Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin …Gusht 2015 Agjensioni Japonez për Bashkëpunim Ndërkombëtar (JICA) Kokusai Kogyo Co., Ltd 3 アルバニア語 108236.240803.27.8.5

Gusht 2015

Agjensioni Japonez për Bashkëpunim Ndërkombëtar (JICA)

Kokusai Kogyo Co., Ltd

3　アルバニア語 108236.240803.27.8.5　作業；藤川

Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave drejt një

Shoqërie të Shëndoshë në

Republika e Kosovës

RAPORTI I PËRFUNDIMIT TË PROJEKTIT

Republika e KosovësMinistria e Mjedisit dhe Planifikimit HapësinorKomuna e Prizrenit

Gusht 2015

Projekti për Ngritjen e K

apaciteteve për Menagjim

in e Mbeturinave drejt

një Shoqërie të Shëndoshë në Republika e K

osovës 　

RA

POR

TI I PËRFU

ND

IMIT TË PR

OJEK

TIT

GEJR

15-130

Lokacioni i Projektit:

Komuna e Prizrenit

Projekti për Ngritjen e kapaciteteve për Menaxhimin e Mbeturinave

drejt një Shoqërie të Shëndoshë në Republikën e Kosovës Harta e Lokacionit

Shkurtesat C/P Counterpart Partnerët

CA Capacity Assessment Vlerësimi i kapaciteteve

CAS Capacity Assessment Survey Studimi i Vlerësimeve të Kapaciteteve

CI Capacity Inventory Inventarizimi i kapaciteteve

DF/R Draft Final Report Draft Raporti Final

Ekoregjioni PC Ekoregjioni Public Company KRM Ekoregjioni

F/R Final Report Raporti Final

GTZ (GIZ) Gesellschaft fur Technische Zusammenarbeit

Organizata për Bashkëpunim Teknik

IC/R Inception Report Raporti Fillestar

JCC (KPK) Joint Coordinating Committee Komisioni I Përbashkët Koordinues

JICA Japan International Cooperation Agency

Agjensioni Japonez për Bashkëpunim Ndërkombëtar

KLMC Kosovo Landfill Management Company

Kompania për Menagjimi e Deponive në Kosovë

MEI Ministry of European Integration Ministria e Integrimit Europian

MESP (MMPH) Ministry of Environment and Spatial Planning

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor

MoP (KeP) Municipality of Prizren Komuna e Prizrenit

P/R Progress Report Raporti i Progresit

Pastrimi PC Pastrimi Public Company Kompania Publike Pastrimi

PDM (FPD) Project Design Matrix Forma e Projekt Dizajnit

PO Plan of Operation Plani i Operimit

POS (SOP) Public Opinion Survey Studimi i opinionit Publik

SDC Swiss Agency for Development and Cooperation

Agjensioni Zviceran per Zhvillim dhe bashkëpunim

SWM (MMN) Solid Waste Management Menagjimi i Mbeturinave të Ngurta

T&M Survey Time and Motion Survey Studimi i Kohës dhe Lëvizjes

USAID United States Agency for International Development

W/P Work Plan Plani i Punës

WACS Waste Amount and Composition Survey

Studimi i Sasisë dhe Përbërjes së Mbeturinave

WWRO (ZRRUM) Water and Waste Regulatory Office Zyra e Rregullatorit për Ujë dhe Mbeturina

i

Përmbajtja

Harta e vendit

Shkurtesat

1 Përmbajtja e Projektit ........................................................................... 1-1

1.1 Hyrje ........................................................................................................ 1-1

1.2 Qëllimi i Përgjithshëm, Qëllimi i Projektit dhe Rezultatet e Projektit .... 1-2

1.3 Vendi i Projektit ...................................................................................... 1-2

1.4 Mbeturinat e Synuara .............................................................................. 1-2

1.5 Autoritetet Gjegjëse ................................................................................ 1-2

1.6 Orari i Projektit ....................................................................................... 1-3

2 Të Dhënat ............................................................................................... 2-3

2.1 Pala Japoneze .......................................................................................... 2-3

2.1.1 Dërgimi i Ekspertëve Japonez ...................................................................... 2-3

2.1.2 Prokurimi i Pajisjeve .................................................................................... 2-5

2.2 Pala Kosovare .......................................................................................... 2-7

2.2.1 Personeli ....................................................................................................... 2-7

2.2.2 Zyra dhe pajisjet ........................................................................................... 2-9

2.2.3 Tjera ............................................................................................................. 2-9

3 Progresi i Projektit ................................................................................ 3-9

3.1 Plani i Operimit ....................................................................................... 3-9

3.2 Përmbledhja e Aktiviteteve ................................................................... 3-10

3.2.1 Aktivitetet që lidhen me rezultatin-1 ......................................................... 3-10

3.2.2 Aktivitetet që lidhen me rezultatin-2: Draft plani i menagjimit të

mbeturinave dhe pilot aktivitetet në komunën e Prizrenit, janë përgatitur. 3-31

3.2.3 Aktivitetet që lidhen me Rezultatin-3 ........................................................ 3-38

3.2.4 Aktivitetet që lidhen me Rezultatin-4: Përmirsimi i vetëdijes publike mbi

menagjimin e mebturinave të ngurta në Prizren ........................................ 3-49

3.2.5 Akktivitetet që lidhen me Rezultatin -5: Implementimi i planit pesë vjeqar

i Komunës së Prizrenit. .............................................................................. 3-59

3.2.6 Aktivitetet tjera .......................................................................................... 3-68

4 Administrimi i Projektit ....................................................................... 4-73

4.1 Mbledhjet e Komisionit të Përbashkët koordinues (Takimet e KPK) ... 4-73

4.2 Rishikimi i FPD ..................................................................................... 4-74

4.2.1 Rishikimi i FPD0 ........................................................................................ 4-74

4.2.2 Rishikimi i FPD1 ........................................................................................ 4-78

ii

4.2.3 Rishikimi i FPD2 ........................................................................................ 4-80

4.2.4 Rishikimi i FPD3 ........................................................................................ 4-83

4.2.5 Rishikimi i FPD4 ........................................................................................ 4-84

4.3 Trajnimi i Partnerëve ............................................................................. 4-84

4.3.1 Trajnimi i partnerëve në vitin e 1rë ............................................................. 4-85

4.3.2 Trajnimi i partnerëve në vitin e dytë .......................................................... 4-89

4.3.3 Trajnimi i partnerëve Viti i 3të .................................................................... 4-94

4.4 Punëtoritë dhe Seminaret ....................................................................... 4-95

4.4.1 Punëtoritë ................................................................................................... 4-95

4.4.2 Seminaret .................................................................................................... 4-97

4.5 Takimet Javore ...................................................................................... 4-98

4.6 Vlerësimi i Kapaciteteve ....................................................................... 4-98

4.6.1 Metodologjia e vlerësimit ........................................................................... 4-98

4.6.2 Implementimi i intervistës .......................................................................... 4-98

4.6.3 Kapacitetet themelore ................................................................................. 4-99

4.6.4 Rezultatet e vlerësimit .............................................................................. 4-102

5 Tjera .................................................................................................... 5-103

5.1 Bashkëpunimi me Donatorët tjerë ....................................................... 5-103

6 Konkluzionet dhe Rekomandimet .................................................... 6-106

6.1 Konkluzionet ....................................................................................... 6-106

6.2 Rekomandimet ..................................................................................... 6-108

7 Mësimet e Fituara .............................................................................. 7-110

ANEKS .................................................................................................................

1 P/V dhe SH/D për Projektin e Bashkëpunimit Teknik ................ Aneks 1-1

2 Forma e Projekt Dizajnit (FPD) ................................................. Aneks 2-59

3 Plani i Operimit ......................................................................... Aneks 3-68

4 Rrjedha e Punës ......................................................................... Aneks 4-70

5 Shënimet nga Takimet e Komisionit të Përbashkët Kordinues . Aneks 5-71

6 Tjera ......................................................................................... Aneks 6-133

Fotografitë ...........................................................................................................

Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menaxhimin e Mbeturinave drejt një Shoqërie të Shëndoshë JICA Raporti i përfundimit të Projektit KOKUSAI KOGYO CO., LTD.

1-1

1 Përmbajtja e Projektit

1.1 Hyrje

Republika e Kosovës ( në tekstin e mëtejmë Kosova) ka shpallur pavarësinë në Shkurt 2008.Japonia e ka njohur atë ne Mars 2008 dhe ne Shkurt 2009 ka lidhur marrëdhenie diplomatike.Kosova është njëra ndër vendet më të varfëra në mesin e shteteve të ish-Jugosllavisë dhe është varur nga asistenca nga Jugosllavia dhe Serbia për shumë vite dhe nuk ka te zhvilluar një strukturë ekonomike të vetëbesueshme.Prandaj,që nga pavaresia ajo ka prioritet rimëkembjen ekonomike dhe zhvillimin social dhe minimizimin e qeshtjeve mjedisore.

Ne anen tjetër, në konsultat politike pas pavarësisë, Kosova ka kërkuar nga Japonia asistencë në fushën mjedisore.Në përgjigje të kësaj, JICA ka kryer “Studim mbi menagjimin Mjedisor” ne Mars 2010 dhe ‘Anketen mbi menagjimin e mbeturinave të ngurta’ ne Korrik 2011. Pastaj, JICA ka gjetur se menagjimi mbeturinave të ngurta duhet te jetë një nga ceshtjet kritike në fushen mjedisore në Kosovë.Veqanërisht, automjetet e vjetëruara për mbledhjen e mbeturinave kanë ulur në menyre drastike shkallën e mbledhjes dhe mbledhja e mbeturinave nuk është bërë sa duhet. Nga këndveshtrimi sanitar, përmirsimi i kushteve sanitare duhet të arrihet. Një nga shkaqet në sfond është niveli i ultë i pagesës për mbledhjen e mbeturinave.

Në Komunen e Prizrenit e cila është edhe zona e Projektit për Ngritjen e Kapaciteteve për Menaxhimin e Mbeturinave drejt një Shoqërie të Shëndoshe (në tekstin e mëtejmë i referohemi si “ projekti”, shkalla e mbledhjes së mbeturinave është vlerësuar vetëm 60%. Shkaku tjetër është se popullata është shtuar që nga viti 2003 (nga 120.000 me 2003 ne 240.000 me 2010). Urgjentisht nevojitet përmirsimi I sistemit të grumbullimit, si dhe ngritja e vetëdijes së qytetarëve në çështjet e mbeturinave poashtu edhe mënyra e hudhjes së mbeturinave të tyre.

Si politikë zhvillimore në fushen e menagjimit të mbeturinave të ngurta në Kosovë, janë formuluar strategji menagjimi për periudhen 10 vjeqare nga 2010 deri 2020. Në strategji, të arriturat në reduktimin e ndotjes mjedisore të shkaktuar nga mbeturinat, përmirsimin e shërbimeve për mbledhjen e mbeturinave në gjithë vendin dhe realizimin e një shoqërie të shëndoshe përmes reduktimin, ri-përdorimit dhe reciklimit te mbeturinave (në tekstin e mëtejmë 3R), është deklaruar si synim. Në përputhshmeri me strategjitë, Kosova ka kërkuar një projekt të grantit ndihmës, si dhe projektin e bashkëpunimit teknik “Projekti për ngritjen e kapaciteteve për menaxhimin e mbeturinave drejt shoqërisë së shëndoshë” nga pala Japoneze. Pas kesaj, JICA ka kryer nje studim te detajuar ne Dhjetor 2010, për hartimin e përmbajtjes së bashkëpunimit dhe në marrëveshje me Ministrinë e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor (në tekstin e mëtejmë MMPH), ka nënshkruar Procesverbalin e diskutimeve (në tekstin e mëtejmë P/D) më 26 Janar 2011.

Në anën tjetër, projektit i grantit ndihmës nga Japonia për fuqizimin e MMN është planifikuar në vitin 2010 dhe marrëveshjet e nevojshme janë nënshkruar me 30 Mars 2011. Bazuar në zhvillimet, 25 nga 43 kompaktorë të dhuruar vendit, në Tetor i janë dorëzuar Komunës së Prizrenit. Prandaj, në Projektin e Bashkëpunimit teknik është marrë parasysh edhe transferi i njohurive teknike për mirëmbajtjen dhe operimin e kompaktorëve të dhuruar.

Në vlerësimin përfundimtar të Projektit, të kryer nga JICA në Shkurt 2014, është ardhur në përfundim se rezultatet e pritura të projektit do arrihen deri në fund të implementimit të projektit që fillimisht ka qenë i planifikuar Gushti 2014.

Në anën tjetër, Komuna e Prizrenit ka aprovuar planin Pesë vjqar për MMN bashkë me


1-2

rregulloren Komunale për implementimin e planit dhe ka filluar aranzhimet e nevojshme për sistemin e ri të MMN propozuar si në plan. Pasiqë Komuna shihete nevojën e përkrahjes deri në implementim të sistemit të ri të MMN deri sa sistemi të krijohet, gjatë takimit të gjashtë të KPK, ka kërkuar vazhdimin e projektit për të implementuar planin. Gjatë takimit, KPK ka vendosur që të përkrah kërkesën nga Komuna si konkluzion i takimit (për detaje, referohuni Seksionit 5.6 të raportit Shtojcë). Për më shumë, KPK ka diskutuar për nevojën e vazhdimit të projektit gjatë takimit të Shtatë të KPK (për detaje ju lutem referohuni Seksionit 5.7 të raportit Shtojcë).

Bazuar në këtë kërkesë, JICA ka vazhduar vitin e 3të, për një vit deri në fund të Gushtit 2015. Janë nënshkruar nga JICA dhe pala Kosovare SH/D relevante me 11 Gusht 2014.

1.2 Qëllimi i Përgjithshëm, Qëllimi i Projektit dhe Rezultatet e Projektit

Rritja e kapaciteteve për menagjimin e mbeturinave në nivel komunal në Kosovë dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë.

Qëllimi i Projektit

Fuqizimi i kapaciteteve të menagjimit të mbeturinave të ngurta në Komunën e Prizrenit.

Rezultati 1: Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta në Prizren,janë analizuar.

Rezultati 2: Draft plani i menagjimit të mbeturinave të ngurta dhe pilot aktivitetet në Komunën e Prizrenit janë pregatitur.

Rezultati 3: Është konfirmuar fizibiliteti i Planit të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta.

Rezultati 4: Përmirsimi i vetëdijësimit publik në menagjimin e mbeturinave në Prizren.

Rezultati 5: Implementimi i planit të menaxhimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

Rezultati 5 është definuar me amandamentimin e FPD në Mars 2015.

1.3 Vendi i Projektit

Komuna e Prizrenit

1.4 Mbeturinat e Synuara

Mbeturinat e synuara në këtë projekt janë mbeturinat e Ngurta të cilat grumbullohen nga Ekoregjioni, ku përfshihen mbeturinat e amvisërisë, ato komerciale dhe të tjera të ashtu quajtura mbeturina komunale.

1.5 Autoritetet Gjegjëse

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor (MMPH)

Komuna e Prizrenit (KeP)

KRM Ekoregjioni: Kompani Publike e cila operon me shërbimin e grumbullimit të mbeturina në 5 Komuna të regjionit të Prizrenit.


• KPK Higjiena Prizren: NJësi e KRM Ekoregjioni e cila ofron shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit

• Kompanitë private për grumbullimin e mbeturinave:

1.6 Orari i Projektit Siq u përmend më lartë, Projekti është vazhduar për një vit, dhe orari paraqitet si më poshtë .

Tabela 1-1: Orari i përgjithshëm i Projektit

2 Të Dhënat

2.1 Pala Japoneze

2.1.1 Dërgimi i Ekspertëve Japonez

Tabela më poshtë paraqet emrat dhe përgjegjësitë e shtatë ekspertëve Japonez të dërguar për këtë Projekt. Sasia e dhënë e aktiviteteve të ekspertëve të dërguar është 79.73 person*muaj (78.4 person*muaj aktivitete të kryera në Kosovë dhe pjesa tjetër në Japoni).

Tabela 2-1: Lista e ekspertëve Japonez

Përgjegjës Emri

Krye këshilltar/Menagjimi I Mbeturinave të Ngurta Junji ANAI

Zv/Krye këshilltar/ Planifikimi I Grumbullimit dhe transportimi Hiroshi FUJITA

Analizimi I Përbërjes së mbeturinave Masayuki TAKAZAËA

Planifikimi I Menagjimit të Deponisë Hideo SATO

Edukim mjedisor/ Vlerësimi I Kapaciteteve Chiaki NISHI

Operimi dhe mirëmbajtja e Pajisjeve Koji UZAËA

Planifikimi I Grumbullimit dhe transportimi 2/ Aranzhimet institucionale 2 Gantumur BURNEEBAATAR

YearMonth 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8

Project Year

Work in Kosovo

Work in Japan

Evaluation

Report

Training in Japan

JCC

Seminar/Workshop

2015

Third Year

2011 2012 2013

First Year Second Year

2014

Work Plan

PR(1) PR(2) PR(3) PR(4)

W/S W/S Seminar W/S Seminar

JCC-1 JCC-2 JCC-3 JCC-4JICA Consultation

Seminar Seminar

JCC-8

PR(5) PR(6) PR(7) DFR FR

JCC-5 JCC-6 JCC-7

Consultation mission Terminal ev aluation

W/S

2-3


Tabela 2-2: Caktimi I detyrave për ekspertët e JICA-s (Viti I 1rë)

Tabela 2-3: Orari i detyrave të ekspertëve të JICA-s (Viti i 2të)

2-4


Tabela 2-1: Orari i detyrave të ekspertëve të JICA-s (Viti i 3të Faza e 1rë)

Tabela 2-2: Orari i detyrave të ekspertëve të JICA-s (Viti i 3të Faza e 2të)

2.1.2 Prokurimi i Pajisjeve

Pajisjet e blera për projektin janë të renditura në tabelën më poshtë.

Tabela 2-3: Pajisjet e sjella nga Japonia

Gjërat Prodhuesi/Modeli Sasia Organizata Pranuese

GPS Portativ GARMIN HC 2 njësi KeP/SMM*

Kamerë digjitale Sony 2 njësi KeP/SMM

Video kamerë digjitale Samsung 1 njësi KeP/SMM

2-5


2-6


Zërim dhe mikrofon për automjete 4 njësi KeP/SMM

Testues I kualitetit të ujit HANNA, HI98121 1 njësi KeP/SMM

Projektor EPSON EB-1750 1 njësi KeP/SMM

Perde për Projector Ë=1,300mm, H=1,800mm 2 njësi KeP/SMM

Zërim dhe mikrofon për automjete 24 njësi Higjiena

*KeP/SMM: Komuna e Prizrenit/Sektori i Menaxhimit të Mbeturinave

Tabela 2-4: Pajisjet e blera në Kosovë


Makina e Fotokopjimit Konica Minolta bizhub-283 1 njësi KeP/SMM

Laser mono jet printer (A4 size) HP Laser Jet P2055d 2 njësi Higjiena

Ink jet kolor printer (A3) HP7000 1 njësi KeP/SMM

Laptop kompjuter Toshiba Satellite Pro C660 1 njësi KeP/SMM

Laptop kompjuter Dell Inspiron 17R CoreTMi5 1 njësi KeP/SMM

Desktop kompjuter Intex 2 njësi Higjiena

Bateri për kompjuter UPS Smart 650 2 njësi Higjiena

Tavolinë për PC 2 njësi Higjiena

SO MS Windows 7 3 njësi KeP/SMM Higjiena

SO MS Windows 8.1 1 njësi KeP/SMM

MS Office*1 MS Office 2010 3 njësi Higjiena

Anti-virus software*1

Kasperski 2012 3 njësi Higjiena



Inverter (me bateri) 1 njësi

Eco shportë 1 njësi

*1:Për shkak se Komunat për shkaqe sigurie përdorin sistemet operative dhe softëerike nga serveret

qeveritat në PC e blerë nuk janë përfshire edhe softuer tjerë.

Kopje të kërkesës së palës Kosovare për pajisjet e grantit dhe letra për dorëzimin e tyre nga ana e Zyrës së JICA-s për Ballkan, janë të bashkëngjitura në Seksionin 6.4 të raportit Shtojcë.


2-7

2.2 Pala Kosovare

2.2.1 Personeli

Personel i ofruar nga pala Kosovare është paraqitur në tabelën më poshtë。

Tabela 2-4: Të dhënat nga pala Kosovare

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH)

Komuna e Prizrenit (KeP)

KRM Ekoregjioni

Viti i 1rë Zt. Muhamet Malsiu (PD)

(Drejtor, Dept. per mbrojtjen e mjedisit)

Zt. Enver Tahiri (Shef i divizionit per mbeturina dhe kimikate)

Znj. Hakaj Nezakete (Shefe e divizionit per mbrojtjen e mjedisit)

Zt. Hasan Hasani (PM) (Drejtor, Drejtoria e sherbimeve publike)

Zt. Ramadan Tafallari (Kordinator, Sektori per mbrojtjen e mjedisit)

Zt. Muhamet Bajrami (Arkitekt, Drejtoria e sherbimeve Publike)

Znj. Laura Suka (Arkitekte, Drejtoria e sherbimeve publike)

Zt. Bajram Berisha (Inspektor, Sektori per mbrojtjen e mjedisit)

Zt. Galip Belallari (Inxhinier, Drejtoria e sherbimeve publike)

Zt. Shaban Veseli (Menaxher regjional i operatives)

Zt. Gezim Berisha (Menaxher operativ)

Zt. Festim Krasniqi (Staf, sektori financiar)

Zt. Zikri Rizanaj (Kryemekanik)

Zt. Berat Xhoxhaj (Teknik i pajisjevet technician)

Viti I 2të Zt. Muhamet Malsiu (PD)





Zt. Fejsal Hoti (Zv/Drejtor, Drejtoria e sherbimeve publike)




Sektori i Menaxhimit te mbeturinave Zt. Muhamet Bajrami

(Shef i sektorit te Menaxhimit te mbeturinave)

Znj. Laura Suka (Edukim mjedisor,Sektori i menaxhimit te mbeturinave)

Zt. Nehat Basha (Drejtor, KRM Ekoregjioni)


Zt. Gezim Berisha (Menaxher operativ)

Zt. Festim Krasniqi (Staf, sektori financiar)

Zt. Zikri Rizanaj (Kryemekanik)

Zt. Berat Xhoxhaj (Teknik i pajisjevet technician)


2-8

Viti I 3të (Faza -1) Zt. Muhamet Malsiu (PD)




Zt. Ibrahim Balaj (Zyrtar pergjegjes per deponimin final, Divizioni per MMN dhe Kimikatet)






Sektori i Menaxhimit te mbeturinave1 Zt. Muhamet Bajrami


Zt. Nezir Rexhepi (Zyrtar prokurimi, Sektori i menaxhimit te mbeturinave)




Njesia Prizren (Higjiena) Zt. Gezim Berisha

(Sgef i njesise Prizren) Znj. Luljeta Braha

(Shefe e Adminsitrates) Zt. Milazim Qovanaj

(Shef i Financave) Zt. Besnik Krasniqi

(Shef i Operatives) Zt. Zikri Rizanaj

(Shef i mirembajtjes se pajisjeve)

Viti I 3të (Faza-2) Zt. Muhamet Malsiu (PD)




Zt. Ibrahim Balaj (Zyrtar pergjegjes per deponimin final, Divizioni per MMN dhe Kimikatet)






Sektori i Menaxhimit te mbeturinave Zt. Muhamet Bajrami


Zt. Nezir Rexhepi (Zyrtar prokurimi, Sektori i menaxhimit te mbeturinave)


Zt. Selver Osmanaj (Inkasimi i Takses, Sektori i Menaxhimit te mbeturinave)



Njesia Prizren (Higjiena) Zt. Besnik Krasniqi

(Drejtor, NKP Higjiena Prizren)

Znj. Luljeta Braha (Shefe e AdministratesHead)

Zt. Milazim Qovanaj (Shef i Financave)

Zt. Besnik Krasniqi (Shef i Operatives)

Zt. Zikri Rizanaj (Shef i sektorit per mirembajtjes se pajisjeve)

Zt. Rizan Ponik (Stafi teknik, Operativa)

1 Një seksion i themeluar në Drejtoria e Sherbimeve Publike, KeP, e gjatë zbatimit të Projektit.


3-9

2.2.2 Zyra dhe pajisjet

Gjërat e siguruara nga Pala Kosovare janë si më poshtë:

Zyra

Gjendet në katin e 4të në ndërtesën e Kuvendit Komunal të Prizrenit: 6.5m×8.2m＝53.3m2

Pajisjet

Tavolina për zyrë dhe karrika: 6 njësi

Dollap librash: 1 copë

Lidhje interneti: 1 njësi (përfshirë pagesën e shërbimit)

2.2.3 Tjera

Sa i përket implementimit të WACS dhe pilot projekteve, KRM Ekoregjioni ka dhënë për projektin si më poshtë.

Grumbullimi i mostrave gjatë WACS: 36 person*ditë gjithsejt

Për procesin e ndarjes: 72 persona gjithsejt

Heqjen e mbetjeve: 18 kamion*ditë

3 Progresi i Projektit

3.1 Plani i Operimit

Projekti është implementuar për 4 vite që nga Gushti 2011 deri Korrik 2015. Orari i implementimit të secilit aktivitet të planifikuar për rezultatet e FPD është përpiluar në Planin e Operimit (ju lutem referojuni materialit të bashkëngjitur në këtë raport) dhe është ndarë më të gjitha palët relevante.

Aktivitetet e Projektit janë implementuar konform me oraret.


3-10

Aktivitetet e përbashkëta nga Ekspertët e JICA-s dhe partnerëve Kosovar Aktivitetet nga partnerët Kosovar

Figura 3-1: Orari I aktiviteteve të projektit

3.2 Përmbledhja e Aktiviteteve

3.2.1 Aktivitetet që lidhen me rezultatin-1

a. Aktiviteti 1-1: Rishikimi i kornizës së punës Administrative për MMN

Ekspertët e JICA-s kanë kryer studimet si mëposhtë për të identifikuar gjendjen aktuale të MMN në Republikën e Kosovës.

(1) Sistemi Administrativ i MMN

Ekspertët kanë përgatitur një listë me organizatat relavante në nivel nacional dhe komunal dhe

1Q 2Q

【Akt 1-3】 Të qartësohet rrjedha e mbeturinave

【Akt 1-4】Të identifikohen çeshtjet përmes rrjedhës së mbeturinave

Rezultati 2: Draft plani I MMN dhe aktivitetet e Pilot Projekteve në Prizren janë pregatitur

3Q

Rezultati 1: Analizimi I gjendjes aktuale dhe problemet në MMN në Komunën e Prizrenit

【Akt 1-1】Të shikohet administrimi aktual i menagjimit të mbeturinave

【Akt 1-2】 Të implementohen studime përmbajtësore

1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q2011 2012 2013 2014 2015

3Q 4Q

【Akt 2-1】 Të hartohet korniza e punës e draft planit të MMN

【Akt 2-2】 Të hartohet draft plani i MMN

【Akt 2-3】 Të planifikohen pilot projektet

【Akt 2-4】 Të zgjidhen zonat e projektit

【Akt 2-5】 Të pregatiten planet e pilot projekteve

Rezultati 3: Është konfirmuar fizibiliteti I planit të MMN

【Akt 3-1】Të implementohen pilot projektet dhe monitorohet progresi i tyre

【Akt 3-2】Të hartohet drafti final i planit të MMN bazuar në rezultatet e pilot projekteve

【Akt 3-3】Të mbahen seri seminaresh me Komunat tjera për të ndarë mësimet e mësuara përmes hartimit të planit të

【Akt 3-4】 Të përkrahen aranzhimet institucionale të KeP

【Akt 3-6】Të përkrahet MMPH për përgatitjen e planit të ndarjes së përvojave dhe njohurive të fituara përmes Projektit

【Akt 3-5】Të përkrahen përmirsimet operacionale në grumbullimin e mbeturinave nga Ekoregjioni

Rezultati 4: Përmirsimi I vetëdijësimit të MMN në Prizren

【Akt 4-1】Të përgatitet plani i aktiviteteve për ngritjen e vetëdijësimit mbi mjedisin

【Akt 4-2】 Të përgatitet programi për vetëdijësimin e komunitetit.

【Akt 4-3】Të implementohet përmirsimi i vetëdijësimit me bazë komunitetin

【Akt 4-4】 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënës

【Akt 4-5】 Të planifikohen ngjarje vetëdijësimi në nivel nacional

【Akt 5-2】 Ngritja e vetedijesimit publik

【Akt 4-6】Të përkrahet shpërndarja e rregullave të shkarkimit për tërë zonën komunale

Rezultati 5: Imolementimi i planit pese vjeqar i Komunes se Prizrenit.

【Akt 5-1】 Perkrahje n; reformimin institucional dhe Rregulloret

Aktivitetet tjera perveq FDP

【Akt 6-1】Vazhdimi i monitorimit te vellimit te deponise dhe kualitetit te ujit

【Akt 6-2】 Permirsimi i menagjimit dhe mirembajtjes se pajisjeve


3-11

kanë studijuar përgjegjësitë e tyre dhe përmbajtjen e aktiviteteve.

(2) Sistemi Ligjor

Janë studijuar Ligji mbi Mjedisin si ligj bazë për MMN në vend,direktivat e BE-së dhe dokumente relevante ligjore.

(3) MMN në Komunën e Prizrenit

Gjendja aktuale e MMN në Komunën e Prizrenit, ku edhe është qyteti ku zhvillohet projekti, qyteti, janë bërë analiza bazuar në të dhënat që kanë të bëjnë me mbeturinat ( struktura organizative, personeli dhe bugjeti), financat ( për inkasimin e shërbimit të amvisërive dhe pastrimin e hapësirave publike) si dhe aktivitetet e deponimit.

MMN në Komunën e prizrenit me 2011,mund të prezentohet me figurat më poshtë. Pastrimi i hapsirave publike kontraktohet me kompaninë publike dhe private dhe financohen nga bugjeti i alokuar për ato aktivitete. Sa i përket grumbullimit të mbeturinave, Ekoregjioni dhe kompanitë private financohen nga bugjeti I alokuar për këto aktivitete. Sa i përket Ekoregjionit dhe kompanive private ato financohen nga të hyrat e grumbullimit të mbeturinave të cilat I mbledhin vetë nga burimet gjeneruese. Shkalla e inkasimit në zona ku Ekoregjioni shërben ishin të pamjaftueshme (rreth 50%) për implementim më të mire derisa kompanitë private kanë grumbulluar mbeturinat vetëm nga ato amvisëri të cilat kanë paguar. Prandaj, shumë qytetarë nuk kishin marrë shërbimin e grumbullimit dhe kjo ka rezulatuar që një sasi e konsiderueeshme e mbeturinave të pa grumbulluara të mbeten në territorin e Komunës.

Përkundër kushteve të sipër përmendura, Komuna nuk ka marrë masa efektive dhe për këtë edhe nukj janë pritur përmirsime të rrethanave.

Figura 3-2: Pamje nga Sistemi i MMN në Komunën e Prizrenit


3-12

b. Aktiviteti 1-2: Implementimi i Studimit Përmbajtësor

Për të identifikuar gjendjen aktuale të MMN, janë bërë disa studime përmbajtësore nga Shtatori 2011 deri në Mars 2012. Studimet përmbajtësore janë si më poshtë:

b.1 Studimi i Burimeve Gjeneruese në Komunën e Prizrenit

(1) Popullsia

Pasiqë në kohën kur është bërë studimi përgatitor për projektin e Grantit ndihmës (2010) ende nuk ishte bërë regjistrimi i popullsisë, popullsia e Komunës së Prizrenit ishte vlerësuar si 258,673 qytetarë sipas zyrës statistikore e cila është administruar në periudhën e Jugosllavisë dhe është adaptuar në vlerësimin e mbeturinave për tu grumbulluar në Komunë.

Sipas rezultatet të regjistrimit të popullsisë të kryer në vitin 2011, popullsia e Komunës ishte 177,260 qytetarë. Përmes Regjistrimi janë identifikuar popullsia në zona urbane dhe rurale, dhe është vendosur të adoptohen rezultatet e regjistrimit të popullsisë në planifikimet që do të përgatiteshin nën këtë projekt.

(2) Burimet tjera gjeneruese

Numri i burimeve tjera gjeneruese ishte vlerësuar bazuar në të dhënat nga Komuna.

b.2 Studimi i Sasisë dhe Përbërjes së Mbeturinave (SSPM)

Duke marrë në konsideratë ndikimin sezonal, SSPM është bërë në verë dhe në dimër. Informata që kanë të bëjnë me këtë studim paraqiten si më poshtë:

Periudha e implementimit:

Studimi veror: 7 ditë prej 29 Shtat deri 5 Tet 2011

Studimi dimëror: 7 ditë prej 6 Mar deri 12 Mar 2012

Përmbajtja e studimit:

Studimi i sasisë së mbeturinave: Vlerësimi i shkallës së gjenerimit bazuar në mostrat e mbledhura nga 71 burime;

Studimi i përbërjes së mbeturinave: Identifikimi i përbërjes fizike, gravititet specifik i përbërjes, tri komponentet dhe shkalla e C/N.

Duke marrë parasysh shtrirjen urbanistike dhe veqoritë gjeografike në Komunën e Prizrenit, 6 lloje të zonave prezentohen në tabelën më poshtë të cilat janë përzgjedhur për studimin. Pasiqë nuk kishte të dhëna për densitetin e popullsisë, numri i mostrave është vendosur bazuar në densitetin e shtëpive të identifikuara përmes vrojtimeve në zona.

Përveq kësaj më lartë, është bërë edhe studimi i opinionit i cili ka mbuluar këtë burime gjeneruese me qëllim të marrjes së informacioneve nga ta.


3-13

Tabela 3-1: Llojet dhe numri i Burimeve gjeneruese te synuara

Llojet e burimeve gjeneruese Numri

1

Amvisëritë (AMV) AMV Urbane në kodrina 5

AMV urbane në pjesën e vjetër të qytetit 10

AMV Urbane në pjesën e re të qytetit 15

AMV urbane në banesa kolektive 10

AMV rurake në Dobrushtё 3

AM rurale në Zhur 3

Gjithsej AMV 46

2

Organizatat

komerciale

Restaurante 5

Lokale tjera 5

Gjithsek komerciale 10

3

Zyrat Zyra publike 2

Zyra private 2

Gjithsej zyra 4

4 Shkolla 2

5 Hotele 2

6

Tezga tregu Tezga: Kryesisht perime 2

Tezga: Kryesisht fruta 1

Tezga: Ushqimore (përveq perime & fruta) 1

Tezga : Mallra 1

Tezga : Dru zjarri 1

Gjithsej tezga tregu 6

7 Pjesë rrugësh dhe sheshesh (Mbeturinat nga fshirja dhe punët e kopshtit) 1

Gjithsejt 71

Duke marrë në considerate nevojën e transferit teknik, të gjitha aktivitetet e studimeve janë bërë nën mbikqyrjen direkte të ekspertëve të JICA-s.

Rezultatet e studimeve paraqiten në tabelën më poshtë. Ekspertët e JICA-s kanë ardhur në përfundim nga shkalla e gjenerimit se sasia e gjeneruar e MNK do të rritet në të ardhmen duke marrë parasysh ngritjen e standardit jetësor të qytetarëve dhe ngritjen ekonomike.

Tabela 3-2: Shkalla e gjenerimit të mbeturinave për nga lloji i burimeve gjeneruese

Kategoria Shkalla e gjenerimit burimeve gjeneruese Sasia e gjenerimit

Amvisëritë urbane 366 g/person/ditë 95,893 person 35.1 ton/ditë

Amvisëritë Rurale 381 g/person/ditë 81,367 person 31.0 ton/ditë

Restorantet 11,910 g/restaurant/ditë 1,186 restaurantet 14.1 ton/ditë

Lokale tjera 1,770 g/lokal/ditë 4,749 lokale 8.4 ton/ditë

Pemëtari 2,795 g/lokal/ditë 904 lokale 2.5 ton/ditë

Qendrat tregtare 68 g/m2/ditë 32,690 m2 2.2 ton/ ditë

Zyzra 1,061 g/zyrë/ditë 1,337 zyzra 1.4 ton/ditë

Shkolla 52 g/student/ditë 44,500 studente 2.3 ton/ditë

Hotele 1,132 g/hotel/ditë 34 Hotele 0.1 ton/ditë


3-14

Kategoria Shkalla e gjenerimit burimeve gjeneruese Sasia e gjenerimit

Tezga tregu 12,008 g/tezgl/ditë 657 tezga 7.9 ton/ditë

Spitali Rajonal*1 6,000 kg/spital/ditë 1 spitali 6.0 ton/ditë

Rrugë & Parqe 7 g/m2/ditë 74,350 m2 0.5 ton/ditë

Totali 111.6 ton/ditë

Bazuar në analizat fizike të përbërjes, është konkluduar se minimizimi i mbeturinave përmes kompostimit dhe reciklimit të materialeve është i mundshëm në të ardhmen pasiqë pjesa e mbeturinave organike (nga kuzhina dhe kopshti) si dhe mbetjet e reciklueshme si( letra,tekstili, metali dhe gjami) zënë 44% dhe 30.5% respektivisht.

Tabela 3-3: Përbërja Fizike

Përbërja 2011

Mbetjet e kuzhinës 41.0%

Letra 13.0%

Tekstili 1.2%

Plastika 10.4%

Bari&Druri (mbetjet e gjelbërta) 3.0%

Goma dhe lëkura 0.3%

Metali 1.3%

Shishet/Gjami 4.6%

Qeramika & Guri 0.5%

Hiri/Dheu 3.1%

Tjera 12.8%

Hiri nga nxemja 8.8%

Gjithsej 100.0%

b.3 Studimi i Kohës dhe Lëvizjes

Për të identifikuar gjendjen aktuale të shërbimit të grumbullimit, është kryer edhe Studimi i Kohës dhe Lëvizjes duke përcjellur automjetet e synuara gjatë implementimit të shërbimit të grumbullimit.

Periudha e implementimit: Prej 13 Tetor deri 3 Nëntor 2011

Automjetet e synuara: 4 lloje


3-15

Mitsubishi Fuso IVECO

Tractor Skip Loader

Bazuar në gjetjet e fituara përmes analizave të studimit, është konkluduar se optimaliteti i rutës së grumbullimit dhe përmirsimet e shërbimit në efikasitet dhe mënyrën e grumbullimit duhej të qasen edhe para dhurimit të automjeteve të grumbullimit të Grantit ndihmës.

Vozitësit dhe puntorët e Ekoregjionit shfrytëzojnë orarin e punës në mënyrë të mjaftueshme 76% deri 82% të orarit total janë duke u përdorur për aktivitetet e grumbullimit dhe lëvizjes;

Shkalla e shfrytëzimit të kapacitetit për katër lloje e kamionëve ishte 89.3%, 77.0%, 93.3% dhe 93.8% dhe më e ulëta është vlerësuar për IVECO. Arsyeja e shkallës së ulët për IVECO ishte për shkak se sasia e mbeturinave të transportuara gjatë rrugëtimit të dytë ishte zakonisht e vogël (3,000 deri 4,400 ton/rrugëtim);

Efikasiteti i grumbullimit i Mitsubishit Fuso është më i lartë (43 kg/min), dhe e traktorit më i ulët (26 kg/min). Edhe pse Iveco mbledh nga kontejnerët me pajisjen e saj ngritëse, efikasitetit i grumbullimt është më i ulët se ajo e Mitsubishit; Sa i përket Skipit ngarkues, efikasiteti i grumbullimit nuk është marrë parasysh paiqë pajisja përdoret për grumbullimin e kontejnerëve të shkallës së lartë duke i zëvëndësuar kontejnerët.

Produktivitetit i një punëtori në Mitsubishi Fuso është më i lartë (21 kg/person*min) ndërsa në Iveco dhe traktorë janë më të ulët (13 dhe 14 kg/person*min); dhe

Sasia e mbeturinave për njësi të distancës së udhëtuar me Mitsubishi Fuso, IVECO dhe traktor ishte 132.4 kg/km, 157 kg/km dhe 89.7/km, respektivisht. Kur mirret në konsideratë kapaciteti i ngarkesës është 1.75 herë më shumë se Mitsubishi Fuso, mund të konkludohet se përzgjedhja e zonës së grumbullimit për IVECO nuk është e përshtatshme. Pas sasia e mbeturinave për njësi të distancës së udhëtuar është e vogël


3-16

me traktor, poashtu është e nevojshme të optimizohen zonat e grumbullimit dhe ruta e grumbullimin të traktorëve.

b.4 Studimi i Opinionit Publik

Vetëdijësimi publik për menaxhimin e mbeturinave në zonën e Projektit, është ekzaminuar përmes nënkontraktimit.

Periudha e Implementimit: 2 muaj prej 1 Tetorit 2011

Numri i mostrave: Amvisëri: 400

Entitete Biznesi: 101

Numri i amvisërive të synuara në zonën urbane dhe rurale është vendosur duke marrë parasysh pjesën e secilit grup të identifikuar gjatë regjistrimit të popullsisë.

Regjistrimi Mostrat e SOP

Amvisëri Amvisëri

Zona Urbane 17,395 59.54% 238 59.54%

Zona Rurale 11,820 40.46% 162 40.46%

Gjithsej 29,215 100.0% 400 100.0%

Bazuar në rezultatet e studimit, vetëdijësimi i qytetarëve në kohën e fillimit të projektit është identifikuar dhe janë përpiluar implikimet si më poshtë për implementimin e Projektit.

(1) Problemet e përgjithshme në Shoqëri

57.7% e qytetarëve të intervistuar dhe 60% e bizneseve afariste e kanë konsideruar problemin e mbeturinave si problemin më serioz mes problemeve mjedisore; prandaj, ishte e mundshme përkrahja e nevojshme për ti zgjidhur ato problem.

(2) Problemet e shkaktuara nga mbeturinat

Duket qartë se shpërndarja e mbeturinave do të dëmtojë pastërtinë e lagjeve. Për të ndalur atë shprehi të hedhjes së mbeturinave në rrugë, që vërehet shumë shpesh në zonat urbane, duke u demonstruar efektet negative higjienike dhe shëndetësore mund të ketë efekt.

(3) Menaxhimi aktual I mbeturinave

Duket se banorët dhe entitete biznesi zgjedhin kontejnerat e mbeturinave të tyre të përshtaten llojit të grumbullimit, pra në qoftë se, zona me shërbim komunal ndryshon shërbimin në skaj rrugës ose shërbimin me këmbanë, pritet që ata të zgjedhin kontejnerët të cilat janë të përshtashëm për llojet e grumbullimit.

Në zonën me shërbim skaj rrugës, frekuenca e pamjaftueshme e grumbullimit mund qoj në shkarkimin ilegal në çdo vende tjera. Shërbimi i grumbullimit komunal nuk ka fituar aq kënaqësi sa llojet e tjera të shërbimit të grumbullimit, dhe është theksuar se pikat e grumbullimit nuk janë të pastërta. Në mënyrë që kjo të përmisohet, duhet që të shqyrtohen arsyet e këtyre pikave të papastërta së bashku me numrin e pikave të grumbullimit dhe


3-17

kapacitetit të secilës pikë.

(4) Tarifat e grumbullimit të mbeturinave dhe shërbimet e preferuara

Përgjigjet në pyetjet e përgjithshme në lidhje me problemet sociale zbulojnë se ankthi në lidhje me kushtet ekonomike kanë qenë të zakonshme në tërë komunën. Pavarësisht situatës, 80% e familjeve ku mbeturinat mblidhen në atë mënyrë që shkarkuesit e shohin se si mbeturinat e tyre trajtohen derë më derë ata përgjigjen se janë të gatshëm të paguajnë edhe më shumë se tarifa e tanishme për mbeturinat -- 4,5€/muaj implikojnë gatishmërinë për të pranuar një rritje të lehtë në tarifë për shërbimin e grumbullimit. Në anën tjetër, familjet me shërbimin e grumbullimit komunal nuk mendojnë se rritja e tarifës së shërbimit të mbledhjes do të rezultojë në përmirësimin e shërbimit që tregon mosbesim në shërbimin e grumbullimit të mbeturinave.

Sa për subjektet e biznesit, numri i të anketuarve në pyetjen lidhur me tarifë e grumbullimit të mbeturinave ishte shumë pak për të bërë konkluzione.

(5) Vetëdijësimi ndaj reciklimit

Në fazën e hershmë të Projektit kur janë bërë studimet përmbajtësore, nuk ishte vendosur ende nëse Komuna do të prezantojë aktivitetet e reciklimit. Nësë do të vendosej që të prezentohen aktivitetet e reciklimit, do të ishte e nevojshme qartësimi i benefiteve të reciklimit të mbeturinave.

Pasiqë 49.3% të bizneseve dhe 83.3% e banorvë në zonën urbane të intervistuar kanë konsideruar se reciklimi i mbeturinave është me telashe dhe merr kohë dhe duhej të shmangej një system i komplikuar i reciklimit. Në vend të kësaj, është e preferuar të fillohet me një system më të lehtë i cili synon vetëm grumbullimin e kanaqeve ku vetëm ekzistonte kanali i marketingut.

Kur flasim nga këndëvështrimi qeveritar, qëllimi i riciklimit është për të zvogëlur sasinë e shkarkimin final të mbeturinave në deponi, që ndikon edhe në zvogëlimin e pagesës së deponisë. Zvogëlimi i kostos në anën e qeverisë komunale (ose edhe në anën e ofruesit të shërbimeve) mund të çojë në zvogëlimin e taksave ose tarifeve të pandryshuara. Duke skjaruar benefitet e tilla është edhe një ndër hapat për të promovuar riciklimin.

Koncepti “Riciklimi është mirë për mjedisin” do të ndihmojë në ndryshimin e ashtuquajtura “çështje ngjyrë të kaftë” në “cështjet e gjelbërt” dhe bënë si më të arritshëm për qytetarët. Të dyja metodat duhen të merren parasysh kur bëhet promovimi i riciklimit.

(6) Bashkëpunimi Publik

Kjo tregon se qytetarët mendojnë se Komuna duhet ti zgjidh problemet e mbeturinave. Kur bëhen programe vetëdijësimit, duhet të jepet mundësia të sqarohet se ku gjenerohen mbeturinat dhe kush është përgjegjës për to.

b.5 Studimi i Reciklimit

Studimi është bërë prej 14 Tetorit 2011 deri me 8 Shkurt 2012 (për 26 ditë) për të identifikuar gjendjen aktuale të aktivitetit të reciklimit në Komunë dhe vlerësimi i sasisë së recikluar e cila do të adoptohej në vlerësimin e rrejdhës së mbeturinave.

Sipas rezultateve të WACS, sasia e të reciklueshmeve të gjeneruara në Prizren sihte 30.8


3-18

ton/ditë. Të reciklueshmet grumbullohen vetëm nga sektori jo-formal siq janë mbledhësit e mbeturinave dhe puntorët e grumbullimit, dhe i shesin ato te 12 blerës të cilët operojnë në territorin e Komunës. Sipas, intervistave studimore, sasia e përgjithshme e të reciklueshmeve për tu grumbulluar nga blerësit është 9 ton/ditë dhe të gjitha këto të reciklueshmet eksportohen në Greqi dhe Shqipëri.

Edhepse nuk ka pasur në vend kompani të cilat bëjnë procesimin e mbeturinave, janë identifikuar rutat e grumbullimit dhe sistemi përmes studimit. Prandaj, studimi ka konkluduar se ndarja në burim dhe grumbullimi ndaras mund të merren parasysh si një mundësi në të ardhmen për aktivitetet e MMN.

Figura 3-3: Rrjedha e të reciklueshmeve në Komunën e Prizrenit

b.6 Studimi i Tregut të Kompostit

Në të njëjtën kohë me fillimin e studimit (2011), i vetmi që bënte kompostimin ishte IS Company i cili ishte ofrues i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave. Sipas rezultateve të intervistave me IS Company, qëllimi i vetëm i kompostimit ishte reduktimi i sasisë për deponim për të kursyer koston e mbeturinave të cilat përfundonin në deponinë e Landovicës.

Sa i përket tregut të kompostit, është gjetur se kërkesa për kompost ekziston në Komunat fqinje; sidoqoftë informata mbi sasinë e kërkuar nuk janë kërkuar gjatë studimit.

Prandaj, është e rëndësishme të zgjerohet fushëveprimi i studimit në Komuna tjera dhe të bëhet matja e kërkesës për compost, nëse planifikohet ndërtimi i një premise me kapacitet të lartë kompostimi.

b.7 Studimi i Kushteve Aktuale të Shërbimit të Grumbullimit

b.7.1 Licenca për grumbullimin e mbeturinave

Sipas ligjit të vjetër mbi mbeturinat, kompanitë janë licencuar nga Zyra e Rregullatorit për Ujë dhe Mbeturina (ZRRUM) para se të fillonin shërbimin e grumbullimit. Përveq licencave

Generated Recyclables(30.8 ton/day

100%)

Discharge Amount

(28.0 ton/day90.8%)

RecycledAmount

(9.0 ton/day29.2%)

LandfillAmount

(20.4 ton/day66.1%)

20.4 ton/day66.1%

Illegal Dumping(1.4 ton/day

4.7%)

2.8 ton/day9.2%

To Other Cities in Kosovo

(2.0 ton/day6.6%)

To Other Other Countries

(9.0 ton/day29.2%)

2.0 ton/day6.6%

7.0 ton/day22.6%Waste Pickers

(0.6 ton/day1.9%)

Collection Workers

(0.6 ton/day1.9%)

Buyers(4.9 ton/day

16.0%)

6.1 ton/day19.8%

2.0 ton/day6.6%


3-19

operatorët kanë qenë të obliguar të regjistrhen edhe te komunat relevante dhe të marrin lejen e punës për operim. Edhepse 6 kompani kanë qenë të angazhuara në shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në Prizren, e vetmja kompani e licencuar nga ZRRUM për shërbimin e grumbullimit ka qenë KRM Ekoregjioni. Edhepse të tjerët cilësoheshin illegal, ekoregjioni nuk ka pasur mundësi të ofrojë shërbimin e grumbullimit të tërë zonën komunale, kështu që Komuna i ka lejuar që ata të jenë nën kontraktor të KRM Ekoregjionit dhe i ka lejuar që të implementojnë shërbimin e grumbullimit.

b.7.2 Ofruesit e Shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave dhe zona e tyre e shërbimit

Janë 6 grumbullues privat dhe një kompani publike që ofrojnë grumbullimin e Mbeturinave në Komunën e Prizrenit.Shërbimet kryesore për secilin ofrues janë në tabelën më poshtë

Tabela 3-4: Ofruesit e Shërbimit të Brumbullimit të Mbeturinave në Prizren

Emri Lloji I aktiviteteve

Ekoregjioni Grumbullimin e mbeturinave nga amvisëria dhe entitetet e biznesit, fshirjen e rrugëve, pastrimin e lumit, pastrimin e varrezave, heqjen e bores.

IS Company Grumbullimin e mbeturinave nga amvisëria dhe entitetet e biznesit, fshirjen e rrugëve, mirëmbajtjen e gjelbërimeve, heqjen e borës

Shërbimi Grumbullimin e mbeturinave nga amvisëria dhe entitetet e biznesit, fshirjen e rrugëve, heqjen e borës

Toifor Grumbullimin e mbeturinave nga kampi Gjerman i KFOR-it

MSS Grumbullimin e Mbeturinave nga entitet e biznesit

Xhaferi Grumbullimin e mbeturinave nga amvisëria dhe entitetet e biznesit

Xhoxhaj Grumbullimin e mbeturinave nga entitetet e biznesit

Zona dhe popullata në shërbim nga secila kompani tregohet ne figureën dhe tabelën më poshtë:

Projekti p

ër Ng

ritjen e Ka

paciteteve për Me

naxhim

in e Mbeturin

ave drejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Raporti i përfundim

it të Projektit

KO

KU

SA

I KO

GY

O C

O., LT

D.

3-20


3-21

Tabela 3-5: Statusi aktual i Shërbimeve të Grumbullimit në Komunën e Prizrenit (tetor 2011)

Emri i kompanisë fshat Popullsi Amvisëri

Zona shërbyer

Zona urbane

Ekoregjioni 2 93,511 52.8% 16,970 58.1%

IS Company 0 0 0.0% 0 0.0%

Sharbimi 0 0 0.0% 0 0.0%

Xhaferi 1 2,382 1.3% 425 1.5%

Nëntotali 3 95,893 54.1% 17,395 59.5%

Zona rurale

Ekoregjioni 13 19,868 11.2% 2,776 9.5%

IS Company 11 8,628 4.9% 1,123 3.8%

Sharbimi 15 24,029 13.6% 2,826 9.7%

Xhaferi 4 7,300 4.1% 1,341 4.6%

Nëntotali 43 59,825 33.7% 8,066 27.6%

Totali ka shërbyer 46 155,718 87.8% 25,461 87.2%

zonë nuk ka shërbyer

Urbane 0 0 0.0% 0 0.0%

Rurale 25 21,542 12.2% 3,754 12.8%

Nëntotali 25 21,542 12.2% 3,754 12.8%

Grand totale 71 177,260 100.0% 29,215 100.0%

* Tabela e mësipërme nuk përfshin 6 fshatrat ku nuk banojnë amvisëritë. Fshati Lubizhdë është e ndarë

në dy zona: urbane dhe rurale.

Në vitin 2011, shkalla e grumbullimit të mbeturinave në komunën e Prizrenit ishte 87.2%. Kur e konsideruar llojet e zonave, treguesi ishte pothuajse 100% në zonat urbane dhe 73.5% në zonat rurale.

b.7.3 Tarifa e shërbimit

Tarifa e shërbimit për grumbullimin e mbeturinave miratohet nga ZRRUM dhe rishikohet cdo vit.Tarifat kategorizohen nga tri llojet e shkarkimeve; 1) Klientët e amvisërisë; 2) Klientët Komercial/Industrial; 3) Klientët institucional. Tarifat kalkulohen duke u bazuar në zonën e shërbimit, distance deri te deponia e tjera dhe tarifa e aplikuar në Prishtinë është më e lartë se në Prizren. Tabela më poshtë tregon tarifat e shërbimit të Ekoregjionit deri në Tetor 2011.

Ekoregjioni është i vetmi ofrues i shërbimeve të grumbullimit i licencuar në Prizren dhe të tjerët nuk kanë licenca shërbimi dhe me këtë nuk janë aplikuar tarifa zyrtare për shërbimet e tyre. Sidoqoftë, ata mbledhin pagesën nga klientët e vetë me tarifat e njëjta si ato të aprovuarat për Ekoregjionin. Tarifa e aprovuar nga ZRRUM rregullon maksimumin e caktuar për pagesë të shërbimeve, dhe lejohet pagesa më e ulët varësisht nga përpjekjet e ofruesve të shërbimeve.


3-22

Tabela 3-6: Tarifa e shërbimit për KRM Ekoregjioni (Tet 2011; pa TVSH)

Përshkrimi Tarifa

Klientët rezidencial/amvisëritë

Derë më derë 3.88€/muaj

Kontejnerë Komunal3.88€/muaj

Klientët Komercial/Industrial

Të vegjël 4.48€/muaj

Mesëm 10.47€/muaj

Të mëdhenjë 18.50€/muaj

Klientët Institucional 1.1m3 kontejnerë 9.74€/udhëtim

7.0m3 Kontejnerë 40.52€/udhëtim

Tarifat e treguara në tabelë më lartë janë cmimet neto dhe 16% i TVSH që do tu shtohet atyre. Ekoregjioni ofron shërbimin e grumbullimit gati 100 % të amvisërive në zonën e tyre të shërbimeve por pagesa e shërbimit bëhet vetëm prej 40 – 50 % të tyre. Ofruesit privat të shërbimeve të grumbullimit ofrojnë shërbim vetëm atyre që paguajnë. Prandaj, shkalla e inkasimit është e ulët (rreth 50% e amvisërive gjithsejt në zonën e synuar të shërbimit). Në të shumten e rasteve kompanitë private në mënyrë që mos të grumbullojnë mbeturinat e atyre që nuk paguajnë.

b.7.4 Pagesat e deponimit final

Mbeturinat e hedhura në Prizren grumbullohen dhe transportohen në deponinë e Landovicës. Kjo deponi përveq Prizrenit, pranon mbeturina nga Gjakova, Rahoveci, Mamusha, Malisheva dhe Suhareka.

Deponia e Landovicës menagjohet nga një kompani publike, Kompania për Menagjimin e Deponive të Kosovës (KMDK) nën mbikqyrjen e ZRRUM.

Mbeturinat e transportuara në deponi maten në peshore te hyrja e deponisë dhe sipas peshës kanë koston e hudhjes atje e që është 6.10 €/ton (përfshirë TVSH).

b.7.5 Ndarja e shpenzimeve që kanë të bëjnë me grumbullimin dhe deponimin e mbeturinave

Në Kosovë, burimet e gjenerimit të paguajnë tarifat e grumbullimit të mbeturinave për ofruesit e shërbimeve mbledhja për heqjen dhe transportimin e mbeturinave të tyre.

Në anën tjetër, ofruesit e shërbimeve duhet të paguajnë tarifat e deponimit nga të ardhurat e mbledhura nga burimet gjeneruese për mbetjet transportuar në vendin e asgjësimit. Si operacioni deponi financohet nga pagesat e mësipërme, si shërbimi i mbledhjes dhe shpenzimet përfundimtare deponimit janë të lindur nga burimet gjeneruese ose shkarkuesve.

b.7.6 Hudhja Ilegale

Ka shumë pika ilegale në Komunës e Prizrenit. Janë dy lloje të pikave ilegale të hudhjes; 1)pikat zonave urbane dhe rurale ku shërbimi i grumbullimit kryhet; dhe 2) pikat në fshatra ku nuk bëhet shërbim

(1) Hudhjet ilegale në zonat ku ka shërbim të grumbullimit

Arsyet kryesore për hudhjen ilegale janë; 1) ai/ajo nuk paguan për shërbimin (duke refuzuar shërbimin e grumbullimit); 2) amvisëria nuk ka mundësi ta paguaj koston e shërbimit; dhe 3) amvisëria nuk mund të mbajë mbetuirnat në shtëpi shkaku i shërbimit me frekuencë të ulët.

Shumë kanë përmendur se ata nuk e paguajnë koston e shërbimit (refuzojnë shërbimin e grumbullimit) që do të thotë se shkalla e vetëdijës për shkarkimim e mbeturinave dhe mbrojtjes


3-23

së mjedisit është shumë e ulët. Fotot më poshtë tregojnë gjendjen e hudhjes ilegale në Komunën e Prizrenit.

[Përball Ndërtesës së KK Prizren]

Kontejnerët komunal kanë qenë të vendosur aty por shkaku i ankesave të fqinjëve ato ajnë hequr. Fqinjësia hudh aty mbeturinat ilegalisht sepse shërbimi I grumbullimit (1/javë) nuk është i mjaftueshëm dhe ta nuk dojnë ti mbajnë mbeturinat e tyre në shtëpi me vend të kufizuar shkaku i erës nga mbeturinat

[Afër stadiumit të qytetit të Prizrenit] Mbetuirnat e grumbulluara ilegalisht nga zonat tjera hudhen këtu. Grumbullimi bëhet 1/javë për ata që dojnë shërbim më të lirë dhe mbeturinat e grumbulluara I hudhin këtu. Veq kësaj,banorët përreth me të ardhura të ulëta i hedhin mbeturinat aty. Nga këto hudhje ilegale në tërë komunën sasitë janë 50-60 ton në muaj.

[Në hyrje të zones kodrinore jugore] Kontejnerër komunal janë vendosur aty por janë hequr shkaku i ankesave të fqinjëve. Gjatë inspektimit tone kanë ardhur qytetarë me vetura për të shkarkuar mbeturinat e amvisërisë.

[Përgjatë Lumit në Lindje të qytetit të Prizrenit] Edhe këtu ka pasur kontejnerë komunal. Mbeturinat janë shumë të shpërndara te ky ndalim i kombi busëve.

Janë shikuar dhjetë pika të hudhjes ilegale në Prizren dhe shumica e këtyre pikave kanë pasur kontejnerë komunal. Pas heqjes së kontejnerëve, disa komuniteteve u është ofruar shërbimi derë më derë por jo shumë nga amvisëritë kanë bërë kontrata me ofruesit e shërbimeve.

Këto mund të jenë arsyet e hudhjes ilegale; 1) banorët në ato zona vazhdojnë hudhjen e mbeturinave edhe pas heqjes ; 2) nuk dëshirojnë të paguajnë pagesën e grumbullimit.

Për të përmirsuar gjendjen e këtillë,duhet të mirren masa për të ofruar shërbim grumbullimi alternative, të përmirsohet mënyra e shkarkimit nga banorët (të cilët kanë mundësi të paguajnë shërbimin e grumbullimit). Ishte e nevojshme të konsiderohet kundërmasat nga këndvështrime të ndryshme.

Shkaqet e mundshme për hudhjet ilegale janë 1) qytetarët dëshirojnë të shkarkojnë mbeturinat


3-24

në pikat ku u përshtatet atyre dhe 2) qytetarët nuk duan të paguajnë për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave.

Për të përmirsuar gjendjen, ishte e nevojshme të studijohen kundërmasat nga këndvështrime të ndryshme duke ju ofruar burimeve gjeneruese shërbim alternative të grumbullimit dhe duke përmirsuar mënyrën e shkarkimit të qytetarëve (në emër të atyre të cilët paguajnë shërbimin).

(2) Hudhjet ilegale në zonat ku nuk ka shërbim të grumbullimit

Këto zona nuk kanë shërbim grumbullimi, kështu që nuk do të ishte e përshtatshme të quhen hudhje ilegale. Janë rreth 21.000 banorë në zona rurale në Komunën e Prizrenit të cilët nuk pranojnë shërbim grumbullimi. Në shumicë e këtyre fshatrave, mbeturinat e amvisërisë dhe bizneseve shpërndahen gjithkah ose hudhen në luginë

[Fshati Nebergoshte] Fshati Nebergoshte gjendet në një shpat. Popullsia është 579. 141 amvisëri jetojnë në fshat.

[Hudhja në Luginë} Vend hudhja e mbeturinave në very të fshatit Nepregoshte (2km në Veri të fshatit). Në fund të fshatit është një lum që vjen nga Maqedonia nëpër Shqipëri

Karakteristikat e fshatit pa shërbim të grumbullimit të mbeturinave; 1) dendësia e popullsisë së ulët dhe të vogël (shtëpitë e shpërndara në fshat); 2) Rrugët janë të ngushta dhe të pjerrëta. Një nga arsyet për moss hërbim të grumbullimit është se shtëpitë e shpërndara qojnë te efiqienca e ulët e grumbullimit me një kosto të lartë të grumbullimit dhe transportimit. Një arsye tjetër është rrugër e ngushta dhe të pjerrëta nuk lejojnë qasjen e efiqiencës më të lartë të automjeteve grumbulluese si kompaktorët.

Nën këto kushte,fshati Lubinje e Epërme (1,925 persona, 376 amviseri) gjendet në Lug-Lindje të Komunës së Prizrenit në kufi me Maqedoninë (popullsia 1,925, 376 amvisëri) dhe ka një deponi që menagjohet nga vetë komuniteti. Komuna ka negociuar me fshatin qe dy vite për të ju mundësuar shërbimin dhe të arrinë pajtueshmërinë për pagesën e shërbimit të grumbullimit në fshat. Sidoqoftë, vetëm 1 % (rreth 20 persona) ka punë të rregullt dhe shumica e fshatarëve fiton vetëm gjatë verës me punë sezonale (ndërtimtari).

Sido që të jetë, edhe në këtë fshat menagjimi I mbeturinave është një ceshtje serioze kështu që ata kanë formuar këshillin e fshatit për menagjimin e shërbimeve publike në fshat dhe kanë mbledhur nga 0.50€ /kokë banori/muaj nga fshatarët për të kryer shërbimet e 1) transportimin e mbeturinave të grumbulluara, 2) menagjimin e furnizimit me ujë, 3) mirëmbajtjen e rrugëve dhe heqjen e bores.


3-25

[Fshati Lubinja e Epërme] Rrugë të ngushta dhe të pjerrëta perms fshatit

[Deponia në fshatin Lubinje e Epërme] Këtu deponohen mbeturinat e grumbulluara në fshat.Nuk është vend i kënaqshëm për deponipor vendi I deponisë është i përshtatshëm pasiqë nuk ka ndonjë rrjedhje të shirave aty ose burimeve të ujit, duke qenë afër kreshtës së malit.

b.7.7 Aktivitete tjera të menaxhimit të Mbeturinave që kryhen nga Komuna e Prizrenit

Në komunën e Prizrenit, pastrimi i rrugëve dhe varrezave,mirëmbajtja e hapsirave të gjelbëruara,heqja e bores nga rrugët kryesore bëhen me bugjetin komunal.Heqja e bores në qytetin e Prizrenit dhe pastrami i rrugëve kryesore (38,750m2) dhe trotoareve (35,600m2) ndahen në tri pjesë dhe nën kontraktohen veqmas dhe pastrami i varrezave dhe mirëmbajtja e hapëzirave të gjelbërta në cdo pjesë. Tabela e mëposhtme tregon shpenzimet e nën kontraktimit për menagjimin e mbeturinave tjera që janë bërë nga Komuna e Prizrenit në vitin 2010.

Tabela 3-7: Shpenzimet për menaxhimin e Mbeturinave ‘tjera’ (2010)

Përshkrimi Shuma(Euro/vit)

Pastrimi I varrezave 9,800

Fshirja,larja dhe heqja e bores në qytetin e Prizrenit 36,000

Heqja e bores në zona rurale 10,100

Mirëmbajtja e hapësirave të gjelbërta 30,900

Tjera 4,000

Totali 90,800

b.7.8 Tjera

Në komunën e Prizrenit është kampi i KFOR-it Gjerman, KFOR-i turk dhe Spitali Regjional në jurisdiksion komunal të Prizrenit (detajet tregohen në shtojcën 1-1-6: Menagjimi i mbeturinave në KFOR në Komunën e Prizrenit, 1-1-7:Menagjimi i mbeturinave në Spitalin Regjional). Që nga Tetori 2011 rreth 1000 ushtarë janë të stacionuar në kampit e KFOR-it Gjerman. Mbeturinat që gjenerohen në kamp kontrollohen në mënyrë strikte bazuar në ligjet Gjermane.Veqanërisht,mbeturinat infective dhe të rrezikshme trajtohen pjesërisht nga incinerator i instaluar në kamp dhe hiri dërgohet në Gjermani për trajtim të duhur.

Spitali Regjional në Prizren ndan mbeturinat në të përgjithshme dhe mjekësore bazuar në ligjet e Kosovës, then dhe sterilizon mbeturinat infective dhe pas procesit të sterilizimit atp shkarkohen me ato të përgjithshmet.


3-26

Mbeturinat e rrezikshme që gjenerohen në spital, veqanërisht mbetjet e lëngëta si “zhvilluesi I rentgenit” derdhet pasiqë nuk ka premise të trajtimit të të njëjtit. Sidoqoftë, spitali ka kërkuar nga MMPH disa here për instalimit e premisave trajtuese por kjo gjë ende nuk është realizuar.

c. Aktiviteti 1-3: Zhvillimi i Rrjedhës së Mbeturinave dhe identifikimi i Problemeve

Bazuar në rezultatet e studimit përmbajtësor të kryer nga Shtatori 2011 deri Mars 2012, rrjedha e Mbeturinave paraqitet në figurën 3-4 . Nga figura,problemet si më poshtë janë identifikuar në sistemin teknik.


3-27

4.7 ton/day

4.6 ton/day

0.6 ton/day 0.9 ton/day 0.9 ton/day

66.1 ton/day


111.6 ton/day 45.0 ton/day3.9 ton/day


0.5 ton/day

16.8 ton/day 13.2 ton/day


20. KFOR Camps

21. Factory

5. Self-disposal 11. Community coll. 17. Community Landfill

0.5% 0.8% 0.8%

2. HH waste

59.2% 6. On-site Recycle 9. Recyclable collection 15. Off-site recycling

0.1% 4.1% 0.8%

1. Generation 3. Business waste16. Intermediate treat

100.0% 40.3%

71.5% 82.5%

3.5%7. Discharge 12. Municipal Coll. 18. Final disposal

0.4%

7.9%

8. Illegal dumping

4. Public area 76.4%

15.1%

3.2% 5.0%

13. Removed dump

11.8%

14. Remaining waste10. Improper disposal 19. Recycling

Municipality of Prizren

3-27


3-28

Waste Flow of Urban Area in the Year 2011


35.1 ton/day




0.5 ton/day

0.0 ton/day 3.9 ton/day 0.0 ton/day 3.9 ton/day

Waste Flow of Rural Aea in the Year 2011

1.6ton/day



35.2 ton/day



8.8 ton/day

2. HH waste

45.9%

5. Self-disposal

0.3%

4. Public area

0.7%

6. Illegal dumping

15.7%

7. Discharge

84.0%

1. Generation

100.0%

3. Business waste

53.4%

9. Illegal dumping

17.8%

13. Removal of waste

17.3%

12. Unremoved waste

0.5%

10. Recyclables collection

5.1%

11. Municipal collection

78.9%

16. Market composting

0.0%

14. Regional Landfill

96.2%

4. On-site recycling

0.3%

9. Recyclables collection

2.0%

12. Off-site recycling

2.6%

8. On-site recycling

0.0%

2. HH waste

88.1%

3. Bussiness waste

11.9%

8. illegal dump left

9.1%

7. Self-disposal

1.1%

5. Illegal dumping

13.6%

6. Discharge

59.9%

11. Community collection

2.6%

1. Generation

100.0%16. Regional landfill

52.8%

10. Municipal collection

55.4%

15. Improper disposal

25.0%

13. Intermediate Tr.

11.1%

14. Community dump

2.6%

Recycling in Rural

4.8%

Recycling in Urban

5.1%

Figura 3-4: Rrjedha e mbeturinave në Komunën e Prizrenit me 2011

3-28


3-29

c.1 E tërë Komuna

Shkalla e grumbullimit të mbeturinave për sasinë e përgjithshme të gjeneruar në tërë zonën komunale është 75.6% e cila nuk përfshin grumbullimin komunal (87.4% përfshirë heqjen e hudhjeve ilegale).

Sasia e përgjithshme e hudhjes ilegale dhe shkarkimit jo të duhur është 16.6 + 8.8 =25.6 ton/ditë (23.0% e sasisë së përgjithshme të gjeneruar) dhe Ekoregjioni heq 13.2 ton prej tyre. Prandaj, ajo e mbetura 3.6 ton/ditë dhe 8.8 ton/ditë respektivisht mund të akumulohen në zonë urbane dhe rurale.

Sasia e Recikluar është 5% e sasisë së përgjithshme të gjenerimit.Sasia e Recikluar te burimi gjenerues është vetëm 0.1%. Janë 4.6 ton/ditë të grumbullimit të reciklueshmeve nga ana e punëtorëve të grumbullimit të Mbeturinave dhe 0.9 ton/ditë reciklohen me ndarje manual nga ofruesi privat I shërbimeve.

Sasia e shkarkimit final është 81.6% e sasisë së përgjithshme të gjenerimit.E tëra përfshirë edhe hudhjet ilegale, shkarkimin jo të duhur,shkarkimi nga komuniteti bëhet 94.4% e sasisë së përgjithshme të gjenerimit. Kjo tregon se ka fare pak aktivitet të minimizimit të mbeturinave në menagjimin e mbeturinave në KeP.

c.2 Zona Urbane

Sasia e grumbulluar e mbeturinave është 84.0% e gjenerimit. Në rast se përfshihet heqja e hudhjeve ilegale, bëhet 101.3% e sasisë gjeneruar sepse mbeturinat sillen nga zonat rurale.

Hudhje ilegale është 15.7% e sasisë së gjeneruar dhe e hequr nga Ekoregjioni.

Aktiviteti i reciklimit në zona urbane është mbledhja e gjërave të reciklueshme nga mbledhësit e mbeturinave dhe ajo sasi vlerësohet si 5.1% e sasisë së gjeneruar.

c.3 Zona Rurale

c.3.1 E tërë zona rurale

Shkalla e grumbullimit të mbeturinave për sasinë e gjeneruar është 57.4%.

Sasia e hudhjeve ilegale dhe shkarkimi jo i duhur (i cili shkarkohet në zona pa shërbim është 38.6% i sasisë së gjeneruar.) 1.6 ton/ditë e kësaj sasie sillet Brenda zones urbane.

Aktivitetet e reciklimit në burimin gjenerues janë kompostimi i mbeturinave nga kuzhina, ndarja e gjërave të recikluara nga punëtorët e grumbullimit dhe ndarja e gjërave të reciklushme nga ofruesi privat i shërbimit, por totali i sasisë së gjeneruar është 4.8% e që është më i ulët se në zonën urbane.

c.3.2 Zonat me shërbim të grumbullimit

Shkalla e grumbullimit të mbeturinave pëpr sasinë e gjeneruar në zonën ku pranohet shërbimi i grumbullimit është 78.8% dhe hudhja ilegale është 19.7%.

1.6 e mbeturinave të hudhura ilegalisht supozohet të jetë nga zona urbane dhe pjesa tjetër 3.2 ton/ditë mbetet në kodrina ose lum..

1.2% e Mbeturinave të gjeneruara digjet ose groposet dhe konsiderohet si vetëshkarkim.


3-30

Shkalla e reciklimit është 7.0% e sasisë së gjeneruar ku përbëhet nga kompostimi shtëpiak në burimin gjenerues (4.0%), mbledhja e të reciklueshmeve gjatë grumbullimit dhe ndarja e të reciklueshmeve nga ofruesi privat i Shërbimeve.

c.3.3 Zonat pa shërbim të grumbullimit

99.1% e mbeturinave të gjeneruara shkarkohet dhe 81.5% e mbeturinave shkarkohet në mënyrë jo të duhur (hidhet ilegalisht).

Në Lubinje të Epërme, komisioni i fshatit organizojnë grumbullimit dhe shkarkojnë mbeturinat e grumbulluara në deponi të komunitetit.Eshtë 8.3% e sasisë së gjeneruar.

Aktiviteti i reciklimit është i limituar dhe sasia është vetëm 0.2% e mbeturinave të gjeneruara.

d. Aktiviteti 1-4: Identifikimi i Problemeve dhe studimi mbi kundërmasat

Bazuar në analizat e rrjedhës së Mbeturinave, janë identifikuar çeshtjet si më poshtë.

d.1 Shkalla e grumbullimit të mbeturinave është e ulët

Sidoqoftë, shkalla e grumbullimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit është 75.5%, e cila shkallë është më e lartë se ajo e treguar në gjendjen aktuale në Strategjinë Kombëtare të Mbeturinave (20122-2020), dhe kërkohet më shumë përpjekje për të mbërritur synimin.

d.2 Shumë hudhje ilegale

23% e mbeturinave të gjeneruara (25.6ton/ditë) hidhet ilegalisht. Edhepse, Ekoregjioni heq 13.2ton e hudhjes ilegale në ditë, gati gjysma e mbeturinave të hudhura ilegalisht grumbulluhoet gradualisht. Mbeturinat shëmtojnë pamjen e bukur të Prizrenit. Për më shumë, mbeturinat e hudhura ndikojnë në mjedisin jetësor me erëra të rënda, krijimin e parazitëve dhe ndotjen e ujërave tokësore etj.

Shkalla e hudhjes ilegale për sasinë e gjeneruar në zonën me shërbim grumbullimi është 15.7 në zona urbane dhe 19.7% në zona rurale. Shihet se vetëdija publike është e ulët.

Në zonat pa shërbim, 99.1% e mbeturinave të gjeneruara (10.7 ton/ditë) shkarkohet dhe shumica e tyre shkarkohet në shpat të luginës ose lumit dhe me këtë edhe shëmton pamjen. Poashtu kjo bënë edhe ndotjen e përrockës.

d.3 Shkalla e shkarkimit final është e lartë

Sasia e mbeturinave e deponuar në Landovicë është 92.1 ton/ditë që korrespondon me 82.5% të sasisë së gjeneruar.Shkalla e përgjithshme bëhet 94.4% kur hudhja ilegale e mbeturinave të pahequra shtohet.Pasiqë dihet mire se zgjedhja e një vendi tjetër për deponi është shumë e vështirë, janë esenciale përpjekjet për minimizimin e mbeturinave.

Sidoqoftë,Draft Strategjia Kombëtare e Menagjimit të Mbeturinave (2011-2020) propozon të ulet shkalla e deponimit deri në 60% deri në vitin e fundit,që duket si një skenar serioz për të arritur atë symin.

Direktivat e BE-së kanë caktuar synimin e reduktimit duke e bërë shkallën e mbeturinave


3-31

organike mes mbeturinave të deponuara 35% me shkallën e vitit 1995 dhe deri me 2016 të reduktohet lirimi gazit të metanit , erën e keqe dhe ndotjes nëntokësore për shkak të rrjedhave të shkaktuara nga mbeturinat organike.Sasia e shkarkuar në komunën e Prizrenit me 2011 ishte 92.1 ton/ditë dhe ajo organike llogaritej për 44.0% (40.5 ton/ditë) në sasi. Për ta reduktuar pjesën e mbejeve organike në 35%, ishte e nevojshme të ulet sasia e mbetjeve organike në 26.3 ton. Pasi periudha e përfundimit të projektit është e shkurtë, për të reflektuar këtë synim në plan nuk është e përshtatshme. Siqoqoftë, është e nevojshme të konsiderohet reduktimi i mbetjeve organike gjatë përgatitjes së planifikimit.

d.4 Shkalla e reciklimit ështe e ulët

Ne gjenerimin e mbeturinave shkalla e reciklimit eshte e ulet me vetem 5.0%.

Në politikat bazë të BE-së mbi menagjimin e mbeturinave,minimizimi i mbeturinave është një faktor i rëndësishëm. Draft SKM (2011-2020) cakton synimet për reciklimin e cila është reciklimi dhe ndarja e 20% e mbeturinave të gjeneruara deri me 2020. Prandaj, Projekti poashtu synon të ndërtojë një menagjim të mbeturinave drejtë një shoqërie të shëndoshë të ciklit material,promovimin e aktiviteteve të reciklimit si çeshtje të rendësishme.

Por ndërgjegjësimi i publiku është i ulët dhe aktivitetet aktuale janë kryesisht grumbullimi i gjërave të reciklueshme nga sektori joformal. Prandaj, është e nevojshme të pakësohen mbeturinat me anë të kompostimit dhe grumbullimit të gjërave të reciklueshme sa më shumë që është e mundshme përmes ndarjes së mbeturinave organike dhe gjërave të reciklueshme në burimin gjenerues duke marrë në konsiderate kushtet e zones së synuar.

3.2.2 Aktivitetet që lidhen me rezultatin-2: Draft plani i menagjimit të mbeturinave dhe pilot aktivitetet në komunën e Prizrenit, janë përgatitur.

Edhepse plani është emëruar si “Plani i menaxhimit të mbeturinave” në FPD të Projektit, ky term referohet si “Plani i menaxhimit të mbeturinave të ngurta”, në këtë raport pasiqë “menaxhimi i mbeturinave poashtu edhe zgjyrën e që është një lloj mbeturine e cili nuk është përfshirë në mbeturinat e synuara.

Më tutje, planet me periudhën e planifikimit të afërsisht 10 vjeqares janë referuar si Plan Master për MMN.

a. Aktiviteti 2-1: Definicioni i kornizës së punës për planin e MMN (drafti parë)

a.1 Rregullat e Planifikimit

Sa i përket përgatitjes së planit, Ekipi i ekspertëve të JICA-s me partnerët nga KeP kanë vendosur në arritjen e rezultatit në përmirsimin e shkallës së inkasimit dhe reduktimin e hudhjeve ilegale, probleme të cilat ishin identifikuar gjatë studimit përmbajtësor dhe analizës së rrjedhës së mbeturinave dhe që të përcillet reduktimi i mbeturinave dhe reduktimi i shkallës së shkarkuar në deponi finale.

Politika bazë dhe kushtet e rendësishme për zhvillimin e Planit të Menagjimit të mbeturinave të Ngurta (plani I MMN) janë konfirmuar në takimin e dytë të KPK të mbajtur me 9 Shkurt 2012.

Viti i synuar: 2012 deri 2020

2012 – 2015: Koha për KeP për të themeluar një sistem të MMN të qëndrueshëm dhe


3-32

të filloj pregatitjet e materialit për shoqërinë e ciklit material.

2016 – 2020: Koha për KeP të themeloj një sistem të shëndoshë të ciklit material.

Shkalla e rritjes së popullsisë: Regjistrimi i popullsisë është bërë me 2011 dhe populsia e përgjithshme në Komunën e Prizrenit me 2011 është treguar si 177,260. Sidoqoftë, nuk ka ndonjë parashikim zyrtar bazuar në regjistrim kështu që Plani i MMN adopton shkallën e rritjes së popullsisë të përdorur për “Plani Zhvillimor Komunal i Prizrenit 2025” PKZHP” të miratuar nga asambleja Komunale në Gusht .

2011 – 2015: 2.148%

2016 – 2020: 2.058%

Shkalla e ngritjes ekonomike: Duke marrë në konsiderate se Kosova është në fazën e konsolidimit pas themelimit të shtetit, Plani i MMN aplikon 4.8% të shkallës së ngritjes ekonomike e cila është vlerësuar nga MEF deri me 2015 dhe 2.0 % pas 2016 duke supozuar se gjendja ekonomike do të ndjek trended e euro zones.

a.2 Korniza e punës e Planit të MMN

a.2.1 Problemet e sistemit actual të MMN

Sistemi Teknik

Problemet e identifikuar përmes analizimit të rrjedhës së mbeturinave, paraqiten si më poshtë:

Shkalla e ulët e grumbullimit të mbeturinave;

Shkalla e lartë e shkarkimit ilegal;

Shkalla e lartë e deponimit dhe

Shkalla e ulët e reciklimit.

Sistemi institucional

(1) Organizimi i menagjimit të mbeturinave në KeP është i dobët

Përgjegjësitë dhe detyrat e Komunës janë të pakta nën sistemin ligjor aktual.

Pasi grumbullimi dhe transportimi bëhet nga Ekoregjioni dhe kompanitë private,KeP vetëm I përcjellë ankesat e paraqitura nga qytetarët për ofruesit e shërbimeve.

(2) Mundësitë Financiare për grumbullimin e mbeturinave dhe deponimin e tyre janë të kufizuara.

Shumë qytetarë nuk paguajnë pagesën e mbeturinave,shumë shpesh fondi për shërbimin e grumbullimit ka mungesa.

Për shkak të fondeve të pakta,kualiteti I shërbimit është I pamjaftueshëm.

Operimi i deponisë në landovicë nuk bëhet si duhet për shkak të mungëses së mjeteve (Ekoregjioni nuk mund të paguajë koston e deponimit).

Kur Ekoregjioni nuk paguan koston e deponimit, KMDK kohë pas kohe nuk i lejon të shkarkojë mbeturinat në deponinë e Landovicës.Në këto raste duhet të shkarkojë mbeturinat në vendet të cilat nuk njihen si deponi.


3-33

(3) Ndërgjegjësimi Publik në menagjimin e mbeturinave është I ulët

Edhepse qytetarët kanë mundësi të paguajnë shërbimin e mbeturinave,shumë qytetarë nuk duan ta paguajnë atë. Vetëm 56% e qytetarëve që pranojnë shërbim të grumbullimit të mbeturinave e paguajnë pagesën e shërbimit.Shkalla është mjaft e ulët.

Shumica e qytetarëve mbajnë pastër pronën e vetë por nuk ju interesojnë mbeturinat e shpërndara në hapësira publike ose pronë të tjetrit.

Shumë qytetarë mendojnë se pastrimi i çdo hapësire tjetër përveq asaj të tyre është përgjegjësi e administrates.

a.2.2 Parashikimi i sasisë së mbeturinave të gjeneruara

Bazuar në rezultatet e studimit përmbajtësor,shkalla e rritjes së popullisisë dhe ngritja ekonomike është konfirmuar në takimin e KPK-së dhe është vlerësuar sasia e mbeturinave e gjeneruar në të ardhmen.

Tabela 3-8: Parashikimi i sasisë së gjeneruar

Kategoria unit 2011 2015 2020

Amv.urbane ton/ditë 35.1 42.1 49.1

Amv.rurale ton/ditë 31 37.1 43.3

Restaurante ton/ditë 14.1 18.9 22.1

Lokale tjera ton/ditë 8.4 11 12.7

Pemëtari ton/ditë 2.5 3.4 3.9

Qendra tregtare ton/ditë 2.2 3 3.6

Zyra ton/ditë 1.4 1.9 2.2

Shkolla ton/ditë 2.3 2.5 2.8

Hotele ton/ditë 0.1 0.1 0.1

Tezga e tregut ton/ditë 7.9 10.6 12.3

Spitali rajonal ton/ditë 6.0 6.0 6.0

Rrugë & parqe ton/ditë 0.5 0.6 0.7

Total ton/ditë 111.6 137.3 158.8

a.2.3 Synimi numerik i Planit të MMN

Në Strategjinë Kombëtare për MMN (draft) përgatitur nga MMPH, shkalla e grumbullimit të mbeturinave është synuar të arrij në 90% deri në vitin 2020. Duke marrë parasysh këtë synim dhe prioritet të ngritjes së shkallës së grumbullimit, reduktimit të hudhjes ilegale dhe optimizimi i MMN, janë vendosur edhe synimet e arritshme numerike për planin e MMN bazuar në gjendjen aktuale.


3-34

Tabela 3-9: Synimet numerike të Planit të MMN

Pikat 2011 2015 2020

Shkalla e mbulueshmërisë së shërbimit të

grumbullimit*1

92.6% 100.0% 100.0%

Shkalla e grumbullimit*2 82.4% 87.5% 91.2%

Shkalla e hudhjes ilegale*3 23.7% 7.0% 0.0%

Shkalla e deponimit final*4 93.5% 86.9% 86.8%

Shkalla e reciklimit*5 5.0% 9.2% 12.8%

*1: Shkalla e mbulueshmërisë së shërbimit të grumbullimit do të thotë shkalla e popullsisë së shërbyer me popullsinë e përgjithshme.

*2: Shkalla e grumbullimit do të thotë shkalla e sasisë së mbeturinave të grumbulluara me sasinë e përgjithshme të gjeneruar.

*3: Shkalla e hudhjes ilegale do të thotë shkalla e mbeturinave të hudhura ilegalisht duke përfshirë hudhjen jo të duhur brenda zones pa shërbim me sasinë e përgjithshme të mbeturinave të gjeneruara.

*4: Shkalla e deponimit final do të thotë shkalla e mbeturinave të deponuara në deponitë e licencuara dhe ato të palicencuara (hudhja ilegale) me sasinë e përgjithshme të mbeturinave të gjeneruara.

*5: Shkalla e reciklimit do të thotë sasia e mbeturinave të recikluara me sasinë e përgjithshme të gjeneruar.

a.2.4 Strategjia për arritjen e synimit

Përmirsimi I sistemit teknik

(1) Përmirsimi i sistemit të grumbullimit dhe transportimit

Do të eliminohen zonat pa shërbim dhe hudhjet ilegale duke përdorur automjetet e grumbullimit të dhuruara përmes grantit.

Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit te zonat pa shërbim;

Përmirsimi i sistemit të grumbullimit bazuar në specifikat e lokaliteteve;

Prezantimi i kohës së caktuar të shërbimit të grumbullimit kombinuar me shpërndarjen e rregullave të shkarkimit;

Përmirsimin e mënyrës së grumbullimit duke i trajnuar puntorët e grumbullimit;dhe

Prezantimin e grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme.

(2) Reciklimi i mbeturinave nga kuzhina

Për të kontrolluar mbeturinat organike deri në dorëzimin ne deponimin final dhe shmangjen e ndikimeve negative mjedisore, do të prezantohet edhe kopmpostimi shtëpiak dhe shpërndarja e komposterëve për amvisëri. Prezantimi i premisave të shkallës së lartë të kompostimit do të planifikohet në një periudhë afatmesme pasiqë kërkon implementimin e hulumtimit të tregut dhe krijimin e kanaleve të shpërndarjes.

Të kompostohen 5.0% të mbetjeve nga kuzhina në zonën urbane deri me 2020(aktualisht 0.0%)

Të kompostohen 20.0% e mbetjeve nga kuzhina në zona rurale deri me 2020(aktualisht 1.0%))

Të filloj kompostimi i mbetjeve nga tregu me 2015 dhe të kompostohet 50.0% e mbetjeve nga tregu deri me 2020 (aktualisht 0.0%)


3-35

(3) Grumbullimi i të reciklueshmeve

Për aktivitetet e reciklimit të kryera nga sektori jo-formal, një mjedis i favorshëm do të krijohej duke prezantuar ndarjen në burim përmes implementimin te aktiviteteve të ngritjes së vetëdijësimit. Pjesëmarrja active do të jetë një detyrë pas krijimit të një sistemi të përshtatshëm të MMN.

Të grumbullohet 80% e metalit deri me (aktualisht 62.1%)

Të grumbullohet 50% e letrës deri me 2020 (aktualisht 18.7%)

Të grumbullohet 30% e plastikës deri më 2020 (aktualisht 23.0%)

Të grumbullohet 20% e shisheve të gjamit deri me 2020 (aktualisht 7.8%)

Fuqizimi i sistemit organizativ dhe institucional

Sistemi organizativ dhe institucional do të fuqizohet për të ofruar një operim të duhur të sistemit teknik.

Fuqizimi i sistemit të menaxhimit të mbeturinave në Komunë ( themelimi i sektorit për menaxhimin e mbeturinave);

Kontraktimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave; dhe

Promovimi i reduktimit të mbeturinave (prezantimi i sistemit të subvencionimit të komposterëve shtëpiak)

a.2.5 Arritja e pajtueshmërisë për Planin e MMN

Për të ndërtuar një pajtueshmëri në kornizën e punës për Planin e MMN, KeP ka ftuar palët e interesuara si zyrtarë komunal, përfaqësues të fshatrave (udhëheqës të fshatrave), ofruesit e Shërbimeve të grumbullimit, OJQ, MMPH dhe JICA dhe ka mbajtur një punëtori me 10 Maj 2012 në dhomën e mbledhjeve të Komunës (detajet sqarohen në kapitullin 5-3).

Pas sqarimit të kornizës së punës së Planit të MMN, palët e interesuara janë ndarë në 4 grupe dhe kanë diskutuar rreth planit të MMN. Drafti i pare i Planit të MMN është hartuar duke reflektuar këto komente dhe sugjerime të nxjerra nga grupi i diskutimeve sa më shumë që ishte e mundur.

b. Aktiviteti 2-2: Hartimi i draftit të parë të MMN

Marrë parasysh se Qeveria e Kosovës synon ti bashkohet në të ardhmen BE-së,Plani I menagjimit të mbeturinave hartohet me përmbajtjen e mëposhtme duke iu referuar “Pregatitjes së Planit të Menagjimit të Mbeturinave” të pregatitur nga Komisioni Europian me 2003.

Kapitulli 1: Objektivat e Planit të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta (MMN)

Kapitulli 2: Gjendja aktuale e MMN në Komunën e Prizrenit

Kapitulli 3: Plani i Menagjimit të mbeturinave të ngurta

Kapitulli 4: Plani i Implementimit

Kapitulli 5: Analiza Financiare

Sidoqoftë, ky Plan i MMN është hartuar bazuar në Ligjin ekzistues mbi mbeturinat, analiza


3-36

financiare është kryer duke supozuar se KeP e mbledh tariffën e shërbimit të mbeturinave prej vitit 2014 dhe kontrakton grumbullimin dhe transportimin me ekoregjionin dhe kompanitë private dhe kostoja e deponimit për të paguar KMDK-në përfshihet në këtë komision.

c. Aktiviteti 2-3: Plani i Pilot Projekteve

Për të testuar efikasitetin e kundërmasave për problemet ekzistuese të paraqitura në Planin e MMN (drafti i parë), ekspertët e JICA-s kanë studijuar 5 pilot projekte si më poshtë.

Pilot projektet karakterizohen me mundësinë që një pilot project të ketë ndikimin nël disa problem në të njëjtën kohë.

PP1: Përmirsimi i sistemit aktual të grumbullimit dhe transportimit

PP2: prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë

PP3: Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

PP4: Implementimi i përmirsimit të vetËdijësimit me bazë komuniteti

PP5: Implementimi i edukimit mjedisor për nxënësit

PP6: Implementimi i grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme

PP7: Eksperimentimi i grumbullimit të të reciklueshmeve

Tabela 3-10: Qasja në problemet individuale dhe lista e draft pilot projekteve

Problemet aktuale Qasja Pilot projektet tentative

Qytetarët nuk e kanë të qartë se “shkarkuesi ka përgjegjësi”

Qytetarët informohen për gjendjen aktuale të menagjimit të mbeturinave.

Inkurajohet qytetarët për mënyrën e shkarkimit të mbeturinave.

PP(2)

PP(3)

PP(4)

PP(5)

25 fshatra që gjenden në jug-lindje të Prizrenit nuk kanë shërbim grumbullimi.

Tu ofrohet shërbim grumbullimi të pranueshëm për qytetarët.

Ofroj sistem efikas shërbimi dhe shërbim të pranueshëm nga qytetarët

PP(2)

PP(3)

Shërbimi i grumbullimit të mbeturinave operon me humbje për cdo vit. Duhet të formulohet një tarifë adekuate e shërbimit.

Llogaritet kostoja e nevojshme e grumbullimit dhe nevoja e pagesës së shërbimit.

PP(1)

PP(2)

PP(3)

Nuk kryhet shërbimi i grumbullimit me efikasistet.

Përmirsimi i metodës së grumbullimit të mbeturinave,rregullimi i rutës për grumbullimin e mbeturinave

PP(1)

PP(2)

Komuna e Prizrenit nuk është proactive në menagjimin e aktiviteteve mjedisore.

Marrja e iniciativave nga Komuna e Prizrenit për ardhjen e Ligjit të rim bi mbeturinat.

PP(2)

PP(3)

PP(4)

PP(5)


3-37

Problemet aktuale Qasja Pilot projektet tentative

Ka objekte të shkarkuara me mbeturinat e përgjithshme, por ata janë të pamundur për të mbledhur me kamionë ngjeshës.

Marrja banorët të vetëdijshëm për dallimin e mbetjeve që mund dhe nuk mund të mblidhen nga kamionët ngjeshës.

PP(6)

Si fshatarët djeg artikuj rëndë në ambientet e tyre, substancat e rrezikshme mund të gjenerohet gjatë procesit.

Ngritja e vetëdijes e banorëve në lidhje me nevojat e ndalur dispozicion të pahijshme dhe të marrë iniciativa në ruajtjen e mjedisit.

Mbledhja e mbeturinave rëndë nuk është zbatuar; dhe në këtë mënyrë, banorët shkatërrimin e mbeturinave të rëndë të tyre.

Përmirësimi sjellje shkarkimit banorëve duke zbatuar mbledhjen e rëndë e mbeturinave.

Kompanitë e grumbullimit nuk kanë krijuar një sistem apo metodë për mbledhjen e rëndë e mbeturinave

Bazuar në të dhënat që do të mblidhen nëpërmjet PP, sendet e nevojshme për mbledhjen e rëndë e mbeturinave të tilla si zgjedhjen e pajisjeve të grumbullimit, shuma e taksës dhe shpeshtësinë e kërkuar do të identifikohen.

Mbetjet e riciklueshme është shkarkuar dhe përzihen me mbetjet e tjera; dhe në këtë mënyrë, riciklimin dhe reduktimin e mbeturinave është prekur.

Marrja banorët vetëdijshëm për klasifikimin e mbeturinave të përgjithshëm dhe mbetjeve të riciklueshme.

PP(7)

Si mbledhësit e mbetjeve shpërndaj mbeturinave kërkim riciklueshme, efikasiteti koleksion është prekur nga mbeturinat shpërndara

Me futjen e shkarkimit të veçantë, mbledhësit e mbeturinave nuk duhet të shpërndaj mbeturinave në mënyrë që efikasiteti mbledhja nuk do të preken.

Mbetjet e riciklueshme është transportuar në vendin e asgjësimit përfundimtar

Për zgjerimin periudhën e përdorimit të deponive, është e nevojshme për të reduktuar sasinë e mbetjeve që do të transportohen në deponive.

d. Aktiviteti 2-4: Përzgjedhja e vendeve për pilot projektet

Zonat e synuara për secilin projekt janë vendosur siq paraqiten në tabelën më poshtë, bazuar në konsultimet me partnerët dhe vullnetin e banorëve lokal.

Pilot Projects Zonat e synuara

PP 1: Përmirsimi i sistemit aktual të grumbullimit dhe transportimit

Qyteti i Prizrenit


3-38

Pilot Projects Zonat e synuara

PP 2: prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë

3 zona në qytet të Prizrenit (Rruga unazore, Ortakoll, Bajram Curri)

PP 3: Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

4 fshatra nl zonën e Zhupës (Negregoshte, Lubinje e Epërme, Lubinje e Poshtme, Pllanjane)

PP 4: Implementimi i përmirsimit të vetëdijësimit me bazë komuniteti

E njëjtë me zonat e PP2 dhe PP3

PP 5: Implementimi i edukimit mjedisor për nxënësit Shkollat fillore “Motrat Qiriazi” dhe “Izvor”

PP 6: Implementimi I grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme

5 fshatra në zonën e Zhupër (Pllanjane, Pouska, Jabllanica, Llokvica dhe Manastrica Bajram Curri në qytetin e Prizrenit.

PP 7: Eksperimentimi I grumbullimit të gjërave të reciklueshme

Bajram Curri

e. Aktiviteti 2-5: Përgatitja e Planeve të Pilot Projekteve

Informatat e detajuara rreth pilot projekteve do të sqarohen në Seksionin a.2 të 3.2.3 – Aktivitetet që lidhen me Rezultatin-3.

3.2.3 Aktivitetet që lidhen me Rezultatin-3

a. Activity 3-1: Implementation and Monitoring of Pilot Projects

a.1 Objektivat e Pilot Projekteve

Siç u përmend më lartë, 7 Pilot Projekte (PP) janë planifikuar dhe implementuar nën Projektin e Bashkëpunimit Teknik për të testuar efikasitetin e aktiviteteve të treguara në planin e MMN (drafti I pare). Objektivat e secilit PP paraqiten si më poshtë.

Tabela 3-11: Objektivat e Pilot Projekteve

Pilot Projects Objektivat PP (1): Përmirsimi i sistemit aktuale të grumbullimit dhe transportimit

(1) Optimizimi i alokimit të pajisjeve; (2) Përmirsimi I efikasitetit të grumbullimit dhe siguria

PP (2): Prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë

(1) Prezantimi i informimit me kohë të shërbimit të grumbullimit për qytetarët dhe të fitohet bashkëpunimi i qytetarëve për shkarkimin me kohë; (2) Përmirsimi i kualitetit të shërbimit.

PP (3): Zgjerimi i shërbimit tëgrumbullimit të mbeturinave

(1) Zgjerimi i shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave dhe metoda e nevojshme për planifikimin e operimit ekonomik dhe efikas. (2 Reduktimi i hudhjes ilegale,zbutjen e ndikimit mjedisor përmes menagjimit të mbeturinave. (3) Ngritja e vetëdijësimit të qytetarëve në ruajtjen e mjedisit

PP (4): Përmirsimi i vetëdijësimit me bazë komuniteti

Zhvillimi i ndjesisë së komunitetit për ngritjen e vetëdijësimit drejtë një mjedisi të bukur dhe mbi ceshtjet e mbeturinave, mënyrën e shkarkimit


3-39

PP (5): Implementimi i edukimit mjedisor për nxënësit

(1) Zhvillimi i edukimit mjedisor model për shkollat fillore;(2) Sjellja e vetëdijësimit drejtë ambientit të bukur dhe ruajtjes së mjedisit brenda një shoqërie të vogël të një shkolle.

PP (6): Implementimi i grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme

(1) Krijimi i modelit për grumbullimin e mbeturinave të vëllimshme dhe studimi i fizibilitetit. (2) Përvetsimi i metodës së krijimit të metodës për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme nga stafi komunal dhe ofruesi i shërbimeve.

PP (7): Eksperimentimi i grumbullimit të gjërave të reciklueshme

(1) Analizimi i objektivate të PP lidhur me shkallën e reciklimit; (2) Identifikimin e perspektivave për të ardhmen drejt një reciklimi të mbeturinave në Komunën e Prizrenit; (3) Përmirsimi i të kuptuarit të partnerëve sa i përket grumbullimit të të reciklueshmeve.

a.2 Informata të detajuara rreth PP

Periudha e implementimit, përmbajtja e aktiviteteve të planifikimit dhe metoda e vlerësimit për secilin projekt, paraqitet në tabelat më poshtë.

Tabela 3-12: PP1 - Përmirsimi i sistemit aktuale të grumbullimit dhe transportimit

Pika Përmbajtja

Periudha e implementimit

3 Shta 2012 deri 3 Nën 2012

Aktivitetet e planifikuara

Studimi i Kohës & Lëvizjes, analizat e rezultateve të tyre Llogaritja e kohës aktuale të grumbullimit dhe transportimit dhe numri i

rrugëtimeve për pajisje Zhvillimi i tabelës së alokimit të pajisjeve Zhvillimi i hartës me metodën e grumbullimit Zgjedhja e zonave për përmirsim Ekzaminimi i metodës efikase të grumbullimit (grumbullimi skaj rrugës dhe

stacionar) Kryej grumbullimin me metodën e përmirsuar Llogaritja e kohës aktuale të grumbullimit dhe transportimit dhe numri i

rrugëtimeve për pajisje pas përmirsimit Kalkulimi i peshës së mbeturinave të transportuara me distance e

transportuara

Zona e synuar E tërë Komuna

Metoda e vlerësimit

1. Analiza krahasuese për treguesit operacional 2. Analiza krahasuese për treguesit e efikasitetit

Rezultatet e implementimit dhe vlerësimi

Zona e Ortakollit Është përmirsuar siguria gjatë grumbullimit. Numri i burimeve gjeneruese për grumbullimi në një rrugëtim është rritur. Si

rezultat shkalla e kapacitetit shfrytëzues është rritur. Rruga unazore

Pasi numri i automjeteve për operim është ulur nga 4 automjete në 3, kostoja e operimit për Ekoregjhionin është ulur.

Pasiqë gjithsej distance e udhëtimit është ulur në 39 km, kostoja e grumbullimit të mbeturinave është ulur.


3-40

Tabela 3-13: PP2 - Prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë

Pikat Përmbajtja


23 Tetor 2012 deri 1 Dhjetor 2012 (Implementimi) 1 Dhjetor 2012 deri 30 Qershor 2013 (Monitorimi dhe rishikimi)


Kryej studimin e Kohës & Lëvizjes para dhe pas pilot projektit Studimi me pyetësor për qytetarët e zones së synuar para dhe pas pilot

projektit Zhvillimi i tabelës së orarit bazuar në rezultatet e studimit të

Kohës&Lëvizjes Pregatitja dhe Shpërndarja e fletushkave dhe shenjave me informata për

mënyrën e shkarkimit Mbajtja e takimeve me komunitetin për të sqaruaar përmbajtjen e pilot

projektit 2 dhe për të pranuar komentet në lidhje me këtë.Të përfshihen xhamia dhe kishat.

Informimi i qytetarëve me përmbajtjen e Pilot Projektit 2 Instalimi i pajisjeve së këmbanës në automjetet e grumbullimit

Zona e synuar Kompaktor i shkallës së lartë: pjesa very-perendimore e qendrës së qytetit (rruga unazore,Ortakoll,Arbana dhe Baruthane)

Kompaktori i shkallës së mesme : Jug-Lindje të qendrës së qytetit (Ortakoll, Bajram Curri)


1. Studimi i opinionit public para dhe pas projektit 2. Studimii Kohës & Lëvizjes para dhe pas projektit


Numri i rrugëtimeve dhe distance ditore e udhëtimit është ulur dhe është rritur performance e kostos së fitimit.

Qytetarët janë mësuar të shkarkojnë mbeturinat atëherë kur dëgjojnë këmbanën. Si rezultat, janë eliminuar rastet e mbetjeve të mbeturinave në rrugë.

Tabela 3-14: PP3 - Zgjerimi i shërbimit tëgrumbullimit të mbeturinave

Pikat Përmbajtja


Përgjat vitit të dytë.


Konfirmimi i gjendjes së pajisjeve ekzistuese Njohja me të hyrat dhe shpenzimet për shërbimet aktuale të grumbullimit

të mbeturinave Zhvillimi i udhëzuesit për kalkulimin e kostos së kërkuar për shërbimin e

grumbullimit të mbeturinave. Zhvillimi i udhëzuesit për kalkulimin e shpenzimeve të nevojshme për

shkarkimin e mbeturinave dhe operimit të kompanisë Studimi i zonave ku shërbimi i grumbullimit nuk ofrohet aktualisht. Studimi me pyetësor për banorët në zonat e synuara para dhe pastaj Analizoj karakteristikat e zones së synuar Ekzaminimi i përmbajtjes së shërbimit për tu ofruar (frekuenca e

grumbullimit, metoda e grumbullimit, kostoja e nevojshme dhe pagesa e shërbimit të mbeturinave)

Sqarimi i përmbajtjes së shërbimit për tu ofruar dhe pranueshmëria nga banorët e asaj zone të synuar

Ofroj shërbimin e grumbullimit me sistem të grumbullimit me këmbanë Sigurimi i pajtueshmërisë për prezentimin e kompostimit të mbeturinave Sqarimi i domethenjës së pakësimit të mbeturinave te qytetarët Shpërndarja e enëve të kompostimit Udhëzimi se si të bëhet kompostimi Prodhimi i kompostit brenda zones së synuar


3-41

Zona e synuar Zona e Zhupës (pjesa Jug-Lindore e komunës ku jeton komuniteti Boshnjak) Fshati Lubinje e Epërme: 1,925 njerëz, 376 amvisëri (lokacion kandidat) Lubinja e Poshtme: 1,235, 306 amvisëri (lokacion kandidat) Fshati Nepregoshte: 579 njerëz, 141 amvisëri (lokacion kandidat) Fshati Pllanjan: 1,102 njerëz, 223 amvisëri (lokacion i perzgjedhur)


1. Studimi me pyetësor për qytetarët para dhe pas projektit 2. Raporti i ofrimit të shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave


Në fshatrat ku jetojnë Boshnjakët cdo vendim nga qeverisja lokale ishte refuzuar.

Përfaqsuesi i fshatit Pllanjan, i cili brengosej për mjedisin dhe degradimin e tij, i ka bindur qytetarët që të pranoijnë shërbimin e grumbullimit të mbeturinave.

Bazuar në udhëzuesin për kalkulimin e shpenzimeve të nevojshme, 500 euro/muaj ishte llogaritur kostoja e grumbullimit të mbeturinave për tërë fshatin (2.39 Euro/amv.muaj ose 0.43 cent/person/muaj).

3 muaj pas fillimit të shërbimit të grumbullimit, është organizuar një pastrim i fshatit bazuar në kërkesën e fshatarëve dhe janë pastruar pikat ilegale (2 pika; njëra në hyrjë të fshatit dhe njëra Brenda në fshat) janë mbuluar me dhe.

Fshatarët janë të kënaqur me implementimin e shërbimit të grumbullimit dhe pastërtinë në fshat, prandaj kanë bërë pagesën rregullisht për dy vite derisa është prezantuar taksa për mbeturina.

Përmirsimi i mjedisit në fshatin Pllanjan u vërejt nga fshatrat përreth dhe një numër i fshatrave pranoi të kyqet në shërbimin e grumbullimit. Deri në fund të vitit 2014, shërbimi i grumbullimit të mbeturinave u shtri në tërë fshatrat.

Tabela 3-15: PP4 - Përmirsimi i vetëdijësimit me bazë komuniteti

Pikat Përmbajtja


Përgjatë vitit të dytë


Krijimi i “ grupi i rrugës sime” ku secili përbëhet prej 10-15 Amv. (10 grupe x 2 faza)

Përcjell ato deri rreth 5-6 muaj Ekzaminimi i gjendjes aktuale të “mbeturinave” nga grupi dhe formulimi I

pajtueshmërisë për metodat e përmirsimit (parandalimin e rrjedhjeve, konfirmimi i ditës së grumbullimit, konfirmimi i mënyrës së shkarkimit mes qytetarëve, pastrimi i rrugës së vet etj.)

Caktimi i mënyrës për shkarkimin e duhur Përzgjedhja e “Rruga më e mirë” Publikimi në media për shkëmbimin e përvojave të mira për zonat tjera. Shfrytëzimi i “Rruga më e mirë” e fazes së pare për fazën e dytë

Zona e synuar Konkursi për Logo dhe Slogan: E tërë Komuna Përgatitja dhe shpërndarja e fletushkave për rregullat e shkarkimit: Zona

e synuar e PP2 dhe PP3


1. Studimi me pyetësor për qytetarët para dhe pas projektit


Për shkak të j interesimit social dhe mungesës së qasjen nga KeP, komuniteti ose grupet nuk kanë qenë të zhvilluara sa duhet.

Pas fillimit ë përdorimit të komposterëve, një sasi e mbeturinave që shkarkohej nga amvisëritë ka rënë drastikisht dhe pengesat në hudhjet e tyre janë shmangur.

Një grup i përfituesve të komposterëve është organizuar dhe në zona të caktuara ata shkëmbjenë opinionet dhe përvojat me qytetarët.


3-42

Tabela 3-16: PP5 - Implementimi i edukimit mjedisor për nxënësit

Pikat Përmbajtja


Përgjatë vitit të dytë


Krijimi I “ Klubit Mjedisor” (Klasat 5-9) në shkollat e synuara. (2 shkolla) Studioj dhe prezentoj rreth “ mbeturinat në komunitetitn tim” dhe

“mbeturinat e mia” (p.sh: Ku përfundojnë mbeturinat e mia?) Shfrytëzimi I materialit ekzistues edukativ për projektin ,si “Pakoja e

gjelbërt” Bërja e “Klubit” të arritshëm duke përfshirë tema të përgjithshme

mjedisore si burimet natyrore,ngorhja globale dhe mbrojtja e mjedisit,pa u kufizuar te ceshtja e mbeturinave.

Konsiderata dhe përkrahja e aktiviteteve të nxënësve, të cilat mund të implementohen në aktivitetet ditore të jetës në lagje dhe në shkollë. (Shembull:Qesja ime,shishja ime)

Organizimi I prezentimit shkollor nga dy shkollat,duke ftuar të rriturit nga lagjja e shkollës për përmirsimin e bashkëpunimit të tyre në shërbimin e grumbullimit të mbeturinave..

Zona e synuar Zona Urbane: Shkolla fillore “Motrat Qiriazi” Zona rurale: Shkolla fillore në Pllanjane, Shkolla IZVOR në Lubinje të

Epërme.


1. Studimi me pyetësor për qytetarët para dhe pas projektit


Sektori për mbrojtjen e Mjedisit i KeP pritet që të vazhdojë implementimin e edukimit public për shkollat.

Temat dhe koha për aktivitete mjedisore në shkolla duhet të përshtatet për tu përshtatur edhe me sektorin e menaxhimit të mbeturinave.

Sidoqoftë, kuptimi, bashkëpunimi dhe aprovimi nga drejtorët e shkollave është i domosdoshëm për të organizuar aktivitete mjedisore në shkolla.

Është identifikuar se është i nevojshëm koordinimi i vazhdueshëm mes drejtorisë së arsimit dhe KeP me qëllim të zgjerimit të edukimit mjedisor në të gjitha shkollat e Komunës.

Tabela 3-17: PP6 – Implementimi grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme

Pikat Përmbajtja


11-12 Tetor 2013 (Grumbullimi I parë) 2-3 Maj 2014 (Grumbullimi I dytë)


1) Pregatitjet për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme PP Njohuri mbi procesin dhe përmbajtjen e shërbimit të grumbullimit të

mbetjeve të vëllimshme në PP për stafin komunal dhe ofruesin e shërbimit

Të krijohet trupi implementues (duke përcaktuar metodën e bashkëpunimit dhe përgjegjësitë mes Komunës, ofruesit të shërbimeve dhe qytetarit)

Aktivitetet informuese (njoftimi mbi shërbimin) 2) Studimi në teren dhe identifikimi i problemeve

Studimi për nevojat e mbeturinave të vëllimshme, frekuenca e grumbullimit (P&P shtesë në SOP me përgjegje të qytetarëve)

Studimi i reciklimit (shfrytëzuar të dhënat e fituara në vitin e parë) Intervista me kompanitë private të grumbullimit

Analizimi i të dhënave të studimit dhe identifikimi I problemeve


3-43

3) Formulimi i planit për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme

Studimi për gjërat për grumbullim Studimi i metodës së grumbullimit

Studimi i metodës së trajtimit të gjërave të grumbulluara 4) Implementimi i shërbimit të grumbullimit të mbetjeve të vëllimshme Njoftimi qytetarëve të synuar (informimi i metodës së ruajtjes dhe

grumbullimit, bashkëpunimi)

Grumbullimi i mbeturinave të vëllimshme Fitimi i të dhënave (kushtet e ndarjes, gjërat e shkarkuara, pesha,

kostoja e grumbullimit, kostoja e trajtimit etj.) 5) Ndarja e rezultateve të shërbimit të grumbullimit të mbetjeve të

vëllimshme

Ndarja e rezultateve të shërbimit të grumbulllimit të mbeturinave të vëllimshme

Zona e synuar Zona Urbane: Bajram Curri

Zona Rurale: Zona e Zhupës (Pllanjan, Pouska, Jabllanica, Llokvica dhe Manastirica)


1. Caktimi i tarifës për grumbullimin e mbeturinave të vëllimshme 2. Krijimi i sistemit të grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme (rregullimi i

pranimit, formulimi i sistemit të grumbullimit (pajisjet e nevojshme. struktura))


Pjesa e metaleve që ndahet nga mbeturinat e vëllimshme të grumbulluara ishte 11% dhe pjesa tjetër e mbetjeve të vëllimshme ishte me gjëra të pareciklueshme.

Një numër i amvisërive rurale që shkarkojnë mbetje të vëllimshme nuk kalon 1/3 deri ½ e atyre të zonës urbane (vlerat për shkallën 1 në zonat rurale ishin 4.3% deri 5.6% derisa ato në zona urbane ishin 11.7% deri 16.7%).

Shkalla e gjenerimit të mbeturinave të vëllimshme në zonat rurale është 6/g/amv/ditë deri san ë urbane është 12/g/amv/ditë.Prandaj, është vlerësuar së shumica e mbetjeve të vëllimshme të gjeneruara në zona rurale ri-përdoret.

Koha e përshtatshme për implementimin e grumbullimit të mbetejeve të vëllimshme është gjetur se është para festës së Shengjergjit e që ndodh cdo vit me 5 Maj.

Sasia vjetore e gjeneruar e mbetjeve të vëllimshme është vlerësuar si 106 ton. Kostoja e nevojshme për grumbullimin e sasisë njëherë në vit është 32,000 Euro.

Tabela 3-18: PP7 – Eksperimentimi I grumbullimit të gjërave të reciklueshme

Pikat Përmbajtja


Nën 2013


1) Aktivitetet përgatitore

Njoftimi i qytetarëve për aktivitetet e PP Krijimi i struktures së implementimit (përgjegjësitë e planifikimit dhe

pjesëmarrja e KeP, Ekoregjioni, recikluesit dhe organizatat tjera relevante)

2) Implementimi i studimit të para-implementimit dhe identifikimi I detyrave

Studimi i zonës së synuar (mënyra e shkarkimit të mbeturinave, gjendja aktuale e grumbullimit të reciklueshmeve, numri i rrugëve


3-44

/amvisërive etj.) Studimi mbi gjendjen e reciklimit Analizimi I të dhënave dhe identifikimi I detyrave

3) Planifikimi i aktiviteteve të PP Lloji i të reciklueshmeve Vendi i ruajtjes dhe metodës

Metoda e grumbullimit Aktiviteti i ndarjes të të reciklueshmeve dhe metoda e shitjes

4) Implementimi i PP

Njoftimi i qytetarëve (udhëzime mbi ruajtjes dhe grumbullimit; kërkesa për bashkëpunim)

Metoda e grumbullimit dhe ndarjes Mbledhja e të dhënave (kushtet e shkarkimit ndaras, sasia e

grumbulluar sipas llojit të të reciklueshmeve, kostoja e operimit dhe të hyrat nga shitja)

5) Raportimi i rezultateve të PP

Zona e synuar Bajram Curri


Shkalla e grumbullimit të të reciklueshmeve Niveli i të kuptuarit nga partnerët e KeP rreth implementimit të

grumbullimit ndaras


Pjesëmarrja e qytetarëve është e ulët (rreth 20% të amvisërive të synuara)

Sidoqoftë, kualiteti i shkarkimit ndaras nga amvisëritë pjesëmarrëse është shumë i lartë (97% e amvisërive ka ndarë mbetjet si duhet dhe i ka shkarkuar me kohë. 89% e qeseve te grumbulluara nuk kanë pasur artikuj të pareciklueshëm).

Sasia e të reciklueshmeve të mbledhura është e vogël (sasia mujore e grumbulluar ishte 222 kg dhe ajo mesatare javore 55.5 kg); prandaj, reduktimi mbetjeve përmes grumbullimit ndaras është i pamjaftueshëm.

Pasiqë sasia e të reciklueshmeve për shkarkim nga amvisëritë është e vogël dhe cmimet e tregut për të reciklueshmet janë të lira, kostoja e grumbullimit ndaras nuk mund të mbulohet nga të hyrat e krijuara nga shitja e atyre te reciklueshmeve. Prandaj, implementimi i grumbullimit ndaras nën kushtet aktuale nuk ështe fizibël.

a.3 Përmbledhja e rezultateve

Pilot projektet (1) deri (5) janë kryer në vitin e dytë dhe (PP6) dhe (PP7) në vitin e tretë respektivisht. JET ka propozuar rutën efikase të grumbullimit dhe kohën e grumbullimit bazuar në rezultatet e analizave të studimit të kohës dhe lëvizjes dhe ka verifikuar se sistemi aktual i grumbullimit do të përmirsohet.

Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit dhe prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë duke përdorur pajisjet e reja të dhuruara nga Granti i Qeverisë Japoneze është bërë në lidhshmëri me aktivitetet e vetëdijësimit publik. Është shprehur efekti sinergjik i shërbimit të saktë të grumbullimit dhe përmirsimi i mënyrës së shkarkimit, ku edhe është shprehur efikasiteti i grumbullimit të mbeturinave i cili ndjeshëm është ndryshuar nga ato metoda tradicionale të grumbullimit. Për më shumë, është bërë i pranueshëm shërbimi i grumbullimit edhe te ata banorë të cilët nuk kanë pranuar shërbimit e grumbullimit për shkak të prapavijave politike, kjo


3-45

është bërë përmes pilot projekteve për zgjerimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave. Bazuar në përvojat e fituara përmes PP3, KeP ka zgjeruar shërbimin e grumbullimit në zonat pa shërbim përveq nq Zhupë. Si rezultat, mbulueshmëria e shërbimit ka arritur në 97.4% (rreth 180,000 njerëz) nga popullsia komunale në Korrik 2013 prej 87.8% (155,00 njerëz)sa ishte ne Shtator 2011. Në Dhjetor 2014, shërbimi i grumbullimit u shtri në tërë territorin e Komunës.

Në anën tjetër, edukimi mjedisor për fëmijët dhe nxënësit është bërë nga donator tjerë por si duket efekti i këtyre aktiviteteve ishte i kufizuar pasi këtë aktivitete kanë qenë sporadike. Edukimi mjedisor i kryer në këtë projekt është pranuar nga fëmijët dhe nxënësit si një shembull i njohur duke monitoruar disa pilot projekte për përmirsimin e sistemit të grumbullimit të mbeturinave të cilat janë bërë në kohë të njëjtë. Prandaj, është esenciale që komuna të vazhdojë këto aktivitet të edukimit mjedisor.

Përmes implementimit të PP për mbeturinat e vëllimshme, është identifikuar nevoja për një shërbim të tillë. Bazuar në të dhënat e mbledhura, treguesit e shërbimit siç janë sasia e gjeneruar, frekuenca e shërbimit dhe kostoja e nevojshme janë vlerësuar për partnerët që të planifikojnë dhe fillojnë shërbimin në të ardhmen. Duke marrë parasysh rezultatet e PP6, është vendosur të përfshihet implemtimi i grumbullimit të mbetjeve të vëllimshme dy herë në vit në kontratën të cilën do të filloj Komuna të kontraktojë shërbimin prej Janarit 2015.

Sa i përket PP për grumbullimit e të reciklueshmeve, është gjetur se prezantimi i grumbullimit ndaras nuk ishtë fizibël për shkak tl pjesëmarrjes së ulët të qytetarëve. Sidoqoftë, ka mundësi të prezanotohet pas krijimit të infrastrukturës së nevojshme siq janë premisat për ndarjen e mbeturinave, pasiqë, shkarkimi ndaras ishte bërë si duhet gjatë implementimit të pilot projektit.


3-46

Figura 3-5: Zonat e mbuluara me shërbim të grumbullimit në Shtator 2009 (zonat me ngjyrë të bardh janë pa shërbim)

Figura 3-6: Zonat e mbuluara me shërbim të grumbullimit në Qershor 2013 (zonat me ngjyrë të bardhë janë pa shërbim)


3-47

b. Aktiviteti 3-2: Përgatitja e Planit Master për MMN bazuar në rezultatet e Pilot Projekteve

Në Qershor 2012, JET ka hartuar planin master (draftin e parë) për 10 vjeqarin nga 2012 deri 2020, bazuar prej rezultateve të dala nga studimi përmbajtësor. Pasiqë shërbimi i grumbullimit te mbeturinave nuk ka qenë i implementuar si duhet për shkak të mungesës së burimeve financiare, kontraktimi i shërbiomit të grumbullimit të mbeturinave bashkë me prezantimin e taksës për mbeturina, të hyra të siguruara përmes shërbimit të grumbullimit, janë propozuar në plan me qëllim që të krijohet një system ku qytetarët në mnyrë të barabartë pranojnë shërbimin e grumbullimit të mbeturinave.

Për më shumë, një analizë financiare ka gjetur se 1.4 milion euro – është kostoja e nevojshme për aktivitetet e MMN ( shpenzime për edukim mjedisor dhe pastrimi i hapsirave publike – të përfshira) për vitin 2014 – do të mbuloheshin nëse shkalla mujore e taksës ështe 4.01 euro/amvisëri/muaj dhe nëse shkalla e inkasimit nga bizneset dhe amvisërite vlerësohet të arrij 95% dhe 80% respektivisht. Pasiqë, nën këto kushtë mos pagesa është llogaritur 9.65%, ky plan është konsideruar fisibël.

Për të testuar efikasitetin e planit, JET ka implementuar disa pilot projekte përgjatë vitit të dytë të projektit.

Pasiqë, qeverisja lokale ishte e obliguar që të përgatis planin 5 vjeqar conform me amandamentimet e Ligjit mbi Mbeturinat i cili ka hyrë në fuqi në Maj 2012, KeP dhe JET kanë përgatitur planin pesë vjeqar (2014-2018) bazuar në planin master të MMN në Mars 2013. Plani pesë vjeqar është miratuar nga Asambleja komunale në Shtator 2013.

5 pilot projekte janë implementuar gjatë vitit të dytë, dhe 2 pilot projekte për implementimin e grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme dhe eksperimentimi i grumbullimit ndaras me qëllim të reduktimit të mbeturinave gjatë vitit të tretë të projektit. Për të reflektuar rezultatet e pilot projekteve në planin e MMN (draftin e parë), JET i ka rekomanduar partnerëve të KeP që të zgjasin periudhën e planifikimit në 10 vite duke filluar nga 2014, si viti i fillimit të planit të parë të planit pesë vjeqar. Dhe të bëhet plan afatgjatë i përbërë nga dy plane 5 vjeqare dhe këtu është arritur pajtueshmëria.

Ekspertët e JICA-s me partnerët e KeP kanë konkluduar se është krijuar baza për një system të MMN bazuar në përgatitjet dhe progresin e implementimit të Planit pesë vjeqae për MMN. Gjatë përgatitjeve të draftit planit final, është vendosur si synim prezantimi i një shoqërie të ciklit material në një të ardhme në të njëjtën kohë duke synuar forcimin e sistemit. Bazuar në këtë vendim, ekipi i ekspertëve të JICA-s ka rishikuar edhe treguesit numeric të caktuar për objektivat e planit siq janë shkalla e grumbullimit të mbeturinave, shkalla e deponimit dhe shkalla e reciklimit.

Tabela 3-19: Treguesit Numerik për objektivat e Planit Master për MMN (draft final)

Treguesit 2011 2014 2018 2023

1. Shkalla e grumbullimit të mbeturinave

75.7% 87.7% 100.0% 100.0%

2. Shkalla e hudhjeve ilegale 22.7% 11.4% 0.0% 0.0%

3. Shkalla e deponimit final 93.7% 93.0% 68.2% 41.5%

4. Shkalla e reciklimit 5.7% 6.6% 32.9% 62.5%


3-48

Pasiqë janë vendosur 5 vizione në plan bashkë me arritjet e strategjisë, partnerët kanë përgatitur planin për të gjitha strategjitë.

Tabela 3-20: Strategjitë për arritjen e vizioneve

Vizioni Strategjia

1. Realizimin e një qyteti të bukur dhe të pastër

1.1 Promovimi i realizimit të një qyteti ku qytetarët, bizneset dhe qeverisja locale janë të vetëdijshme për përgjegjësitë e veta në menaxhimin e mbeturinave dhe të jenë në gjendje të bashkëpunojnë me njëri tjetrin.

2. Realizimin e një qytetit ku dëshiron të jetosh dhe qytetarët nuk kanë problem mbeturinat

2.1 Përmirsimi i sistemit të ri të MMN i cili do të prezantohet me 2015.

2.2 Prezantimin e trajtimit të duhur të mbetjeve industrial dhe mjekësore.

3. Të gjithë qytetarët do të implementojnë aktivitete 3R

3.1 Prezantimin e ndarjes në burim dhe grumbullimi ndaras.

3.2 Prezantimi i trajtimit të ndërmjetëm dhe promovimi i reduktimit të mbeturinave

3.3 Rishikimi i rregullores komuanel për menaxhimin e mbeturinave

4. Mbetjet do të trajtohen dhe shkarkohen si duhet

4.1 Monitorimi i deponisë ekzistuese

4.2 Realizimi i një menaxhimi të qëndrueshëm të deponisë.

Korniza e punës e Planit Master për MMN (2014-2023) është definuar në Mars 2015 dhe drafti final është kompletuar në Qershor 2015. Gjatë takimit të nëntë të KPK, i është dorëzuar partnerëve (për detaje, ju lutem referohuni Seksionit 6.1 të raportit Shtojcë).

c. Aktiviteti 3-3: Organizimi i seminareve për ndarjen e njohurive dhe përvojave të fituara përmes përgatitjes së planit të MMN për Prizren, me komunat tjera.

Seminaret për planin e MMN janë organizuar tri herë, në Korrik 2014, Mars 2015 dhe Korrik 2015, me qëllim të ndarjes së njohurive dhe përvojave të fituara përmes implementimit të Projektit, me komunat tjera duke u sqaruar përmbajtjen e planit.

Seminari i parë ishte organizuar për 5 komunat në regjionin e Prizrenit dhe 22 zyrtarë kanë marrë pjesë në seminar. Dy seminar të tjerë janë organizuar me 2015 duke synuar të gjitha komunat e Kosovës. Numri i pjesëmarrësve ishte 53 (nga 26 Komuna) dhe 57 (nga 15 Komuna ), respektivisht.

d. Aktiviteti 3-4: Asistencë për Komunën e Prizrenit në aranzhime institucionale

Është identifikuar se të dyja sistemet ai organizativ dhe financiar për MMN në Komunën e Prizrenit nuk kanë qenë funksional përgjatë studimit përbajtësor të kryer në fazën e hershme të Projektit.

Si zgjidhje e problemit, detyrat si më poshtë janë rekomanduar në planin master për MMN: (1) themelimi I sektorit brenda KeP për implementimin e MMN, (2) krijimi i burimeve financiare duke prezantuar taksën për mbeturina dhe (3) fillimi i shërbimit të grumbullimit përmes kontraktimit të shërbimet te kompania publike dhe private.

Sipas rekomandimeve, Drejtoria e Shërbimeve publike e KeP ka marrë iniciativën në sqarimin e


3-49

rëndësisë së detyrave të Asamblesë Komunale dhe institucioneve tjera komunale. Si rezultat, Plani Pesë Vjeqar për MMN është miratuar nga Asambleja Komunale dhe prandaj përgatitja e rregullores komunale për implementimin e planit dhe aranzhimeve tjera për reformimin e MMN kanë filluar sistemin e ri në Janar 2014.

Sidoqoftë, fillimi i sistemit të ri është vonuar për një vit për shkak të zgjedhjeve lokale që u mbajtën në Dhjetor 2013, kështu që implementimi filloi në Janar 2015.

e. Aktivity 3-5: Asistencë KRM Ekoregjioni në përmirsimin e Operimit në grumbullimin e mbeturinave

Në Kosovën e para luftës, qeverisjet lokale kanë menaxhuar kompanitë publike. Pas shkatërrimit të adminsitratës dhe qeverisjes loklale, Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (në tekstin e mëtejmë UNMIKU) ka ri-organizuar vendin dhe ka ndarë në shtatë regjione dhe ka krijuar kompanitë regjionale për mbeturina duke i bashkuar kompanitë publike të cilat kanë qenë nën jurisdiksionin e qeverisjeve locale.

Sa i përket regjionit të Prizrenit, kompanitë publike të pesë komunave (Prizren, Malishevë,Rahovec, Suhareka dhe Dragash) janë bashkuar në KRM Ekoregjioni. KRM Ekoregjioni ka bazën në Prizren dhe përbëhet prej 5 njësive locale të cilat janhë përgjegjëse për shërbime në komunë.

Pasiqë KRM Ekoregjioni nuk kishte considerate në performance ekonomike dhe efikasitet në operimin e tyre për shkak të metodave të vjetra dhe structures operacionale nga sistemi socialist, borget e kompanisë kanë arritur në atë nivel saqë kompania ëhtë gjendur në një situate ku ata vetëm nuk mund ta zgjidhin.

Gjatë projektit, JET është fokusuar në Njësinë e Prizrenit dhe i ka dhënë asistencë teknike për të krijuar një sistem të shëndoshë operacional duke shfrytëzuar automjetet e dhuruara përmes Grantit me efikasitet , duke ulur shpenzimet dhe duke ngritur kualitetin e shërbimit.

Pasiqë, përmirsimet thelbësore marrin më shumë koha, Njësia Prizren ka ende nevojë për asistencë.

f. Aktiviteti 3-6: Asistimi i MMPH për planifikimin e ndarjes së përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit

Ekipi i ekspertëve të JICA-s në bashkëpunim me MMPH, ka bërë analiza në të dhënat statistikore të amvisërive dhe popullsisë të secilës Komunë në vend dhe ka filluar të analizoj sipas renditjes së prioriteteve gjatë periudhës 3 vjeqare të projektit. Sidoqoftë, të dyja palët kanë arritur pajtueshmërinë se ndarja e menjëhershme e përvojave të Prizrenit në Komunat tjera pas përfundimit të Projektit, nuk është e mundshme për shkak të sistemit institucional dhe mungesës së mekanizmit teknnik në ato Komuna.

Prandaj, MMPH ka vendosur të ndërmerr një initiative për të ftuar të gjitha Komuant në një seminar i cili do të organizohet për të ndarë njohuritë dhe përvojat e fituara gjatë përiudhës së Projektit.Sidoqoftë, pjesëmarrja e partnerëve të KeP është esenciale pasi partnerët nga MMPH nuk janë në gjendje të organizojnë seminaret vetëm për shkak të njohurive të pamjaftueshme reth përmbajtjes së aktiviteteve të implementuara në Komunën e Prizrenit.

3.2.4 Aktivitetet që lidhen me Rezultatin-4: Përmirsimi i vetëdijes publike mbi menagjimin e mebturinave të ngurta në Prizren


3-50

a. Aktiviteti 4-1: Përgatitja për planin e aktiviteteve për përmirsimin e vetëdijës mjedisore

Komuna e Prizrenit aktualisht ka disa aktivitete mjedisore për ngritjen e vetëdijësimit mjedisor ku përfshihet java mjedisore, Dita e Tokës, Dita Ndërkombëtare e Mjedisit, Ta pastrojmë Kosovën e tjera, të cilat implementohen mes Prillit dhe Qershorit. Ato korrespondojnë me ngjarjet dhe fushatat në nivel nacional. Aktivitetet përfshijnë pastrimin e rrugëve me pjesëmarrjen e nxënësve dhe qytetarëve, duke mbjellur drunj dhe lule, kuizi mjedisor dhe konkursi për kopshtin më të bukur dhe rrugën më të mire të qytetit. Qëllimi i këtyre aktiviteteve është “Mjedisi i pastër”, një koncept i gjerë dhe aktivitetet nuk lidhen direkt me njëri tjetrin.

JET ka diskutuar me partnered e vetë mbi atë “Çka është edukimi mjedisor?” në një nga takimet javore (detajet në prezentimin e takimit javor të 29të) dhe ka konfirmuar se aspektet si më poshtë duhet të sigurhen në planifikimin dhe omplementimin e aktiviteteve për ngritjen e vetëdijësimit në të ardhmen.

(1) Edukimi mjedisor bëhet për të ndryshuar sjelljet specifike;

(2) Për të arritur pikën 1, planifikohen aktivitete me qëllime më specifike;

(3) Rregullohet përmbajtja dhe metoda sipas grupeve të synuara;dhe

(4) Implementohen aktivitetet vazhdimisht dhe mënyrë më strategjike

b. Aktiviteti 4-2: Përgatitja e Programit për vetëdijësim publik dhe Mjetet e edukative

Aktiviteti është implementuar në lidhshmëri me PP2: Prezantimi i grumbullimit me këmbanë.

b.1 Zhvillimi i Sloganit dhe Logos

Për të rritur interesimin e qytetarëve për mjedisin dhe për ti drejtuar ata në drejetime dhe aktivitete të ndryshme, projekti i ka ftuar qytetarët që të japin idetë e tyre rreth sloganit dhe logos i cili do të përshtatej me aktivitetin e projektit. Komisioni përzgjedhës është përbërë nga Drejtoria e Shërbimeve Publike, MMPH dhe ekspertët e JICA-s. Ky grup ka zgjedhur një set nga logot dhe sloganet dhe është zgjedhur ajo logo dhe ai slogan i cili ka grumbulluar më shumë pike, 45 (për slogan) dhe 33 (për logo). Atë set mund të shihni më poshtë.

Figura 3-7: Slogani dhe Logo e përzgjedhur

Pasiqë është përzgjedhur slogan dhe logo për projektin, është shtypur në ngjitës dhe janë vendosur në automjete të grumbullimit, asete siq është komposteri shtëpiak i shpërndarë për qytetarë dhe material educative. Si rezultat, slogan dhe logo tanimë janë të njohura për qytetarët e Komunës.


3-51

Baneri I projektit me Logo & Slogan Automjeti i ri i grumbullimit i dekoruar me logo

b.2 Përgatitja e mjeteve educative për edukim publik

Lloje të ndryshme të mjeteve educative janë përgatitur gjatë periudhës së implementimit të projektit. Ju lutem referojuni raporteve relavante të progresit për informata të detajuara sa I përket fletëpalosjeve dhe mjeteve edukative.


3-52

Figura 3-8: Një fletushkë njoftuese për Rregullat e shkarkimit dhe orën e grumbullimit (ana e parme dhe pasme)


3-53

Figura 3-9: Fletëpalosje për shpërndarjen e komposterëve shtëpiak

b.3 Takimet me komunitet

Projekti ka organizuar shumë takime me komunitet për të sqaruar përmabjtjen e pilot projekteve dhe për ti ftuar qytetarët që të bashkëpunojnë në implementimin e pilot projekteve. Anëtarët partnerë të JET, KeP dhe Ekoregjionit kanë luajtur rolin e këshilltarëve. Derisa organizoheshin takimet, antarët partnerë kanë marrë iniciativa dhe diksutimi i përmbajtjes me qytetarë ka qenë i ftytshëm.

Takimi 1 në Ortakoll në 4 tetor, 2012 Takimi i 2 në lagjen Bajram Curri (11 tetor, 2012) ku kishte më shumë pjesëmarrës se në takimin e 1.


3-54

Tabela 3-21: Orari I implementimit të aktiviteteve mjedisore të komunitetit

3 9/25 Bajram Curri Bajram Curri

Leafelets distribution for the 1st meetingLeaflet was disributed to every household, according to the map created based on theresult of T&M survey.EkoRegjioni provided 2 workers. Mr Galip from MoP joined JET on distribution. In total200 leaflets were distributed.

◎ ◎ ◎

4 9/27Muharrem Berisha

Primary School(Bajram Curri)

Bajram Curri

Meeting to inform about Bell Collection.1) Intorducing the Project2) Why the waste collection route is being revised?3) Bell Collection : changes and rules

◎ ◎ ○

5 10/2 MoP Ring RoadMeeting with Business Association for Ring Road meetingMet with the President of the Association along with Mr. Gallip to request to call forparitication to the meeting for Ring Road.

◎ ◎ ○6 10/2 Ortakoll Ortakoll Leafelets distribution for the 1st meeting ◎ ◎ ◎7 10/4

Ortakoll@ Abudyl Flasheri

Primary School

OrtakollMeeting to inform about Bell Collection.1) Intorducing the Project2) Why the waste collection route is being revised?3) Bell Collection : changes and rules

◎ ◎ ○

810/8

(11am-12noon)

MoP ConferenceRoom)

Ring Road

Meeting to inform about Bell Collection (1)1) Intorducing the Project2) Why the waste collection route is being revised?3) New Collection schedule: changes and rules

◎ ◎ ○

910/8

(18:00-1900)

MoP ConferenceRoom)

Ring Road

Meeting to inform about Bell Collectio (2)1) Intorducing the Project2) Why the waste collection route is being revised?3) New Collection schedule: changes and rules

◎ ◎ ○10 10/9 Bajram Curri Bajram Curri

Leaflet distribution by JET/ MoP/ EkoRegjionito call for participation in the 2nd Meeting ◎ ◎ ◎

11 10/11Bajram Curri

(@ Fatmir BerishaPrimary School)

Bajram Curri Meeting to inform new collection schedule and discharge manner.

12 10/12 Ortakoll OrtakollLeaflet distribution by JET/ MoP/ EkoRegjionito call for participation in the 2nd Meeting ◎ ◎ ◎

13 10/13 Ortakoll OrtakollLeaflet distribution by JET/ MoP/ EkoRegjionito call for participation in the 2nd Meeting ◎ ◎ ◎

14 10/15Ortakoll

(@Abdyl FlasheriPrimary School)

OrtakollMeeting to inform new collection schedule and discharge manner.For the southern part of Ortakoll ◎ ◎ ○

15 10/16Ortakoll

(@ Ibrahim FehmiuPrimary School)

Ortakoll

Meeting to inform new collection schedule and discharge manner.For the norther part of Ortakoll.Although the participants were only four, all were from different streets and each one ofthem promised to inform his/her neighbors on the same street, bringing home thedischarge manner leaflets for their neighbors.

◎ ◎ ○

1610/20 - 24

Ortakoll(Area 1,2,4,6,7)

Ortakoll Preparation & Distribution of Leaflet with Collection Schedule Map ◎ ◎17 10/29 Bajram Curri Bajram Curri Preparation & Distribution of Leaflet with Collection Schedule Map ◎ ◎

18 10/29, 30 Ortakoll (Area 3, 5) Ortakoll (Area 3, 5)

Preparation & Distribution of Leaflet with Collection Schedule Mapby EkoRejioniArea 3 & 5 are to receive collection service on Fridays. In order to avoid confusionrelated to Bajran holiday (on Fri, 26th Oct), distribution was postponed till afterKurubam Bayram holiday.

◎ ◎

19 10/31 MoP Conference Room All city

Awarding Ceremony to the winner of Logo & Slogan ContestAs a part of "Waste Forum" organized by JICA Alumni association in Kosovo, thewinners of logo & slogan contest were awarding with cerficiates and plaques.The logo and slogan were presented to the citizens through media.

◎ ◎ ○ ○

20 11/8Business Association

officeRing Road

Meeting to inform collection schedule and discharge mannerParticipated in Biz Assoc's regular meeting along with Mr. Gallip from MoP.EkoRegjioni was absent.1) Intro of the Project, 2) Briefing on Baseline survey result, 3) Needs for revision ofcollection route and schedule, 4) cooperation of biz holders in Ring Road (CSR)

◎ ◎

21 11/11 Ring Road Ring RoadPreparation & Distribution of Leaflet with Collection Schedule Mapby Business Association's volunteers to business holders,by EkoRegjioni to households

◎ ◎

2 9/24 MoP Bajram Curri ◎ ◎ ○

Met with Mr. Muharrem (community representative) and Mr. Milazin (EkoRegjioni) forthe up-coming meeting.Brifed them about the meeting, and asked for cooperation in distributing the leaflet toinform about the meeting.To the other community representatives in the area, Mr. Muharrem will pass on themessage and leaflets, which will be delivered by Mr. Milazim tomorrow afternoon.MoP and JET will come to EkoR @ 1pm tomorrow with Leaflets for distribution.Requested EkoR to provide 1~2 workers for distribution of leaflets.

1 9/21 MoP Bajram Curri ◎Discussed with Mr. Galip on the 1st meeting (briefing of bell collection) in Bajram Curri.Decided tentatively that the venue to be the primary school in the area, Fatmir Berisha,and the time & date to be from 17:30 on Thu, 27th Sep.Mr. Galip to contact the school director, Mr. Milazin of EkoRegjioni who is from BajramCurri, and the community respresentative.

○

Record of Awareness Raising Activities

MESPTargeted Area JET MoP EkoRTopicsNo. Date Place


3-55

c. Aktiviteti 4-3: Implementimi i vetëdijësimit dhe edukimit publik me bazë komunitetin përmes komposterëve shtëpiak

Sipas rezultateve të studimit të opinionit public, vetëdijësimi i komunitetit drejt çeshtjeve mjedisor ishte i pamjaftueshëm lidhjet me komunitetin nuk ishin të forta; prandaj, një mjet i cili do ti afronte amvisëritë dhe të zhvilloj marrëdhënjet e antarëve të komunitetit e që është e nevojshme për të implementuar aktivitetet e vetëdijësimit me bazë komunitetin.

Pasi shumica e familjeve në Komunën e Prizrenit kanë kopshte prapa shtëpive të tyre, ata i kushtojnë shumë vëmendje kopshtit; dhe në këtë mënyrë, zbukurimi i kopshteve ka qenë gjithmonë një nga interesat më të mëdha për shumë familje.

Prandaj, projekti ka vendosur të përdor komposterin shtëpiak si një mjet për ngritjen e ndërgjegjësimit të komunitetit në mënyrë që të sjellë lart vetëdijen e banorëve në drejtim të çështjeve të lidhura me mbeturinat.

Aktivitetet që kanë të bëjnë me ngritjen e ndërgjegjësimit të komunitetit janë filluar në lagjen Bajram Curri nën PP4: Zbatimi i edukimit public me bazë në komunitet. Gjatë pilot projektit, u shpërndanë komposterët, u dhanë orientimet e nevojshme për shfrytëzimin e duhur, u organizuan dhe monitorimet e rregullta të zbatuara nga JET në bashkëpunim me partnerët. Gjatë monitorimeve janë dhënë këshilla për banorët në mirëmbajtjen e duhur të komposterit shtëpiak. Si rezultat, numri i përfituesve u rrit nga ai fillestar 2 deri në 12 familje në lagjen Bajram Curri. Përmes aktiviteteve, përfituesit mund të ndajnë jo vetëm përvojat e kompostimit në shtëpi, por edhe përvojat e përpjekjeve në zbatimin e aktiviteteve të komunitetit. Kjo ka rezultuar në zgjerimin e mundësive për të tërhequr vëmendjen e banorëve të tjerë në drejtim të kompostimit në shtëpi dhe më tej për çështjet e lidhura me mbeturinat.

Gjatë PP, përvojat e fituara përmes aktiviteteve në lagjen Bajram Curri u shpërndarë në zona të tjera të komunës dhe numri i përdoruesve të komposterëve ka arritur në gjithsej 90.

Të gjithë 90 komposterët e prokuruar gjatë implemtimit të PP janë shpërndarë pas zgjerimit të përvojave të fituara në seri të aktiviteteve në lagjen Bajram Curri. Në lagje tjera.Pasi Komuna ka prokuruar dhe shpërndarë edhe 500 komposterë tjerë sipas planit 5 vjeqar për MMN i cili parasheh shpërndarjen e komposterëve në tërë Komunën, numri i komposterëve ka rritur në 590 deri në fund të vitit 2014. Prokurimi dhe shpërndarja e 500 komposterëve shtesë është planifikuar për vitin 2015.

Në takim në lagjen Bajram Curri, një përdorues komposteri ndan përvojat e veta gjatë kompostimit shtëpiak.

Shpërndarja e komposterëve në lagjen Bajram Curri, 5 përdorues janë mbledhur në një shtëpia dhe kanë bërë regjistrimin e komposterit të cilin e kanë përfituar dhe janë udhëzuar për përdorimin e tij.

Figura 3-10:Situata e ndarjes së përvojave dhe Shpërndarja e komposterëve


3-56

Pasi Komuna e Prizrenit vendosi të shpërndajë këtë aktivitet në të gjithë zonën komunale, JET ka mbështetur partnerët e Komunës në zhvillimin e "Strategjisë për Promovimin e Komposterit" dhe janë përgatitur në bashkëpunim me Komunën disa mjete promovimi duke përfshirë edhe një program televiziv që mbulon çështjet lidhur me gjendjen e mbeturinave në Prizren së bashku me qytetarët të gjejnë zgjedhjet, një shpallje televizive duke u fokusuar në përdorimin e një komposteri, një fletëpalosje në një formë të P & P për Komposter, dhe udhëzues për përdoruesit. Të gjitha materialet e PR janë përgatitur duke inkorporuar mendimet, pyetjet dhe sugjerimet e ngritura në të vërtetë gjatë monitorimit nga përdoruesit e komposterëve.

Figura 3-11: Hartimi i Strategjisë për promovimin e Komposterëve

Me 2014, KeP ka shpërndarë 500 komposterë shtëpiak për amvisëritë e Komunës së Prizrenit conform me planin 5 vjeqar për MMN. Për më shumë informata, ju lutem referohuni Kapitullit 3.3.5 të këtij raporti.

d. Aktiviteti 4-3: Implementimi I Edukimit mjedisor për nxënësit

d.1 Qëllimi

Ky aktivitet është planifikuar për dy qëllimet si më poshtë:

Partenrët e KeP përgjegjës për Edukim mjedisor do të kenë një model të aktiviteteve për Edukim mjedisor në shkolla, i cili do të përgatitet nga këndvështrimi I implementimit të menaxhimit të mbeturinave të ngurta.

Të zhvillohet vetëdijësimi drejt pastërtisë dhe mjedisit në grupe të vogla sociale të një shkolle, duke krijuar bazat të cilat mundëssojnë që të përqohet mesazhi rreth çeshtjeve mjedisore brenda një shkolle.

d.2 Zhvillimi i një modeli për aktivitetet e edukimit mjedisor

Në gjysmën e parë të vitit të dytë të projektit,janë zhvilluar materialet mësimore të cilat mund të përdoren në të ardhmen. Materialet mësimore të cilat janë futur nga MMPH në të kaluarën janë shfrytëzuar pjesërisht dhe inkorporuar. Qëllimi ishte për ti bërë pjesëmarrës të aktivizuar në vend se të jenë në stilin e ligjërimit, dhe për t'i bërë ata të pasqyrojnë jetën e përditshme të nxënësve dhe jo aktivitetet e rastit.


3-57

e. Aktiviteti 4-5: Planifikimi I ngritjes së vetëdijësimit public përmes eventeve në tërë vendin

Ngjarja më e madhe mjedisore në Republikën e Kosovës është ‘’Ta pastrojmë Kosovën’’, e cili organizohet çdo vit me 24 Maj. Shumica e Komunave janë pjesëmarërse në këtë aktivitet si dhe MMPH. Edhepse kjo ngjatje e ka zanafillën në Estoni, OJQ-të në shumë vende të Europës përffshirë Ballkanin e organizojnë këtë ngjarje me sponzorimin e kryetarëve të vendeve të tyre.

Përveq asaj që u tha më lartë, OJQ e Kosovës i shënojnë edhe disa ngjarje ndërkombëtare si më poshtë.

Tabela 3-22: Kalendari mjedisor

Data Emri I eventit Data Emri I eventit 02 Shkurt Dita Ndërkombëtare e

Ligatinave 21 Qershor Dita E Liqenit Të Ohrit

05 Mars Dita Botërore E Efiçencës Së Energjisë

11 Korrik Dita Botërore e Popullsisë

15 Mars Dita Ndërkombëtare e Konsumatorit

18 Gusht Dita Ndërkombëtare e Gjeologjisë

22 Mars Dita Ndërkombëtare e Mbrojtjes Së Ujit

26 Gusht Dita Botërore e Maleve Të Pastra

23 Mars Dita Botërore E Meteorologjisë 16 Shtator Dita Ndërkombëtare E Mbrojtjes Së Ozonit

24 Mars Dita Evropiane E Parqeve 22 Shtator Dita Botërore e Qyteteve Të Pastra

07 Prill Dita Botërore E Shëndetit - "Fëmijët Dhe Mjedisi"

04 Tetor Dita Botërore Për Mbrojtjen e Kafshëve

22 Prill Dita Ndërkombëtare E Tokës 06 Tetor Dita Botërore e Habitateve 24 Prill Dita Botërore Për Mbrojtjen e

Kafshëve Laboratorike 08 Tetor Dita Ndërkombëtare Për

Pakësimin e Shkatërrimeve 15 Maj Dita Ndërkombëtare e

Ndryshimeve Klimatike 15 Tetor Dita Ndërkombëtare E Ecjes Në

Natyrë 22 Maj Dita Ndërkombëtare e

Biodiversitetit 16 Tetor Dita Botërore e Ushqimit

31 Maj Dita Botërore Kundër Duhanit 17 Tetor Dita Ndërkombëtare Për Zhdukjen E Varfërisë

05 Qershor Dita Botërore e Mjedisit 31 Tetor Dita Ndërkombëtare e Detit Të Zi

08 Qershor Dita Botërore e Oqeaneve 08 Nëntor Dita Ndërkombëtare e Zonave Urban

17 Qershor Dita Botërore eLuftës Kundër Shkretirizimi

11 Dhjetor Dita Ndërkombëtare e Maleve

Siq u tha më lartë, shumica e ngjarjeve që lidhen me përmirsimin e mjedisit, organizohen nga OJQ-të. Edhepse ka aktivitete të organizuara nga MMPH, në shumë raste ato aktivitete janë të vogla dhe nuk përfshijnë shumë Komuna.

Projekti ka analizuar mundësitë e ngjarjeve të cilat do të mund të organizoheshin në vend, është vendosur në konsultim me partnerët nga MMPH, të mos planifikohet ngjarje e re port ë shfrytëzohen ato ekzistuese port ë sigurohet pjesëmarrje më massive e qytetarëve pasiqë ato programe tanimë ekzistojnë.

Prandaj, MMPH ka vendosur që të shpalos programin e vet edukativ ose atë për ngritjen e vetëdijësimit publik me përmbajtje të aktiviteteve relevante, gjatë seminarit të organizuar me 30 Mars 2015. Si rezultat, aktivetetet për ngritjen e vetëdijësimit public të cilat janë duke u organizuar në vend ku shpalosen bashkë me aktivitetet e kryera nga Komuna e Prizrenit, janë


3-58

ftuar pjesëmarrësit që të marrin pjesë në aktivitetet e ardhshme.

Më tutje JET i ka propozuar MMPH një program nacional i cili do të fokusohej në temat e afërta të jetës së përditshme të qytetarëve dhe vazhdimësi të aktiviteteteve, dhe do të evoluonte nga aktiviteteve e nivelit komunal (për detaje, ju lutem referohuni sekssionit 6-2 të raportit Shtojcë).

Nën këtë program, i cili është emëruar “Shkolla Eko-Ambasadore”, grupet mjedisore në shkolla do të implementojnë aktivitete të edukimit mjedisro me një qasje të mësimit me pjesëmarrje, sikur ato të implementura nga Komuna e Prizrenit nën Projekt, përgjatë vitit dhe rezultatet të ndahen me komunitetin duke i shpallur rezultatet në “Gazetë Mjedisore”.

Shkollat e identifikuara si më të mirat në nivel komunal apo nacional do të nderohen me titulin “Shkolla Eko Ambasadore e Komunës së……….”. MMPH ka shprehur gatishmërinë që të implementojë këtë program në të ardhmen.

f. Aktiviteti 4-6: Përkrahja për Ndarjen e rregullave të shkarkimit në tërë zonën Komunale

Në fazën e 1 të vitit 3, u vendos që të përgatisë mjetet e PR për përmirësimin e mënyrës së shkarkimit të mbeturinave për qytetarët dhe të ndahen ato në tërë zonën komunale.

Për të vendosur për përmbajtjen e mjeteve edukative, JET në bashkëpunim me KeP ka bërë vëzhgimin e zones së shërbimit ku operojnë operatorët dhe ka bërë takime me operatorët. Janë organizuar 4 takime me operatorët që prej Nëntorit 2013 deri në Mars 2014.

Gjatë këtyre takimeve, janë diksutuar kushtet aktuale të mënyrës së shkarkimit të mbeturinave, problemet si dhe gjërat që duhet të përmirsohen. Poashtu është vendosur për përmbajtjen e materialeve edukative. Shpërndarja e mjeteve edukative për të gjitha amvisëritë është kryer me 21 Mars 2014.Pas 3 muajve të përfundimit të shpërndarjes, JET me kompanitë grumbulluese kanë diskutuar rreth ndryshimeve të mënyrës së shkarkimit nga ana e qytetarëve dhe është konkluduar se mjetet edukative ishin efektive bazuar në gjetjet nga kompanitë e grumbullimit.

Figura 3-12: Një fletëpalosje për shpërndarjen e Rregullave të shkarkimit të mbeturinave


3-59

Tabela 3-23: Ndryshimet në Mënyrën e shkarkimit nga ana e qytetarëve

Treguesit Informacione rreth ndryshimeve në mënyrën e shkarkimit

Koha e shkarkimit (1) Pjesëmarrësit kanë cekur se numri i amvisërive të cilat shkarkojnë mbeturinat pas grumbullimit ka rënë në mënyrë

drastike. Sipas vlerësimeve të tyre tëafërta, numri i këtyre

amvisërive ka rënë në më shumë se 50% krahasuar me kushtet e mëhershme.

(2) Numri I amvisërive të cilët shkarkojnë natën para grumbullimit nuk

është I madh. Këto shkarkime shihen në qytet derisa në fshat nuk shkarkojnë natën. Sidoqoftë, nuk janë vërejtur ndryshime të mëdha.

Vendet e shkarkimit (1) Vende të identifikuara të pa përshtatshme ku qytetarët hedhin mbeturinat është afër hamamit. Nuk janë identifikuar vende tjera.

Gjendja te hamami nuk ka ndryshuar.

(2) Që nga Shpërndarja e fletushkave është vërejtur ndryshim i dukshëm rreth kontejnerëve publik. Ata që shkarkojnë mbeturinat

përreth kontejnerëve janë zakonisht bizneset e vogla.

Metoda e shkarkimit (1) Përdorimi i kazanëve të metalit, disi ka rënë. Sidoqoftë , nuk dihet

shkalla e përdorimit të tyre. Në zonat e Ekoregjioni, ende janëë rreth 64 raste.

(2) Përdorimi i qeseve plastike ka ngritje drastike. Shkalla e përdorimi

është ngritur për rreth 50%. Prandaj, gati nuk shihen mbeturina të hapura.

(3) Shkarkimi i mbeturinave në karroca dore gati është zhdukur në 3

muajt e fundit.

3.2.5 Akktivitetet që lidhen me Rezultatin -5: Implementimi i planit pesë vjeqar i Komunës së Prizrenit.

a. Aktiviteti 5-1: Përkrahje në aranzhime institucionale në Komunën e Prizrenit (2)

a.1 Përgatitja e sistemit të ri të MMN

a.1.1 Kontraktimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

KeP ka vendosur most ë ndryshoj territoret për 3 zonat ku operojnë Ekoregjioni, Shërbimi dhe IS Company dhe ka hapur tenderin për dy zona të shërbimit ku operojnë kompanitë provate. Pasi sipas ligjit të prokurimit nuk lejohet që kontraktimi i shërbimeve publike nuk lejohet të bëhet me ato kompani të cilat kanë borgje, KeP ka vendosur që të themeloj një ndërmarrje komunale publike në bazë të njësisë Prizren duke e ndarë atë nga KRM Ekoregjioni e cila kishte një borgj të konsiderueshëm.

a.1.2 Kontraktimi i kompanive private

KeP ka hapur tenderit me dy LOTO për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave me 30 Tetor 2014. Katër kompani kanë shprehur interesim dhe kanë tërhequr aplikacionet. Tenderi është


3-60

mbajtur me 14 Nëntor, sidoqoftë vetëm dy kompanitë Shërbimi dhe IS Company kanë marrë pjesë në tender.

Është pranuar oferta e Shërbimit që të ofrojë shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në Zonën A (28,826 numri i popullsisë, 4,189 amvisëri), dhe IS Company në zonën B (8,884 numri i popullsisë, 1,292 amvisëri). Oferta për ofrimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave e ofruar nga dy kompani ishte rreth 3.6€/HH.

Rezultati i tenderit është njoftuar zyra qëndrore e prokurimit dhe zyrtarisht është aprovuar me 26 Nëntor. Drejtoria e Shërbimeve publike ka ftuar ofertuesit e suksesshëm dhe ka konfirmuar fushëveprimin e kontratës dhe pikat si më poshtë.

Në kontratë është i përfshirë grumbullimi i mbeturinave të vëllimshme - dy herë

Grumbullimi i eshtrave bëhet nga Higjiena Prizren.

Të realizohet grumbullimi me këmbanë

Inkasimi i tarifës për shërbimin e mbeturinave për muajin Dhjetor do të lejohet të bëhet deri në fund të Janarit, por nuk lejohet pas 1 Shkurtit.

Sipas Ligjit të prokurimit, KeP sipas ligjit të Prokurimit ka lidhur kontratë me Shërbimin dhe IS Company, respektivisht me datën 15 Dhjetor 2014 pas përfundimit të formaliteteve.

a.1.3 Kontraktimi i ndërmarrjes publike

Pasiqë, nuk pritej ndonjë përmirsim të gjendjes financiare të KRM Ekoregjioni, KeP ka vendosur ta ndajë Njësinë Prizren nga Ekoregjioni. Bazuar në atë vendim, KRM Ekoregjioni ka mbajtur një takim me bordin e drejtorëve me 20 Tetor 2014 dhe ka aprovuar këtë ndarje ku edhe ka vendosur që Zt. Gëzim Berisha të marrë pozitën e Shefit të Njësisë Prizren deri sa të themelohet ndërmarrja e re.

KeP ka vendosur emrin ‘Higjiena’, emër i cili ka qenë edhe para themelimit të KRM Ekoregjioni në njësinë Prizren, dhe me këtë edhe ka inicuar procedurat për të themeluar NKP ‘Higjiena Prizren si ndërmarrje komunale Publike.

Për të fuqizuar kapacitetet e NKP Higjiena, ekspertët e JICA-s kanë kryer (1) aranzhimet e nevojshme për themelimin e NKP Higjiena Prizren, (2) studimin e gjendjes aktuale të aseteve dhe pronës së KRM Ekoregjioni, (3) krijimin e sistemit organizativ dhe operativ, dhe (4) përgatitjet për fillimin e aktivitetit. Sidoqoftë, ky seksion prezanton formalitetet e lidhura me aktivitetin e përmendur në (1) më lartë.

Drejtori i drejtorisë së Shërbimeve publike i ka sqaruar edhe sekretarit të përgjithshëm të Ministrisë së zhvillimit Ekonomik (MZHE) të cilët janë përgjegjës për ndërmarrjet publike, me datën 24 Dhjetor 2014 se Plani Pesë vjeqar i MMN të cilin është duke implementuar KeP ka nevojë që të themelohet Higjiena Prizren me qëllim të arrtijes së objektivave. Sekretari i përgjithshëm ka kuptuar rëndësinë e projektit dhe është zotuar në përkrahjen e plotë të tij. KeP ka pranuar aplikacionet e nevojshme për të themeluar ndërmarrjen komunale publike dhe informacionin se ky dokumentacion do të shqyrtohet nga komisioni ndërministror kryesuar nga MZHE. Drejtori ka takuar sekretarin e përgjithshëm të MMPH dhe ka konfirmuar të drejtën e shfrytëzimit të automjeteve të grumbullimit dhuruar nga populli Japonez të cilat janë tani në posedim të KRM Ekoregjioni dhe ato do të transferohen në ndërmarrjen e ardhshme Higjiena.

KeP ka kompletuar dokumentacionin e nevojshëm për themelimin e ndërmarrjes komunale publike të cilat do të shqyrtohen nga komisioni ndërministror. Komisioni ka kaluar aplikacionin e KeP por ka konkluduar se vendimi final do të nënhkruhet nga kryministri. Prandaj, tani KeP


3-61

është në pritje të vendimit final.

Pasiqë, Higjiena Prizren nuk është themeluar deri në fund të vitit 2014, KeP ka kontraktuar shërbimin e grumbullimit të mbeturinave me KRM Ekoregjioni si një masë të përkohshme.

a.1.4 Krijimi i sistemit financiar për taksën për mbeturina

Pas analizimit të sistemit financiar të Kosovës, Ekspertët e JICA-s i kanë propozuar DSHP që të krijojnë një sistem me funksione financiare brenda sistemit të të dhënave të MMN i cili ishte në zhvillim e sipër nga sektori për menaxhimin e mbeturinave pasiqë qasja nëe (KFMIS) nga drektoria është i pamundshëm për shkak të përgjegjësisë së kufizuar.

Pasiq që sektori për menaxhimin e mbeturinave ka sistemin e vet, ata mund të mësojnë për gjendjen financiare të MMN aty për aty.

Bazuar nga rekomandimet nga JET, sektori i menaxhimit të mbeturinave në bashkëpunim me zhvilluesin e sistemit kanë përfunduar softëerin në fund të Janarit 2015. Arkëtarët e KeP kanë filluar përdorimin e sistemit prej 5 Shkurtit 2015.

a.1.5 Zhvillimi I softuerit për meanxhimit e të dhënave për taksapaguesit e taksës për mbeturina

Njëri nga elementet më të rëndësishme për të organizuar një menagjim të duhur dhe të përshtatshëm të mbeturinave komunale është edhe sigurimi i të dhënave për taksapaguesit e shërbimit të mbeturinave.

Pasiqë të dhënat e qytetarëve nuk janë menaxhuar si duhet, Komuna e Prizrenit ka vendosur që të shfrytëzojë të dhënat nga Departamenti i Tatimit në pronë. Meqenëse, tatimi në pronë ka të regjistruar në bazën e të dhënave të gjitha pronat e paluajtshme, përveq amvisërive ka edhe objektet e ndryshme përcjellëse, atëherë është dashur një filtrim i këtyre të dhënave duke identifikuar vetëm amvisërit ku gjenerohen mbeturina, duke përjashtuar duplifikimin e faturimit të një amvisërie me më shumë se një faturë.

Pas ekzaminimit të të dhënave mund të thuhet se afërsisht deri në 80% të të dhënave janë të sakta por pritet që gjatë procesit të inkasimit këto të dhëna do të plotësohen dhe do të përmirsohet edhe saktësia e tyre.

Sa i përket të dhënave të biznesit, Drejtoria e Shërbimeve Publike ka vedndosur të adoptojë listën e bizneseve të regjistruana në drejtorinë e financave ku edhe kanë marrë lejet e punës. Ka qenë e nevojshme të eliminohen ato biznese të cilat kanë pushuar aktivitetin e tyre gjatë procesit të futjes së tyre në sistemin e ri softuerik të DSHP-së. Poashtru edhe të dhënat e amvisërive, të dhënat e biznesit duhet të verifikohen gjatë procesit të inkasimit të taksës për mbeturina.

a.1.6 Prezantimi i sistemit të taksës për mbeturina

(1) Sfondi financiar i sistemit të ri të MMN

Duke marrë parasysh zgjedhjet lokale të cilat ndohën në Nëntor 2013, Asambleja Komunale ka vendosur që të aplikojë tarifën e njëjtë të taksës për mbeturina (4.5 Euro/amvisëri/muaj) dhe e ka aprovuar rregulloren komunale për menaxhimin e mbeturinave.

Edhe përkundër sistemit të ri të MMN, conform planit Pesë vjeqar për MMN, planifikohejt të fillonte në Janar 2014, koha e fillimit u shty për një vit dhe u caktua të filloj në Janar 2015 për shkak të ndikimeve të mundshme të zgjedhjeve locale të sipër përmendura.


3-62

Bugjeti vjetor për aktivitetet e MMN për vitin 2015 janë vlerësuar në 1.6 milion euro (shpenzimet për aktivitetet e edukimit publik janë përfshirë). Në Shtator 2014, Asambleja Komunale ka aprovuar kërkesën bugjetore për 1 milion euro parashtruar nga DSHP për një pjesë të aktiviteteve të vitit 2015.

Në Nëntor 2014, është hapur tenderi për kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave dhe kostoja për njësi për amvisëri është vendosur si 3.6 Euro.Si rezultat, gjithsejt shpenzime vjetore për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave u bënë 1.25 milion euro për tërë zonën komunale.

Drejtoria e Shërbimeve Publike ka siguruar edhe 200 mijë euro s si bugjet shtesë për aktivitetet e vitit 2015, në Korrik 2015. Deficiti do të financohet nga bugjeti i alokuar për aktivitetet tjera të drejtorisë.

(2) Përgatitja e arkave komuanle për pagesat e taksës për mbeturina

Komuna ka hapur arkën në hollin komunal ku kryhen edhe shërbimet tjera të ndryshme komunale dhe aktualisht ka caktuar një operator i cili pranon pagesat nga qytetarët përmes softëerit të zhvilluar nga Sektori i menagjimit të mbeturinave.

Operatori përveq pagesave poashtu bënë edhe regjistrimin / çregjistrimin e klientëve të rinj dhe poashtu regjistron në një libër të dhënat shtesë të cilat duhet të shtohen në bazën e të dhënave të softëerit.

Figura 3-13 Pamje nga Arka Komunale për pagesën e Taksës për mbeturina

(3) Përgatitja e teksitit dhe publikimi përmes radios lokale - Radio Prizreni

Duke marrë parasysh se Komuna e Prizrenit ka vendosur të implementojë një sistem të ri të menagjimit të mbeturinave duke kontraktuar shërbimin e grumbullimit dhe duke bërë faturimin dhe inkasimin e taksës për mbeturina, është vendosur që publiku përveq fletushkave informuese të njoftohet edhe përmes radios lokale për ndryshimet të cilat do të ndodhin në Komunën e Prizrenit.

Stafi i sektorit të menagjimit të mbeturinave ka përpiluar një tekst i cili do të transmetohet në Radio Prizreni gjatë transmetimit të rregullt për dhjetë (10) herë brenda 24 orëve.

Meqenëse, kjo radio dëgjohet nga qytetarët besohet se do të arrijmë edhe qëllimin kryesor i cili është informimi i qytetarëve me ndryshimet e bëra në sistemin e inkasimit.

Teksti i cili do të lexohet në transmetim është si më poshtë;


3-63

(4) Gjendja financiare e MMN në Kohën e përfundimit të Projektit

Shpenzimet

KeP paguan 103,762 euro KRM Ekoregjionin dhe dy kompanitë private të grumbullimit të mbeturinave (Shërbimi dhe IS Company) për cdo muaj si pagesë e shumës së kontratës. Bugjeti fillestar i destinuar për MMN ishte 1 milion euro dhe bilanci i mbetur në fund të Qershorit 2015 (pas pagesës mujore për Maj ) ishte 481 mijë euro.

Tabela 3-24: Gjendja e pagesës së Kontratës

Transaksionet Derdhja Bugjeti aktual

Bilanci fillestar 1,000,000 31 Dec, 2014

1．Pagesa e kontratës për Janar 103,762 896,238 31 Jan, 2015

2．Pagesa e kontratës për Shkurt 103,762 792,476 28 Feb, 2015

3．Pagesa e kontratës për Mars 103,762 688,714 31 Mar, 2015

4．Pagesa e kontratës për Prill 103,762 584,952 30 Apr, 2015

5．Pagesa e kontratës për Maj 103,762 481,190 31 May, 2015

Bilanci përfundimtar 481,190 24 Jun, 2015

Të hyrat

Edhepse shpërndarja e faturave për taksën e mbeturinave ka filluar në Mars, është verifikuar nga postierët se aty kishte adresën por nuk ekzistonte numri i amvisërisë. Në fsahtra, kishte mundësi të identifikohen amvisëritë pa ndonjë vështirësi. Prandaj, është vendosur që të suspendohej shpërndarja deri sat ë gjendet nje zgjidhje.

Duke marrë parasysh situatën, sektori i menaxhimit të mbeturinave ka bendosur të mobilizojë ish inkasantët e KRM Ekoregjioni për të shpërndarë faturat në zonën urbane dhe kanë ri-filluar shpërndarjen në javën e fundit të Marsit 2015.

Duke filluar nga data 5 Shkurt 2015 kur edhe është vendosur arka komunale për taksën e mbeturinave, edhe pse nuk kishte shkuar fatura, një numër i amvisërive janë paraqitur dhe deri

Prej 1 Janari 2015 Komuna e Prizrenit aplikon taksën për Mbeturina

Pagesa e rregullt e mbeturinave nga qytetaret, mundëson një imazh të mirë të qytetit tonë.

Paguani shërbimin - ta mbajmë Prizrenin të pastër

Ju kryeni obligimin qytetar ne ju shërbejmë juve me përgjegjësi institucionale

Te ecim se bashku drejt ndryshimeve pozitive

Ta bëjmë Prizrenin qytet model i së ardhmes evropiane


3-64

me 28 Shkurt 489 amvisëri kanë kryer pagesën.

Numri i gjithsej amvisërive që ka paguar taksën për mbeturina në arkën komunale ishte 11,391 (33% e gjithsej amvisërive 34,733) në fund të Qershorit 2015.

Tabela 3-25: Gjendja e pagesës së taksës

Nr i taksa paguesve

(inkasueshme nga gjithsejt amvisëritë)

Shuma e paguar e taksës (inkasueshme)

Synimi 34,733 1,245,000 €

28 Shkurt 489 3,738 €

28 Mars 2,332 20,961 €

30 Prill 7,467 71,369 €

30 Qershor 11,391 198,210 €

a.1.7 Përzgjedhja e antarëve të Komisionit Këshillues

Komuna e Prizrenit ka filluar një sistem të ri konform ligjit mbi mbeturinat i cili është i pari në vend dhe gjatë implementimit të Projektit për ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave, të mbështetur nga ekspertët e JICA-s, kemi mësuar se një menagjim i duhur do të ishte i mundshëm vetëm me bashkëpjesmarrje të Komunës dhe qytetarëve. Realizimi i një menagjimi të përshatshëm do të ishte gati i pamundur pa pjesëmarrjen e gjerë të të gjithëve.

Komuna e Prizrenit në hartim të Rregullores Komunale për Menagjimin e mbeturinave ka vendosur që të themeloj edhe një Komision Këshillues të përbërë nga qytetarë dhe përfaqsues të komunitetit nga zona urbane dhe zona rurale. Ky komision do të ketë dhjetë (10) antarë të cilët do të jenë qytetarë të cilët tregojnë gatishmëri të ndihmojnë Komunën që të bëjë monitorimin e kualitetit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave ofruar nga Kompanitë e kontraktuara për këtë shërbim.

Sipas ligjit dhe rregulloreve në fuqi Komuna e Prizrenit ka përpiluar kontratat e angazhimit të antarëve të Komisionit të cilat kanë vlefshmërinë gjashtë (6) muaj. Me këtë kontratë antarët e Komisionit këshillues janë bashkëpuntorë të Komunës së Prizrenit të cilët do të kontribuojnë në përmirsimin e komunikimit mes qytetarëve dhe Komunës sa i përket çeshtjeve mjedisore të cilat i preokupojnë ata.

Antarët e Komisionit Këshillues do të përcjellin kohë pas kohe shërbimin e ofruar dhe do të këshillojnë operatorët si dhe qytetarët të cilët shkarkojnë mbeturinat që të ndjekin rregullat e shkarkimit të përcaktuara nga Komuna e Prizrenit.

Antarët e Komisionit këshillues në baza mujore ata do të përpilojnë raporte për sektorin e menaxhimit të mbeturinave. Në bazë të këtyre raporteve Sektori i menaxhimit të mbeturinave do të jetë në gjendje të mësoj për performancën e kompanive të kontraktuara për ofrimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave dhe do të ketë poashtu një pasqyrë mbi mënyrën e shkarkimi të mbeturinave nga ana e qytetarëve të cilët janë të obliguar të ndjekin rregullat e shkarkimit të mbeturinave të përcaktuara nga Komuna e Prizrenit.

Takimi me komisionin këshillues do të organizohet nga Sektori i Menaxhimit të Mbeturinave në fillim të cdo muaji. Gjatë takimeve antarët ndajnë informatat rreth performancës së shërbimit të grumbullimit të kryer për muajin paraprak, ankesat e pranuara nga qytetarët dhe rezultatet e


3-65

vrojtimit të tyre. Sektori i menaxhimit të mbeturinave i përcjell te operatori dhe kërkon ngritjen e kualitetit sipas nevojës.

b. Aktiviteti 5-2: Përkrahje në Ngritjen e Vetëdijësimit Publik

b.1 Ngritja e vetëdijësimit për ngritjen e shkallës së inkasimit të taksës për mbeturina

Në Nëntor 2014, gjithsej 35,000 kopje të fletëpalosjes janë përgatitur dhe shtyput në tri gjuhë, Shqip, Boshnjakisht dhe Turqisht, me qëllim të ndarjes së informacionit të ‘’fillimit të taksës për Mbeturina në Janar 2015’’. Shpërndarja te të gjitha amvisëritë në Koumnë është bërë nga kompanitë e grumbullimit dhe nga stafi I angazhuar nga KeP. Dizajni i përmbajtjes dhe përmbajtja e fletëpalosjes është përgatitur nga KeP. Udhëzimet u janë dhënë nga KeP ,kompanive të grumbullimit si dhe stafit të angazhuar.

Krahas shpërndarjes së fletëpalosjes, është transmetuar edhe një informacion i gjatë 20 sekonda në Radi Prizreni dhe TV Besa për 10 herë në ditë që nga Janari 2015, me kërkesë të Komunës.

Figura 3-14: Fletëpalosja për ngritjen e shkallës së inkasimit

b.2 Promovimi i komposterëve nga KeP

(1) Prokurimi i komposterëve Shtëpiak nga KeP

KeP e hapi tenderin për 500 komposterë, si pjesa e parë e shpërndarjes së tyre dhe përzgjodhi një kontraktor. Kontraktori ka përgjegjësi për të blerë dhe për ti dorëzuar komposterët tek amvisëritë në Prizren.

Fillimisht, ishte e planifikuar që KeP të mbuloj 50% të pagesës së komposterëve dhe qytetari do të paguante 50% për të siguruar një për vete. Sidoqoftë, KeP nuk kishte masa legale për të pranuar fitmin nga pagesa dhe u vendos që të dhurohen komposterat falas qytetarëve të Prizrenit.


3-66

Komposterë të ri do të prokurohen në fillim të vitit 2015 pas tenderimit të ri.

(2) Shpërndarja e pjesës së parë të 500 Komposterëve nga KeP

Sektori i Menagjimit të Mbeturinave (SMM) ka dhënë prioritet fillimisht zonës rurale të Komunës së Prizrenit, është llogaritur numri për secilin fshat sipas numrit të amvisërive dhe është kërkuar që secili përfaqësues i fshatit të paraqet një listë me emrat e atyre që duan të përdorin komposter në fshatrat e tyre. Në Gusht të vitit 2014, SMM fillloi me përcjelljen e siguruesit të kontraktuar nëpër fshatra të cilët kishin dorëzuar listat e tyre por gjetën edhe raste ku emri ishte në listë por qytetari përkatës nuk ishte i informuar për komposter dhe ca prej tyre nuk pranuan të furnizoheshin me komposter. Në anën tjetër kishte raste ku, emri nuk gjendej në listë por e hetuan shpërndarjen që bëhej në fshatin e tyre dhe morën shpjegime tek vendi dhe si rrjedhoj e rastit u furnizuan me komposterë.

Pos kësaj, pas promovimit të video klipit, e cila u prodhua më herët gjatë vitit 2014, u transmetua në televizionin kombëtar (RTK) më 24 Tetor 2014, shumë prej qytetarëve filluan të vizitojnë zyren e SMMs në ndërtesën e Komunës për të kërkuar një.

Derisa qytetari nuk do të kërkohet të paguaj për komposter, u kërkua që të dorëzoj tek sektori një faturë të paguar të mbeturinave dhe kopjen e letërnjoftimit. Ata që i dorëzuan këto dokumente por nuk kishin mundësi të funrnizohen me komposterë janë në listen e pritjes dhe do tju dorëzohet kur të arrij kontixhenti i dytë.

(3) Aktivitetet e vetëdijësimit për përcjelljen e përdoruesve të rinj dhe Shpërndarje të mëtutjeshme

Duke i synuar gratë në regjionet ku u dorëzuan komposterët gjatë vjeshtës, u planifikuan dhe u mbajtën takime me komunitete. Objektiva e këtyre takimeve janë për të krijuar vetëdijësim për zvogëlim të sasisë së mbeturinave dhe të rritet numri i përdoruesve të komposterit dhe qëllimi është ngritja e aplikuesve për shpërndarjen e rradhës dhe për ti larguar pyetjet dhe brengat e përdoruesve të rrinjë me anë të cilës do të ngritet interesimi i qytetarëve për përdorimin e komposterit. Përmbajtja e takimeve u konsiderua si siguruese e këtyre qëllimeve.

Gratë u synuan për shkak se në shumë raste ato janë që merren me kujdesin e mbeturinave, luleve dhe bimëve në shtëpitë e tyre dhe do të jetë efektive për objektivat e SMM nëse këto gra kërkojnë dijeni të saktë për mbeturina dhe komposterë. Një fshat kërkoi, duke i kuptuar qëllimet e SMM, që organizatorët e takimit (SMM) të jenë vetëm femrat. Fletushka e takimit u përgadit duke i marrë parasysh këto kërkesa.

Planifikimi, lajmërimi, përgaditjet e prezantimit dhe fasilitimi i këtyre takimeve u bënë nga SMM, duke i përdorur përvojat e fituara nga Projekti deri më tani.

Përmbajtja e prezantimit u përgadit, duke u fokusuar më shumë tek përdoruesit e rrinjë të komposterit gjatë sezonit dimëror për të qartësuar brengat e tyre. Sidoqoftë, pjesmarrësit e takimeve ishin ata që akoma nuk kanë komposterë. Prezantimi me sa duket i bindi edhe këta pjesmarrës nga shpjegimi i detajuar i përdorimit të komposterit në secilën sezonë problematike dhe duke i prezantuar shembuj të njohura se si mund të zvogëlohet sasia e mbeturinave me përdorimin e komposterëve në secilin fshat edhe përdorues të ardhshëm u shtuan në listën e pritjes për shpërndarjen e ardhshëm të komposterëve.

(4) Krijimi i profilit në facebook nga KeP për shfrytëzuesit e komposterëve në Prizren

Një profil është krijuar në Facebook si një qasje për të mundësuar një komunikim të sigurtë të dy-anshëm mes KeP dhe shfrytëzuesve të komposterëve, tanimë që do të ishte më vështirë të vizitohen dhe jepen këshilla te secili nga 500 shfrytëzues që janë në qytet.


3-67

SMM vazhdon me freskimin e informatava si dhe me aktivitetet e tyre duke i sugjeruar këshilla sezonale shfrytëzuesve. Që nga 31 Janari 2015, janë 191 ‘shokë’ në profilin ‘’Komposteri Shtëpiak’’.

Figura 3-15: Fletushka për Takimin me Komunitete për komposter

b.3 Studimet e Opinionit Publik mbi sistemin e ri të MMN

Sistemi i ri i MMN është prezantuar në Janar 2015. Për të identifikuar ndryshimet, JET ka kryer SOP para dhe pas fillimit të sistemit.

Sipas rezultateve të studimit, një pjesë e të intervistuarve të cilët janë shprehur mbi ekzistimin e problemeve me mbeturina është ulur nga 30% në 10%, pas prezantimit të sistemit pasiqë besueshmëria e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave është rritur dhe problemet si lënja e mbetjeve prapa dhe derdhja e tyre është eliminuar.

Sa i përket pagesës së taksës, 90% e të intervistuarve urban dhe 36% e të intervistuarve rural janë shprehur se aka tanimë kanë paguar taksën e tyre.

Asnjë i intervistuar nuk është shprehur me ndonjë opinion refuzues për tarifën e pagesës. Sipas rezultateve të studimit, 80% e të intervistuarve kanë konsideruar se tarifa e pagesës është e përshtatshme dhe e përballueshme.

Prandaj, mund të konsiderohet se qytetarët e Prizrenit e kanë pranuar sistemin e ri për MMN.

Rezultatet e detajuara të SOP janë bashkëngjitur në shtojcën e këtij raporti.


3-68

Tabela 3-26: Përgjigjet e të intervistuarve në pyetjet rreth ekzistencës së problemeve me mbeturinat

Viti Zona 1. Po 2. Jo 3. nuk e di Gjithsej

2014

Urbane 21.4 78.2 0.4 100.0

Rurale 34.6 64.1 1.3 100.0

Komuna gjithsej 26.7 72.5 0.8 100.0

2015

Urbane 7.9 90.8 1.3 100.0

Rurale 13.75 83.75 2.50 100.0

Komuna gjithsej 10.25 88.00 1.75 100.0

3.2.6 Aktivitetet tjera

a. Activiteti 6-1: Implementimi i studimit të kapacitetit të deponis dhe monitorimi mjedisor i deponisë finale

a.1 Studimi i kapacitetit të deponisë ekzistuese

a.1.1 Objektivat e studimit

Deponia e Landovicës është ndërtuar në Komunën e Prizrenit si një deponi sanitare me asistencë të BE-së. Operimi I deponisë ka filluar në vitin 2004. Sipas planit të BE-së, deponia ka kapacitet të pranojë mbeturina deri në vitin 2020.

Pasiqë sasia e mbeturinave po rritet vazhdimisht me rritjen e popullsisë, ishte e nevojshme të vazhdojë monitorimi duke matur sasinë e deponuar, vlerësimin e kapacitetit dhe jetëgjatësinë e deponisë.

a.1.2 Metodologjia e Aplikuar

Sasia e deponuar do të vlerësohet bazuar në masat e trashësisë së mbeturinave të deponuara dhe lartësin e bazës e cila tregohet në dizajnin e vizatuar. Trashësia e mbeturinave të deponuara do të vlerësohet në bazë të lartësisë së matur me GPS në krye të deponisë.

Jetëgjatësia e mbetur e deponisë do të matet bazuar në lartësin e planifikuar fillimisht sipas dizajnit të vizatuar dhe lartësin aktuale të matur në deponi.

a.1.3 Frekuenca e matjeve

Studimi do të bëhet një here në vit dhe jetëgjatësia do të vlerësohet sipas sasisë së parashikur në planin master për MMN.

a.1.4 Implementimi i studimit

Matja e pare është bërë në Prill 2012 në bashkëpunim mepartnerët nga KeP. Sipas rezultateve të vlerësuara, sasia e deponuar ishte 450,000 m3 dhe graviteti specific ishte supozuar si 1.2 ton/m3, dhe deponia do të shfrytëzohej deri me 2021.

Pas matjes së 2të të bërë në prill 2013, sasia e deponuar e mbeturinave ishte 510,000m3 dhe jetëgjatësia e pritur ishte vlerësuar fund viti i njëjtë me atë që ishte matur më herët.


3-69

Matja e 3të është kryer në Prill 2014. Sasia e deponuar ishte 550,000 m3. Pasiqë, jetëgjatësia e pritur ishte vlerësuar të jetë në të njëjtën kohë si vëerësimi i matjeve të fundit, rezultati i matjeve konsiderohet si i besueshëm.

a.1.5 Vazhdimësia e Studimit

Transferi teknik që ka të bëjë me studimin te partnerët e KeP është bërë përmes implementimit të studimit mes viteve 2012 dhe 2014; dhe prandaj partnered e KeP kanë bërë studimin e matjes me 2015 në mënyrë të pavarur.

Rezultatet e matjes janë analizuar nga eksperti i JICA-s dhe janë verifikuar të jenë brenda atyre të pritshme. Prandaj, është konsideruar se partnerët tani janë në gjendje të identifikojnë kapacitetin e mbetur të deponisë në mënyrë të pavarur.

a.2 Monitorimi mjedisor i deponisë ekzistuese

a.2.1 Sfondi

Sipas planit teknologjik të deponisë së Landovicës, është paraparë të bëhet qarkullimi i rrjedhjeve të mbledhura në lagunat, përmes pompimit. Sidoqoftë, nuk është vërejtur që është bërë pompimi i ujrave të zeza lartë në mbeturina, me 2014. Në të njëjtën kohë, shumë shpesh është raportuar se rrjedhjet kanë dale jashtë lagunës dhe kanë hyrë në përrrockën e fshatit e cila gjendet poshtë deponisë.

Për këtë arsye, ekspertët e JICA-s kanë rekomanduar krijimin e një sistemi përmes të cilit do të monitorohej kualiteti I ujit përreth deponisë me anë të një testimi të thjeshtë në mënyrë që të identifikohen faktorët e kontaminimit përmes analizave të detajuara në laboratorët përkatës nëse identifikohet ndonjë ndryshim abnormal nga testet e thjeshta.

a.2.2 Gjërat për monitorim

Gjërat si më poshtë janë monitoruar gjat monitorimit për të identifikuar ndonjë ndryshim abnormal në kualitetin e ujit.

Tabela 3-27: Gjërat për monitorim

Pika Masa Përmbajtja

PE

(Përqueshmëria elektrike)

μs/cm PE përdoret si një tregues për të përcaktuar kualitetin e ujit. Tregon shkallën e përqueshmërisë elektrike dhe vëllimin e mineraleve në ujë.Mbeturinat e deponisë përmbajnë metale të cilat shkrihen në ujë dhe bëhen jone dhe pastaj lehtësisht përqojnë elektricitet. Prandaj, PE ngritet në vendet e ndikuara nga rrjedhjet e deponisë.

PRO

(Potenciali i reduktimit oksidues)

mV Ky është një tregues i kushteve të oksidimit ose reduktimit. PRO tregohet nga vlerat negative (reduktimi) ose positive (oksidimi).Sa ma e lartë të jetë vlera positive aq më i lartë është kapaciteti oksidues i ndotësve.PRO tregon kushtet e aerobicëve dhe anaerobicëve në deponi.

pH

(Jon hidrogjeni i koncentruar)

pH tregon shkallën e aciditetit ose alkalinës. Tregon alkalinët në situata nën pH7, neutral në situatat e pH7 dhe aciditetit në rastin mbi pH7.

Temperatura e Ujit

Shkalla Temperatura e mostrës së ujit


3-70

a.2.3 Pikat e mostrave dhe frekuenca

Pikat poshtë prrockës dhe pikat bashkuese të rrjedhje, si dhe puset (thellësia: e vogël, e mesme, e madhe) në fshat janë zgjedhur për të marrë mostrat. Monitorimi ka filluar me 29 Mars 2012 dhe është bërë në baza javore gjatë muajit të parë. Pasiqë rezultatet gjatë matjeve ishin të njëjta gjatë kësaj periudhe, frekuenca e implementimit u bë në çdo dy javë një here.

Partnerët nga KeP kanë bërë monitorimin në mënyrë të pavarurr për 3 vite dhe 3 muaj pa ndonjë ndërprerje.

a.2.4 Rekomandimet në bazë të rezultateve të monitorimit të kualiteit të ujit

(1) Rekomandimet për operimin e deponisë

Është e nevojshme të bëhet qarkullimi i ujërave të zeza përmes pompimit në baza të rregullta për shkak të avullimit. Ka mundësi që që shmanget rrjedhja nga lagunat ku edhe mblidhet shirat atmosferik. (Ndotja nga rrjedhja gjatë reshjeve atmosferike është shumë e lartë sipas studimit).

Pjesa lindore nuk duhet të përdoret për akumulimin e rrjedhjeve siç është bërë më pare. Pasiqë, aty nuk ka shtresë mbrojtëse, rrjesdhjet depërtojnë në ujrat nëntoskore dhe e kontaminojnëa atë në të ardhmen.

Është e nevojshme të kontrollohet në vazhdimësi nëse rrjedhja e ujrave të zeza është duke ndodhur ose nëse muret mbrojtsë janë të plasaritura etj.

(2) Reckomandimet për aktivitetet si rezultate nga studimi I kualiteit të ujit

KeP duhet që raportet e monitorimit tia përcjell Ministrisë se Mjedisit dhe Planifikimit hapësinor në baza të rregullta.

Nëse ka ndryshime të larta enorme në kualitetin e ujit dhe ato janë konfirmuar gjat monitorimit periodik, KeP duhet të kontrolloj gjendjen e operimit të deponisë dhe nëse ajo nuk operohet si duhet, KeP duhet të udhëzojë KMDK. Nëse KMDK nuk pranon një gjë të tillë, KeP duhet ti raportojë MMPH-së.

(3) Rekomandimet për të vazhduar studimin e kualitetit të ujit nga ana e partnerëve

Partnerët kanë vazhduar monitorimin e kualitetit të ujit me anë të pajisjeve portative rregullisht për 2 vite dhe janë mësuar të bëjnë edhe kalibrimin e tyre. Ata kanë fituar njohuritë për të vazhduar me këtë monitorim dhe studim. Është e nevojshme të mirret në considerate, frekuenca e studimit dhe ky studim të jetë vazhdimësi.

Është e nevojshme të bëhet kalibrimi rregullisht në baza të rregullata në mënyrë që studimi të jetë I saktë. Materialet lehtësisht mund të blihen përmes internetin dhe partnerët duhet të blejnë ato kur të nevojiten.

b. Aktiviteti 6-2: Përgatitja dhe implementimi i planeve dhe materialeve për trajnimin e mirëmbajtjes së Pajisjeve

b.1 Sfondi

Para Projektit të bashkëpunimit teknik, është implementuar Projekti i grantit Ndihmës nga


3-71

Japonia dhe 43 automjete të grumbullimit (33 për Ekoregjioni (25 për Komunën e Prizrenit) dhe 10 për KRM Pastrimi) poashtu edhe pjesë rezerve për mirëmbajtje i janë dhuruar vendit. Pasiqë Projekti i Grantit nuk ka përfshirë trajnimin për mirëmbajtjen e pajisjeve, ky component është vendosur të htohet në Projektin e bashkëpunimit teknik.

Për të trajnuar organizatën pranuese për shfrytëzim efikas të pajisjeve të vjetra dhe atyre të reja të dhuruara, një ekspert i JICA-s për O&M është planifikuar që të caktohet gjatë periudhës së projektit me 3 caktim detyra; në Tetor 2012, Prill 2013 dhe Tetor 2013.

Gjatë këtyre detyrave, eksperti ka kushtuar vëmendjen e tij në ngritjen e kapaiteteve për sektorin e mirëmbajtjes në KRM Ekoregjioni dhe KRM pastrimi.

b.2 Detyra e 1rë (13 Tetor deri 11 Nëntor 2012)

Eksperti përgjegjës për O&M e pajisjeve ka kryer studime mbi gjendjen aktuale të mirëmbajtjes së pajisjeve në KRM Ekoregjioni dhe ka përgatitur një varg rekomandimesh për të përmirsuar sistemin aktual të mirëmbajtjes dhe një database për shfrytëzimin e pajisjve gjatë periudhës së vizitës së pare.

Me 7 Nëntor 2012, janë bërë trajnime për përmirsimin e sistemit të operimit dhe mirëmbajtjes, përmirsimit të sistemit të menaxhimit të të dhënave dhe vlerësimit të bugjetit për prokurimin e pjesëve rezerve ku synim kanë qenë 8 puntorë të Ekoregjionit në të njëjtën kohë është bërë edhe vëerësimi i kapaciteteve të mekanikëve.

b.3 Detyra e 2të (13 Prill deri 12 Maj 2013)

Automjetet e grumbullimit të mbeturinave , pajisjet e mirëmbajtjes dhe pjeëst rezerve janë dhuruar përmes Grantit Ndihmës Japonez në Tetor 2012. Operimi i plotë i automjeteve ka filluar në Janar 2013. Gjatë vitit të dytë të projektit në Prill 2013, ekspertët kanë analizuar gjendjen e automjeteve pas përdorimit të tyre për 3 muaj përdorim dhe ka dhënë udhëzime se sit ë detektohen dhe riparohen prishjet primare.

Për më shumë, eksperti ka mbajtur seminare teknike dhe sesione të trajnimit praktik, duke udhëzuar menaxherin e pajisjeve dhe asistentët emenaxherit të pajisjeve se si ti regjistrojnë dhe ti shfrytëzojnë të dhënat mbi shfrytëzimin dhe mirëmbajtjen e automjetit. Sa i përket këtyre trajnimeve, janë përgatitur material trajnimi relevante dhe u janë ndarë mekanikëve dhe pjesëmarrëesve në trajnim. Gjatë përgatitjeve të materialeve, i është kushtuar vëmendje që ato material të mund të përdoren edhe pas trajnimit si udhëzues.

Tabela 3-28: Orari i trajnimit

Datë Koha Trajnimi Teorik Trajnimi praktik

Java e parë

2013/4/23 Mar 13:30-15:00 Njohuri themelore / Motori -

2013/4/24 Mër 13:30-15:00Shasia/Transmisioni / Frenat

-

2013/4/25 Enj 13:30-15:00 Sistemi elektrik -

2013/4/26 Pre 13:30-15:00 - Servisi periodik

Java e dytë

2013/4/29 Hën 13:30-15:00 Hidraulika -

2013/4/30 Mar 13:30-15:00 Hidraulika -

2013/5/2 Enj 13:30-15:00Pyetje të përgjithshme dhe përgjigje

Hidraulika/Gjetja e Problemit

2013/5/3 Pre 13:30-15:00 Testi i kuptueshmërisë -


3-72

Tabela 3-29: Materialet e trajnimit

Datë Përmbajtja e trajnimit Materiali i trajnimit

Dita 1rë Njohuri themelore/ Struktura e motorit Video për trajnim,kopja e manualit (9 faqe)

Dita 2të Shasia/Transmisioni / Frenat Video për trajnim,kopja e manualit (8 faqe)

Dita 3të Sistemi elektrik Kopja manualit (8 faqe)

Dita 4të Trajnimi praktik për inspektimin periodik Fleta kontrolluese e inspektimit periodik

Dita 5të Sistemi hidraulik Video për trajnim,kopja e manualit (7 faqe)

Dita 6të Sistemi elektrik hidraulik Kopja e manualit ShinMayëa (5 faqe)

Dita 7të Trajnimi praktik për hidraulikën/elektrikën -

Dita 8të Testi i kuptueshmërisë 13 pyetje, 6 faqe

b.4 Detyra e 3të (1 Tetor deri 9 Nëntor 2013 (prej 7 deri 16 Tetor, I angazhuar në inspektimin teknik të automjeteve të dhuruara nga granti))

Gjatë vizitës së 3 prej Tetorit 2013, eksperti ka kryer trajnime praktike për menaxhein e pajisjeve, mekanikët dhe vozitësit për të fuqizuar dhe përmirsuar sistemin e mirëmbajtjes së pajisjeve I cili ishtë krijuar gjatë vitit të parë dhe të dytë të Projektit.

b.4.1 Trajnimi për Menaxherin e Pajisjeve

Eksperti ka organizuar tri trajnime për menaxherin e pajisjeve, asistentet e menaxherit të pajisjeve dhe mekanikëve të rinj në sektorin e pajisjeve. Gjatë trajnimit, eksperti poashtu stafin menaxherial poashtu e ka trajnuar dhe u ka dhënë udhëzime në përgatitje e oplanit të bugjetit për prokurim të pjesëve rezervë për të siguruar një mirëmbajtje të lehtë.

Tabela 3-30: Orari I trajnimit për menaxherët e pajisjeve

Sesioni i Trajnimit Data/Koha Përmbajtja

1 Trajnimi i parë për menagjerët e sektroit për mirëmbajtjen e pajisjeve

Tetor 10, 2013 9:00－11:00

Udhëzime në përmirsimin e menagjimit të të dhënave të operimit (krijimi i një baze të të dhënave në Excel) Udhëzime në përmirsimin e menagjimit të bazës së të dhënave (krijimi i databases Access)

2 Trajnimi i dytë për menagjerët e sektorit për mirëmbajtjen e pajisjeve

Tetor 21, 2013

9:00－10:30

Udhëzime në përmirsimin e meangjimit të mirëmbajtjes së databazës (si të vlerësohet databaza Access)

3 Trajnimi i tretë për menagjerët e sektorit për mirëmbajtjen e pajisjeve

Tetor 28, 2013

10:00－11:30

Caktimi i kohës për ndrrimin e vajërave dhe pjesëve rezervë. Sqarimi se sit ë llogariten mekanikët

Materiali për trajnim 1．Të dhënat e operimit në fletën e punës excel

2．Fleta e punës Access për të dhënat e mirëmbajtjes

b.4.2 Trajnimi për mekanikët

Eksperti ka organizuar një seminar 2 ditor duke synuar menagjerët dhe mekanikët e mirëmbajtjes së pajisjeve në KRM Ekoregjion dhe KRM Pastrimi-Prishtinë. Në ditën e parë,


4-73

eksperti ka sqaruar llojet e defekteve që ndodhin në automjete të grumbullimit të mbeturinave të cilët janë në operim për më shumë se një muaj dhe si të riparohen ato. Eksperti ka sqaruar se si manuali i përdorimit për ISUZU mund të aplikohet. Në ditën e dytë, eksperti ka përdorur manualin dhe ka bërë një trajnim praktik në sistemin e frenimit duke përcjellur manualin dhe udhëzimet sa i përket ndrrimit të ferodava të frenave, modifikimin e frenave dhe sistemin e rrotave.

Tabela 3-31: Orari dhe materialet e përdorura

Trajnimi Data/Koha Përmbajtja 1 Trajnimi i mekanikëve

(ligjëratë) Tetor 24, 2013 13:00－15:00

Shkaqet e defekteve dhe mënyra për ti riparuar ato Modifikimi i frenave dhe friksionit

2 Trajnimi i mekanikëve (praktikë) Tetor 25, 2013 13:00－15:30

Këshilla për rregullimin e frenave

Materialet e trajnimit 1．Materiali i prezentimit në letër 2．Materialet sqaruese

b.4.3 Trajnimi për vozitës

Eksperti ka mbajtur tri sesione trajnimi për vozitësit ku pjesëmarrës kanë qenë 26 vozitës. Në të ardhmen priten të shfaqen defekte më të shumta pasiqë edhe operimi i automjeteve është në rritje, eksperti ka udhëzuar vozitësit se si të kryejnë inspektimin ditor në mënyrë të duhur dhe si të operojnë me sistemin e kompaktimit. Automjetet ekzistuese janë përdorur që tu sqaruar shkaqet e defekteve dhe mënyrat se si të riparohen ato. Eksperti ka përgatitur materialin e titulluar “Udhëzuesi i Vozitësit - Studimi i Problemit”, ku sqaron me fjalë dhe fotografi, shkaqet e defekteve të automjeteve të grumbullimit të mbeturinave dhe si të bëhet riparimi i tyre. Materialet u janë dorëzuar vozitësve.

Tabela 3-32: Orari i trajnimit për vozitësit

Trajnimi Data/Koha Përmbajtja

1 Trajnimi i parë për vozitësit (praktik) 16 vozitës (ditor) KRM Ekoregjioni

Tetor 30, 2013 7:00－8:00

Si të riparohen parregullsitë dhe defektet P&P

2 Trajnimi i dytë i vozitësve (praktik)

4 vozitës (ndrrimi i natës) të KRM Ekoregjioni.

Tetor 31, 2013

13:00－14:00

Si të riparohen parregullsitë dhe defektet

P&P

3 Trajnimi i tretë i vozitësve (praktik) 6 vozitës të 4 njësive

1 Nëntor, 2013

14:00－15:00

Si të riparohen parregullsitë dhe defektet

P&P

Materiali trajnues 1. Udhëzuesi i Vozitësit-studimi i rastit të problemit-

4 Administrimi i Projektit

4.1 Mbledhjet e Komisionit të Përbashkët koordinues (Takimet e KPK)

Takimet e KPK-së janë organizuar 8 herë që nga fillimi i projektiti deri në Qershor 2015. Datat e takimeve, vendi dhe çeshtjet e diskutuara janë përmbledhur si më poshtë.


4-74

Tabela 4-1: Përmbledhja e takimeve të KPK

Nr Datë Vendi Çeshtjet Shënim

1 12 Shtat, 2011 MMPH, Prishtinë

• Sqarimi i planit të punës, Diksutime

2 09 Shkurt, 2012 KeP, Prizren

• Progresi i projektit; Rezultati i studimit përmbajtësor; Korniza e planit master për MMN; Rishikimi i FPD0

3 28 Qer, 2012 KeP, Prizren

• Progresi i Projektit; Plani master për MMN (Drafti fillestar); Plani i Pilot Projekteve; Rishikimi I FPD1; Plani i punës për vitin e 2të

Çeshtjet e diskutuara: - Aktivitetet e Projektit; - Shkarkimi illegal në Zhur; - Deponia në Landovicë

4 28 Jan, 2013 KeP, Prizren

• Progresi i Projektit; Rishikimi i FPD2; Plani i operimit per vitin e 3te

5 21 Tet, 2013 MMPH, Prishtinë

• Rishikimi i FPD3

6 20 Shkurt, 2014 KeP, Prizren • Progresi i Projektit;

Rezultati i vleresimit perfundimtar

7 23 Korrik, 2014 KeP, Prizren • Progresi i Projektit;

Plan ii operimit per fazen e 2 te vitit te 3

8 17 Mars, 2015 KeP, Prizren

• Progresi i Projektit; Plani i operimit për gjysmën e dytë të fazës së dytë të vitit të 3të; Rishikimi i FPD4

Çeshtjet e diskutuara: - Aktivitetet e Projektit; - Gjendja aktuale në qytetin e Prizrenit; - Arkëtarët e KeP për taksën për mbeturina - Automjetet e grumbullimit

9 21 Korrik, 2015 MMPH, Prishtinë

• Raporti i kompletimit të Projektit;Pasqyra

4.2 Rishikimi i FPD

Përgjatë periudhës së implementimit të Projektit, FPD është rishikuar 4 herë. Përmbajtja e rishikimeve sqarohen në pjesët më poshtë

4.2.1 Rishikimi i FPD0

Gjendja aktuale e menagjimit të mbeturinave të Ngurta në Komunën e Prizrenit është mësuar përmes studimeve përmbajtësore dhe zhvillimit të analizave mbi rrjedhën e mbeturinave. MMN i Komunës së Prizrenit në të ardhmen tregohet në draft planin e parë për MMN. Përveq kësaj, është thelbësore përmbajtja e pilot projektit për të verfikuar praktibilitetin e masave të përmirsimit nga ana e sistemit teknik dhe institucional të propozuar në Planin e MMN.

Prandaj, Projekti ka rishikuar indikatorët dhe aktivitetet e FPD0 të bashkëngjitura në Shënimet e Diskutimeve (SHD) dhe është bërë FPD1.


4-75

a. Rishikimi i Treguesve

a.1 Qëllimi i përgjithshëm

Qëllimi i përgjithshëm Indikatori origjinal Ngritja e kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta në nivel komunal në Kosovë dhe me këtë edhe përmirsimin e çeshtjeve të menagjimit të mbeturinave në Kosovë.

Gjysma e komunave të Kosovës kanë draft planin regjional të menagjimit të mbeturinave të Ngurta.

a.1.1 Problemet e treguesve fillestar

Nuk ka strukturë regjionale administrative në Kosovë, kështu që menagjmenti regjional i mbeturinave të ngurta nuk ka një trup imlementues.

a.1.2 Treguesit e propozuar

Bazuar në problemet më lartë,propozohen indikatorët e mëposhtëm.

Qëllimi i Përgjithshëm Indikatori origjinal Ngritja e kapaciteteve për menagjimin e mbeturinave të Ngurta në nivel komunal në Kosovë dhe me këtë edhe përmirsimin e çeshtjeve të menagjimit të mbeturinave në Kosovë

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor ndan përvojat dhe rezultatet e fituara në Prizren.

Qeveria lokale ngrit zhvillimin e planit për MMN.

a.1.3 Mjetet e verifikimit

• Plani i MMN i komunave tjera

a.2 Qëllimi I Projektit

Qëllimi i projektit Indikatori Origjinal Fuqizimi i kapaciteteve të Komunës së Prizrenit për menagjimin e mbeturinave të Ngurta.

Plani komunal për menagjimin e mbeturinave të Ngurta hartohet nga zyrtarët e Komunës së Prizrenit dhe i njëjti miratohet.

a.2.1 Problemet e treguesit fillestar

Hartimi i Planit të MMN nuk provon se aftësia e menagjimit të mbeturinave është përmirsuar. Përveq kësaj, ajo që asambleja komunale është e gatshme të miratoj planin e MMN, nuk është një tregues për vlerësimin e ngritjes së kapaciteteve për menagjimin e mbeturinave.


Qëllimi i projektit Indikatori I Propozuar Fuqizimi i kapaciteteve të Komunës së Prizrenit për menagjimin e mbeturinave të Ngurta.

Stafi i menagjimit të mbeturinave performon në përputhshmëri me Planin e MMN.

Ankesat e qytetarëve sa i përket mbeturinave të Ngurta, pakësohen.


4-76


• Raporti i aktiviteteve i KeP raportuar në Raportin e Progresit

• Të dhënat nga ankesat e qytetarëve

a.3 Rezultatet

Rezultati Indikatori Origjinal 1. Analizimi i gjendjes aktuale dhe problemet

në menagjimin e mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

Raporti që përmbledh gjendjen aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të Ngurta në Komunën e Prizrenit shkëmbehet mes palëve të interesuara.

2. Pregatitja e draft planit të menagjimit të mbeturinave të Ngurta dhe pilot aktivitetet në Komunën e Prizrenit.

Bëhet drafti i planit të menagjimit dhe plani i pilot projekteve në Komunën e Prizrenit.

3. Konfirmimi i fizibilitetit të planit të menagjimit të mbeturinave.

Fizibiliteti i planit të menagjimit ë mbeturinave dhe rekomandimet për planin në nivel kombëtar,pregatitet në një dokument.

4. Përmirsimi i vetëdijësimit publik në menagjimin e mbeturinave në Prizren.

Rritet numri i qytetarëve të cilët e kuptojnë menagjimin e mbeturinave.

a.3.1 Problemet e treguesve fillestar

Rezultati 1: Pregatitja e raportit që përmbledh gjendjen aktuale dhe problemet duhet të jetë i pavarur.Është një çeshtje tjetër ndarja e raportit mes palëve të interesuara.

Rezultati 2: Materializimi i aktiviteteve të pilot projektit nuk provon se plani(drafti) i MMN është hartuar.

Rezultati 3: Konfirmimi i fizibilitetit të Planit të MMN duhet ti verifikohet praktibiliteti i sistemit të propozuar në planin e MMN përmes aktiviteteve të kryera në Pilot projekt. Prandaj,Plani i MMN nuk përfshin rekomandimet për planin e nivelit kombëtar.

Rezultati 4: Është jashtëzakonisht vështirë të gjykohet nëse qytetarët e kanë kuptuar MMN.


Rezultati Indikatori i Propozuar 1. Analizimi i gjendjes aktuale dhe problemet

në menagjimin e mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave përmblidhen në raport.

2. Pregatitja e draft planit të menagjimit të mbeturinave të Ngurta dhe pilot aktivitetet në Komunën e Prizrenit.

Caktohen synimet afat mesme dhe afatgjate për menagjimin e mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

Hartohet strategjia, plani implementimit dhe plani financiar për të arritur synimet.

Planet e pilot aktiviteteve materializohen.


4-77

Rezultati Indikatori i Propozuar 3. Konfirmimi i fizibilitetit të planit të

menagjimit të mbeturinave. Verifikohet teknikisht fizibiliteti i propozuar

sistemit të grumbullimit të mbeturinave në planin e menagjimit të mbeturinave.

Verifikohet financiarisht fizibiliteti i propozuar në planin e menagjimit të mbeturinave.

4. Përmirsimi i vetëdijësimit publik në menagjimin e mbeturinave në Prizren.

Pakësohet sasia e mbeturinave e hequr nga pikat ilegale.

Shpërndahet rregulla e shkarkimit dhe aktivitetet e grumbullimit të mbeturinave kryhen në mënyrë më efikase.


Rezultati 1: Raporti i studimeve përmbajtësore

Rezultati 2: Draft Plani për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta

Plani i Pilot Projektit

Rezultati 3: Vlerësimi i sistemit teknik dhe financiar i pilot projektit të përfshihet në Raportin e Progresit

Rezultati 4: Të dhënat e sasisë së mbeturinave të hequra nga pikat ilegale të kryera nga Kompania Publike Ekoregjioni (të dhënat nga peshorja e deponisë së Landovicës dhe numri i kamionëve të dërguar për heqjen e pikave ilegale nga kompania Publike Ekoregjioni)

Raporti I studimit të Kohës dhe Lëvizjes.

b. Rishikimi i aktiviteteve

Duke iu përshtatur planit të punës të aprovuar nga takimi i parë i KPK-së dhe pilot projektet e propozuara, propozohen rishikimet e mëposhtme të aktiviteteve në FPD.

FPD0 FPD1

1.1 Të shqyrtohet korniza aktuale administrative për menagjimin e mbetjeve të ngurta në nivel kombëtar dhe komunal.

1.2 Të kryhet një studim bazë në gjithë

sistemin e menagjimit të mbeturinave të ngurta

1.3 Të analizohen të dhënat e mbledhura dhe informatat për hartimin e një plani të mundshëm për përmirsim

1-1 Të kryhet studimi përmbajtësor 1-1-1 Të përcillet administrimi aktual i

menagjimit të mbeturinave 1-1-2 Të implementohen studimet

përmbajtësore 1-2 Të vërtetohet rrjedha e mbeturinave 1-3 Të identifikohen ceshtjet përmes

rrjedhës së mbeturinave

2.1 Të zgjidhen zonat për pilot projekte 2.2 Të bëhet draft plan për menagjimin e

mbeturinave të ngurta për pilot zonat,bazuar në të dhënat e analizuara..

2-1 Të hartohet korniza e punës së draft planit të MMN

2-2 Të hartohet draft plani i MMN 2-3 Të planifikohen pilot projektet 2-4 Të zgjidhen vendet e pilot projekteve 2-5 Të pregatitet plani i pilot projektit


4-78

FPD0 FPD1 3.1 Të implementohet plani i lartëpërmendur i

menagjimit të mbeturinave në pilot zonat e zgjedhura.

3.2 Të mbahet një mori e seminareve dhe punëtorive për të ndarë ato që janë mësuar gjatë aktiviteteve të pilot projekteve, si përgatitje për draftimin e planit kombëtar për menagjimin e mbeturinave të ngurta

3-1 Të implementohen pilot projektet dhe të monitorohet progresi i tyre

3-2 Të hartohet Plani i draftit final të MMN

bazuar në rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen seri të seminareve për të

shkëmbyer njohuritë e mësuara përmes hartimit të planit të MMN me komunat tjera.

4.1 Të kryhen veprimtari sensibilizuese me komunitetin lokal

4.2 Të kryhen veprimtari sensibilizuese në

nivel komunal 4.3 Të planifikohen veprimtari sensibilizuese

për nivel kombëtar

4-1 Të pregatiten planet e aktiviteteve për ngritjen e vetëdijës së komunitetit mbi mjedisin

4-2 Të pregatiten programe vetëdijësimi për komunitetin

4-3 Të implementohen përmirsimet bazuar në vetëdijësim të komunitetit

4-4 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënësit

4-5 Të planifikohen evente në ngritjen e vetëdijës në nivel kombëtar

5-1 Të bëhet monitorimi i vëllimit të deponisë dhe kualiteti i ujit

5-2 Të përmirsohet Menagjimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve


a. Problemet për tu zgjidhur në FPD1

FPD0, që është arritur marrëveshja mes Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit hapësinor dhe JICA-s para se të fillojë Projekti, është amandamentuar dhe aprovuar si FPD1 në takimin e tretë të KPK-së të mbajtur me 28 Qershor 2012. Aktivitetet për vitin e dytë janë planifikuar konform me FPD1 dhe janë implementuar. Progresi i këtyre aktiviteteve është përmendur më lartë.

Qëllimi i përgjithshëm dhe qëllimi i Projektit është i dizajnuar që sistemi i menagjimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit të jetë një model dhe pastaj të zgjerohet edhe në komunat tjera të Kosovës.

Në vitin e dytë, janë implementuar pilot projektet për përmirsimin e sistemit të grumbullimit të mbeturinave dhe ngritja e vetëdijësimit publik. Veq kësaj, janë kryer punët pregatitore për arannzhimet institucionale për implementimin e planit të menagjimit të mbeturinave të ngurta bazuar në ligjin e ri që ka hyrë në fuqi. Përmes këtzre aktiviteteve, është bërë e ditur se kapaciteti i menagjimit në Komunën e Prizrenit si përgjegjëse për menagjimin e tërësishëm të mbeturinave dhe KRM Ekoregjioni si ofrues i shërbimit duhet të fuqizohen më shumë.


4-79

Qëllimi i përgjithshëm Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë.

Qëllimi i Projektit Do të fuqizohet kapaciteti i menagjimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

Përmbledhja e Përshkruar Treguesit Objektiv të Verifikueshëm

Mjetet e Verifikimit

Rezultati 1. Gjendja aktuale dhe

problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta, janë analizuar.

Gjendja aktuale dhe problemet

ne menagjimin e mbeturinave të Ngurta përmblidhen në raport.

Kompletuar

2. Draft plani i menagjimit të mbeturinave dhe pilot aktivitetet në komunën e Prizrenit, janë përgatitur.




Kompletuar

3. Eshtë konfirmuar fizibiliteti i planit të menagjimit të mbeturinave të ngurta.

Verifikohet teknikisht fizibiliteti i propozuar sistemit të grumbullimit të mbeturinave në planin e menagjimit të mbeturinave.


Ekzekutimi i aranzhimeve institucionale është i nevojshëm për Komunën e Prizrenit për të realizuar planin e menagjimit të mbeturinave por Komuna nuk mund ta bëjë vetë.

Duket e vështirë për KRM Ekoregjioni të zgjerojë sistemin për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave, fizibilitetin e konfirmuar përmes PP për zonat tjera të shërbimit nga ana e tyre.

4. Përmirsimi i vetëdijes publike mbi menagjimin e mebturinave të ngurta në Prizren

Pakësohet sasia e mbeturinave e hequr nga pikat ilegale.

Shpërndahet rregulla e shkarkimit dhe aktivitetet e grumbullimit të mbeturinave kryhen në mënyrë më efikase.

Bashkëpunimi mes Komunës dhe ofruesit të shërbimeve është mëse i nevojshëm në mënyrë që të shpërndahen rregullat e shkarkimit në tërë zonën komunale, sidoqoftë, edhe Komuna e ka të pamjaftueshëm përgjigjen në këtë çeshtje.

Është e pamjaftueshme përvoja e Ekoregjionit që të shpërndajë rregullat e shkarkimit në bashkëpunim me Komunën.

Në përmbledhje të këtyre çeshtjeve, edhe pse Komuna bënë menagjimin e mbeturinave bazuar në plan dhe KRM Ekoregjioni bënë planifikimin dhe operimin e duhur në sistemin e grumbullimit të mbeturinave, përvoja e tyre dhe mundësitë janë ende të pamjaftueshme për të performuar në tërë zonën komunale.

Bazuar në konkluzionet e vlerësimit të operimit nga 8 Shkurti deri 15 Shkurt 2013, aktivitetet e nevojshme për tiu qasur këtyre probleme në vitin e fundit të projektit ishin marrë në konsideratë dhe JET ka propozuar modifikimin e FPD1 si më poshtë.


4-80

b. Amandamentet e propozuara të PDM1

Fuqizimi i praktibilitetit të KeP, KRM Ekoregjioni dhe krijimi i një sistemi të menagjimit të mbeturinave me pjesëmarrje publike, i cili propozohet me tri aktiviteti shtesë në vitin e tretë të Projektit.

Aktivitetet Amandamentimi i Propozuar 3-1 Të implementohen pilot projektet dhe të

monitorohet progresi i tyre 3-2 Të hartohet drafti final i MMN bazuar në

rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen seri seminaresh për të ndarë

mësimet e fituara përmes hartimit të planit të MMN me Komunat tjera.

3-1 Njëjtë si në të majtë. 3-2 Njëjtë si në të majtë. 3-3 Njëjtë si në të majtë. 3-4 Përkrahje KeP për aranzhimet

institucionale (Shtesë) 3-5 Udhëzime për përmirsimin operacional të

shërbimit të grumbullimit të mbeturinave për KRM Ekoregjioni (Shtesë)

4-1 Të pregatitet plani i aktiviteteve për ngritjen e vetëdijësimit në komunitet mbi mjedisin

4-2 Të pregatitet programi i vetëdijësimit në komunitet,

4-3 Të implementohet përmirsimi i vetëdijësimit bazuar në komunitet

4-4 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënësit

4-5 Të planifikohen ngjarje për ngritjen e vetëdijësimit në nivel kombëtar

4-1 Njëjtë si në të majtë. 4-2 Njëjtë si në të majtë. 4-3 Njëjtë si në të majtë. 4-4 Njëjtë si në të majtë. 4-5 Njëjtë si në të majtë. 4-6 Përkrahje për shpërndarjen e rregullave

të shkarkimit në tërë zonën komunale (Shtesë)


Janë shtuar disa aktivitetet në dy vitet e fundit, the lidhja mes atyre aktivitetete dhe qëllimi i projektit janë bërë më të komplikuara. Duke marrë në konsideratë vlerësimin përfundimtar të projektit për tu bërë në Shkurt 2014, është e nevojshme të ri-organizohet lidhja mes aktiviteteve të kryera, rezultateve të pritura dhe qëllimit të projektit.

a. Çka do të thotë “fuqizimi I kapaciteteve komunale për MMN”?

Domethënja e fuqizimit të Komunës së Prizrenit në MMN është: (1) Përgatitja e sistemit Institucional dhe organizativ për MMN; (2) Fuqizimi i mjaftueshëm i kapaciteteve për menagjimin dhe deponimin (trajtimi) e mbeturinave të Ngurta për të materializuar planin e MMN; (3) Burimet e të hyrave të sigurohen qëndrueshëm për të implementuar planin e MMN; dhe (4) Ngritjen e vetëdijësimit public në MMN.

Nga katër këndvështrimet si më lartë, treguesit për të vlerësuar nëse janë ngritur kapacitetet janë përmbledhur si më poshtë.

a.1 Fuqizimi i sistemit institucional dhe organizimi I menaxhimit të mbeturinave

Institucionale

Plani Master është hartuar conform ligjit mbi mbeturinat dhe aprovuar nga Asambleja komunale.

Rregullorja komunale është hartuar conform ligjit mbi mbeturinat dhe është aprovuar nga Asambleja Komunale.

Plani pesë vjeqar për MMN për KeP është hartuar konform ligjit mbi mbeturinat


4-81

dhe është aprovuar nga Asambleja Komunale.

Organizimi

KeP krijon Sektorin e Menagjimit të Mbeturinave bazuar në rregulloren komunale.

Asambleja Komunale ka parasysh se fuqizimi i sektorit të menagjimit të mbeturinave është i domosdoshëm për të realizuar planin pesë vjeqar të MMN.

a.2 Kapacitetet për menaxhimin e mbeturinave dhe trajtimit për realizimin e planit janë fuqizuar

Menaxhimi I mbeturinave të Ngurta

Kuantitativisht është mësuar gjendja aktuale e mbeturinave të Ngurta në Prizren.

Është përgatitur plani i pilot projekteve për të verifikuar fizibilitetin e planit të MMN.

Stafi I sektorit të menagjimit të mbeturinave do të jetë në gjendje të menagjoj mbeturinat si duhet.

⁃ Menagjimi i bugjetit (vlerësimi bugjetor, kërkesa bugjetore, Menagjimi i të hyrave nga taksa, etj.)

⁃ Mbikqyrja e kontraktimit (Përzgjedhja e ofruesve të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave, Menagjimi I kontratave, vlerësimi, pagesa , etj.)

⁃ Edukimi Publik

⁃ Menagjimi i të dhënave nga mbeturinat (parashikimi i gjenerimit të mbeturinave, sasia e deponuar e mbeturinave, etj.)

⁃ Planifikimi (Plani i implementimit (çdo Shtator), Plani master për MMN)

⁃ Marrja me ankesat

Deponimi i mbeturinave të Ngurta (trajtimi)

KRM Ekoregjioni dhe kompanitë private të kenë kapacitete të mjaftueshme për të grumbulluar mbeturinat në tërë zonën komunale (79% dhe 21% respektivisht sipas popullsisë).

KRM Ekoregjioni të jetë në gjendje të operojë me mbeturinat e grumbulluara nga biznesi ashtu si duhet me pajisjet e dhuruara.

⁃ Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave.

⁃ Grumbullimi i mbeturinave bëhet me efikasitet me prezentimin e sistemit të grumbullimit me këmbanë.

⁃ Krijimi i një sistemi të shëndoshë operimi.

a.3 Sigurimi I fondit të qëndrueshëm për implementimin e planit

KeP përpiqet të sigurojë bugjetin e qëndrueshëm për implementimin e planit të MMN.

Asambleja komunale e diskuton prezentimin e taksës për mbeturina bazuarnë rregulloren komunale e cila është aprovuar nga Asambleja komunale.


4-82

Kostoja e nevojshme për të implementuar planin pesë vjeqar për menagjimin e mbeturinave të Ngurta njihet nga palët e interesuara në Komunën e Prizrenit.

Bazuar në planin pesë vjeqar të MMN, sigurohet bugjeti për menagjimin e mbeturinave në 2014.

a.4 Ngritja e vetëdijësimit për MMN

Shpërndahen rregullat e shkarkimit të mbeturinave.

Shpërndahen komposterët shtëpiak në funksion si një mjet edukativ.

b. FPD3 e propozuar

Treguesit e qëllimit të projektit, rezultatet e përmendura më lartë janë propozuar të aplikohen në FPD.

b.1 Treguesit e qëllimit të Projektit

Deri në fund të projektit Komuna e Prizrenit bëhet në gjendje të sigurojë fondet e qëndrueshme për të implementuar planin pesë vjeqar.

Deri në fund të projektit të jenë në gjendje të ndajnë përvojat dhe njohuritë e fituara gjatë projektit me komunat tjera.

b.2 Treguesit e rezultateve

Rezultati 1:

Gjendja aktuale dhe problemet me mbeturinat e Ngurta përmblidhen në raport.

Rezultati 2:

Draft plani master për menagjimin e mbeturinave të Ngurta për Komunën e prizrenit hartohet conform ligjit mbi mbeturinat.

Draft plani pesë vjeqar i menagjimit të mbeturinave të Ngurta për Komunln e prizrenit i dorëzohet asamblesë komunale.

Draft rregullorja komunale për menagjimin e mbeturinave është dorëzuar te asambleja komunale.

Përgatitja e planit të pilot projektit.

Rezultati 3:

Komuna e Prizrenit cakton prioritetet dhe fuqizon organizimin bazuar në draft rregulloren dhe planin pesë vjeqar të menagjimin e mbeturinave të ngurta.

Komuna e Prizrenit menagjon ashtu si duhet mbeturinat e ngurta. Fuqizimi i kapacitetit operativ (grumbullimi & transportimi, mirëmbajtja e pajisjeve)

për trajtimin e mbeturinave të ngurta nga KRM Ekoregjioni. Mundësia e arritjes 100% (popullsisë) shkalla e grumbullimit të mbeturinave në 2014

do të konfirmohet përmes implementimit të pilot projekteve. Komuna e Prizrenit merr masa bugjetore të nevojshme për aktivitetet e menagjimit të


4-83

mbeturinave në 2014.

Rezultati 4:

Shpërndarja e rregullave të shkarkimit të mbeturinave. Shpërndarja e komposterëve shtëpiak.

c. FPD3

FPD e propozuar bazuar në treguesit e sipër përmendur është diskutuar zyrtarisht në takimin e pestë të KK dhe aprovuar si FPD3 (shih Shtojcë).


Është konfirmuar se rezultatet e pritura që nga fillimi janë arritur bazuar në rezultatin e vlerësimit përfundimtar të Projektit të kryer nga JICA dhe Pala Kosovare nda data 4 deri me 21 Shkurt 2014 dhe është e përmbledhur mëë poshtë.

Rezultati 1: Rezultati 1 është arritur.

Rezultati 2: Rezultati 2 duket të jetë i arritshëm.



Në anën tjetër, është dhënë komenti si më poshtë për qëllimin e projektit “Fuqizimi i kapaciteteve të Komunës së Prizrenit në menaxhimin e mbeturinave të ngurta.”

Arritja e qellimit të projektit varet nga ajo nëse KeP me sukses implementon punln e mbetur, siq është kompletimi i transformimit të burimeve financiare të MMN e cila do të grumbullohej në një formë tjetër të re si taksa për mbeturina,etj. Ekipi vlerëësues beson se KeP nuk do të dështojë të bëjë atë, duke marrë parasysh edhe përpjekjet e gjertanishme. Sidoqoftë, KeP duhet të marr iniciativa të vazhdoj përpjekjet, pasiqë kjo është përvoja e pare për stafin e vet që të ballafaqohet me një sistem të MMN I cili ësjtë krijuar gjatë implementimit të Projektit.

Duhet të konfirmohet se KeP është përgjegjëse për implementimin e aktiviteteve të veta të MMN gjatë periudhës transitore1,si më poshtë:

(1) Të ngris shkallën e inkasimit të taksës për mbeturina;

(2) Të diskutoj dhe koordinoj kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave sipas ligjeve dhe rregulloreve;

(3) Të përgatitet për procedurat e kontraktimit të grumbullimit të mbeturinave:

(4) Të monitoroj grumbullimin e taksës për mbeturina dhe procesin financiar sa i përket MMN;

(5) Të raportoj mbi bugjetin dhe rezultatin e e MMN;

(6) Të qartësoj detajet mbi nevojat bugjetore të MMN;dhe

(7) Të implementoj aktivitetet e inkurajimit të qytetarëve për të paguar taksën për mbeturina.

KeP ka përgatitur FPD4 përfshirë aktivitetet shtesë të nevojshme për arritjen e qëllimit conform komentit të lartëpërmendur. FPD4 është diskutuar në takimin e KPK 6 të mbajtur me 20 Shkurt 2014 dhe ka konkluduar se është i duhuri. Prandaj, pala Kosovare ka kërkuar nga JICA të vazhdoj me Projektin bazuar në ato konkluza.


4-84


Sa i përket prezantimit të taksës për mbeturina në Janar 2015, treguesi I Rezultatit-5, I cili nuk është përcaktuar në FPD3, ishte vendosur përmes konsultimeve me partnerët e KeP me 17 Mars 2015.

Shkalla e përgjithshme e taksës për mbeturina do të arrij 40% të kosots së kontraktimit të shërbimit të grumbullimit.

Konform me atë më lartë, FPD4 është amandamentuar në FPD5.

4.3 Trajnimi i Partnerëve

Para implementimit të trajnimit të partnerëve (trajnimi i partnerëve), JET ka përgatitur një plan pjesëmarrjeje për secilin vit në konsultime me organizatat partnere. Përmbledhja e planit është si më poshtë:

Viti i 1rë : Sa i përket pajisjeve të dhunuara përmes grantit ndihmës Japonez, pjesëmarrësit janë zgjedhur nga ndërmarrjet publike (KRM Ekoregjioni dhe KRM Pastrimi) ku edhe janë dhënë pajisjet e dhuruara.

Viti i 2të : Me qëllim të fuqizimit të sistemit të MMN bazuar në planin master për MMN (draft), pjesëmarrësit janë zgjedhur kryesisht nga KeP dhe Njësia Prizren nga KRM Ekoregjioni.

Viti i 3të : Bazuar në nevojën e ndarjes së përvojave në zona tjera, pjesëmarrësit janë zgjedhur edhe nga Komunat tjera të regjionit të Prizrenit.

Tabela 4-2: Plani i pjesëmarrësve të trajnimit të partnerëve

Emri i Organizatës Nr Pozita Viti i

1rë Viti i

2të Viti i

3të

[Komuna e Prizrenit]

1 Drejtor I Shërbimeve Publike ○ 2 Koordinator ○

3 Bashkëpuntor Profesional -Arkitekt

○

4 Bashkëpuntor Profesional -Arkitekt

○

5 Inspektor mjedisor ○ 6 Inspektor mjedisor ○ 7 Staf I Sektorit për MMN ○ 8 Staf I sketorit për MMN ○

[Ekoregjioni] Prizren

1 Shefi ekzekutiv ○ 2 Menagjeri I operatives regjionale ○ ○ 3 Shefi I Njësisë Prizren ○ 4 Shefi I financave ○ 5 Kryemekaniku ○ 6 Mekaniku ○

Suhareka 1 Zyrtari përgjegjës për MMN 2 Ekoregjioni ○

Rahovec 1 Shefi I njësisë ○ 2 Ekoregjioni ○

Malisheva 1 Shefi I njësisë ○ 2 Ekoregjioni ○


4-85

Emri i Organizatës Nr Pozita Viti i

1rë Viti i

2të Viti i

3të

Dragash 1 Shefi I njësisë ○ 2 Ekoregjioni ○

komunë tjetër 1 Drejtoria e Sh.Publike, Prishtinë ○ 2 Drejtoria e Sh.Publike, Ferizaj ○ 3 Drejtoria e Sh.Publike Peja ○

[Pastrimi] Pristina 1 Menagjeri I Operativës ○

[Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor]

1 Drejtori ○ 2 Drejtori I dept.për mbeturina ○ 3 Shefi I departamentit mjedisor ○

4 Divizioni për mbeturina ○

30 10 10 10

4.3.1 Trajnimi i partnerëve në vitin e 1rë

a. Qëllimi i trajnimit

Qëllimi është për ta kuptuar sistemin e menagjimit të mbeturinave si “ shkarkimi,grumbullimi, transportimi,djegja,deponimi final, grumbullimi i burimeve,edukimi mjedisor dhe vetëdijësimi” përmes ligjëratave dhe visitat dhe menagjimin Japonez të mbeturinave.

b. Përmbajtja e trajnimit

b.1 Periudha e trajnimit

Prej 16 Maj,2012 deri 26 maj 2012 (Nisja: 27 Maj).

b.2 Grupi për trajnim

Tabela 4-3: Lista e Pjesëmarrësve

Emri Gjinia Mosha Pozita

1 Udhëheqësi Ramadan Tafallari M 60 Komuna e Prizrenit

Koordinator për Mbrojtje të Mjedisit

2 Zv/Udhëheqësi Enver Tahiri M 54

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor

Zv.Drejtor I dept. për Mjedis

3 Antarë Galip Belallari M 47 Komuna e Prizrenit

Inspektor mjedisor

4 Antarë Shaban Veseli M 55 Ekoregjioni

Menagjeri regjional I operativës

5 Antarë Berat Xhoxhaj M 27 Ekoregjioni

Përgjegjës për pajisjet


4-86

Emri Gjinia Mosha Pozita

6 Antarë Tahir Kolgeci M 55 Ekoregjioni

Drejtor Suhareka

7 Antarë Gani Raba M 58 Ekoregjioni

Drejtor Rahovec

8 Antarë Vllaznim Kryeziu M 45 Ekoregjioni

Drejtor Malisheva

9 Antarë Salih Shala M 53 Ekoregjioni

Drejtor Dragash

10 Antarl Feim Salihu M 50 Pastrimi

Drejtor Ekzekutiv

b.3 Orari dhe përmbajtja e trajnimit

Tabela 4-4: Orari I trajnimit

Date AM PM Place Akomodimi

Maj 14 M Fluturimi Vienna

Maj 15 T Fluturimi

Maj 16 Ë Arritja Nagoya JICA brifing JICA Nagoya

Maj 17 T JICA orientim 1 JICA/Ogaki Nagoya

Maj 18 F 2 3 Ogaki Nagoya

Maj 19 S 4 Off Ogaki Nagoya

Maj 20 S Off Nagoya

Maj 21 M 5 6 Ogaki Nagoya

Maj 22 T 7 8 Ogaki Ogaki

Maj 23 Ë 9 10 Ogaki Ogaki

Maj 24 T 11, 12 Prezentimi I rezultatit të

trajnimit

Ogaki /JICA Nagoya

Maj 25 F Ceremonia e

dorëzimit të certifikatave

－ JICA Nagoya

Maj 26 S Off Nagoya

Maj 27 S Nisja nga Japan

Tabela 4-5: Përmbajtja e trajnimit

Pika Përmbajtja

1. Vizita në premisat e prodhimit të peletit të drurit dhe premisat e rigjenerimit të mbetjeve nga vaji

Shfrytëzimi efikas I resurseve të pyllit Konvertimi I mbetjeve të vajit në naftë

2. Ligjëratë mbi menagjimin e mbeturinave në Japoni

Historia e Menagjimit të mbeturinave në Japoni Çka janë mbeturinat

Ligji Japonez mbi mbeturinat


4-87

Pika Përmbajtja

3. Ligjëratë mbi planin master të mbeturinave në Ogaki

Master plani për trajtimin e mbeturinave

4. Vizita e aktiviteteve qytetare në Ogaki

Veprimet mjedisore të shoqërisë qytetare Si ndihmon Ogaki Kompostimi duke përdorur kuti kartoni

5. Ligjeratë mbi shkarkimin e mbeturinave në Ogaki

Pasqyra e shkarkimit të mbeturinave në Ogaki Historia e arritjes deri në sistemin aktual

Grumbullimi I ndarë, reciklimi

6. Vizita e premisave për trajtimin

e ndërmjetëm

Trajtimi i ndërmjetëm

7. Vizita e premisave të shkarkimit të mbetjeve me përmasa të mëdha

Mekanizmi i sindikatës Roli I qeverisë lokale Shkarkimi i mbeturinave me përmasa të mëdha

8. Vizita e premisave të furrave të djegjes nga sindikata

Mekanizmi i sindikatës Roli i qeverisë lokale

Djegja me gasifikim në furrat e shkrirjes me temperatura të larta

9. Vizita në fabrikën e reciklimit

të gjamit

Fabrika e ndarjes së gjamit

Fabrika e reciklimit të gjamit

10. Vizita në fabrikën për

reciklimin e plastikës

Fabrika e ndarjes së plastikës

Fabrika e reciklimit të plastikës

11. Vizita e deponisë në Ogaki Operimi i deponisë

12. Vizita në reciklimin plaza Ekspozitë dhe shitje e produkteve nga reciklimi

b.4 Foto nga trajnimi

Vizita e prodhimit të peletit të drurit Visitë kortuazie te kryetari i Komunës Ogaki


4-88

Visitë kortuazie te kryetari i Komunës Ogaki Ligjeratë mbi menagjimin e mbeturinave në

Japoni

Vizita në aktivitetet qytetare në Ogaki Foto e përbashkët me puntorët e grumbullimit të

Ogaki

Vizita në qendrën e reciklimit (ndarja e

plastikës)

Vizita në qendrën e pastër (Qendra e kontrollit)

Vizita te bazeni me ujë të nxehtë duke përdorur

nxehtësin e djegjeve të mbeturinave

Shishet e grumbulluar ndarasi


4-89

Vizita në deponi Pikë e mbeturinave në Ogaki

Ceremonia e pranimit të certifikatave Foto e përbashkët pas trajnimit

4.3.2 Trajnimi i partnerëve në vitin e dytë


Qëllimi është për ta kuptuar sistemin e menagjimit të mbeturinave si “shkarkimi,grumbullimi, transportimi, djegja, deponimi final, grumbullimi i burimeve, edukimi mjedisor dhe vetëdijësimi” përmes ligjëratave dhe visitat dhe menagjimin Japonez të mbeturinave.


b.1 Periudha e trajnimit

Prej 15 Maj, 2012 deri 24 Maj, 2012 (Nisja: 26 Maj)


Tabela 4-6: Lista e pjesëmarrësve

Emri I të nominuarve Pozita

1 Udhëheqës Hasan HASANI (Zt) Drejtori i Drejtorisë së Shërbimeve

Publike, Komuna e Prizrenit

2 Zv/Udhëheqës Nezakete HAKAJ (Znj)

Kryesuese e Divizionit për Mbrojtje të

Mjedisit, Departamenti i mbrojtjes së mjedisit, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit

Hapsinor


4-90

Emri I të nominuarve Pozita

3 Antarë Ibrahim BALAJ (Zt)

Shef për Mbeturinat Komunale & Sektori i

deponisë Divizioni për mbeturina dhe menagjment të kemikateve,

Departamenti i mbrojtjes së mjedisit, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor

4 Antarë Muhamet BAJRAMI (Zt)

Shef i sektorit të menagjimit të mbeturinave

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Prizrenit

5 Antarë Laura SUKA (Znj)

Bashkëpuntore profesionale për arkitekturë Drejtoria e Shërbimeve Publike,

Komuna e Prizrenit

6 Antarë Bajram BERISHA (Zt)

Inspektor Mjedisor,

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Prizrenit

7 Antarë Nehat BASHA (Zt) Drejtori Ekzekutiv KRM Ekoregjioni

8 Antarë Ramush RUSHITI (Zt) Menagjeri I Operimit, Njësia Prizren KRM Ekoregjioni

9 Antarë Avni CENA (Zt) Menagjeri financiar KRM Ekoregjioni

10 Antarë Zikri RIZANAJ (Zt) Shefi I mekanikëve, KRM Ekoregjioni

b.3 Orari dhe përmbajtja e trajnimit


Date AM PM Place Akomodimi

Maj 12 S Fluturimi Vienna

Maj 13 M Marrja e vizes ne Vjene Vienna

Maj 14 T Fluturimi

Maj 15 Ë Arritja Nagoya JICA brifing JICA Nagoya

Maj 16 T JICA orientimi, (Program 1)

(Program 2) JICA/ Ogaki Nagoya

Maj 17 F (Program 3) (Program 4) Ogaki Nagoya

Maj 18 S Pushim Nagoya

Maj 19 S Pushim Nagoya

Maj 20 M (Program 2/5) (Program 6/7) Ogaki Nagoya

Maj 21 T (Program 8) (Program 9) Ogaki Nagoya

Maj 22 Ë (Program 10) (Program 11) Ogaki Nagoya

Maj 23 T (Program 12) (Program 13) Ogaki Nagoya

Maj 24 F Prezentimi i

rezultatit të trajnimit

Pushim

JICA Nagoya


4-91

Ceremonia e dorëzimit të certifikatave

Maj 25 S pushim Nagoya

Maj 26 S Nisja nga Japonia


Pikat Përmbajtja

1. Ligjëratë mbi menagjimin e

mbeturinave në Japoni

Historia Japoneze e menagjimit të mbeturinave

Çka janë mbeturinat

2. Ligjëratë mbi deponimin e

mbeturinave në Ogaki

Pasqyra e shkarkimit të mbeturinave në Ogaki

Historia e sistemit dhe ajo deri më sot Grumbullimi i ndarë,grumbullimi,reciklimi

3. Ligjëratë mbi planin master të Ogakit

Plani Master për trajtimin e mbeturinave

4. Vizita e aktiviteteve qytetarë në Ogaki

Aktivitetet mjedisore reale të qytetarëve Si e ndihmojnë Ogakin Bërja e kompostit me kuti kartoni

5. Vizitë kurtoazie të Kryetari i Ogakit Përshëndetja,shkëmbimi i dhuratave,Foto seremoniale

6. Vizita në premisat e trajtimit të ndërmjetëm të Ogakit

Trajtimi i ndërmjetëm

7. Vizita e deponisë finale të Ogakit Operimi i deponisë

8. Vizita e fabrikës për reciklimin e plastikës

Fabrika e ndarjes së plastikës Fabrika e reciklimit të plastikës

9. Vizita e fabrikës për reciklimin e gjamit

Fabrika e ndarjes së gjamave Fabrika e reciklimit të gjamit

10. Vizita e premisave për deponimin e mbeturinave me përmasa të mëdha

Mekanizmi i sindikatës Roli i qeverisë lokale Shkarkimi i mbetjeve me përmasa të mëdha

11. Vizita në spitalin komunal të Ogakit Menagjimi dhe shkarkimi i mbetjeve mjekësore

12. Ligjëratë mbi përmbajtjesn e menagjimit të mbetjeve industriale

Përmbajtja e menagjimit të mbetjeve industrial në Gifu

13. Vizita e fabrikës së reciklimit të betonit dhe asfaltit

Fabrika e reciklimit të betonit dhe asfaltit


4-92

b.4 Foto nga trajnimi

Ligjëratë për menagjimin e mbeturinave në Japoni

Vizitë kurtoazie te Kryetari i Ogakit

Vizitë kurtoazie te Kryetari Ogakit Ligjëratë mbi deponinë e Ogakit

Vizita e aktiviteteve qytetare të Ogakit Vizita e fabrikës së reciklimit të plastikës


4-93

Vizita e qendrës së reciklimit

(ndarja e plastikës)

Vizita në spitalin komunal

Vizita e premisave të shkarkimit të mbeturinave me përmasa të mëdha

Vizita e fabrikës së reciklimit të betonit dhe asfaltit

Ligjëratë për menagjimin e mbeturinave industriale

Foto solemne pas trajnimit


4-94

Prezentimi I rezultateve të trajnimit Ceremonia e dorëzimit të certifikatave

4.3.3 Trajnimi i partnerëve Viti i 3të

Viti i 3të i trajnimit në Japoni është mbajtur në Qytetin Ogaki, prefektura Gifu, Japan duke filluar nga 15 deri 22 Maj 2014. Përmbajtja e trajnimit është përmbledhur si më posht


Trajnimi synon që grupi për trajnim të kuptoj menagjimin e mbeturinave në Japoni përmes ligjëratave dhe vizitave studimore dhe me këtë edhe lehtësoj implementimin e Projektit



Tabela 4-9: Lista e pjesëmarrësve

Emri I të nominuarit Pozita

1. Nezir REXHEPI (Zt) Staf i sektorit për menagjim të mbeturinave, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Prizrenit

2. Dukagjin GASHI(Zt) Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Prishtinës

3. Minir HAXHIMUSA (Zt) Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Ferizajit

4. Ukë SELIMAJ(Zt) Drejtor i Shërbimeve Publike, Komuna e Pejës

5. Hasan DISHALLARI (Zt) Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Dragashit

6. Feim FETOSHI (Zt) Drejtor i Shërbimeve Publike, Komuna e Rahovecit

7. Milazim Morina (Zt) Drejtor i Shërbimeve Publike, Komuna e Malishevës

8. Besnik KRASNIQI(Zt) Shef i Operativës, Njësia Prizren, KRM Ekoregjioni

b.2 Orari i trajnimit dhe përmbajtja


Datë AM PM Vendi Akomodimi

11-Maj Die Lëvizja Vienna

12-Maj Hën Aplikimi për viza Vienna


4-95

13-Maj Mar Lëvizja në Japoni

14-Maj Mër Lëvizja Arritja në Nagoya Nagoya

15-Maj Enj ① ②, ③ JICA/Ogaki Nagoya

16-Maj Pre ④ ⑤ Ogaki Nagoya

17-Maj Sht Pushim Nagoya

18-Maj Die Pushim Nagoya

19-Maj Hën ⑥ ⑦, ⑧ Ogaki Nagoya

20-Maj Mar ⑨ ⑩ Ogaki Nagoya

21-Maj Mër ⑪ ⑫ Ogaki Nagoya

22-Maj Enj ⑬ ⑭ Ogaki Nagoya

23-Maj Pre Vlerësimi JICA Nagoya

24-Maj Sht Pushimi Nagoya

25-Maj Die Nisja për Kosovë


Nr. Përmbajtja Vendet

1 Menagjimi I mbeturinave në Japoni Qendra JICA

2 Vizitë kurtoazie te Kryetari I Qytetit Ogaki Komuna Ogaki

3 Vizita në “Oku no Hosomichi” memorial Qyteti Ogaki

4 Ligjëratë mbi master planin e menagjimit të mbeturinave për Qytetin Ogaki

Qyteti Ogaki

5 Vizita të një shoqëri mjedisore dhe takim me qytetarë të Ogakit Qyteti Ogaki

6 Ligjëratë mbi trajtimin e mbeturinave në Qytetin Ogaki Qyteti Ogaki

7 Vizita në Qendren e Paster dhe qendren e reciklimit të qytetit

Ogaki Qyteti Ogaki

8 Vizita te deponia finale e mbetjeve komuna të qytetit Ogaki Qyteti Ogaki

9 Vizita te kompanitë recikluese Qyteti Ogaki

10 Vizita te kompanitë recikluese Qyteti Ogaki

11 Ligjërata dhe vizita te qendra Seinanno ku trajtohen mbetjet e

vëllimshme Qyteti Ogaki

12 Ligjërata dhe vizita të qendra për trajtimin e mbetjeve mjekësore

në spitalin komunal të Ogakit Qyteti Ogaki

13 Ligjërata mbi menagjimin e mbetjeve industriale Qyteti Ogaki

14 Vizita e vendit te reciklimit të mbetjeve të ndertimit Qyteti Ogaki

4.4 Punëtoritë dhe Seminaret

4.4.1 Punëtoritë

Edhepse kanë qenë të planifikuara të mbahen 5 herë, janë organizuar 8 herë (nëse i numrojmë takimet publike atëhere i kemi 27) Projekti i ka dhënë një vëmendje të veqantë shkëmbimit të opinioneve me të gjitha palët për aktivitetet ku është kërkuar bashkëpjesëmarrja publike gjatë formulimit të planit.

Informata mbi puntoritë përmblidhen në tabelën më poshtë.


4-96

Tabela 4-12: Përmbledhja e Punëtorive

Nr Data e organizuar

Çeshtjet kryesore Pjesëmarrës

1 10 Maj, 2012 Arritja e pajtueshmërisë për kornizën e planit master dhe Pilot projekteve Objektivat: - Krijimi i pronësisë për komunën dhe qytetarët në lidhje me përgatitjen e planit master për MMN; - Të ndahen objektivat e planit mes palëve relevante; - Të verifikohet kuptimi i konceptit ku të gjitha aktivitetet që kanë të bëjnë me implementimin e planit kërkojnë obligime financial dhe obligime tjera.Palët duhet ta dijnë konceptin para implementitmit të atyre aktiviteteve. - Të sigurohet përgjegjëshmëria e palëve relevante në implementimin e planit.

Gjithsej 28 pjesëmarrës: - MMPH; - KeP; - Kompania publike për grumbullimin e mbeturinave; - Përfaqësues të qytetarëve; - Kompani reciklimi; - OJQ

2 21 Sht, 2012 to 11 Nën, 2012 (21 herë)

- Sqarimi i pilot projekteve për banorër e synuar dhe kërkesa për bashkëpjesëmarrje; - Sqarimi i mënyrave të shkarkimit të mbeturinave (metoda e shkarkimit, lokacioni i caktuar,koha)

Banorët dhe bizneset të cilat jetojnë ose veprojnë në zonën e synuar

3 18 Dhj, 2012 Reformat e sistemit të MMN në lidhje me imlementimin e Ligjit mbi Mbeturinat (amandamentuar); - Krijimi i një sistemit të vetëqënndrueshëm për MMN (I pavarur nga subvencionet nga qeveria qëndrore);- Përgatitja e rregulloreve të nevojshme për formulimin dhe implemenetimin e planit master për MMN.

- Kryesuesi i Asamblesë Komunale; - Drejtoria e Administratës, KeP; - Drejtoria e Financave, KeP; - Drejtoria e Shërbimeve Publike - Departamenti i burimeve njerëzore

4 30 Jan, 2013 Reformat e sistemit të MMN në lidhje me imlementimin e Ligjit mbi Mbeturinat (amandamentuar); - Sistemi i grumbullimit të mbeturinave; -Çeshtje të nevojshme për tu rregulluar conform ligjit mbi Mbeturinat; - Çeshtjet për tu konsideruar e që kanë të bëjnë me prezantimin e sistemit të taksës për mbeturina; - Orari i aktiviteteve për aranzhime institucionale; - Themelimi i grupit punues

- Drejtoria e Administratës, KeP; - Drejtoria e Financave, KeP; - Drejtoria e Shërbimeve Publike - Departamenti i burimeve njerëzore

5 31 Maj deri 1 Qer, 2013

Përgatitjet për Rregulloren komunale për MMN -Taksa për mbeturina; -Sistemi I MMN

- Drejtoria e Shërbimeve publike, KeP; - Drejtoria e Administratës, KeP; - Drejtoria e Financave, KeP; - Departamenti I Prokurimit publik, KeP;- Përfaqësues të Asamblesë Komunale

6 25 Qer, 2013 Sqarimi i pilot Projekteve -PP1: Përmirsimi i sistemit aktual të grumbullimit dhe transportimit -PP2: Prezantimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë -PP3: Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit -PP4: Përmirsimi i vetëdijësimit me bazë komunitetin -PP5: Implementimi i edukimit mjedisor për nxënësit

Gjithsej 22 pjesëmarrës: - KeP - Kompania Publike për grumbullimin e mbeturinave; - Kompanitë private për grumbullimin e mbeturinave; - Përfaqësues të qytetarëve;


4-97

7 7 Shku 2014 Rreth kornizës së punës për Planin master pë r(2014-2023) -Korniza e punës për pëanin master (amandamentuar); -Ndarja e konceptit të Planit

- KeP; - Kompania Publike për grumbullimin e mbeturinave; - Përfaqësues të qytetarëve; - Kompani reciklimi; - OJQ; - MMPH

8 30 Prill 2014 Rreth edukimit mjedisor për nxënësit në Komunën e Prizrenit -Ndarja e dijës dhe përvojave edukative të nxënësve mes arsimtarëve të shkollave

27 arsimtarë dhe 15 nxënës: - Arsimtarët e shkollës fillore në Komunën e Prizrenit

4.4.2 Seminaret

Janë organizuar seminare 3 herë përgjatë periudhës së implementimit dhe ato janë të përmbledhura në tabelën më poshtë:

Tabela 4-13: Përmbledhja e Seminareve

No Data e

organizimit Çeshtjet dhe objektivat Pjesëmarrës

1 15 Qer, 2014

⁃ Të ndahen përvojat dhe njohuritë e fituara përmes implementimit të Projektit;

⁃ Të promovojë përgatitjen e planit master për MMN me komunat tjera të cilat duan të implementojnë ligjin mbi mbeturinat

Gjithsej 22 pjesëmarrës nga 5 komuna në regjionin e Prizrenit

2 10 Mar, 2015

⁃ Të ndahen përvojat dhe njohuritë e fituara përmes implementimit të Projektit;

⁃ Të promovojë përgatitjen e planit master për MMN me komunat tjera të cilat duan të implementojnë ligjin mbi mbeturinat

Total of 58 attendants ëho are in charge of SËM in 26 municipalities

3 14 Korr, 2015

⁃ - Të ndahen përvojat dhe njohuritë e fituara përmes implementimit të Projektit (Overvieë of the project);

⁃ Sfondi i Projektit; ⁃ Implementimi i Projektit; ⁃ Sistemi i ri i MMN; ⁃ Plani Master i MMN

Gjithsej XX pjesëmarrës: - MMPH; - MZHE; - MIE; - Zyrtarët përgjegjës për MMN nga 37 Komuna


4-98

4.5 Takimet Javore

Takimet Javore të propozuara në takimin e pare të KPK kanë filluar me datën 16 Shtator 2011 me pjesëmarrëje të partnerëve të KeP, KRM Ekoregjioni dhe ekspertëve të JICA-s. Që nga kjo date, takimet javore janë mbajtur rregullisht si takime të përbashkëta prej ores 10:00 çdo të Premte në zyrën e Projektit.

Takimet javore ishin efikase pasiqë partnerët jo vetëm që kanë prezentuar rezultatet dhe planet e aktivitetete javore por poashtu kanë mësuar edhe nga progresi i aktiviteteve dhe aspektet teknike të cilat janë sqaruar nga eksperët e JICA-s.

Nga faza e 2të e vitit të 3të , partnered kanë filluar me aranzhimet e nevojshme për kontraktimit e shërbimit të grumbullimit dhe planifikimin e bugjetit bazuar në vendimin e Komunës së Prizrenit për të implementuar Planin 5 Vjeqar të MMN. Pasiqë marrëdhënja mes Komunës së Prizrenit dhe KRM Ekoregjionit është bërë kontaktuale me sistem e ri, takimet javore janë përmbyllur pas takimit të 128të të organizuar me 25 Korrik 2014.

4.6 Vlerësimi i Kapaciteteve

4.6.1 Metodologjia e vlerësimit

Për të vlerësuar kapacitetin për MMN në Komunën e Prizrenit, janë vlerësuar tri komponente.

Kapaciteti themelor

Aftësitë menagjeriale, vetëdijësimi, lidershipi për të zgjidhur problemet duke përdorur kapacitetin teknik ( në nivel të qeverisjes locale: KeP).

Kapaciteti Teknik

Njohuri e akumuluar si eknologji, njohuri specifike dhe organizative (nivel të kompanisë grumbulluese: Njësia Prizren, KRM Ekoregjioni).

Në bazë mjedisore

Kushte të ndryshme të cilat e lejojnë Komunën e Prizrenit të arrij rezultatet duke shfrytëzuar kapacitetet e veta (nivel nacional: MMPH).

Gjatë periudhës së implementimit të projektit, vlerësimi i kapaciteteve është bërë 5 herë. Në secilin vlerësim, janë vlerësuar kushtet aktuale të komponenteve të lartëpërmendura bazuar në pyetësorët e dhëna antarëve partnerë. Për informata të detajuara rreth metodologjisë së vlerësimit, ju lutem referohuni në Raportin e Progresit Nr.1.

4.6.2 Implementimi i intervistës

Vlerësimi është bërë në të njëjtën kohë prej vitit të parë deri te viti i tretë derisa vlerësimi final është kryer 1 muaj para përfundimit të projektit për të identifikuar ndryshimet në kapacitete.

Tabela 4-14: Datat e intervistave të kryera për vlerësimin e kapaciteteve

VK Numri i antarëve partner të synuar Data e intervistës

VK i 1rë (Viti i parë)

KeP (3 antarë) 26 Shtator 2011

KRM Ekoregjioni (2 antarë) 26 Shtator 2011

MMPH (2 antarë) 28 Shtator 2011

VK i 2të KeP (5 antarë) 6 Shtator 2012


4-99

VK Numri i antarëve partner të synuar Data e intervistës

(Viti i dytë) KRM Ekoregjioni (5 antarë) 10 Shtator 2012

MESP (3 antarë) 11 Shtator 2012

VK i 3të CA (Viti i tretë)

KeP (6 antarë) 18 Shtator 2013

KRM Ekoregjioni (7 antarë) 17 Shtator 2013

MESP (4 antarë) 18 Shtator 2013

VK i4të (Viti i katërt)

KeP (6 antarë) 15 Tetor 2014

KRM Ekoregjioni (7 antarë) 16 Tetor 2014

MESP (4 antarë) 17 Tetor 2014

VK i 5të (Para përfundimit)

KeP (6 antarë) 25 Qershor 2015

KRM Ekoregjioni (9 antarë) 29 Qershor 2015

MESP (4 antarë) 30 Qershor 2015

4.6.3 Kapacitetet themelore

Pasiqë gjatë implmentimit të projektit janë vërejtur përmirsime të ndjeshme në kapacitetet e stafit themelor të KeP, në këtë seksion paraqiten disa përshkrime të caktuara.

a. Rezultatet e anketimit përmes pyetësorit

Edhepse niveli i aftësive dhe vetëdijësimit ishin të ulëta, në rezultatin e 3të të vlerësimit, janë vërejtur ngritje në të gjithë treguesit e aftësive teknike, aftësitë dhe vetëdijësimi janë vërejtur në rezultatet e vlereësimeve të 4të dhe të pestë.

Viti i tretë i projektit ishte periudha kur partnerët e KeP përgatiteshin për implementimin e Planit Pesë vjeqar për MMN. Antarët partner kanë implementuar aktivitete të ndryshme siq është përgatitja dhe dorëzimi i nevojave bugjetore për vitin 2015, organizimin e tenderimit për kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave, formulimin e krijimit të sistemit financiar para se të prezantojnë taksën për mbeturina dhe krijimin e një sistemi të monitorimit për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në bashkëpunim me ekipjin e ekspertëve Japonez (JET). Arsyet kryesore për ngritjen e treguesëve në kapacitete janë konsideruar në atë se sistemi i r ii menaxhimit ka filluar së implementuari në Janar 2015 (viti i katërtë i projektit) dhe antarët partner kanë qenë në gjendje të veprojnë bazuar në të kuptuarit e sistemit dhe nhohurive dhe përvojave të fituara gjatë fazave përgatitore. Siq edhe tregon grafiku, secili tregues për njohuritë, aftësitë dhe sjelljet është rritur drastikisht në krahasim me vlerësimet e bëra në fillim të projektit.

Partenër nga KeP ditë e më shumë e kuptojnë se ata janë përgjegjës për menaxhimin e mbeturinave komunale dhe janë në gjendje të mendojnë për perspektivvën e qytetarëve sa u përket shërbimeve publike.


4-100

b. Analizimi i Rezultateve të Aktiviteteve

b.1 Fuqizimi Organizativ

Gjatë takimit të tretë të KPK (organizuar me 28 Qershor 2012), Drejtori i Shërbimeve Publike, menagjeri i projektit, ka paralajmëruiar themelimin e sektorit për menaxhimin e mbetuirnave si dhe dhe udhëheqësin e sektorit.

Bazuar në vendimin, sektori ka filluar aktivitetet me dy asistentë të përkohshëm dhe udhëheqësin e sektorit. Pas miratimit të planit pesë vjeqar për MMN nga Asambleja Komunale, KeP ka vendosur të caktoj një zyrtar nga drejtoria e shërbimeve publike dhe një zyrtar nga zyra e prokurimit dhe sektori ka vazhduar operimin me 3 antarë të përhershëm përfshirë edhe udhëheqëesin e sektorit. Ky staf ka marrë përgjegjësitë për tërë menaxhimin e mbeturinave, menaxhimin e prokurimeve për edukim publik, respektivisht.

Në fund të vitit 2014, kur ishin përfunduar aktivitetet përgatitore për implementimin e planit pesëvjeçar MMN, edhe një anëtar shtesë u caktua nga Drejtoria i Shërbimeve Publike dhe mori përgjegjësinë e sistemit të inkasimit të taksës për mbeturina. Për më shumë, një teknik i cili ishte në krye të detyrave të IT-lidhura në postiqe u transferua në sektor në Prill 2015 dhe u ngarkua për menaxhimin e të dhënave në mënyrë që të ruajë informacionin e banorëve dhe subjekteve të biznesit nëpërmjet përditësimit të vazhdueshëm gjatë procesit të pagesave të taksës. Ky caktim detyre është bërë me qëllim që sistemi i të dhënave të përmirsohet dhe të rritet saktësia e të dhënave për një shpërndajre më të lehtë në vitin e ardhshëm, kështu që pritej një përmirsim i qëndrueshëm i sistemit.

b.2 Zhvillimi Institucional

b.2.1 Plani Pesë Vjeqar për MMN

Ligji për Mbeturina i cili ka hyrë në fuqi në Qershor 2012 i obligon komunat të përgatisin planet e tyre të menaxhimit të mbeturinave për periudhën pesë vjeqare. Prandaj, KeP ka modifikuar Planin Master për MMN (drafti i parë), i cili ishte përgatitur nga JET për periudhën 2012 deri në 2020 në vitin e parë të projektit, dhe e bëri Plan Pesë-vjeçare për MMN për pesë vitet nga 2014 deri 2018 dhe paraqiti këtë plan në Asamble Komunale në fund të Prillit 2013. Në bazë të paraqitjes, KeP ka organizuar një debat publik më 10 Maj dhe përmbledhur edhe opinionet e qytetarëve në plan. Në Qershor, Asambleja Komunale ka miratuar zyrtarisht Planin pesë-vjeçar për MMN për Komunën e Prizrenit.

Edhe pse Ligji për Mbeturina përcaktonte se planet e menaxhimit të mbeturinave të komunave duhet të përputhen me Strategjinë Kombëtare të Menaxhimit të Mbetjeve, strategjia nuk ishte miratuar në atë kohë. Siç u përmend Master Plani MMN (drafti i parë) i komunës së Prizrenit në ishte i theksuar në përmbajtjen e draftit të strategjisë dhe nuk ishte në kundërshtim me përmbajtjen e saj, dhe nuk do të jetë e nevojshme për të rishikuar planin edhe pas miratimit të strategjisë nga Kuvendi i Kosovës.

Mund të konsiderohet se politikat konkrete për të forcuar sistemin aktual të menaxhimit të mbeturinave u formuluan, pas miratimit të planit pesëvjeçar MMN, me anë të futjes së taksës për mbeturinat dhe kontraktimi i shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave në përputhje me rregulloren e përmendur më parë të menaxhimit të mbeturinave.

Për më tepër, Master Plani MMN (drafti final) për dhjetë vjet që mbulon planin e dytë pesë-vjeçar për MMN ka përfunduar në fazën përfundimtare të projektit dhe dorëzuar palës Kosovare gjatë takimit të fundit të KPK. Asambleja Komunale synon që ta miratojë planin si


4-101

një plan afatgjatë për MMN.

b.2.2 Rregullorja Komunale për Menaxhimin e Mbeturinave

Në Korrik të vitit 2013, Asambleja Komunale ka miratuar rregulloren komunale për menaxhimin e mbeturinave hartuar nga një grup punues që përbëhej nga zyrtarë të rinj të emëruar nga Departamenti i Administratës, Departamenti i Financave, Departamentit të Shërbimeve Publike dhe Departamenti i Prokurimit Publik të KeP.

Rregullorja ka krijuar bazën ligjore për të implementuar aktivitetet e nevojshme për implementimin e Planit Pesë Vjeqar për MMN.

(1) Krijimin e sektorit për menaxhimin e mbeturinave

(2) Prezantimin e taksës për mbeturina

(3) Kontraktimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

(4) Krijimi dhe monitorimi i sistemit të grumbullimit të mbeturinave (krijimi i komisionit këshillues i formuar nga përfaqësuesit e qytetarëve)

Duke zbatuar rregulloren, u krijua një burim i qëndrueshëm financiar dhe një sistem që mundëson zbatimin e menaxhimit dhe mbikëqyrjen e shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave të cilat qeveria lokale nuk ishte përfshirë më herët.

Edhe pse rregullorja u miratua për të zbatuar Planin e parë pesë-vjeçar pë MMN, është e nevojshme që të rishikohet rregullorja për të mbuluar aktivitetet e 3R planifikuara në Master Plan dhe të përballen me artikujt e parregulluara të cilat janë identifikuar përmes proceseve të zbatimit të sistemit të ri për MMN. Stafi i sektorit për menaxhimin e mbeturinave janë plotësisht të vetëdijshëm për këtë domosdoshmëri dhe planifikojnë ndryshime të rregullta të rregullores në planin e tyre të veprimit.

b.2.3 Sigurimi i Bugjetit

1.000.000 € u ndanë për të MMN në komunën e Prizrenit, si buxhet për vitin 2014. Megjithatë, futja e taksës për mbeturina dhe kontraktimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave, të cilat ishin të planifikuara në Planin Pesë-vjeçare për MMN për të filluar në Janar të vitit 2014, është shtyrë për shkak të zgjedhjeve lokale që ndodhën më 3 Nëntor 2013. Për këtë arsye, buxheti i ndarë është shpenzuar për aktivitete të tjera si zhvillimi e softuerit për sistemin e taksave të mbeturinave dhe prokurimin e komposterëve shtëpiak. Megjithatë, pjesa më e madhe e fondit është shpenzuar për qëllime të tjera të komunës.

Drejtoria e Shërbimeve Publike ka rivendosur datën e fillimit të sistemit të ri të MMN për Janar 2015 dhe mori miratimin e Asamblesë Komunale për ndarjen e buxhetit prej 1 milion euro për vitin 2015. Përveç shumës, komuna është duke synuar për kërkesë për 200 mijë euro në Shtator 2015 si një buxhet shtesë. Prandaj, mund të konsiderohet se buxheti i nevojshëm për zbatimin e shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave është i siguruar siç është planifikuar.

Pasi planet e veprimit për çdo vit tashmë janë përgatitur, duke i përshtatur këto plane për vitin e ardhshëm dhe përgatitjes së propozimeve buxhetore do të lejojë Drejtorinë e Shërbimeve Publike të paraqesë propozimin e vet të buxhetit dhe kërkesave për përvetësime në kohën e duhur.


4-102

c. Vlerësimi i Kapaciteteve Themelore

Antarët partner nga KeP kanë mësuar se sit ë bëhen përgatitjet organizative dhe institucionale për Planin Pesë Vjeqar për MMN dhe menaxhimin e rregullores komunale në bashkëpunim me JET. Antarët partner kanë fituar njohuri dhe përvoja përmes aktiviteteve të ndryshme siq janë përgatitja e tenderimit për kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave, organizimin e tenderimit, krijimi i sistemit të mbikqyrjes dhe monitorimit të shërbimeve të kontraktuara, zhvillimin e softuerit për taksën për mbeturina dhe implementimin e edukimit public, aktivitetet të cilat janë kryer në fazën përgatitore të sistemit të ri të MMN, prezantuar në Janar 2015. Gjatë fazës së implementimit, antarët partner ishin në gjendje të veprojnë vetë në përmirsimin e menaxhimit të mbeturinave duke pasur komunikim direct me qytetarët.

Sa për inkasimin e taksës, shuma e taksës së mbledhur në fund të Qershorit 2015 ishte 200 mijë euro. Edhe pse shuma aktuale llogaritej si 17% e shpenzimeve vjetore të shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave, përqindja e familjeve të cilët kanë paguar taksën zënë rreth 40% në totalin e amvisërive. Pritej një ngritje e konsiderueshme e inkasimit duke marrë parasysh ardhjen e banorëve jo rezident gjatë pushimeve verore.

Bazuar në atë si më sipër, është konstatuar se sistemi i ri i MMN në Komunën e Prizrenit ishte duke funksionuar pa probleme deri në kohën e përfundimit të projektit. Edhe pse është e qartë se anëtarët partnerë të KeP do të ndeshen me probleme të ndryshme në të ardhmen, JET është i bindur se ata do të jenë në gjendje të merren me këto probleme siç duhet bazuar në përvojën e tyre që të fitohet merret përmes përvojave të vazhdueshme.

4.6.4 Rezultatet e vlerësimit

Rezultatet mesatare për kapacitetin bazë, kapaciteteve teknike dhe bazën e mjedisit të cilat janë vlerësuar nga rezultatet e anketave të intervistës që në synim kanë pasur partnerët nga KeP, KRM EkoRegjioni, dhe MMPH janë përpiluar në një grafikë –radari.

Grafiku tregon se rezultatet për MMPH-së janë përgjithësisht të larta. Pasi MMPH kishte marrë mbështetje të organizatave ndërkombëtare në hartimin dhe përgatitjen e ligjeve dhe dokumenteve strategjike, antarët partnerë nga MMPH-së kanë pasur rezultate të larta për sfondin e projektit, ligjeve dhe rregulloreve. Në Kosovë, asnjë komunë përveç Prizrenit nuk kanë filluar zbatimin e menaxhimit të mbeturinave në pajtim me ndryshimet e Ligjit për Mbeturina; dhe aktualisht, e vetmja metodë në dispozicion në të gjitha vendet e asgjësimit përfundimtar që MMPH-ja duhet të administrojnë është deponimi i hapur. Bazuar në këto rrethana, JET konsideron se MMPH-ja ka nevojë për zhvillim të kapaciteteve shumë më praktike për të zbatuar rolin e saj pasiqë pritjet janë që të zgjidhin çështjet e ndryshme të lidhura me mbeturinave.

Pasi KeP është duke implementuar në vazhdimësi planin pesëvjeçar për MMN, inicoi një sistem të ri janar të vitit 2015 për herë të parë në Kosovë. Stafi i Sektorit për Menaxhimin e Mbetjeve kanë fituar njohuri të mjaftueshme dhe aftësitë e nevojshme për MMN përmes këtyre aktiviteteve, dhe janë të vetëdijshëm për të zbatuar një MMN në përputhje me Ligjin për Mbeturina për herë të parë në vend. Edhe pse pesë staf janë duke punuar për sektorin në këtë moment, KeP është duke planifikuar forcimin e mëtejshëm të sektorit për të trajtuar detyrat e synuara në planin pesëvjeçar. Sa i përket stafit pritet që përmes trajnimeve të përbashkëta të zhvillohen më tej.

Sa për grumbullimin e mbeturinave, është krijuar një sistem në të cilin KRM EkoRegjioni dhe 2 kompanitë private grumbullojnë mbeturinat nën mbikëqyrjen e KeP. Megjithatë, themelimi i NKP Higjiena Prizren ende nuk është arritur. Për të kompletuar sistemin MMN të Prizrenit në


5-103

kohën e duhur, miratimi në kohë për themelimin e Higjiena Prizrenit është i preferueshëm.

Tabela 4-15: Rezultatet e Vlerësimit të përgjithshëm

Kapaciteti VK i 1rë VK i 2të VK i 3të VK i 4të VK i 5të

Kapaciteti themelor 1.9 3.7 3.5 4.0 4.0

Kapaciteti teknik 2.4 3.6 4.2 4.1 4.2

Kapaciteti mjedisor 3.3 4.3 4.6 4.6 4.2

Figura 4-1: Vlerësimi i përgjithshëm i Menaxhimit të Mbeturinave

5 Tjera

5.1 Bashkëpunimi me Donatorët tjerë

Në fillim të Proejktit me 2011, disa donator kanë kryer aktivitete sa i përket sektorit të menaxhimit të mbeturina në Republikën e Kosovës. Në Shtator 2011, JET iu bashkëngjit takimeve për menaxhimin e mbeturinave si antarë bazuar në kërkesën e Agjensionit Zviceran për Bashkëpunim dhe Zhvillim (SDC).

Pasiqë GIZ dhe SDC ishin duke formuluar planet master për MMN për Komunën e Prishtinës dhe Komunën e Hanit të Elezit ( që gjendet në Jug të vendit , afër kufirit me Maqedoninë), respektivisht, ishte vendosur që planet master për menaxhimin e mbeturinave të përgatitura nga donatorët duhet të jenë të njëjtë në përmbajtje ose strukture më qëllim që MMPH të prezantojë sistemet e propozuara lehtësisht në tërë vendin. Në fqen tjetër paraqitet lista e komunave të cilat bashkëpunojnë me organizatat donator.

Këto takime ishin ndalur me 2013 atëher kur edhe SDC përfundoi aktivitetet e tyre në sektorin e mbeturinave. Që nga ajo kohë, donatërët evetëm që kanë vazhduar të implementojnë aktivitete të gjera në sektorin e menaxhimit të mbeturinave ishin GIZ dhe JICA.

Në Qershor 2015, GIZ shprehu interesin që të zgjeroj në Komunat tjera sistemin e menaxhimit të mbeturinave të Komunës së Prizrenit si model. Bazuar në rrethanat, u vendos që gjatë seminarit që do të mbahet me 14 Korrik 2015, të informohen përfaqësuesit e komunave rreth mundësisë që GIZ të zgjeroj këtë model.


5-104

Tabela 5-1: Lista e komunave të cilat bashkëpunojnë me donatorë

Nr. Komuna Nuk ka Ka Në proces

ECSM UN-HABITAT

UNDP DEMI GIZ LOGOS REC IFC Deloitte JICA OSCE Të tjera

1 Deçan √ √

2 Dragash √ √

3 Ferizaj OP – Vet √

4 Fushë Kosovë √ √ √

5 Gjakovë √ √

6 Gjilan √

7 Gllogovc – Drenas √ √

8 Istog √ √

9 Kaçanik OP - Vet √

10 Kamenicë - Vet √

11 Klinë √ √

12 Leposaviq

13 Lipjan - Vet √

14 Malishevë √ √

15 Mitrovicë - Vet √

16 Novobërdë OP √ √

17 Obiliq √ √ √

18 Pejë √ √

19 Podujevë OP √

20 Prishtinë √ √

21 Prizren √ √

22 Rahovec √ √

23 Shtërpcë - Vet √

4-104


5-105

Nr. Komuna Nuk ka Ka Në proces

ECSM UN-HABITAT

UNDP DEMI GIZ LOGOS REC IFC Deloitte JICA OSCE Të tjera

24 Shtime OP √

25 Skenderaj √

26 Suharekë √ √ √ √

27 Viti - Vet √ √

28 Vushtrri - Vet √

29 Zubin Potok

30 Zveçan

31 Hani i Elezit - Vet √ √

32 Junik √ √

33 Mamusha √ √ √

34 Ranillug √ √

35 Partesh √ √

36 Kllokot √ √

37 Graçanica √

OP – plani Operativ Vetë – E kanë bërë vetë PLVM – Plani Lokal i Veprimit në Mjedis

ECSM: European Cooperation for Stronger Municipalities (Bashkëpunimi europian për Komuna më të forta) UNDP: United Nations Development Programme (Programi i Zhvillimit I Kombeve të Bashkuara) GIZ: Gesellschaft fur Technische Zusammenarbeit (Agjensioni për Bashkëpunim Teknik) REC: Regional Environmental Center for Central and Eastern Europe (Qendra regjionale për Mjedis për Europën Qëndrore dhe Lindore) OSCE: Organization for Security and Co-operate in Europe (Organizata për Siguri dhe bashkëpunim në Europë) Deloitte: USAID contractor (Consultant) (DeloitteË Kontraktor i USAID (Konsulent)) UN-HABITAT: HABITAT –OKB DEMI: Democratic Effective Municipalities Initiative (USAID) (Iniciativa Demokrative për Komuna Efektive) LOGOS: Swiss-Kosovo Local Government and Decentralization Support (Përkrahje Zvicerane –Kosovare për qeverisjen lokale për decentralizim) IFC: International Finance Corporation (Korporata për Financim Ndërkombëtar) JICA: Japan International Cooperation Agency Agjensioni Japonez për Bashkëpunim Ndërkombëtar

5-105


6-106

6 Konkluzionet dhe Rekomandimet

6.1 Konkluzionet

Bazuar në rezultatet e vlerësimit final kryer në Shkurt 2014 nga JICA dhe Pala Kosovare, rezultatet fillestare të Projektit ( Rezultati -1 deri Rezultati 4) janë arritur tanimë.

Rezultati 1: Do të analizohet gjendja aktuale dhe problemet në menaxhimin e mbeturinave të ngurta në Komunën e Prizrenit.

Rezultati është arritur me përmbushjen e kushteve aktuale dhe janë identifikuar problemet e menaxhimit të mbeturinave përmes studimit përmabjtësor në raport të progresit.

Rezultati 2: Do të përgatiten draft plani I menaxhimit të mbeturinave dhe pilot aktivitetet në Komunën e Prizrenit.

Rezultati është arritur pasi është përgatitur Plani Pesë Vjeqar I dalë nga Plani Master për MMN(drafti I parë) dhe Rregullorja Komunae për Menaxhimin e mebturinave I cili është aprovuar nga Asambleja Komunale.

Rezultati 3: Do të konfirmohet fizibiliteti I planit për menaxhimin e mebturinave të ngurta.

Për të implementuar Planin pesë Vjeqar për MMN në Komunën e Prizrenit, është themeluar Sektori i menaxhimit të mbeturinave dhe I njëjti është fuqizuar.Shërbimi I grumbullimit të mbeturinave është kontraktuar conform me planin për të prezantuar një menaxhim të mirëfilltë.Në anën tjetër, 25 automjete për grumbullimin e mbeturinave I janë dhuruar KRM Ekoregjionit nën skemën e grantit ndihmës dhe transferi teknik për të implementuar operimin dhe mirëmbajtjes e pajisjeve nën këtë project.Veq kësaj,KeP ka ndarë 1 milion euro si bugjet për MMN për vitet 2014 dhe 2015.Prandaj konsiderohet se edhe ky rezultat është arritur.

Rezultati 4: Do të ngritet vetëdijësimi public për menaxhimin e mebturinave në Prizren.

Shërbimi igrumbullimit me këmbanë është zgjeruar në tërë territorin e Komunës dhe qytetarët shkarkojnë mbeturinat conform me rregullat e shkarkimit të prezantuara nga projekti. Për më shumë, KeP ka shpërndarë 500 komposter shtëpiak me 2014 konform planit pesë vjeqar për MMN bazuar në përvojat e fituara përmes shpërndarjes së 90 komposterëve gjatë implemetimit të pilot projektit. Me 2015, KeP planifikon të shpërndajë edhe 500 komposter tjerë. Siq u tha më lartë, vetëdijësimi në mesin e qytetarëve qëndrueshëm është duke u ngritur; dhe prandaj, konsiderohet se edhe ky rezultat është arritur.

Pasiqë, Komuna e Prizrenit ka aprovuar Planin Master për MMN të përgatitur nën këtë projekt dhe ka filluar së implementuari Rregulloren për MMN, takimi i 6 i KPK-së ka konkluduar me kërkesën për zgjatjen e periudhës së projektit për të përkrahur Komunën në implementimin e Planit Maste për MMN. Bazuar në konkluza, JICA ka vendosur të zgjasë periudhën e projektit për 1 vit.

“Rezultati-5: Implementimi i Planit Master për Menaxhimin e Mbeturinave në Komunën e Prizrenit” është shtuar në FPD të projektit (FPD4) për periudhën e vazhdimit.

Edhepse, Plani Pesë Vjeqar për MMN ka filluar një vit më vonë sesa ishte planifikuar, Komuna e Prizrenit ka prezantuar sistemin e taksës për mbeturina dhe ka filluar me kontraktimin e


6-107

shërbimit të grumbullimit të mbeturinave që nga Janari 2015.

Edhepse ka pasur disa detyra jot ë përfunduara tërësisht , siq janë rifreskimi I informacioneve mbi të dhënat e taksapaguesve, mund të konsiderohet se sistemi është duke u implementuar konfom me planin.

Veq asaj më lartë, numri i stafit që punojnë në sektorin për menaxhimin e mebturinave në KeP, I cili administron me sistemin e ri të MMN, ka arritur në 5 dhe secili nga stafi tanimë mund të implementojnë dhe kryejnë obligimet e veta si duhet.

Arritja e Rezultatit-5 është vlerësuar bazuar në treguesit si më poshtë.

(1) Burimet financiare të siguruara për aktivitetet e menaxhimit të mbeturinave do të shpenzohen si duhet.

(2) Funksionimi i duhur i kontraktimit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave.

(3) Shuma e inkasuar do të kaloj 40% e shumës së kontraktuar vjetore për shërbimin e grumbullimit.

Vlerësimi i arritjes për secilin tregues është si më poshtë.

Treguesi-1: Për vitin 2015, 1,000,000 euro janë ndarë për MMN në Komunën e Prizrenit. Pasiqë bugjeti nuk mjafotn për të mbuluar tërë vitin, KeP ka përgatitur propozimin për bugjet shtesë në shumë 200,000 euro e cila pritet të miratohet në Shtator të këtij viti. Edhepse të hyrat nga Taksa për Mbeturina fillimisht do të centralizohen nga bugjeti in konsoliduar i Kosovës, shuma do të alokohet për Komunën e Prizrenit bazuar në propozimin për bugjet duke marrë parasysh se taksa për mbeturina konsiderohet si e hyrë vetanake komunale. Taksa për mbeturina do të identifikohet nga kodi I vetë financiar dhe e njëjta do të shpenzohet për aktivitetet e cekura në Rreguloren për Menaxhimin e Mbeturinave në Komunën e Prizrenit, konform me Ligji mbi Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë të Kosovës.

Treguesi-2: Bazuar në rregulloren komunale për MMN, shërbimet e grumbullimit të mbeturinave janë duke u monitoruar nga Komisioni Këshillues i formuar nga përfaqësuesit e banorëve. Sektori për Menaxhimin e mbeturinave të Komunës së Prizrenit organizon një takim të komisionit çdo muaj me qëllim të vlerësimit të shërbimeve të grumbullimit të kryera nga ofruesit e shërbimeve në muajin paraprak. Bazuar në rezultatet e këtij takimi, sektori organizon takime mujore të ofruesve të shërbimeve, shpall vlerësimin e Komitetit Këshillimor dhe kërkon nga ofruesit e shërbimeve për të përmirësuar shërbimet e tyre në qoftë se është e nevojshme. Nëse performanca nga një ofrues i shërbimeve nuk i plotëson kërkesat, Komuna e Prizrenit është autorizuar me rregulloren komunale për të zvogëluar shumën e pagesës së kontratës për atë ofrues. Monitorimi i shërbimeve të grumbullimit është zbatuar në këtë mënyrë që nga Janari 2015 pas futjes së sistemit të ri MMN. Prandaj, Treguesi-2 u konsiderua si i realizuar.

Treguesi-3: Taksa e mbeturinave e grumbulluar deri më 30 Qershor 2015 kap 15,9% në shpenzimet vjetore të kontraktmit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave dhe treguesi nuk është arritur në 40% siq është vendosur në FPD. Megjithatë, numri i familjeve të cilat kanë paguar taksën e mbeturinave deri tani është arritur në 11.391 dhe llogariten si 34.3% në totalin e familjeve (34.733 familje) të identifikuara gjatë regjistrimit të popullsisë në vitin 2011. Edhe pse pjesa e taksës së mbledhur kundrejt shumës vjetore të kontraktuar nuk është e mjaftueshme, ajo mund të vlerësohet pozitivisht kur konsiderohet edhe shpërndarja me vonesë e faturave për taksën (shpërndarja ka filluar në Mars 2015) dhe kjo rezultoi me konfuzione në informimin e qytetarëve dhe kjo shumë është e mbledhur vetëm për 4 muaj.

Bazuar në atë më lartë, Rezultati-5 mund të vlerësohet kryesisht i arritur, dhe prandaj, mund të


6-108

konkludohet se të gjitha rezultatet e pritura të projektit janë arritur dhe qëllimi i projektit ‘’Fuqizimi i kapaciteteve të Komunës së Prizrenit në MMN’ - është arritur. Sa për të siguruar burimet financiare që janë të nevojshme për realizimin e menaxhimit të duhur të mbeturinave, KeP futi sistemin e taksave për mbeturina dhe tashmë është duke punuar në përmirësimin e shgkallës së inkasimit të taksës. Përveç kësaj, aftësitë e KeP kanë arritur në një nivel për të zbatuar aktivitetet e ndërgjegjësimit, edukimin mjedisor dhe mbikëqyrjen e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave.Për më tepër, KeP ka arritur në një nivel të shpërndajnë njohuritë dhe përvojën, si një qytet model i MMN, me komunat e tjera. Prandaj, është konstatuar se qëllimi i projektit "Kapaciteti i MMN në komunën e Prizrenit do të forcohet", është arritur.

Nëpërmjet zbatimit të këtij projekti, përgjegjësitë e banorëve, subjekteve të biznesit dhe qeverisë lokale në komunën e Prizrenit janë bërë të qarta dhe secili prej tyre ka filluar përmbushjen e përgjegjësive të tyre. Si rezultat, është ulur në mënyrë dramatike hudhja e mbeturinave në rrugë dhe në shtretërit e lumenjve dhe mjedisi urban në qytet është përmirësuar në mënyrë të konsiderueshme në krahasim me atë në fillimin e projektit (ju lutem referojuni në fotografitë në fund të raportit).

6.2 Rekomandimet

(1) Miratimi i Planit Master për Menaxhimin e Mbeturinave të Ngurta (2014-2023)

Komuna e Prizrenit është duke implementuar Planin e Parë Pesë Vjeqar për MMN. Nën këtë Projekt është hartuar Plani Master i MMN (2014-2023), i cili mbulon 2 Pesë Vjeqar për MMN. Në këtë plan, plani i 1rë pesë vjeqar është konsideruar si Krijimi i një sistemit të qëndrueshëm të Menagjimit të Mbeturinave derisa plani i 2të pesë vjeqar është Sfida për krijimin e një Shoqërie të Shëndosh të Ciklit Material të 3R.

Reformimi i sistemit të MMN në Komunën e prizrenit sapo ka filluar. Për ta zhvilluar këtë sektor si duhet dhe qëndrueshëm në termin afatmesëm dhe afatgjatë, Komuna e Prizrenit duhet të miratojë Planin Master për MMN (2014-2023) dhe të amandamentojë Rregulloren Komunale për implementimin e planit.

(2) Ngritja e Kapaciteteve të MMN në Komunën e Prizrenit

Siq u tha më lartë, kapaciteti institucional dhe teknik për implementimin e planit master për MMN është rregulluar duke zhvilluar kapacitetet e sektorit për menaxhimin e mbeturinave nën drejtorinë e Shërbimeve pubike. Sidoqoftë, stafi I sektorit është dashur të humbin shumë nga koha për të bërë inkasimin e taksës dhe mirëmbajtjen e të dhënave; prandaj koha e nevojshme për të ngritur kualitetin e shërbimit, planifikimet për të ardhmen dhe ngritja e vetëdijësimit publik konsiderohen të kufizuara. Kjo ka rezultuar nga rrethanat e kapaciteteve organizative të cilat nuk janë fuqizuar në nivelin e planifikuar me Planin Mastet për MMN.

Prandaj, Komunës së Prizrenit i rekomandohet që taksën për mbeturina ta integrojë në administrate në mënyrë që sektori për menaxhimin e mbeturinat të koncentrohet në implementimin e planit dhe aktiviteteve për MMN.

(3) Ngritja e Shkallës së Inkasimit të Taksës për Mbeturina

Shuma vjetore e kontraktimit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave është 1.250.000 €. Siç u përmend më lart, shkalla e inkasimit të taksës për mbeturina për gjysmën e 1rë të vitit ka qenë 16%; dhe për këtë arsye, do të lind pabarazia ndërmjet tatimpaguesve të cilët kanë paguar dhe atyre që nuk kanë paguar taksën për mbeturina, nëse norma mbetet ashtu siç është.Nëse


6-109

qytetarër ndonjëherë ndihen jot ë trajtuar mirë, ata ndalojnë së menduari për të bërë pagesën e taksës për mbeturina. Nëse kjo ndodh, Komuna do të detyrohet të varet nga ndihma financiare e qeverisë qëndrore për të financuar shërbimin e grumbullimit të mbeturinave; dhe kështu plani do të dështojë.

Përveq asaj më lartë, parakusht i sistemit të taksës për mbeturina është të financojë aktivitetet që lidhen me Edukim public, masat për tu ndërmarrë për mbetjet industrial dhe mjekësore dhe 3R për reduktimin e mbeturinave nga të hyrat e taksës për mbeturina pasiqë këto aktivitete janë të MMN.

Sipas nevojave, komuna duhet të vazhdojë pëpjekjet për ngritjen e vetëdijësimit publik në ato mënyra që të promovojë ngritjen e shkallës së inkasuar të taksës për mbeturina, duke përdorur mediat.

(4) Shfrytëzimi i Duhur i Bugjetit

Komuna ka siguruar 1,000,000 euro si bugjet për MMN për vitin 2015 dhe ka shtruar kërkesën edhe për 200,000 Euro shtesë për gjysmën e dytë të vitit.

Në anën tjetër, prokurimi dhe Shpërndarja e komposterëve shtëpiak nuk është implementuar për shkak të vonesave në alokimin e bugjetit. Edhe pse 200 amvisëri janë në listen e pritjes, Komuna ende nuk ka mundur të plotësojë kërkesat e qytetarëve. Nëse Komuna vazhdon të kërkojë nga qytetarët që ata të kryejnë obligimin e pagesës së taksës për mbeturina dhe nuk mund ti procesoj shërbimet në anën tjetër, atëherë qytetarët do të shprehin pakënaqësinë e tyre me aktivitetet e Komunës.

Për ta realizuar planin me kohë, Komuna duhet të siguroj mekanizmat të cilat i mundosjnë alokimin e bugjetit me kohë.

(5) Themelimi i Ndërmarrjes Komunale Higjiena Prizren

Ekzistenda e një kompanie të profesionalizuar është e barabartë me rëndësinë e fuqizimit të sektorit për menaxhimin e mbeturinave dhe krijimin e mekanizmit të duhur për shpenzimin e bugjetit për të arritur objektivat e Planit Master për MMN.

Komuna e Prizrenit ka kontraktuar shërbimin e grumbullimit të mbeturinave me Njësinë Prizren të KRM Ekoregjioni dhe 2 kompani private.

KRM Ekoregjioni, ofron shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në 5 Komuna të Regjionit të Prizrenit dhe poashtu ka një borgj të lartë të akumuluar me vite. Sistemi i MMN në komunat tjera përveq ne atë të Prizrenit, nuk është i reformuar ende dhe shpenzimet e shërbimit financohen nha të hyrat e mbledhura nga Kompania prej bizneseve dhe amvisërive. Pasiqë, shkalla e inkasimit është e ulët, të hyrat nuk mjaftojnë për kryerjen e Shërbimeve në Komuna. Prandaj, Ekoregjioni i financon shërbimet e grumbullimit të Komunave tjera nga të hyrat që i realizon në Komunën e Prizrenit.

Në të njëjtën kohë, Ligji mbi prokurimin në Kosovë ndalon kontraktimin e Shërbimeve publike me ato kompani të cilat kanë borgje të mëdha; prandaj, ekzistenca e një kompanie të qëndrueshme financiare është e domosdoshme.

Bazuar në rrethanat, Komuna e Prizrenit ka dorëzuar në Ministrinë për Zhvillim Ekonomik kërkesën për miratim të themelimit të Ndërmarrjes Komunale Publike Higjiena Prizren, duke e ndarë njësinë e Prizrenit nga KRM Ekoregjioni. Kërkesa e Komunës është ende në shqyrtim nga qeveria qëndore.


7-110

Edhepse aktivitete të ndryshme janë implementuar gjatë këtij projekti për të fuqizuar Higjiena Prizren, është esencialae të ketë një ndërmarrje me pavarësi financiare dhe organizative për të arritur fuqizimin e kapaciteteve edhe më tutje.

Prandaj, i rekomandohet Komunës së Prizrenit të vazhdojë me përpjekjet për të arritur marrjen e miratimit nga Qeveria Qëndrore për themelimin e Ndërmarrjes Komunale Publike Higjiena Prizren.

7 Mësimet e Fituara

(1) Efektet Sinergjike Kanë Rezultuar me Lidhjen e Grantit Ndihmës

Projekti i Grantit Ndihmës Japonez është realizuar para këtij projekti të bashkëpunimit teknik (projekt) dhe pajisje të mjaftueshme për grumbullimin e mbeturinave në komunën e Prizrenit janë dhuruar në Tetor të vitit 2012. Kjo e ka lejuar Projektit për t'u përqëndruar në krijimin e sistemit të menaxhimit të mbeturinave duke i shfrytëzuar pajisjet .

Pasi shërbimi i grumbullimit të mbeturinave zgjerua në tërë territorin e komunës duke përdorur automjetet e grumbullimit të mbeturinave të dhuruara nga Japonia, banorët ishin në dijeni të mbështetjes nga ana e Japonisë për përmirësimin e menaxhimit të mbeturinave. Për më tepër, jo vetëm kryetari, por edhe anëtarë të Kuvendit Komunal dhe zyrtarët më të lartë kishin pritje për rezultate pozitive nga asistenca teknike (projekti), i cila pasoi dhurimin e pajisjeve.

Bazuar në këto rrethana, Projekti ishte në gjendje të fitojë bashkëpunimin si nga qeveria vendore poashtu edhe nga qytetarët.

(2) Pronësioa e Projektit Formuar mes Partnerëve të KeP

Nga fillimi i projektit, JET ka realizuar sondazhe për të identifikuar kushtet aktuale të menaxhimit të mbeturinave dhe aktivitetet për të fituar bashkëpunimin e banorëve lokalë në zonat e synuara të pilot projekteve së bashku me stafin komunal të caktuar nga drejtori i Drejtori Shërbimeve Publike (menaxheri i projektit), si anëtarë partnerë. Nëpërmjet aktiviteteve të përbashkëta, anëtarët partnerë janë njohur me çështjet e mbeturinave dhe kanë vërejtur se komuna nuk kishte marrë asnjë masë ndaj këtyre çështjeve dhe nuk ka pasur as një adresë për qytetarët ku ata do të paraqitnin ankesat e tyre.

Gjatë periudhës së zbatimit të projektit, Ligji për Mbeturina është ndryshuar dhe anëtarët partnerë riafirmuan përgjegjësinë e qeverisjes lokale për trajtimin e mbeturinave të gjeneruara në territorin e tyre të juridiksionit. Si rezultat i kësaj, anëtarët partnerë kanë qenë të përfshirë në mënyrë spontane në aktivitetet përkatëse pas përgatitjes së planit pesëvjeçar i cili është bazuar në Planin Master MMN (drafti i parë). Në mënyrë që të mos përfundojë me planifikimin, anëtarët partnerë të KeP kanë vepruar së bashku për zbatimin duke bërë përpjekje të mëdha në miratimin e planit dhe përgatitjen e rregullores. Si rezultat i kësaj, komuna ka arritur të fillojë sistemin e ri të menaxhimit të mbeturinave në Janar të vitit 2015, pas një viti e gjysmë që nga miratimi i planit pesëvjeçar.

Edhe pse Sektori i Menaxhimit të Mbeturinave ka marrë ankesa për taksën për mbeturina, hudhjet e paligjshme të mbeturinave dhe shërbimit të pamjaftueshëm të grumbullimit të mbeturinave,antarët partnerë iu janë përgjigjur këtyre rrethanave, si një gjë e natyrshme.

Besimi në mes të banorëve dhe stafit komunal është rritur dhe zhvilluar përmes aktiviteteve të menaxhimit të mbeturinave, dhe ka qenë e pritur që komuna të përhap atë në fusha të tjera të shërbimeve publike.


7-111

(3) Përgatitja e një Plani ku Refkletojnë Opinionet e Qytetarëve

Gjatë fazës përgatitore të hulumtimit të opinionit publik dhe pilot projekteve, u kuptua se shumë banorë nuk ishin në gjendje të paguajnë tarifën e shërbimit të mbeturinave për shkak të shkallës së lartë të papunësisë.

Megjithatë, JET, në bashkëpunim me anëtarët partnerë, janë fokusuar në identifikimin e qëllimet e vërteta të banorëve duke shkëmbyer mendime me udhëheqësit e komuniteteve pasi ka pasur shumë banorë që kishin poseduar kompjuterat personal, telefon të menqur dhe makina private.

Si rezultat, u konfirmua se banorët ishin të gatshëm të pranojnë shumën e duhur të pagesës për shkak të rrethanave të mëposhtme:

Qytatarët ishin të interesuar të zgjidhin problemet që kanë të bëjnë me mbeturina;

Shumë qytetarë merrnin mbështetje nga familjarët e tyre të cilët jetonin në Europë; dhe

Qytetarët të cilët ishin të vetëdijshëm për koston e nevojshme për implementimin e shërbimeve publike e dinin situatën e shërbimeve publike në Europë.

Bazuar në kushtet e mësipërm, është konstatuar se futja e një takse të mbeturinave ishte e mundur dhe Plani pesë-vjeçar MMN është përgatitur në bashkëpunim me partnerët.

Plani pesë-vjeçar MMN u pranua nga banorët gjatë debateve publike është miratuar nga Asambleja Komunale me 4 Korrik 2013 me mbështetjen e të gjitha partive politike në Kuvend.

Projekti për ngritjen e Kapaciteteve Për Menagjimin e Mbeturinave Drejt një Shoqërie të Shëndoshë JICA Raporti i Pёrfundimit tё Projektit KOKUSAI KOGYO CO., LTD.

ANEKS


Pёrmbajtija

1 P/V dhe SH/D për Projektin e Bashkëpunimit Teknik ...................... 1-1

1.1 P/V i Projektit ...................................................................................... 1-1 1.2 SH/D e Projektit ................................................................................ 1-17 1.3 P/V për vazhdimin e Projektit ........................................................... 1-28 1.4 SH/D për vazhdimin e Projektit ........................................................ 1-34

2 Forma e Projekt Dizajnit (FPD) ........................................................ 2-59

2.1 FPD0 .................................................................................................. 2-59 2.2 FPD1 .................................................................................................. 2-60 2.3 FPD2 .................................................................................................. 2-61 2.4 FPD3 .................................................................................................. 2-62 2.5 FPD4 .................................................................................................. 2-64 2.6 FPD5 .................................................................................................. 2-66

3 Plani i Operimit ................................................................................. 3-68

3.1 Viti i 1rë ............................................................................................ 3-68 3.2 Viti i 3të ............................................................................................. 3-69

4 Rrjedha e Punës ............................................................................... 4-70

5 Shënimet nga Takimet e Komisionit të Përbashkët Kordinues .... 5-71

5.1 Takimi i KPK-1 ................................................................................. 5-71 5.2 Takimi i KPK-2 ................................................................................. 5-77 5.3 Takimi i KPK-3 ................................................................................. 5-83 5.4 Takimi i KPK-4 ................................................................................. 5-93 5.5 Takimi i KPK-5 ............................................................................... 5-103 5.6 Takimi i KPK-6 ............................................................................... 5-108 5.7 Takimi i KPK-7 ............................................................................... 5-116 5.8 Takimi i KPK-8 ............................................................................... 5-121 5.9 Takimi i KPK-9 ............................................................................... 5-127

6 Tjera ................................................................................................ 6-133

6.1 Plani Master për Menaxhimin e Mbeturinave të Ngurta në Komunën e Prizrenit ........................................................................................... 6-133

6.2 Planifikimi I ngritjes së vetëdijësimit public përmes eventeve në tërë vendin .............................................................................................. 6-180

6.3 Studimi i Opinionit Publik .............................................................. 6-187


Aneks 1-1

1 P/V dhe SH/D për Projektin e Bashkëpunimit Teknik

1.1 P/V i Projektit


Aneks 1-2


Aneks 1-3


Aneks 1-4


Aneks 1-5


Aneks 1-6


Aneks 1-7


Aneks 1-8


Aneks 1-9


Aneks 1-10


Aneks 1-11


Aneks 1-12


Aneks 1-13


Aneks 1-14

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfu

ndimit tё P

rojektit K

OK

US

AI K

OG

YO

CO

., LTD

.

A

neks 1-15

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfund

imit tё P

rojektit K

OK

US

AI K

OG

YO

CO

., LTD

.

A

neks 1-16


Aneks 1-17

1.2 SH/D e Projektit


Aneks 1-18


Aneks 1-19


Aneks 1-20


Aneks 1-21


Aneks 1-22


Aneks 1-23


Aneks 1-24


Aneks 1-25


Aneks 1-26


Aneks 1-27


Aneks 1-28

1.3 P/V për vazhdimin e Projektit


Aneks 1-29


Aneks 1-30


Aneks 1-32


Aneks 1-34

1.4 SH/D për vazhdimin e Projektit


Aneks 1-35


Aneks 1-36


Aneks 1-37


Aneks 1-38

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfundim

it tё Projektit

KO

KU

SA

I KO

GY

O C

O., LT

D.

A

neks 1-39

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfund

imit tё P

rojektit K

OK

US

AI K

OG

YO

CO

., LTD

.

A

neks 1-40

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfundim

it tё Projektit

KO

KU

SA

I KO

GY

O C

O., LT

D.

A

neks 1-41


Aneks 1-42

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfundim

it tё Projektit

KO

KU

SA

I KO

GY

O C

O., LT

D.

A

neks 1-43

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfund

imit tё P

rojektit K

OK

US

AI K

OG

YO

CO

., LTD

.

A

neks 1-44

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfundim

it tё Projektit

KO

KU

SA

I KO

GY

O C

O., LT

D.

A

neks 1-45

Projekti p

ër ngritjen e Ka

paciteteve Për M

enagjim

in e Mb

eturinave D

rejt një S

hoqërie të S

hëndoshë

JIC

A

Rap

orti i Pёrfund

imit tё P

rojektit K

OK

US

AI K

OG

YO

CO

., LTD

.

A

neks 1-46


Aneks 1-47


Aneks 1-48


Aneks 1-49


Aneks 1-50


Aneks 1-51


Aneks 1-52


Aneks 1-53


Aneks 1-54


Aneks 1-55


Aneks 1-56


Aneks 1-57


Aneks 1-58


Aneks 2-59

2 Forma e Projekt Dizajnit (FPD)

2.1 FPD0

Emri I Projektit: Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta Drejtë një Shoqërie të Shëndoshë Kohëzgjatja e Projektit: 3 vite (tentativisht Shtator 11 – Gusht 2014) Ekipi Synues: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH),Komuna e Prizrenit Zona e Synuar: Komuna e Prizrenit Verzioni 0: 14 Dhjetor 2010

Përmbledhja e Përshkruar Treguesit Objektiv të Verifikueshëm Mjetet e Verifikimit Supozime të rëndësishme Qëllimi i Përgjithshëm

Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë.

Plani regjional i menagjimit të mbeturinave është draftuar në gjysmën e komunave të Kosovës.

Draft plani regjional i menagjimit të mbeturinave

Qëllimi i Projektit

Do të fuqizohet kapaciteti i menagjimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit Plani komunal i menagjimit të mbeturinave është draftuar nga zyrtarët komunal të Prizrenit, i cili duhet të aprovohet.

Drafti i planit komunal për menagjimin e mbeturinave të ngurta në Prizren

Nuk do të ndryshoj trendi politik i decentralizimit në Kosovë

Rezultatet

1. Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta, janë analizuar.

Raporti përmbledhës i gjendjes aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta në Komunën e Prizrenit është ndarë me të gjitha palët e interesuara.

Raporti i cili përmbledh gjendjen aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta në Komunën e Prizrenit


Draftimi i planit menagjues dhe planifikimi i aktiviteteve në komunën e Prizrenit.

Draft plani për menagjimin e mbeturinave të ngurta në Komunën e Prizrenit dhe planet e pilot aktiviteteve për secilin aktivitet.

3. Eshtë konfirmuar fizibiliteti i planit të menagjimit të mbeturinave të ngurta. Pregatitja e dokumentit mbi fizibilitetin e planit të menagjimit të mbeturinave dhe rekomandimet për planin kombëtar.

Raporti i pregatitur nga projekti


Rritjen e numrit të banorëve të cilët e kuptojnë menagjimin e mbeturinave. Pyetësori në fillim dhe përfundim të Projektit

Aktivitetet Inputet Kushtet e Jashtme 1.1 Të shqyrtohet korniza aktuale administrative për menagjimin e mbetjeve të

ngurta në nivel kombëtar dhe komunal. 1.2 Të kryhet një studim bazë në gjithë sistemin e menagjimit të mbeturinave të

ngurta 1.3 Të analizohen të dhënat e mbledhura dhe informatat për hartimin e një plani

të mundshëm për përmirsim

1. Pala Japoneze (1) Dërgimi i ekspertëve në fushat e mëposhtme - menagjim i mbeturinave te ngurta/udhëheqës - analizim i kuantitetit dhe kualitetit të mbeturinave - planifikimi i grumbullimit dhe transportimi - planifikimi i deponisë - edukim mjedisor / vetëdijësim për banorët (2) Konsulent vendor (përfshirë përkthyes) (3) Shpenzimet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin (4) Trajnimin e partnerëve në Japoni (5) Pajisjet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin

Pala Kosovare (1) Caktimin e personit partnerë / identifikimin e emrit dhe pozitën e menagjerit të Projektit (2) Zyre dhe hapësirë për ekspertët Japonez (3) Shpenzimet për aktivitetet 1) Rrogat dhe të ardhurat tjera për zyrtarët qeveritar 2）Shpenzimet për shërbime si rryma,uji dhe lënda djegëse. 3）Shpenzimet operacionale për detyrimet doganore,ruajtjen dhe transportimin vendor të pajisjeve të dhëna nga pala Japoneze.

Shërbimi I menagjimit të mbeturinave që aktualisht bëhet nga kompanitë shtetërore ose komunat nuk do të privatizohet gjatë periudhës së projektit.

2.1 Të zgjidhen zonat për pilot projekte 2.2 Të bëhet draft një plan për menagjimin e mbeturinave të ngurta për pilot

zonat,bazuar në të dhënat e analizuara. 3.1 Të implementohet plani i lartëpërmendur i menagjimit të mbeturinave në

pilot zonat e zgjedhura. 3.2 Të rishikohet i lartëpërmenduri plan i menagjimit të mbeturinave permes

aktiviteteve të pilot projekteve. 3.3 Të mbahet një mori e seminareve dhe punëtorive për të ndarë ato që janë

mësuar gjatë aktiviteteve të pilot projekteve, si përgatitje për draftimin e planit kombëtar për menagjimin e mbeturinave të ngurta

Para-kushtet

4.1 Të kryhen veprimtari sensibilizuese me komunitetin lokal 4.2 Të kryhen veprimtari sensibilizuese në nivel komunal 4.3 Të planifikohen veprimtari sensibilizuese për nivel kombëtar

Kompania Publike e menagjimit të mbeturinave në Prizren do të pajtohet të jetë pjesëmarrës në project.

A

neks 2-59


2-60

2.2 FPD1

Emri I Projektit: Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta Drejtë një Shoqërie të Shëndoshë Kohëzgjatja e Projektit: 3 vite (tentativisht Shtator 11 – Gusht 2014) Ekipi Synues: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH),Komuna e Prizrenit Zona e Synuar: Komuna e Prizrenit Verzioni 0: 28 Qershor 2012


Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë.

Qeveria lokale ngrit zhvillimin e planit për MMN. Plani I MMN I Komunës tjetër

Qëllimi i Projektit Do të fuqizohet kapaciteti i menagjimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit

Stafi I menagjimit të mbeturinave vepron sipas Planit të MMN. Ankesat e qytetarëve sa I përket mbeturinave të Ngurta,pakësohen.

Raporti I Progresit të Projektit Të dhënat nga ankesat e pranuara nga qytetarët

Nuk do të ndryshoj trendi politik i decentralizimit në Kosovë

Rezultatet 1. Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të

ngurta, janë analizuar. Gjendja aktuale dhe problemet ne menagjimin e mbeturinave të Ngurta

përmblidhen në raport. Raporti I studimeve përmbajtësore





Draft plani I menagjimit të mbeturinave të ngurta

Plani I Pilot Projekteve


Verifikohet teknikisht fizibiliteti i propozuar sistemit të grumbullimit të mbeturinave në planin e menagjimit të mbeturinave.


Raporti I Progresit Vlerësimi teknik i pilot projektit Vlerësimi Financiar i pilot projektit


Pakësohet sasia e mbeturinave e hequr nga pikat ilegale. Shpërndahet rregulla e shkarkimit dhe aktivitetet e grumbullimit të

mbeturinave kryhen në mënyrë më efikase.

Të dhëna mbi sasinë e hequr të mbeturinave nga ana e Ekoregjionit

Raporti I studimit të Kohës dhe Lëvizjes Aktivitetet Inputet Kushtet e Jashtme

1-1 Të bëhet studimi përmbajtësor 1-1-1 Të përcillet administrimi aktual I menagjimit të mbeturinave 1-1-2 Të implementohen studimet përmbajtësore 1-2 Të vërtetohet rrjedha e mbeturinave 1-3 Të identifikohen ceshtjet përmes rrjedhës së mbeturinave

1. Pala Japoneze (1) Dërgimi i ekspertëve në fushat e mëposhtme

- Menagjimi I Mbeturinave të Ngurta /Udhëheqës - Planifikim të grumbullimit dhe transportimit të mbeturinave /Zëvendës udhëheqës - Analizimi I kuantitetit dhe kualitetit të mbeturinave - Planifikimi I deponisë - Edukim Mjedisor/Vetëdijësim për qytetarët - Mirëmbajtja dhe operimi I pajisjeve

(2) Konsulent vendor (përfshirë përkthyes) (3) Shpenzimet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin (4) Trajnimin e partnerëve në Japoni (5) Pajisjet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin

Pala Kosovare (1) Caktimin e personit partnerë / identifikimin e emrit dhe pozitën e menagjerit të

Projektit (2) Zyre dhe hapësirë për ekspertët Japonez (3) Shpenzimet për aktivitetet 1) Rrogat dhe të ardhurat tjera për zyrtarët qeveritar 2）Shpenzimet për shërbime si rryma,uji dhe lënda djegëse.

Shërbimi I menagjimit të mbeturinave që aktualisht bëhet nga kompanitë shtetërore ose komunat nuk do të privatizohet gjatë periudhës së projektit.

2-1 Të hartohet korniza e punës së draft planit të MMN 2-2 Të hartohet draft plani I MMN 2-3 Të planifikohen pilot projektet 2-4 Të zgjidhen vendet e pilot projekteve 2-5 Të pregatitet plani I pilot projektit 3-1 Të implementohen pilot projektet dhe bëhet monitorimi I progresit të tyre 3-2 Të hartohet drafti final I planit të MMN bazuar në rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen mori seminarësh për të shkëmbyer përvojat e mësuara përmes zhvillimit të planit të MMN,me

komunat tjera. Para-kushtet

4-1 Të pregatiten planet e aktiviteteve për ngritjen e vetëdijës së komunitetit mbi mjedisin 4-2 Të pregatiten programe vetëdijësimi për komunitetin, 4-3 Të implementohen përmirsimet bazuar në vetëdijësim të komunitetit 4-4 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënësit 4-5 Të planifikohen evente në ngritjen e vetëdijës në nivel kombëtar

Kompania Publike e menagjimit të mbeturinave në Prizren do të pajtohet të jetë pjesëmarrës në project.

5-1 Të bëhet monitorimi i vëllimit të deponisë dhe kualiteti I ujit 5-2 Të përmirsohet Menagjimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve

Aneks 2-60


Aneks 2-61

2.3 FPD2

Emri i Projektit: Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta drejt një Shoqërie të Shëndoshë Kohëygjatja e Projektit: 3 vite (në tentativë Shtator 2011 – Gusht 2014) Grupi i synuar: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH),Komuna e Prizrenit Zona e sznuar: Komuna e Prizrenit Verzioni 2: 28 Qershor 2013

Përmbledhja e Përshkruar Treguesit Objektiv të Verifikueshëm Mjetet e Verifikimit Supozime të rëndësishme

Qëllimi i përgjithshëm Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet çeshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë.

Qeveria lokale ngrit zhvillimin e planit për MMN. Plani i MMN i Komunave tjera


Stafi i menagjimit të mbeturinave vepron sipas planit të MMN. Ulen ankesat e qytetarëve sa i përket mbeturinave të ngurta.

Raporti i progresit të projektit Regjistrimi i ankesave të pranuara nga qytetarët

Trendi politik i decentralizimit nuk do të ndryshojë


ngurta, janë analizuar. Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta

përmblidhen në raport. Raporti i studimit përmbajtësor


Synimi afatgjatë dhe afat mesëm në menagjimin e mbeturinave për Komunën e Prizrenit është caktuar.

Strategjia,plani i implementimit dhe plani financiar për të arritur synimin është hartuar.

Plani i Pilot aktiviteteve është materializuar.

Draft plani i MMN Plani i Pilot Projekteve


Është verifikuar teknikisht fizibiliteti i planit të propozuar të menagjimit të mbeturinave të ngruta.

Është verifikuar fizibiliteti financiar i planit të propozuar të menagjimit të mbeturinave të ngruta.

Raporti i progresit Vlerësimi teknik i Pilot Projekteve Vlerësimi Financiar i Pilot Projekteve


Reduktimi i sasisë së mbeturinave në pika ilegale. Rregullat e shkarkimit të mbeturinave dhe aktiviteti i grumbullimit të

mbeturinave kryhet me efikasitet.

Regjistrimi i sasisë së mbeturinave i hudhur ilegalisht dhe i hequr nga Ekoregjioni

Raporti i studimit të Kohës dhe Lëviyjes

Aktivitetet Inputet Kushtet e Jashtme 1-1 Të bëhet studimi përmbajtësor 1-1-1 Të përcillet administrimi aktual i menagjimit të mbeturinave 1-1-2 Të implementohen studimet përmbajtësore 1-2 Të vërtetohet rrjedha e mbeturinave 1-3 Të identifikohen ceshtjet përmes rrjedhës së mbeturinave

1. Pala Japoneze (1) - Dërgimi i ekspertëve në fushat e mëposhtme

- Menagjimi i Mbeturinave të Ngurta /Udhëheqës - Planifikim të grumbullimit dhe transportimit të mbeturinave /Zëvendës udhëheqës - Analizimi i kuantitetit dhe kualitetit të mbeturinave - Planifikimi i deponisë - Edukim Mjedisor/Vetëdijësim për qytetarët - Mirëmbajtja dhe operimi i pajisjeve - Planifikim i grumbullimit të mbeturinave 2


Pala Kosovare (1) Caktimin e personit partnerë / identifikimin e emrit dhe pozitën e menagjerit të

Projektit (2) Zyre dhe hapësirë për ekspertët Japonez (3) Shpenzimet për aktivitetet

1) Rrogat dhe të ardhurat tjera për zyrtarët qeveritar 2）Shpenzimet për shërbime si rryma,uji dhe lënda djegëse.

Shërbimi i menagjimit të mbeturinave që aktualisht bëhet nga kompanitë shtetërore ose komunat nuk do të privatizohet gjatë periudhës së projektit. 2-1 Të hartohet korniza e punës së draft planit të MMN

2-2 Të hartohet draft plani i MMN 2-3 Të planifikohen pilot projektet 2-4 Të zgjidhen vendet e pilot projekteve 2-5 Të pregatitet plani i pilot projektit

3-1 Të implementohen pilot projektet dhe bëhet monitorimi i progresit të tyre 3-2 Të hartohet drafti final i planit të MMN bazuar në rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen mori seminarësh për të shkëmbyer përvojat e mësuara përmes zhvillimit të planit të MMN,me komunat

tjera. 3-4 Përkrahje për aranzhime institucionale KeP 3-5 Udhëzime për përmirsim operacional të grumbullimit të mbeturinave për KRM Ekoregjioni

Para-kushtet

4-1 Të pregatiten planet e aktiviteteve për ngritjen e vetëdijës së komunitetit mbi mjedisin 4-2 Të pregatiten programe vetëdijësimi për komunitetin, 4-3 Të implementohen përmirsimet bazuar në vetëdijësim të komunitetit 4-4 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënësit 4-5 Të planifikohen evente në ngritjen e vetëdijës në nivel kombëtar 4-6 Përkrahje për shpërndarjen e rregullave të shkarkimit për tërë zonën komunale

Kompania Publike e menagjimit të mbeturinave në Prizren do të pajtohet të jetë pjesëmarrëse në projekt.

5-1 Të bëhet monitorimi i vëllimit të deponisë dhe kualiteti i ujit 5-2 Të përmirsohet Menagjimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve

A

neks 2-61


2-62

2.4 FPD3

Emri i Projektit: Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta Drejt një Shoqërie të Shëndoshë Kohëzgjatja e Projektit: 3 vite (tentativisht Shtator 11 – Gusht 2014) Ekipi Synues: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH), Komuna e Prizrenit Zona e Synuar: Komuna e Prizrenit Verzioni 3: 21 Tetor 2013


Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë..

Nga qeveria lokale ngriten zhvillimet në planin e MMN . Plani i MMN i Komunave tjera

Qëllimi i Projektit Do të fuqizohet kapaciteti i menagjimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit Komuna e Prizrenit të arrij të siguroj fondet për implementimin e planit

pesë vjeqar të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta në mënyrë të qëndrueshme deri në përfundim të projektit.

Ndarja e përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit për komunat tjera do të jetë e gatshme deri në fund të projektit.

Plani bugjetor i Komunës së Prizrenit Ndarja e planit dhe përvojave të fituara përmes Projektit

Nuk do të ketë ndryshime në trended politike të decentralizimit në Kosovë.

Rezultatet 1. Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave të ngurta, janë

analizuar. Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave është e

përmbledhur në raport. Raporti i progresit (1), (2) Draft master plani për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta në Komunën e

Prizrenit


Draft master plani për menagjimin e mbeturinave të Ngurta për Komunën e Prizrenit të zhvillohet conform ligjit mbi mbeturinat.

Draft plani pesë vjeqar për menagjimin e Mbeturinave është dorëzuar në Asamble Komunale.

Draft rregullorja komunale për menagjimin e Mbeturinave të Ngurta është dorëzuar në Asamble Komunale.

Plan i Pilot projekteve është përgatitur.

Draft master plani për MMN Draft Plani Pesë vjeqar i MMN/ Debati publik sa i përket Planit pesë vjeqar të

MMN Draft rregullorja komunale për menagjimin e Mbeturinave të Ngurta / Debati

publik mbi rregulloren e menagjimit të Mbeturinave komunale (ku përfshihet krijimi i sektorit të menagjimit të Mbeturinave , prezentimi i taksës për mbeturina)

Plani i pilot projekteve 3. Eshtë konfirmuar fizibiliteti i planit të menagjimit të mbeturinave të ngurta. Komuna e Prizrenit e ka prioritet krijimin dhe fuqizimin e organizimit

bazuar në draft rregulloren komunale dhe planit pesë vjeqar për menagjimin e mbeturinave.

Komuna e Prizrenit të performojë si duhet në menagjimin e Mbeturinave të ngurta.

Fuqizohet kapaciteti Operacional i KRM Ekoregjioni (grumbullimi & transportimi,mirëmbajtja e pajisjeve) për trajtimin e Mbeturinave të ngurta.

Përmes implementimit të pilot projekteve të konfirmohet mundësia e arritjes së shërbimit të popullatës në shkallën 100% deri në vitin 2014.

Komuna e Prizrenit merr të gjitha masat bugjetore të nevojshme për aktivitetet e menagjimit të Mbeturinave në vitin 2014.

Raporti i progresit Të dhënat e monitorimit (grumbullimi & transportimi, mjedisi i vendit të

deponimit) Raporti i projektit të grantit ndihmës, Raporti i progresit Raporti i progresit (raportimi mbi aktivitetet në pilot projekte) Raporti bugjetor i Komunës së Prizrenit për vitin 2014

4. Përmirsimi i vetëdijes publike mbi menagjimin e mbeturinave të ngurta në Prizren.

Shpërndahen rregullat e shkarkimit të mbeturinave. Shpërndahen komposterët shtëpiak.

Të dhënat e aktiviteteve të shpërndarjes Të dhënat mbi instalimin e komposterëve

Aktivitetet Inputet Kushtet e Jashtme 1-1 Të mësohet përmbajtja 1-1-1 Të monitorohet administrimi aktual i menagjimit të mbeturinave 1-1-2 Të implementohen studimet përmbajtësor 1-2 Të verifikohet rrjedha e mbeturinave 1-3 Të identifikohen problemet përmes rrjedhës së mbeturinave

1. Pala Japoneze (1) Dërgimi i ekspertëve në fushat e mëposhtme - menagjim i mbeturinave te ngurta/udhëheqës - analizim i kuantitetit dhe kualitetit të mbeturinave - planifikimi i grumbullimit dhe transportimi - planifikimi i deponisë - edukim mjedisor / vetëdijësim për banorët

- Mirëmbajtja e pajisjeve dhe operimi - Planifikimi i grumbullimit të mbeturinave 2

Shërbimi i menagjimit të mbeturinave që aktualisht bëhet nga kompanitë shtetërore ose komunat nuk do të privatizohet gjatë periudhës së projektit. 2-1 Të zhvillohet korniza e punës e draftit të planit të MMN

2-2 Të zhvillohet draft plani i MMN 2-3 Të planifikohen pilot projektet 2-4 Të përzgjedhen zonat e pilot projekteve 2-5 Të pregatiten planet e pilot projekteve

Aneks 2-62


Aneks 2-63

3-1 Të implementohen pilot projektet dhe të monitorohet progresi i tyre 3-1-1 Përmirsimi i sistemit aktual të grumbullimit të mbeturinave 3-1-2 Prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë 3-1-3 Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave (krahas me prezentimin e komposterëve shtëpiak) 3-1-4 Përmirsimin e vetëdijësimit me bazë komunitetin 3-1-5 Edukim mjedisor për nxënësit 3-1-6 Prezentimi i grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme 3-1-7 Eksperimentimi i grumbullumit të ndarë të gjërave të reciklueshme 3-2 Të hartohet drafti final i planit të MMN bazuar në rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen seri seminaresh për të ndarë mësimet e mësuara përmes hartimit të planit të MMN, me komunat tjera. 3-4 Përkrahje Komunës së Prizrenit për aranzhimet institucionale 3-5 Udhëzime për KRM Ekoregjioni në përmirsimin operacional të grumbullimit të mbeturinave 3-6 Përkrahje MMPH-së për të përgatitur planin e ndarjes së përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit


Pala Kosovare (1) Caktimin e personit partnerë / identifikimin e emrit dhe pozitën e menagjerit të Projektit (2) Zyre dhe hapësirë për ekspertët Japonez (3) Shpenzimet për aktivitetet 1) Rrogat dhe të ardhurat tjera për zyrtarët qeveritarë 2）Shpenzimet për shërbime si rryma,uji dhe lënda djegëse.

Para-kushtet

4-1 Të pregatiten planet e aktiviteteve për ngritjen e vetëdijësimit mbi mjedisin me bazë komunitetin 4-2 Të pregatiten programe vetëdijësimin e komunitetit, 4-3 Të implementohet përmirsimi i vetëdijësimit me bazë komunitetin duke shfrytëzuar si mjet komposterët shtëpiak 4-4 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënësit 4-5 Të planifikohet ngritja e vetëdijësimit në nivel kombëtar 4-6 Përkrahje për të shpërndarë rregullat e shkarkimit të mbeturinave në tërë zonën komunale

Kompania publike për menagjimin e mbeturinave do të pajtohet të jetë pjesëmarrëse në projekt.

5-1 Të bëhet monitorimi i vëllimit të deponisë dhe kualitetit të ujit 5-2 Të fuqizohet Menagjimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve

A

neks 2-63


2-64

2.6 FPD4

Emri i Projektit: Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta Drejt një Shoqërie të Shëndoshë Kohëzgjatja e Projektit: 4 vite (tentativisht Shtator 11 – Gusht 2015) Ekipi Synues: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH), Komuna e Prizrenit Zona e Synuar: Komuna e Prizrenit Verzioni 4: 20 Shkurt 2014


Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë..

・ Nga qeveria lokale ngriten zhvillimet në planin e MMN . ・ Plani i MMN i Komunave tjera


・ Komuna e Prizrenit të arrij të siguroj fondet për implementimin e planit pesë vjeqar të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta në mënyrë të qëndrueshme deri në përfundim të projektit.

・ Ndarja e përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit për komunat tjera do të jetë e gatshme deri në fund të projektit.

・ Plani bugjetor i Komunës së Prizrenit

・ Ndarja e planit dhe përvojave të fituara përmes Projektit



ngurta, janë analizuar. ・ Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave është e përmbledhur

në raport. ・ Raporti i progresit (1), (2) ・ Draft master plani për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta në Komunën e

Prizrenit


・ Draft master plani për menagjimin e mbeturinave të Ngurta për Komunën e Prizrenit të zhvillohet conform ligjit mbi mbeturinat.

・ Draft plani pesë vjeqar për menagjimin e Mbeturinave është dorëzuar në Asamble Komunale.

・ Draft rregullorja komunale për menagjimin e Mbeturinave të Ngurta është dorëzuar në Asamble Komunale.

・ Plan i Pilot projekteve është përgatitur.

・ Draft master plani për MMN ・ Draft Plani Pesë vjeqar i MMN/ Debati publik sa i përket Planit pesë vjeqar

të MMN ・ Draft rregullorja komunale për menagjimin e Mbeturinave të Ngurta /

Debati publik mbi rregulloren e menagjimit të Mbeturinave komunale (ku përfshihet krijimi i sektorit të menagjimit të Mbeturinave , prezentimi i taksës për mbeturina)

・ Plani i pilot projekteve 3. Eshtë konfirmuar fizibiliteti i planit të menagjimit të

mbeturinave të ngurta. ・ Komuna e Prizrenit e ka prioritet krijimin dhe fuqizimin e organizimit bazuar në

draft rregulloren komunale dhe planit pesë vjeqar për menagjimin e mbeturinave. ・ Komuna e Prizrenit të performojë si duhet në menagjimin e Mbeturinave të ngurta. ・ Fuqizohet kapaciteti Operacional i KRM Ekoregjioni (grumbullimi &

transportimi,mirëmbajtja e pajisjeve) për trajtimin e Mbeturinave të ngurta. ・ Përmes implementimit të pilot projekteve të konfirmohet mundësia e arritjes së

shërbimit të popullatës në shkallën 100% deri në vitin 2014. ・ Komuna e Prizrenit merr të gjitha masat bugjetore të nevojshme për aktivitetet e

menagjimit të Mbeturinave në vitin 2014.

・ Raporti i progresit

・ Të dhënat e monitorimit (grumbullimi & transportimi, mjedisi i vendit të deponimit)

・ Raporti i projektit të grantit ndihmës, Raporti i progresit

・ Raporti i progresit (raportimi mbi aktivitetet në pilot projekte) ・ Raporti bugjetor i Komunës së Prizrenit për vitin 2014


・ Shpërndahen rregullat e shkarkimit të mbeturinave. ・ Shpërndahen komposterët shtëpiak.

・ Të dhënat e aktiviteteve të shpërndarjes ・ Të dhënat mbi instalimin e komposterëve

5. Implementimi i Planit Pesë Vjeqar i Komunës së Prizrenit. ・ Burimet Financiare të rezervuara për menagjimin e mbeturinave të Ngurta në Komunën e Prizrenit të përdoren si duhet

・ Funksionim i duhur i sistemit të kontraktimit të Shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

・ Shkalla e grumbullimit të inkasimit të taksës për Mbeturina të arrij më shumë se XX% deri në fund të Projektit.

・



- menagjim i mbeturinave te ngurta / Menagjimi Institutional /udhëheqës - analizim i kuantitetit dhe kualitetit të mbeturinave - planifikimi i grumbullimit dhe transportimi

Shërbimi i menagjimit të mbeturinave që aktualisht bëhet nga kompanitë shtetërore ose komunat nuk do të privatizohet gjatë periudhës së projektit.

Aneks 2-64


Aneks 2-65

2-1 Të zhvillohet korniza e punës e draftit të planit të MMN 2-2 Të zhvillohet draft plani i MMN 2-3 Të planifikohen pilot projektet 2-4 Të përzgjedhen zonat e pilot projekteve 2-5 Të pregatiten planet e pilot projekteve

- planifikimi i deponisë - Ngritja e vetëdijësimit / edukim mjedisor / vetëdijësim për banorët - Mirëmbajtja e pajisjeve dhe operimi - Planifikimi i grumbullimit të mbeturinave 2 / Menagjimi Institucional 2

(2) Konsulent vendor (përfshirë përkthyes) (3) Shpenzimet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin (4) Trajnimin e partnerëve në Japoni (5) Pajisjet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin Pala Kosovare (1) Caktimin e personit partnerë / identifikimin e emrit dhe pozitën e menagjerit të Projektit (2) Zyre dhe hapësirë për ekspertët Japonez (3) Shpenzimet për aktivitetet 1) Rrogat dhe të ardhurat tjera për zyrtarët qeveritarë 2）Shpenzimet për shërbime si rryma,uji dhe lënda djegëse.

3-1 Të implementohen pilot projektet dhe të monitorohet progresi i tyre 3-1-1 Përmirsimi i sistemit aktual të grumbullimit të mbeturinave 3-1-2 Prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë 3-1-3 Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave (krahas me prezentimin e komposterëve shtëpiak) 3-1-4 Përmirsimin e vetëdijësimit me bazë komunitetin 3-1-5 Edukim mjedisor për nxënësit 3-1-6 Prezentimi i grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme 3-1-7 Eksperimentimi i grumbullumit të ndarë të gjërave të reciklueshme 3-2 Të hartohet drafti final i planit të MMN bazuar në rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen seri seminaresh për të ndarë mësimet e mësuara përmes hartimit të planit të MMN, me komunat tjera. 3-4 Përkrahje Komunës së Prizrenit për aranzhimet institucionale 3-5 Udhëzime për KRM Ekoregjioni në përmirsimin operacional të grumbullimit të mbeturinave 3-6 Përkrahje MMPH-së për të përgatitur planin e ndarjes së përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit

Para-kushtet



5-1 Përkrahja e reformave institucionale dhe rregulloreve （1） Ngritja e shkallës së grumbullimit të taksës së mbeturinave （2） Të diskutohet dhe koordinohet kontraktimi i grumbullimit të mbeturinave dhe ligjet / rregulloret relevante （3） Të përgatiten procedurat për kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave （4） Të monitorohet grumbullimi i taksës për mbeturina dhe procesin financiar të MMN （5） Të raportohet mbi bugjetin dhe rezultatet e MMN （6） Të qartësohen detajet e nevojave bugjetore për MMN 5-2 Ngritja e vetëdijësimit Publik (1) Të implementohen aktivitetet të cilat nxisin pagesën e taksës për mbeturina

6-1 Të bëhet monitorimi i vëllimit të deponisë dhe kualitetit të ujit 6-2 Të fuqizohet Menagjimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve

A

neks 2-65


2-66

2.8 FPD5

Emri i Projektit: Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta Drejt një Shoqërie të Shëndoshë Kohëzgjatja e Projektit: 4 vite (tentativisht Shtator 11 – Gusht 2015) Ekipi Synues: Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH), Komuna e Prizrenit Zona e Synuar: Komuna e Prizrenit

Verzioni 5: 17 Mars 2015

Përmbledhja e Përshkruar Treguesit Objektiv të Verifikueshëm Mjetet e Verifikimit Supozime të rëndësishme

Qëllimi i Përgjithshëm Kapaciteti për menagjimin e mbeturinave të ngurta në nivel

komunal do të ngritet dhe me këtë do të përmirsohet ceshtja e menagjimit të mbeturinave në Kosovë..

・ Nga qeveria lokale ngriten zhvillimet në planin e MMN . ・ Plani i MMN i Komunave tjera


・ Komuna e Prizrenit të arrij të siguroj fondet për implementimin e planit pesë vjeqar të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta në mënyrë të qëndrueshme deri në përfundim të projektit.

・ Ndarja e përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit për komunat tjera do të jetë e gatshme deri në fund të projektit.

・ Plani bugjetor i Komunës së Prizrenit

・ Ndarja e planit dhe përvojave të fituara përmes Projektit


Rezultatet 1. Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave

të ngurta, janë analizuar. ・ Gjendja aktuale dhe problemet në menagjimin e mbeturinave është e përmbledhur në

raport. ・ Raporti i progresit (1), (2) ・ Draft master plani për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta në

Komunën e Prizrenit


・ Draft master plani për menagjimin e mbeturinave të Ngurta për Komunën e Prizrenit të zhvillohet conform ligjit mbi mbeturinat.

・ Draft plani pesë vjeqar për menagjimin e Mbeturinave është dorëzuar në Asamble Komunale.

・ Draft rregullorja komunale për menagjimin e Mbeturinave të Ngurta është dorëzuar në Asamble Komunale.

・ Plan i Pilot projekteve është përgatitur.

・ Draft master plani për MMN ・ Draft Plani Pesë vjeqar i MMN/ Debati publik sa i përket Planit pesë

vjeqar të MMN ・ Draft rregullorja komunale për menagjimin e Mbeturinave të Ngurta /

Debati publik mbi rregulloren e menagjimit të Mbeturinave komunale (ku përfshihet krijimi i sektorit të menagjimit të Mbeturinave , prezentimi i taksës për mbeturina)

・ Plani i pilot projekteve 3. Eshtë konfirmuar fizibiliteti i planit të menagjimit të

mbeturinave të ngurta. ・ Komuna e Prizrenit e ka prioritet krijimin dhe fuqizimin e organizimit bazuar në draft

rregulloren komunale dhe planit pesë vjeqar për menagjimin e mbeturinave. ・ Komuna e Prizrenit të performojë si duhet në menagjimin e Mbeturinave të ngurta. ・ Fuqizohet kapaciteti Operacional i KRM Ekoregjioni (grumbullimi &

transportimi,mirëmbajtja e pajisjeve) për trajtimin e Mbeturinave të ngurta. ・ Përmes implementimit të pilot projekteve të konfirmohet mundësia e arritjes së shërbimit

të popullatës në shkallën 100% deri në vitin 2014. ・ Komuna e Prizrenit merr të gjitha masat bugjetore të nevojshme për aktivitetet e

menagjimit të Mbeturinave në vitin 2014.

・ Raporti i progresit

・ Të dhënat e monitorimit (grumbullimi & transportimi, mjedisi i vendit të deponimit)

・ Raporti i projektit të grantit ndihmës, Raporti i progresit

・ Raporti i progresit (raportimi mbi aktivitetet në pilot projekte) ・ Raporti bugjetor i Komunës së Prizrenit për vitin 2014


・ Shpërndahen rregullat e shkarkimit të mbeturinave. ・ Shpërndahen komposterët shtëpiak.

・ Të dhënat e aktiviteteve të shpërndarjes ・ Të dhënat mbi instalimin e komposterëve

5. Implementimi i Planit Pesë Vjeqar i Komunës së Prizrenit. ・ Burimet Financiare të rezervuara për menagjimin e mbeturinave të Ngurta në Komunën e Prizrenit të përdoren si duhet

・ Funksionim i duhur i sistemit të kontraktimit të Shërbimeve të grumbullimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit.

・・ Accumulated amount of waste tax collected until the end of the Project is more than 40%

of total waste collection commissioning expenses in 2015.

・ Raporti financiar I MMN ・ Procesverbali I takimit te KPK ・ Raporti mbi sasine e deponimit final ・ Output data at the end of June of waste tax data management system

Aneks 2-66


Aneks 2-67



- menagjim i mbeturinave te ngurta / Menagjimi Institutional /udhëheqës - analizim i kuantitetit dhe kualitetit të mbeturinave - planifikimi i grumbullimit dhe transportimi - planifikimi i deponisë - Ngritja e vetëdijësimit / edukim mjedisor / vetëdijësim për banorët - Mirëmbajtja e pajisjeve dhe operimi - Planifikimi i grumbullimit të mbeturinave 2 / Menagjimi Institucional 2

(2) Konsulent vendor (përfshirë përkthyes) (3) Shpenzimet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin (4) Trajnimin e partnerëve në Japoni (5) Pajisjet për aktivitetet që kanë të bëjnë me projektin Pala Kosovare (1) Caktimin e personit partnerë / identifikimin e emrit dhe pozitën e

menagjerit të Projektit (2) Zyre dhe hapësirë për ekspertët Japonez (3) Shpenzimet për aktivitetet 1) Rrogat dhe të ardhurat tjera për zyrtarët qeveritarë 2）Shpenzimet për shërbime si rryma,uji dhe lënda djegëse.

Shërbimi i menagjimit të mbeturinave që aktualisht bëhet nga kompanitë shtetërore ose komunat nuk do të privatizohet gjatë periudhës së projektit.

2-1 Të zhvillohet korniza e punës e draftit të planit të MMN 2-2 Të zhvillohet draft plani i MMN 2-3 Të planifikohen pilot projektet 2-4 Të përzgjedhen zonat e pilot projekteve 2-5 Të pregatiten planet e pilot projekteve 3-1 Të implementohen pilot projektet dhe të monitorohet progresi i tyre 3-1-1 Përmirsimi i sistemit aktual të grumbullimit të mbeturinave 3-1-2 Prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë 3-1-3 Zgjerimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave (krahas me prezentimin e komposterëve shtëpiak) 3-1-4 Përmirsimin e vetëdijësimit me bazë komunitetin 3-1-5 Edukim mjedisor për nxënësit 3-1-6 Prezentimi i grumbullimit të mbeturinave të vëllimshme 3-1-7 Eksperimentimi i grumbullumit të ndarë të gjërave të reciklueshme 3-2 Të hartohet drafti final i planit të MMN bazuar në rezultatet e pilot projekteve 3-3 Të mbahen seri seminaresh për të ndarë mësimet e mësuara përmes hartimit të planit të MMN, me komunat tjera. 3-4 Përkrahje Komunës së Prizrenit për aranzhimet institucionale 3-5 Udhëzime për KRM Ekoregjioni në përmirsimin operacional të grumbullimit të mbeturinave 3-6 Përkrahje MMPH-së për të përgatitur planin e ndarjes së përvojave dhe njohurive të fituara përmes projektit

Para-kushtet



5-1 Përkrahja e reformave institucionale dhe rregulloreve （7） Ngritja e shkallës së grumbullimit të taksës së mbeturinave （8） Të diskutohet dhe koordinohet kontraktimi i grumbullimit të mbeturinave dhe ligjet / rregulloret relevante （9） Të përgatiten procedurat për kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave （10） Të monitorohet grumbullimi i taksës për mbeturina dhe procesin financiar të MMN （11） Të raportohet mbi bugjetin dhe rezultatet e MMN （12） Të qartësohen detajet e nevojave bugjetore për MMN 5-3 Ngritja e vetëdijësimit Publik (2) Të implementohen aktivitetet të cilat nxisin pagesën e taksës për mbeturina 6-1 Të bëhet monitorimi i vëllimit të deponisë dhe kualitetit të ujit 6-2 Të fuqizohet Menagjimi dhe mirëmbajtja e pajisjeve

A

neks 2-67


3 Plani i Operimit 3.1 Viti i 1rë

VFJViti

MuajiPeriudha e

projektit

KPK

Vlerësimi

Rezultatet dhe Aktivitetet


Emri I projektit: Projekti për ngritjen e kapaciteteve në menagjimin Mbeturinave drejtë një shoqërie të shëndoshë

2011 2012 2013

8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 3

2014Viti i parë [A] Viti i dytë [B] Viti i tretë [C]

10 11 12 16 7 8 9 6 7 8 92 3 4 5 8 92 4 5 6 710 11 12 1

Kushtet e bashkëpunimit: Tri vite e dy muaj

Zona e Projektit: Komuna e Prizrenit ● ● ● ●●●

◎

●

Grupi I synuar:Ministria e Mjedisit dhe planif ikimit hapësinor (MMPH), Komuna ePrizrenit dhe Ekoregjioni

●

1-2 Të bëhet studimi përmbajtësor në tërë sistemin e menaxhimit të mbeturinave

1-3 Të analizohen të dhënat dhe informatat për të hartuar planin e përmirsimit

◎

1-1Të rishikohet korniza aktuale administrative për menaxhimin e mbeturinave në nivel nacionaldhe komunal

Rezultati 3: Të konfirmohet f izibiliteti i planit të MMN.

3-1 Të implementohet plani i menaxhimit të mbeturinave në zonat e zgjedhura të pilot projekteve

3-2 Të rishikohet draft plani i përmendur i menaxhimit të mbeturinave përmes pilot projekteve

Rezultati 2: Përgatitja e draft planit për MMN dhe aktivitetet e Pilot projekteve.

2-1 Të përzgjidhen zonat për pilot projekte

2-2Të bëhet draft plani për menaxhimin e mbeturinave në zoant e pilot projekteve, bazuar në tëdhënat

Plani i punës Arritjet aktuale

4-2 Të mbahen evente vetëdijësimit në nivel komunal

4-3 Të planif ikohen evente për ngritjen e vetëdijësimit në nivel nacional

3-3Të mbahen seri seminaresh dhe puntorish për të ndarë njohuritë dhe përvojat e f ituara përmes pilot projekteve si përgatitje për të bërë draft planin për menaxhimin e mbeturinave nënivel nacional

Rezultati 4: Ngritja e vetëdijësimit për MMN në Prizren.

4-1 Të bëhen evente për ngirjten e vetëdijësimit në nivel lokal të komunitetit

3-68

Aneks 3-68


3.2 Viti i 3të

VFJViti

Muaji

Periudha eprojektit

KPK

Vlerësimi

2014 2015Viti i parë [A] Viti i dytë [B] Viti i tretë [C] [Faza 1] Viti i tretë [C] [Faza 2]

8 9 10 11 12 1 8 9 10 11 12 12 3 4 5 6

Emri I projektit: Projekti për ngritjen e kapaciteteve në menagjiminMbeturinave drejtë një shoqërie të shëndoshë

2011 2012

8 9 10 11 12 12 3 4 5 6 7

2013

7 10 11 12 12 3 4 5 6 7 8

Kushtet e bashkëpunimit: Tri vite e dy muaj

2 3 4 5 6 78 9

Zona e Projektit: Komuna e Prizrenit ● ●● ● ● ●

Grupi I synuar:Ministria e Mjedisit dhe planif ikimit hapësinor (MMPH),Komuna e Prizrenit dhe Ekoregjioni

●●

◎ ◎

1-1-2 Të implementohen studime përmbajtësore

1-2 Të qartësohet rrjedha e mbeturinave

1-3 Të identif ikohen çeshtjet përmes rrjedhës së mbeturinave

Rezultatet dhe Aktivitetet


1-1 Të f itohet baza përmbajtësore

1-1-1 Të shikohet administrimi aktual i menagjimit të mbeturinave

2-4 Të zgjidhen zonat e projektit

2-5 Të pregatiten planet e pilot projekteve

Rezultati 3: Është konfirmuar f izibiliteti I planit të MMN

3-1 Të implementohen pilot projektet dhe monitorohet progresi i tyre

Rezultati 2: Draft plani I MMN dhe aktivitetet e Pilot Projekteve në Prizren janë pregatitur

2-1 Të hartohet korniza e punës e draft planit të MMN

2-2 Të hartohet draft plani i MMN

2-3 Të planif ikohen pilot projektet

3-5Të përkrahen përmirsimet operacionale në grumbullimin e mbeturinave ngaEkoregjioni

3-6Të përkrahet MMPH për përgatitjen e planit të ndarjes së përvojave dhenjohurive të f ituara përmes Projektit

Rezultati 4: Përmirsimi I vetëdijësimit të MMN në Prizren

4-1 Të përgatitet plani i aktiviteteve për ngritjen e vetëdijësimit mbi mjedisin

3-2Të hartohet drafti f inal i planit të MMN bazuar në rezultatet e pilotprojekteve

3-3Të mbahen seri seminaresh me Komunat tjera për të ndarë mësimet e mësuara përmes hartimit të planit të MMN .

3-4 Të përkrahen aranzhimet institucionale të KeP

4-5 Të planif ikohen ngjarje vetëdijësimi në nivel nacional

4-6Të përkrahet shpërndarja e rregullave të shkarkimit për tërë zonënkomunale

Rezultati 5: Imolementimi i planit pese vjeqar i Komunes se Prizrenit.

5-1 Perkrahje n; reformimin institucional dhe Rregulloret

4-2 Të përgatitet programi për vetëdijësimin e komunitetit.

4-3 Të implementohet përmirsimi i vetëdijësimit me bazë komunitetin

4-4 Të implementohet edukimi mjedisor për nxënës

Plani origjinal i punës Puna e kompletuar Puna e kryer në këtë periudhë

5-2 Ngritja e vetedijesimit publik

Aktivitetet tjera perveq FDP

6-1 Vazhdimi i monitorimit te vellimit te deponise dhe kualitetit te ujit

6-2 Permirsimi i menagjimit dhe mirembajtjes se pajisjeve

Aneks 3-69

A

neks 3-69


4-70

4 Rrjedha e Punës 年度

契約年次

月

3

孔井順二 32 39 109 15 30 75 3 50 30 45 48 12 42 90 45 45

藤田　洋 80 75 25 40 62 45 30 33 60 61 10 10

高沢　正幸 30 30

佐藤　秀男 59 31 23 37 30 30

西　千秋 109 71 45 15 30 60 28 20 30 5 50 29

鵜沢　幸二 30 30 30

Gantumur Burnebattar 61 29 60 30 45

年度

契約年次

月

A.0.1　インセプションレポートの作成・説明・協議

A.0.2　ワークプランの合意

A.0.3　PDM指標の設定

A.0.4 キャパシティアセスメントの実施 B.0.4 キャパシティアセスメントの実施 C.0.4　キャパシティアセスメントの実施

A.1.1 ﾍﾞｰｽラインの把握、指標設定

(1)　ごみ量、ごみ質調査

(2)　タイムアンドモーション調査

(3)　住民意識調査

(4)　事業者意識調査

(5)　リサイクル調査

(6)　コンポスト市場調査

(7)　最終処分場容量調査

A.1.2　廃棄物フローの明確化 A.1.3　廃棄物フローにおける課題の特定

A.2.1　固形廃棄物管理計画（初案）の骨子作成 A.2.2　固形廃棄物管理計画（初案）の作成

A.2.3　パイロットプロジェクトの検討 A.2.4　パイロットプロジェクト対象地域の選定

A.2.5　パイロットプロジェクトの計画作成

B.3.1　パイロットプロジェクトの実施及びモニタリング

B.3 .1 .1　既存ごみ収集・運搬システムの改善（PP1）

C.3.5　エコリージョン公社の収集事業運営の改善支援

B.3 .1 .2　ベル収集の導入（PP2）

B.3 .1 .3　ごみ収集運搬サービスの拡大（PP3）

C.3.1　パイロットプロジェクトの実施及びモニタリング

C.3 .1 .4　粗大ごみ回収実験（PP6）

C.3 .1 .5　資源物分別回収実験（PP7）

C.3.2　パイロットプロジェクトの結果を踏まえた固形廃棄物管理計画（最終案）の作成

C.3.2.1　固形廃棄物管理計画（最終案）の作成

C.3.3 固形廃棄物管理計画（最終案）に関するセミナー開催

C.3.3.1 固形廃棄物管理計画（最終案）セミナー(1) C.3.3.2 固形廃棄物管理計画（最終案）セミナー(2)

C.3.4　プリズレン市の組織・制度の改革支援

A.4.1　環境意識向上のための活動計画の作成 B.4.2 住民啓発教材とプログラムの作成

B.4 .3 コミュニティベース住民啓発の実施（PP4）

B.4.3.1 PP対象地区の小グループの形成（1）

B.4.3.2 排出マナー向上（1）

Best Street コンテスト（知見の蓄積と共有）

B.4.3.3 PP対象地区の小グループの形成（2）

B.4.3.2 排出マナー向上（2）

Best Street コンテスト（知見の蓄積と共有）

C.4.3.3 マイストリート・グループの拡大・継続

B.4.4 児童・生徒を対象とした環境教育の実施（PP5)

B.4.4.1 グループの形成 Best Street コンテスト（知見の蓄積と共有）

B.4.4.2 生徒による「自分のごみを知る」調査

B.4.4.3 調査結果の発表準備

発表会

B.4.4.4 美化活動、Reuseなど、継続活動

C.4.4.5 新規校への拡大

C.4.5 国全体で実施できる意識向上のためのイベントの企画

C.4.6 市全域を対象とした排出ルールの普及支援

C5.1 組織・制度改革の支援

A.5.1　処分場の埋立量及び環境モニタリングの実施

A.5.1.1　処分場のモニタリング方法の指導

A.5.1.2　処分場のモニタリングの実施（１） B.5.1.2　処分場のモニタリングの実施（２） B.5.1.3　実測データの分析 C.5.1.3　実測データの分析

B.5.2　機材の維持管理に係る研修計画及び研修教材の作成と研修の実施

B.5.2.1　研修計画及び研修教材の作成（機材運営・維持管理）

B.5.2.2　研修の実施 B.5.2.3　整備工場における実習訓練（１） C.5.2.4　整備工場における実習訓練（２）

C.5.2.5　整備工場の運営、維持管理に関する提言

ドラフトプロジェクト完了報告書

ワークプラン P/R(1) P/R(2) P/R(3) P/R(4) P/R(5) P/R(6) P/R(7) プロジェクト完了報告書

第一年次業務完了報告書第二年次業務完了報告書第三年次業務完了報告書

▲１ ▲２ ▲３ ▲４ ▲５ ▲6 ▲7 ▲8 ▲9全体計画の合意第一年次中間パイロットプロジェクト概要の合意第二年次総括終了時評価結果第３年次中間(1) 第三年次中間(2) 終了時実施体制構築第一年次総括第三年次計画

第二年次計画● ● ●

運営指導調査終了時評価終了時評価△ △ △ △ △ △ △ △W/S W/S W/S W/S W/S セミナーセミナーセミナー

PP候補地の選定 PP対象地住民説明及び協力要請 PP結果廃棄物管理計画（案）住民意識改革プログラム廃棄物管理計画（1）廃棄物管理計画(2) プロジェクト総括

2011年度 2012年度 2013年度 2014年度 2015年度

5 6 7 8

第一年次　【A】第二年次　【B】第三年次　【C】

8 9 10 11 12 1 2 3 4 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8

総括/廃棄物管理計画

副総括/収集計画

廃棄物質量分析

処分場管理計画

環境教育/ｷｬﾊﾟｼﾃｨｱｾｽﾒﾝﾄ

機材運営・維持管理

収集計画（２）

2011年度 2012年度 2013年度 2014年度 2014年度

第一年次　【A】第二年次　【B】第三年次　【C】

8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 1 2 34 5 6 7 8 9

PDM成果以外の活動

4 5 6 7 8

成果共通事項

10 11 12

本邦研修

報告書作成・提出

JCC

中間レビュー/終了時評価

セミナー/ワークショップ

成果　１プリズレン市の廃棄物管理に係る現

状と課題が把握・整理される

成果　２廃棄物管理計画の初案及びパイロッ

ト活動案が作成される

成果　３プリズレン市廃棄物管理計画案の実

現可能性が確認される。

成果　４廃棄物管理に関する住民意識が向上

する

成果　５プリズレン市の組織・制度の改革支

援

モニタリング

モニタリング

実施

実施

モニタリング

準備

準備

準備

準備

準備

実施

実施

実施

改善モニタリング


モニタリング改善

モニタリング

モニタリング

モニタリング

モニタリング

モニタリング

モニタリング


モニタリング

モニタリングモニタリング

調査

レビュー＆改善モニタリング

モニタリングレビュー及び改善

レビュー

レビュー＆改善

モニタリング

モニタリング

モニタリング

モニタリング

レビ

ュー①条例の整備、②廃棄物税の準備支援、③廃棄物税導入支援、④収集業務委託準備支援、⑤

会計システムの改編支援、⑥収集業者選定支援

①市街地、村落部収集システムの改編、②未収集地域へのサービス拡大

①条例の整備、②廃棄物税の準備支援、③廃棄物税導入支援、④収集業務委託準備支援、⑤会計システムの

改編支援、⑥収集業者選定支援モニタリング

プロジェクトで得た経験と知見の普及計画の作成支援

廃棄物税徴収率向上のための住民啓発支援

（１）廃棄物税徴収率向上のための支援（４）廃棄物税徴収状況と会計処理のモニタリング

（２）収集事業委託と関連法規との整合の検討（５）廃棄物管理予算・会計報告の支援

（３）収集事業委託仕様書の作成支援（６）予算申請書類の作成支援

プロジェクトで得た経験と知見の普及支援プロジェクトで得た経験と知見の普及支援

Aneks 4-70

Documents

Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin …Gusht 2015 Agjensioni Japonez për Bashkëpunim Ndërkombëtar (JICA) Kokusai Kogyo Co., Ltd 3 アルバニア語 108236.240803.27.8.5