Projektimi, Implementimi, Mirembajtja dhe Rishikimi i Sistemeve

Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit 13.1

Projektimi, Implementimi, Mirembajtja dhe Rishikimi i

Sistemeve

Kapitulli 13


Principe dhe Objektiva

• Projektimi i sistemeve te rinj ose modifikimi i atyre egzistues duhet te behet qe te ndihmojne organizatat te permbushin objektivat e tyre.

– Vendosja e qellimit te projektimit te sistemeve dhe diskutimi i dallimeve midis projektimit llogjik dhe atij fizik te sistemeve.

– Theksimi i hapave kryesore qe ndiqen gjate fazes se projektimit.

– Pershkrimi i disa konsideratave gjate projektimit.– Percaktimi i termit RFP dhe disckutimi se si ky dokument

perdoret per blerjen e hardware dhe software.– Pershkrimi i teknikave qe perdoren per te vleresuar

zgjedhjen e sistemeve.



• Theksi kryesor ne implementimin e sistemeve eshte te sigurohemi qe informacioni i duhur te shkoje tek personi i duhur ne formatin e duhur ne kohen e duhur.

– Percaktimi i qellimit te implementimit te sistemeve dhe diskutimi i aktiviteteve qe shoqerojne kete faze te zhvillimit te sistemeve

– Listimi i avantazheve dhe disavantazheve te blerejes kundrejt ndertimit te softuereve.

– Diskutimi i proçesit te zhvillimit te software dhe disa tools qe perdoren ne kete proçes.



• Mirembajtja dhe rishikimi i shtojne jete nje sistemi, por edhe konsumojne sasi te medha burimesh. Keto aktivitetet mund te kene perfitime nga perdorimi i disa metodave rigoroze dhe teknikave te menaxhimit te projekteve qe aplikohen per te zhvilluar sistemet.

– Vendosja e rendesise te mirembajtjes se sistemeve dhe software-ve si dhe diskutimi i aktiviteteve te perfshira ne te.

– Pershkrimi i proçeseve te rishikimit te sistemeve.


Projektimi i Sistemeve


Projektimi i Sistemeve

• Projektimi:– llogjik (çfare sistemi do te bej) – pershkruan

kerkesat funksionale te nje sistemi– fizik (si do te kryhen detyrat, si komponentet

punojne bashke dhe çfare ben secila komponente) – specifikon karakteristikat e komponenteve te sistemit qe duhen per te vene ne veprim projektimin llogjik


Projektimi Logjik

• Projektimi i Outputeve : tipet, formati, permbajtja, frekuenca

• Projektimi i Inputeve : tipet, formati, permbajtja, frekuenca

• Projektimi i Perpunimeve : llogaritjet, krahasimet, manipulimet

• Projektimi i File & database : aftesite dhe organizimi• Projektimi i Telekomunikimeve : pershkrimi i rrjetave• Projektimi i Procedurave : te automatizuara & manuale• Projektimi i kontrolleve & sigurise• Projektimi per personel & pune


Projektimi Fizik

• Projektimi i Hardwareve• Projektimi i Softwareve• Projektimi i Databaseve• Projektimi i Telekomunikimeve• Projektimi i Personelit• Projektimi i Procedurave dhe Kontrolleve


Konsiderata Speciale per Zhvillimin e Sistemeve

• Procedurat e regjistrimeve (“signing on”)• Perpunimi Interaktiv • Dialogu Interaktiv• Parandalimi, zbulimi dhe korrigjimit te gabimeve


Qellimi i Projektimit

Projektet e dizajnit te multikorporatave

Projektet e dizajnit te ndermarrjeve

Projektet e dizajnit te workgroup

Projektet e dizajnit te individeve

Qellimi i Projekteve

Projektimi mund te varioje nga multikorporatat deri tek individet


Procedurat per regjistrim

Nivelet e proçedures se regjistrimit


Perpunimi Interaktiv

Nje sistem me menu qe ju lejon zgjedhjen tuaj ne nje liste alternativash


Procedurat e Emergjences & te Rimarrjes nga Demtimet

• Kopje (backup) te Telekomunikimeve• Kopje (backup) te Personelit• Kopje (backup) te Hardware• Kopje (backup) te Software dhe database


Hardware Backup

• Plane per rimarrje pas demtimeve (psh pasqyra te tranzaksioneve me te fundit ne kompjuter te tjere)

• Hot site (psh dublikimi i hadwareve operacional, nese sistemi deshton)

• Cold site (dhomat, telefonat, elektriciteti, por jo hadwaret kompjuterik)


Software & Database Backup

• backup-e selektive (te pakten 2 kopje selektive per programet, skedaret dhe bazat e te dhenave me specifike)

• backup-e ne rritje (psh vetem per skedaret e ndryshuar gjate javes se fundit)

• Image log (nje skedar me vete qe permban vetem ndryshimet ne aplikimet, me qellim rikrijimin e DB korrente)


Parandalimi, Zbulimi dhe Korrektimi i Gabimeve


Kontrollet e Sistemeve

• Parashikimi i kontrolleve• Kontrolle te Inputeve• Kontrolle te Perpinimeve • Kontrolle te Outputeve• Kontrolle te Database• Kontrolle te Telekomunikimeve• Kontrolle te Personelit


Request for Proposal (RFP)- Kerkese per propozim

Një përmbajtje tipike e përmbajtjes së Propozimit për kërkesa


Vleresimi i alternativave ne projektim

• Vleresimi paraprak (te hiqet dore nga propozimet e teperta)

• Vleresimi Final (investigim i detajuar i propozimeve te ofruara nga shitesit qe mbeten pas vleresimit paraprak)


Teknikat e Vleresimit

• Analiza kosto / fitim – liston te gjitha kostot dhe fitimet e çdo sistemi te propozuar

• Testi i “benchmark-ut” – krahason operimin e sistemit kompj. nen te njejtat kushte

• Vleresimi me pike – çdo faktori i caktohet nje peshe, ne %pikesh, bazuar ne rendesine; zgjidhet sistemi me me shume pike


Vleresimi Final

Vlerësimi paraprak dhe përfundimtar

Vihet re që numri i alternativave të mundshme bie me shkuarjen drejt marrjes përfundimtare të vendimit nga firmat


Vleresimi me pike

Sistemi i vleresimit me pike

Ne kete shembull, sofware i eshte dhene me shume pike (40%), krahasuar me hardware (35%) she suportit nga ana shitesve (25%). Nga vleresimi i sistemit A, totali i tre faktoreve eshte 82.5%; nderkohe per sistemin B eshte 86.7%, me afer 100%. Keshtuqe, firma do zgjedhi sistemin B.


Ngrirja e specifikimeve te projektit


Raporti i Projektimit

Një përmbajtje tipike e Raportit të Projektimit të sisitemeve


Implementimi i Sistemeve


Implementimi i Sistemeve


Zgjedhja e Software: Ta blesh apo ta ndertosh vete?

• Software e ndertuar jashte kompanise– kosto me te ulta – risk me i vogel– lehtesi ne instalim


Te blesh apo te ndertosh vete?

• Hapat– Rishiko nevojat, kerkesat dhe kostot– Zgjidh (bli) software– Modifiko ose personalizo software– Zgjidh interface te software– Testo dhe prano software– Mirembaj software


Te ndertosh vete Software

• Shefi i ekipeve te programimit • Cikli i jetes se programimit


Shefi i ekipeve te programimeve

Paraqitje e struktures tipike hierarkike te Shefit te ekipeve te programimit


Cikli i Jetes se Programimit

Hapat e ciklit të jetës së programimit


Tools & Teknikat per zhvillimin e Software

• Zhvillimi i platformave të kryqëzuara• Ambjentet e zhvillimeve të integruara• CASE tools• Projektimi i strukturuar• Programimi i strukturuar• Ecuria e strukturuar (Structured walkthroughs)


Karakteristikat e programimit te strukturuar

Programi ndahet në module.

Çdo modul ka një dhe vëtëm një funksion.

Ka një dhe vëtëm një shteg llogjik në çdo modul dhe vetëm një dalje llogjike nga moduli.

Instruksione GOTO nuk lejohen.


Projektimi dhe programimi i strukturuar

Tre strukturat e përdorura në programimin e strukturuar


Projektimi dhe programimi i strukturuar(metoda top-down)

Metoda top-down per shkrimin, testimin dhe kolaudimin e nje programi modul


Structured Walkthroughs

Një rishikim i strukturuar i ecurisë është një parashikim i planifikuar paraprakisht i progresit të një objektivi të një projekti të veçantë


Aktivitetet shtese te Implementimit

• Blerja e database dhe sistemeve te telekomunikimit

• Pregatitja e perdoruesve• Punesimi dhe trajnimi i personelit te SI• Pregatitja e Site• Pregatitja e te dhenave


Aktivitetet shtese te Implementimit

• Instalimi• Testimi

– Testimi i Njesise– Testimi i Sistemit– Testimi i Volumit– Testimi i Integrimit– Testimi i Pranimit


Testimi

Tipet e testimeve


Metodat e Start-Up


Metodat e Start-Up

Paralel Start-up


Mirembajtja e Sistemeve


Arsyet per Mirembajtje

• Ndryshime ne proceset e biznesit• Kerkesa nga aksioneret, perdoruesit ose

menaxheret• Gabimet ne program• Probleme harduerike dhe teknike• Shkrirja e korporatave & blerja e tyre• Ligjet qeveritare• Ndryshime ne sistemin operativ ose ne hardware


Tipet e Mirembajtjes

• Slipstream upgrade (ndreqje kodi ose nje fiksim i problemit, rikompilim)

• Patch (ndryshim i vogel ose shtese ne nje program egzistues)

• Release (ndryshime sifinjikative ne program)• Version (ndryshim i madh qe çon ne nje version

te ri)


Ndikimi financiar ne Mirembajtje

Kostot e mirëmbajtjes në funksion të moshës së aplikimeve


Relacioni midis Mirembajtjes dhe Projektimit

Vlera e investimeve ne projektim


Rishikimi i Sistemeve


Tipet e procedurave te rishikimeve

Ngjarja KohaNje problem me sistemin egzistues

Rishikim mujor

Nje bashkim / shkrirje Rishikim vjetor

Nje sistem i ri merger kontabiliteti

Rishikim brenda pak vitesh

Nje vendim egzekutivi per te qene kompetitiv

Rishikim ne pese vjet


Faktoret qe duhen marre ne konsiderate gjate Rishikimit te Sistemeve

• Misioni• Qellimet• Hardware/software• Database• Telekomunikimet• Personeli i SI• Kontrolli

• Trainimi• Kostot• Kompleksiteti• Besueshmeria• Efiçienca• Pergjigja ne kohe• Dokumentimi


Permbledhje• Projektimi i sistemeve –pregatitja e projektimit te detajuar te

nevojave per nje sistem te ri ose per te modifikuar sistemin egzistues

• Implementimi i Sistemeve – instalimi i sistemit dhe pregatitja e gjithshkaje gati per veprim, duke perfshire perdoruesit

• Software – mund te blihen nga shitesit ose mund te ndertohen vete- nje vendim qe lidhet me pyetjen: ta blesh apo ta besh vete?

• Mirembajtja e Sistemeve - perfshin kontrollin, ndryshimin apo forcimin e sistemit per ta bere me te perdorshem per permbushjen e qellimeve te organizates dhe te perdoruesve

• Rishikimi i Sistemeve – proçesi i analizes se sistemevet per t’u siguruar qe ato operojne ashtu siç priteshin

Documents

Projektimi, Implementimi, Mirembajtja dhe Rishikimi i Sistemeve