)C(د مغز لرونکو او غير مغزي : برخهميو لرونکو ونو څخه ساتنه او

څارنه کول

د وړو ميوو ښاخ پري کول: څلورم لوست )Pruning Small Fruits(

1

ګاني اصطالح

2

Biennial دوه کلن نباتا Cordons – خفاظتي کمربندونه Floricanes ساقه يا د ځمکني توتانو د دوهم کال کړکي چي په

.دوهم کال کي ميوه ورکويFour Arm Kniffin System د چوکاټ د سيستم نوعه Overhead arbor هوايي تاکستان Primo canes کړکي يا ابتدايي يا لومړنۍ ساقي يا دځمکنى

.توت لومړى کال چي ميوه نه ورکويVertical trellis عمودي چوکاټ يا چيله

.I زيات شمير داليل شتون لري چي په وړو ميوو لرونکو ونو .کي د منظمي ښاخ پري کونې ګټورتوب ښکاره کوي

.A اغزي لرونکي ګياوي له هغو نباتاتو څخه عبارت دي چي دوي، په دي معني ) biennial(رشد او نمو عادت يي دوه کلن

سره چي ددي نوعه نباتاتو ساقه په لومړى کال کي توليديږي، په نامه سره ياديږي، primo canesداسې ساقي يا کړکي د

په داسې حال کي چي ګل او ميوه کوم چي د دوهم کال ساقي يي په نامه سره floricanesتوليدوي دا نوعه ساقي يا کړکي د

.ياديږي

.B ښاخ پري کول د نبات لپاره دا زمينه مساعدوي ترڅو چي منظمد لمر له وړانګو څخه په موثره توګه استفاده وکړي او د هوا

دوران يا ګردش د نبات په څلورو خواوو کي بهبود پيدا کړي، .چي د منظمي ښاخ پري کونې يو بل ګټورتوب په ګوته کوي

3

.C ماتو ساقو له منځه وړل، د ناروغو ساقو له منځه وړل اود هغو ساقو له منځه وړل چي د ناروغيو په سرايت يا

.خپراوي کي مرسته کوي.D هغه وړي ميوي چي په درست او منظم ډول سره يي

ښاخونه پري شوي وي او ړنګي شوي وي او د هغې درسته ساتنه شوي وي، نه يوازې دا چي ښه ميوه کوي

. بلکې د اوږد وخت لپاره هم دوام کوي

4

.II د دې لپاره چي د انګور تاک په ښه ډول سره حاصل ورکړي پس تاکبايد چي په يوه ښه سيستم سره ورته په چوکاټ کي پالنه ورکړل شي، په يو ټاکلى لورى ورت استقامت ورکول شي او باالخره يي ښاخونه

.ښه پري کړل شي

5

د انګور د تاک پالنه په لومړى فصل کي عمدتاً د نورستې ساقې په انتخاب باندې مشتمله ده ترڅو چي د چوکاټ د

.پايو په پورته لورى رشد او نمو وکړيپواسطه حمايه ) bamboo(د انګور ساقي د رسۍ يا قوي بانسونو 1.

.کړئد انګور تاک ته اجازه ورکړئ چي د چوکاټ له پايي څخه څو انچه 2.

۱٥نه تر ۱۰وړاندې رشد او نمو وکړي، او له دي نه ورسته د .سانتي مترو پوري ښکته هغه پري کړئ

هغه ساقه يا ښرانګه انتخاب کړئ چي د پايې په استقامت رشد او 3. .نمو کوي، او نوري ټولي ساقي لري يا له منځۀ يوسئ

په يوه يا دوه فصلونو کي، بازوګان يا کمربندونه په چوکاټ باندې 4. .جوړيږي

6

.A تاکي ک�ول ي�ا ه�م انګ�ور پ�ه چوک�اټ ک�ي ت�ړل معم�والً پ�ه دوه طريق�واو س�قفي ) vertical trellis(س�ره ص�ورت نيس�ي، عم�ودي درابس�ت

)overhead arbor(چوکاټ بندي

7

.C دواړه نوعه تاکي کول په کورنيو تاکستانونو کي په زړهپوري دي، البته په هغه صورت کي چي ښاخ پري کول د

.هغې په ښه ډول سره صورت ونيسي

نظر په مختلفو داليلو سره عمودي تاکي کول يعني واحده ساقه له 1.سره ډير )Four Arm Knifing System(څلور بازويي سيستم

.عموميت لري.a مت�رو ي�و ل�ه ب�ل ن�ه ج�ال او پ�ه ان�دازه د ٦نه تر ٤،٥پايي په اندازه د

.مترو له ځمکې څخه پورته پريښودل کيږي ٥،۱.bس��انتي مت��رو د ۷٦پ��ه ان��دازه د ) پ��ړي(د پ��ايو پ��ه م��نځ ک��ي دوه س��يمه

ځمکې څخه پورته پاس لورى ته کش کيږي

.a تاک د پايو په منځ کي ځاى پر ځاى کيږي او په واح�دې څل�ور ب�ازو ۱٥لرونکي ساقې باندې تيظيم کي�ږي، ه�ر ي�و ل�ه هغ�وي پ�ه ان�دازه د

.سانتي متره په اوږدوالى کم کيږي ۲٥نه تر .dيو بازو په هر يو استقامت کي په الندني سيم باندې تنظيم او تړل کيږي. .eنه ۳۰د انګورو حاصالت له ) دوه رسۍ لرونکى(د دوه سيمونو چوکاټ

فيصدو پوري ورته زياتوالى ورکوي، ولي دا کار د ناروغيو د ۳٥تر زياتوالى سبب هم کيږي

8

9

.D د ژمنۍ کلنۍ ښاخ پري کونې جريان کي د انګور يا ساقهتاک د هر يو بازو له قاعدې څخه چي په تير اوړي کي يي

..رشد کړي وي، باقي پريښودل کيږي

يا تيغو )buds(دا منځ خالي ساقه تقريباً په اندازه د لسو جوانو 1. .کميږي

په راتلونکى فصل کي کومه ميوه چي توليديږي،د همدې نورستو 2.نتيجه يا پايله ده چي له جوانو يا تيغو څخه رشد او انکشاف يي کړي

..ديبله ساقه له دواړو بازوګانو څخه انتخاب کړئ، غوره به دا وي چي 3.

هغه ساقه انتخاب شي چي اصلي تنې يا ساقي ته يي نژدې رشد او نمو کړي وي او هغه له يو لنډي ساقې سره چ د دوه جوانو يا تيغو

لرونکي وي، کمه کړئ

10

.E جام گل ياspur ) د ګل هغه برخه چي له ګل پاڼې يا .)ګلبرګ څخه تشکيل شوي وي

گل جام بايد په پسرلى کي په قوت سره رشد او 1.نمو وکړي ترڅو چي په راتلونکى ژمي کي د

.ميوي ورکونکى ساقي په قسم انتخاب شينور ټول رشد او نمو په تاک باندې بايد لري 2.

.کړي شيددي عمل په نتيجه کي څلور ميوه ورکونکي 3.

چي هره يوه يي له اتو نه تر لسو (canes)ساقي لري په spurپوري جواني او څلور ګل جامونه

هريو بازو باندې باقي پاتي کيږي، هر يو له .دوي څخه په دوه جوانو باندې کم کړي

11

.F د ښاخ پري کونې عين پري کوني او وني جوړونې څخهکي په موثر ډول ) training grapes(په تاک جوړونه

.سره استفاده کيدلى شي

يوازنى توپير چي شتون لري عبارت دي له دي نه چي د بازوګانو د 1.حمايوي سيمونو افقي وضيعت په موازې او سقفي شکل سره يو له

.بل سره ځاى په ځاى کيږيمترو پورته له ۲،۱نه تر ۱،۸سقفي وايرونه معموالً په اندازه د 2.

.ځمکې څخه ځاى په ځاى کيږي

12

په هغه صورت چي يوه بازو بنا په هر دليل سره له منځهوالړ شي، يا د هغې تبديلولو ته اړتيا شتون ولري، پس

چي له تنې څخه يي رشد او نمو (cane) ترټولو لويه ساقهکړي ده او د بازو قاعدې ته نژدې له منځه تللى ده انتخاب

.کړئ او هغه له چوکاټ سره تنظيم او بسته کړئ د دې لپاره چي تنه يا اصلي ساقه نوى شوي وي، پس د

له قاعدې ) trunk(ښاخې قوي نورسته د اصلي ساقيڅخه د چوکاټ په استقامت تر پالنې او تربيت الندې ونيسئ په عين شکل چي نوى تاک ته پالنه او تربيت

.ورکول کيږي بازوګان په عين کړنالرى سره چي د نوى تاک لپاره

.برقراره کيدله، برقراره کړئ، او زړه تنه لري کړئ

13

.H له دي څخه وروسته چي تاک د استراحت)dormant ( پهد هغې ) Pruning(حالت ته الړ شي، پس ښاخ پري کول

..هر وخت چي تاسې غوښتي وي سرته ورسوئپه هغو ساحو چي د ژمنيو جراحتونو خطر شتون ولري، پس 1.

.ښاخ پري کول د پسرلى تر لومړيو پوري شايد وروسته شيد دې لپاره چي د انګور تاک حاصل ورکونکى وساتل شي، پس 2.

بايد چي هر کال د پسرلى په لومړيو کي شديداً يي ښاخ پري کړل .شي

له ياده مه باسئ چي د انګورو تاک هغه وخت ګل ورکوي او 3. .د انګور يو کلنه وي) cane(ميوه توليدوي چي تاک يا ساقه

نه تر ٦د تاک هغه برخه چي زيات حاصل ورکوي کوم چي د 4. .پوري جواني ياتيغي ولري او د تاک قاعدې ته نژدې وي ۸

د انګور ساقي چي متعادل رشد ولري او د هغې قطر د پنسل په 5. .اندازې سره وي د حاصل ورکولو سطحه يي زياته وي

14

او )raspberries(توتانو ځمکني سرو د لرونکي اغزي 1.

نوعو شميره بي په )blackberries(توتانو ځمکي تورو .دي شامل باندې کالتيوارونو او

نيغ . عموماً دري نوعه تور توتان شتون لري) semi-erect(، نيمه ودريدلى)erect(ودريدلى

). trailing(او په ځمکه باندې مالستى اکثره ځمکني نيغ ودريدلى توتان د اغزيو

لرونکي وي، په داسې حال کي چي اکثريت د نيمه والړو توتانو او مالست شوي توتان بي

.وي(thornless)اغزو

15

.B تور، ارغواني او : دري نوعه ځمکني توتان شتون لري . .سره ځمکني توتان

ځمکني توت په زيړ رنګ سور رنګ سره الس په الس 1. .او تنظيميږي

.په اکثره توګه ځمکني توتان د ازغيو لرونکي وي 2.

16

.C اغزي لرونکي)brambles( څو کلن)perennial ( . نباتات دي، نو په دي بنا هر کال ساقه توليدوي

په خپل ذات کي په طبيعت کي ) ساقه(بانسونه1.چي ) ساقي(څو کلن نباتات دي ولي هغه بانسونه

په ډول سره ) vegetatively(هر کال د ګياوواو وروستى کال )primo canes(رشد کوي

).floricanes(ميوه کوي له منځه ځييوازنۍ ځانګړنه چي په دي ځاى کي شتون لري 2.

دا ده چي ځمکني توتان په هماغه کال کي چي ګيائيز او ساقئيز رشد کوي ميوه هم ورکوي،

ميراثي ده چي په عين کال کي راټوکيږي او په .عيو کال کي ميوه ورکوي

17

18

.D په هغه صورت کي چي د اغزي لرونکو څخه د زياتحاصالت الس ته راوړل وي پس بايد چي ښاخ پري کول

.په اختياط سره صورت ونيسي

.E ټول ازغي لرونکي بايد په کم عرض لرونکى قطار کي د . سانتي مترو په حدودو سره محصور کړل شي ۳۰

چي د قطارونوپه منځ کي يي ) Suckers(الندني ښاخونه1.رشد او نمو کړي ده، بايد د اوړي په جريان کي پري

.کړل شيکه چيري ښاخونه ډير زيات پراخه رشد وکړي، پس 2.

نباتات د لمر کافي روښنايي په الس نه شى راوړلى، او .د هغې د حاصل اخستل يو ستونزمن امر کيدلى شي

19

.F ښاخ پري کول يا ړنګى کول په تورو نيغو ځمکني توتانو کي)erect blackberries:(

له کښت څخه وروسته د پسرلى په فصل کي، نيغ ځمکني توتان چپر يا د بوټو قطار 1.

-semi(په لومړى فصل کي نه توليديږي، ولي برعکس واړه نباتات او نيمه نيغerect (نباتات داسې باريکۍ يا قطار توليد کوي.

primo(په راتلونکى کال کي دا واړه نباتات په ميوه راځي او لومړنۍ ساقي 2.canes (نيغ او ودريږي.

بايد ښکته لورى ته په اندازه د يو ) canes(د دوهم کال په اوږدو کي خالي ساقي3.متر سره يي ښاخ پري کړل شي ترڅو چي ساقي مستي او سفت شي او په دي

.توليد کړي) shoots(ترتيب سره وکولى شي چي جانبي نورستي

.a د لومړى کال بانسونه)Primocanes ( چي وروسته تشکيل کيږي بايد ښاخونه يي پري .کړل شي

.b د ژمې په اخرو کي يا د پسرلى په لومړيو کي ضعيفي ساقي يا بانسونه او ناروغه .ساقي له منځه وړي

.i سانتي متر نه کم قطر لرونکي وي ۱،٥ضعيفه ساقي يا بانسونه عموماً د.

20

د اوړي ) primocanes(لومړنۍ ساقي يا بانسونه4.پيلونکى بايد په اندازه د تقريباً يو په هر څلورو سانتي

.مترو نه کم ړنګى کړل شيسانتي ۳۸نه تر ۳۰جانبي بانسونه تقريباً په طول د 5.

.مترو لنډ کړئه هر وخت له )floricanes(ساقي يا د دوهم کال بانسون6.

ميوو ورکولو څخه وروسته ولي د پسرلى څخه مخکې .لري او له منځه وړل کيدلى شي

د ځمکني ازغو لرونکو نيغو توتانو د ښاخونو تړل له 7.ولي بيا هم چوکاټ په . چوکاټ سره ضروري نه دي

متره لوړ په هغو شرايطو کي چي نبات ۱،۲اندازه د قوي رشد او نمو ولري،په قوي بادونو کي او يا زيات

.کي مرسته کولى شي ) ميوه ورکولو(بار ورکولو

21

.G د نيمه نيغو)semi-erect( ځمکني تورو توتانوښاخ پري کول او د هغې تړل له چوکاټ يا داربست

: سرهد ځمکني تور توت رشدي خصوصيات يا ځانګړتياوي 1.

.دا ايجابوي ترڅو چي دوي بايد چوکاټ بندي شيسيستم يي د انګورو د ) wire(د يو يا دوه وايرونو2.

چوکاټ سره ورته د ځمکني توتانو لپاره استعمال کيدلى .شي

.a سيمونه يا رسۍ بايد چي د يو نه تر دوه مترو پوري لهځمکې څخه وړاندې وي، البته د کالتيوار په نظر کي نيولو

. سره

22

د داربست يا چوکاټ ډير عام سيستمونه عبارت دي له بازو 3.) fan system(او باد وهلو سيستم)arm system(سيستم

.څخه.a باد وهلو سيستم شامل دي پر د ساقو په تړلو باندې له چوکاټ س�ره

. .د پکې په شکل سرهد اوړى په اوږدو کي در)trellis ( د لومړى کال ساقي

)primocanes ( سانتي مترو نه په پورته برخه ۲٥نه تر ۱٥دڅخه چي دا کار د جانبي ښاخ د انکشاف او ) wire(کي له سيم

.رشد سبب کيږي پوري قوي ساقي انتخاب ۱۰نه تر ۸د پسرلى په لومړيو کي د

.کړئ او هغه له چوکاټ سره بسته کړئ د ساقي ښکتنۍ جانبي ښاخونه لري کړئ ترڅو چي د هغې له لويدو

.څخه د ځمکې په پرمخ د ميوي کولو په وخت کي مخنيوى وشيد)Trim ( سرښاخ پري کول پورتني جانبي ښاخونه تقريباً په

.سانتي مترو سرته ورسوئ ۷۰نه تر ٤٥اندازه د له ميوي ورکولو څخه وروسته د دوهم کال ساقي)floricanes (

.لري کړئ

23

.b د بازو سيستم دقيقاً د انګورو د څلور

Four Arm Kniffin(بازويي سيستم System(سره ورته والى لري.

.i ساقي يا بانسونه)Canes( دوايرونو له دواړو لورو سره يعني

ښکته او پورته تړل کيږي او هرکله چي د نباتاتو په لورى رشد کوي د

. .هغوي نوکي کږيږي

24

.H توت تور او ارغواني )نوعه توت ځمکني د( سور ځمکني:

ځمکني تور د )raspberrie(کول پري ښاخ سور ځمکني د 1. توپير لږ په البته لري والى ورته ډير سره )blackberries(توت .کي هغې د کالتيوارونو ځنيو په سره

.a توتان ځمکني سره کي اوړى په )blackberries( چوکاټ په چيري که ۷٦ د اندازه په نوکي ساقو نويو د هغې د پس ولري، ځاي کي داربست يا کي چوکاټ په چيري که ولي کړئ، کږي پوري متر سانتي ۱۰۰ تر نه

کږي مترو سانتي ۷٦ تر نه ٦۰ د اندازه په هغه پس لري ونه ځاى .کړئ

.b ۱۷ تر ښاخونه جانبي توت ځمکني تور د کي پسرلى راتلونکى په مترو سانتي ۳۰ تر ښاخونه توتانو ارغواني او سرو او مترو سانتي .کړئ لنډ پوري

.c څخه کولو ميوه له ساقي زړي کي ميوو لروکو اغزي وړو اکثره په .کيږي وړل منځه له وروسته

.e استراحت د)dormancy( نه ٦ تقريباً بانسونه يا ساقي کي جريان په .کړئ کمي کي نبات واحد في په پوري ساقو ۸ تر

25

تور او ارغواني ځمکني توتان خپل په خپله تکثير کولى شي، 2.په اسانۍ سره په خاوره ) tip(داسې چي د ځمکني توتانو نوکي

کيږي او خښيږي اووروسته د يو ځانګړى ) layering(کي څملولپه هغه صورت کي چي غوښتي مو . نبات په توګه منځته راځي

وي نوى نبات په الى راوړو پس له همدې طريقي څخه بايد کار . واخلو

.a د ښاخونو نه پري کول ددي سبب کيږي تر څو چي کښت کيدونکى . ځمکه په مکمله توګه د نبات پواسطه وپوښل شي

26

لنډيز/ تکرار ښاخ پري کول يا ړنګې کول په وړو ميوو کي 1.

.ولي اهميت لري؟ تشريح او روښانه يي کړئځني تګالري او ميتودونه چي په انګورو کي د 2.

چوکاټ بندۍ يا داربست لپاره استعماليږي، کوم .دي؟ تشريح يي کړئ

د ښاخ پري کولو ميتودونه او د اغزي 3.نباتاتو داربست تشريح او (brambles)لرونکو

.روښانه کړئ

27