Prof. Dr. Dilek Boyacıoğlu

TMMOB GIDA MÜHENDİSLERİ ODASI

Onur Kurulu Üyesi

Öğrenmek suretiyle veya bilim yoluyla bir konunun teorik olarak kavranmasının ve bunun için gereken becerilerin üzerine kurulmuş uygulamalardır.

2

Özgün bilgi ve becerilerin gerekliliği,

Toplumda bir grup meydana getirmesi,

Uygulanmasında kuralların varlığı,

Dürüst toplum yaratmada önemli işlevleri olması,

Kamu yararı olması

3

Meslek sahipleri hem toplum ile hem de aynı mesleğe sahip bir grup ile sürekli temas halindedir.

Mesleğin üyeleri arasındaki ilişki-dahili

Toplumla olan ilişki – harici

İdeal hizmeti verebilmek için mesleki kuralların yanı sıra meslek ile toplum arasındaki ilişki de netleşmelidir.

4

DAHİLİ İLİŞKİLER

Eğitim ve öğretim standartları

Resmi veya gayri resmi sertifikalandırma veya yetkilendirme prosedürü

Etik kuralları da içerebilen uygulama kuralları

HARİCİ İLİŞKİLER

Mesleğin topluma hizmet vermesi

Gerektiğinde mesleki yargılamaya imkan tanıması

5

Ahlak bilimi

doğru ve yanlış

iyi ve kötü

fazilet ve ahlaksızlık

Erdem (moral), çoğu kez günlük

yaşamımızda yer alan aksiyonlar

ve düşüncelerin modelleri için

kullanılır ve kişilerin kendi

yargılarıdır.

Etik ise bir başka grup tarafından

hazırlanmış ve davranışları kontrol

eden standart seti olarak kabul

edilebilir.

6

Ahlak kuralları ile uyuşmazlık

Meslek kuralları

Mesleki erdem rolü

Etik ortam

7

Ahlak bilimi “ahlak kavramını vurgulayarak meslekte yaşanan uyumsuzlukların önlenmesi ve bunların analizini hedefleyen” bir disiplindir.

Bir anlamda etik bir uyuşmazlık veya bir çatışma yok ise sorun da yok demektir.

Bu yaklaşımın kuvvetli yönleri akut durumlara çözüm getirmesidir.

Ancak kuşkusuz normal olmayan durumların hep göz önüne alınması da zayıf yönüdür.

8

Uygun kurallar setinin hazırlanması ve uygulanmasıdır.

İstenilen ve istenmeyen davranışlar ve çatışmaların açıklanmaktadır.

9

Meslekle ilgili durumlarda rol alan tüm aktörlerin görevleri ve beklentileri ile ilgili normlar hazırlanır.

Buna göre ahlaki haklar ve sorumluluklara odaklanılmaktadır.

Bu yaklaşımın kuvvetli yanı, belirsizliğe ve kişilerin kendi ilgi ve sorumluluklarını belirleme rahatlığına rağmen, kişiye odaklı iletişimin üzerine kurulu olmasıdır.

10

Her üç yaklaşımı da içine alan ve bir meslek ortamının sosyalleşmesi için kullanılan şemsiye bir terimdir. Bu yaklaşımda insanlar

ortamı ve ortamda insanları değiştirebilir. Bu ortama sahip bir

organizasyonda mevcut etik politikaları ve prosedürleri çalışanlar tarafından kalıcı ve psikolojik olarak anlamlı algılamalar olarak paylaşılır.

11

Bu kurallar, üyelerin genellikle kanunlarla belirlenmiş standartlarından daha yüksek standartlara uymasını gerektirir.

Meslek kurallarının kullanımı mesleğin toplum ile ilişkisini düzenlerken aynı zamanda kendi içinde öz yönetimini de kolaylaştır.

Bu anlamda meslek sahiplerinin yetenekli ve güvenilir olmaları ve aynı zamanda mesleğin yüksek standartlara ulaşmasını sağlamaları konusunda bir güvence veren araçlardır.

12

Mesleki etik kurallarının var olması sürekli olarak ahlaki davranışları da geliştirecek anlamında ya da ahlaklı insanların olacağı demek değildir. Etik davranışlar teşvik

edilmedikçe, uygulanmadıkça ve zorlanmadıkça etik kurallar var olsa da etkin olması beklenmemelidir. Mesleki kurallar, etik

davranışları özendirecek ve meslek sahipleri için uygun bir ortam hazırlayacak ve büyük bir sistemin sadece bir kısmı olarak dikkate alınmalıdır.

13

Ülkemizde herhangi bir meslek için meslek kurallarının veya özgün olarak etik kuralların geliştirilmesi henüz zorunlu değildir.

TMMOB genel anlamda mesleki davranış ilkelerini yayınlamıştır, buna göre topluma, doğa ve çevreye, işverene-müşteriye, mesleğe –meslektaşa ve kendilerine karşı sorumluklar tanımlanmıştır.

Gıda Mühendisleri Odası “Gıda Mühendisliği” meslek kurallarını geliştirme ve üyelerine etik sorunları ve çözümlerini kapsayacak şekilde bir taslak kılavuzu hazırlama sorumluluğunu üstlenmiştir.

14

22 Ekim 2010 tarihinde İTÜ ev sahipliğinde İstanbul’da gerçekleştirilen 2. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu Toplantısında Etik Çalışma Komisyonu kurulmasına karar verildi. Gıda Mühendisliği’nin etik

kodlarının ortaya konması, Gıda Mühendisleri için bir yemin metni oluşturulması, Sorumlu Yöneticilik ilkelerinin benimsetilmesi için çalışmalar yapılması, diploma kiralamanın önüne geçilmesi

15

26 Kasım 2011

Gıda Mühendisliği Meslek Etiği Çalıştayı (ANKARA)

22 Ekim 2011

IV. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu Toplantısı (SAKARYA) - İlk taslağın sunumu

IFST temel alınarak…

25-26 Mayıs 2012

V. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu Toplantısı (TEKİRDAĞ)

17-18 Mayıs 2013

VI. Gıda Mühendisliği Koordinasyon Kurulu Toplantısı (DENİZLİ)

16

06 Eylül 2013 Ankara

Taslak ve etik sözleşme metni

8. Gıda Mühendisliği Kongresinde yapılacak son çalıştayda revizyonu

17

Gıda Mühendislerinin görevlerini yürütürken temelde adil, dürüst ve tarafsız bir meslek sahibi olarak uymak zorunda olduğu mesleki davranış ve etik ilkelerini tanımlamaktır.

Doğrudan tüketicinin sağlığını ve yaşam kalitesini etkileyecek çözümler üreten gıda mühendisleri için kabul edilen mesleki etik ilkelerini toplumla paylaşmaktır.

Diğer mesleki kuruluşlar, kamu kurumları ve sanayi kuruluşlarının bu etik ilkeler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır.

Gıda Mühendisleri mesleki faaliyetlerini sürdürürken, etik ilkelerin uygulanmasında referans olarak kullanabilecekleri bir kaynak oluşturmaktır.

Gıda Mühendisliği eğitim programlarında etik ortam yaklaşımının öğretilmesinde yararlanılabilecek bir kaynak oluşturmaktır.

18

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası’nın mesleki hedeflerin belirlenmesine, geliştirilmesine ve erişilmesine destek verir ve geliştirir.

Gıda Mühendisliği mesleğinin önem ve saygınlığını koruyacak ve yansıtacak şekilde faaliyette bulunur; diplomasını amaç dışı kullanmaktan, sahip olduğu mesleki bilgi ve becerileri toplumda güvensizlik oluşturacak şekilde kullanmaktan kaçınır.

Mesleki standartları korumak ve mesleğin etkisini ve yararlarını genişletmek için uygun şekilde görevini ifa eder, ilgili mevzuata uyar.

Gıdanın güvenilir oluşunu güvence altına almak üzere yasalar doğrultusunda gerekli adımları atar.

19

Tüketici sağlığı ve çıkarlarını ön planda tutarak mesleki faaliyette bulunur. Çevrenin korunmasına ve gıda

kaynaklarının sürdürülebilirliğine karşı sorumluluk taşır. Meslektaşlarının onur ve kişiliğine

zarar verecek haksız ve yanlış beyanlardan kaçınır. Mesai arkadaşlarını mesleki

anlamda yönlendirme sorumluluğunu taşır. Meslektaşları ile haksız

rekabetten kaçınır. Öğrencileri mesleki anlamda

yönlendirme sorumluluğunu taşır.

20

Diğer meslek disiplinleri ile iletişimde, karşılıklı dürüstlük ve güven çerçevesinde, bu kişilerin işe ve sisteme katkısının önemini kabul ederek haklarına saygılı olur.

İş hayatında edindiği herhangi bir gizli bilgiyi korur.

İş hayatındaki uygulamalarında, beyanlarında ve/veya önerilerinde tarafsız ve adil davranır.

Mesleki yetkinliklerini sürekli geliştirme sorumluluğuna sahiptir.

21

1. Güvenilir ve Kaliteli Gıda Mevzuat Kavramlar ve Özellikler Yasal Adımlar Tartışmalı Konular

2. Medya ile İlişkiler Gıda Alanında Kamuya Açık Tartışmalar Temsil Etme Sorunları

3. Bilginin Gizliliği 4. Çıkar Çatışması ve Çakışması

Topluma Karşı Görev Çalışanlara Sorumluluklar İşveren Çıkarlarını Savunurken Bilimsel Nesnellik Danışmanlık Sorumluluğu Mesleki Sorumluluk STK’lar ile Çatışmalar Ticari Birlikler ile Çakışmalar Hediye Alma Çıkar Sağlama

22

5. Çalışanlara Karşı Sorumluluklar

6. Bilimsel Sorumluluk, Ürün Tanıtım ve Reklamları

7. Öğrencilere Karşı Sorumluluklar

Akademisyenlerin Sorumlulukları

Stajyer Öğrencilere Karşı Sorumluluklar

8. Çevreye ve Gıda Kaynaklarının Sürdürülebilirliğine Karşı Sorumluklar

23

Gıda mühendisliği mesleğinin önem ve saygınlığını koruyacak şekilde faaliyette bulunma, edindiği mesleki bilgi ve becerileri kullanma ve gıdaların güvenilir olması noktasında yükleneceğim sorumluluğun bilinciyle; aşağıda verilen etik kurallara uygun hareket edeceğim.

Mesleğin bana sağladığı yetki ve yüklediği sorumluluğu bilerek, görevimin her aşamasında, bilimsel gerçeklerden ve etik değerlerden ayrılmayacağım.

Bilimsel ve teknolojik gelişmeleri izleyerek mesleki bilgi ve yetkinliklerimi sürekli yenileyeceğim,

İş hayatındaki uygulamalarda, yapacağım beyan ve önerilerde tarafsız ve adil olacağım,

Görevimi; meslektaş, paydaş ve hizmet sunduğum kişi haklarına saygı, saydamlık, dürüstlük, tarafsızlık, hesap verebilirlik ve sorumluluk doğrultusunda yerine getireceğim,

Meslektaşlarımla haksız rekabete girmeyeceğim, onur ve kişiliklerine zarar verecek haksız/hatalı beyanlardan kaçınacağım,

Mesleğimi yürütürken edindiğim sırları paylaşmayacağım,

Toplumun sağlığını koruma, gıdanın güvenilir oluşunu güvence altına alma hususunda ilgili mevzuat doğrultusunda gerekli adımları atacağım,

Diğer meslek disiplinleri ile iletişimde, karşılıklı dürüstlük ve güven çerçevesinde bu kişilerin haklarına saygılı olacağım,

Çevrenin korunması ve gıda kaynaklarının sürdürülebilirliğinin sağlanmasına karşı sorumluluk taşıyacağım,

Her aşamada etik davranış ilke ve değerlerine bağlı olarak görev yapacağım ve hizmet sunacağım.

24 Gıda Mühendislerinin Etik Sözleşmesi

25

26

27

28