Program nauczania edukacji wczesnoszkolnejzuwzgldnieniem procesw indywidualizacji wksztaceniu

AutorzyKarina MuchaAnna Stalmach-TkaczJoanna Wosianek

Projekt okadkiMagdalena Pilch

Opracowanie graficzneMagdalena Pilch

Redakcja merytorycznaKlaudia Cebula

Redakcja jzykowaJoanna Kozub

KorektaKrystyna Bajor

Skad i amanieEwa Tarnowska

Wydawca owiadcza, e dooy wszelkich stara, aby dotrze do wszystkich wacicieli i dys-ponentw praw autorskich.

Ksika, ktr nabye, jest dzieem twrcy i wydawcy. Prosimy, aby przestrzega praw, jakie im przysuguj. Jej zawarto moesz udostpni nieodpatnie osobom bliskim lub osobicie znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treci i koniecznie zaznacz, czyje to dzieo. A kopiujc jej cz, rb to jedynie na uytek osobisty.

Szanujmy cudz wasno i prawo.Wicej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Ksiki

ISBN 978-83-7873-950-0

Grupa MAC S.A.25-561 Kielce, ul. Witosa 76tel. 41 366 55 55; faks 41 366 33 02e-mail: mac@mac.pl; www.mac.pl

Grupa MAC S.A. 2017

3

Spis treci

Wstp ...........................................................................................................................................................4

1. Koncepcja programu ..............................................................................................................................4

2. Struktura programu ..............................................................................................................................10

3. Cele oglne oraz zadania wychowawczo-profilaktyczne wynikajce zpodstawy

programowej ...........................................................................................................................................10

3.1. Cele oglne ..............................................................................................................................................10

3.2. Zadania wychowawczo-profilaktyczne .........................................................................................13

4. Cele szczegowe ksztacenia iwychowania wraz zoczekiwanymi osigniciami

ucznia .........................................................................................................................................................15

5. Zintegrowane treci nauczania .........................................................................................................39

5.1. Przykadowe przeniesienie zaoe programu na rozkad treci nauczania zgodnie

zramowym podziaem godzin .........................................................................................................88

6. Sposoby osigania celw ksztacenia iwychowania zuwzgldnieniem warunkw,

wjakich bdzie realizowany program. Indywidualizacja pracy zuczniem ................... 106

7. Sposoby sprawdzania osigni uczniw ipropozycje kryteriw oceniania ............... 134

7.1. Diagnoza iobserwacja dziecka rozpoczynajcego nauk wklasie pierwszej .............. 141

8. Koncepcja wspierania indywidualnych potrzeb uczniw pomoc

psychologiczno-pedagogiczna wpraktyce .............................................................................. 151

8.1. Zasady pracy zuczniem majcym trudnoci wnauce .......................................................... 154

8.2. Zasady pracy zuczniem ze szczeglnymi uzdolnieniami .................................................... 155

8.3. Sposoby rozpoznawania izaspokajania indywidualnych potrzeb rozwojowych

iedukacyjnych ucznia oraz indywidualnych moliwoci psychofizycznych ucznia .... 157

Minisownik poj ............................................................................................................................... 171

Bibliografia ............................................................................................................................................ 171

4

Wstp

Nauczenie wartoci to najwaniejsza rzecz, jak moemy zrobi dla szczcia dziecka.

Linda iRichard Eyre

Nauczone istosowane wartoci tworz nasz charakter. To od niego zaley, jakich dokonu-jemy wyborw, kim si otaczamy, jaki mamy stosunek do wiata, jakie stawiamy sobie cele,

co jest dla nas wyciu najwaniejsze. Charakter, czyli wartoci wdziaaniu, decyduje ocaym yciu czowieka.

Irena Komiska, Elbieta Olszewska, Fundacja ABCXXI Caa Polska czyta dzieciom1

WSTP

Prezentowany program edukacji wczesnoszkolnej kadzie nacisk przede wszystkim na wy-chowywanie, dopiero potem na nauczanie maego dziecka, awic przywraca waciw za-leno wynikajc zdefinicji ksztacenia. Gwnym zaoeniem filozoficznym jest wszech-stronny rozwj szczliwego dziecka poprzez wspomaganie jego wrodzonego potencjau istwarzanie moliwoci poznawania wiata.

Ze wzgldu na uniwersalne zaoenia oraz zwrcenie szczeglnej uwagi na wychowa-nie do wartoci, program moe by stosowany wklasach IIII wszystkich typw szk pod-stawowych (wtym rwnie wklasach integracyjnych).

Koncepcja jest zgodna z obecnie obowizujc podstaw programow ksztacenia oglnego dla pierwszego etapu edukacyjnego.

1.KONCEPCJAPROGRAMU

a) Filozofia ksztacenia (wychowania inauczania)Ksztacenie zawsze obejmuje dwa wymiary: zarwno wychowanie, jak i nauczanie. Nie mona oddzieli tych dwch sfer, jeli zakadamy peny iwszechstronny rozwj kadego dziecka. Program nauczania zakada, e nie mona nikogo nauczy, jeli najpierw nie zosta-nie zbudowana odpowiednia motywacja do uczenia si. Trzeba zaakceptowa czowieka takim, jakim naprawd jest. Aby unikn unifikacji, dziecko najpierw poznaje siebie iswoje moliwoci, budujc motywacj do swojego rozwoju ido nawizywania dobrych relacji zinnymi, dopiero potem moe budowa swoj wiedz owiecie izdobywa umiejtnoci adekwatne do swojego wieku ipredyspozycji poznawczych.

1 Obydwa cytaty za: I. Komiska, E. Olszewska, Zdzieckiem wwiat wartoci, wiat Ksiki, Warszawa 2007.

Ja inni

Ja wiat

Ja wiat

kultury

WARTOCI

Ja

5

Koncepcja programu

OD WYCHOWANIA DO DYDAKTYKI

Koncepcja zakada oparcie nauczania na wychowaniu, ktrego efektem jest rozwj sfery wolicjonalno-motywacyjnej. Dopiero na tak przygotowanym gruncie mona kontynuowa nauczanie, ktrego skutek dotyczy sfery poznawczej iwykonaniowej. Wobrbie ksztace-nia, czyli oddziaywania pedagogicznego, wychowanie inauczanie rni si odmiennym doborem rodkw oddziaywania, ale stanowi jedno inie mog bez siebie istnie.

KSZTATOWANIE INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ JAKO PODSTAWA ROZWOJU SPOECZNEGO DZIECKA

Ksztatowanie inteligencji emocjonalnej jest sposobem, azarazem metod na integralne poznawanie siebie iwiata. Na poziomie edukacji elementarnej rozumiane jest jako proces stabilizacji emocjonalnej ibudowanie motywacji do samoksztacenia. Zaoenie systema-tycznej pracy nad propagowaniem umiejtnoci spoecznych opiera si na wartociach. Dziecko buduje wsobie wewntrzn motywacj do poznawania wiata inawizywania dobrych relacji zdrugim czowiekiem, potrafi wybra, co jest dobre, aco ze. Dziecko jest emocjonalnie gotowe do podejmowania wyzwa iprzekraczania granic swojego pozna-nia wdalszym yciu.

Opowodzeniu iszczciu wyciu nie decyduje rodzaj iilo zdobytej wiedzy, status materialny, zdobyte tytuy czy rodzaj wykonywanej pracy, lecz stabilno emocjonalna, umiejtno radzenia sobie wrnych sytuacjach, kreatywne mylenie idobre relacje zin-nymi ludmi, oparte na autentycznej przyjani, szacunku do kadego czowieka izdolnoci do gbokich inieprzemijajcych uczu wyszych.

Rozwijanie inteligencji emocjonalnej odbywa si poprzez poznawanie siebie iinnych, budowanie relacji imotywacji do poznawania wiata iprzekraczania swoich granic. Gra-nice rozumiane s tutaj jako odbierany przez nas profil emocjonalny dziecka. Tymczasem, pracujc nad emocjami, moemy zmieni obserwowane dotd zachowania i rozwija potencja emocjonalny. Taki wszechstronny rozwj emocjonalny warunkuje prawidowy rozwj spoeczny, ktry zakada dobre relacje z innymi ludmi, uczestnictwo wkulturze iszczliwe, spenione ycie.

b) wiat wartociIstot naszej kultury s niezmienne wartoci moralne, na ktrych powinnimy opiera

wychowanie inauczanie wszkole orazwdomu. Wartoci moralne, rozumiane jako: wszyst-ko to, co uchodzi za wane icenne dla jednostki ispoeczestwa oraz jest godne podania; co czy si zpozytywnymi odczuciami istanowi jednoczenie cel de ludzkich2, s podsta-w wychowania. Te same wartoci towarzyszy bd we wszystkich trzech latach edukacji wczesnoszkolnej. Koncepcja zakada budowanie wiata dziecka poprzez coroczne powra-canie do tych samych dwunastu wartoci iich pogbianie. Kade trzy tygodnie roku szkol-nego powicone bd jednej wartoci wanej dla dziecka, a jednoczenie istotnej dla naszej kultury. Program nie zawiera wic blokw tematycznych, ale projekty poznawania irealizacji wartoci, wktrych wychowanie jest podstaw ksztacenia.

Taki ukad nawizuje rwnie do nowej podstawy programowej, ktra zakada harmo-nijny rozwj wpiciu sferach: etycznej, emocjonalnej, spoecznej, intelektualnej, fizycznej. A trzy z tych sfer bezporednio dotycz wychowania.

Praca nad jedn wartoci trwa trzy tygodnie w kadej klasie. Pierwszy tydzie za-kada wprowadzenie wwarto, wdrugim pogbiane s znaczenia, atrzeci tydzie jest

2 M. obocki. Teoria wychowania wzarysie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Krakw 2004, s. 96.

6

Koncepcja programu

utrwaleniem, atake sprawdzeniem zrozumienia wartoci wcodziennym yciu. Coroczne powracanie do tej samej wartoci na rnym poziomie daje moliwo jej rozwijania ipo-gbiania: dziecko otrzymuje wielokrotnie szans rozwijania si wramach danej wartoci. Dziki temu bdzie mogo ono uzna, oceni iprzyj to, co jest naprawd wane w yciu. Nauczanie wartoci ma wic ukad koncentryczny ispiralny. Te same wartoci s podstaw ksztacenia przez wszystkie lata edukacji wczesnoszkolnej.

Koncepcja zakada wprowadzenie nastpujcych wartoci.

klasa 3

odpowiedzialno i bezpieczestwo pra-ca nad odpowiedzialnoci iodwag dziecka; mwienie otym, jak dba oswoje bezpiecze-stwo innych osb;

wytrwao ksztatowanie charakteru dziec-ka; uczenie umiejtnoci osigania celw, przewidywania swoich dziaa; uodpornianie dziecka na przeciwnoci, ktre napotka na swojej drodze, wzmocnienie odpornoci emo-cjonalnej;

kreatywno poszukiwanie sposobw roz-wijania talentw imoliwoci dziecka, wskazy-wanie, w jaki sposb rozwizywa problemy, zarwno te, ktre napotyka wyciu codzien-nym, jak ite zwizane ztwrczoci iposzuki-waniem oryginalnych rozwiza;

szacunek uczenie szacunku do ojczyzny, do otaczajcego wiata, do przyrody, do innych ludzi i do samego siebie; pokazywanie, jak mona troszczy si orzeczy najwaniejsze;

dobro poszanowanie rodziny; uczenie spo-sobw okazywania dobroci, zwracanie uwagi na to, e nie ma nic cenniejszego ni okazywa-nie dobroci sobie oraz innym;

jedno i wspdziaanie znaczenie przy-jani, dobrych iharmonijnych relacji ze wszyst-kimi ludmi; odkrywanie wartoci dziecka wjego relacjach zdziemi idorosymi, budo-wanie przyjani i radzenie sobie w trudnych emocjonalnie i spoecznie momentach zwi-zanych z brakiem akceptacji i odrzuceniem, budowanie poczucia przynalenoci do rodzi-ny, grupy, zespou;

klasa 2

klasa 1

JA

7

Koncepcja programu

utrwaleniem, atake sprawdzeniem zrozumienia wartoci wcodziennym yciu. Coroczne powracanie do tej samej wartoci na rnym poziomie daje moliwo jej rozwijania ipo-gbiania: dziecko otrzymuje wielokrotnie szans rozwijania si wramach danej wartoci. Dziki temu bdzie mogo ono uzna, oceni iprzyj to, co jest naprawd wane w yciu. Nauczanie wartoci ma wic ukad koncentryczny ispiralny. Te same wartoci s podstaw ksztacenia przez wszystkie lata edukacji wczesnoszkolnej.

Koncepcja zakada wprowadzenie nastpujcych wartoci.

klasa 3

odpowiedzialno i bezpieczestwo pra-ca nad odpowiedzialnoci iodwag dziecka; mwienie otym, jak dba oswoje bezpiecze-stwo innych osb;

wytrwao ksztatowanie charakteru dziec-ka; uczenie umiejtnoci osigania celw, przewidywania swoich dziaa; uodpornianie dziecka na przeciwnoci, ktre napotka na swojej drodze, wzmocnienie odpornoci emo-cjonalnej;

kreatywno poszukiwanie sposobw roz-wijania talentw imoliwoci dziecka, wskazy-wanie, w jaki sposb rozwizywa problemy, zarwno te, ktre napotyka wyciu codzien-nym, jak ite zwizane ztwrczoci iposzuki-waniem oryginalnych rozwiza;

szacunek uczenie szacunku do ojczyzny, do otaczajcego wiata, do przyrody, do innych ludzi i do samego siebie; pokazywanie, jak mona troszczy si orzeczy najwaniejsze;

dobro poszanowanie rodziny; uczenie spo-sobw okazywania dobroci, zwracanie uwagi na to, e nie ma nic cenniejszego ni okazywa-nie dobroci sobie oraz innym;

jedno i wspdziaanie znaczenie przy-jani, dobrych iharmonijnych relacji ze wszyst-kimi ludmi; odkrywanie wartoci dziecka wjego relacjach zdziemi idorosymi, budo-wanie przyjani i radzenie sobie w trudnych emocjonalnie i spoecznie momentach zwi-zanych z brakiem akceptacji i odrzuceniem, budowanie poczucia przynalenoci do rodzi-ny, grupy, zespou;

tosamo i patriotyzm wskazywanie na tosamo kulturow, narodow i spoeczn dziecka; uczenie rozumienia i szacunku do kultury, w ktrej si wychowuje, oraz historii swojego kraju a take do osb, ktre przy-czyniy si do rozwoju Polski oraz odzyskania przez ni niepodlegoci;

mdro iciekawo poznawcza zastana-wianie si nad tym, czym jest mdro; co ro-bi, by stawa si mdrzejszym; poznawanie wiata; ukazywanie bogactwa nauki, ludzkiej myli; pokazywanie moliwoci, ktre czekaj na dziecko wotaczajcym go wiecie, rozwija-nie umiejetnoci uczenia si;

aktywno i przedsibiorczo wczanie si wycie klasy, szkoy i lokalnej spoeczno-ci; wdraanie do wczania si w akcje po-mocowe, ukazywanie wartoci wolontariatu, wykorzystywanie wasnych pomysw do zmiany otaczajcego wiata; ukazywanie war-toci umiejtnego poszukiwania informacji, analizowania ich a nastpnie, wykorzystania w praktyce.

JAWIAT

JAINNI

8

Koncepcja programu

Przez pierwszych dziewi tygodni pracy nad wartociami (trzy wartoci po trzy tygo-dnie kada) zajmujemy si charakterem dziecka ibudowaniem poczucia wasnej wartoci. To zaproszenie do wsplnej wdrwki ipierwsze prby dziecka wokrelaniu swojej tosa-moci.

Nastpne tygodnie (dziewi tygodni ikolejne trzy wartoci) ucz dziecko wsppracy zinnymi. Skaniaj do otwartoci na drugiego czowieka poprzez szacunek iwspdziaa-nie. Wdraaj do praktykowania takich wartoci, jak: prawdomwno, uczciwo, odpo-wiedzialno, odwaga, sprawiedliwo.

Trzecia grupa obejmuje wszystkie te wartoci, ktre s zwizane zmoliwoci pozna-wania wiata, aco za tym idzie stopniowego zmieniania swojego sposobu mylenia ibu-dowania yciowej mdroci. Eksperymenty na zajciach przyrodniczych czy poznawanie mdrych ludzi maj na celu ukazywa, czym jest mdro, dlaczego warto by ciekawym wiata oraz jak te potrzeby realizowa.

Ostatnie trzy wartoci (przy czym ostatnia realizowana jest w wakacje) wskazuj na sens ycia. Kady marzy opiknie, mioci iszczciu. Uczymy dzieci rozpoznawa pikno wwiecie, odrnia wartoci trwae iprzynoszce szczcie (mio, zaufanie) od wartoci pozornych, ktre jedynie na krtk chwil mog sta si czym istotnym wyciu (rzeczy materialne, pozycja, sukces).

Kada z wartoci, oprcz swojego miejsca w ukadzie chronologicznym i ukadzie zwizanym z rozszerzaniem granic, czy si take zwartoci podobn, pogbiajc jej znaczenie. Rozszerzeniem odpowiedzialnoci i bezpieczestwa bdzie szacunek, a p-niej wynikajcy zniego patriotyzm oraz umiejtno uczestniczenia wkulturze. Pogbie-niem wartoci, jak jest wytrwao, bdzie dobro, rozumiana jako systematyczne dbanie odrugiego czowieka, ktra na intelektualnym poziomie wyraa mdro iciekawo po-znawcz, awkonsekwencji umiejtno dostrzegania pikna caego wiata. Rozwiniciem

motywacja do uczestniczenia w kulturze wskazywanie sposobw komunikowania si poprzez media, sztuk, rne formy dziaania artystycznego w tym szczeglnie poprzez eks-presj ruchow, wdraanie do aktywnego po-szukiwania dbr kultury i odnajdywania w nich wartoci duchowych oraz estetycznych;

pikno odkrywanie pikna w czowieku, wwiecie oraz w sobie samym; odwoywanie si do bogactwa wiata przyrody; szukanie wzor-cw wkodzie kulturowym przekazywanym od pokole w literaturze, sztukach plastycznych, teatrze, filmie, kulturze multimedialnej;

szczcie ksztatowanie optymizmu, pogody ducha wiadomoci odczuwania radoci, iszczcia, wdraanie do speniania swoich marze, rozwijanie poczucia humoru oraz umiejtnoci odpoczywania I dbania o dobry nastrj.

JAWIAT

KULTURY

9

Koncepcja programu

kreatywnoci jest wspdziaanie zinnymi oraz aktywno iprzedsibiorczo.W ten sposb tworzymy systemy wartoci, ktre si nawzajem uzupeniaj. Dajemy

dziecku wolno wyboru imoliwo uczestnictwa whierarchizowaniu wartoci, zgodnie zjego indywidualnymi potrzebami ipragnieniami. Pokazujemy wiat spjny iwwielu wy-miarach jednoznaczny (np. prawda kamstwo), azdrugiej strony nie narzucamy goto-wych interpretacji, bo wartoci mwi same za siebie, koresponduj ze sob, pozwalaj na gbsze rozumienie iprzeywanie wiata.

W tak pojmowanym ksztaceniu (od wychowania do dydaktyki) treci ksztacenia s sposobem realizacji zamierze programowych, ktre polegaj na przekazaniu ograni-czonej wiedzy zposzczeglnych, nawet zintegrowanych dyscyplin. Wedukacji stawiamy przede wszystkim pytania problemowe: dlaczego? kto? wjaki sposb? po co? wjakim celu?, zamiast pyta oprzedmiot: co? wjakiej kolejnoci? ile?

Najwaniejsze wkoncepcji programu jest wychowanie, ktre jest realizowane poprzez wchodzenie wwiat wartoci. Na tym budujemy wiedz iumiejtnoci, niezbdne wpo-znawaniu siebie iinnych.

WARTOCI OMAWIANE WCIGU ROKU SZKOLNEGO WE WSZYSTKICH KLASACH

semestr I

odpowiedzialno ibezpieczestwo

wytrwao

kreatywno

szacunek iuczciwo

dobro

jedno iwspdziaanie

semestr II

tosamo ipatriotyzm

mdro iciekawo poznawcza

aktywno iprzedsibiorczo

motywacja do uczestniczenia wkulturze

pikno

szczcie

zeszyt 1JA INNI

JA WIAT

zeszyt 2

zeszyt 2JA

WIATKULTURY

zeszyt 1JA

10

Struktura programu

2.STRUKTURAPROGRAMU

Proponowana wprogramie koncepcja ma charakter koncentryczny, gdy zakada wielo-krotne isystematyczne powracanie do tych samych wartoci itreci ksztacenia. Ma rw-nie charakter spiralny, bo okrela narastanie umiejtnoci zwizanych zokrelonymi cela-mi oglnymi iszczegowymi.

Koncentryczno-spiralny ukad programu spenia postulat dbaoci o wszechstronny iharmonijny rozwj dziecka. Jest nastawiony na integracj treci, pozwalajc dzieciom na zdobywanie umiejtnoci pomocnych wpoznawaniu ibudowaniu szacunku do siebie, in-nych i caego wiata. Najwaniejszym celem programu staje si wzbudzanie motywacji dziecka do odkrywania, poznawania, tworzenia iprzeywania rzeczywistoci wok siebie, pomaganie wodkrywaniu tosamoci wrelacji zinnymi ludmi iwiatem.

Zkoncepcji wypywa struktura programu, ktra ma ukaza, jak poszczeglne elementy s ze sob poczone iwjakim stopniu s od siebie zalene. Zcelw oglnych wypywaj cele szczegowe poczone zoczekiwanymi osigniciami uczniw, zkolei ukad warto-ci, planowanych wposzczeglnych trzytygodniowych projektach, warunkuje odpowied-ni dobr treci nauczania podporzdkowany celom wychowawczym. Aby ukaza, jak ra-mowy plan nauczania przekada si na konkretne rozwizania dydaktyczne, proponujemy przykadowy rozkad treci nauczania podporzdkowany okrelonym, zaplanowanym wczeniej wartociom.

Istotnym elementem programu jest ukazanie sposobw osigania zaplanowanych celw i ukazanie drg indywidualizacji pracy z uczniem, zgodnie z nowymi wymaga-niami okrelonymi w prawie owiatowym, oraz zaproponowanie metod aktywizujcych uczniw. Naley zwrci uwag na sposoby oceniania oraz diagnoz iobserwacj ucznia, szczeglnie wklasie pierwszej.

Na kocu umieszczamy bibliografi podzielon na dziay. Jej zadaniem jest wspomaga-nie nauczyciela wpracy wychowawczej idydaktycznej poprzez proponowanie wartocio-wej literatury przedmiotu.

3.CELEOGLNEORAZZADANIAWYCHOWAWCZO--PROFILAKTYCZNEWYNIKAJCEZPODSTAWYPROGRAMOWEJ

3.1.CELEOGLNE

Gwnym celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie wszechstronnego rozwoju dziecka zgodnie zjego moliwociami rozwojowymi oraz potencjaem osobowociowym. Prezentowana koncepcja pozwala rozwija si dziecku wnastpujcych, przewidzianych przez ustawodawc, obszarach,ktre przedstawiamy poniej.

a) Budowanie systemu wartoci rozwj etyczny dzieckaPodstawowym celem koncepcji programu jest wychowywanie poprzez wartoci. Nauczy-ciel wraz rodzicami powinien budowa wdziecku potrzeb uczestniczenia wwiecie war-toci uniwersalnych, takich jak: dobro, prawda, pikno, uczciwo, odpowiedzialno, wy-

11

Cele oglne

trwao, ciekawo poznawcza, przedsibiorczo. Wymiar etyczny wychowania stanowi jeden zbardzo silnie podkrelanych obszarw, dotyczcych gwnych zaoe ksztacenia oglnego wszkole podstawowej. Program zawiera wartoci sprzyjajce indywidualnemu ispoecznemu rozwojowi dziecka pogrupowane tak, by jedna wynikaa zdrugiej.

b) Odnajdywanie swojego miejsca wwiecie rozwj spoeczny dzieckaNiezwykle istotne dla dziecka jest budowanie poczucia wasnej wartoci, przynalenoci do bliskich, rodziny, grupy, klasy, maej iwielkiej Ojczyzny. Najistotniejszym etapem kszta-towania tosamoci dziecka jest uczenie szacunku do siebie, do innych ludzi, do zwierzt irolin oraz do caego wiata. Szacunek oznacza otwarcie na wiat, optymizm, poznawanie nowych rzeczy, to on buduje mocny charakter dziecka.

c) Nabywanie umiejtnoci poprzez dziaanie rozwj emocjonalny dzieckaSposobem radosnego poznawania wiata jest dziaanie poprzez zabaw, dowiadczanie, uczestniczenie wsytuacjach zadaniowych iprojektach edukacyjnych, przygotowywanych na miar potrzeb konkretnego dziecka iokrelonej grupy. Najwaniejsze umiejtnoci, ja-kie powinno zdoby dziecko, to:

umiejtno komunikacji interpersonalnej, a wic zdolno do nawizywania i podtrzy-mywania dobrych relacji zinnymi, zarwno z dziemi, jak i z dorosymi,

umiejtnoci pozwalajce na samodzielne izespoowe poznawanie wiata iodkrywanie jego pikna, awic przede wszystkim: umiejtnoci komunikacji jzykowej (czytania, pisania, suchania imwienia), umiejtnoci korzystania zinformacji poprzez nowoczesne technologie, umiejtnoci logiczno-matematyczne,

umiejtno obcowania zprzyrod, radzenie sobie wrnych sytuacjach ycia codziennego (szukanie rozwiza, twrcze my-

lenie), odporno psychiczna na niepowodzenia itrudne momenty ycia.

d) Poznawanie irozumienie siebie iwiata rozwj intelektualny dzieckaZdobywanie wiedzy jest rodkiem do poznania, anie celem samym wsobie. Dziki temu, w wikszym stopniu mona mwi o penym uznaniu potrzeb rozwojowych dziecka wkadej ze sfer: fizycznej, emocjonalnej, psychicznej iduchowej, anie tylko intelektualnej, preferowanej przy stawianiu nauczania obok wychowania. Na tym opiera si koncepcja nauczania budowana na wychowaniu. Dziecko powinno wykorzystywa jzyk matematy-ki, aby wnaturalny sposb opisywa procesy, ktre obserwuje wprzyrodzie. Czynnocio-we nauczanie matematyki nawizuje do poszczeglnych treci przyrodniczych, ktre sta-nowi pretekst do wszelkich dziaa wzakresie nabywania umiejtnoci matematycznych iwykorzystywania ich wpraktyce.

e) Radosne uczestniczenie wwiecie rozwj fizyczny dzieckaNiezwykle istotne jest dbanie orozwj fizyczny dziecka, zapewnienie mu odpowiednich moliwoci ruchu izabawy. Wiedza medyczna inowe odkrycia wdziedzinie neurobiologii zwracaj uwag na zaleno rozwoju ruchowego, emocjonalno-psychicznego i intelek-tualnego. Czasami trudnoci w nauce i problemy z koncentracj maj swoje rdo nie woglnych zdolnociach dziecka, ale wdeficytach jego rozwoju ruchowego, niezaspo-kojonej potrzebie ruchu, niewaciwych nawykach ywieniowych isposobach spdzania

12

Cele oglne

wolnego czasu. Ruch, wiczenia fizyczne, zabawy na wieym powietrzu wspomagaj rozwj emocjonalny iintelektualny. Gwnym sposobem realizacji wszechstronnego ihar-monijnego rozwoju dziecka jest zaspokajanie jego potrzeb i dostarczanie impulsw do rozwoju kadej ze sfer. Wszelkie dziaania podejmowane przez nauczyciela powinny sta-wia sobie za zadanie integrowanie potrzeb dziecka ipodejmowanie takiej aktywnoci, aby wszechstronnie rozwija dziecko.

Edukacja wczesnoszkolna w formie ksztacenia zintegrowanego stanowi fundament do kszta-towania umiejtnoci kluczowych uczniw przygotowujcych si do nauki na kolejnym etapie edukacyjnym. W ramach program bd tworzone podstawie dla najwaniejszych umiejtnoci rozwijanych w ramach ksztacenia oglnego w szkole podstawowej:

1) sprawne komunikowanie si w jzyku polskim oraz w jzykach obcych nowoytnych;2) sprawne wykorzystywanie narzdzi matematyki w yciu codziennym, a take ksztacenie

mylenia matematycznego;3) poszukiwanie, porzdkowanie, krytyczna analiza oraz wykorzystanie informacji z rnych

rde;4) kreatywne rozwizywanie problemw z rnych dziedzin ze wiadomym wykorzystaniem

metod i narzdzi wywodzcych si z informatyki, w tym programowanie;5) rozwizywanie problemw, rwnie z wykorzystaniem technik mediacyjnych;6) praca w zespole i spoeczna aktywno;7) aktywny udzia w yciu kulturalnym szkoy, rodowiska lokalnego oraz kraju.

rozwjfizyczny

rozwjetyczny

rozwjemocjonalny

rozwjspoeczny

rozwjintelektualny

13

Zadania wychowawczo-profilaktyczne

3.2.ZADANIAWYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNE

Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspieranie caociowego rozwoju dziecka. Proces wychowania iksztacenia prowadzony wklasach IIII szkoy podstawowej umoliwia dziec-ku odkrywanie wasnych moliwoci, sensu dziaania oraz gromadzenie dowiadcze na drodze prowadzcej do prawdy, dobra ipikna. Edukacja na tym etapie jest ukierunkowa-na na zaspokojenie naturalnych potrzeb rozwojowych ucznia. Szkoa respektuje podmio-towo ucznia wprocesie budowania indywidualnej wiedzy oraz przechodzenia zwieku dziecicego do okresu dorastania. Wefekcie takiego wsparcia dziecko osiga dojrzao do podjcia nauki na II etapie edukacyjnym.

Do nauczycieli wzakresie edukacji wczesnoszkolnej naley: a) wspieranie wielokierunkowej aktywnoci dziecka przez organizowanie sytuacji edukacyj-

nych umoliwiajcych eksperymentowanie i nabywanie dowiadcze oraz poznawanie polisensoryczne, stymulujcych jego rozwj we wszystkich obszarach: fizycznym, emocjo-nalnym, spoecznym ipoznawczym;

b) zapewnienie waciwej organizacji zabawy, nauki i odpoczynku dla uzyskania cigoci procesw adaptacyjnych w odniesieniu do wszystkich dzieci, w tym rozwijajcych si wsposb nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony;

c) wspieranie: aktywnoci dziecka, ksztatujcej umiejtno korzystania zrozwijajcych si umyso-

wych procesw poznawczych, niezbdnych do tworzenia wasnych wzorw zabawy, nauki iodpoczynku,

wspieranie rozwoju mechanizmw uczenia si dziecka, prowadzce do osignicia przez nie kompetencji samodzielnego uczenia si;

d) modyfikowanie niniejszego programu nauczania wcelu dostosowania treci adekwatnych do poziomu rozwoju dzieci, ich moliwoci percepcyjnych, wyobrae irozumowania oraz uwzgldniajcego potrzeby imoliwoci uczniw rozwijajcych si wsposb nieharmo-nijny, wolniejszy lub przyspieszony;

e) planowanie takiej realizacji programu nauczania, ktra uwzgldni szacunek do godnoci uczniw, ich naturalne indywidualne tempo rozwoju, wesprze indywidualno, oryginal-no, wzmocni poczucie wartoci, zaspokoi potrzeb poczucia sensu aktywnoci wasnej iwspdziaania wgrupie;

f ) zapewnienie dostpu do wartociowych, wkontekcie rozwoju ucznia, rde informacji inowoczesnych technologii;

g) organizacja zaj: dostosowanych do intelektualnych potrzeb ioczekiwa rozwojowych dzieci, wywo-

ujcych zaciekawienie, zdumienie i rado odkrywania wiedzy, rozumienia emocji, uczu wasnych iinnych osb, sprzyjajcych utrzymaniu zdrowia psychicznego, fizycz-nego ispoecznego (szeroko rozumianej edukacji zdrowotnej),

umoliwiajcych nabywanie dowiadcze poprzez zabaw, wykonywanie ekspery-mentw naukowych, eksploracj, przeprowadzanie bada, rozwizywanie proble-mw wzakresie adekwatnym do moliwoci ipotrzeb rozwojowych na danym etapie oraz zuwzgldnieniem indywidualnych moliwoci kadego dziecka,

wspierajcych aktywnoci dzieci, rozwijajcych nawyki i zachowania adekwatne do poznawanych wartoci, takich jak: bezpieczestwo wasne igrupy, sprawno fizyczna, zaradno, samodzielno, odpowiedzialno ipoczucie obowizku, wspierajcych ro-

14

Zadania wychowawczo-profilaktyczne

zumienie dowiadcze, ktre wynikaj ze stopniowego przejcia zdziecistwa wwiek dorastania,

umoliwiajcych poznanie wartoci inorm spoecznych, ktrych rdem jest rodzina, spoeczno szkolna, spoeczno lokalna iregionalna, nard, oraz rozwijanie zacho-wa wynikajcych ztych wartoci, amoliwych do zrozumienia przez dziecko na da-nym etapie rozwoju,

wspierajcych poznawanie kultury narodowej, odbir sztuki ipotrzeb jej wsptwo-rzenia w zakresie adekwatnym do etapu rozwojowego dziecka, uwzgldniajcych moliwoci percepcji irozumienia tych zagadnie na danym etapie rozwoju dziecka,

wspierajcych dostrzeganie rodowiska przyrodniczego ijego eksploracj, moliwo poznania wartoci i wzajemnych powiza skadnikw rodowiska przyrodniczego, poznanie wartoci inorm, ktrych rdem jest zdrowy ekosystem, oraz zachowa wy-nikajcych ztych wartoci, atake odkrycia przez dziecko siebie jako istotnego inte-gralnego podmiotu tego rodowiska,

umoliwiajcych zaspokojenie potrzeb poznawania kultur innych narodw, w tym krajw Unii Europejskiej, rnorodnych zjawisk przyrodniczych, sztuki, atake zabaw izwyczajw dzieci innych narodowoci, uwzgldniajcych moliwoci percepcji iro-zumienia tych zagadnie na danym etapie rozwoju dziecka;

h) organizacja przestrzeni edukacyjnej: ergonomicznej, zapewniajcej bezpieczestwo oraz moliwo osigania celw edu-

kacyjnych iwychowawczych, umoliwiajcej aktywno ruchow ipoznawcz dzieci, nabywanie umiejtnoci spo-

ecznych, waciwy rozwj emocjonalny oraz zapewniajcej poczucie bezpieczestwa, stymulujcej systematyczny rozwj wraliwoci estetycznej i poczucia tosamoci,

umoliwiajcej integracj uczniw, ich dziaalno artystyczn, spoeczn iinn wyni-kajc zprogramu nauczania oraz programu wychowawczo-profilaktycznego; wsp-dziaanie zrodzicami, rnymi rodowiskami, organizacjami iinstytucjami, uznanymi przez rodzicw za rdo istotnych wartoci, na rzecz tworzenia warunkw umoliwia-jcych rozwj tosamoci dziecka;

i) systematyczne uzupenianie, atym samym modyfikowanie programu za zgod rodzicw, uzupenienie realizowanych treci wychowawczych onowe zagadnienia wynikajce zpo-jawienia si wotoczeniu dziecka zmian izjawisk istotnych dla jego bezpieczestwa ihar-monijnego rozwoju;

j) systematyczne wspieranie rozwoju mechanizmw uczenia si dziecka, prowadzce do osignicia przez nie umiejtnoci samodzielnego uczenia si wczasie wszystkich zaj prowadzonych wszkole.3

3 [rozporzdzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 roku w sprawie podstawy programowej ksztacenia oglnego].

15

Cele szczegowe ksztacenia i wychowania wraz z oczekiwanymi osigniciami ucznia

4. CELESZCZEGO

WEKSZTA

CEN

IAIWYCHOWANIA

WRAZZOCZEKIWANYMIO

SIGNICIAMIUCZN

IA,KLA

SAI

Cele

szc

zeg

ow

eO

czek

iwan

e os

ign

ici

a uc

znia

pod

staw

owe

pon

adp

odst

awow

e

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci k

once

ntro

wan

ia u

wag

i na

w

ypow

iedz

iach

rw

ien

ikw

, na

uczy

ciel

i or

az i

n-ny

ch o

sb,

ks

zta

ceni

e um

iej

tno

ci

wia

dom

ego

posz

ukiw

a-ni

a ko

nkre

tnyc

h in

form

acji

win

stru

kcji

sow

nej n

a-uc

zyci

ela

irw

ien

ikw

,

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci s

uch

ania

iro

zum

ieni

a po

-le

ce

nauc

zyci

ela

oraz

wyp

owie

dzi

inny

ch o

sb,

w

tym

rw

ien

ikw

,

wdr

aan

ie

do

umie

jtn

ego

kom

unik

owan

ia

si

zdr

ugim

cz

owie

kiem

,

kszt

ace

nie

umie

jtn

oci

bud

owan

ia w

ypow

iedz

i na

tem

at w

asn

ych

prze

y,

em

ocji,

nas

troj

w, o

dczu

na

pod

staw

ie d

ow

iadc

ze,

rozm

w, o

bser

wac

ji,

ks

zta

ceni

e um

iej

tno

ci p

rosz

enia

op

omoc

iinf

or-

mow

ania

ow

asn

ych

potr

zeba

ch,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

kul

tura

lneg

o zw

raca

nia

si

do ro

zmw

cy, p

osze

rzan

ie s

ow

nika

poj

i

wyr

azw

w

tym

zak

resie

, sto

sow

anie

wa

ciw

ych

dla

dane

j oka

-zj

i lub

zdar

zeni

a pr

zyj

tych

zw

rot

w,

w

dra

anie

do

umie

jtn

ego

form

uow

ania

iz

ada-

wan

ia p

yta

na

okre

lon

y te

mat

ora

z for

mu

owan

ia

odpo

wie

dzi n

a za

dane

pyt

ania

,

rozw

ijani

e zd

olno

ci m

wie

nia

zr

n

into

nacj

, w

dra-

ani

e do

w

iado

meg

o do

stos

owyw

ania

tonu

go

su d

o sy

tuac

ji, w

yra

ania

em

ocji l

ub in

nych

prz

ey

,

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci r

ozm

awia

nia

na t

emat

hi-

stor

yjki

obr

azko

wej

, ilu

stra

cji,

obra

zu, p

laka

tu,

ks

zta

ceni

e um

iej

tno

ci w

ypow

iada

nia

si

na te

ma-

ty d

otyc

zce

yc

ia ro

dzin

nego

ipo

bytu

wsz

kole

,

naby

wan

ie i

roz

wija

nie

umie

jtn

oci

akt

ywne

go

wyp

owia

dani

a si

,

ch

tni

e s

ucha

wyp

owie

dzi

rw

ien

ikw

ora

z in

-ny

ch o

sb,

ro

zum

ie p

olec

enia

nau

czyc

iela

,

potr

afi z

asto

sow

a o

trzy

man

in

form

acj

,

rozu

mie

wyp

owie

dzi r

wie

nik

w i

nauc

zyci

ela,

po

trafi

pow

trz

y z

dani

e lu

b op

ini

oso

by, k

tra

w

cze

niej

wyp

owia

daa

si

na

dany

tem

at,

od

pow

iada

na

pyta

nia

nauc

zyci

ela,

ch

ce s

uch

a w

ypow

iedz

i inn

ych,

za

pam

itu

je i

wyk

onuj

e po

lece

nia

nauc

zyci

ela,

ok

azuj

e sz

acun

ek in

nym

wc

zasi

e ic

h w

ypow

iedz

i,

grze

czni

e zw

raca

si

do

rozm

wcy

,

stos

uje

popr

awne

iku

ltura

lne

zwro

ty w

rozm

owie

,

rozp

ozna

je in

azyw

a em

ocje

wa

sne

oraz

inny

ch o

sb,

op

owia

da o

tym

, co

czuj

e ic

o m

yli

na p

odst

awie

w

ypow

iedz

i inn

ych

osb

, wa

snyc

h pr

zey

, z

acho

-w

a lu

b ilu

stra

cji,

ata

ke

obse

rwac

ji,

star

a si

za

pano

wa

nad

tym

, ja

k si

za

chow

uje

wd

anym

mom

enci

e po

d w

pyw

em e

moc

ji,

pode

jmuj

e pr

by

zapr

ezen

tow

ania

wa

sneg

o zd

a-ni

a na

pod

any

tem

at,

po

trafi

pop

rosi

o

pom

oc r

wie

nik

a, n

aucz

ycie

la

lub

inn

oso

b,

po

trafi

naz

wa

wa

sne

potr

zeby

,

zwra

ca s

i k

ultu

raln

ie d

o ro

zmw

cy,

pa

mi

ta p

ozna

ne w

yraz

y, zw

roty

, poj

cia

iich

uy

wa,

ud

ziel

a od

pow

iedz

i na

pros

te p

ytan

ia d

otyc

zce

wy-

bran

ego

tem

atu,

np.

prz

eczy

tane

go te

kstu

,

form

uuj

e pr

oste

pyt

ania

dot

ycz

ce w

ybra

nego

tem

atu,

w

ypow

iada

si

zr

n

into

nacj

: w

yej

, ni

ej, c

isze

j, g

oni

ej, w

zal

eno

ci o

d re

guy

pod

anej

prz

ez n

a-uc

zyci

ela

lub

rw

ien

ikw

,

an

aliz

uje

wyp

owie

dzi

rw

ien

ikw

in

aucz

ycie

la,

potr

afi z

nic

h w

yci

gn

wni

oski

,

suc

ha w

sku

pien

iu w

ypow

iedz

i rw

ien

ikw

iin

-ny

ch o

sb,

po

dejm

uje

prb

y sa

mod

ziel

nego

uo

eni

a py

ta,

z

uwag

iz

aang

aow

anie

m s

ucha

pol

ece

nau

czy-

ciel

a, z

apam

itu

je i

rozu

mie

wsz

ystk

ie p

olec

enia

,

potr

afi z

ach

ca

inny

ch d

o s

ucha

nia,

zu

wag

iz

a-an

gao

wan

iem

suc

ha cz

ytan

ych

teks

tw

lite

rack

ich,

mot

ywuj

e in

nych

do

posz

anow

ania

iw

ysu

chan

ia

osob

y, k

tra

si

wyp

owia

da,

sa

mod

ziel

nie

wyc

isza

si

isk

upia

uw

ag

na o

sobi

e,

ktr

a za

czyn

a m

wi

,

potr

afi z

apre

zent

owa

odm

ienn

e zd

anie

ni

kol

ega,

w

ypow

iada

si

wn

awi

zani

u do

teg

o, c

o po

wie

-dz

iaa

na

dany

tem

at in

na o

soba

, lub

do

tego

, co

zost

ao

zapr

ezen

tow

ane

wm

ater

iale

aud

ialn

ym,

st

ara

si

zain

tere

sow

a w

ypow

iedz

i i

nne

osob

y,

uyw

a pr

zy t

ym z

wro

tw

typ

u: p

osu

chaj

cie,

mam

w

iado

mo

, o

pow

iem

wam

co c

ieka

weg

o,

mw

i inn

ym o

sobo

m m

ie rz

eczy

,

wsk

azuj

e na

r

nice

mi

dzy

emoc

jam

i w

asn

ymi

oraz

inny

ch o

sb,

na

lad

uje

zach

owan

ia in

nych

,

prze

wid

uje,

jaki

e em

ocje

mo

e w

ywo

a s

woi

m z

a-ch

owan

iem

,

zaw

sze

panu

je n

ad sw

oim

zac

how

anie

m p

od w

py-

wem

em

ocji,

za

wsz

e pr

osi o

pom

oc w

syt

uacj

i, w

kt

rej s

obie

nie

ra

dzi,

po

trafi

naz

wa

wa

sne

potr

zeby

ipo

da

ich

rd

a,

za

wsz

e zw

raca

si

do

rozm

wcy

wk

ultu

raln

y iw

a-

ciw

y dl

a da

nej s

ytua

cji s

pos

b,

Cele szczegowe ksztacenia i wychowania wraz z oczekiwanymi osigniciami ucznia

16

na

byw

anie

wia

dom

oci

iu

mie

jtn

oci

dot

ycz

-cy

ch d

ekod

owan

ia i

nfor

mac

ji, c

zyta

nia

inst

rukc

ji ob

razk

owyc

h,

naby

wan

ie w

iado

mo

ci i

umie

jtn

oci

dot

ycz

cych

ko

dow

ania

info

rmac

ji,

wdr

aan

ie d

o um

iej

tneg

o is

praw

nego

odc

zyty

wa-

nia

upro

szcz

onyc

h ry

sunk

w, p

ikto

gram

w, z

nak

w

info

rmac

yjny

ch i

napi

sw

, kt

re z

najd

uj

si

wn

aj-

bli

szym

oto

czen

iu,

na

byw

anie

um

iej

tno

ci g

loba

lneg

o cz

ytan

ia im

ion,

na

zw p

rzed

mio

tw

, ro

lin, z

wie

rzt

ios

b,

na

byw

anie

i

posz

erza

nie

wia

dom

oci

na

te

mat

w

szys

tkic

h lit

er a

lfabe

tu,

na

byw

anie

um

iej

tno

ci

nazy

wan

ia

iro

zpoz

na-

wan

ia li

ter

oraz

wsk

azyw

ania

r

nic

wz

apis

ie li

ter

iww

ymow

ie g

ose

k,

pog

bia

nie

wia

dom

oci

is

praw

noc

i do

tycz

cej

w

iado

meg

o po

sug

iwan

ia si

po

jci

ami: w

yraz

, go

-sk

a, li

tera

, syl

aba,

zdan

ie,

na

byw

anie

iro

zwija

nie

umie

jtn

oci

czy

tani

a pr

o-st

ych

wyr

azw

izd

a,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

czy

tani

a ze

zro

zum

ieni

em

krt

kich

, pro

styc

h te

kst

w,

na

byw

anie

iroz

wija

nie

umie

jtn

oci

pisa

nia

liter

ipo-

cz

e m

idz

y lit

eram

i zgo

dnie

zza

sada

mi k

alig

rafii

,

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci p

isan

ia w

yraz

w i

pros

tych

, kr

tki

ch z

da,

w

dra

anie

do

dba

oci

op

opra

wno

e

stet

yczn

pi

sma,

ro

zwija

nie

ipog

bi

anie

zai

nter

esow

ania

lite

ratu

r

dzie

cic

,

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci s

ucha

nia

czyt

anyc

h ut

wo-

rw

ze

zroz

umie

niem

,

pobu

dzan

ie i

roz

wija

nie

akty

wno

ci

czyt

elni

czej

iz

aint

eres

owan

ia c

zyta

niem

,

wdr

aan

ie d

o po

dejm

owan

ia s

amod

ziel

nych

pr

b cz

ytan

ia l

ub s

amod

ziel

nego

czy

tani

a fra

gmen

tw

lu

b ca

ych

lekt

ur,

ro

zwija

nie

ipog

bi

anie

akt

ywne

go w

ypow

iada

nia

si

wfo

rmie

ges

tu i

mim

iki,

ks

zta

ceni

e ro

zum

ieni

a um

owne

go zn

acze

nia r

ekw

izyt

u w

czas

ie sc

enek

dra

mow

ych,

prz

edst

awie

te

atra

lnyc

h,

tw

orzy

opo

wia

dani

e na

pod

staw

ie h

isto

ryje

k ob

-ra

zkow

ych,

op

isuj

e w

ygl

d pl

akat

u, z

djc

ia,

ilust

racj

i z

prze

-w

ag

wym

ieni

ania

ele

men

tw

zna

jduj

cyc

h si

na

w

ybra

nej f

orm

ie p

rzek

azu,

op

owia

da o

wa

snyc

h pr

zey

ciac

h, d

ow

iadc

ze-

niac

h, o

bser

wac

jach

,

uczy

si

na p

ami

ro

li bo

hate

ra w

prz

edst

awie

niu,

op

owia

da o

prz

ygod

ach

boha

tera

lite

rack

iego

,

potr

afi p

rzyt

oczy

na

jwa

niej

sze

wyd

arze

nia

isyt

u-ac

je w

utw

orze

, pod

ejm

uje

prb

y od

nies

ieni

a w

ar-

toc

i py

ncy

ch z

lite

ratu

ry d

o w

asn

ych

dow

iad-

cze

iy

cia

codz

ienn

ego,

po

trafi

zak

odow

a in

form

acj

wfo

rmie

kom

unik

a-tu

nie

wer

baln

ego

iwer

baln

ego,

np.

zw

ykor

zyst

a-ni

em te

chni

k pl

asty

czny

ch,

po

trafi

odt

war

za

poda

ne k

ody

wer

baln

ie i

niew

er-

baln

ie,

po

trafi

nar

ysow

a s

ymbo

l lub

sym

bole

, kt

re c

o

znac

z i

sta

now

i z

akod

owan

in

form

acj

, np

. s

oce

d

obry

hum

or,

od

czyt

uje

info

rmac

je p

rzek

azyw

ane

za p

omoc

zn

akw

dro

gow

ych

oraz

inny

ch z

nak

w i

sym

boli,

cz

yta

inst

rukc

j o

braz

kow

,

prow

adzi

rozm

owy

na te

mat

y zw

iza

ne z

wa

snym

i do

wia

dcze

niam

i lub

yc

iem

szk

oy,

zn

a ir

ozr

nia

wsz

ystk

ie li

tery

alfa

betu

,

rozu

mie

rn

ice

wz

apis

ie i

brzm

ieni

u lit

er,

w

ie,

e im

iona

ina

zwis

ka p

isze

si

wie

lk

liter

,

dzie

li w

yraz

y na

go

ski i

syl

aby,

wsk

azuj

e m

iejs

ce

gos

ki w

wyr

azie

(nag

os,

rd

gos

, wyg

os)

,

wia

dom

ie s

tosu

je p

ojc

ia: w

yraz

, go

ska,

lite

ra, s

y-la

ba, z

dani

e, i

wsk

azuj

e r

nic

e m

idz

y ty

mi p

oj-

ciam

i,

odcz

ytuj

e pr

oste

wyr

azy

izda

nia,

od

czyt

uje

krt

kie

teks

ty sk

ada

jce

si

zpo

znan

ych

liter

,

czyt

a gl

obal

nie

wyr

azy,

w

skaz

uje

elem

enty

na

obra

zku

po p

rzec

zyta

niu

py-

tani

a,

dory

sow

uje

elem

enty

obr

azka

po

prze

czyt

aniu

te-

mat

u lu

b kr

tki

ej, p

rost

ej in

stru

kcji,

sa

mod

ziel

nie

dy

do

posz

erza

nia

wa

sneg

o s

ow-

nika

poj

,

sa

mod

ziel

nie

budu

je w

ypow

iedz

i na

okre

lony

tem

at,

wzb

ogac

ajc

je o

wa

sne

dow

iadc

zeni

a ip

rzyk

ady

,

udzi

ela

odpo

wie

dzi n

a py

tani

a pr

oble

mow

e ip

o-de

jmuj

e pr

by

uzas

adni

enia

sw

ojej

odp

owie

dzi,

fo

rmu

uje

pyta

nia

och

arak

terz

e pr

oble

mow

ym,

potr

afi z

ada

dod

atko

we

pyta

nia

rozm

wcy

na

now

y, n

iezn

any

tem

at,

op

owia

da h

isto

ryjk

i obr

azko

we

zuw

zgl

dnie

niem

w

ielu

szc

zeg

w

,

sam

odzi

elni

e st

osuj

e w

ac

iw

into

nacj

w

cza

sie

ustn

ej w

ypow

iedz

i,

pode

jmuj

e pr

by

recy

tacj

i wie

rszy

lub

frag

men

tw

pr

ozy,

sz

czeg

ow

o op

isuj

e w

ygl

d pl

akat

u, z

djc

ia,

ilu-

stra

cji,

ws

woj

ej w

ypow

iedz

i uw

zgl

dnia

wa

sn

subi

ekty

wn

oce

n d

zie

a lu

b ob

razu

,

opow

iada

ow

asn

ych

prze

yci

ach,

do

wia

dcze

niac

h,

obse

rwac

jach

itp.

, odw

ouj

c s

i d

o do

wia

dcze

in

-ny

ch o

sb

lub

rn

orod

nych

sytu

acji

ycio

wyc

h,

spra

wni

e iz

zaa

nga

owan

iem

recy

tuje

teks

t sw

ojej

ro

li w

prz

edst

awie

niu,

op

owia

da

opr

zygo

dach

bo

hate

ra

liter

acki

ego,

po

trafi

prz

ytoc

zy

najw

ani

ejsz

e w

ydar

zeni

a i

sy-

tuac

je w

utw

orze

, kom

entu

je i

anal

izuj

e zd

arze

nia,

za

chow

ania

, ok

try

ch s

i w

ypow

iada

,

odcz

ytuj

e ik

onst

ruuj

e in

form

acje

prz

ekaz

ywan

e za

po-

moc

zn

akw

dro

gow

ych

oraz

inny

ch zn

akw

isym

boli,

tw

orzy

sam

odzi

elni

e kr

tki

e in

stru

kcje

obr

azko

we,

cz

yta

pros

te d

ialo

gi z

odp

owie

dni

into

nacj

im

o-du

lacj

g

osu,

sa

mod

ziel

nie

czyt

a fra

gmen

ty le

ktur

lub

cae

lekt

ury,

uk

ada

pro

ste

pyta

nia

do p

rzec

zyta

nego

teks

tu,

od

pow

iada

na

pyta

nia

prob

lem

owe

doty

czc

e fra

g-m

entu

prz

eczy

tane

go te

kstu

,

pisz

e z

pam

ici

kr

tkie

wie

rsze

iry

mow

anki

,

pisz

e ze

su

chu

wyr

azy

ipro

ste,

kr

tkie

zda

nia,

za

wsz

e sk

upia

uw

ag

wc

zasi

e cz

ytan

ia,

za

wsz

e pi

sze

este

tycz

nie

ipop

raw

nie,

sa

mod

ziel

nie

czyt

a fr

agm

enty

pol

econ

ych

prze

z na

uczy

ciel

a le

ktur

,

Cele szczegowe ksztacenia i wychowania wraz z oczekiwanymi osigniciami ucznia

17

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

w

iado

meg

o po

sug

iwa-

nia

si

rekw

izyt

em w

cza

sie

wys

tp

w, w

odg

ryw

a-ny

ch s

cenk

ach,

na

byw

anie

ir

ozw

ijani

e um

iej

tno

ci t

wr

czeg

o m

yle

nia

iwym

yla

nia

opow

iada

tw

rcz

ych,

zach

can

ie d

o ud

zia

u w

zab

awac

h te

atra

lnyc

h,

akty

wiz

owan

ie d

o w

iado

meg

o ilu

stro

wan

ia m

imi-

k, g

este

m, r

uche

m z

acho

wa

boh

ater

w li

tera

c-ki

ch lu

b w

ymy

lony

ch,

po

gb

iani

e um

iej

tno

ci o

dtw

arza

nia

zpa

mi

ci

frag

men

tw

lub

cay

ch te

kst

w,

na

byw

anie

wia

dom

oci

iu

mie

jtn

oci

dot

ycz

-cy

ch r

nic

wty

m c

o do

bre,

ac

o z

e,

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci p

rosz

enia

op

omoc

iw

a-

ciw

ego

zach

owan

ia s

i w

syt

uacj

i nie

bezp

iecz

nej,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

naz

ywan

ia i

roz

rn

iani

a do

bra

iza

wk

onta

ktac

h z

rw

ien

ikam

i,

rozw

ijani

e um

iej

tno

ci u

nika

nia

konfl

ikt

w i

czy-

nien

ia d

obra

wc

odzi

enny

ch k

onta

ktac

h z

rw

ien

i-ka

mi i

zd

oros

ym

i,

rozw

ijani

e ak

tyw

nego

dzi

aan

ia n

a rz

ecz

osb

po-

trze

buj

cych

pom

ocy,

pog

bia

nie

zroz

umie

nia,

czy

m je

st o

dwag

a im

-dr

o,

iw

jak

i sp

osb

obj

awia

j s

i t

e w

arto

ci

wc

odzi

enny

m

yciu

,

pog

bia

nie

rozu

mie

nia

ist

osow

ania

wc

odzi

en-

nym

yc

iu z

asad

pra

wdy

iuc

zciw

oci

wob

ec s

ame-

go s

iebi

e id

rugi

ego

czo

wie

ka,

na

byw

anie

um

iej

tno

ci i

wzb

udza

nie

potr

zeby

kr

eaty

wne

go i

twr

czeg

o m

yle

nia,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

wsp

lne

j zab

awy

wg

rupi

e r

wie

nic

zej

iutr

zym

ywan

ia d

obry

ch r

elac

ji z

r-

wie

nik

ami,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

wsp

pr

acy

wg

rupi

e iz

espo

le,

po

szer

zani

e re

pert

uaru

za

chow

a

zwi

zany

ch

zbe

zpie

czny

m r

eago

wan

iem

ws

ytua

cjac

h za

gro-

eni

a zd

row

ia i

yci

a w

asn

ego

oraz

inny

ch o

sb,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

sto

sow

ania

si

do

usta

lo-

nych

zas

ad,

prze

strz

egan

ia k

ontr

aktu

kla

sow

ego,

w

ype

nian

ia o

bow

izk

w u

czni

a i

posz

anow

ania

pr

aw r

wie

nik

w,

cz

yta

pros

te, k

rtk

ie d

ialo

gi,

pr

zepi

suje

bez

bd

nie

pros

te, k

rtk

ie w

yraz

y iz

da-

nia

wra

z ze

zna

kam

i int

erpu

nkcy

jnym

i,

pisz

e w

yraz

y i k

rtk

ie z

dani

a z

pam

ici

,

podp

isuj

e ob

razk

i,

dopi

suje

zak

ocz

enia

zda

,

pisz

e ks

zta

tne

liter

y, m

iec

i si

wli

niat

urze

,

popr

awni

e

czy

liter

y w

wyr

azie

,

wyr

ni

a w

yraz

y w

zda

niac

h,

potr

afi s

kupi

uw

ag

wc

zasi

e cz

ytan

ia,

su

cha

czyt

anyc

h ut

wor

w,

in

tere

suje

si

czy

tani

em, z

adaj

e py

tani

a do

tycz

ce

ksi

ek,

pro

si ro

dzic

w lu

b in

ne o

soby

op

rzec

zyta

-ni

e ks

ik

i,

pode

jmuj

e pr

by

sam

odzi

elne

go c

zyta

nia

frag

-m

ent

w k

si

ek d

la d

ziec

i lub

cza

sopi

sm d

ziec

i-

cych

, lub

inny

ch m

ater

ia

w c

zyte

lnic

zych

,

potr

afi k

orzy

sta

zz

eszy

tu

wic

ze,

pod

rcz

nika

or

az in

nych

pom

ocy

dyda

ktyc

znyc

h,

potr

afi il

ustr

owa

ges

tem

lub

mim

ik

emoc

je, p

rze-

yci

a or

az w

ysy

a c

zyte

lne

dla

inny

ch k

omun

ikat

y,

robi

to

wia

dom

ie,

w

iado

mie

po

sug

uje

si

rekw

izyt

em

w

czas

ie

prze

dsta

wie

nia,

ch

tni

e bi

erze

udz

ia w

zab

awac

h te

atra

lnyc

h or

az

prze

dsta

wie

niac

h iw

yst

pach

,

uka

da w

asn

e kr

tki

e hi

stor

yjki

iop

owia

dani

a,

star

a si

w

ymy

li in

ne z

ako

czen

ie b

ajki

lub

uka

-da

ci

g da

lszy

opo

wia

dani

a, b

ajki

,

uka

da k

rtk

ie ry

mow

anki

,

odtw

arza

zpa

mi

ci fr

agm

enty

lub

cao

te

kst

w,

ro

zpoz

naje

, na

zyw

a i

poda

je p

rzyk

ady

dob

rego

iz

ego

zac

how

ania

wob

ec r

wie

nik

w,

po

dejm

uje

prb

y za

ago

dzen

ia k

onfli

ktw

ipo

ko-

jow

ego

rozw

iza

nia

prob

lem

w,

w

ymie

nia

osob

y, d

o kt

ryc

h na

ley

zw

raca

si

o

pom

oc w

okr

elo

nych

syt

uacj

ach

zagr

oen

ia

iw r

azie

nie

bezp

iecz

est

wa,

w

ymie

nia

spos

oby

ifor

my

posz

ukiw

ania

pom

ocy,

be

zpie

czne

dla

dzi

ecka

,

za

wsz

e z

uwag

s

ucha

czy

tany

ch u

twor

w: b

ani

, w

iers

zy, o

pow

iada

,

po

siada

wa

sny

zbi

r prz

eczy

tany

ch k

sie

k dl

a dz

ieci

,

wym

yla

wa

sne

hist

oryj

ki o

braz

kow

e,

wia

dom

ie i

celo

wo

prze

kazu

je k

omun

ikat

y do

ty-

czc

e em

ocji,

nas

troj

w,

prze

y,

wyk

orzy

stuj

c

gest

y, m

imik

, re

kwiz

yty,

ruch

y,

wym

yla

inne

, now

e, m

oliw

oci

wyk

orzy

stan

ia re

-kw

izyt

u w

prz

edst

awie

niu,

w

iado

mie

icel

owo

pos

uguj

e si

re

kwiz

ytem

wc

za-

sie

prze

dsta

wie

nia,

po

trafi

zap

ropo

now

a w

asn

za

baw

te

atra

ln,

szyb

ko

isp

raw

nie

wci

ela

si

w

rol

bo

hate

ra

wp

rzed

staw

ieni

u,

sam

odzi

elni

e zg

asz

a si

do

udzi

au

wz

abaw

ach

te-

atra

lnyc

h or

az w

prz

edst

awie

niac

h iw

yst

pach

,

pode

jmuj

e pr

by

uka

dani

a w

iers

zyk

w,

baje

k,

opow

iada

,

w

ymy

la in

ne za

koc

zeni

a lu

b ci

g d

alsz

y ba

jki, t

wo-

rzc

dia

logi

iw

prow

adza

jc

now

ych

boha

ter

w,

tr

afni

e iu

mie

jtn

ie w

yra

a ru

chem

, ges

tem

, mim

i-k

zac

how

ania

boh

ater

w li

tera

ckic

h ib

ohat

erw

in

nych

wym

ylo

nych

his

torii

,

pode

jmuj

e pr

by

recy

tacj

i w

iers

zy o

raz

frag

men

-t

w p

rozy

,

pode

jmuj

e pr

by w

ymy

lani

a s

w d

o zn

anyc

h m

elod

ii,

zaw

sze

zach

owuj

e si

ko

lee

sko

ich

tni

e ud

ziel

a po

moc

y in

nym

,

nie

kam

ie,

po

trafi

sam

odzi

elni

e do

strz

ec i

wym

ieni

za

gro

enia

be

zpie

cze

stw

a, ja

kie

wys

tpu

j w

now

ym m

iejs

cu,

st

aje

wo

bron

ie s

abs

zych

,

poda

je p

rzyk

ady

ze

go i

dobr

ego

zach

owan

ia w

obec

r

wie

nik

w,

a

godz

i kon

flikt

y w

gru

pie,

sta

ra s

i b

y ro

zjem

c,

st

ara

si

daw

a in

nym

rw

ien

ikom

prz

yka

dy w

a-

ciw

ego

zach

owan

ia w

rn

ych

sytu

acja

ch,

po

dejm

uje

prb

y ud

ziel

ania

pie

rwsz

ej p

omoc

y,

sam

odzi

elni

e de

klar

uje

ch

pom

ocy

nauc

zyci

elow

i lu

b r

wie

nik

om,

za

wsz

e po

rzd

kuje

sw

oje

mie

jsce

pra

cy,

Cele szczegowe ksztacenia i wychowania wraz z oczekiwanymi osigniciami ucznia

18

po

gb

iani

e iu

trw

alan

ie u

mie

jtn

oci

kul

tura

lneg

o za

chow

ania

zar

wno

ws

zkol

e, ja

k iw

tea

trze

, kin

ie,

podc

zas z

abaw

y, a

tak

e w

inny

ch sy

tuac

jach

w

yciu

,

rozw

ijani

e i

pog

bia

nie

umie

jtn

oci

w

iado

meg

o,

grze

czne

go z

wra

cani

a si

do

inny

ch o

sb

ws

zkol

e,

wd

omu

ina

ulic

y or

az w

inny

ch sy

tuac

jach

yci

owyc

h,

uw

iada

mia

nie

war

toc

i, ja

k je

st r

odzi

na w

yc

iu

kad

ego

czo

wie

ka, o

raz

war

toc

i, kt

re

wyn

ikaj

z

przy

nale

no

ci d

o ro

dzin

y,

uw

iada

mia

nie

iwdr

aan

ie d

o ak

tyw

nego

wyp

e-

nian

ia o

bow

izk

w w

obec

rod

ziny

zgo

dnie

zw

a-

snym

i mo

liwo

ciam

i,

pog

bia

nie

rozu

mie

nia

potr

zeby

byc

ia w

yc

iu a

k-ty

wny

m c

zow

ieki

em, r

wni

e w

syt

uacj

ach

trud

-ny

ch, t

akic

h ja

k np

. cho

roba

, tru

dno

ci z

por

usza

-ni

em s

i,

ro

zwija

nie

wa

snyc

h za

inte

reso

wa

ip

og

bian

ie

pocz

ucia

wa

snej

war

toc

i,

naby

wan

ie w

iado

mo

ci i

umie

jtn

oci

orie

ntow

a-ni

a si

w

war

toc

i pi

eni

dzy

bd

cych

wyn

agro

-dz

enie

m z

a pr

ac,

uk

azyw

anie

kon

iecz

noc

i roz

umie

nia

idos

toso

wy-

wan

ia w

asn

ych

ocze

kiw

a d

o re

ali

w e

kono

mic

z-ny

ch ro

dzin

y,

posz

erza

nie

ipog

bi

anie

wie

dzy

na t

emat

mie

jsc

isp

osob

w o

rgan

izow

ania

bez

piec

znej

zab

awy,

a

przy

tym

uni

kani

a m

oliw

ych

zagr

oe

zt

ym

zwi

zany

ch,

po

szer

zani

e ip

og

bian

ie w

iedz

y na

tem

at p

racy

st

raa

ka, p

olic

jant

a, le

karz

a, w

eter

ynar

za,

na

byw

anie

wie

dzy

na t

emat

wa

ciw

ego

spos

obu

wzy

wan

ia n

a po

moc

su

b p

ogot

owia

, pol

icji,

str

a-y

po

arne

j,

naby

wan

ie w

iado

mo

ci n

a te

mat

wa

snej

nar

odo-

wo

ci, p

atrio

tyzm

u, w

tym

rw

nie

zw

izk

w z

re-

gion

em i

wa

sn

mie

jsco

wo

ci,

naby

wan

ie w

iado

mo

ci i

umie

jtn

oci

naz

ywan

ia

iroz

pozn

awan

ia g

oda

, flag

i isy

mbo

li na

rodo

wyc

h,

ata

ke

flagi

ihy

mnu

Uni

i Eur

opej

skie

j.

w

ymie

nia

spos

oby

ifor

my

posz

ukiw

ania

pom

ocy,

be

zpie

czne

dla

dzi

ecka

,

bez

pros

zeni

a o

pom

oc p

omag

a in

nym

dzi

ecio

m,

st

ara

si sk

rupu

latn

ie w

ype

nia

obo

wi

zki d

yur

nego

,

pam

ita

op

orz

dkow

aniu

mie

jsca

pra

cy,

un

ika

bje

k, s

prze

czek

ini

epor

ozum

ie,

po

trafi

prz

ytoc

zy

wo

kre

lony

ch s

ytua

cjac

h pr

zy-

kad

wa

ciw

ego

zach

owan

ia,

po

trafi

naz

wa

b

d, j

aki

pope

ni

wz

acho

wan

iu

wob

ec d

rugi

ego

czo

wie

ka,

po

trafi

roz

pozn

a z

e, z

agra

aj

ce, z

acho

wan

ie in

-ne

go c

zow

ieka

wob

ec s

iebi

e,

popr

awni

e ro

zpoz

naje

wa

ciw

e in

iew

ac

iwe

za-

chow

ania

inny

ch o

sb,

wty

m r

wie

nik

w,

sa

mod

ziel

nie

przy

znaj

e si

do

kam

stw

a ip

rzep

rasz

a,

poda

je p

rzyk

ad

kam

stw

a i

jego

neg

atyw

nych

sk

utk

w,

sa

mod

ziel

nie

stos

uje

wro

zmow

ach

zin

nym

i zw

ro-

ty g

rzec

zno

ciow

e: d

zie

dob

ry,

dzi

kuj

, pr

osz

, pr

zepr

asza

m it

p.

wym

ieni

a m

iejs

ca, w

kt

rych

mo

na lu

b ni

e w

olno

si

ba

wi

,

kultu

raln

ie za

chow

uje

si

wm

iejs

cach

pub

liczn

ych,

opow

iada

os

woj

ej r

odzi

nie

oraz

or

elac

jach

, jak

ie

wn

iej p

anuj

,

wym

ieni

a sw

oje

obow

izk

i wob

ec ro

dzin

y,

potr

afi w

ybra

in

tere

suj

ce d

la s

iebi

e ro

dzaj

e ak

-ty

wno

ci,

w

ie,

e m

oe

dzie

li a

ktyw

no

zr

wie

nik

ami,

ktr

ych

akty

wno

je

st o

gran

iczo

na z

e w

zgl

du n

a ch

orob

lu

b ni

epe

nosp

raw

no

,

wie

, czy

m s

i in

tere

suje

, naz

ywa

iwym

ieni

a sw

oje

zain

tere

sow

ania

,

potr

afi n

azw

a s

woj

e m

ocne

str

ony

ido

strz

ega

umie

jtn

oci

izd

olno

ci,

jaki

e po

siad

a,

opis

uje,

jak

war

to

ma

oszc

zdz

anie

pie

nid

zy,

po

trafi

pow

iedz

ie,

sk

d si

bi

or

pien

idz

e,

potr

afi z

rezy

gnow

a z

rze

czy,

kt

rych

cen

a w

ykra

-cz

a po

nad

real

ia e

kono

mic

zne

rodz

iny,

op

owia

da,

na c

zym

pol

ega

prac

a st

raa

ka,

poli-

cjan

ta, w

eter

ynar

za, p

olic

jant

a, le

karz

a,

da

je p

rzyk

ad

wa

ciw

ego

zach

owan

ia,

uc

zciw

ie p

rzyz

naje

si

do

bd

u ip

rzep

rasz

a, u

nika

jc

przy

tym

pon

owne

go p

ope

nian

ia ty

ch sa

myc

h b

dw

,

pode

jmuj

e pr

by

pozy

tyw

nego

wp

ywan

ia n

a ni

e-w

ac

iwe

zach

owan

ia r

wie

nik

w,

po

trafi

prz

ewid

zie

kon

sekw

encj

e z

ego

izag

raa

-j

cego

zac

how

ania

inne

go c

zow

ieka

wob

ec s

iebi

e or

az w

obec

inny

ch,

za

wsz

e m

wi p

raw

d,

za

wsz

e st

osuj

e w

rozm

owac

h z

inny

mi f

orm

y gr

zecz

-no

cio

we,

wym

ieni

a iw

skaz

uje

mie

jsca

, wk

try

ch m

ona

lub

nie

wol

no s

i b

awi

,

poda

je s

wj

adr

es z

amie

szka

nia

iopo

wia

da o

naj

-ci

ekaw

szyc

h m

iejs

cach

lub

osob

ach,

kt

re m

iesz

ka-

j w

tej s

amej

mie

jsco

wo

ci lu

b je

j oko

licy,

za

wsz

e ku

ltura

lnie

zac

how

uje

si

wm

iejs

cach

pu-

blic

znyc

h,

zaw

sze

star

a si

w

pe

ni w

ywi

zyw

a z

obo

wi

zkw

w

obec

sw

ojej

rodz

iny,

ro

zwija

sw

oje

zain

tere

sow

ania

, pot

rafi

oni

ch o

po-

wia

da,

w

sp

dzia

a z

inny

mi d

zie

mi w

ram

ach

rn

orod

-ny

ch a

ktyw

noc

i,

wie

, e

oso

bom

cho

rym

lub

nie

pen

ospr

awny

m

nale

y u

dzie

la

pom

ocy,

e

mo

na w

spl

nie

zni

mi

dzie

li w

iele

rn

ych

rodz

ajw

akt

ywno

ci,

cz

sto

jest

inic

jato

rem

akt

ywno

ci in

nych

rw

ien

ikw

,

potr

afi w

ymie

ni

swoj

e m

ocne

isa

be st

rony

ion

ich

opow

iedz

ie,

in

tere

suje

si

pra

c s

tra

akw

, pol

icja

ntw

, lek

arzy

, w

eter

ynar

zy,

op

owia

da o

cie

kaw

ych

mie

jsca

ch i

wyd

arze

niac

h zw

iza

nych

zt

rady

cjam

i i

kultu

r m

iejs

cow

oci

, w

kt

rej m

iesz

ka,

po

trafi

opo

wie

dzie

o

regi

onie

, wk

try

m m

iesz

ka,

zn

a ip

otra

fi sa

mod

ziel

nie

pie

wa

pie

rwsz

zw

rot-

k h

ymnu

,

opow

iada

leg

endy

zw

iza

ne z

pow

stan

iem

pa

-st

wa

pols

kieg

o,

rozp

ozna

je s

ymbo

le n

arod

owe

Pols

ki,

Cele szczegowe ksztacenia i wychowania wraz z oczekiwanymi osigniciami ucznia

19

po

trafi

opo

wie

dzie

, w

jak

i sp

osb

pow

inno

si

w

zyw

a p

omoc

y,

potr

afi o

pow

iada

o

tym

, co

si

znaj

duje

wn

ajbl

i-

szej

oko

licy

mie

jsca

jego

zam

iesz

kani

a,

w

ymie

nia

wa

sn

naro

dow

o

ikra

j,

nazy

wa

regi

on P

olsk

i, w

kt

rym

mie

szka

,

rozp

ozna

je s

ymbo

le n

arod

owe

wty

m g

odo

, flag

is

ymbo

le n

arod

owe,

rozp

ozna

je h

ymn

iflag

U

nii E

urop

ejsk

iej;

w

ymie

nia

nazw

y kr

ajw

ss

iadu

jcy

ch z

Pol

sk,

op

owia

da o

zw

ycza

jach

lub

trad

ycja

ch i

sym

bola

ch

char

akte

ryst

yczn

ych

dla

wyb

rany

ch k

raj

w U

nii E

u-ro

pejs

kiej

;

Wz

akre

sie

czyn

noc

i um

yso

wyc

h w

any

ch d

la u

cze-

nia

si

mat

emat

yki:

ks

zta

ceni

e um

iej

tno

ci s

toso

wan

ia i

tw

orze

nia

zasa

d gi

er p

lans

zow

ych,

ro

zwija

nie

my

leni

a m

atem

atyc

zneg

o, lo

gicz

nego

is

trat

egic

zneg

o,

kszt

ace

nie

umie

jtn

oci

kla

syfik

owan

ia e

lem

en-

tw

zgo

dnie

zp

odan

ym w

arun

kiem

,

por

wny

wan

ie p

rzed

mio

tw

pod

wzg

lde

m w

y-r

nio

nej c

echy

, np.

du

goc

i, m

asy,

ro

zum

ieni

e po

jci

a r

wno

liczn

oci

,

usta

lani

e r

wno

liczn

oci

mim

o ob

serw

owan

ych

zmia

n w

uk

adzi

e el

emen

tw

,

rozw

ijani

e sp

ostr

zega

wcz

oci

iuw

agi,

ro

zwija

nie

my

leni

a pr

zez

skoj

arze

nia,

ana

logi

ip

orw

nyw

anie

,

kszt

ace

nie

umie

jtn

oci

uk

adan

ia o

biek

tw

ws

e-rie

rosn

ce

imal

ejc

e,

wdr

aan

ie d

o ro

zwi

zyw

ania

pro

blem

w,

ks

zta

ceni

e um

iej

tno

ci o

rient

acji

prze

strz

enne

j,

pos

ugiw

anie

si

poj

cia

mi:

pion

, poz

iom

, sko

s,

wdr

aan

ie d

o um

iej

tno

ci d

ostr

zega

nia

sym

etrii

,

kszt

ace

nie

umie

jtn

oci

ryso

wan

ia d

rugi

ej p

oow

y fig

ury

sym

etry

czne

j,

dosk

onal

enie

spo

strz

egaw

czo

ci i

uwag

i,

kszt

ace

nie

umie

jtn

oci

dos

trze

gani

a po

wta

rzal

-ny

ch e

lem

ent

w k

odu,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

ko

loro

wan

ia

obra

zka

zgod

nie

z po

dany

m k

odem

cyf

row

ym,

ro

zwija

nie

umie

jtn

oci

kol

orow

ania

ele

men

tw

w

edu

g po

dane

go k

odu,

st

osuj

e po

znan

e za

sady

gie

r pla

nszo

wyc

h,

dost

rzeg

a po

dobi

est

wa

ir

nic

e m

idz

y pr

zed-

mio

tam

i,

klas

yfiku

je o

biek

ty z

godn

ie z

pod

anym

war

unki

em,

po

rw

nuje

prz

edm

ioty

pod

wzg

lde

m m

asy,

dug

oci

,

por

wnu

je li

czeb

no

zbi

orw

,

prze

licza

ele

men

ty w

zbi

orze

,

usta

la r

wno

liczn

o

mim

o zm

ian

obse

rwow

anyc

h w

uk

adzi

e el

emen

tw

,

por

wnu

je p

rzed

mio

ty p

od w

zgl

dem

wie

lko

ci,

uk

ada

obi

ekty

ws

erii

od n

ajw

iks

zego

do

naj-

mni

ejsz

ego

iodw

rotn

ie,

w

skaz

uje

wyb

rany

ele

men

t ws

erii,

na

wet

wtr

udne

j syt

uacj

i d

y do

wyk

onan

ia za

dani

a,

or

ient

uje

si

na k

artc

e pa

pier

u,

okre

la

poo

eni

e pr

zedm

iot

w w

zgl

dem

sie

bie

iinn

ych

osb

,

okre

la p

oo

enie

obi

ektu

wzg

lde

m in

nego

obi

ektu

,

popr

awni

e u

ywa

okre

le

: gr

a

d,

nad

po

d,

prze

d

za, o

bok,

po

lew

ej, p

o pr

awej

stro

nie,

ro

zum

ie p

ojc

ia: p

ion,

poz

iom

, sko

s,

dost

rzeg

a sy

met

ri w

pro

styc

h ry

sunk

ach,

uz

upe

nia

brak

ujc

po

ow

sy

met

rycz

nego

rysu

nku,

ry

suje

figu

r w

pom

niej

szen

iu i

wp

owi

ksze

niu,

ro

zwija

spo

strz

egaw

czo

dost

rzeg

a za

sady

re-

gula

rno

ci w

yst

puj

cych

we

wzo

rach

,

kszt

aci

um

iej

tno

ci k

odow

ania

i o

dkod

owan

ia

wzo

rw

,

wdr

aa

si

do p

rost

ego

prog

ram

owan