Professions Reaktif Guc Kompanzasyonu

ENERJ KALTES ZMLER

NDEKLERReaktif G Kompanzasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Harmonikler Hakknda Genel Bilgiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Harmonikler ve Rezonans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Filtreli Kompanzasyon Sistemleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Statik Filtreli Kompanzasyon Sistemleri (Tristrl). . . . . . . . . . . 16 nc Harmonik Filtreleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 zel Pasif Harmonik Filtreler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Harmonik Filtre Reaktrleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 G Kondansatrleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 nt Reaktrler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Aktif Harmonik Filtreler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Enerji Kalitesi ve Harmoniklerin llmesi ve Analizi . . . . . . . . . .42

1

REAKTF G KOMPANZASYONU

2


REAKTF G KOMPANZASYONUElektrik enerjisinin yaygn olarak kullanm ve artan enerji maliyetleri enerjinin verimli retilmesi, iletilmesi ve tketilmesi zorunluluunu ortaya kartmtr. Elektrik ebekelerinde kullanlan yklerin birou, rnein elektrik motorlar ve transformatrler, omik-endktif karakterlidir. Bu tip ykler ebekeden aktif, yani i yapan gcn yannda, reaktif g de ekerler. Reaktif g gerek ie dnmez.

letim hatlarn ve ebekeyi gereksiz yere ykleyen ve kayplar arttran reaktif g mmkn olduu kadar kk tutulmaldr. Bu nedenle reaktif gcn ebeke yerine daha baka bir kaynaktan salanmas gerekir. Kondansatrler kapasitif yaplar sayesinde, omik-endktif karakterli yklerin gereksinimi olan reaktif gc salayabilirler. Bu ekilde, reaktif g ebeke yerine yk yaknnda ve tesis ierisinde bulunan g kondansatrlerinden salanr. Bu ileme reaktif g kompanzasyonu ad verilir.

Reaktif g kompanzayonu yapmayan tesisler elektrik ebekesinden gereksiz yere reaktif g ekip ebekeyi yklerler. Bu nedenle, elektrik datm irketleri tesislerin ektii reaktif enerjinin belirli oranlarn ierisinde olmasn art koarlar. Bu oranlar aan tesislerden de reaktif enerji bedelini de talep ederler.

3


REAKTF G KOMPANZASYONUNUN FAYDALARI

Kayplar azalr. Hat ve kablo akmlar der. Gerilim dmleri azalr. Kayplar azalacandan enerji retimi srasnda oluturulan evre kirlilii azalr. Reaktif enerji bedeli denmeyecei iin birim enerji maliyeti der.Srekli ayn yk altnda alan elektrik motorlar gibi reaktif g ihtiyac sabit olan ykler iin kompanzasyon sabit bir kondansatr grubu ile salanabilir. Fakat birok tesisteki reaktif g gereksinimi srekli olarak deiir. Bu gibi durumlarda ise, farkl glerdeki kondansatr gruplarn reaktif g gereksinimine uygun olarak devreye alp devreden kartan otomatik kompanzasyon sistemleri kullanlr. Bu tip kompanzasyon sistemlerinde reaktif g kompanzasyonu rlesi ad verilen niteler, ebekeden ekilen reaktif g miktarn kontrol ederek, uygun sayda ve gte kompanzasyon grubunu devreye alr ve devreden karr. Bu rlelerin ve kompanzasyon admlarnn seimi iin tesisdeki g dalmnn tam olarak incelenmesi gerekmektedir. Ayrca, sk karlalmamakla birlikte, ok uzun alak gerilim kablolar ile beslenen tesislerde ise sistem uzun kablo nedeniyle kapasitif duruma geer. Bu gibi sistemlerde ar kapasitif sistemin endktif karakterli nt reaktrler ile kompanze edilmesi gerekir.

4

HARMONKLER HAKKINDA GENEL BLG

HARMONKLER HAKKINDA GENEL BLGElektrik ebekesinde saf sins eklinde bir gerilim bulunmas sebebiyle ebekeden ekilen akmn da saf sins eklinde olmas beklenir. Ancak son zamanlarda elektrik ebekelerinde saf sins eklindeki gerilim ve akm dalga ekilleri ile karlama olasl dmtr. Bunun nedeni, modern enerji dnm teknikleri kullanan cihazlarn saysndaki hzl arttr. zellikle g elektroniinde yaanan gelimelere paralel olarak retilen modern cihazlar hem enerjiyi verimli kullanmakta hem de kullancya ek olanaklar sunmaktadr. Ancak ebekeden sins eklide olmayan akmlar eken bu cihazlar elektrik ebekesinde birok probleme ve gerilim dalga eklinde bozulmalara neden olmaktadrlar. HARMONK RETEN BALICA YKLER Motor srcler (Hz kontrol cihazlar) Kesintisiz g kaynaklar (UPSler) Bilgisayarlar ve ofis cihazlar Dearj lambalar Otomatik kontrol sistemleri Redresrler rnek olarak aada fazl bir motor srcnn ektii akm dalga ekli grlmektedir.

Bir Motor Srcnn ektii Akm Dalga ekli

5


Akm dalga ekli Fourier analizi ile temel bileen ve harmonik bileenlerine ayrlabilir. Aada Fourier analizi sonucunda elde edilen temel bileen ve harmonik bileenler grlmektedir.

Motor Src Akmnn Fourier Analizi Sonucu Elde Edilen Bileenleri

Temel bileen ebeke frekansndaki bileendir. Trkiyede kullanlmakta olan elektrik ebekesinin frekans 50 Hz olduundan temel bileen frekans da 50 Hztir. Harmonik bileenler ise 50 Hzin katlar olan frekanslardaki bileenlerdir. 3. harmonik bileen denildii zaman 3x50 Hz, yani 150 Hzteki bileen anlalr. Baz harmonik bileenler ve frekanslar aada tablo halinde verilmitir. Bileen 1 3 5 7 ... Frekans 50 Hz 150 Hz 250 Hz 350 Hz ...

2. harmonik bileen gibi ift katsayl harmonik bileenlere elektrik ebekelerindeki dalga ekillerinin simetri zellikleri nedeni ile baz zel durumlar dnda (yarm dalga dorultucular gibi) rastlanmazlar. Cihazlarn ektikleri akmn dalga ekli ve bu dalga eklinin ierdii harmonik miktar, cihazn i yapsna ve alma prensibine baldr.

6


HARMONKLER NEDEN LE KARILAILAN BAZI PROBLEMLER

Kompanzasyon kondansatrlerinin ksa srede bozulmalar. Kompanzasyon sigortalarnn atmas, beklenmeyen kompanzasyon veya anaalter amalar. ebeke gerilim eklinde ar bozulma. Elektronik cihazlarda ve bilgisayarlarda anlamsz hatalar ve kilitlenmeler. Elektronik kartlarda sebebi anlalamayan sorun ve arzalar. lm sistemlerinde hatalar. letiim sistemlerinde parazitler ve sorunlar.

Filtreli kompanzasyon uygulamas

7

HARMONKLER VE REZONANS

HARMONKLER ve REZONANSMotor srcleri (hz kontrol cihazlar), kesintisiz g kaynaklar, bilgisayarlar ve otomasyon sistemleri gibi ebekeden harmonik ierikli akmlar eken cihazlarn youn olarak kullanld tesislerde reaktif g kompanzasyon sistemleri harmoniklerin etkileri de dikkate alnarak tasarlanmaldr. Yeni kurulan birok tesiste yukarda belirtilen cihazlar youn olarak kullanlmaktadr. Ayrca eski tesislerde de yaplan yeni yatrmlar ve modernletirme almalar ile harmonikli akmlar eken cihazlarn oranlar srekli olarak artmaktadr. Btn bunlara srekli daraltlan reaktif enerji ceza oranlar da eklendiinde artk endstriyel tesis ve byk yaplarda (i merkezleri, holding merkezleri, banka merkezleri v.b.) salkl alan ve tesisteki dier cihazlara zarar vermeyen bir reaktif g kompanzasyon sistemi kurulmas youn teknik bilgi ve deneyim gerektiren bir konu haline gelmitir. Geleneksel kompanzasyon sistemlerinde kondansatrler kademeler halinde dzenlenmitir. Bu kademeler reaktif g kontrol rlesinin kontaktrlere verdii komutlar ile devreye alnp devreden kartlr.

8

HARMONKLER VE REZONANS

Harmonik oranlarnn dk olduu tesislerde sorunsuz olarak alan bu sistemler tesisteki harmonik oranlarnn artmas ile birlikte sorunlar kartmaya balar.

Akm Harmoniklerinin Yksek Olduu Bir Tesiste Uygun Olmayan Kompanzasyon Sistemi Nedeni le Bozulan Faza Ait Gerilim Dalga ekilleri

Reaktif g kompanzasyonu iin kullanlan reaktif g kondansatrleri kapasitif elemanlar olup reaktanslar artan frekans ile azalmaktadr. Bu nedenle kondansatrler sistemde harmonik ierikli gerilim bulunmas halinde ar akm ekmeye balar. Bu da kondansatrlerin zarar grmesine neden olur. Harmonikli sistemlerde sk karlalan bir dier durum da kompanzasyon sisteminin ebeke ile rezonansa girmesidir. Kapasitif karakterli g kondansatrleri ile endktif karakterli elektrik ebekesinin reaktans mutlak deerleri belli bir frekansta eit duruma gelirler. Harmonik rezonans frekans ad verilen bu frekans sistemde bulunan akm harmonik frekanslarndan birine yaklarsa kompanzasyon sistemi ile ebeke arasndaki akm ok yksek deerlere kar. Bu durumda artan akm nedeniyle ana alter amalar, kompanzasyon alteri amalar, kondansatr patlamalar veya kontaktr arzalar ve ebeke geriliminde oluan ar bozulmalar nedeni ile elektronik cihaz ve kartlarda arzalar ortaya kar.

9

FLTREL KOMPANZASYON SSTEMLER

FLTREL KOMPANZASYON SSTEMLERHarmoniklerin youn olduu sistemlerde harmonik akmlarn ve buna bal olarak harmonik gerilim bozulmalarnn artn engellemek iin kompanzasyon sistemleri filtreli olarak tesis edilmelidir. Filtreli Kompanzasyon Sistemlerinde her kademedeki g kondansatrleri ile ebeke arasnda harmonik filtre reaktrleri yer alrlar. Kondansatr ve reaktrden oluan kompanzasyon grubunun reaktans, harmonik frekanslarnda sadece kondansatr kullanldnda elde edilen reaktanstan daha yksektir. Artan reaktans nedeniyle, harmonik gerilim bozulmalar olan sistemlerde kondansatrlerin ebekeden ektikleri akmlar snrlanr. Ayrca kondansatr ve reaktrn seri rezonans frekans, tesisteki yklerin rettikleri harmonikler dikkate alnarak gvenli bir noktaya ayarland iin kompanzasyon sistemi ile ebeke arasnda hibir harmonik frekansnda rezonans durumu oluamaz. Sistemin yaps her ne kadar basit gibi gzkse de sistemin boyutlandrlmas ve elemanlarn seimi gerek anlamda mhendislik almas gerektirir. Sistemin dzgn almas ve beklenen yararlar salamas iin rezonans frekansnn sisteme uygun olarak seilmesi, kondansatr seiminin doru olarak yaplmas, reaktrlerin kondansatrlere uygun olarak seilmesi ve kompanzasyon panosunun reaktrler nedeni ile oluacak ek scaklk artna uygun ekilde tasarlanmas gereklidir. Genellikle standart rn kataloglarndan seilen rnler ile oluturulan filtreli kompanzasyon sistemlerinde kondansatr ve reaktr uyumuna dikkat edilmedii grlmtr. Kullanlan baz kondansatrlere uygun reaktrler kataloglarda yer almad iin bunlarn yerine daha yksek gler iin tasarlanm ve retilmi reaktrlerin kullanld gzlemlenmektedir. Bu durumda sistemin rezonans frekans kayacandan filtreli kompanzasyon sisteminde kondansatr ve reaktrlerin zarar grmeleri olasdr. Bu tip hatalarn nne gemek iin kataloglarda belirtilen reaktr ve kondansatr seim tablolarna uymak gerekir. Tablolarda belirtilmeyen farkl rnler ile yaplacak uygulamalarda ise kondansatr ve reaktr iftlerinin uyumundan emin olmak iin konunun uzman firmalara danlmal veya retici firmalardan destek alnmaldr.

10

FLTREL KOMPANZSYON SSTEMLER

YAYGIN UYGULAMA ALANLARI: Yeni kurulan ve kendi transformatr zerinden beslenen her trl tesis Byk gl motor srclerin veya ok sayda kk gl motor srclerin bulunduu tesisler Byk gl kesintisiz g kaynaklarnn bulunduu tesisler Demir-elik tesisleri Tekstil fabrikalar Matbaalar Alveri merkezleri ok katl binalar (bankalar, holding merkezleri gibi)

11


INFORISE FLTREL KOMPANZASYON SSTEMLERHarmonik Filtreli Kompanzasyon Sistemleri sorunsuz alma ve yksek gvenlik n planda tutularak tasarlanmtr. Sistem temel olarak aadaki paralardan olumaktadr:

Modler tip, kaynaksz pano Siemens ProPHI veya muadili kompanzasyon rlesi kompanzasyon kasetleri (AEG g kondansatrleri, Siemens kom-

panzasyon kontaktrleri, Elektra filtreli kompanzasyon reaktrleri, Rittal bara tutucular ve sigortal yk ayrclar, Sarkuysan elektrolitik baralar) Panonun stn zellikleri aadaki gibidir:

Modler ve tamamen kaynaksz olarak retilmi pano ve kasetler Dokunmaya kar alnm koruma nlemleri ile st dzey gvenlik Kolaylkla sklp taklabilen kasetler sayesinde kolay servis imkan Bo kaset gzleri kullanlarak ileride kolay ve ekonomik olarak g arttrmaimkan IEC 60439-1 e gre tip test sertifikal Standart fabrikasyon retim

Mteri ihtiyalar dorultusunda farkl tasarmlar yaplabilmektedir.

12


TEKNK ZELLKLER:Anma Gerilimi Anma Frekans Kondansatrler Kontaktrler Reaktrler Sigortalar Maksimum scaklk Pano rengi Pano sac Pano kaps Pano kapaklar Kasetler Koruma snf 400 V (Dier gerilimler istek zerine) 50 Hz (Dier frekanslar istek zerine) AEG marka tp tipi, ar basn ayrcl kondansatrler Kondansatr anahtarlamas iin kompanzasyon kontaktrleri Elektra marka harmonik filtre reaktrleri, %5,41den %15e kadar istenilen filtreleme faktr Her kademe iin uygun deerli NH sigorta Kasetlerde kullanlan sigortal yk ayrclar sayesinde sigorta deiimleri iin hibir ek malzeme gerekmez. 40 C, ksa zaman tepe deeri 35 C, 24 saatlik ortalama deer 20 C, 1 senelik ortalama deer RAL 7032 (Dier renkler istek zerine) Yatay ve dikey profiller 2,0 mm kalnlnda pregalvaniz sac 2,0 mm kalnlnda sac 1,5 mm kalnlnda sac 1,5 mm kalnlnda pregalvaniz sac IP20 (Dier koruma snflar istek zerine)

13


14


FLTREL KOMPANZASYON PANOSU SEM TABLOSUKompanzasyon Gc (kVAr) 80 100 120 140 160 180 200 220 240 280 320 360 400 440 480 520 560 600 640 680 720 760 800 840 880 920 1008 Kademe Gleri (kVAr) 2x10+20+40 2x10+2x20+40 2x10+20+80 2x10+40+80 2x10+20+40+80 2x10+2x80 2x10+20+2x80 2x10+40+2x80 2x20+40+2x80 2x20+3x80 2x20+40+3x80 40+4x80 2x40+4x80 2x20+5x80 2x20+40+5x80 2x20+6x80 2x20+40+6x80 2x20+7x80 2x20+40+7x80 2x20+8x80 2x20+40+8x80 2x20+9x80 2x20+9x80 2x20+10x80 2x20+40+10x80 2x20+11x80 48+10x96 Pano Boyutlar (GxDxY)(mm) 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 800x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 1600x600x2100 2400x600x2100 2400x600x2100 2400x600x2100 2400x600x2100 Pano Arl(kg) 190 220 250 260 270 280 290 310 320 360 380 410 440 660 700 720 740 760 780 800 820 840 860 1080 1100 1120 1340

* Belirtilmi olan kademe ve kompanzasyon gleri, kondansatr gc olarak dnlmemelidir. Belirtilen deerler, sistemin btn parametreleri gz nnde bulundurularak tasarlanm 400 V ebeke gerilimindeki etkin kompanzasyon deerleridir.

15

STATK KOMPANZASYON SSTEMLER

STATK KOMPANZASYON SSTEMLERBu sistemler tristrl veya hzl kompanzasyon sistemleri olarak bilinirler. Punta kaynak makineleri, vinler, asansrler ve presler gibi reaktif g ihtiyac hzl deien yklerin bulunduu sistemlerde geleneksel kontaktrl kompanzasyon sistemleri ile reaktif g kompanzasyonu gerekletirilmesi durumunda eitli problemler ile karlalr:

Devreden kartlan kondansatr tekrar devreye alnmadan nce kondansat-

re dearj iin 60 saniyeye kadar varabilen bir sre tannmas gerektiinden kademeler hzl olarak tekrar devreye alnamazlar. Elektromekanik kontaktrlerin devreye girip kmalar anlk olarak gerekleemez, gecikmeler yaanr. Gerekli kompanzasyon hzna eriilememesine ek olarak kondansatr devreye girme anlarnda ebekeden, kondansatr nominal akmnn 200 katna kadar varabilen akmlar ekilir. Bu nedenle ebeke geriliminde hassas cihazlar (PLCler, otomatik kontrol sistemleri, bilgisayarlar v.b.) olumsuz ynde etkileyen istenmeyen dalgalanmalar oluur. Bu sorunlarn zm iin hzl deien reaktif g gereksinimi olan tesislerde geleneksel kontaktrl kompanzasyon sistemlerinin yerine Statik Kompanzasyon Sistemleri tesis edilmelidir. Bu sistemlerde kompanzasyon kontaktrlerinin yerini tristr modlleri alr. Tristr modlleri ile kondansatrler ok hzl bir ekilde devreye alnp devreden kartlabilir. Sistemde zel tip, gerek zamanl lm yapp hangi kademelerin devreye alnmas gerektiine karar verebilen reaktif g kontrol rlesi kullanlmaktadr. Bu rle ilgili tristr modllerine kumanda vererek reaktif g kompanzasyonunun her trl yk koulunda sorunsuz olarak gereklemesini salar. Herhangi bir deaj sresinin beklenmesine gerek yoktur. Kontaktr yerine tristr modllerinin kullanlmas nemli bir sorunu daha zer. Kondansatrlerin devreye alnp, devreden kartlmas anlarnda ebeke gerilimi zerinde herhangi bir olumsuz etki ile karlalmaz. Bu ekilde hassas cihazlarda yaanan sorunlar zlm olur. Snrlanan devreye alma akmlar ile birlikte kondansatrlerin mrleri de nemli lde artar. Tristr modllerinin, kontaktrler gibi herhangi bir hareketli para iermemesi kontaktrlerde karlalan anma sonucu bozulma problemlerini ortadan kaldrr.

16


STATK KOMPANZASYON SSTEMLERNN AVANTAJLARI:

Kontaktrl sistemler ile kompanzasyonu istenilen lde gerekletirileme-

yen, reaktif g gereksinimi hzl deien sistemler de sorunsuz olarak kompanze edilir. Kademe devreye alma anndaki yksek kondansatr akmlar engellenir. Kondansatrlerin mrleri uzar. Kademe devreye giri ve k anlarnda ebeke geriliminde herhangi bir dalgalanma ile karlalmaz. Tesisteki hzl deien yksek reaktif g gereksiniminin karlanamamas nedeni ile ortaya kan k dalgalanmalar (fliker etkisi) ortadan kalkar. Kompanzasyon sistemi sorunsuz alr, bakm gereksinimleri azalr. Statik Kompanzasyon Sistemleri fazl sistemlerde uygulanabilecekleri gibi iki faz zerinden alan punta kaynak makinalar gibi sistemlere de kolaylkla uygulanabilir. Statik Kompanzasyon Sistemleri filtre reaktrsz veya filtre reaktrl olarak uygulanabilir. Filtre reaktr kullanlarak yaplan uygulamalarda filtreli kompanzasyon sistemlerinin harmoniklere kar saladklar tm avantajlar bu sistemlerde de salanr.

YAYGIN UYGULAMA ALANLARI: Egzantrik presler Vinler ve asansrler Punta kaynak sistemlerinin kullanld otomotiv ve otomotiv yan sanayi gibi tesisler

17


STATK KOMPANZASYON SSTEMLERHarmonik Filtreli Statik Kompanzasyon Sistemleri sorunsuz alma ve yksek gvenlik n planda tutularak hazrlanmtr. Sistem temel olarak aadaki paralardan olumaktadr:

Modler tip, kaynaksz pano AEG Dynamic marka statik kompanzasyona uygun gerek zamanl reaktif gkontrol rlesi kompanzasyon kasetleri (AEG g kondansatrleri, AEG tristr modlleri, Elektra filtreli kompanzasyon reaktrleri, Rittal bara tutucular ve sigortal yk ayrclar, Sarkuysan elektrolitik baralar) Panonun stn zellikleri aadaki gibidir:

Modler ve tamamen kaynaksz olarak retilmi pano ve kasetler Dokunmaya kar alnm koruma nlemleri ile st dzey gvenlik Yk deiimlerine ok hzl cevap verme zaman Kolaylkla sklp taklabilen kasetler sayesinde kolay servis imkan Benzerlerinden farkl olarak kullanlan yariletken tipi hzl NH sigortalar iletristr modllerinde tam korunma Bo kaset gzleri kullanlarak ileride kolay ve ekonomik g arttrma imkan IEC 60439-1 e gre tip test sertifikal Standart fabrikasyon retim Standart retim bandnda yer alan panolara ilikin bilgiler aada verilmitir. Mteri ihtiyalar dorultusunda farkl tasarmlar yaplabilmektedir.

18


TEKNK ZELLKLER:Anma Gerilimi Anma Frekans Kondansatrler Tristr Modlleri Reaktrler Sigortalar Maksimum scaklk Pano rengi Pano sac Pano kaps Pano kapaklar Kasetler Koruma snf 400 V (Dier gerilimler istek zerine) 50 Hz (Dier frekanslar istek zerine) AEG marka tp tipi, ar basn ayrcl kondansatrler AEG Thyro-C serisi kondansatr anahtarlama tristr modlleri, cevap hz en fazla 20 ms Elektra marka harmonik filtre reaktrleri, %5,41den %15e kadar istenilen filtreleme faktr Her kademe iin uygun deerli NH hzl sigorta (yariletken tip) Kasetlerde kullanlan sigortal yk ayrclar sayesinde sigorta deiimleri iin hibir ek malzeme gerekmez. 40 C, ksa zaman tepe deeri 35 C, 24 saatlik ortalama deer 20 C, 1 senelik ortalama deer RAL 7032 (Dier renkler istek zerine) Yatay ve dikey profiller 2,0 mm kalnlnda pregalvaniz sac 2,0 mm kalnlnda sac 1,5 mm kalnlnda sac 1,5 mm kalnlnda pregalvaniz sac IP20

19


20


STATK KOMPANZASYON PANOSU SEM TABLOSUKompanzasyon Gc (kVAr) 15 30 60 75 90 105 120 135 150 165 180 210 240 270 300 330 360 390 420 450 480 510 540 570 600 630 660 690 Kademe Gleri (kVAr) 2x7,5 2x7,5+2x15 2x7,5+2x15+30 2x7,5+2x15+30 2x7,5+15+60 2x7,5+30+60 2x7,5+15+30+60 2x7,5+2x60 2x7,5+15+2x60 2x7,5+30+2x60 2x15+30+2x60 2x15+3x60 2x15+30+3x60 30+4x60 2x30+4x60 2x15+5x60 2x15+30+5x60 2x15+6x60 2x15+30+6x60 2x15+7x60 2x15+30+7x60 2x15+8x60 2x15+30+8x60 2x15+9x60 2x15+9x60 2x15+10x60 2x15+30+10x60 2x15+11x60 Pano Boyutlar Pano (GxDxY)(mm) Arl(kg) 600x400x1500 160 600x400x1500 180 600x400x1500 200 800x600x2100 230 800x600x2100 260 800x600x2100 270 800x600x2100 280 800x600x2100 290 800x600x2100 300 800x600x2100 320 800x600x2100 330 800x600x2100 370 800x600x2100 390 800x600x2100 420 800x600x2100 460 1600x600x2100 680 1600x600x2100 720 1600x600x2100 730 1600x600x2100 750 1600x600x2100 770 1600x600x2100 790 1600x600x2100 810 1600x600x2100 830 1600x600x2100 850 1600x600x2100 870 2400x600x2100 1100 2400x600x2100 1120 2400x600x2100 1130

* Belirtilmi olan kademe ve kompanzasyon gleri, kondansatr gc olarak dnlmemelidir. Belirtilen deerler, sistemin btn parametreleri gz nnde bulundurularak tasarlanm 400 V ebeke gerilimindeki etkin kompanzasyon deerleridir.

21

NC HARMONK FLTRES

NC HARMONK FLTRESzellikle bilgisayar, tek fazl motor src, kesintisiz g kayna ve otomasyon cihaz gibi ykler ebekeden youn olarak 150 Hz frekansa sahip 3. harmonik bileen ieren akmlar eker. Her bir fazdan ekilen nc harmonik akm ntr hattnda birleir, yani st ste biner. Bu neden ile fazl sistem tamamen dengeli olsa bile ntr hattndan nemli oranda nc harmonik akm akar. Bu akm bir ok probleme neden olur.

NC HARMONN NEDEN OLDUU PROBLEMLER

Ntr hattndan akan yksek deerli akm nedeni ile ntr hattnn ar snmas Ntr hattnn direnci ve akan yksek deerli akm nedeni ile ntr toprak arasgerilimin hat boyunca ykselmesi Ykselen ntr toprak gerilimi nedeni ile bilgisayar ve hassas cihazlarda arza ve problemler olumas Bilgisayar ekranlarnda titremeler grlmesi

22

NC HARMONK FLTRES

Btn bunlara ek olarak bilgisayar, sunucu, yazar kasa ve hassas cihazlara teknik servisi veren firmalar bir arza durumunda ntr toprak aras gerilimi kontrol etmekte ve bu gerilimin belirli bir deerin zerinde olmas durumunda cihazlar garanti kapsam dnda brakmaktadrlar. Yaygn olarak kabul grm maksimum ntr toprak aras gerilim deeri 1,5 Vtur. nc harmoniin filtrelenmesi zordur. rnein, filtreli kompanzasyon sistemleri tesis edilerek nc harmonik bastrlamaz. nc harmoniin youn olduu tesislerde zel nc Harmonik Filtreleri kullanlmas gerekir.

YAYGIN UYGULAMA ALANLARI:un olarak kullanldklar banka merkezleri, holding binalar, i merkezleri, ok katl binalar

Bilgisayar, sunucu, ofis ekipmanlar, pos cihazlar ve hassas tek fazl cihazlarn yo-

23

NC HARMONK FLTRES

NC HARMONK FLTRESnc Harmonik Filtresi, nc harmonik problemi yaanan tesislerde nc harmonik akmn bastrmak zere tasarlanm bir filtredir. Filtrenin uygulamas ve iletilmesi kolaydr. nc harmonik problemlerine hzl ve benzer zmlere gre olduka ekonomik bir zm salar. NC HARMONK FLTRESNN ZELLKLER:

nc harmonik akmn %90lara varan oranda bastrma Standart sigorta akm deerlerine gre yaplm tasarm ile kolay ve hzl

uygulama Girite otomatik sigorta ile koruma zel klemens gruplar ile sisteme kolay balant zel kutu tasarm ile duvara montaj imkan alma ve arza durumunu gsteren sinyal lambalar Yk ebeke zerinden beslemeye olanak salayan manuel by-pass sistemi OPSYONLAR

Arza durumunda yk ebekeye aktaran statik by-pass nitesi Arza durumunu otomasyon sistemlerine aktarmak iin kuru kontak k LCD ekranl enerji analizr ile akm, gerilim, g ve harmoniklerin ekrandanveya bilgisayar zerinden izlenmesi 19 kabinlere yerletirilebilen rack tipi tasarm

24

NC HARMONK FLTRES

TEKNK ZELLKLER:Standart rn bandnda yer alan nc harmonik filtrelerinin zellikleri aada yer almaktadr. Farkl uygulamalar iin zel tasarm yapma olana vardr.

3HF-11010 Gerilim Frekans Yk akm Renk Koruma Snf Boyutlar (GxDxY) Arlk

3HF-11016

10 A

16 A

230x190x180 mm 5,5 kg 6,5 kg

3HF-11032 3HF-11063 230 V 50 Hz 32 A 63 A Siyah IP 20 370mmx300x250 mm 16 kg 20 kg

NCE

SONRAnc harmonik filtresi uygulmas ncesi ve sonrasnda bir matbaa tesisinin UPS knda llen gerek akm harmonii deerleri

25

ZEL PASF HARMONK FLTRELER

ZEL PASF HARMONK FLTRELERKondansatr, reaktr ve baz durumlarda diren elemanlarndan oluturulmu, gerekli kontrol ve kumanda bloklarn da ieren filtre gruplardr. Sistem parametreleri ve uygulama dikkate alnarak zel olarak tasarlanrlar. Genel olarak aadaki uygulamalar yaplabilir:

Harmonik elimine edici filtreler.Motor src veya kesintisiz g kayna gibi dorultucu girilerine uygulanrlar. Bu tip cihazlarn rettikleri harmonikleri byk lde bastrrlar.

Tam ayarl (odakl) filtreler.Bu tip filtreler belirli harmonikleri emmek zere tasarlanrlar. Bir filtre grubu tek bir harmonik iin tasarlanm olabilecei gibi farkl harmonikler iin de tasarlanm olabilir. En yaygn olarak kullanlanlar 5. harmonik veya 5. ve 7. harmonikler iin tasarlanm olanlardr. Bu tip filtrelerde ykn sabit olmas byk nem tar. Tam ayarl filtrelerin tasarlanmas ve kurulumu teknik olarak yeterli ve uzman kiiler tarafndan ve retici firmalardan destek alnarak yaplmaldr. Birden fazla harmonii filtrelemek iin tasarlanm olan filtre gruplarnda filtre kollarnn devreye alnmas ve devreden kartlmas rezonans durumlarn engellemek amac ile zel bir sra ile yaplr. Bu tip filtreler uygulanmadan nce sistem parametrelerinin detayl olarak incelenmesi gerekir. Aksi halde sistemde beklenmeyen rezonans durumlar ile karlalabilir.

YAYGIN UYGULAMA ALANLARI: Motor src, kesintisiz g kayna ve redresr girileri Harmoniklerin youn olduu ve pasif filtreleme yaplmas gereken tesisler

26

HARMONK FLTRE REAKTRLER

HARMONK FLTRE REAKTRLERHarmonik Filtre Reaktrleri, filtreli kompanzasyon sistemlerinde kondansatrlere seri olarak balanlarak kullanlr. Kompanzasyon sistemlerinde harmonik filtre reaktrleri kullanlmas ile birlikte harmonik ierikli sistemlerde karlalan aadaki sorunlar zlm olur:

Kondansatrlerin devreye alnmas annda ar akm ekilmesi Harmonik rezonans durumu nedeni ile akmlarn ar artmas ve kondansatrlerin ar yklenmesi Kondansatrlerin ksa srede bozulmas Hatlarn ar akmlar nedeni ile yklenmesi, kablolarda snmalar Koruma elemanlarnn zamansz olarak amas Harmonikler nedeni ile ebeke geriliminin ar bozulmas, bu nedenle hassas cihazlarda yaanan sorunlar letiim sistemlerinde yaanan giriimler Elektronik kart, cihaz ve bilgisayarlarda yaanan nedeni anlalamayan sorun ve arzalar

Filtreli kompanzasyon sistemlerinde harmonik filtre reaktrleri ve g kondansatrlerinin seimi byk nem tar. Kondansatr ve reaktr seimi srasnda aadaki noktalara dikkat edilmesi kurulan filtreli kompanzasyon sisteminden beklenen performansn alnmas asndan nemlidir.

Filtreli kompanzasyon sisteminin rezonans frekansnn sistemdeki harmonik-

lere uygun olarak seilmi olmas Reaktrlerin kullanlmas ile birlikte kondansatrlerin u gerilimleri ebeke geriliminin zerinde olacandan kullanlacak kondansatrlerin nominal geriliminin seilen rezonans frekansna uygun olarak belirlenmi olmas Filtreli kompanzasyon sistemlerinde kompanzasyon gc kullanlan yksek gerilimli kondansatrler ve harmonik filtre reaktrleri nedeni ile kondansatr glerinin toplamndan farkl olmaktadr. Bu nedenle filtreli sistemin kompanzasyon gc hesaplanmaldr. Aksi halde eksik kompanzasyon durumu ile karlalabilir. Kurulacak filtreli kompanzasyon panolarnda reaktrler nedeni ile ek scaklk artlar olacann hesaba katlmas ve panoda gerekli nlemler alnmas

YAYGIN UYGULAMA ALANLARI: Otomatik veya sabit filtreli kompanzasyon sistemleri

27


HARMONK FLTRE REAKTRLERHarmonik Filtre reaktrleri filtreli kompanzasyon sistemlerinde kullanlmak zere tasarlanm yksek kaliteli rnlerdir. rnler Avrupa Birlii standartlarna uygun olup CE iaretlidirler. REAKTRLERN TEKNK ZELLKLER:

Tek veya fazl, yksek geirgenlikli demir nveli, hava aralkl tasarm Elektrolitik bakr veya alminyum sargl stenilen rezonans frekans iin retim Rezonans frekansna uygun seilmi linearite akm EN 61000-2-2 Standardna gre harmonik yklenmeye kar tasarm:U1= %106 x UN U3= %0.5 x UN U5= %5 x UN U7= %5 x UN Orta bacakta ar snmaya kar termik ile koruma Akma gre klemens, pabu veya bara balants Vakumda vernik ile nemden koruma ve sessiz almann salanmas EN 61558-2-1 ve EN 61558-2-20 standartlarna uygunluk, CE iaretli ISO 9001 kalite ynetim sistemi uygulanan tesiste retim

FLTRE REAKTR TALEBNDE BELRTLMES GEREKEN BLGLER

ebeke gerilimi Rezonans frekans Kullanlacak kondansatrlere ilikin bilgilerFiltreli kompanzasyon uygulamalarnda sk yaplan bir hata birbirlerine uygun olmayan kondansatr ve reaktrlerin kullanlmalardr. zellikle standart olarak hazrlanm firma rn kataloglarndan reaktr seimi yaplmas durumunda bu kataloglarda yer alan reaktr ve kondansatr seim tablolarna da uyulmas gerekir. Farkl bir kondansatr kullanlmas dnlyorsa kondansatrn deerleri mutlaka kontrol edilmelidir. Aksi halde sistemin rezonans frekans kayacak ve uygulamadan tam performans alnamayacaktr.

28


FLTRE REAKTRNN TEMEL YAPISI

Sarg ve Baralar Termik Koruma

Topraklama Terminali Yksek Manyetik Geirgenlikli Demir Nve

29


HARMONK FLTRE REAKTRLER SEM TABLOSU400V 50Hz ebeke Gerilimi, 210Hz Rezonans Frekans (p=%5,67) Tip L Irms Ith Ilin C* Boyut Arlk (mH) (A) (A) (A) (uF) (kg) ERH-5,67/400/6,25 4,97 10,80 11,88 20,41 38,50 1 5 ERH-5,67/400/7,5 4,05 13,27 14,60 25,08 47,31 2 6 ERH-5,67/400/12,5 2,33 23,06 25,37 43,58 82,21 3 7,5 ERH-5,67/400/15 2,08 25,84 28,42 48,83 92,10 4 9,5 ERH-5,67/400/25 1,25 43,05 47,35 81,35 153,46 5 12,5 ERH-5,67/400/30 1,04 51,67 56,84 97,65 184,21 6 18 ERH-5,67/400/50 0,62 86,09 94,70 162,7 306,91 9 25 ERH-5,67/400/60 0,52 103,34 113,68 195,31 368,41 12 43 ERH-5,67/400/100 0,31 172,18 189,40 325,41 613,82 12 45 400V 50Hz ebeke Gerilimi, 189Hz Rezonans Frekans (p=%7) Ith Ilin C* Boyut Arlk Tip L Irms (A) (A) (A) (uF) (kg) (mH) ERH-7/400/6,25 6,14 10,03 11,03 17,45 38,50 1 5 ERH-7/400/7,5 5,00 12,33 13,56 21,45 47,31 1 5,5 ERH-7/400/12,5 2,88 21,42 23,56 37,27 82,21 3 7 ERH-7/400/15 2,57 23,99 26,39 41,76 92,10 3 7,5 ERH-7/400/25 1,54 39,98 43,98 69,57 153,46 6 17 ERH-7/400/30 1,28 47,99 52,79 83,51 184,21 6 18 ERH-7/400/50 0,77 79,96 87,95 139,15 306,91 8 21 ERH-7/400/60 0,64 95,98 105,58 167,03 368,41 10 28 ERH-7/400/100 0,39 159,91 175,90 278,29 613,82 12 40 400V 50Hz ebeke Gerilimi, 134Hz Rezonans Frekans (p=%14) Tip L Irms Ith Ilin C* Boyut Arlk (mH) (A) (A) (A) (uF) (kg) ERH-14/400/6,25 12,28 10,38 11,42 15,79 38,50 3 7,5 ERH-14/400/7,5 9,99 12,76 14,04 19,40 47,31 4 10 ERH-14/400/12,5 6,84 18,63 20,50 28,33 69,08 5 12,5 ERH-14/400/15 5,13 24,85 27,33 37,77 92,10 5 13 ERH-14/400/25 3,42 37,27 41,00 56,66 138,16 7 19 ERH-14/400/30 2,77 45,97 50,56 69,88 170,39 8 21 ERH-14/400/50 1,71 74,54 81,99 113,32 276,31 11 34 ERH-14/400/60 1,37 93,17 102,49 141,65 345,39 12 45 ERH-14/400/100 0,86 149,08 163,98 226,64 552,62 13 62

30


HARMONK FLTRE REAKTRLER BOYUTLARI

Boyut 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

A 150 150 180 180 230 230 265 265 265 300 300 360 420

B 66,5 81,5 81,5 91,5 100 122 126 133 150 130 140 153 168

C 125 125 150 150 190 190 220 220 220 250 250 300 350

G 175 175 200 200 -

-

H 130 152 156 166 180 160 170 183 198

* Belirtilen kapasite deerleri, reaktrlerin tasarmnda kullanlm olan deerlerdir. Reaktrlerin belirtilen deerlerden baka kondansatr ile birlikte kullanm durumunda istenmeyen sonular doabilir. Ayrntl kondansatr seim tablosu iin sayfa 35e baknz. Deiik kondansatr deerleri iin de tasarm yaplabilir.

31

G KONDANSATRLER

AEG ALAK GERLM G KONDANSATRLERReaktif G Kompanzasyonu ve Harmonik Filtreleme zmlerinde uzun mrl ve yksek dayanml AEG marka kondansatrler kullanlmaktadr. zellikle harmonikli sistemlerde yaplan uygulamalarda kondansatrler harmonikler nedeni ile ek zorlanmalara maruz kalrlar. Bu neden ile kondansatrlerin yksek dayanml olmalar bu tip sistemlerde daha da nem kazanmaktadr. AEG g kondansatrleri kendi kendilerini onarabilen dk kaypl kuru sarmlardan olumaktadrlar. zel bir sarm teknii ile ok kk kondansatr boyutlarnda byk kompanzasyon glerinin elde edilmesi mmkndr. Kuru sarm teknii ile kondansatrler istenilen ynde ve ekilde monte edilebilirler.

G kondansatrlerinde karlalan nemli bir sorun zaman ile geveyen kablo balantlar nedeni ile balant noktasnn ve buna bal olarak sarmlarn scaklklarnn artmas ve kondansatrlerin zarar grmesidir. AEG g kondansatrlerinde kullanlan zel bir klemens sistemi ile balantlarn zaman ile gevemesi engellenmi ve uzun bir alma sresi garantilenmitir. AEG G Kondansatrlerinde standart olarak sunulan nominal akmn 1,5 kat akm dayanm kondansatrlere rakiplerine gre benzersiz bir dayanm salamaktadr. Kondansatrlerde bulunan ar basn korumas ise kondansatrde herhangi bir sorun olumas durumunda kondansatr gvenli bir ekilde ebekeden ayrr. Kompanzasyon sistemlerinde karlalabilen problemlerden birisi de kondansatr patlamalar ve yangnlardr. Gaz izolasyonlu AEG kondansatrleri kesinlikle yanmaz yapda olup bu ekilde sisteminiz iin ek gvenlik salarlar. AEG alak gerilim G Kondansatrleri 800 Va kadar varan farkl nominal gerilimlerde kullanlabilir. Bu ekilde hemen hemen her trl gerilim seviyesindeki alak gerilim sisteminde, filtreli kompanzasyon ve harmonik filtreleme uygulamalarnda rahatlkla kullanlabilirler.

32

G KONDANSATRLER

TEKNK ZELLKLER:Nominal gerilim / akm / g zin verilen en yksek gerilim zin verilen en yksek akm zin verilen en yksek darbe akm Izolasyon dayanm Koruma indeksi Kayplar Scaklk snf Nem letme ykseklii Montaj mr Seim tablosuna baknz 1,0xUn srekli 1,1xUn gnde 8 saat 1,5xIn 200xIn Un660 V iin 6 kV IP20 (istek zerine IP42 veya IP55)

Documents

Professions Reaktif Guc Kompanzasyonu