Projektowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych · PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Opracował mgr Inż. Marek Skorus 1

PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY

DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Opracował mgr Inż. Marek Skorus

1

W praktyce pracodawca, który chce zatrudnić

ON, staje przed trudnym zadaniem doboru

odpowiedniego stanowiska i zadań do

wykonania dla konkretnej osoby. Zadanie jest

tym trudniejsze, im bardziej złożona jest

dysfunkcja. Pracodawca nie dysponuje

wzorcami rozwiązań wspomagającymi go przy

podejmowaniu decyzji, jak przy zatrudnianiu ON

utrzymać produktywność stanowiska.

2

WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA

POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW

NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazanie

01-U – upośledzenie umysłowe - narażenie na ciągły stres (proces

decyzyjny lub napięcie umysłowe

przekracza 50% czasu pracy, np.

kontroler ruchu samolotów, kasjerka

w banku, inżynier elektronik),

- prace skomplikowane wymagające

wiedzy z wielu dziedzin,

specjalistycznego wykształcenia, -prace

wyłącznie samodzielne, niezależne,

w których cała odpowiedzialność

spoczywa na danej osobie. Osoby

z upośledzeniem umysłowym nie

powinny pracować same, powinny mieć

kogoś, kto udzieli im pomocy w nagłym

wypadku lub sytuacji dla nich trudnej,

- praca trzyzmianowa w ruchu ciągłym,

czas pracy powyżej 12 godzin (dyżury),

często godziny nad-liczbowe lub

wyjazdy w teren,

- prace niewymagające ciągłego

napięcia nerwowego (np. szycie,

pakowanie, gotowanie),

-proste prace powtarzalne (montowanie

nie skomplikowanych elementów,

krawiectwo – szycie, gotowanie,

cukiernictwo, lakiernik samochodowy),

- prace, które można wykonać bez lub z

krótkim przyuczeniem (portier, szatniarz,

dozorca, sprzątaczka) ,

- prace, w których jest możliwość

konsultowania się i odpowiedzialność

nie spoczywa tylko na jednej osobie,

- prace jedno- lub dwuzmianowe

dzienne,

-prace niewymagające stosowania

ochron osobistych, utrudniających

poruszanie się lub upośledzających

odbiór informacji,

3

WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA

POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW

NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania

02-P-choroby psychiczne

- zaburzenia psychotyczne,

- zaburzenia nastroju począwszy

od zaburzeń o umiarkowanym

stopniu nasilenia,

- utrwalone zaburzenia lękowe o

znacznym stopniu nasilenia,

- zespoły otępienne;

- narażenie na ciągły stres

(proces decyzyjny lub

napięcie umysłowe

przekracza 50% czasu pracy

np. konserwator

elektronicznego

wyposażenia linii

produkcyjnych, inżynier

mechanizacji rolnictwa,

stanowiska kierownicze,

doradca personalny,

sekretarka, syndyk),

- praca trzyzmianowa w

ruchu ciągłym, czas pracy

powyżej 12 godzin (dyżury),

często godziny nadliczbowe,

- prace niewymagające

ciągłego napięcia

nerwowego (np. szycie,

pakowanie, gotowanie,

kasjerka w kinie, ogrodnik,

wizażystka, architekt

wnętrz),- prace jedno - lub

dwuzmianowe dzienne,


stosowania ochron

osobistych, utrudniających

poruszanie się lub

upośledzających odbiór

informacji,

4

WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH

RODZAJÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania Wskazania

03-L -zaburzenia głosu,

mowy i choroby słuchu

- trwałe uszkodzenie czynności

ruchowej jednego lub obu fałdów

głosowych,

- częściowa lub całkowita utrata

krtani z różnych przyczyn,

- zaburzenia mowy spowodowane

uszkodzeniem mózgu

- wyższych ośrodków mowy,

- głuchoniemota, głuchota lub

obustronne upośledzenie słuchu

niepoprawiające się w

wystarczającym stopniu po

zastosowaniu aparatu słuchowego

lub implantu ślimakowego;

- prace wymagające ciągłej komunikacji

słownej (np. nauczyciel, sekretarka,

tłumacz, prezenter telewizyjny,

dziennikarz radiowy, doradca

personalny),

- prace na wysokości i prace

wymagające zachowania ciągłej

równowagi (przy schorzeniach ucha

wewnętrznego -błędnika) np. inżynier

geodeta, budowniczy,

- w narażeniu na duży hałas, który może

pogłębiać schorzenie,

- czas pracy powyżej 12 godzin (dyżury),

często godziny nadliczbowe lub wyjazdy

w teren,

- praca wymagająca pełnej sprawności

narządów zmysłów (na wysokości, w

transporcie i kierowaniu ruchem itp.),

- prace niewymagające pełnej

sprawności narządów równowagi

(monter),

- prace niewymagające ciągłej

komunikacji słownej np. projektant

systemów komputerowych,

administrator sieci informatycznej,

(w przypadku głuchoniemoty,

głuchoty występuje możliwość

zatrudnienia tłumacza języka

migowego),

- prace bez zapylenie lub w

warunkach ekspozycji na pył

obojętny,


stosowania ochron osobistych,

utrudniających poruszanie się lub

upośledzających odbiór informacji,

5




04-O - choroby narządu wzroku,

w tym:

- wrodzone lub nabyte wady

narządu wzroku powodujące

ograniczenie jego sprawności,

prowadzące do obniżenia ostrości

wzroku w oku lepszym do 0,3

według Snellenapo wyrównaniu

wady wzroku szkłami korekcyjnymi

lub ograniczenie pola widzenia do

przestrzeni zawartej w granicach

30 stopni

- prace wymagające pełnej

sprawności wzroku (prace na

wysokości, w transporcie i kierowaniu

ruchem itp.),

- prace wymagające poprawnej

oceny odległości (np. maszynista

maszyn transportowo-dźwigowych,

inżynier mechanizacji rolnictwa),

- prace wymagające rozróżniania

kolorów (np. projektant mody,

architekt, malarz, chemik, inżynier

geodeta),

- prace przy maszynach w ruchu,

które mogą stanowić

niebezpieczeństwo dla życia (np.

przy tokarce, frezarce, szlifierce),

- praca powyżej 12 godzin (dyżury),

często godziny nadliczbowe lub

wyjazdy w teren,

- prace niewymagające pełnej

sprawności narządów wzroku m.in.

Rozróżniania szczegółów, kolorów

oceny odległości (np. dziennikarz

radiowy, masażysta),


stosowania ochron osobistych,

utrudniających poruszanie się lub

upośledzających odbiór informacji,

- prace bez zapylenia lub w

warunkach ekspozycji na pył

obojętny,

6




05-R -upośledzenie

narządu ruchu;

- wady wrodzone i rozwojowe narządu

ruchu, -układowe choroby tkanki

łącznej w zależności od okresu

choroby i stopnia wydolności

czynnościowej,

- zapalenie stawów z towarzyszącym

zapaleniem stawów kręgosłupa w

zależności od stopnia wydolności

czynnościowej,

- choroby zwyrodnieniowe stawów w

zależności od stopnia uszkodzenia

stawu,

- choroby kości i chrząstek z

upośledzeniem wydolności

czynnościowej,

- nowotwory narządu ruchu,

- zmiany pourazowe w zależności od

stopnia uszkodzenia i możliwości

kompensacyjnych;

- prace wymagające ciężkiej pracy

fizycznej (np. ceramik, betoniarz,

murarz, lakiernik),

- prace wymagające ciągłego

przemieszczania się i przyjmowania

pozycji wymuszonych np. inżynier

mechanizacji rolnictwa, monter

rowerów, pielęgniarka (szczególnie przy

schorzeniach nóg, bioder i kręgosłupa),

- prace wymagające pełnej sprawności

ruchowej (np. technik metrolog, frezer),

- prace wymagające pełnej sprawności

manualnej (np. chemik, monter

elektronik),

- prace przeważnie lub stale na otwartej

przestrzeni,

- prace w akordzie, zwłaszcza

zespołowym (np. szwaczka),



często godziny nadliczbowe lub wyjazdy

w teren,

- możliwość wykonywania pracy bez

pełnej sprawności ruchowej ( np.

doradca personalny, administrator

sieci informatycznej, pracownik

biurowy, księgowa, adwokat, historyk,

nauczyciel akademicki, makler),

- prace w pozycji siedzącej

niewymuszonej (np. architekt wnętrz),

- prace niewymagające stosowania

ochron osobistych, utrudniających

poruszanie się lub upośledzających

odbiór informacji,

- stanowisko pracy stale w

pomieszczeniu zamkniętym (np.

doradca finansowy, programista),

- prace jedno -lub dwuzmianowe

dzienne,

7




06-E -epilepsja;

w postaci nawracających napadów

padaczkowych spowodowanych

różnymi czynnikami etiologicznymi

lub wyraźnymi następstwami

psychoneurologicznymi

- prace przy maszynach w ruchu (np.

młynarz, spawacz, mechanik

automatyki przemysłowej i urządzeń

precyzyjnych),

- kierowanie pojazdami: samo-

chodami, wózkami widłowymi itd.,

- prace na wysokości (np. kominiarz,

murarz, tynkarz, monter instalacji i

urządzeń telekomunikacyjnych),

- prace polegające na opiece nad

innymi ludźmi (np. pielęgniarka,

sanitariusz, stewardesa),

- samodzielna praca w porze nocnej

(strażnik straży marszałkowskiej,

ochroniarz),

-prace z narażeniem na ciągły stres,

-częste godziny nadliczbowe

- prace w pozycji siedzącej

niewymuszonej (np. architekt

wnętrz),

- prace w obecności innych

ludzi,

- prace bez narażenia na

maszyny w ruchu (np.

pracownik biurowy, monter

drobnych elementów,

programista, projektant mody,

dziennikarz radiowy,

specjalista ds. rekrutacji),

- praca jedno - lub

dwuzmianowa dzienna,

8




07-S -choroby układu

oddechowego i krążenia;

- przewlekłe obturacyjne i ograniczające,

zakaźne choroby płuc prowadzące do

niewydolności oddechowej,

- nowotwory płuc i opłucnej, prowadzące

do niewydolności oddechowej,

- wrodzone i nabyte wady serca, choroba

niedokrwienna serca, kardiomiopatie,

zaburzenia rytmu serca z zaburzenia

mihemodynamicznymi kwalifikującymi co

najmniej do II stopnia niewydolności serca

według Klasyfikacji NYHA,

- nadciśnienie tętnicze z powikłaniami

narządowymi - miażdżycę zarostową

tętnic kończyn dolnych począwszy od II

stopnia niedokrwienia kończyn według

Klasyfikacji Fontaine'a,

- niewydolność żył głębokich z

powikłaniami pod postacią zapaleń i

długo-trwałych owrzodzeń;

- prace wymagające ciężkiej pracy

fizycznej (np. ceramik, betoniarz,

murarz, lakiernik, pielęgniarka, monter

instalacji i urządzeń

telekomunikacyjnych),

- narażenie na ciągły stres (np.

stanowiska kierownicze, syndyk),

- prace wymagające ciągłego stania (np.

przy żylakach, ),

- prace, które narażają pracownika na

kontakt z substancjami drażniącymi

układ oddechowy zwłaszcza

zawierającym krzemionkę lub

alergizującym (np. lakiernik młynarz),-

prace, które narażają pracownika na

ciągłą zmianę temperatur (zimno -

ciepło) (np. magazynier pracujący w

chłodni),



często godziny nadliczbowe,

-prace o lekkim obciążeniu fizycznym

(np. nauczyciel, programista, projektant

mody),

- prace w normalnych warunkach

klimatycznych,

- stanowisko pracy stale w

pomieszczeniu zamkniętym,

- praca w pozycji siedzącej nie

wymuszonej lub siedząco - stojącej,

- praca bez zapylenia lub w warunkach

ekspozycji na pył obojętny,

- praca bez kontaktu ze szkodliwymi

czynnikami chemicznymi,

-prace jedno -lub dwuzmianowe

dzienne,

9




08-T -choroby układu

pokarmowego,

w tym:

- choroby przełyku powodujące

długotrwałe zaburzenia jego funkcji,

- stany po resekcji żołądka z różnych

przyczyn z licznymi powikłaniami,

- przewlekłe choroby jelit o różnej

etiologii, powikłane zespołem złego

wchłaniania,

- przewlekłe choroby wątroby o różnej

etiologii w okresie niewydolności

wątroby,

- przewlekłe zapalenie trzustki

wymagające długotrwałej farmakoterapii,

- nowotwory układu pokarmowego;

- przy pracach które

uniemożliwiają przyjmowanie

regularnie posiłków i leków

(np. przy taśmie, gdzie jest

wymuszone tempo pracy i z

góry narzucane przerwy),

- prace z narażeniem na

szkodliwe czynniki

chemiczne(np. maszynista

maszyn sitodrukowych,

monter izolacji budowlanej),

- prace z artykułami

spożywczymi

- prace bez wymuszonego

tempa,

- prace umożliwiające

pracownikowi samodzielne

zarządzanie przerwami (ilość

i czas trwania przerwy w

zależności od potrzeby

pracownika),

- praca bez kontaktu ze

szkodliwymi czynnikami

chemicznymi

- praca jedno - lub

dwuzmianowa dzienna,

10




09-M -choroby układu

moczowo-płciowego,

w tym:

- zaburzenia czynności dróg

moczowych prowadzące do

niewydolności nerek,

- choroby nerek o różnej etiologii

prowadzące do ostrej lub

przewlekłej mocznicy,

- wielotorbielowate zwyrodnienie

nerek typu dorosłych,

- nowotwory złośliwe układu

moczowego i narządów płciowych;

- prace z góry narzuconym

terminem i czasem przerwy,

- prace przy taśmie, jeżeli

występuje wymuszone tempo i nie

występują zapasy między

stanowiskami,

- prace z ciągłym narażeniem na

zmiany temperatury, wilgotności

powietrza (np. marynarz statku

morskiego, pracownik chłodni),

- prace przeważnie lub stale na

otwartej przestrzeni, zwłaszcza

jesienią i zimą (np. betoniarz,

brukarz),

- prace bez wymuszonego

tempa,

- prace umożliwiające

pracownikowi samodzielne

zarządzanie przerwami,

- praca w normalnych

warunkach klimatycznych,

bez narażenia na działanie

niskiej temperatury,

11



Przyczyna niepełnosprawności Przeciwwskazania i wskazania

10-N -choroby

neurologiczne; - naczyniopochodny udar mózgu,

- guzy centralnego układu nerwowego w zależności

od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych

deficytów neurologicznych,

- pourazowa cerebrasteniai encefalopatia,

- choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego

układu nerwowego prowadzące do trwałych

deficytów neurologicznych,

- choroby układu poza piramidowego w zależności od

stwierdzanych objawów neurologicznych,

- choroby rdzenia kręgowego,

- uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o

różnej etiologii;

Ze względu na złożoność dysfunkcji

nie można podać uniwersalnych

przeciwwskazań i zaleceń

dotyczących stanowiska pracy

11-I -inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne,

zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i

odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu

krwiotwórczego.

12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe

Ze względu na złożoność dysfunkcji nie

można podać uniwersalnych

przeciwwskazań i zaleceń dotyczących

stanowiska pracy

12

WYMAGANIA OGÓLNE

Pracodawca chcąc zatrudnić osobę niepełnosprawną z określonym rodzajem niepełnosprawności, podczas dokonywania dla niej wyboru stanowiska, powinien kierować się przedstawionymi przeciwwskazaniami i wskazaniami.

Na przykład:

Jeżeli zgłosi się do pracy osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim, wówczas zgodnie z tabelą powinna ona zostać zatrudniona na stanowisku pracy gdzie nie jest wymagana sprawność kończyn dolnych i do którego jest zapewniony łatwy dojazd. Dodatkowo na kondygnacji, na której będzie pracowała osoba niepełnosprawna powinna być zapewniona odpowiednio dostosowana toaleta i łazienka.

Jeśli zgłosi się osoba z chorobami układu płciowo-moczowego, wówczas zgodnie z tabelą powinna ona zostać zatrudniona na stanowisku pracy gdzie nie jest wymagana:

- praca z góry narzuconym terminem i czasem przerwy

- praca z ciągłym narażeniem na zmiany temperatury, wilgotności powietrza (np. marynarz statku morskiego, pracownik chłodni),

- praca przeważnie lub stale na otwartej przestrzeni, zwłaszcza jesienią i zimą (np. betoniarz, brukarz),

- praca przy taśmie, jeżeli występuje wymuszone tempo i nie występują zapasy między stanowiskami,

13

WYMAGANIA OGÓLNE

Stanowisko pracy dla osoby niepełnosprawnej musi spełniać podobnie jak każde stanowisko pracy następujące podstawowe warunki:

1. Nie może zmuszać pracownika do niefizjologicznych, długotrwałych pozycji przymusowych.

2. Nie może przeciążać układu statyczno-dynamicznego.

3. Nie może wymagać napięć nerwowych.

4. Nie może powodować innych jeszcze przyczyn nadmiernego wydatku energetycznego.

5. Nie może zmuszać do długotrwałej i jednostajnej koncentracji psychicznej.

14

TYPY STANOWISK PRACY DLA OSÓB

NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Uwzględniając cechy korzystne stanowiska pracy dla ON, można wyodrębnić następujące typy stanowisk:

TYP I: stanowisko, które bez adaptacji spełnia warunki stanowiska korzystnego.

TYP II: stanowisko niespełniające wszystkich warunków stanowiska korzystnego, na którym można zatrudnić specjalnie dobranych pracowników.

TYP III: stanowisko, które po dokonaniu indywidualnych adaptacji spełnia warunki stanowiska korzystnego.

TYP IV: stanowisko, które dzięki wysokiemu stopniowi automatyzacji ma do minimum ograniczony wydatek energetyczny i mimo obciążenia jednostajną koncentracją psychiczną spełnia większość warunków stanowiska korzystnego.

15

Szczegółowa charakterystyka stanowiska zakwalifikowanego jako stanowisko, na którym można zatrudnić ON, powinna zawierać:

1) typ stanowiska i jego lokalizację,

2) rodzaj realizowanych zadań,

3) określenie wymaganej i dominującej pozycji przy pracy,

4) stopień obciążenia układu kostno-szkieletowego,

5) zapotrzebowanie wydatku energetycznego,

6) stopień obciążenia psychicznego,

7) lokalizację stanowiska,

8) wymagane kwalifikacje pracownika,

9) listę niesprawności, przy których może być wykorzystywane.

16

17

Documents

Projektowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych · PROJEKTOWANIE STANOWISK PRACY DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Opracował mgr Inż. Marek Skorus 1