştirilmeli

Toptan ve Perakende satış alanı tek dal haline getirilmeli, satış elemanlarına aşağıda isimleri verilen sertifika eğitimi verilmeli

64

Ayakkabı, Deri ve Yan Ürünleri Satış Elemanlığı

Elektrik ve Elektronik Malzemeleri Satış Elemanlığı

Giyim ve Giyim Aksesuarları Satış Elemanlığı

İnşaat Malzemeleri Satış Elemanlığı

Kantin İşletmeciliği

Kırtasiye ve Kitap Satış Elemanlığı

Meyve ve Sebze Satış Elemanlığı

Mobilya ve Satış Elemanlığı

Oto Yedek Parça Satış Elemanlığı

Saat. Elek. Alet ve Elektronik Araçlar Satış Elemanlığı

Sanayi Makineleri Satış Elemanlığı

Şarküteri Bakkal ve Gıda Pazarı Satış Elemanlığı

Su ve Deniz Ürünleri Satış Elemanlığı

Tarım Ürünleri Satış Elemanlığı

Tıbbi Araçlar ve Malzemeler Satış Elemanlığı

Hediyelik eşya Satış Elemanlığı

Zücaciye Satış Elemanlığı

Kimyevi malzeme satış elemanı

Manifatura ve Mefruşat satış elemanı

Oto galeri satış elemanı

Parfümeri satış elemanı

Petrol istasyonu pompa elamanı

Spor malzemeleri ve spor aletleri satış elemanı

Tuhafiye satış elemanı

Zirai ilaçlar satış elemanı

Gözlük satış elemanı

65

Temizlik malzemeleri satış elemanı

Yeni açılması teklif edilen alanlar

Ahşap parkeci

Arıcılık

Bahçe düzenleme ve fidan yetiştiriciliği

Bilgisayar teknik servis

Bisiklet tamirciliği

Boya-Apre

Börekçilik Pideci ve lahmacun

Briket tuğla karo taşı imalatçısı

Cephe kaplama

Çadırcılık

Çeyizcilik

Çiçekçilik

Çikolatacılık

Çocuk bakıcılığı

Deniz balıkçılığı

Deniz motorları bakım onarım

Diş protezciliği

Dondurmacı

Dönerci kebap ve Köftecilik

Düz makineci

Eczacı yrd

Emlakçilik

Gözlükçü

Güneş enerji sistemleri imalatçılığı

Haberleşme cihazları bakım onarım satış

66

Hamam sauna işletmeciliği tellaklık

Hasta ve insan bakıcılığı

Hediyelik eşya

Host hosteslik

Hububat işleme (Zahirecilik)

İç mekan Dekorasyon tasarım

İnşaat yalıtım

İnternet cafe işletmeciliği

İş makineleri operatörü

Kahvecilik

Kalorifer ve Buhar kazanı imalatçısı

Kameraman ve yerel medya muhabirliği

Kargo ve kurye hizmetleri

Kartonpiyercilik

Kereste imalatçılığı hızarcılık

Kesim motoru tamirciliği

Kimyevi malzeme satış elemanı

Konservecilik

Kuruyemişçilik

Kültür mantarı yetiştiriciliği

Madeni mobilya

Manifatura ve Mefruşat satış elemanı

Manikür pedikürcülük

Müzik Aletleri yapımcılığı

Nakışçılık

Nakliyeci

Organik tarım

67

Otel ve Pansiyon işletmeciliği

Oto cam

Oto fren

Oto galeri satış elemanı

Oto makas

Oto modifiye

Oto radyatör

Oto yağlama Yıkama

Otomotiv ekzosçusu

Ön muhasebe

Pamuk işlemeciliği

Parfümeri satış elemanı

Perdecilik

Petrol istasyonu pompa elamanı

Polyester Kalıpçılığı

Prefabrik konu üretimi ve montajcılığı

Reklâmcılık

Sanayi makineleri bakım onarım

Seracılık

Sigortacılık ve aracılık hizmetleri

Simitçilik

Spor malzemeleri ve spor aletleri satış elemanı

Takı tasarım

Tekstil Laborantlığı

Test ve Ölçü Aletleri

Tıbbi Cihazlar Bakım onarım

Triko ovarlak ve Rameyözcü

68

Tuğla ve Kiremit üretimi

Tuhafiye satış elemanı

Yangın Söndürme cihazları imalat dolum ve bakım

Yaşlı ve hasta bakım elamanlığı

Yorgancılık

Yufkacılık

Zeytin işlemeciliği

Zirai ilaçlar satış elemanı

Zücaciye satış elemanı

Doktor yardımcılığı

Mesleki Eğitim merkezlerinin olduğu il ilçe merkezlerinden gelen talepler,

Türkiye İşveren Sendikasının, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve

Sanatkârları Konfederasyonun değerli katkıları ile Mesleki Eğitim Merkezlerinde revize

edilmesi, yeni açılması istenilen bölümlerdir.

Kapanması İstenilen Bölümler

Ağaç oymacılığı

Ahşap karoserciliği

Ahşap tekne yapımı

Anahtar ve çilingircilik

Avize imalatçısı

Barmen

Büro makineleri teknik servisçiliği

Cam ürün üretimi

Çanta sarraciye

Çini Dekorlama

Deri işlemeciliği

Dokuma

Dökümcülük

69

Endüstriyel modelleme

Harita ve kadostra

Isıl işlemler

İplikçilik

Kağıt üretimi

Kalorifercilik

Kat elemanı

Kesimcilik

Kirkitli dokuma

Kuru temizleme

Makine Ressamlığı

Metal levha işlemeci

Metal levha işlemeciliği

Mobilya iskeletçiliği

Model ve kalıp hazırlama

Örmeci

Plastik işlemeciliği

Restarasyon

Saat tamirciliği

Sayacı

Seramik Dekorlama

Seramik şekillendirme

Sıcak demircilik

Tarım alet ve makineleri bakım onarım

Taşlama ve alet bilemeciliği

Tekstil terbiye

Üst yüzey işlemeciliği

Vargel planya

Yapı teknik ressamlığı (Mekanik)

70

Yapı teknik ressamlığı (Statik)

Mesleki Eğitim merkezlerinin olduğu il ilçe merkezlerinden gelen kapanması

istenilen bölümlerdir. Gelen talepler içinden birleştirilmesi ve revize edilmesi uygun

görülenler yukarıda verilmiştir. Revize edilmesi gereken alanların dışında kapanması

istenilen alanlarda bölgesel taleplerin ve özelliklerin öne çıktığı görülmektedir. Bütün

bölgelerimizden gelen talepler incelendiğinde:

Avize imalatçısı

Kuru temizleme

Makine Ressamlığı

Restorasyon

Saat tamirciliği

Yapı teknik ressamlığı (Mekanik)

Yapı teknik ressamlığı (Statik)

alanlarının kapanması görüşü ortaya çıkmaktadır..

Bir ülkenin istihdam sorunlarının çözülebilmesi yeterli düzeyde kaynaklara sahip

olmak kadar, bu sorunların çözümüne dair rasyonel politikalar oluşturulmasına da

bağlıdır. Bu rasyonel politikaların oluşturulması ve uygulanabilmesi, işgücü piyasasının

işleyişi ile yakından ilgili kuruluşlar arasında bir işbirliğinin sağlanabilmesine yakından

bağlıdır. İl düzeyinde yürütülecek çalışmalar sosyal diyalog ve bilimsel yöntemlerle il

istihdam kurulları ve İl mesleki Eğitim kurullarının ortaklaşa yapacakları faaliyetlerle

belirlenmelidir. Veri kaynaklarının işbirliği ile nüfus, istihdam, issizlik, ekonomik

faaliyetler, yatırımlar, eğitim gibi çeşitli alanları kapsayan bir ortak veri tabanı ve

“İşgücü Piyasası Bilgi Sistemi” kurulmalıdır. İl bazında açılacak bölümler İl Mesleki

Eğitim kurullarınca işgücü piyasası göstergelerine göre açılmalıdır.

Ülkemizde iş piyasasında aşırı uzmanlaşma sözkonusudur. Bir meslek dalının

standardında belirtilen bir çok alt iş ve işlem bağımsız bir meslek olarak iş piyasasında

icra edilebilmektedir. Örneğin: İş piyasasında cilt bakımı ve güzellik uzmanlığı meslek

dalının alt iş ve işlemleri arasında yer alan epilasyon, ağda, manikür pedikür gibi işleri

ayrı bir iş olarak gerçekleştiren işyeri sahibi ya da ücretli çalışan pek çok kişi

71

bulunmaktadır. Yine aşcılık meslek dalının içinde yer alan dönerci, kebapçı, tantunici,

ciğerci, köfteci vb. bir çok meslek tek tek iş piyasasında yer almakta bu kişilerin

yaptıkları işlerle ilgili belge alamamaktadır. Bu sorunun çözümü için, kapsama alınan

meslek dallarının program içeriklerinin net konması ve alt uzmanlaşması olan meslek

dallarının netleştirilmesi gerekir. Bir meslek dalının tümüne ait modülleri almadan, o

mesleğin alt iş ve işlemlerinden bir ya da bir kaçına ait modülleri alarak kısa sürede

sertifika veya belge sahibi olmalarının yolu açılmalıdır. Alınan sertifika veya belgeler iş

piyasasında geçerli olmalıdır. Kişiler istekleri ve ihtiyaçları dışında bir meslek dalına ait

tüm modülleri alarak belge sahibi olma zorunda bırakılmamalıdır. Dönercilik yapmak

isteyen bir kişinin aşçılık, ağdacılık yapmak isteyen bir kişinin cilt bakımı ve güzellik

uzmanlığı meslek dalının tümünü alması gerekmeden iş piyasasının ihtiyacına uygun

esnek bir eğitim sistemi kurulmalıdır.

Meslek eğitiminde, iş başında eğitim gibi uygulamalar yanında, uzaktan eğitimin

güç ve olanakları da işe koşularak, eğitim ortamlarına ilişkin zenginlik ve bütünleşme

sağlanmalıdır. Bu amaçla bilgi ve iletişim teknolojilerine ağırlık verilmeli; özellikle

yüksek maliyet gerektiren eğitim programlarında simülasyon uygulamalarına yaygınlık

kazandırılmalıdır

Toplumda en büyük sosyal dışlanma, insanın eğitiminden ve istihdamdan

yoksun bırakılmasıdır. Amaç ülkemizde iş gücünü oluşturan 15-65 yaş arası 49 000 000

milyon kişiye muhakkak bir meslek kazandırmak ve o meslekten ihtiyaçlarını

karşılayacak iş bulmaktır. Bunun yanında hobi olarak yapabilecekleri ikinci bir meslek

öğretmek alt amaç olmalıdır.

Ülkemizde Temel Eğitim 8 yıldır. Temel eğitimden sonra öğrenciler istedikleri okula

gidebilmektedirler. Meslek Lisesine giden bir öğrenci 3 yıl sonra burayı bitirdiğinde ustalık

belgesi imtihanına girmeye hak kazanmaktadır. Oysaki Çıraklık Eğitim Merkezine giden bir

öğrenci 3 yıl sonra ancak kalfalık imtihanına girebilmektedir. Belgeyi aldıktan sonra eğitimine

devam ederse 3 yıl sonra ustalık imtihanına girmeye hak kazanacaktır. Burada kayıp bir 3 yıl

vardır. Çıraklık Eğitimi okullarında çıraklık ve kalfalık sürelerinin tekrar gözden geçirilmesi

gerekmektedir. Meslekler itibarıyla 3 yıldan daha az süreli çıraklık eğitimine imkân

sağlanmalıdır.

72

Kalfalık ve ustalık belgesine sahip olacakların toplumdaki statülerinin

yükseltilmesi gerekmektedir. İş başvuru evraklarında "Çıraklık Eğitimi ustalık belgesi

sahibidir" seçeneğinin bulunması sağlanmalıdır. (Eğitimciler ve işverenlere göre

çıraklık eğitim sisteminin başlıca problemleri ve çözüm önerileri Akif TOK Marmara

üniversitesi Fen bilimleri enstitüsü)

Ülkeler, kendi halklarının refah düzeyini yükseltmek amacıyla gayret

göstermekte ve hızlı kalkınmanın yollarını aramaktadırlar. Hızlı kalkınma ise ülkenin

ekonomik ve sosyal yapısının daha fazla üretim artışı sağlayacak şekilde yeniden

yapılandırılması ile mümkün hale gelebilir. Üretimin artması ve sürdürülebilir olması,

üretim faktörlerinin harekete geçirilmesi ve kaynakların etkin olarak kullanılmasını

gerekli kılmaktadır. Bu ise yetişmiş insan gücüne sahip olmakla sağlanabilir.

Nitelikli insan gücüne sahip olmak, ekonomik ve sosyal kalkınmada çok önemli

yere sahiptir. Yeni buluşlar, teknolojik gelişme, üretimde verimlilik ve kaynakların

etkin ve rasyonel kullanımı nitelikli iş gücüne sahip olmakla imkân dâhilindedir.

Nitelikli insan gücü yetiştirilmesi ise bütün ülkelerde örgün ve yaygın mesleki eğitim

kurumları marifetiyle yapılmaktadır. ( TİSK ve TÜRK-İŞ Eğitim ve İstihdamda Etkinli

Arttırma Projesi)

1980’li yılların sonunda çıraklık eğitimine devam edenlerin sayısında hızlı bir

yükselme yaşanmıştır. 1985-1986 öğretim yılında 8.620 olan çıraklık eğitimine devam

edenlerin sayısı, 1989-1990 öğretim yılında 121.596’ya yükselmiştir. Aynı yıl Milli

Eğitim Bakanı’nın 1990 Yılı Bütçe Konuşması’nda 1992 yılı sonunda çıraklık eğitimine

devam edeceklerin sayısının 525.000 olarak hedeflendiği belirtilmiştir. Bu yıllarda

çıraklık eğitiminin sistem içerisinde meslek liseleri kadar ağırlığı olan bir eğitim türü

olarak düşünüldüğü, ortaöğretim kurumlarında ulaşılamayan mesleki ve teknik eğitime

ilişkin hedeflerin çıraklık eğitimi yoluyla kapatılmasının tasarlandığı söylenebilir.

Ancak, 1990’lı yılların ortalarında çıraklık eğitimine devam edenlerin sayısındaki artış

durmuş, 2000’li yıllardan itibaren de azalma eğilimine girmiştir.

Mevcut bölümler tekrar gözden geçirilerek revize edilmeli, öğrenim

seviyelerinin tekrar düzenlenmeli ve yurt sathında mesleki eğitim merkezlerinin sayıları

arttırılmalıdır. Çıraklık yaşındaki bütün nüfusumuzun muhakkak mesleki eğitim

kapsamında bir meslek sahibi olması projeleriyle çok kısa zamanda Mesleki Eğitim

73

Merkezlerinin eğitim seviyeleri günümüz iş piyasasının ihtiyaçlarına cevap verecek sayı

ve nitelikte olmalıdır. Hedef 1.000.000 (Bir Milyon ) öğrenci olmalıdır. Bu uçuk ve

gerçekleşmesi zor hedef değildir.

KAYNAKÇA

Alkan, C. Doğan, H. ve Sezgin, İ. (2001) Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Milli Eğitim Bakanlığı. (2005) Mesleki ve Teknik Eğitimin Tarihçesi. Ankara Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.

TİSK ve TÜRK-İŞ (2006) Eğitim ve İstihdamda Etkinlik Artırma Projesi İl Mesleki <eğitim Kurulu ve İl İstihdam Kurulu Temsilcilerine Yönelik Eğitim Seti Ankara Yorum Matbaacılık

TİSK ve TÜRK-İŞ (2007) Yerel Düzeyde İşgücü Piyasasını İzleme ve Yönlendirme Mekanizmalarının Etkinleştirme Projesi “İl Düzeyinde İşgücü Piyasasını İzleme Rehberi”

Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü (2002) Türk Mesleki Eğitim Uzman ve Yönetici Kadrosunun Federal Almanya Mesleki İnceleme Gezisi

Metin C. (tarihsiz) Ankara’da “ahiler yönetimi (1290-1354)” meselesi http://www.e-tarih.org/makaleler.php?sayfa=makaledetay&makaleno=1165 adresinden alınmıştır

Arı M., Balcı S., Taplamacıoğlu M.C. Mühendislik Eğitimini de İlgilendiren, Küresel Ekonomiye Uygun Mesleki ve Teknik Eğitim http://www.emo.org.tr/ekler/4f5f4071faca32a_ek.doc Çankırı Meslek Yüksekokulu, Ankara Üniversitesi, Çankırı adresinden alınmıştır

Kocatürk F. (2007) Ab Ülkelerinde Mesleki Eğitim Sistemlerine İlişkin Yaklaşımlar Ve Türkiye İçin Uyum Analizi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü) Ankara:

TOK A. (2001) Eğitimciler ve işverenlere göre çıraklık eğitim sisteminin başlıca problemleri ve çözüm önerileri Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Marmara üniversitesi Fen bilimleri enstitüsü)

Yıldırım, Ş. (1992). Çıraklık Eğitim Merkezlerinde 3308 Sayılı Yasaya Göre Yapılan Eğitimin Değerlendirilmesi. (A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü). Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi

Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitimi Genel Müdürlüğü http://cygm.meb.gov.tr/

Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi http://megep.meb.gov.tr/

Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Sayımı http://www.tuik.gov.tr/

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşkur Genel Müdürlüğü Açık İş ve Kayıtlı İşçi sayıları http://www.iskur.gov.tr/

74

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Kayıtlı İşyeri ve Çalışanlar http://www.ssk.gov.tr