Profili i Sistemit t Siguris Sociale n Kosov (sipas Rezoluts 1244 [1999] t KS t OKB-s)
E drejta e Autorit Zyra Ndrkombtare e Puns 2010Botuar pr her t par 2010
Botimet e Zyrs Ndrkombtare t Puns gzojn t Drejtn e Autorit sipas Protokollit2 t Konvents Universale t s Drejts Autoriale. Megjithat, fragmente t shkurtraprej tyre mund t riprodhohen pa autorizim, me kusht q t prmendet burimi. Prt drejtat e riprodhimit apo prkthimit, duhet aplikuar pran ZNP Botime (t drejtatdhe lejet), Zyra Ndrkombtare e Puns, CH-1211 Gjenev 22, Zvicr, ose me email:[email protected]. Zyra Ndrkombtare e Puns i mirpret krkesat e tilla.
Bibliotekat, institucionet dhe prdorues t tjer t regjistruar nga organizata me tdrejta riprodhimimund t bjn kopje n pajtim me licensat lshuar atyre pr ktqllim. Vizito www.ifrro.org pr informata n lidhje me organizatat pr t drejtat eriprodhimit n vendin tnd.
Profili i sistemit t siguris sociale n Kosov (sipas definimit t Rezoluts 1244 tKSKB [1999])/ International Labour Office, ILO Sub-Regional Office in Budapest - Bu-dapest: ILO, 20101 v.
ISBN: 9789228233582; 9789228233599 (web pdf)
Poashtu n dispozicion: versioni n gjuhn angleze, Profile of the social security system in Kosovo (within themeaning of UNSC Resolution 1244 [1999]), ISBN 9789221233589; 9789221233596(web pdf), Budapest, 2010 versioni n gjuhn serbe, Profil sistema socijalne zastite na Kosovu (u saglasnosti sadefinicijom Rezolucije SBUN [1244]), ISBN 9789228233605; 9789228233612 (webpdf), Budapest, 2010
International Labour Office
social security / pension scheme / medical care / Serbia
02.03.1 ILO Cataloguing in Publication Data
Prcaktimet e prdorura n Botimet e ZNP-s, q jan n prputhje me praktikn eKombeve t Bashkuara, si dhe prezantimi i materialit, nuk nnkuptojn shprehjen endonj opinioni nga ana e Zyrs Ndrkombtare t Puns n lidhje me statusin ligjort ndonj vendi, zone apo territori apo t autoriteteve t tyre respektive, apo n lidhjeme vendosjen e kufijve t tij.
Prgjegjsia pr opinionet e shprehura n artikujt, studimet, apo kontributet e tjerat nnshkruara qndron vetm tek autort e tyre, dhe botimi nuk prbn prkrahjenga ana e Zyrs Ndrkombtare t Puns t opinioneve t shprehura n to. Referencat ndaj emrave t firmave dhe produkteve e proceseve komerciale nuk pr-bn prkrahje t tyre nga Zyra Ndrkombtare e Puns, dhe mosprmendja e ndonjfirme t vecant, produkti apo procesi komercial nuk sht shenj mosaprovimi.
Botimet e ZNP-s mund t merren prmes librashitsve t fuqishm apo n zyratlokale t ZNP-s n shum vende, ose drejtprdrejt nga Departamenti i Botimevet ILO-s, Zyra Ndrkombtare e Puns, CH-1211 Gjenev 22, Zvicr. Katalogjet apolistat e publikimeve t reja jan t disponueshme falas n adresn e msiprme,oseme email [email protected] faqen ton t internetit: www.ilo.org/publns
Shtypur n Kosov
3
Prmbajtja
Hyrje
1 Konteksti demografik, ekonomik dhe social ...............................
1.1 Pasqyr ...................................................................................... 1.2 Situata makroekonomike................................................................1.3 Trendt demografike .................................................................... 1.4 Tregu i puns ..............................................................................1.5 Ekonomia informale ......................................................................1.6 Varfria ........................................................................................1.7 Sistemi i arsimit .......................................................................... 1.8 Puna e fmijve ........................................................................... 1.9 Statusi shndetsor ....................................................................
2 Sistemet e sigurimit social n Kosov ........................................
2.1 Sistemet e pensioneve ................................................................. 2.1.1 Pasqyr ........................................................................... 2.1.2 Sistemi i pensionit baz shkalla e par ...............................2.1.3 Kursimet pensionale t obligueshme shkalla e dyt ..............2.1.4 Sistemi pensional vullnetar shkalla e tret ..........................2.1.5 Skema pensionale pr grupet e veanta .................................2.1.6 shtje n lidhje me sistemin aktual pensional ....................
2.2 Ndihma sociale dhe sistemet e mirqenies sociale ............................. 2.2.1 Pasqyr ...........................................................................2.2.2 Ndihma sociale .................................................................2.2.3 Shrbimet sociale dhe familjare ............................................2.2.4 Beneficionet pr invalidt e lufts .........................................
2.3 Sistemi i kujdesit shndetsor.........................................................2.3.1 Sistemi publik i kujdesit shndetsor n Kosov ......................2.3.2 Shpenzimet shndetsore ...................................................2.3.3 Debati pr krijimin e sigurimit shndetsor ............................
2.4 Beneficionet e tjera t sigurimit social .............................................
3 Konkluzionet prmbyllse ..........................................................
Shtojca AA.1 Sistemi i sigurimit social n Shqipri ...............................................A.2 Sistemi i sigurimit shndetsor n Shqipri ......................................
Shtojca BB.1 Referencat ..................................................................................B.2 Legjislacioni prkats n Kosovs .................................................. B.3 Konventat prkatse t ONP-s ...................................................... B.4 Personat e intervistuar ..................................................................
6
66791111131618
20
20202123262627
2828293132
32323334
35
37
3839
40414242
4
Tabelat dhe Ilustrimet
Tabela 1. Treguesit ky makroekonomik, 200408Tabela 2. Trendt e rritjes s popullsis, 19712007Tabela 3. Rritja e popullsis, 200508Tabela 4. Treguesit e tregut t puns, 2008Tabela 5. Treguesit e varfris, 2001 dhe 2003Tabela 6. Pjesmarrja n arsimin publik, 200708Tabela 7. Beneficionet pensionale dhe t ardhurat pr kok banori, 200408Tabela 8. Numri i pensionistve dhe shpenzimet pensionale
(pensioni baz i t moshuarve), 200508Tabela 9. Shpenzimet pensionale (pensioni baz invalidor), 200408Tabela 10. Shpenzimet e prgjithshme pensionale, 200408Tabela 11. Numri i pundhnsve dhe t punsuarve n FKPK, 200208 Tabela 12. Rritja e aseteve t FKPK-s, 200209Tabela 13. Ndihma sociale: numri i prfituesve dhe shpenzimet, 200608Tabela 14. Prfituesit e skems s invalidve t lufts, 2008Tabela 15. Shpenzimet pr skemn e invalidve t lufts, 200708Tabela 16. Shpenzimet shndetsore, 2006Tabela 17. Pagesat pr shrbimet mjeksore Tabela 18. Kontributet e vlersuara pr sigurimin shndetsor
bazuar n t dhnat e vitit 2005)
Ilustrimi 1. Sektort ekonomik sipas proporcionit t BPV-s (%)Ilustrimi 2. Ndarja sektoriale e ndrmarrjeve kosovare, 2008 (%)Ilustrimi 3. Piramida e popullsis, 1999Ilustrimi 4. Papunsia sipas grupit t moshs, 2008Ilustrimi 5. Papunsia sipas nivelit t aftsive profesionale, 2008Ilustrimi 6. Papunsia sipas rajonit, 2008Ilustrimi 7. Papunsia sipas sektorve, 2007Ilustrimi 8. Nivelet e varfris n Kosov Ilustrimi 9. Punt kryesore t kryera nga fmijt Ilustrimi 10. Smundjet m t shpeshta n Kosov, 2006Ilustrimi 11. Luhatja e vlers s aksioneve t FKPK-s, 200209
5
Akronimet
AAP Arsimimi dhe Aftsimi Profesional ABEF Anketa e Buxhetit t ekonomive familjare AIP Agjencia e Inspektimit t Puns AMSJ Anketa pr Matjen e Standardeve t Jetess BB Banka Botrore BPV Bruto Produkti Vendor BSPK Bashkimi i Sindikatave t Pavarura t Kosovs CEFTA Marrveshja pr Tregti t Lir n Evropn Qendrore DPA Departamenti i Administrats Pensionale DPT Drejtoria e Prgjithshme e Tatimeve EAR Agjencia Evropiane pr Rindrtim ESK Enti i Statistikave i Kosovs ETF Fondacioni Evropian pr Trajnimeve EULEX Misioni i Bashkimit Evropian pr Sundimin e Ligjit n Kosov FKPK Fondi i Kursimeve Pensionale i Kosovs FMN Fondi Monetar Ndrkombtar FSSH Fondi i Sigurimit Shndetsor i Shqipris ISKSH Instituti i Sigurimit t Kujdesit Shndetsor i Shqipris ISSH Instituti i Sigurimit Social i Shqipris KB Kombet e Bashkuara KDIA Klasifikimi Ndrkombtar i Standardizuar i Arsimit MASHT Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis MEF Ministria e Ekonomis dhe Financave MPMS Ministria e Puns dhe Mirqenies Sociale MSH Ministria e Shndetsis NVM Ndrmarrjet e Vogla dhe t Mesme OBSH Organizata Botrore e Shndetsis OECD Organizata pr Bashkpunim Ekonomik dhe Zhvillim ONP Organizata Ndrkombtare e Puns OSBE Organizata pr Siguri dhe Bashkpunim n Evrop PNEPF Programi Ndrkombtar pr Eliminimin e Puns s Fmijve QKSH Qendrat e Kujdesit Shndetsor QMF Qendrat e Mjeksis Familjare QPS Qendrat pr Pun Sociale RZhNj Raporti i Zhvillimit Njerzor SPT Sistemi i Pensionit t Transferuar TMK Trupat e Mbrojtjes s Kosovs UE Unioni Evropian UNFPA Fondi i Popullsis i Kombeve t Bashkuara UNMIK Misioni i Prkohshm i Kombeve t Bashkuara n Kosov USAID Agjencia pr Zhvillim Ndrkombtar e Shteteve t Bashkuara ZPP Zyra pr Punsim Publik
6
Hyrje
Ky raport paraqet vlersimin fillestar t sistemit aktual t sigurimit social n Kosov1. Pr tkryer kt studim, Zyra nn-rajonale e ONP-s pr Evropn Qendrore dhe Lindore ka kontraktuardy ekspert shqiptar:
Z. Qemal Balliu, Drejtor ekzekutiv i fondacionit pr zhvillimin e biznesit, dhe Z. Ali Emini, Drejtor i prgjithshm i institutit pr sigurim social.
Sip
