PROBLEMY NORMY I PATOLOGII Opracowała: Monika Haligowska

PROBLEMY NORMY I PATOLOGII

Opracowała: Monika Haligowska

UZALEŻNIENIA A ZACHOWANIA SEKSUALNE

UZALEŻNIENIE OD SEKSU


Pojęcie uzależnienia od seksu zostało wprowadzone do literatury przedmiotu

przez Patricka Carnes’ a.

Oznacza ono patologiczną reakcją, w której dominują zachowania, mające na celu zmianę

nastroju.

Wg Carnes’a jest wynikiem postępującego procesu mającego swój początek we wczesnych

latach życia.


W aktualnie obowiązujących klasyfikacjach diagnostycznych - ICD – 10 i DSM – IV, nie ma

kategorii: uzależnienie od seksu (hiperseksualizm).

Można je jednak diagnozować w ramach bardziej ogólnej kategorii, jak np. „Inne zaburzenia

nawyków i popędów” (ICD – 10).


Na początku lat 80 – tych XXw. Patrick Carnes opisał zachowania osób uzależnionych od seksu

oraz pokazał, że przypominają one objawy cechujące uzależnienie od substancji

psychoaktywnych. Podobne są też mechanizmy powstawania uzależnienia.

Jedyna różnica polega na tym, że seksoholizm jest taką formą uzależnienia, która nie jest związana z

przyjmowaniem jakiejkolwiek substancji chemicznej,

ale z określonym zachowaniem.


Z. Lew-Starowicz następująco definiuje uzależnienie od seksu:

„bardzo duży, nadmierny popęd jest popularnie zwany erotomanią” .

Jest to zaburzenie charakteryzujące się patologicznym nasileniem erotycznych zainteresowań i aktywności

seksualnej.

Seks ma charakter obsesyjny i natrętny. Staje się sensem życia.

Wiąże się to z częstą zmianą partnerów. (…)


Nadmierny popęd – jak zauważa Z. Lew-Starowicz – może przybierać różne formy.

Może to być: intensywna masturbacja o przymusowym charakterze (seks jako natręctwo), uzależnienie od seksu

(popęd i wysoka aktywność seksualna są nie do opanowania, nie można się od nich uwolnić).

Trzeba podkreślić, że seksoholizm nie ma nic wspólnego z nadpobudliwością seksualną, określaną również mianem

nimfomanii, choć symptomy obu są podobne do siebie.

„Seksoholik nie kontroluje swoich zachowań, odbywa stosunki z byle kim i byle gdzie, narażając się przy tym

na niebezpieczeństwo. Nie czerpie przy tym z seksu przyjemności.”

UZALEŻNIENIE OD SEKSU A UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU

FAZY UZALEŻNIENIA

Uzależnienie od seksu Uzależnienie od alkoholu

satysfakcja z czynności seksualnej; picie w celu zredukowania napięcia;

rytualizacja czynności, pojawiają się trudności w osiągnięciu podniecenia bez wykonywania rytuałów;

pojawiają się objawy wstępne, prodromalne – palimpsesty, czyli częściowe lub całkowite zaniki pamięci;

czynniki seksualne przybierają charakter kompulsywny;

pojawiają się objawy abstynencyjne;

zanika umiejętność kontrolowania zachowań, myśli i rytuałów seksualnych

występują ciągi alkoholowe, tzw. błędne koło, w których są zatrucia alkoholowe, lęki, drżączki;


Proces uzależnienia przebiega etapowo, a na jego zaistnienie wpływają: patologia rodzinna cechy kultury

zachodniej.

Etapy rozwoju uzależnienia:

1) faza podatności,

2) faza inicjacji,

3) faza uzależnienia.

Elementy, które wpływają na powstanie uzależnienia dot. wpływu wzorów kulturowych, rówieśników, rodziców, traumatycznych wydarzeń, podłoża genetycznego i neurochemicznego, metod

radzenia sobie.

FAZY POWSTANIA UZALEŻNIENIA OD SEKSU

1) satysfakcja z czynności seksualnej,

2) rytualizacja czynności seksualnej – trudno osiągnąć podniecenie bez pewnych rytuałów / specyficznych gadżetów;

3) czynności seksualne przybierają charakter kompulsywny – w sytuacji np. napięcia emocjonalnego potrzeba podjęcia zachowania seksualnego staje się przymusem;

4) zanika zdolność kontrolowania zachowań, myśli i rytuałów seksualnych;


Do uzależnienia prowadzi – zdaniem Carnes’a – specyficzna droga rozwojowa, która zakorzeniona jest w uczuciu wstydu, utrwala jego przeżywanie

w późniejszym funkcjonowaniu poprzez powtarzanie zachowań seksualnych.

„Wstyd wynika z uzależnienia. Wstyd prowadzi do uzależnienia”.

ROZWÓJ UZALEŻNIENIA OD SEKSUwg P. Carnes’a

• czynniki kulturowe, • czynniki rodzinne: specyficzne traktowanie dziecka przez środowisko rodzinne, które jest wobec niego mało wspierające, stawia mu nierealistyczne oczekiwania, nie wzmacnia jego naturalnych tendencji rozwojowych, zawstydza dziecko, kiedy próbuje wyrazić swoje potrzeby;

Carnes: „ Erotomania w swojej istocie nie dotyczy seksu, ale wywodzącego się z dzieciństwa uczucia osamotnienia

i bezwartościowości”.

• cechy psychiczne: przymus bycia doskonałym, miłość warunkowa wg zasady: „na miłość trzeba zasłużyć”;

BŁĘDNE KOŁO W UZALEŻNIENIU OD SEKSU

Napięcie związane z kontrolą zachowań w celu bycia doskonałym, warunkowo kochanym w konsekwencji

prowadzi do stanu załamania, które powoduje seksualne „uruchomienie”.

Po osiągnięciu szybkiego rozładowania poprzez orgazm powraca wstyd.

Orgazm silnie wzmacnia powtarzalność zachowania, a wstyd poczucie klęski, co prowadzi do dalszych

załamań i szukania ulgi w kompulsji.

PUŁAPKA UZALEŻNIENIA

W pułapkę uzależnienia umysł wpada przez znaczne obniżenie napięcia emocjonalnego w wyniku zachowań

seksualnych.

Rozładowywanie napięcia poprzez zachowania seksualne, które dają dużą gratyfikację, staje się coraz

większym przymusem.

Wraz z pojawieniem się świadomości: „jestem uzależniony”, wzrasta poziom stresu, który domaga się

rozładowania. A w subiektywnym odczuciu seksoholika najbardziej

skutecznym sposobem na stres jest zachowanie seksualne. Tak działa BŁĘDNE KOŁO.

CHARAKTERYSTYKA OSÓB UZALEŻNIONYCH OD SEKSU

- opis pacjentów dokonany przez P. Carnes’a

• nadmierna koncentracja na seksie,

• utrata kontroli nad swoimi zachowaniami seksualnymi,

• poczucie beznadziejności,

• poczucie wstydu dot. tego, co robią – a mimo to nie mogą przestać (przymus),

• dla seksu gotowi są poświęcić rodzinę, pracę, zdrowie,

• seks staje się dla nich potrzebą tak silną, jak u alkoholika chęć napicia się;

ROZPOZNAWANIE UZALEŻNIENIA OD SEKSU

w oparciu o kryteria diagnostyczne ICD – 10

• silna potrzeba lub poczucie przymusu realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem,

• subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z seksem, tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od kompulsywnych zachowań związanych z seksem oraz nad częstotliwością tych zachowań,



• występowanie, przy próbach ograniczenia możliwości realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą pojawienia się możliwości ich realizowania,

• poświęcanie coraz większej ilości czasu na kompulsywne zachowania związane z seksem w celu uzyskania zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie,



• postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz kompulsywnych zachowań związanych z seksem,

• kontynuowanie kompulsywnych zachowań związanych z seksem pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, zdrowotnych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z kompulsywnymi zachowaniami związanymi z seksem.

Rozpoznanie stawia się wówczas, gdy w okresie ostatniego roku stwierdzono obecność co najmniej trzech ww. objawów.

SKUTKI SEKSOHOLIZMU

• odsunięcie się od rodziny i przyjaciół, bo nie mogą się z nimi podzielić swoim seksualnym cierpieniem, utrata partnera, rodziny, traumatyczne przeżycia dzieci (w życiu dorosłym – możliwe trudności w przeżywaniu swojej płciowości) ;

• córka seksoholika może się bać nawiązania głębszych relacji z mężczyzną, ponieważ na każdego będzie patrzeć przez pryzmat problemów seksualnych swojego ojca;

• depresja z myślami samobójczymi, zaburzenia orientacji seksualnej, obniżona samoocena;

SKUTKI SEKSOHOLIZMU

• cierpienie osoby uzależnionej i jej bliskich;

• problemy finansowe;

• ryzyko popełnienia przestępstw seksualnych (gwałty, molestowanie dzieci);

• szukając rozkoszy w „ekstremalnych” formach seksu, mogą stracić życie (np. okręcenie sobie szyi sznurem, aby doświadczyć „odlotowego” orgazmu);

• problemy zdrowotne: choroby weneryczne, HIV/AIDS;

SEKSOHOLIZM A POPĘD

Seksoholizmu nie należy utożsamiać z nadmiernym popędem płciowym, czyli erotomanią (u pań –

nimfomania, u panów – satyriasis).

Odczuwanie przez daną osobę nadmiernego popędu seksualnego nie oznacza jeszcze, że zachodzą

mechanizmy typowe dla uzależnienia.

Wzmożony popęd seksualny nie jest niczym niezwykłym np. dla osób młodych, zwł. pod koniec okresu

dojrzewania.

Może on być także wynikiem: zaburzeń neurologicznych, zaburzeń osobowości, zaburzeń nerwicowych, chorób psychicznych

(manii, schizofrenii), działania leków.

ZJAWISKO WSPÓŁUZALEŻNIENIA

P. Carnes zwraca uwagę na istotną rolę życiowych partnerów osób uzależnionych od seksu w procesie

trwania w uzależnieniu (współuzależnienie).

Współuzależnieni często pozostają w niszczącym dla nich samych związku.

Cechy wskazujące na współuzależnienie:

- nadmierna odpowiedzialność, - ugodowość, - obsesyjne zaabsorbowanie, - utrata siebie,- seksualna reaktywność, - manipulowanie, - emocjonalny zamęt, - zaprzeczanie, - obwinianie z karaniem siebie, - zmowa,

SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE A SEKS

• Dwustronne powiązane pomiędzy mechanizmami prowadzącymi do powstawania zaburzeń seksualnych i stosowaniem substancji psychoaktywnych.

• Lęk, napięcie, wstyd towarzyszące problemom seksualnym mogą „pchać” daną osobę do sięgania po używki w celu ich zmniejszenia / pokonania.

• Drugi motyw: dążenie do wzmocnienia doznań seksualnych (marihuana, amfetamina, ecstasy, kokaina, leki uspokajające).

• Pozytywne efekty działania ww. substancji na aktywność seksualną z czasem zanikają, ustępując efektom negatywnym.

SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE A SEKS

• Badania Kafki i Prentky (1994, 1998, 2002r.) wskazują na to, że wśród osób hiperseksualnych 25 – 38,9 % nadużywa środki psychoaktywne.

• Badania Black i wsp. (1997): 64% zaburzenia w używaniu środków psychoaktywnych.

• Badania Raymonda i wsp. (2003): 71 % osób nadużywa substancji psychoaktywnych.

• Badania Petrucelli i wsp. (2004): 42 % uzależnionych od narkotyków, 28 % pracoholizm, 26 % kompulsywne zakupy, 5 % gry hazardowe.

• Seksoholizm często towarzyszy narkomanii lub odstawieniu narkotyków. Seksoholizm często rozwija się jako rodzaj uzależnienia zastępczego.

SEKSOHOLIZM JAKO PRZEJAW INNYCH ZABURZEŃ

• zaburzenia osobowości: - osobowość borderline, - osobowość zależna, - osobowość histrioniczna;

• zaburzenia obsesyjno – kompulsywna;

• parafilie

LITERATURA:

A. Bilejczyk (2009). W pułapce seksu. Charaktery nr 5.

P. Carnes (2001). Od nałogu do miłości. Jak wyzwolić się z uzależnienia od seksu i odnaleźć prawdziwe uczucie. Poznań Media Rodzina.

P.M. Kafka (2005). Zaburzenia o charakterze parafilijnym. Nieparafilijna nadaktywność seksualna oraz seksualna kompulsja (nałóg) w: S.R. Leiblum, R.C. Rosen (red.). Terapia zaburzeń seksualnych. Gdańsk GWP.

J. Kurpisz i wsp. (2012). Hiperseksualność – między uzależnieniem, kompulsją a dysregulacją systemu kontroli zachowania. Przegląd Seksuologiczny nr 31.

Z. Lew – Starowicz 92004). Seks w sieci i nie tylko… Kraków Wyd. Medyczne.

B. Woronowicz (2009) Uzależnienie. Geneza, terapia, powrót do zdrowia. Poznań Media Rodzina.

A. Zaborska (2004). Nałogowe zachowania studentów uzależnionych od seksu. Świat Problemów nr 3.

KOMERCJA SEKSUALNA:

PROSTYTUCJA

PROSTYTUCJA

• Zjawisko o skali społecznej, które w ostatnich latach przeszło swoistą ewolucję, sprawiając, że głównym jego motywem są korzyści materialne.

• Z. Lew – Starowicz: „różnorodne w formie kontakty hetero – i homoseksualne uprawiane w celach zarobkowych z większą liczbą osób. Stosunek prostytucyjny traktowany jest w kategoriach rzeczowych (usługowych) i wyklucza więź emocjonalną”.

• Prostytucja: usługa / ciało osoby prostytuującej się: towar.

PROSTYTUCJA

• akt prostytucji opiera się na seksualności, bez elementów erotyzmu;

• stosunek prostytucyjny ma charakter społeczno – rzeczowy;

• istnieje ścisły związek między pornografią a prostytucją;

• prostytucja w Polsce nie jest karalna, ale nie jest też zalegalizowana; karane jest natomiast nakłanianie innej osoby do uprawiania prostytucji – stręczycielstwo (art. 203 kk), czerpanie korzyści z cudzego prostytuowania się – sutenerstwo (art. 204 kk);

ELEMENTY SKŁADAJĄCE SIĘ NA POJĘCIE PROSTYTUCJI:

• brak więzi emocjonalnej między partnerami,

• brak wzajemnych związków między sferą zachowania a emocjonalną w trakcie aktu seksualnego,

• pobieranie wynagrodzenia finansowego za usługi o charakterze seksualnym,

• traktowanie swojego ciała jako „narzędzia pracy”; świadomość osoby świadczącej usługę seksualną, że jest to sposób zarobkowania;

(Sztobryn – Giercuszkiewicz, 2004)

ETIOLOGIA PROSTYTUCJIWg McCaghy (1976r.)

Trzy czynniki sprzyjają rozwojowi prostytucji:

1) wczesne podjęcie współżycia (10 – 13 lat);

2) przyswojenie werbalnych motywów korzystnych dla prostytucji (kontakt z prostytutkami i trybem ich życia);

3) zauważanie wysokich korzyści finansowych;

(Pastawa – Wojciechowska, 1999)

PRZEJAWY I FORMY PROSTYTUCJI

• PODZIAŁ WG PŁCI, WIEKU OSÓB PROSTYTUUJĄCYCH SIĘ: - mężczyźni, kobiety, dzieci; - homoseksualna, heteroseksualna, biseksualna;

• PODZIAŁ DOT. WOLI OSOBY PROSTYTUUJACEJ SIĘ: - dobrowolna, przymusowa;

• PODZIAŁ DOT. SPOSOBU ZORGANIZOWANIA: - indywidualnie, pod opieką sutenera, w ramach agencji towarzyskiej;

• PODZIAŁ DOT. MIEJSCA UPRAWIANIA PROSTYTUCJI: - lokalowa, hotelowa, uliczna, telefoniczna, internetowa;

• PODZIAŁ DOT. FORM PŁACENIA ZA USŁUGĘ: - pieniądze, opłaty np. za mieszkanie, pokrycie kosztów wakacji, drogie prezenty, awans, załatwienie pracy;

SPONSORING

W ostatnich latach gwałtownie wzrasta skala zjawiska sponsoringu, które polega na tym, że młode kobiety,

uczennice, studentki, młode kobiety bez pracy, prostytuują się tylko z jednym partnerem – sponsorem.

Coraz bardziej popularne staje się również utrzymywanie młodych mężczyzn przez samotne, bogate dojrzałe kobiety.

Ww. osoby często uprawiają prostytucję okresowo, aby zdobyć środki finansowe na cele osobiste

i konsumpcyjne. Wybierają właśnie taki sposób zarobienia pieniędzy, ponieważ nie wymaga on zbyt dużo czasu.

PROSTYTUCJA I ZJAWISKA TOWARZYSZĄCE

• PROSTYTUCJA HOMOSEKSUALNA: uprawiają ją głównie młodzi mężczyźni – 70 – 90 %; badania M. Świecha (2007): - 50 % badanych zadeklarowało swoją orientację jako homoseksualną; ich klienci byli zarówno żonaci, jaki i samotni; - wykonywaniu usług seksualnych towarzyszył alkohol; - wzrost prostytucji weekendowej z udziałem chłopców;

• na początku XXI w. w Polsce liczba osób prostytuujących się wynosiła: 10 000 – 12 000 (dane szacunkowe policji); dane nie dot.: call girls, kobiet działających przez internet, uprawiających sponsoring, dam do towarzystwa;

PROSTYTUCJA I ZJAWISKA TOWARZYSZĄCE

• wyniki wielu badań potwierdzają, że podczas pracy spora liczba osób prostytuujących się sięga po używki: alkohol, narkotyki, leki uspokajające;

- 51 % osób pracowała co najmniej raz pod wpływem alkoholu, a 11 % sięgało po narkotyki;

• osoby świadczące usługi seksualne używają środki psychotropowe – największą popularnością cieszą się leki uspokajające (ok. 40 % kobiet); eksperymentowały także z narkotykami: amfetamina (35,5%), marihuana/ haszysz (30,4%), kokaina (20,4%), ecstasy (15%); 35 % kobiet pije alkohol przynajmniej raz w tygodniu, a 13 % - codziennie;

POWODYŚWIADCZENIA USŁUG SEKSUALNYCH:

• Badania Z. Izdebskiego i G. Bartosika i A. Kaliwody (2002r.):

a) trudna sytuacja materialna: 61, 3%;b) możliwość zarobku – 17,3 %;c) chęć podniesienia standardu swojego życia – 14,3 %.

- Tylko 2,8 % kobiet uznało, że zostały zmuszone do prostytuowania się.

- Decyzję o ww. sposobie zarobku 37 % kobiet podjęło za namową koleżanki, a 55 % - samodzielnie.

- Aż 86 % kobiet chciałoby zmienić wykonywane zajęcie, a ok. 66 % traktuje aktualny zawód jako tymczasowy.

PRZYCZYNY PROSTYTUCJI

- chęć przeżycia przygody, - głodowa: zarabianie na podstawowe rzeczy, np. jedzenie, - aspiracyjna: zarabianie na luksusowe rzeczy, kosmetyki, - problemy w rodzinie, w najbliższym otoczeniu, - ucieczka z domu,- namowa przez innych, zmuszanie, - uprowadzenie – handel ludźmi,- oszustwo – zwerbowanie do pracy za granicą w charakterze np. kelnerki, hostessy, która okazała się pracą w seksbiznesie, - chęć znalezienia się w innym, lepszym świecie, - problemy finansowe;

PROSTYTUCJA A INNE ZJAWISKA SPOŁECZNE

Obserwuje się interakcje prostytucji z następującymi zjawiskami społecznymi:

- narkomania,- przemoc fizyczna,- nikotynizm, - handel ludźmi, - HIV / AIDS i inne choroby,- zabór mienia,- alkoholizm, - dewiacje seksualne,- mobbing i szantaż;

W większości przypadków ww. patologie społeczne są powiązane ze zorganizowanymi grupami przestępczymi.

PROSTYTUCJA WŚRÓD MŁODYCH LUDZI

• realny problem na świecie: prawie 1,5 mln młodych ludzi wciągniętych jest w prostytucję; zjawisko powszechne w Azji (zwł. Indie, Tajlandia, Chiny, Pakistan, Tajwan), Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej; w Polsce problem ten też narasta–dot.ok.6 – 8 %;

• rocznie w USA ok. 60 000 dzieci i nastolatków wykorzystywanych jest w produkcji filmów pornograficznych;

• ok. 60 % dzieci i młodzieży uciekających z domów rodzinnych, placówek czerpie korzyści ze świadczenia usług seksualnych; (Moczydłowska, 1995)

• głównym motywem prostytucji wśród nieletnich jest motyw ekonomiczny (ubóstwo, nędza); inne przyczyny: narkomania, patologia psychiczna, seksualna; (Lew – Starowicz, 2001)• w wielu przypadkach jest to prostytucja epizodyczna (np. zarobienie pieniędzy na wakacje);

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE PROSTYTUCJI WŚRÓD MŁODYCH LUDZI

• somatyzacja tożsamości: - dbałość o ciało, jego atrakcyjność w celu używania go jako towaru, który pomaga w zdobywaniu pozycji w świecie;

• kultura pozoru: - powierzchowne doznania, konsumpcja, - myślenie o względności wszystkiego, błędnie pojęta tolerancja wobec patologii, - brak autorytetów, - zaburzenia identyfikacji płciowej;

• hedonizm;

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE PROSTYTUCJI WŚRÓD MŁODYCH LUDZI

• ekshibicjonizm społeczny : - sprzedawanie intymności – „iść na całość”, - brak troski o ochronę sfery osobistej, - brak intymności – „wszystko na sprzedaż”, - demokratyzacja seksbiznesu; • cyberspace (przestrzeń społeczna w internecie) : - rzeczywistość wirtualna, w której wszystko jest możliwe; • kultura doznań: - naturalne potrzeby i marzenia młodego człowieka nie są zaspokajane, ale niszczone przez trywialne wzorce podawane przez komercję, - zanik wartości, zagubienie rodziców, konsumpcjonizm;

(Kurzępa, 2001)

NEGATYWNE SKUTKI PROSTYTUCJI DLA OSÓB, KTÓRE ŚWIADCZĄ PŁATNE USŁUGI SEKSUALNE

• trudności w zbudowaniu satysfakcjonującego związku z drugą osobą; pozbawienie się szans na zdrową miłość w przyszłości;

• brak poczucia wolności i świadomość bycia czyjąś własnością;

• ciągły lęk, nerwica, depresja, samoagresja, próby samobójcze;

• niedojrzałość emocjonalna w kwestii poczucia winy;

• uzależnienie od „wygodnego” życia, nieliczenie się z odczuciami drugiej osoby;

• poczucie, że można zerwać z dotychczasową sytuacją, zawodem oraz strach, gdy jest to trudne w realizacji;

(Wojtalik, Olejniczak, 2011)


• niskie poczucie własnej wartości – pojawia się od razu lub z czasem;

• traktują swoje ciało jak rodzaj towaru / przedmiot transakcji; - przestają dbać o zdrowie i osobistą estetykę; - utrata szacunku do samego siebie, - wytworzenie postawy konsumpcyjnej;

• wielość partnerów oraz niebezpieczne zachowania seksualne pozbawia satysfakcji i intymności związanej z kontaktami seksualnymi; problemy ze stałymi partnerami i z założeniem rodziny;

• trudności dot. myślenia o życiu w dalszej perspektywie i o konsekwencjach swojego postępowania;

• poczucie winy;


• życie w dwóch światach, w kłamstwie: duża presja oraz stres przyczynia się do tego, że kłamią, aby ukryć prawdziwy sposób zdobywania pieniędzy;

• narażenie na niebezpieczne sytuacje ze strony klientów: agresję, przemoc, choroby, uwięzienie, co powoduje stres;

• stres jest również spowodowany negatywnymi reakcjami otoczenia (zagrożenie wykluczeniem społecznym, naznaczeniem), co grozi brakiem przystosowania i degradacją osobowości; problem z adaptacją do zmian w otoczeniu;

• zagrożenie ze strony świata przestępczego, konflikty z prawem;

(Wojtalik, Olejniczak, 2011)


SKUTKI ZDROWOTNE

• bardzo wysokie ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową oraz wirusem HIV(Mroczkowski, 1998);

• zagrożenie zmianami nowotworowymi (rak szyjki macicy, okolicy ano – genitalnej, rak szyi);

• niechciana ciąża – wg badań K. Imielińskiego aż 43% badanych kobiet ma już za sobą przynajmniej jeden zabieg usunięcia ciąży; aborcja może prowadzić do bezpłodności oraz powikłań związanych z układem rozrodczym;

• depresja, nerwice, skłonności samobójcze, ryzyko uzależnień;

KONSEKWENCJE PODEJMOWANIA KOMERCYJNYCH USŁUG SEKSUALNYCH W PRZYPADKU MŁODYCH LUDZI

• dotyczą zdrowia danej osoby we wszystkich jego aspektach;

• możliwy wpływ podejmowanych stosunków homoseksualnych na orientację seksualną dorosłych mężczyzn;

• utrata lub zakłócenie prawidłowych kontaktów z rodzeństwem oraz rodzicami; ucieczki z domu, osamotnienie;

• zaniedbywanie obowiązków szkolnych;

• zagrożenia w środowisku rówieśniczym: ich zachowanie może stać się wzorem do naśladowania dla innych młodych ludzi; oswajanie się z patologią, uznawanie takich zachowań za coś „normalnego”; (Wojtalik, Olejniczak, 2011)

„Zjawisko komercyjnych usług seksualnych oraz pozostałych

związanych z nim patologii społecznych wiąże się ze wzrostem wulgarności,

brutalności, agresją oraz uprzedmiotowieniem człowieka.”

(Wojtalik, Olejniczak, 2011, s. 34)

ZJAWISKO PROSTYTUCJI WŚRÓD KOBIET

W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)

• grupa badawcza: 240 kobiet

• WIEK: - najliczniejsza grupa: 19 – 25 lat: 51,25%, 13 – 15 lat: 1,25 %, 16 – 18 lat: 5,42%, 26 – 30 lat: 33,33 %, 31 – 37: 8,75 %,

• STAN CYWILNY: - najliczniejsza grupa: kobiety stanu wolnego, w tym rozwódki i kobiety w separacji: 81,67 % mężatki: 14,58%

ZJAWISKO PROSTYTUCJI WŚRÓD KOBIET W ŚWIETLE BADAŃ Z. IZDEBSKIEGO

I A. KONARKOWSKIEJ – LECYK (1996 – 1998)

• WYKSZTAŁCENIE: 35 % - ukończona szkoła zawodowa, 22,5 % - średnie, 10,84 % - wyższe;

• RODZINA POCHODZENIA: 33, 33 % - rodzina pełna, liczba rodzeństwa </ = 3, 31,25 % - rodzina wielodzietna, wielopokoleniowa, 15,43 % - rodzina niepełna (brak ojca – 13,76%, brak matki – 1,67%) 17,08 % - rodzina zrekonstruowana, 2, 91 % - dom dziecka

Powyższe wyniki zaprzeczają stereotypowi, że większość kobiet świadczących usługi seksualne wywodzi się z rodzin patologicznych,

niepełnych.



• WARUNKI MATERIALNE W DOMU RODZINNYM: 45,83 % - przeciętne, 7,50 % - dobrobyt 35,83 % - skromne, 0,42 % - dom dziecka 9,17 % - bieda, Problem niewystarczajacych środków do życia odgrywa istotną rolę. Decydującym czynnikiem pracy w seksbiznesie stało się zaspokojenie potrzeb materialnych / podwyższenie standardu życia.

• ATMOSFERA W DOMU RODZINNYM: 56, 66 % - negatywne wspomnienia (kłótnie, obojętność, niespokojna atmosfera) 41 % - poczucie, że jest się niekochanym dzieckiem w rodzinie 7,08 % - było wykorzystywanych seksualnie (17 kobiet)



• UŚWIADOMIENIE SEKSUALNE:

17,92 % - w domu rodzinnym podejmowano szczere, otwarte rozmowy28,75 % - szczere rozmowy z rodzicami, ale tylko na niektóre tematy27, 08 % - nie było zwyczaju prowadzenia szczerych rozmów w domach rodzinnych

Większość kobiet nie rozmawiała z rodzicami na tematy dot. seksualności: 71,25 %.

• ŹRÓDŁA INFORMACJI DOT. ŻYCIA SEKSUALNEGO: 54, 17 % - rówieśnicy



• WIEK INICJACJI SEKSUALNEJ:

17 – 18 lat: 55 % 13 – 14 lat: 4,58%pow.18 lat: 21,25 % 10 – 12 lat: 1,67 %15 – 16 lat: 15 % do 10 r.ż.: 0,83 % (2 osoby)

Najwcześniejsze kontakty seksualne miały dziewczęta wychowywane w rodzinach pełnych i wielopokoleniowych, w których osobą

dominującą był ojciec. Swoje samopoczucie w domu rodzinnym oceniały negatywnie. Wywodziły się z biednych rodzin.

Wobec wszystkich stosowano kary cielesne i większość była wykorzystywana seksualnie.

W większości przypadków rodzice nie krępowali się swoją nagością.



• MOTYWY PODJĘCIA PRACY W AGENCJACH TOWARZYSKICH: 97,5 %: motyw ekonomiczny (pieniądze, podwyższenie standardu życia) chęć osiągnięcia szybkiego zysku

w momencie podjęcia pracy w agencji towarzyskiej bez środków do życia było 24,17 % kobiet;

• WPŁYW INNYCH OSÓB NA PODJĘCIE DECYZJI O PRACY W AGENCJI: 54,58%: samodzielnie 39,58%: uległo presji innych osób

ZJAWISKO PROSTYTUCJI PODSUMOWANIE

• Wbrew stereotypom do osób należących do środowiska prostytuujących się kobiet i mężczyzn są ludzie pochodzący z rodzin o różnym statusie ekonomiczno – społecznym, zróżnicowanym poziomie wykształcenia, różnych wyzna i narodowości.

• Prostytucja jako zjawisko rozwija się w dużych aglomeracjach miejskich oraz w ośrodkach wypoczynkowych.

• Duża część mężczyzn świadczących usługi homoseksualne jest zorientowana heteroseksualnie. Wśród nich dominują młodzi mężczyźni (17-20 lat).

• Z badań M. Antoniszyna i A. Marka wynika, że spora część kobiet odchodzi z prostytucji średnio po 3 – 5 latach.

LITERATURA:

M. Antoniszyn, A. Marek (1985). Prostytucja w świetle badań kryminologicznych. Warszawa Wyd. Prawnicze.

K. Imieliński (1990). Manowce seksu. Prostytucja. Łódź ResPolonia.

Z. Izdebski, A. Konarkowska – Lecyk (2000). Zachowania seksualne kobiet świadczących usługi seksualne w: Z. Izdebski (red.). Zachowania seksualne kobiet świadczących usługi seksualne, mężczyzn homoseksualnych i osób uzależnionych od narkotyków. Zielona Góra Organon.

Z. Izdebski, G. Bartosik , A. Kaliwoda (2002). Zachowania seksualne i wiedza na temat HIV/AIDS w grupie kobiet świadczących usługi seksualne. Raport TNS OBOP.

Z. Izdebski, A. Ostrowska (2003). Seks po polsku. Zachowania seksualne jako element stylu życia Polaków. Warszawa Muza SA.

J. Kurzępa (2001). Młodzież pogranicza – „świnki”, czyli o prostytucji nieletnich. Kraków Impuls.

LITERATURA:

Z. Lew – Starowicz (2001). Encyklopedia erotyki. Warszawa Muza SA.

J. Moczydłowska (1995). Kontakty nieletnich prostytutek z ich rodzicami. Problemy Rodziny, nr 5, s. 47-51.

T.F. Mroczkowski (1998). Choroby przenoszone drogą płciową dla studentówi lekarzy. Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

B. Pastwa – Wojciechowska (1999). Profilaktyka prostytucji młodocianych w świetle badań empirycznych przeprowadzonych w agencjach towarzyskich. Wokół agresji i przemocy. Materiały I Konferencji Stowarzyszenia Samopomocy „Krąg” nt. Rehabilitacji i edukacji ofiar przemocy. Gdańsk.

J. Sztobryn – Giercuszkiewicz (2004). Psychologiczne aspekty prostytucji. Łódź Dajas.

J. Wojtalik, D. Olejniczak (2011). Komercyjne usługi seksualne jako problem zdrowia publicznego. Seksuologia Polska tom 9, nr 1.

KOMERCJA SEKSUALNA:

PORNOGRAFIA

PORNOGRAFIA

• „takie materiały słowne lub wizualne, które przedstawiają anatomię lub aktywność seksualną, a podstawową intencją autora jest prowokowanie podniecenia seksualnego”;

• materiały, które „zawierają jawnie seksualne treści przedstawiające przemoc wobec kobiet lub degradujące kobiety i dehumanizujące relacje między płciami”;

• seksualność jest eksponowana w pornografii z pominięciem wszelkich kontekstów oraz bez odniesienia tych treści do standardów społecznych;

KRYTERIA KWALIFIKACJI TREŚCI PORNOGRAFICZNYCH

• treść dzieła:a) erotografia: sztuka erotyczna – nie jest pornografią;b) erotopornografia: dzieła, w których nagości

towarzyszy eksponowanie anatomii seksualnej - stan pogranicza;

c) pornografia „miękka”: np. ekspozycja genitalna, praktyki masturbacyjne, stosunki w różnych pozycjach, typowe w danej obyczajowości zachowania seksualne; treści te są eksponowane jako cel sam w sobie, bez żadnego kontekstu;

d) pornografia „twarda”: treści ze scenami przemocy, pedofilii, zoofilii; nie mają żadnego kontekstu, są celem w samym sobie;


• adresat:

Treści pornograficzne nie powinny być udostępniane osobom poniżej 18 roku życia.

"Nasycenie mózgu pornografią osoby, która jest daleko przed inicjacją seksualną, nie jest zdrowe” –

Z. Lew – Starowicz

Treści pornograficzne, często zawierając odbiegające od rzeczywistości zachowania seksualne, koncentrując się na seksualności z pominięciem innych kontekstów, mogą stać się wzorem relacji i zachowań seksualnych, modelem seksualności, a to może utrudniać przebieg

rozwoju psychoseksualnego.


• kontekst kulturowy:

- zmienność standardów społecznych, norm i zachowań seksualnych;

np. w przeszłości kontakty oralne postrzegane były jako wyrafinowane i patologiczne, a kontakty analne jako typowe dla relacji homoseksualnej;

obecnie ww. zachowania seksualne nie są traktowane jako patologia i realizowane są w wielu związkach heteroseksualnych;


• wpływ na zdrowie seksualne:

- pornografia może w negatywny sposób wpływać na dzieci, młodzież, na osoby nie mające żadnych doświadczeń seksualnych; kreuje bowiem nieadekwatny do rzeczywistości model zachowań seksualnych i relacji między partnerami;

- dla osób z zaburzeniami preferencji seksualnych i in. odchyleniami od normy seksualnej, pornografia może stanowić źródło inspiracji i pomysłów do popełnienia przestępstw motywowanych seksualnie, może motywować do działania;

PRZYCZYNY SIĘGANIA PO TREŚCI PORNOGRAFICZNE

• ciekawość

• brak pełnej satysfakcji ze współżycia seksualnego i próby kompensowania tego stanu

• możliwość wirtualnego zaspokojenia potrzeb, których nie można zrealizować z realnym partnerem (w tym potrzeby „nietypowe”, nieakceptowane społecznie, parafilne)

• kontakt z cyberpartnerem daje swoiste poczucie bezpieczeństwa – można go bowiem w każdej chwili przerwać, nie ponosząc konsekwencji

(Szczerba, Chrznowska, 2010)

POZYTYWNE ASPEKTY PORNOGRAFII

• treści pornograficzne wypełniają luki w uświadomieniu seksualnym, poszerzając zakres wiedzy nt. seksu, dostarczając informacji o anatomii i fizjologii seksualnej; materiały te muszą być jednak odpowiednio dobrane;

•„afrodyzjak” – przyczynia się do wzbogacenia życia seksualnego, urozmaicenia technik współżycia we własnym związku;

• mogą być „wentylem seksualnym” dla różnych kategorii seksualnych dewiantów, zastępczym bodźcem seksualnym;

• pornografia bywa wykorzystywana w leczeniu zaburzeń seksualnych (jako element metod awersyjnych, metoda edukacyjna, treningowa);

NEGATYWNE ASPEKTY PORNOGRAFII

• niektórzy specjaliści uważają, że nadmierne korzystanie z pornografii może prowadzić do uzależnienia;

• H. Arkowitz, S. Lilienfeld (USA): z przeglądu badań dot. korzystania z pornografii i materiałów erotycznych przez Internet wynika, że:- okazjonalne korzystanie z ww. materiałów dla samego użytkownika nie jest szkodliwe; tym niemniej nawet sporadyczne sięganie po takie materiały może mieć negatywny wpływ na partnera tej osoby; intensywne korzystanie z pornografii przyczynia się do problemów w relacji z partnerem oraz agresywnych postaw i zachowań seksualnych wobec kobiet; badania wskazują na to, że agresywność, określone postawy wobec partnera współwystępują z korzystaniem z pornografii; nie wiadomo jednak, co jest skutkiem, a co przyczyną;


• Badania A. Bridges (USA) – z udziałem kobiet, których partnerzy korzystają z pornografii: korzystanie z pornografii przez jednego z partnerów może negatywnie wpływać na relacje w związku;

- aż 42 % kobiet czuje się z tego powodu niepewnie,

- 39 % zauważa negatywny wpływ na związek,

- 32 % - negatywny wpływ na pożycie seksualne;


• Z. Izdebski: sięganie po materiały pornograficzne może wywołać u niektórych odbiorów lęk i obawy dot. własnej wydolności seksualnej oraz nadmierne oczekiwania wobec partnera.

- niektórzy boją się, że nie sprawdzą się w seksie; kobiety, zwł. niedoświadczone, obawiają się, że nie będą wystarczająco aktywne, że nie wytrzymają fizycznie takich form doznań seksualnych, że to co oglądają, może wiązać się z bólem; niektórzy mężczyźni zgłaszają, że ich wydolność seksualna jest za mała; to, co widzą na filmie, utożsamiają z rzeczywistością; osoby, które czasem skarżą się, że słabo odczuwają orgazm, że mają zbyt mało doznań podczas seksu, zapytane o to, dlaczego tak sądzą, odpowiadają, że porównują się do tego, co widzieli na materiałach pornograficznych;

WPŁYW PORNOGRAFII NA DZIECI I MŁODYCH LUDZI

• Seksuolodzy zgadzają się co do tego, że dzieci i osoby bardzo młode należy chronić przed pornografią.

K. Szczerba: „Wydaje się, że każdy kontakt niedojrzałej jeszcze osoby z pornografią jest dla niej zagrożeniem, kształtuje bowiem nieprawdziwy, mechaniczny obraz seksualizmu. Nie mówiąc o emocjach, jakie może wzbudzać”.

WPŁYW PORNOGRAFII NA DZIECI I MŁODYCH LUDZI

NEGATYWNE SKUTKI

• erotyzacja psychiki dziecka,• przedwczesne rozbudzenie seksualne,• podejmowanie są prowokacyjne zachowania seksualne, w tym wobec rówieśników lub młodszych dzieci, • zwiększenie podatności na uwiedzenie, zwł. w przypadku dziewcząt, a w życiu dorosłym możliwy promiskuityzm,• ryzyko przejęcia negatywnych wzorów – agresora,• utrata zdolności hamowania agresji, przecenianie jej znaczenie w relacjach interpersonalnych, • wczesny kontakt z pornografią, sprzyjając ukształtowaniu się dewiacyjnego stylu zaspakajania potrzeb seksualnych, uzależnia młodego człowieka od posługiwania się „twardą” pornografią jako nieodzownym elementem zachowań seksualnych;

(Kornas – Biela, 2000)

PORNOGRAFIA A PRZESTĘPCZOŚĆ SEKSUALNA

• kontrowersyjne wyniki badań oceniających wpływ pornografii na różnego rodzaju dewiantów i przestępców seksualnych:

- zdaniem jednych badaczy: pornografia kanalizuje dewiacyjne potrzeby seksualne,- zdaniem innych: prowokuje je;

M. Murrin (USA): to nie ekspozycja pornografii jako takiej wpływa na zakres przestępczości seksualnej, ale raczej natura osobowości i czynniki kulturowe; w kulturze, gdzie ludzie nie są postrzegani jako obiekty seksualne, pornografia wywiera mały wpływ;

PORNOGRAFIA A PRZESTĘPCZOŚĆ SEKSUALNA

CH. Winick, J.Evans (Uniwersytet w Nowym Jorku, 1996r. ) - relacje między pornografią a przestępczością: w państwach, w których zalegalizowano pornografię nie stwierdzono wzrostu przestępczości.

Może to wynikać z tego, że:

a) sprawcy gwałtów i innych form przemocy seksualnej różnią się od populacji użytkowników pornografii;

b) nie ma żadnego związku między osobą korzystającą z pornografii a angażującą się w przemoc seksualną;

c) przy dostępności pornografii u jednych osób zwiększa się zakres przestępczości seksualnej, u innych – zmniejszył się, u pozostałych nie uległ zmianie.

MITY I FAKTY DOTYCZĄCE PORNOGRAFII

• PORNOGRAFIA PROWADZI DO PRZESTĘPCZOŚCI: - rzetelne wyniki badań naukowych oraz wyniki prac komisji rządów Anglii, Danii, Izraela, Norwegii, Szwecji, Niemiec nie znalazły żadnych powiązań między upowszechnieniem pornografii a przestępczością;

• PORNOGRAFIA NIE MA ŻADNYCH NEGATYWNYCH NASTĘPSTW: - pornografia „twarda” może mieć negatywny wpływ na osobę skłonną do agresji seksualnej;

- każda pornografia, niezależnie od typu, może negatywnie wpływać na rozwój psychoseksualny dzieci i młodzieży;

(Lew – Starowicz, 2001)

BADANIA Z. IZDEBSKIEGO:„Seksualność internautów”:

• z treści pornograficznych dostępnych w Internecie korzystają osoby w każdym wieku; najczęściej przyznają się do tego jednak osoby po 26 roku życia; • 2/3 Polaków sięga po materiały erotyczne lub pornograficzne;

• coraz częściej z ww. materiałów korzystają kobiety;

• do korzystania z pornografii i materiałów erotycznych przyznało się 80 % mężczyzn i 74 % kobiet;

(za: Chrzanowska, 2010)

LITERATURA:

A. Chrzanowska (2010). Surfowanie po goliźnie. Charaktery nr 9 (164).

D. Kornas – Biela (2000). Pornografia krzywdą wyrządzoną rodzinie w: Służba życiu. Zeszyty problemowe nr1-2.

Z. Lew – Starowicz (2001). Encyklopedia erotyki. Warszawa Muza SA.

K. Szczerba. Z. Lew – Starowicz (1995). Nowoczesne wychowanie seksualne: podręcznik dla młodzieży. Warszawa Polska Oficyna Wydawnicza "BGW”.

Documents

PROBLEMY NORMY I PATOLOGII Opracowała: Monika Haligowska