PROBLEMATIKA IZBORA ODGOVARAJUĆE KABELSKE STOPICE U ODNOSU NA OBLIK VODIČA

KABELTECH d.o.o. / Ferde Hauptmana 7 / 71000 SarajevoTel: 033 713 060 Fax: 033 713 063 email: info@kabeltech.co.ba

www.kabeltech.co.ba

PROBLEMATIKA IZBORA ODGOVARAJUĆE KABELSKE STOPICE U

ODNOSU NA OBLIK VODIČA

Prilikom prešanja cjevastih kabelskih stopica ili nastavnih čahura na vodiče potrebno je izabrati odgovarajuću stopicu ili čahuru i odgovarajući način prešanja. Cilj prešanja je ostvarivanje zadovoljavajućeg električnog i mehaničkog spoja te sprečavanje kapilarnog uvlačenja vlage u vodič. Iz tih razloga potrebno je da kabelska stopica ili čahura svojim unutarnjim promjerom bude što bliže vanjskom promjeru vodiča tako da se prilikom prešanja ostvari jednoliki metalni spoj po cijelom presjeku. Obzirom na različite oblike i strukture vodiča to nije uvijek jednostavno postići pa su za različite vrste vodiča razvijene različite vrste kabelskih stopica i različiti načini prešanja.

Vrste vodiča obzirom na strukturu i oblik

1. Masivni vodič

Masivni vodič okruglog je oblika i jednolike je strukture po cijelom presjeku. Od svih vodiča, masivni vodič ima najmanji promjer za isti presjek.

2. Višežični vodič

Pojam višežičnog vodiča općenito označava pojam snopa tanjih vodiča koji su zajedno sukani u istom smjeru, a bez obzira na geometrijski odnos pojedinih vodiča u snopu.

3. Višežično uže

Vodič oblika višežičnog užeta sastoji se od nekoliko sukanih snopova koji su zajedno koncetrično sukani u istom smjeru. Višežično uže opisuje se brojem vodiča u pojedinom snopu i brojem snopova u užetu. Razlikujemo mnogožično uže , kod kojeg su pojedini vodiči deblji i krući, te finožičnu uzicu kod koje su pojedinačni vodiči tanji i fleksibilniji. Finožična uzica za isti presjek ima veći promjer od mnogožičnog užeta.

4. Sektorski vodič

Sektorski vodič je višežični vodič čiji oblik otprilike odgovara presjeku trećine ili četvrtine kruga. Koristi se u višežilnim kabelima da se smanji vanjski promjer kabela.

5. Segmentni vodič

Segmentni vodič je okrugli sukani višežični vodič koji se sastoji od tri ili četiri sektorska segmenta koji su međusobno nepotpuno izolirani. Takvom konstrukcijom vodiča postiže se manja impedancija vodiča zbog smanjenja skin-efekta.

6. Prstenasti vodič

Prstenasti vodič je višežični vodič čije su pojedinčne žice sukane oko jezgre. Jezgra se izrađuje od nevodljivih ili slabo vodljivih materijala. Takvom konstrukcijom vodiča postiže se manja impedancija vodiča za isti presjek vodiča zbog smanjenja skin-efekta u sredini vodiča.Takav vodič ima puno veći promjer od ostalih vodiča istog presjeka.

7. Valjani vodič

Valjani ( kompaktirani vodič) je okrugli ili sektorski sukani snop koji ima sve slojeve sukane u istom smjeru. Prije sukanja svaka žica se oblikuje u trapezoidni oblik tako da sukani snop ima idealni oblik kruga ili kružnog sektora. takvom obradom osigurava se glatka i jednolika površina vodiča i minimalni međuprostor između pojedinih žica. Zgusnuti vodič ima najmanji promjer od svih višežičnih vodiča te se za isti presjek približava promjeru masivnog vodiča.

8. Zgusnuti vodič

Zgusnuti (komprimirani vodič) je međukorak između standardnog koncentričnog višežičnog vodiča i valjanog okruglog vodiča. Njihova usporedba prikazana je na slici:

višežični vodič zgusnuti vodič valjani vodič

Kod koncentričnog višežičnog vodiča svaka pojedina žica je okruglog oblika te unutar snopa postoji značajan prazan prostor. Zgusnuti vodič izrađuje se tako da se koncentrični višežični vodič provodi kroz alat koji ga stišće na manji promjer čime blago deformira pojedine žice te «istiskuje» prazan prostor među žicama.

Obrada koncentričnih zgusnutih i valjanih vodiča

Kabelske stopice i čahure izrađuju se prema dimenzijama standardnih višežičnih

koncentričnih vodiča. Obzirom da zgusnuti i valjani koncentrični vodiči imaju manji promjer za isti presjek, preporuča se da se prije prešanja odgovarajuće stopice ili spojne čahure na kraj vodiča zapreša prilagodna čahura tipa VHR ili VHD (ovisno od tipa stopice koja se misli prešati). Time se osigurava da promjer završetka vodiča odgovara unutarnjem promjeru kabelske stopice ili nastavne čahure.

Prilagodne čahure VHR i VHD prešaju se uz pomoć umetaka za zaokruživanje .

Obrada sektorskih vodiča

Sektorski vodiči nemaju kružni oblik te ih treba «zaokružiti» prije stavljanja i prešanja kabelske stopice ili spojne čahure.

Kod bakrenih sektorskih vodiča, bez obzira da li su valjani ili zgusnuti, prepruča se umetanje i prešanje prilagodne sektorske čahure VHR 3 ili VHR 4 odnosno VHD 3 ili VHD 4 (zavisno o obliku sektora i tipu stopice). Time se osigurava da se bakreni snop ne rasplete u postupku zaokruživanja.

Prilagodne čahure VHR 3 , VHR 4, VHD 3 i VHD 4 prešaju se uz pomoć umetaka za zaokruživanje .

Postupak zaokruživanja bakrenih sektorskih vodiča:

1. Odsjeći vodič na mjeru pazeći pri tom da se na mjestu reza deformira što je manje moguće.

2. Oguliti izolaciju vodiča na mjeru potrebnu za kasnije prešanje kabelske stopice ili nastavne čahure

3. Staviti prilagodnu čahuru tako da se poravnaju rub čahure sa odrezanim rubom vodiča 4. Postaviti vodič sa prilagodnom čahurom u alat za zaokruživanje prema slici:

5. - izvesti prvo prešanje iz položaja prema slici

- zakrenuti vodič za 90° i izvršiti drugo prešanje - zakrenuti vodič za 30° i izvršiti završno prešanje - po potrebi još jednom zakrenuti vodič za 30° i izvršiti završno prešanje

Nakon tako obrađenog završetka vodiča može se staviti i prešati kabelska stopica ili

čahura . Aluminijski sektorski vodiči zbog svoje podatnosti mogu se zaokruživati bez upotrebe

prilagodnih čahura uz isti postupak.

Obrada finožičnih vodiča

Finožični vodiči izrađuju se u obliku višežičnog vodiča i višežičnog užeta. Promjer

finožičnog vodiča ovisi o broju i promjeru pojedinih žica u snopu kao i o usponskom kutu sukanja pojedinih žica i snopova. Zato su moguće vrlo velike razlike u vanjskom promjeru pojedinih finožičanih vodiča za isti presjek. Za finožičane vodiče izrađuju se posebne kabelske stopice koje svojim oblikom olakšavaju uvođenje vodiča u stopicu koje imaju oznaku «F».

Takove stopice se u principu mogu prešati šesterokutno ukoliko se radi o finožičnom vodiču sa debljim pojedinim žicama te ako njegov vanjski promjer približno odgovara unutarnjem promjeru kabelske stopice. Moguć problem kod šesterokutnog prešanja stopica za finožične vodiče je taj da zbog ograničenja samog oblika prešanja ne dođe do dovoljne plastične deformacije stopice i vodiča te da se u presjeku ne ostvari potpuni metalni spoj. U svakom slučaju potrebno je izvršiti probu da se ustanovi da li električna i mehanička svojstva spoja vodiča i stopice zadovoljavaju tehničke standarde.

Ukoliko to nije moguće postići, preporuča se prešanje stopice hidrauličkim alatom za duboko utiskivanje sa četiri zuba. Prednost takvog prešanja je da se ostvaruje potpun metalni spoj između vodiča i stopice bez obzira na unutarnju strukturu vodiča. Pri takvom prešanju dolazi do potpune plastične deformacije stopice i vodiča obzirom da nije ograničen hod utisnih zuba nego samo maksimalna sila prešanja.

Alati za prešanje dubokim utiskivanjem s četri zuba