Przedsiębiorczość-szkoła ponadgimnazjalna

2

Otylia Pulit-Parszewska

Metoda projektu w pracy z uczniem zdolnym

Metoda projektu pojawiła się w edukacji na początku XX wieku i miała na celu

stworzenie uczniowi warunków, w których mógłby samodzielnie zdobywać wiedzę

i umiejętności. Z perspektywy dzisiejszej szkoły ten sposób nauczania staje

się alternatywą do systemu klasowo-lekcyjnego, w którym przeważa, niestety w dużej

mierze, bierne nauczanie. Projekt edukacyjny daje możliwość nauczycielowi

i uczniowi otwarcia przedmiotów szkolnych, które zbyt często jeszcze powodują,

że uczeń zdobywa wiadomości a nie wiedzę. Uczenie się na bazie projektu pozwala

uczniowi na zdobywania wiedzy kompleksowej, która sięga do różnych przedmiotów

szkolnych i praktycznego jej zastosowania, co niewątpliwie wpływa na motywację

uczenia się. Nieocenionym walorem tej metody jest możliwość indywidualizowania

zadań, a więc tworzenie warunków nauczania, w których uwzględniamy potrzeby

i możliwości wszystkich uczniów – słabszych, przeciętnych i uzdolnionych. Każdy

uczeń ma szansę na osiągnięcie sukcesu na swoją miarę. Ważną cechą takiego

sposobu uczenia się jest także fakt, że realizacja projektu edukacyjnego pozwala

uczniowi na zdobywanie wiedzy i umiejętności przedmiotowych, ale równocześnie

pozwala kształcić kompetencje o charakterze ponadprzedmiotowym – pracę

w grupie, komunikację interpersonalną, umiejętność samooceny, samodzielność

w rozwiązywaniu problemów, umiejętność planowania, twórcze myślenie.

W pracy z grupą uczniów zdolnych metoda projektu daje nieograniczone

możliwości wspierania wszechstronnego rozwoju każdego ucznia, tak w zakresie

poznawczym jak i osobowościowym. Ta specyficzna grupa uczniów wymaga

szeroko pojętej indywidualizacji nauczania, a metoda projektu opiera

się na indywidualizacji działań, tak w sferze poznawczej jak i wychowawczej i tworzy

możliwości rozwoju różnych sfer osobowości ucznia.

W polskim systemie edukacji metoda projektu jest znana i stosowana,

ale zakres jej wykorzystania jest stale jeszcze zbyt skromny. Wynika to z różnych

uwarunkowań, ale zapewne w dużej mierze związane jest z nakładem pracy,

jaki nauczyciel musi wykonać przy jej wykorzystaniu.

W praktyce edukacyjnej zwykle bywa tak, że planując wykorzystanie metody

projektu, nauczyciel wybiera samodzielnie lub z uczniami temat projektu, stosuje

odpowiednie procedury w planowaniu realizacji zadań i grupy, bądź indywidualni

uczniowie, przystępują do ich wykonania. Praca uczniów najczęściej sprowadza

3

się do zebrania dużej ilości materiału rzeczowego i zaprezentowania go w wybrany

sposób lub do wykonania określonych działań i zaprezentowania ich rezultatów.

W projekcie DiAMEnT zaproponowano innowacyjne zastosowanie metody

projektu z wykorzystaniem strategii PBL - problem based learning – uczenie

się na bazie problemu / uczenie się w oparciu o problem. Jest to strategia

edukacyjna, która cechuje się tym, że uczymy się poprzez rozwiązywanie problemu.

Takie podejście zakłada, że metoda projektu jest ściśle związana z nauczaniem

problemowym. Realizujemy więc z uczniami projekt nie dla uzyskania określonego

produktu lecz dla rozwiązania problemu, a poszukiwanie tego rozwiązania pozwoli

nabyć uczniom określone umiejętności i poszerzyć wiedzę w danym obszarze działania.

Istotnym elementem tak rozumianej metody projektu jest sformułowanie problemu

(driving question), pytania napędzającego, które postawi ucznia w roli badacza

poszukującego rozwiązania. Zatem temat projektu powinien mieć formę pytania

problemowego o szerokim zakresie tak, by można go rozpisać na szereg problemów

szczegółowych, nad którymi będą pracować uczniowie indywidualnie lub grupowo

w oparciu o wcześniej ustalone zasady i plan realizacji zadania.

Tak rozumiany projekt edukacyjny jest więc zadaniem problemowym,

zwykle realizowanym w dłuższym, ściśle określonym terminie, indywidualnie

przez jednego ucznia lub w zespole pod nadzorem nauczyciela. Polega

na zaplanowanym, samodzielnym szukaniu rozwiązania problemu,

które pozwala poszerzać wiedzę z danego obszaru i zdobywać nowe umiejętności.

Może być powiązany z realizacją programu nauczania jednego lub wielu

przedmiotów, może też wykraczać poza program.

Przy stosowaniu w praktyce szkolnej tak rozumianego projektu edukacyjnego

należy przestrzegać określonych zasad wynikających ze strategii PBL i nauczania

problemowego:

stosowanie projektu edukacyjnego wymaga wcześniejszego zaplanowania

przez nauczyciela (już na etapie planowania dydaktycznego);

projekt edukacyjny wymaga zastosowania określonej procedury tak w zakresie

planowania jak i realizacji;

punktem wyjścia w realizacji projektu jest określenie celów zaakceptowanych

przez uczniów, a więc wspólnie z nimi sformułowanych;

uczeń zdobywa wiedzę potrzebną do rozwiązania problemu poprzez

rozumowanie, a nie pamięciowe przyswajanie wiedzy podanej przez nauczyciela –

4

uczeń, analizując postawiony problem, odpowiada sobie na pytanie: co wiem,

a czego muszę się nauczyć, aby problem rozwiązać?;

głównym celem projektu edukacyjnego jest rozwiązanie problemu,

a nie końcowy efekt (prezentacja, sprawozdanie), bo ten stanowi tylko element

rozwiązania;

w czasie szukania rozwiązania uczeń zdobywa wiedzę i umiejętności i może

w dużej mierze samodzielnie decydować o ich zakresie, bo zagadnienia pojawiają

się i są rozwiązywane w miarę zagłębiania się w temat;

teoria wprowadzana jest wtedy, gdy jest potrzebna do rozwiązania zadania;

temat projektu stanowi problem do rozwiązania (niekoniecznie z jednym

rozwiązaniem), sformułowany w formie pytania problemowego (driving question);

zakres tematu powinien być szeroki, co umożliwia różne podejście

do rozwiązania problemu i można go rozpisać na szereg pytań problemowych

szczegółowych, nad którymi będą pracować uczniowie w grupach lub indywidualnie;

problem powinien odnosić się do rzeczywistości, „rozwiązywać problem

świata”, być bliski uczniowi, co wywoła związek emocjonalny, a więc będzie

motywować do działania;

problem powinien integrować wiedzę z różnych dziedzin.

Metoda projektu w ujęciu innowacyjnym zaproponowana w projekcie

DiAMEnT skoncentrowana jest na odbiorcy – czyli uczniu. Proces nauczania

uzależniony jest od obecności problemu, zadania, które należy rozwiązać. Wiedza

jest ukryta w zadaniu, a cele kształcenia są realizowane podczas prac nad jego

rozwiązaniem, co stymuluje uczniów do poszukiwania informacji i ich przetwarzania.

Zmusza także uczniów do refleksji, krytycznej oceny i wartościowania zdobytej

wiedzy pod kątem jej przydatności do rozwiązania problemu.

W praktyce szkolnej możemy stosować różne rodzaje projektów

edukacyjnych, które dzielimy na kilka kategorii, a kryteriami podziału są:

zakres,

podział pracy,

cel projektu,

forma pracy uczniów,

struktura projektu.

5

Ze względu na zakres

Projekty przedmiotowe/problemowe

Tematyka obejmuje zakres jednego przedmiotu/ jednorodnego problemu; celem jest

zaznajomienie z nową tematyką lub porządkowanie nabytej wiedzy i umiejętności,

albo też rozszerzenie tematyki zajęć o zagadnienia pozaprogramowe; prowadzone

przez nauczyciela jednego przedmiotu

Projekty międzyprzedmiotowe

Mają integrować wiedzę i umiejętności z różnych przedmiotów; celem jest analiza

problemu z różnych punktów widzenia, co zwiększa praktyczny wymiar projektu;

prowadzone przez jednego nauczyciela przy współudziale (konsultacjach) z innymi

nauczycielami.

Ze względu na podział pracy

Projekty indywidualne – realizowane przez jednego ucznia

Projekty grupowe – realizowane przez grupę uczniów z wyraźnym podziałem

zadań

Ze względu na cele projektu

Projekty badawcze

Polegają na zebraniu i usystematyzowaniu przez uczniów informacji w odniesieniu

do wybranego problemu, opracowaniu danych, wyciągnięciu wniosków i prezentacji

efektów.

Projekty działania lokalnego

Podjęcie długoterminowego działania na rzecz klasy, szkoły, środowiska lokalnego.

Ze względu na formę pracy uczniów

Projekty jednorodne

Projekty wykonywane przez uczniów lub zespoły w takim samym czasie, polegające

na wykonaniu takiego samego zadania, obejmującego cały zakres tematyki projektu.

Projekty zróżnicowane

Projekty wykonywane przez zespoły uczniowskie realizujące różne zadania,

składające się na całość tematyki projektu, wykonywane jednocześnie lub rozłożone

w czasie.

Ze względu na strukturę projektu

Projekty silnie ustrukturyzowane

Projekty, w których nauczyciel podaje temat i określone wymagania, szczególnie

dotyczące zakresu projektu i spodziewanych rezultatów

6

Projekty słabo ustrukturyzowane

Projekty , które pozostawiają uczniom swobodę w wyborze tematu i zakresu projektu,

określeniu sposobów realizacji oraz efektów i ich prezentacji.

Realizacja projektu edukacyjnego przebiega etapami, które muszą być

przemyślane i zaplanowane przede wszystkim przez nauczyciela. Konkretne

propozycje nauczyciela pozwolą na sprawne przygotowanie całego procesu,

który będą realizować uczniowie. I to jest element, który wymaga od nauczyciela

określonego nakładu pracy

Etapy realizacji metody projektu

1. Przygotowanie uczniów do pracy metodą projektu.

Uczniowie muszą mieć świadomość, na czym polega specyfika tej metody,

wskazane jest także przygotowanie uczniów do pracy w grupach.

2. Wprowadzenie uczniów w problematykę projektu.

Ten etap często wymaga pewnego przygotowania teoretycznego.

3. Sformułowanie lub wybór tematu / tematów oraz podział na grupy.

Możliwości w tym zakresie są różne - tematy mogą być sformułowane przez

nauczyciela, a grupy dokonują wyboru, grupy mogą same ustalać tematy projektów

(wskazane jest, aby nauczyciel pomógł w odpowiedni sposób sformułować problem),

wszystkie grupy mogą realizować jeden problem określony przez nauczyciela.

4. Przygotowanie do realizacji projektu.

Punktem wyjścia jest zaplanowanie zadań szczegółowych dla poszczególnych grup

lub uczniów, które wynikają z rozpisania tematu projektu na problemy szczegółowe.

Ważne jest, aby nauczyciel miał świadomość, jaką wiedzę i umiejętności będą

uczniowie nabywali przy rozwiązywaniu zadań szczegółowych, gdyż to jest zakres

merytoryczny planowany przez nauczyciela, który może być poszerzony

przez uczniów. Kolejnym elementem przygotowania jest zawarcie kontraktu

z uczniami na wykonanie projektu. W przypadku większych projektów, o dużej

zawartości merytorycznej, rozłożonych w czasie, konieczne jest opracowanie planu

realizacji całego projektu z uwzględnieniem zadań dla poszczególnych grup

czy uczniów.

5. Realizacja projektu.

To planowa realizacja zadań cząstkowych, która wymaga od uczniów zbierania

i opracowywania materiałów, zdobywania nowej wiedzy i umiejętności, badania

problemu w całości lub etapami.

7

6. Prezentacja projektu.

Prezentacja może mieć różne formy w zależności od pomysłowości i możliwości

uczniów. Mogą to być wytwory działalności uczniów, sprawozdania, prezentacje

multimedialne, sprawozdanie z działań i zaprezentowanie efektów.

7. Ocena projektu według przyjętych kryteriów

Przedmiotem oceny w metodzie projektu powinien być nie tyle produkt końcowy,

choć on także podlega ocenie, co jakość działania uczniów w trakcie

rozwiązywania problemu. Zadaniem nauczyciela jest szczegółowe opracowanie

kryteriów oceny poszczególnych etapów pracy i rodzajów aktywności uczniów.

Ocenie powinno podlegać to, co jest ważne, a nie to, co łatwo ocenić. Uczestnicy

projektu muszą od początku wiedzieć, co będzie podlegać ocenie i według jakich

kryteriów. Nauczyciel może sporządzić i prowadzić arkusz oceny dla każdej grupy

czy ucznia, ale bardzo ważnym elementem procesu oceniania powinna stać

się samoocena i wzajemna ocena uczniów, ale ten element wymaga także

od nauczyciela opracowania konkretnych propozycji.

Ważnym elementem gwarantującym sprawne przeprowadzenie projektu

edukacyjnego jest kontrakt zawierany z uczniami. Jest to swoista umowa

określająca najistotniejsze elementy przedsięwzięcia oraz zasady obowiązujące

nauczyciela i uczniów w czasie jego realizacji. Najczęściej kontrakt zawiera:

temat projektu;

cele projektu;

formy realizacji poszczególnych zadań i całości;

zadania do wykonania z określeniem osób odpowiedzialnych i terminów

realizacji oraz terminy konsultacji z nauczycielem;

źródła informacji, które powinny zostać wykorzystane

możliwe sposoby prezentacji projektu (do wyboru przez uczniów);

termin prezentacji;

kryteria oceny projektu.

Takie walory projektu edukacyjnego jak interdyscyplinarność, podmiotowość

ucznia, samodzielność wykonywania zadań, odejście od tradycyjnego sposobu

oceniania powodują, że metoda ta daje ogromne możliwości indywidualizowania

w pracy z uczniami z uwzględnieniem potrzeb i możliwości wszystkich uczniów,

także tych uzdolnionych. Uczniowie ci w projekcie edukacyjnym mogą zaspokajać

8

swoje aspiracje, wykazać się większymi umiejętnościami, zgłębiać problem

z wykorzystaniem wszystkich swoich możliwości badawczych i prezentować wiedzę

i umiejętności zgodnie ze swoimi potrzebami.

Projekt edukacyjny zapewni uczniowi zdolnemu:

- odmienny sposób pracy;

- poznawanie trudniejszego materiału wykraczającego poza program szkolny;

- samodzielne, oryginalne opracowanie zagadnienia;

- poznanie metod samodzielnego poszerzania i zdobywania wiedzy;

- możliwości badawcze - stawiania pytań i hipotez badawczych;

- poznanie różnych sposobów prezentowania wyników;

- możliwość uczenia innych, co jest najbardziej efektywnym sposobem uczenia się;

myślenie twórcze, da możliwość wykazania się płynnością, giętkością

i oryginalnością myślenia;

- dobór materiału i źródeł informacji zgodnych z jego potrzebami.

Literatura:

1. Brudnik E., Moszyńska A. Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, Kielce

2000

2. Chałas K., Metoda projektów i jej egzemplifikacja w praktyce, Warszawa 2000

3. Chomicki G., Projekt środowiskowy – najlepsza metoda integracji

międzyprzedmiotowej. (w:) Nauczanie blokowe i zintegrowane przedmiotów

humanistycznych w zreformowanej szkole, red. T. Jaworski, B. Burda,

M. Szymczak, Zielona Góra 2002

4. Interaktywne metody nauczania z przykładami konspektów, Toruń 2001

5. Królikowski J., Projekt edukacyjny, Warszawa 2000

6. Mikina A., Zając B., Jak wdrażać metodę projektów?, Kraków 2001

7. Nowacki T. W., O metodzie projektów, Warszawa 1999

8. Potocka B., Projekty edukacyjne, Kielce 2002

9. Projekt edukacyjny i inne formy uczenia się we współpracy, red. D. Kitowska, Piła

2003

10. Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów, Poznań 2000

11. Stevenson J. A., Metoda projektów w nauczaniu, Lwów 1930

12. Szymański M. S., O metodzie projektów, Warszawa 2000

13. Uczenie metodą projektów, red. B. D. Gołębniak, Warszawa 2002

9

Wstęp do materiałów metodycznych

Zagadnienia ekonomiczne coraz częściej zajmują naszą uwagę,

w codziennym życiu zauważamy ich obecność. Dziś obok wiadomości sportowych

i prognozy pogody – w większości serwisów wyszczególnimy blok poświęcony

sprawom ekonomicznym. Europejskie zalecenia w kwestii kluczowych kompetencji

obywateli UE wskazują ekonomię jako jedną z ważniejszych dziedzin życia i kładą

nacisk na rozwijanie tej dziedziny w kształceniu obywateli Unii. Wychodząc

naprzeciw tym zaleceniom, a także mając świadomość, że kwestie finansowe,

organizacji pracy i po prostu zaspokajania potrzeb są i będą istotne w życiu każdego

człowieka, przedstawiamy nasze propozycje. Zapraszamy do udziału w zajęciach

z uczniami zdolnymi. Przedstawiamy kilka modułów projektowych, obejmujących

zagadnienia z zakresu podstaw przedsiębiorczości, skupiając się na tych z nich,

które bez wątpienia przyczynią się do poszerzenia wiedzy, nabycia praktyki

w dziedzinach, z którymi każdy obywatel zetknie się w codziennym życiu.

Zaproponowane tematy zajęć wykorzystują pracę metodą projektu, opartą

na strategii PBL (problem-based learning), której istotą jest działanie samych

uczestników projektu. Nauczyciel prowadzący postawi uczniom problem

i będzie koordynował pracę uczestników na drogę jego rozwiązania. Zadanie

nauczyciela to kierowanie procesem uczenia się, wiedzę niezbędną do pracy

młodzież pozyskuje przede wszystkim sama. W naszych projektach nawiązujemy

do sytuacji wziętych z życia i łączymy teorię z praktyką. We wszystkich projektach

młodzież zetknie się z rzeczywistym problemem, a celem zajęć będzie jego

zidentyfikowanie, zdiagnozowanie i wypracowanie projektu jego rozwiązania. W toku

zajęć uczeń nabędzie umiejętności rozpoznawania takiego problemu,

jego dokumentowania oraz poszukiwania rozwiązania, w tym w dyskusji,

negocjacjach, gdzie kluczową umiejętnością będzie argumentacja.

Projekty edukacyjne zebrane zostały w tematyczne moduły, w których

skonkretyzowano kilka problemów. Młodzież może poszczególne problemy

rozwiązywać etapami, jednak każdy projekt można realizować niezależnie od innych.

10

Moduł I:

Temat modułu projektowego: Jestem przedsiębiorczy – znaczy wygrywam!

1. Wprowadzenie do modułu

Moduł poświęcony podstawowym pojęciom z przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości, związanym z postawami przedsiębiorczymi człowieka,

rozwiązywaniem problemów natury ekonomicznej, podejmowaniem decyzji w sytuacji

wyboru oraz konfliktu ról. W module zaproponowano zajęcia poruszające tematykę

związaną z codziennym życiem i odwołujące się do bieżących spraw społeczności

lokalnej. W toku zajęć uczeń ma możliwość rozszerzyć swoją wiedzę, pozyskaną

na zajęciach z WOS i przedsiębiorczości, dotyczącą zaspokajania potrzeb

społecznych i socjologicznych uwarunkowań przedsiębiorczości. Będzie się tworzyć

uczniowi okazje do obserwowania życia społeczności lokalnej i skutecznego

podejmowania działań zmierzających do poprawy istniejącej sytuacji w środowisku

lokalnym, z poszanowaniem środowiska naturalnego, tradycji i wartości uznawanych

w społeczeństwie.

Tematyka projektów obejmuje zagadnienia związane z podziałem potrzeb

na własne i społeczne, nabywanie umiejętności w poruszaniu się w świecie urzędów,

instytucji i organów powołanych do życia dla realizacji potrzeb społeczeństwa.

W programach nauczania Podstaw przedsiębiorczości zarówno przed,

jak i po wprowadzeniu nowej podstawy programowej tematyce tej poświęca się około

5 godzin lekcyjnych, co ledwo zaznacza kluczową koncepcję ekonomii opisaną przez

Adama Smitha, jako efekt dążeń każdego z nas. W materiałach zaproponowano

tematy rozszerzające te zagadnienia, nakierowując działania młodzieży

na samopoznanie i autoprezentację oraz definiowanie własnej pozycji w lokalnym

środowisku od gospodarstwa domowego, przez ulicę, osiedle, szkołę, po sprawy

miasta/gminy oraz ogólnonarodowe i europejskie.

Materiały pomocnicze do modułu

Podstawą do zajęć w niniejszym module będzie rozdział materiału nauczania

Podstaw przedsiębiorczości w szkole ponadgimnazjalnej, objęty tematem:

„Psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania przedsiębiorczości” (wg podręcznika

„Przedsiębiorczość bez tajemnic” pod red. S. Gregorka, wyd. WSiP)

11

lub „Człowiek – istota przedsiębiorcza” (wg podręcznika „Ekonomia stosowana”

pod. Red. M. Belki, wyd. FMP). W podręcznikach opracowanych według nowej,

wchodzącej do szkół ponadgimnazjalnych w 2012/13 podstawy programowej,

na przykład wydawnictwa „Nowa Era” – rozdział ma nazwę „Komunikacja

interpersonalna” i obejmuje 5 jednostek lekcyjnych. Podstawą do prowadzenia zajęć

winny być materiały z tego rozdziału. W związku z faktem, iż najprawdopodobniej

będą to pierwsze zajęcia w nowej grupie, nauczyciel może zorganizować ćwiczenia

integrujące („Ice Breaking Games”). Kolejną pomocą może być materiał

„Ekonomiczne funkcje władz lokalnych”. W projektach odwołujemy się

do internetowych zasobów Narodowego Banku Polskiego (portal wiedzy nbportal.pl),

Olimpiady Przedsiębiorczości (www.olimpiada.edu.pl) – w szczególności edycja O.P.

poświęcona komunikacji interpersonalnej i autoprezentacji, Komisji Nadzoru

Finansowego, Fundacji Edukacji Rynku Kapitałowego, Urzędu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów i innych, w tym materiałów związanych z konkretnymi zadaniami, jak

bazy dokumentów wszystkich organów państwa i jednostek samorządu

terytorialnego.

12

Projekt 1.

Temat projektu: W jaki sposób sprawdzę, czy jestem przedsiębiorczy?

1. Cele operacyjne projektu:

Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami z przedmiotu, takimi jak:

przedsiębiorczość, zachowania przedsiębiorcze, potrzeby, zaspokajanie

potrzeb, potrzeby społeczne, grupa, negocjacje, asertywność, osobowość,

autoprezentacja;

uzasadnia konieczność zaspokajania potrzeb przez człowieka;

rozpoznaje i wyjaśnia własne cechy osobowości, swoje predyspozycje

prozawodowe i określa swoje mocne i słabe strony;

wyjaśnia, w jaki sposób praca i przedsiębiorczość pomagają w zaspokajaniu

swoich potrzeb ekonomicznych oraz potrzeb innych osób;

charakteryzuje i identyfikuje u siebie i innych cechy osobowości;

dobiera cechy osobowości do określonej sytuacji (poszukiwanie pracy,

organizacja określonego przedsięwzięcia itp.);

identyfikuje potrzeby społeczne i planuje realizację konkretnych działań

na rzecz zaspokojenia dostrzeżonych potrzeb innych osób;

ocenia procesy komunikacji interpersonalnej;

planuje kolejne etapy realizacji przedstawionych pomysłów;

potrafi pracować w grupie, podejmować decyzje i oceniać własną pracę;

potrafi charakteryzować i hierarchizować potrzeby własne i potrzeby grup

społecznych;

przygotowuje prezentację (technologia informacyjna);

potrafi formułować argumenty;

klasyfikuje zawody i przyporządkowuje im cechy osobowości, kompetencje,

umiejętności.

2. Materiały pomocnicze

Szczegółowe pytania problemowe do tematu projektu

Założenie: jestem przedsiębiorczy, a więc rozpoznaję potrzeby własne i cudze,

kreuję je oraz planuję zorganizowanie ich zaspokajania.

13

Jakie są moje zainteresowania?

W czym czuję się dobry?

Jakie posiadam umiejętności?

Jakie są moje potrzeby?

Jak będę je zaspokajał?

Jakie są moje cechy osobowości?

Co świadczy o mojej przedsiębiorczości i jak to wykorzystać?

Jakie mam predyspozycje do pracy w grupie?

Jak rozwiązywać konflikty i jak negocjować?

Jak tworzyć skuteczną autoprezentację?

Jakie posiadam predyspozycje zawodowe?

Jak rozpoznawać i przełamywać własne słabe strony?

Jak rozpoznawać i umiejętnie wykorzystywać swoje mocne strony?

Przykładowe zadania do projektu

Określanie potrzeb indywidualnych i grupowych.

Przygotowanie propozycji zaspokajania potrzeb indywidualnych i grupowych.

Rozpoznawanie własnych predyspozycji (praca w grupie, określone zadanie,

praca zawodowa).

Przeprowadzenie ankiety na temat cech osobowości, w tym przedsiębiorczości.

Zaprojektowanie i ocena pracy w grupie z uwzględnieniem podziału ról

i realizacji zadań.

Zaprojektowanie rozwiązania konfliktu.

Przeprowadzenie negocjacji.

Opracowanie autoprezentacji.

Uwagi o realizacji

Projekt przewiduje przygotowanie uczestnika do aktywnego życia

na płaszczyźnie społecznej – od podwórka, boiska szkolnego, przez stosunki

sąsiedzkie w bloku, w dzielnicy, po angażowanie się w sprawy dotyczące

społeczności danej miejscowości, gminy, miasta. Projekt zakłada badanie i nabycie

umiejętności rozpoznawania swoich cech osobowości, klasyfikowanie tych cech

w kontekstach „zastosowania” ich w sytuacjach życiowych, do poszukiwania

14

i wykonywania zawodu włącznie. Młodzież nauczy się określać swoje słabe i mocne

strony w sytuacjach wymagających zaangażowania w określone przedsięwzięcia.

Nabędzie doświadczenia w analizowaniu potrzeb kształcenia się, kształtowania

postaw i porozumiewania się. Projekt przewiduje rozszerzenie umiejętności

rozpoznawania własnej osobowości, rozpoznawanie własnych predyspozycji

prozawodowych niezbędnych na różnych szczeblach życia zawodowego i w każdym

wieku człowieka.

Proponowane materiały i literatura obejmują propozycje do samooceny, testy

psychofizyczne, proste gry wskazujące podstawowe zachowania człowieka w nowej

sytuacji, w grupie, przy tablicy, czy w pracy, aż po zaawansowane testy określające

predyspozycje zawodowe człowieka.

Projekt poświęcony komunikacji może być wykorzystany, jako pierwszy

w zajęciach lub służyć, jako wzór na zajęcia integrujące uczniów, pomagające

im poznać się. Jest także nastawiony na rozszerzenie wiedzy o pojęcia związane

z zawodoznawstwem, przygotowaniem do życia zawodowego.

Formy pracy w projekcie powinny skupiać się na wykonywaniu zadań

w grupach oraz na wymianie informacji. Również w pracach polegających

na nabywaniu umiejętności definiowania cech własnej osobowości preferuje

się pracę zespołową, z wymianą informacji. Prowadzący nie powinien ograniczać

się wyłącznie do propozycji zawartych w naszych materiałach, wskazany jest taki

dobór metod pracy, by efekt pracy był najlepszy w stosunku do obranego celu.

Przykładowe ćwiczenia

1. Wykorzystanie scenariusza do zajęć „Zasady pracy w zespole”.

W czasie zajęć uczniowie doświadczają pracy w zespole. Dzięki porównaniu pracy

i efektów kilku zespołów dokonują analizy sytuacji i mogą wyciągnąć wnioski.

Co należy zrobić aby zespół był efektywny? Scenariusz pobrany ze strony

Narodowego Banku Polskiego

(http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/zasady_pracy_w_zespole).

2. Wykorzystanie scenariusza „Budujemy wieżę, czyli jak działać, aby odnieść

sukces”.

Uczniowie wykonują w grupach zadanie wymagające planowania, umiejętności

podziału zadań, współpracy, umiejętności komunikacyjnych. Po wykonaniu zadania

15

w trakcie dyskusji analizują swoje zachowania i opracowują zasady działania,

które zwiększają ich szanse na osiągniecie sukcesu. Scenariusz pobrany ze strony


(http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/zasady_pracy_w_zespole).

3. Ćwiczenie „wydawnictwo”

Uczniowie pracują w kilkuosobowych (4-6 osób), równych grupach.

Potrzebne materiały: (kartki A4 – w dużej ilości), długopisy, spinacze biurowe

(lub zszywacze biurowe), alternatywnie pisaki kolorowe, stoliki, zegar (stoper).

Grupy zajmują miejsca wokół zestawionych 3 stolików – stanowiących siedzibę

„wydawnictwa”. Grupy ustalają nazwę oraz logo wydawnictwa. Celem każdej grupy

będzie produkcja „książek”. Kartka A4 podzielona na 4 części i złożona na pół tworzy

8-kartkową książkę. Zadaniem grupy jest ponumerowanie stron oraz naniesienie

nazwy wydawnictwa i jego logo na wierzchniej stronie i jej spięcie czy to spinaczem

biurowym, czy zszywaczem (sposób spięcia wcześniej zostaje jednoznacznie

wskazany). Na „produkcję” wyznacza się określony czas (np. 3 minuty) –

symbolizujący terminowość wykonania danej pracy, po czym podlicza się koszty

działalności każdego z wydawnictw wg tabeli kosztów zamieszczonej poniżej.

Ćwiczenie powtarza się kilkakrotnie (3-5 razy) w takich samych odcinkach czasu.

Wydawnictwo: ………………………..

Koszt Koszt jednostkowy Ilość Łączny koszt

Lokal (stoliki) 200 /stolik

Pracownicy 100 /pracownik

Długopis 50 /szt

Zszywacz 100 /szt

Materiał (*) 10 /szt

Razem koszty

Produkcja (książki)

……………………….. szt

Koszt jednostkowy książki

……………………….. zł

16

(*) tu wpiszemy każdą „zużytą” kartkę A4, w tym niewykorzystaną, np. przedartą na

pół.

Prowadzący (plus ewentualnie inni) obserwuje pracę grupy. W przypadku

problemów z oceną jakości książek – można kryteria jakości uściślić przed kolejnymi

etapami. Dopuszczalny jest „odbiór jakościowy” przez przedstawiciela konkurencyjnej

grupy. Po zakończeniu czasu pracy prowadzący odnotowuje koszty każdego

wydawnictwa na tablicy lub w komputerze oraz zapisuje koszt jednostkowy książki

w każdej grupie. Po każdym etapie porównuje ten wynik. Po wykonanych minimum

3 etapów prowadzący winien skomentować sposób pracy grupy – czy był podział

zadań, czy był lider, gdzie grupy zauważyły tzw. „wąskie gardło” i jak starały

się je zniwelować, jak grupa obniżała koszty, czy dużo kartek zostało niepotrzebnie

zużytych. Uwagi o sposobie pracy mogą podać także uczniowie. W przypadku,

gdy podczas zajęć byli uczniowie – obserwatorzy, to oni rozpoczynają wypowiedź.

Ćwiczenie pomaga zaobserwować role w grupie, sposób organizacji pracy w grupie,

porozumiewanie się, specjalizowanie się.

4. Uczniowie realizują „wywiad”:

Uczniowie łączeni są w pary (wskazane, aby byli to uczniowie, którzy słabo

się znają).

Instrukcja dla uczniów:

W ciągu kilkuminutowego wywiadu każdy z Was stara się dowiedzieć o partnerze

jak najwięcej, a następnie prezentuje na forum grupy charakterystykę swojego

rozmówcy, podkreślając zaobserwowane u rozmówcy cechy osobowości.

5. „Praca w grupie”.

Potrzebne materiały: komplety kolorowych kul (innych przedmiotów – kilka sztuk

w każdym z kolorów), chustki na oczy, płócienny lub siatkowy rękaw (pończocha).

Tworzy się dwie lub więcej grup 4-5 osobowych (grupy równe). Wybrane grupy

przygotowuje się do wykonania zadania – jednej osobie w grupie związuje się ręce

z tyłu (lub sama zakłada ręce do tyłu), pozostałym osobom z grupy zawiązuje

się oczy.

Instrukcje dla uczniów:

W najkrótszym czasie musicie umieścić w rękawie kilka (kilkanaście) kolorowych kul

(przedmiotów) w podanej na tablicy kolejności. Inni uczestnicy będą obserwować Wasze

17

działania. Obserwacji i komentarzowi podlega sposób rozwiązania zadania

z wyszczególnieniem zachowania (roli) osoby z zawiązanymi rękami oraz pozostałych

osób.

Po wykonaniu zadania grupa obserwująca przedstawia swoje wnioski i komentarze.

Grupy wykonujące zadanie także komentują swoją pracę i proponują usprawnienia.

(ćwiczenie pochodzi z zajęć „Ekonomia Stosowana”, wyd. Fundacja Młodzieżowej

Przedsiębiorczości, Warszawa, 2007).

6. Komunikacja.


W niewielkich grupach lub indywidualnie wypiszcie stosowane przez siebie

komunikaty SMS wraz z ich znaczeniem. Zastanówcie się, jak na przestrzeni wieków

ten komunikat byłby przekazany. Po przygotowaniu uczniowie objaśniają treść

SMS-ów, a potem podają przykłady komunikacji na przestrzeni wieków.

7. Gra dydaktyczna „głuchy telefon”.

Tworzymy jedną grupę 6-osobową, pozostali uczniowie będą obserwatorami,

aktywnie uczestniczącymi w ćwiczeniu. Nauczyciel prosi 5 osób z pierwszej grupy

o wyjście poza salę zajęć. Wyłącznie szóstej osobie z tej grupy pokazuje mało

skomplikowany rysunek, szkic. Zadaniem ucznia jest zapamiętanie go i przekazanie

pełnej informacji jednemu z nieobecnych uczniów. Do sali wchodzi kolejna osoba

„zza drzwi” i uczeń przekazuje usłyszaną informację o rysunku, słuchający może

zadawać pytania, dopytywać o szczegóły. Ostatnia osoba „zza drzwi”, gdy uzna,

że ma już komplet informacji – rysuje rysunek na tablicy. Równocześnie uczestnicy –

zarówno, którzy od początku byli w sali, jak i ci, którzy już przekazali informacje –

starają się narysować go jak najlepiej, oddając szczegóły wg własnej wiedzy.

Po zakończeniu pracy nauczyciel zbiera prace i tworzy wystawkę na tablicy.

Następnie prezentuje wzór.

Dyskusja na tematy:

- Jak przebiegała komunikacja podczas zabawy?

- Jakie błędy zostały popełnione w komunikacji?

- Jak uniknąć takich błędów?

- Jak skutecznie przekazywać informacje?

18

Pytania do dyskusji

Klasa, boisko, ulica. Jakie w tych miejscach możesz mieć potrzeby, jakie potrzeby

pojawiają się w tych miejscach i jak je zaspokajasz?

Zbuduj swoją hierarchię potrzeb w wyobrażonych sytuacjach.

A teraz przedstaw hierarchię potrzeb wszystkich użytkowników tego miejsca

(uczniów, nauczycieli, rodziców w szkole, wszystkich użytkowników bloku bądź ulicy

itd.). Porównaj obie hierarchie i oddziel potrzeby, pokrywające się oraz sprzeczne.

Zebrane informacje skomentuj.

Cel: uzupełnienie wiedzy na temat hierarchii potrzeb oraz umiejętności rozpoznania

różnic między potrzebami indywidualnymi, a potrzebami społecznymi.

Przedstaw sposób załatwienia Twojej sprawy w takiej sytuacji. Jakich użyłeś

argumentów?

Co zrobiłbyś dziś wiedząc, na 100%, że za 10 lat czeka cię podróż w kosmos?

Teksty sterujące

Jak opiszesz swoje zachowanie, gdy po raz pierwszy znalazłeś się w nowym

dla Ciebie miejscu? Jak dziś zachowałbyś się w tamtej sytuacji?

Jakie działania można podjąć dziś, wiedząc o sytuacji, w której znajdziesz

się w przyszłości?

Opisz specyficzne zachowanie rodziców, znajomych w niecodziennych

sytuacjach (restauracja, teatr, rozmowa telefoniczna, praca, inne). Skomentuj

jak wyglądało to zachowanie, czym różniło się od standardowego według

Ciebie zachowania i postaraj się odpowiedzieć, co było przyczyną tej zmiany?

Wyobraź siebie, jako przewodniczącego klasy, delegata do dyrektora

w szkole, osobę występującą do urzędu w określonej sprawie. Przygotujcie

w grupie plan wypowiedzi, argumenty i określcie specyfikę zachowań.

W grupie ustalcie wypowiedź na ważny temat. Opracujcie koncepcje

wypowiedzi (alternatywnie – prezentacji), jej plan i strukturę. Przedyskutujcie

argumenty i sposób ich przedstawienia. Zaprezentujcie przygotowaną

wypowiedź.

19

3. Wskazana literatura i inne źródła

1. Ekonomia stosowana, pr. zbior. pod red. Prof. Marka Belki, Fundacja

Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Warszawa 2008

2. Przedsiębiorczość bez tajemnic, pr. zbior. pod red. S. Grzegorka, wyd. WSiP,

Warszawa 2008

3. Krok w przedsiębiorczość, Marek Niesłuchowski, wyd. Nowa Era, Warszawa

2012

4. Sztuka wystąpień publicznych - film instruktażowy – materiał filmowy ze strony

Olimpiady Przedsiębiorczości: http://www.olimpiada.edu.pl/multimedia/filmy/

(data pobrania 2013-03-26, godz. 19.45)

5. Zarządzanie talentami w przedsiębiorstwie – materiał z platformy e-learningowej

Olimpiady Przedsiębiorczości:

http://cms.olimpiada.edu.pl/platforma/lms/lite_lms.php?start=189 (data pobrania

2013-03-26, godz. 19.55)

6. Komunikacja w zespołach zadaniowych – materiał z platformy e-learningowej

Olimpiady Przedsiębiorczości:

http://cms.olimpiada.edu.pl/platforma/lms/lite_lms.php?start=192 data pobrania

2013-03-26, godz. 19.57)

7. Osobowość człowieka a wybór zawodu – scenariusz lekcji z portalu NBP

nbportal.pl, Warszawa:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/0sobowosc_czlowiek

a_wybór_zawodu (data pobrania 2013-03-26, godz. 20.05)

8. Poznanie własnych predyspozycji zawodowych - "Chcę zostać informatykiem" –

scenariusz lekcji z portalu NBP nbportal.pl, Warszawa:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/poznanie_wlasnych_

predyspozycji (data pobrania 2013-03-26, godz. 20.10)

9. Rozmowa kwalifikacyjna – interview – scenariusz lekcji z portalu NBP nbportal.pl,

Warszawa:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/rozmowa_kwalifikacyj

na_interview (data pobrania 2013-03-26, godz. 20.15)

10. Prezentacja multimedialna „Tworzenie map myśli”, źródło

http://www.projektsukces.pl/mindmaps.html (data odczytu 2013-03-26, godz. 20:20)

20

Projekt 2.

Temat projektu: Gdybym był bogaty… - co mógłbym zrobić dla siebie i mojej

miejscowości?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami z przedmiotu, takimi jak:

przedsiębiorczość, zachowania przedsiębiorcze, potrzeby, zaspokajanie

potrzeb, potrzeby społeczne, grupa, negocjacje, autoprezentacja;




dostrzega i identyfikuje potrzeby innych osób w swoim otoczeniu;







społecznych;

omawia przepisy podatkowe, w zakresie odpisów i ulg podatkowych,

wynikających z działalności charytatywnej;

zna sposoby angażowania społeczności lokalnej do pomocy w realizacji

działań na rzecz innych osób;

proponuje konkretne rozwiązania związane z poprawą wyglądu swojego

otoczenia;

zna zakres działania i kompetencje jednostek samorządu terytorialnego

w swoim miejscu zamieszkania;

zna organizacje społeczne i pozarządowe działające w Polsce, sposób

ich działania i obszary ich działania;

przygotowuje prezentację;

sporządza pismo urzędowe;

21

identyfikuje w lokalnym środowisku osoby majętne, cieszące się dużym

autorytetem;

charakteryzuje i klasyfikuje potrzeby społeczne, wymagające zaangażowania

wielu różnych sił społecznych w celu ich zaspokojenia;

opanowuje schemat działań związanych z rozwiązaniem problemu

z podziałem na uczestników projektu;

stosuje argumentację, przemawiającą za celowością wsparcia określonego,

wartościowego projektu społecznego, przez osobę (przedsiębiorstwo);

planuje działania związane z pozyskaniem wsparcia finansowego

przedsięwzięcia związanego z zaspokojeniem rozpoznanej potrzeby

społecznej.



1. Założenie: jestem przedsiębiorczy, a więc rozpoznaję potrzeby własne

i cudze, kreuję je oraz planuję zorganizowanie ich zaspokajania.

2. Jak będę zaspokajał moje potrzeby?

3. Które z moich potrzeb są wspólne z potrzebami moich sąsiadów, kolegów

z klasy, mieszkańców mojej ulicy?

4. Kto odpowiada za wygląd mojej ulicy (osiedla, dzielnicy, szkoły, itp.)?

5. Kto finansuje zaspokajanie tzw. „potrzeb społecznych” (oświetlenie ulic,

remont chodnika, strzyżenie trawników, malowanie klatek schodowych

w bloku, boisko sportowe, itp.)?

6. Jakie kwoty wydatkowane są na „moją dzielnicę (ulicę, szkołę, osiedle)

z budżetu gminy?

7. W jaki sposób jest wydatkowany budżet gminy/miasta?

8. Jak powstaje budżet gminy?

9. Jakie zasady obowiązują przy wpłacaniu pieniędzy na cele charytatywne?

10. Jak znaleźć potencjalnego inwestora w naszej dzielnicy?

11. Jak założyć i sformalizować działanie organizacji społecznej?

12. Jakie są zadania radnego gminy / miasta?

13. Co może nam doradzić księgowy?

22

14. Z jakimi organizacjami działającymi w naszym środowisku mogę podjąć

działania na rzecz mojej miejscowości i z korzyścią dla siebie?

15. Jak przygotować kampanię informacyjną dotyczącą zaspokojenia wybranych

potrzeb społecznych naszych mieszkańców?

16. Jak rozwiązywać konflikty i jak negocjować?

17. Jak tworzyć skuteczną autoprezentację?


1. Określanie zasad finansowania potrzeb społecznych.

2. Analiza budżetu gminy/miasta/powiatu.

3. Rozpoznawanie procesów decyzyjnych dotyczących lokalnych zadań (wywóz

śmieci, oświetlenie ulic, remont chodnika itp.).

4. Identyfikacja organizacji społecznych w swoim regionie, ich celów, zasad

funkcjonowania, sposobów finansowania.

5. Poznanie zasad rejestracji organizacji pozarządowych.

6. Opracowanie projektu na rzecz środowiska.

7. Przygotowanie do negocjacji.

8. Przygotowanie autoprezentacji.

9. Przygotowanie kampanii informacyjnej dotyczącej projektu na rzecz

środowiska.

Uwagi o realizacji

Projekt przewiduje rozpoznanie kosztów różnych przedsięwzięć społecznych,

zauważanych i rozpoznawanych przez młodzież. Uczestnicy zajęć omawiają,

a w toku zajęć rozpoznają koszty i źródła finansowania usług społecznych. Analizują

budżety jednostek samorządu terytorialnego oraz dostrzegają sposoby finansowania

rożnych potrzeb. Dostrzegają i zapoznają się z działalnością organizacji społecznych,

stowarzyszeń, fundacji, towarzystw, analizują ich cele i źródła finansowania.

Poszukują sponsorów i przygotowują kosztorysy oraz argumentację i biznesplany

dla pozyskania środków do organizacji przedsięwzięć społecznych.

23


1. Ćwiczenie wg scenariusza NBP „zasady pracy w zespole”. Uczeń określa swoje

cechy przedsiębiorcze. Wyjaśnia, jakie cechy charakteru będą człowiekowi sprzyjać

w podejmowaniu działań nastawionych na zaspokajanie potrzeb.

2. Ćwiczenie wg scenariusza NBP „Budujemy wieżę, czyli jak działać, aby odnieść

sukces”. Zaprezentuj cechy osobowości sprzyjające pracy w grupie, scharakteryzuj

role, jakie pełnią poszczególni członkowie grupy.

3. Zastanów się, co w Twojej dzielnicy (ulicy, szkole, itp.), Twoim zdaniem, wymaga

pilnej interwencji. Może to być jakaś uszkodzona ulica, niezagospodarowany skwer,

dzikie wysypisko, bądź budynek bez gospodarza… Spróbuj zastanowić się, kto za taki

stan rzeczy odpowiada? W jaki sposób można naprawić (poprawić) istniejącą sytuację

(jak dane miejsce winno wyglądać, co tu powinno się znaleźć)? Postaraj

się szacunkowo wycenić te działania i opisz, jakie środki należy w te działania

zaangażować? Znajdź informacje, czy wskazany przez Was problem może być

rozwiązany z udziałem środków Unii Europejskiej?

4. Przeanalizuj składniki budżetu gminy i zastanów się, jakie potrzeby społeczne

są finansowane przez gminę? Określ, w jakim stopniu budżet gminy zaspokaja

potrzeby społeczne?

5. Przygotuj prezentację (plakat, cykl fotografii itp.) przedstawiającą istniejący

problem, skierowaną do lokalnych władz, społeczności, ewentualnego sponsora.

Do materiału dołącz pismo – list przewodni, opisujący, kto jest autorem

i przekonujący o ważności problemu oraz zachęcający do działania. Sporządź listy

intencyjne skierowane do wszystkich zainteresowanych stron.

6. Ankieta na temat dóbr i usług publicznych (źródło scenariusz lekcji „Dobra

publiczne” NBP Warszawa). Wszystkie wymienione poniżej dobra i usługi

finansowane są obecnie z wpływów z podatków. Zaznacz odpowiednią rubrykę dla

każdego z wymienionych dóbr i usług, zgodnie ze swoją opinią.

Kolumna 1 „Opłata za korzystanie” – zaznacz tę kolumnę, jeśli uważasz, że dana

usługa lub dobro nie powinno być finansowane z podatków. Ludzie powinni płacić

24

za nie, gdy chcą z nich skorzystać. Osoby, które nie zapłacą za korzystanie z tych

dóbr czy usług, będą musiały obejść się bez nich.

Kolumna 2 „Opłacane z podatków” – zaznacz tę kolumnę, jeśli uważasz, że dane

dobro czy usługa powinny być nadal finansowane z podatków.

Dobra i usługi publiczne Kolumna 1

Opłata za korzystanie Kolumna 2

Opłacane z podatków

Obrona narodowa

Szkolnictwo

Autostrady i drogi

Zapory

Policja

Uniwersytety stanowe

Lasy państwowe

Prognozy pogody

7. Ankieta na temat dóbr i usług publicznych – praca w grupach

Pracując w grupach porównajcie swoje ankiety i zapiszcie wyniki w tabelce poniżej.

Dobra i usługi publiczne Kolumna 1

Opłata za korzystanie Kolumna 2

Opłacane z podatków

Obrona narodowa

Szkolnictwo

Autostrady i drogi

Zapory

Policja

Uniwersytety stanowe

Lasy państwowe

Prognozy pogody

Posłuż się powyższymi danymi, by odpowiedzieć na pytania:

1/ Czy ludzie wolą płacić za dobra i usługi publiczne wtedy, gdy z nich

korzystają, czy może wolą, by były one finansowane z podatków? Czy są dobra

i usługi, za które byliby bardziej skłonni płacić z podatków niż za inne?

Jakie to są dobra i usługi? Jak wytłumaczysz takie zachowanie?

2/ Co by się stało, gdyby dobra i usługi wymienione w ankiecie były

wytwarzane i rozdzielane zgodnie z wynikami twojej ankiety?

25

3/ Dlaczego trudno byłoby zapewnić niektóre dobra i usługi publiczne

polegając wyłącznie na sektorze prywatnym i wymagając od tych, którzy korzystają

z tych dóbr i usług, by za nie płacili?

8. Zadanie z wykorzystaniem materiałów prasowych – sprawdzenie wiadomości.

Znajdź dwa artykuły prasowe na temat dóbr i usług publicznych. Dołącz je do tego

ćwiczenia, a następnie, w oparciu o każdy artykuł, odpowiedz na poniższe pytania.

1/ O jakim dobru lub usłudze publicznej mowa w tym artykule?

2/ Czy jest to dobro lub usługa publiczna sensu stricte, czy też jest to dobro

lub usługa zapewniana przez państwo, ale która może być równie dobrze

wytwarzana i sprzedawana przez sektor prywatny? Uzasadnij.

3/ Dlaczego to dobro lub usługa finansowane jest z wpływów z podatków?

4/ Który poziom władzy państwowej odpowiada za zapewnienie dóbr i usług?

5/ Jakie korzyści przynoszą tobie i twojemu otoczeniu dobra lub usługi

publiczne?

6/ Co by się stało, gdyby państwo przestało finansować z podatków dobra

i usługi publiczne? Jaki miałoby to wpływ na twoje otoczenie i na ciebie?

Pytania do dyskusji

Czym są „potrzeby społeczne” i jak są zaspokajane? Jak rozpoznać „potrzebę

społeczną” i dlaczego wolny rynek nie jest w stanie ich zaspokoić? Jakie wydatki

obejmuje budżet jednostek samorządu lokalnego i które z tych pozycji dotyczą nas

osobiście? Dlaczego nie wszystkie potrzeby społeczne są zaspokajane na czas?

Czym zajmują się lokalne organizacje pozarządowe? Jak założyć stowarzyszenie,

fundację, towarzystwo i gdzie szukać finansów na ich działalność? Jak lepiej pomóc

potrzebującym? Jak przekonać innych do zaangażowania w działalność społeczną?

Jak znaleźć sponsora i jak go przekonać do pomocy?

Teksty sterujące

Nazwij, jakie potrzeby mieszkańców są zaspokajane na osiedlu, ulicy,

dzielnicy,

w mieście, a są „bezpłatne”?

Cel: uzupełnienie wiedzy na temat hierarchii potrzeb oraz różnicy między potrzebami

indywidualnymi a potrzebami społecznymi.

26

Odpowiedz na pytanie, co nazywamy „dobrem publicznym”?

Wymień zadania, które winna realizować dla swoich mieszkańców spółdzielnia

mieszkaniowa, Rada Miasta, Urząd Miasta, Straż Miejska, Policja, inne instytucje

pożytku publicznego.

Cel: przybliżenie zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego,

kształtowanie umiejętności rozpoznawania roli instytucji samorządowych i organów

Państwa w regionie.

Spróbuj wycenić wartość „usługi publicznej”, wymienionej w poprzednim

zadaniu.

Cel: uświadomienie uczniom, że nie ma usług „bezpłatnych” – każde dobro

po pierwsze kosztuje, po drugie – realizowane, winno być sfinansowane.

Przedyskutuj z koleżankami i kolegami, KTO finansuje tego typu dobra?

Cel: poznanie zadań budżetu Państwa i budżetów jednostek samorządowych.

Klasa, boisko, ulica. Jakie w tych miejscach możesz mieć potrzeby, jakie

potrzeby pojawiają się w tych miejscach i jak je zaspokajasz? Zbuduj swoją

hierarchię potrzeb w wyobrażonych sytuacjach. A teraz przedstaw hierarchię

potrzeb wszystkich użytkowników tego miejsca (uczniów, nauczycieli,

rodziców w szkole, wszystkich użytkowników bloku bądź ulicy itd.). Porównaj

obie hierarchie i oddziel potrzeby pokrywające się oraz sprzeczne. Zebrane

informacje skomentuj.

Cel: uzupełnienie wiedzy na temat hierarchii potrzeb oraz umiejętności rozpoznania

różnic między potrzebami indywidualnymi a potrzebami społecznymi.

Wyceń koszty realizacji inwestycji „publicznej” na konkretnym przykładzie

ze swojego regionu (skwer, most, boisko itd.).

Cel: przybliżenie zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego,

kształtowanie umiejętności rozpoznawania roli instytucji samorządowych i organów

Państwa w regionie - uświadomienie uczniom, że nie ma usług „bezpłatnych” – każde

dobro po pierwsze kosztuje, po drugie – realizowane, winno

być sfinansowane.

Przedyskutuj z koleżankami i kolegami, KTO finansuje tego typu dobra?

Cel: poznanie zadań budżetu Państwa i budżetów jednostek samorządowych.

Poszukajcie w swoim otoczeniu „bogate” przedsiębiorstwa. Być może znasz

jakiegoś biznesmena? Zastanówcie się, jaką korzyść może odnieść firma

27

lub osoba, która włączy się z pomocą w przedsięwzięcie związane

z zaspokojeniem potrzeby społecznej. Opracujcie list do takiej firmy/osoby,

z argumentacją.

Materiał do planowania i ewaluacji pracy uczniów

1. Quiz ekonomiczny z odpowiedziami:

1/ Kto powiedział: „Nic na tym świecie nie jest pewne, oprócz śmierci

i podatków”? (Benjamin Franklin)

2/ Kto jest autorem „Bogactwa narodów”? (Adam Smith)

3/ Kto napisał „Ogólną teorię zatrudnienia, procentu i pieniądza”?

(John Maynard Keynes)

4/ Co znaczy NMNZD? (Nie ma nic za darmo)

5/ Co oznacza skrót NGO

6/ Wymień znane Ci NGO w regionie

2. Określ i wskaż rzeczywistą potrzebę społeczną w otoczeniu uczestników zajęć

(boisko szkolne wymagające remontu, uszkodzony chodnik, zaniedbany skwer,

brak przystanku autobusowego, itp. itd.).

3. Przygotuj kampanię informacyjną dotyczącą problemu, skierowaną do wszystkich

mieszkańców (sporządzenie ankiety, przygotowanie listy ankietowanych – sami

uczniowie, rodzice, sąsiedzi, przechodnie itd.), wykonanie plakatów, ulotek, strony

internetowej o akcji, bezpośrednia akcja informacyjna w szkole. Określenie miejsca,

gdzie zbierane będą informacje (np. adres elektroniczny, adres szkoły, formularz

na stronie internetowej).

4. Zaplanuj pozyskanie środków finansowych na ten cel – znalezienie sponsora,

przygotowanie pisma, bezpośrednie rozmowy itp.

5. Stwórz „mapę” odszukanych miejsc.

6. Znajdź instytucje i osoby odpowiedzialne za sytuację w określonym miejscu.

7. Opracuj plan sposobu na zagospodarowanie zlokalizowanych miejsc – „giełda

pomysłów”.

8. Sporządź plan włączenia władz samorządowych w realizację wybranego/ych

pomysłu/ów, uwzględniając:

a. rozpoznanie kompetencji władz samorządowych w obszarach planowanych

działań

28

b. bezpośredni kontakt z osobami, w których kompetencjach znajdują

się planowane działania

9. Przygotuj prezentację dotyczącą podsumowania pracy zespołu.





Warszawa 2008

3. USTAWA z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r.

Nr 142, poz. 1591, z późn. Zmianami)

4. Ustawa budżetowa na 2009 r. (Dz. U. z dnia 23 stycznia 2009 r. Nr 10 poz.

58) Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.)

5. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych

(Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.

6. Strona www Ministerstwa Finansów http://www.mf.gov.pl

http://www.finanse.mf.gov.pl/budzet-panstwa/budzet-zadaniowy (data

pobrania 2013-04-07, godz. 22.15)

7. Broszury informacyjne Ministerstwa Finansów, do pobrania ze strony www

Ministerstwa:

- Ogólne prawo podatkowe:

http://www.archbip.mf.gov.pl/bip/_files_/podatki/broszury_informacyjne/prawa_

i_obowiazki_www.pdf (data pobrania 2013-04-07, godz. 22.18)

- Administracja podatkowa:

http://www.archbip.mf.gov.pl/bip/_files_/podatki/broszury_informacyjne/administracja

_2009www.pdf ((data pobrania 2013-04-07, godz. 22.18)

- Podatki (baza broszur ministerstwa finansów), źródło:

http://www.archbip.mf.gov.pl/bip/_files_/podatki/ (data pobrania 2013-04-07, godz.

22.20)

29

8. Wprost, wydanie internetowe – www.100najbogatszych.wprost.pl

9. Prezentacje multimedialne i filmy NBP: http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje


10. Materiały edukacyjne, scenariusze zajęć NBP:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc

_ksztal_podstawowe (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.15)

30

Projekt 3.

Temat projektu: Gdybym był radnym (wójtem, prezydentem miasta)… -

jak zagospodarować zaniedbane miejsca w naszym otoczeniu / miejscowości /

gminie?

1. Cele operacyjne projektu

Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości z zakresu psychologicznych i socjologicznych

uwarunkowań przedsiębiorczości oraz funkcji i zadań samorządów

terytorialnych oraz Państwa;

zna role samorządu lokalnego;

identyfikuje zadania realizowane z budżetu samorządu lokalnego;

zna budowę budżetu samorządu lokalnego;

charakteryzuje źródła dochodu budżetu samorządu lokalnego;

planuje wypowiedź na określony temat dla określonego odbiorcy;

umie dobrać właściwe argumenty do wypowiedzi;

posługuje się techniką multimedialną;

zna rolę i miejsce samorządu lokalnego;

ma poczucie estetyki oraz potrzeb społecznych;

utożsamia swoje działania z potrzebami bliskich;

przygotowuje prezentację multimedialną na wybrany temat.


Szczegółowe pytania problemowe do tematu projektu.





3. Jakie kwoty wydatkowane są na „moją” dzielnicę (ulicę, szkołę, osiedle)

z budżetu gminy?

4. Kto decyduje o sposobie wydawania pieniędzy z budżety gminy?

5. Skąd się biorą pieniądze w budżecie gminy?

31

6. Jakie organy władzy samorządowej odpowiadają za realizację potrzeb

społeczności lokalnej?

7. Jakie instytucje (urzędy, przedsiębiorstwa, organizacje) są zaangażowane

w realizację potrzeb społeczności lokalnej?

8. Jak mogę przekonać kogoś do mojej racji?

9. Jak wykorzystać nowoczesne techniki do argumentacji?

10. Jak zidentyfikować w naszej miejscowości zaniedbane miejsca?

11. Jak można zagospodarować zaniedbane miejsca?

12. Jak przekonać lokalne władze do zaangażowania w rozwiązanie

zauważonego problemu?


1. Zebranie informacji o sposobach zaspokajania i finansowania potrzeb

społecznych w mojej miejscowości/ dzielnicy/ mieście.

2. Omówienie sposobu tworzenia budżetu gminy / miasta i sposobów jego

wydatkowania.

3. Wyszukanie i udokumentowanie zaniedbanych miejsc w naszej wsi / mieście /

gminie / regionie.

4. Zaprojektowanie zagospodarowania zaniedbanych miejsc w naszej wsi /

mieście / gminie / regionie.

5. Opracowanie sposobów zainteresowania przygotowanym projektem

miejscowych władz i oraz sponsorów.

Uwagi o realizacji

W toku zajęć kształtowane są postawy społeczne, charakterystyczne dla osób

o cechach charakteru, zwanych politycznymi, rozpoznających potrzeby społeczne

i hierarchizujących je. W trakcie zajęć uczniowie pracują nad autoprezentacją

i umiejętnością argumentacji. Zajęcia są treningiem asertywności i kształtują postawy

uodparniającej na stres.

Uczestnicy w toku zajęć charakteryzują i klasyfikują potrzeby społeczne, wymagające

zaangażowania wielu różnych sił społecznych w celu ich zaspokojenia. W ramach

zajęć poznają kompetencje samorządu lokalnego i składniki zarządzanego przez

samorząd majątku, w szczególności przeznaczone na realizację potrzeb lokalnego

32

środowiska. Uczniowie będą umieć opisać elementy budżetu samorządu

i odpowiedzialne za jego realizację organy władzy i instytucje.

W ramach zajęć uczniowie przygotują prezentację multimedialną oraz

autoprezentację, zawierającą argumenty przemawiające za celowością podjęcia

odpowiednich działań.

Przy realizacji tego projektu można wykorzystać scenariusze lekcji „Dobra publiczne”

oraz „Motywy aktywności społecznej”. Warto też pamiętać, że problem, który stanie

się przedmiotem realizacji w tym projekcie winien być realny, np. zasłyszany w domu

lub rzeczywiście zauważany przez uczniów (metoda – burzy mózgów, metaplan,

wybór przez głosowanie, dyskusja, inne). Młodzież będzie miała okazję

do poszukiwania informacji o instytucjach życia społecznego, dokumentować

sytuację problemową (fotografie, wypowiedzi ludzi, własne, alternatywne, dobre

rozwiązania, itp.) z wyszczególnieniem potrzeb społecznych. Pomocnym może tu być

zaangażowanie np. rodzica, który jest księgowym, projektantem, architektem,

policjantem, dziennikarzem, itp. W przypadku, gdy grupa realizowała projekt

1 niniejszego modułu, można wykorzystać materiały z tamtego projektu. Można

stworzyć młodzieży okazję do przygotowania listy zaangażowanych w sprawę

instytucji, budowania klasyfikacji potrzeb jednostkowych i opisywania ich w postaci

listy potrzeb, uporządkowanych wg przyjętych kryteriów (np. wg ważności, kolejności

wykonania w czasie, zaangażowanych instytucji). Wskazane jest opisać zagrożenia

lub inne argumenty przemawiające za ważnością realizacji części problemu i listę

osób (instytucji) potrzebnych do jej realizacji. Uczestnicy mogą redagować

autoprezentację, wcielając się w rolę radnego samorządu lokalnego, w celu

przekonania władzy lokalnej do zaangażowania środków finansowych na rozwiązanie

problemu. Ważne jest, aby młodzież zaproponowała rozwiązanie problemu.


Do realizacji zadania 1 zastosować można metodę burzy mózgów, potem selekcji.

1. Przygotuj ankietę na dowolny temat i przeprowadź ją wśród znajomych, rodziny,

sąsiadów, koleżanek i kolegów w szkole.

2. Przygotuj plan wystąpienia na forum klasy, sąsiadów z ulicy, Rady Miasta/Gminy

itp.). Do realizacji zadania przygotowania wystąpienia wskazana byłaby

obecność przedstawiciela Rady Miasta lub jakiegokolwiek urzędu, zajmującego

33

się podobnymi sprawami. Może to być także przedstawiciel urzędu rzecznika

praw, lub po prostu znajomy dziennikarz, prawnik.

3. Zastanów się, co w Twojej dzielnicy (ulicy, szkole, itp.), Twoim zdaniem, wymaga

pilnej interwencji. Spróbuj zastanowić się, kto za taki stan rzeczy odpowiada.

Poszukaj odpowiedzi na pytanie, jak pracuje urząd miasta (gminy) w sprawach

zaspokajania potrzeb społecznych. W jaki sposób można naprawić (poprawić)

istniejącą sytuację. Postaraj się szacunkowo wycenić te działania i opisz, jakie

środki należy w te działania zaangażować. Zastanów się, czy przedstawiciel

społeczności lokalnej we władzy samorządu (radny) może być pomocny w poprawie

sytuacji. Znajdź sposoby przedstawienia problemu swojemu radnemu (wykorzystaj

technologię multimedialną, znane osoby, wskaż potrzeby). Przygotuj wystąpienie

na temat celowości zaangażowania władzy lokalnej w rozwiązanie projektu.

4. Sporządźcie dokumentację zaobserwowanego i wyznaczonego w ćw. 3

problemu. Do przygotowania materiału wykorzystajcie wszelkie możliwe sposoby

– ankiety, opisy, dokumentację techniczną z odpowiedniego urzędu, zdjęcia,

filmy, opinie mieszkańców.

5. Przygotujcie prezentację (plakat, cykl fotografii itp.) przedstawiającą istniejący

problem, skierowaną do lokalnych władz, społeczności, ewentualnego sponsora.

Przygotuj wystąpienie na forum Rady Miasta (Gminy), przedstawiające problem

i argumentujące za celowością podjęcia działań. Zaproponuj drogi rozwiązania

problemu.

6. Przygotujcie plan działań, mających na celu zaangażowanie w rozwiązanie

problemu ja największą ilość ludzi. Może to być plan manifestacji, lub plan kampanii

informacyjnej, z zaangażowaniem mediów, znanych ludzi.

7. Przedyskutujcie zaobserwowane w codziennym życiu problemy społeczności

lokalnej (uszkodzona ulica, chodnik, zaniedbany skwer, brak przejścia

dla pieszych itp. itd.). Uzgodnijcie jeden, Waszym zadaniem priorytetowy cel.

Dla takiego uzgodnienia można uczniom zaproponować przeprowadzenie

ankiety we własnych środowiskach (rodzinach, ulicach, w szkole) w celu

wytypowania priorytetowego problemu. W dalszym ciągu przygotujcie kompletną

dokumentację problemu – opisy, opisy zdarzeń, zagrożenia, stwórzcie

dokumentację fotograficzną, a dalej argumentację za koniecznością

zaangażowania środków finansowych i odpowiednich organów samorządu

lokalnego w rozwiązanie problemu.

34

8. Przygotujcie plan wystąpienia na forum klasy, sąsiadów z ulicy, Rady

Miasta/Gminy itp.). Do realizacji zadania przygotowania wystąpienia wskazana

byłaby obecność przedstawiciela Rady Miasta lub jakiegokolwiek urzędu,

zajmującego się podobnymi sprawami. Może to być także przedstawiciel urzędu

rzecznika praw, lub po prostu znajomy dziennikarz, prawnik.

Teksty sterujące

Co to są dobra publiczne?

Cel: rozszerzenie znajomości hierarchizacji potrzeb oraz ich podziału

na indywidualne i grupowe (społeczne), umiejętność ich rozpoznawania.

Kto odpowiada za wygląd Twojego osiedla, ulicy, dzielnicy, miasta?

Cel: określenie celów działania organizacji społecznych oraz jednostek

samorządu terytorialnego i ich zadań.

Kto finansuje zaspokajanie dóbr publicznych?

Cel: Określenie źródeł finansowania potrzeb społecznych.

Jakie instytucje w Twoim mieście odpowiadają za realizacje poszczególnych

potrzeb publicznych?

Cel: określenie konkretnych, zauważalnych celów działania organizacji

społecznych oraz jednostek samorządu terytorialnego i ich zadań.

W jakim trybie należy kierować wnioski, uwagi do tych instytucji?

Cel: rozpoznanie konkretnych informacji na tematy: godziny otwarcia Urzędu,

wzory druków, formularzy, dane adresowe, telefony itp.

Komu podlegają wspomniane wyżej urzędy?

Cel: rozszerzenie wiedzy na tematy organizacji życia społecznego i politycznego,

struktury Państwa oraz JST.

Jaka instytucja odpowiada za reprezentowanie praw mieszkańców na osiedlu,

ulicy, w mieście?

Cel: rozpoznanie celów działania organizacji społecznych oraz jednostek

samorządu terytorialnego i ich zadań.

Jakie są podstawowe zasady autoprezentacji?

Cel: umiejętność tworzenia prezentacji dla konkretnego odbiorcy.

35


Efektem projektu winno być kompletne opracowanie planu realizacji jakiegoś

społecznego przedsięwzięcia (akcji charytatywnej, sprzątania skweru, remontu

pomnika, parku, świetlicy szkolnej etc.). Plan winien obejmować wszystkie jego

składowe np. wykaz prac związanych z przygotowaniem oraz realizacją projektu,

określone cele, funkcje poszczególnych uczestników, sposoby realizacji

poszczególnych etapów. Do wykazu prac dołącz wszystkie powstałe w toku zajęć

materiały, prezentacje, dokumentacje, korespondencję.





Warszawa 2008


Nr 142, poz. 1591, z późn. zmianami)

4. Ustawa budżetowa na 2009 r. (Dz. U. z dnia 23 stycznia 2009 r. Nr 10 poz.

58)

5. Strona www Ministerstwa Finansów http://www.mf.gov.pl

6. Uchwała budżetowa samorządu lokalnego.

7. Wykaz jednostek organizacyjnych samorządu lokalnego.

8. Scenariusze lekcji NBP: Prezentacje multimedialne i filmy NBP:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.20)


http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc_ks

ztal_podstawowe (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.15)

10. „Sztuka prezentacji publicznych” – materiały II Olimpiady Przedsiębiorczości,

wyd. Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa 2008

11. Serwis internetowy „Z naszych podatków” http://www.znaszychpodatkow.pl/


12. Programy ekonomiczne Telewizji Polskiej:

http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka

36

Projekt 4.

Temat projektu: Gdybym ich mógł przekonać - jak wykorzystać organizacje

społeczne i pozarządowe do zaspokajania potrzeb lokalnej społeczności?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami;











społecznych;






otoczenia;





przygotowuje prezentację.

37

Materiały pomocnicze






3. Jakie kwoty wydatkowane są na „moją dzielnicę (ulicę, szkołę, osiedle)

z budżetu gminy?

4. Kto decyduje o sposobie wydawania pieniędzy z budżety gminy?

5. Skąd się biorą pieniądze w budżecie gminy?

6. Jakie korzyści ma osoba wpłacająca pieniądze na cele charytatywne z tego

tytułu?

7. Jakim sposobem dotrzeć do osób decydujących o wyglądzie mojej ulicy?

8. Jak znaleźć potencjalnego inwestora w naszej dzielnicy?

9. Jak założyć i sformalizować działanie organizacji społecznej?

10. Co może nam doradzić radny gminy?

11. Czym się zajmują w naszym środowisku organizacje społeczne?

12. Jakie są możliwości zaangażowania organizacji społecznych i pozarządowych

do zaspokojenia potrzeb lokalnej społeczności?

13. Jak zaprojektować współpracę z organizacjami społecznymi i pozarządowymi

w zakresie zaspokojenia potrzeb lokalnej społeczności?


1. Sporządzenie opisu dóbr publicznych zaobserwowanych w swoim otoczeniu.

2. Charakterystyki miejsc, będących dobrami publicznymi, (szkoła, osiedle, miasto).

3. Analiza problemów związanych z funkcjonowaniem „dobra publicznego”

(uszkodzenie, zła funkcjonalność, brak opieki itp.).

4. Przygotowanie i przeprowadzenie ankiet na temat dostrzeganych

przez mieszkańców podobnych problemów.

5. Opracowanie dokumentacji określonego problemu, związanego z dobrem

publicznym.

6. Opracowanie prezentacji multimedialnej na temat dostrzeżonego problemu

związanego z dobrem publicznym.

38

7. Poszukiwanie i zebranie informacji na temat instytucji pożytku publicznego

i instytucji wspomagających wnioskowanie do UE.

8. Opracowanie wykazu instytucji i urzędów, związanych z funkcjonowaniem

wybranego dobra publicznego oraz przygotowanie korespondencji

do tych urzędów w sprawie problemu.

9. Opracowanie wniosku o fundusze europejskie.

Uwagi o realizacji

W toku zajęć kształtowane są postawy społeczne, charakteryzujące osoby

o nastawieniu społecznym. Zajęcia mają wpływ na rozwój osobowości o typie

estetycznym oraz politycznym. Istotnym elementem rozwoju osobowości jest

poznanie samego siebie i polubienie własnej osoby. W ślad za zajęciami „Podstaw

przedsiębiorczości” winno położyć się nacisk na rozpoznawanie swoich mocnych

stron, kształtowanie poczucia własnej wartości oraz umiejętność ich wykorzystania,

np. w pracy w grupie.

Celem zajęć w projekcie jest zwrócenie uwagi uczestników na problem

zaspokajania „potrzeb społecznych” w swoim środowisku. Uczestnicy scharakteryzują

i sklasyfikują potrzeby społeczne, wymagające zaangażowania wielu różnych sił

społecznych w celu ich zaspokojenia. Umiejętnie zaplanują schemat działań związanych

z rozwiązaniem problemu. Będą gotowi przedstawić argumenty przemawiające

za celowością wsparcia określonego, wartościowego projektu społecznego,

przez odpowiednie instytucje użytku publicznego, z wykorzystaniem środków

UE włącznie. Sformułują plan działań związanych z pozyskaniem wsparcia finansowego

przedsięwzięcia związanego z zaspokojeniem rozpoznanej potrzeby społecznej.

Zajęcia poświęcone sztuce autoprezentacji, zawierają elementy marketingu.

Kształtowane tu będą przede wszystkim umiejętności rozpoznawania i utożsamienia

się z koniecznością podjęcia działań dla zaspokojenia potrzeby społecznej.

Dla działań na forum publicznym uczeń postara się przeobrazić w zdolnego mówcę,

umiejącego świadomie zastosować techniki autoprezentacji wraz z umiejętnościami

przekonywania. W przygotowaniu zajęć można wykorzystać materiał NBP -

scenariusz lekcji „budżet państwa”. W kolejnych etapach uczniowie zdobędą wiedzę

na temat struktur lokalnej władzy i odpowiednich urzędów. Sprecyzują problem, który

przeanalizują i przygotują wystąpienie na forum np. Rady Miasta.

Wskazany może być także udział aktora, dziennikarza, konferansjera, prawnika.

39


Tekst pt.”Budżet państwa” (źródło – scenariusze lekcji NBP)

Budżet państwa to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe w danym

roku, zatwierdzony przez parlament ustawą budżetową. Budżet państwa musi

spełniać pewne zasady, określone w konstytucji i prawie budżetowym,

które zapewniają parlamentowi wpływ na wszystkie dziedziny działalności rządu.

Do zasad tych należą:

• zasada zupełności, zgodnie, z którą budżet obejmuje wszelkie dochody i wydatki

państwa i dostarcza wszystkich informacji na temat finansów państwa w celu

poddania ich kontroli. Jest ona przestrzegana w formie tzw. budżetowania brutto

właściwego dla jednostek budżetowych, które odprowadzają dochody do budżetu,

a ich wydatki są z budżetu pokrywane. Poza budżetem funkcjonują jednak,

tzw. fundusze celowe, których dochody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki

są przeznaczone na realizację wyodrębnionych celów.

• zasada jedności, która wymaga, aby dochody i wydatki były ujęte w jednym akcie

prawnym i tworzyły jedno zestawienie, co daje możliwość wglądu w całość sytuacji

finansowej państwa

• zasada jawności - oznacza konieczność zapoznania opinii publicznej z budżetem

oraz jawnego uchwalania i wykonywania ustawy budżetowej

• zasada równowagi budżetowej, wymagająca, aby suma planowanych

i rzeczywistych wydatków była równa sumie planowanych i osiąganych dochodów.

Jeśli dochody przewyższają wydatki, mamy do czynienia z nadwyżką budżetową.

Równowaga budżetowa jest trudna do osiągnięcia.

Cechą charakterystyczną wielu współczesnych budżetów jest występowanie deficytu

budżetowego (wysokość wydatków przekracza wysokość dochodów), który może

mieć poważne konsekwencje dla gospodarki. Jeśli dochody państwa nie wystarczają

na pokrycie niezbędnych wydatków, rząd musi pożyczać pieniądze w bankach

lub od obywateli (emituje obligacje, zaciąga pożyczki w bankach krajowych

lub zagranicznych). Pojawia się wówczas dług publiczny - zadłużenie wewnętrzne

lub zewnętrzne. Jeszcze gorszym rozwiązaniem jest drukowanie „pustego pieniądza”

w celu pokrycia deficytu, gdyż powoduje to wzrost inflacji.

40

Ćwiczenie 1 pt. „Dochody i wydatki państwa w 2012 roku”

Tabela pt. „Struktura dochodów i wydatków budżetu państwa w 2012 roku”

LP Wyszczególnienie Mld zł.

1. Dochody

W tym:

2. Wydatki

W tym:

3. Deficyt:

Pytania do dyskusji

1. Dlaczego nie da się zaspokoić wszystkich potrzeb społecznych?

2. O zaspokojenie jakich potrzeb społecznych zadbałbyś Ty?

Dlaczego o te potrzeby?

3. Czym zajmują się organizacje pożytku publicznego?

4. Jak stworzyć taką organizację?

5. Jak poszukiwać środków na jej działalność?

41

Teksty sterujące

Co to są potrzeby społeczne, kiedy się pojawiają i jak się je zaspokaja?

Cel: Umiejętność rozpoznania różnic między potrzebami indywidualnymi

i potrzebami społecznymi.

Kto w moim rejonie jest odpowiedzialny za realizację zadań odpowiadających

na społeczne potrzeby?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli i celów działania organów Państwa

i umiejętność identyfikowania tych działań we własnym otoczeniu.

Jakie potrzeby zauważam w swoim codziennym życiu?

Cel: Umiejętność identyfikowania potrzeb społecznych w swoim otoczeniu.

Która potrzeba wymaga pilnej interwencji?

Cel: Wzmocnienie cech estetycznych oraz wrażliwości, rozwijanie umiejętności

reagowania na potrzeby społeczne.

Jakie instytucje w moim regionie odpowiedzialne są za zaspokajanie potrzeb

społecznych?

Cel: Rozwiniecie wiedzy na temat roli instytucji w życiu codziennym człowieka

i ich funkcji.

Jak instytucje te wypełniają swoje zadania?

Cel: Umiejętność oceny funkcjonowania instytucji i organów odpowiedzialnych za

zaspokajanie potrzeb społecznych.

Kto mógłby pomóc w przygotowaniu prezentacji?

Cel: kształtowanie zdolności organizacyjnych, umiejętność planowania

i pozyskiwania informacji.

Jakie osoby, instytucje, przedsiębiorstwa mogą pomóc i zaangażować

się w nasze działania?

Cel: Umiejętność określania funkcji różnych instytucji oraz interpretacji przepisów.

Kto finansuje zaspokajanie konkretnych potrzeb społecznych?

Cel: Znajomość budżetu państwa i budżetów jednostek samorządów

terytorialnych.

42

Wskazana literatura i inne źródła





3. Ustawa budżetowa na 2009 r. (Dz. U. z dnia 23 stycznia 2009 r. Nr 10 poz. 58)

4. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.)


(Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.

6. Strona www http://www.znaszychpodatkow.pl/ (data pobrania 2013-04-09,

godz. 8.15)

7. Strona www Ministerstwa Finansów, poświęcona podatkom:

8. http://www.finanse.mf.gov.pl/pl/strona-glowna (data pobrania 2013-04-09,

godz. 8.30)

9. Prezentacje multimedialne i filmy NBP http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje



wyd. Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa

2008.








43

Projekt 5.

Temat projektu: Gdybym był ministrem… - jak przygotować argumentację

w debacie budżetowej?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości: dobra publiczne, budżet, redystrybucja dochodu;











społecznych;






otoczenia;





przygotowuje prezentację;

sporządza pismo urzędowe.

44



1. Jak wykorzystywane są pieniądze pozyskiwane przez Państwo,

np. z podatków?

2. Jak sprawdzić, czy wydatki Państwa są prawidłowo kierowane?

3. Na jakie potrzeby należałoby przeznaczyć więcej funduszy i skąd je wziąć?

4. Jak przekonywająco prowadzić autoprezentację?

5. Jak pozyskiwać sojuszników w debacie?

6. Jak argumentować w debacie budżetowej?


1. Zaprezentowanie elementów składowych budżetu państwa.

2. Omówienie sposobów sprawdzenia prawidłowości podziału budżetu.

3. Analiza debat budżetowych.

4. Przygotowanie do autoprezentacji.

5. Przygotowanie do argumentowania i negocjacji.

Mój budżet – ćwiczenie wprowadzające

Poleć uczniom sporządzenie tabeli, wg wzoru:

LP Czynność Czas

Poleć uczniom wpisanie w kolejne wiersze codziennych czynności,

na które poświęcają najwięcej czasu, niech wpiszą kolejno te czynności wg tego,

ile czasu poświęcają na daną czynność. Po kilku minutach, zapytaj, czy skończyli

swoją pracę. Jeśli tak – poleć im zsumowanie wartości w kolumnie „czas”. Zwróćcie

uwagę na wyniki, przedyskutujcie je:

a/ suma wyniosła ponad 24 godziny: NIEMOŻLIWE, uczeń nieprecyzyjnie podał

poszczególne składniki, a być może jakieś czynności wykonuje równocześnie.

Podkreśl, że na wykonanie wszystkich czynności człowiek MA – tylko 24 godziny.

45

b/ suma wyniosła poniżej 24 godzin. Zapytaj ucznia ile mu zabrakło do 24 godzin,

w końcu opisywany przez niego dzień już minął i niewątpliwie miał 24 godziny.

Najprawdopodobniej uczeń „stracił” te godziny – być może marnuje swój cenny czas

w codziennym życiu. Tak zapewne nie dzieje się podczas realizacji budżetu

– fundusze zaoszczędzone nie przepadną, ale zapewne odbije się taka sytuacja

na niewykonanych zadaniach.

c/ suma wyniosła 24 godz. Tu należy przede wszystkim pochwalić ucznia

za dokładność.

Uwagi o realizacji

W toku zajęć kształtowane są postawy społeczne, zbieżne z cechami osobowości

o charakterze społecznym, nawet politycznym, zajęcia mają wpływ na rozwój

poczucia estetki. Szczególny nacisk położono na kształtowanie metod prezentacji,

umiejętności autoprezentacji oraz na posługiwanie się nowoczesną technologią.

Projekt poświęcony debacie budżetowej w sejmie RP. Zadanie przygotowania

wystąpienia w roli ministra, odpowiedzialnego za określony resort w Radzie Ministrów

ma na celu uświadomienie roli pracy konkretnych osób nad ustawą. Zajęcia

nawiązują do rzeczywistych ustaw, uchwalanych przez sejm RP. Projekt dotyczy

rozszerzenia wiedzy nabytej podczas nauki na przedmiotach podstawy

przedsiębiorczości i WOS. Wskazana obecność parlamentarzysty RP.

Teoria działania PBL zakłada, że uczniowie sami, w toku pracy nad projektem

wypracują scenariusz działań. Poniżej zamieszczamy ćwiczenia i zadania

do fakultatywnego wykorzystania przez nauczyciela, bądź do zaproponowania

uczniom przed rozpoczęciem pracy nad projektem.


1. Mój budżet – ćwiczenie wprowadzające


LP Czynność Czas

46


na które poświęcają najwięcej czasu, niech wpiszą kolejno te czynności wg tego, ile

czasu poświęcają na daną czynność.

Po kilku minutach, zapytaj, czy skończyli swoją pracę. Jeśli tak – poleć

im zsumowanie wartości w kolumnie „czas”. Zwróćcie uwagę na wyniki,

przedyskutujcie je:








– fundusze zaoszczędzone nie przepadną, ale zapewne odbije się taka sytuacja



za dokładność.

2. Przygotujcie programu wystąpienia w określonej, ważnej dla Was, uczniów

sprawie. Określcie, do kogo będzie skierowane wystąpienie i jaskich użyć

argumentów, by odbiorcę przekonać. Przykładem może być wystąpienie

w sprawie otwarcia sklepiku szkolnego, remontu boiska, wyjścia do kina itp.

W zadaniu kształtuje się umiejętności argumentowania. Metoda: praca

w grupach.

3. Grupa uczestników zajęć dzieli się na dwie połowy. Każda z nich będzie

oponentem do drugiej, zajęcia będą prowadzone metodą negocjacji.

Przykładem może być rozwiązanie sporu dotyczącego kierunku i formy

wycieczki klasowej (na przykład: wyprawa w góry kontra wycieczka do dużego

miasta itp.). W zajęciach kształtowana jest sztuka negocjacji - zajęcia

związane są z przypomnieniem wiadomości z przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości.

4. Uczniowie dzielą się na kilka grup. Grupy reprezentować będą resorty

gospodarki państwa (np. służbę zdrowia, edukację, wojsko, ochronę

środowiska). Każda z grup przygotuje wystąpienie w debacie budżetowej,

47

zawierające argumenty mające przekonać posłów o zwiększeniu wydatków

z budżetu państwa na ich cele.

5. Uczniowie posługując się danymi statystycznymi (Rocznik Statystyczny

lub źródła internetowe) i sporządzają zestawienie dochodów i wydatków

Państwa w arkuszu kalkulacyjnym Excel. Posługując się tymi danymi poddają

dane analizie, budują zestawienia, tworzą wykresy.

6. Uczniowie przygotowują wystąpienie na forum publicznym. Opracowują

scenariusz autoprezentacji.

7. Uczniowie realizują „Mój osobisty budżet” – ćwiczenie wprowadzające (karta

ćwiczeń „Mój budżet”).

8. Budżet Państwa – ćwiczenia doskonalące (źródło: scenariusze lekcji NBP)

9. Ćwiczenie „TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO: EKONOMIA

W WASZYNGTONIE I W KABINIE DO GŁOSOWANIA” (patrz wybrana

literatura) – cel: zastosowanie teorii wyboru publicznego w wyborach

i głosowaniach powszechnych, można ją także wykorzystać do wyjaśnienia

codziennych działań zarówno pracowników administracji państwowej,

jak i polityków.

10. Autoprezentacja – zajęcia nawiązujące do wiadomości z przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości, związanych z umiejętnością przygotowania do osobistego

wystąpienia w konkretnej sprawie.

Teksty sterujące

Czy Państwo dysponuje dużą ilością pieniędzy?

Cel: przypomnienie wiadomości na temat budżetu państwa, źródeł jego

finansowania.

Kto decyduje o wydatkach Państwa?

Cel: Wiadomości na temat celów wydatków budżetu państwa.

Czym jest zjawisko ograniczoności?

Cel: przypomnienie podstaw przedsiębiorczości.

Jak powstaje plan wydatków Państwa?

Cel: Omówienie zasad podejmowania decyzji w grupie i podejmowania decyzji

wg zasad demokratycznych.

Na co Państwo wydaje pieniądze?

48

Cel: Uszczegółowienie wiadomości na temat wydatków z budżetu państwa.

Skąd pochodzą pieniądze Państwa?

Cel: Uszczegółowienie wiadomości na temat dochodów budżetu państwa.

Jak wygląda debata w sejmie?

Cel: Zapoznanie z procedurą podejmowania decyzji w demokratycznym organie,

jakim jest parlament RP.

Kto uchwala, a kto realizuje ustawę budżetową?

Cel: Rozszerzenie wiadomości na temat podziału władzy na ustawodawczą

i wykonawczą.






3. Ustawa budżetowa na 2009 r. (Dz. U. z dnia 23 stycznia 2009 r. Nr 10 poz. 58)

4. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.)


(Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.

6. Strona www http://www.znaszychpodatkow.pl/ (data pobrania 2013-04-09,

godz. 8.15)

7. Strona www Ministerstwa Finansów, poświęcona podatkom:

http://www.finanse.mf.gov.pl/pl/strona-glowna (data pobrania 2013-04-09, godz.

8.30)

8. Prezentacje multimedialne i filmy NBP http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje




2008.



49






50

Moduł II

Tytuł modułu: KLASA S. A. - czyli szkolna giełda

Wprowadzenie do modułu


przedsiębiorczości, związanym z zagadnieniami oszczędzania, inwestowania,

aż po zaawansowane reguły funkcjonowania rynku kapitałowego. W module

zaproponowano zajęcia poruszające tematykę związaną z codziennym życiem -

od wyrobienia w uczniu skłonności do oszczędzania, przez poszukiwanie dogodnych

form oszczędzania i inwestowania po zaawansowany projekt stworzenia sposobu

oceniania klas wzorowanym na zasadach funkcjonujących na giełdzie papierów

wartościowych. W zajęciach zaproponowano bogaty materiał edukacyjny

przygotowany przez najważniejsze instytucje rynku kapitałowego w Polsce –

Narodowy Bank Polski, Giełdę Papierów Wartościowych i Komisję Nadzoru

Finansowego.

Materiały pomocnicze do modułu.

Podstawą do zajęć w niniejszym module będzie rozdział materiału nauczania

Podstaw przedsiębiorczości w szkole ponadgimnazjalnej, objęty tematem:

„Oszczędzanie i inwestowanie”. W związku z ogromnym naciskiem, jaki na edukację

położyły wyżej wskazane instytucje, otrzymujemy nieprzebrany zbiór materiałów

dydaktycznych, od materiałów podanych stricte dla początkujących (materiały

Fundacji Edukacji Rynku Kapitałowego, czy animacje i filmy NBP), po powszechnie

obowiązujące dokumenty jak prospekt emisyjny spółki i przepisy regulujące zasady

funkcjonowania rynku kapitałowego w Polsce.

51

Projekt 1.

Temat projektu: „Wyceniać” zamiast „oceniać”? - ile jest warta moja klasa

na szkolnej giełdzie?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami z tematyki rynków finansowych

i rynków kapitałowych;

zna zasady funkcjonowania rynku papierów wartościowych w Polsce;

wymienia instytucje rynku kapitałowego i charakteryzuje ich role;

opisuje zasady notowań giełdowych;

wymienia uczestników rynku kapitałowego;

wymienia wskaźniki GPW;

zna budowę i podstawowe treści prospektu emisyjnego spółki akcyjnej;

ocenia spółkę z użyciem analizy technicznej i fundamentalnej;

zna zasady funkcjonowania giełdy papierów wartościowych;

zna zasady wyceny akcji na giełdzie;

opisuje rolę giełdy w obrocie i kontroli spółek akcyjnych;

zna role instytucji gospodarki rynkowej;

projektuje prezentacje multimedialną;

zna zasady grupowego podejmowania decyzji;

interpretuje wskaźniki i notowania szkół;

zna zasady konstruowania autoprezentacji;

zna podstawowe pojęcia i metody marketingowe;

opisuje sposoby promocji i reklamy;

dobiera odpowiednie metody promocji do własnych możliwości

i wyznaczonego celu;

tworzy plan działań marketingowych;

wymienia, charakteryzuje metody inwestowania;

ocenia ryzyko inwestycji;

charakteryzuje rolę towarzystw i funduszy inwestycyjnych i zasady

ich działalności;

objaśnia pojęcie ryzyka inwestycyjnego;

52

potrafi świadomie podjąć decyzję inwestycyjną na giełdzie;

potrafi złożyć zlecenie inwestycyjne i zna jego konsekwencje;

umie zinterpretować informacje giełdowe (notowania, raporty spółek, wyciąg

z rachunku maklerskiego);

opisuje zasady wejścia spółek na giełdę;

opisuje zasady inwestowania na giełdzie;

omawia zasady wyceny spółek;

wymienia możliwe sposoby analizy informacji giełdowych;

charakteryzuje zasadę „dobrych praktyk” – funkcjonującą na polskim rynku

kapitałowym;

wyszukuje, omawia i interpretuje obowiązkowe komunikaty spółek giełdowych;

omawia podstawowe zadania Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie

przekazywania informacji przez spółki giełdowe;

opisuje zasady działalności towarzystw i funduszy inwestycyjnych;

projektuje zasady ewidencji i notowań zleceń inwestycyjnych w szkolnej

giełdzie klas.



1. Jakie informacje o spółce pozyskują inwestorzy podczas analizy notowań

giełdowych?

2. Jak wyceniane są spółki na GPW?

3. Co zawiera prospekt emisyjny spółki akcyjnej?

4. Na czym polega jawność informacji o spółce akcyjnej?

5. Na jakie walory spółek zwracają uwagę inwestorzy?

6. Na czym polega inwestowanie krótko- i długoterminowe?

7. Jak konstruowane są rankingi szkół?

8. Jakie wartości przemawiają o jakości pracy szkoły?

9. Jakie wartości uwzględniają uczniowie (i ich rodzice) podczas wyboru szkoły

średniej?

10. Jak skonstruować ankietę?

11. Jak skutecznie się reklamować?

53

12. Jak oceniasz poszczególne klasy w swojej szkole? Jak zbudowałbyś ranking

klas w szkole?

13. Jakie kryteria można przyjąć do oceny poszczególnych klas w szkole?


1. Omówienie zasad funkcjonowania giełdy papierów wartościowych.

2. Opisanie zasad wyceny akcji na giełdzie.

3. Opisanie roli giełdy w obrocie i kontroli spółek akcyjnych.

4. Interpretacja informacji giełdowych (notowania, raporty spółek, wyciąg

z rachunku maklerskiego).

5. Przedstawienie i charakterystyka zasad wejścia spółek na giełdę.

6. Opis sposobów analizy informacji giełdowych.

7. Charakterystyka zasad „dobrych praktyk” – funkcjonujących na polskim rynku

kapitałowym.

8. Omówienie i interpretacja obowiązkowych komunikatów spółek giełdowych.

9. Charakterystyka podstawowych zadań Komisji Nadzoru Finansowego

w zakresie przekazywania informacji przez spółki giełdowe.

10. Opracowanie projektu zasad oceny wartości klas w szkole na podstawie

własnych lub zebranych kryteriów jakości.

Uwagi o realizacji

Projekt rozszerza wiedzę o rynkach finansowych i kapitałowych i zakłada

budowę systemu oceniania wizerunku klasy w szkole, na zasadach oceny

opłacalności inwestycji na tych rynkach. Wizja „giełdy klas” wzięła się ze spojrzenia

na giełdę i rynki kapitałowe z punktu odbiorcy informacji z giełdy i rynku. Inwestorzy

poszukują informacji by podjąć decyzję inwestycyjną jak najbardziej bezpieczną,

pozwalającą spokojnie czekać na wzrost wartości swojej inwestycji w „dobrą spółkę”.

Uczniowie, kandydaci, dyrekcja, samorząd – poszukują informacji o „dobrych”

szkołach, bądź klasach – budują rankingi, oceniają z różnych punktów widzenia.

Uczniowie opracowują projekt działalności szkolnej giełdy papierów wartościowych,

na której notowane będą akcje klas szkoły. Należy określić elementy wyceny

„majątku” klas szkoły dla celów szkolnej giełdy klas („majątkiem klasy” będą

uczniowie, ich plany, możliwości, wizerunek klasy w szkole itd). Celem projektu

będzie stworzenie reguł funkcjonowania szkolnej giełdy, w której wszyscy uczestnicy

54

życia szkoły: uczniowie szkoły, nauczyciele (a nawet rodzice), są inwestorami,

a notowane na giełdzie są – klasy szkoły. Dzięki obrotowi na giełdzie uczniowie będą

„wyceniać” klasy za ich atrakcyjność, sukcesy, wyniki w nauce. Uczestnicy projektu

sami określą wartości, wpływające na wycenę klas.


1. Oceń prospekt emisyjny przykładowej spółki akcyjnej i spróbuj podać argumenty

przemawiające za i przeciw zakupowi debiutującej spółki.

2. Scharakteryzuj ranking klas (szkół), znajdź miejsce swojej szkoły (klasy) w takim

rankingu.

3. Ustal cenę transakcji na giełdzie na podstawie złożonych zleceń kupna

i sprzedaży.

4. Podaj kryteria, które wg Ciebie winny być brane pod uwagę przy budowaniu

rankingu klas (np. w szkole) i opracuj zasady oceny klas.

5. Zbuduj ranking klas wg Twojego projektu rankingu.

6. Scharakteryzuj raport giełdowy przykładowej spółki akcyjnej.

7. Zbuduj projekt bieżącej wyceny klas na wzór notowań na GPW.

8. Podaj schemat budowy raportu klasy wg wcześniej zanotowanych kryteriów.

9. Ćwiczenie „ustalanie ceny giełdowej”:

Zadanie polega na symulacji zachowań na rynku.

We wprowadzeniu nauczyciel przypomina zasady symulacji: każdy z uczniów

otrzymuje polecenie kupienia, bądź sprzedania 1 kosza śliwek po określonej, zadanej

cenie. Należy przypomnieć, że każde odstępstwo od zadanej ceny wiąże

się ze stratą (gdy do transakcji trzeba „dołożyć z własnej kieszeni”) lub zyskiem,

gdy z transakcji coś zostanie.

Etap 1. Nauczyciel poleca sporządzić każdemu z uczestników tabelę

(tabela 1. Zestawienie transakcji na rynku „śliwek”) oraz rozdaje uczestnikom

po 1 kartce, na początek równomiernie zbliżoną ilość poleceń zakupu i sprzedaży.

Etap 2. Uczniowie odnajdują pośród siebie kontrahentów i dokonują transakcji –

umawiają się na transakcję jeden – zakupu, drugi – sprzedaży kosza śliwek

po ustalonej przez nich cenie, odnotowując swoje ceny w tabeli 1. Po zapisie

zwracają nauczycielowi kartki zleceń, nauczyciel potwierdza zgodność zapisów

w tabelach oraz przekazuje następne kartki. Można zmienić ilość wydawanych

poleceń – z przewagą zleceń zakupu bądź sprzedaży, by zaobserwować zachowanie

55

uczniów i potem to skomentować. Czynności powtarzamy przez z góry zaplanowany

czas.

Etap 3. Podsumowanie. Nauczyciel poleca podsumować tabele, obliczyć ilość

zrealizowanych transakcji oraz osiągnięty zysk (najlepszych można nagrodzić).

Nauczyciel poddaje dyskusji zachowania uczniów, którzy mieli kłopoty ze sprzedażą

drogich produktów, bądź zakupu za niewielką wartość. Można poddać dyskusji

zjawisko zwiększonego popytu (lub podaży), pod warunkiem zwiększenia jednego

rodzaju zleceń w etapie 2.

Etap 4. Nauczyciel poddaje dyskusji zjawiska pojawiające się podczas handlu,

w szczególności dość chaotyczną formę wymiany informacji, hałas, twarde

negocjacje. Proponuje uczniom zmianę warunków handlu, w celu uspokojenia,

uporządkowania oraz zabezpieczenia kontrahentów przed twardymi negocjatorami

i narażeniem się na stratę podczas tych negocjacji. W trakcie dyskusji sugeruje,

że jedną z lepszych form uporządkowanego rynku jest forma giełdy,

gdzie kontrahenci składają zlecenia zakupu i sprzedaży, podając graniczną cenę,

której przekroczyć nie chcą. Jednym z ważniejszych zasad tego rozwiązania jest fakt,

że to zlecenia, a więc popyt i podaż wpłyną na ostateczną, jedną cenę dla wszystkich

zleceń. Taki system ustalania cen zwany jest systemem notowań giełdowych.

Materiały do ćwiczenia:

Duża ilość kart zakupu i sprzedaży, wg poniższego wzoru.

Ceny od 3do 10 zł (sprzedaż), ceny od 2 do 9 zł (zakup) – po 2, 3 szt. każda karta.

1/ rys. 1, 2. Polecenie zakupu kosza śliwek Polecenie sprzedaży kosza śliwek.

(przykład)

Kup: 1 kosz śliwek

Za 5,- zł Jeśłi zapłacisz więcej – stracisz!!!

Sprzedaj: 1 kosz śliwek

Za 5,- zł Jeśłi sprzedasz taniej – stracisz!!!

56

2/ tabela 1. Zestawienie transakcji na rynku „śliwek”

Transakcja

(Z – zakup,

S – sprzedaż)

Założona cena Zrealizowana

(umówiona)

cena

ZYSK

(STRATA)

Podpis

prowadzącego

(*)

Ilość

transakcji:

ZYSK

ŁĄCZNIE:

*) rubryka ważna w pracy z dużą grupą, gdzie uczniowie z nieuwagi lub celowo

dopisują wartości fikcyjne. Przy dobrej organizacji rubrykę można pominąć.

Materiał wzorowany na ćwiczeniu z zasobów Fundacji Młodzieżowej

Przedsiębiorczości, Program „Ekonomia w Szkole”.

3/ tabela notowań zakupu

ILOŚĆ

KOSZY

CENA WIELKOŚĆ

POPYTU

2,-

3,- (*)

4,-

I t d.

(*) – wielkość popytu ustalamy, jako sumę wszystkich zleceń spełniających warunek

ceny – nie drożej niż – w tej pozycji wielkość popytu winna rosnąć wraz ze spadkiem

ceny.

4/ tabela notowań sprzedaży

ILOŚĆ

KOSZY

CENA WIELKOŚĆ

PODAŻY

2,-

3,- (*)

4,-

I t d.

57

(*) – wielkość podaży ustalamy, jako sumę wszystkich zleceń spełniających warunek

ceny – nie taniej niż – w tej pozycji wielkość podaży winna rosnąć wraz ze wzrostem

ceny.

5/ ustalenie ceny giełdowej (notowanie ceny)

CENA

(*)

WIELKOŚĆ

POPYTU (**)

WIELKOŚĆ

PODAŻY (**)

Największa możliwa

transakcja (szt.) (***)

(*) Wpisz ceny z tabelek popyt i podaż

(**) Wpisz wielkości z tabelek j.w.

(***) Wpis mniejszej z wielkości popyt – podaż. Największa wartość tej kolumny

wyznacza cenę giełdową towaru (papieru wartościowego).

Dokonaj sprawdzenia trafności tej decyzji: poleć uczniom ustalić ilość sprzedanych

i kupionych towarów przy innej cenie – np. średniej arytmetycznej itp.

Pytania do dyskusji

Jakie obowiązują zasady funkcjonowania GPW i notowań giełdowych?

Jakie informacje podaje prospekt emisyjny spółki akcyjnej?

W czym pomocna jest analiza techniczna i fundamentalna spółki akcyjnej?

Jakie zastosujesz kryteria oceny („wyceny”) klas w swojej szkole (popularność,

średnia z przedmiotów, zwycięstwa w rozgrywkach sportowych, ilość imprez

klasowych itp.)?

Teksty sterujące

Dlaczego spółki „wchodzą” na giełdę?

Cel: rozszerzenie wiadomości z zakresu finansowania przedsiębiorstw.

Jak napisać prospekt emisyjny?

Cel: umiejętność czytania ze zrozumieniem, umiejętność budowania struktury

dokumentu oraz poszukiwania informacji.

58

Dlaczego ludzie kupują akcje spółek?

Cel: Powtórzenie i rozszerzenie wiadomości z zakresu rynków kapitałowych

i inwestowania.

Ile jest warta spółka?

Cel: Umiejętność określania wartości przedsiębiorstwa i rozróżnienia wartości

księgowej, rynkowej i dochodowej.

Ile może być warta spółka w przyszłości?

Cel: Uszczegółowienie definicji wartości dochodowej przedsiębiorstwa, poznanie

techniki ustalania tej wartości.

Co to jest dywidenda i kto ją przyznaje?

Cel: Umiejętność określenia celu inwestowania na giełdzie papierów wartościowych,

rozszerzenie wiedzy na temat zasad podziału zysków w spółkach akcyjnych.

Jak prowadzone są notowania na giełdzie?

Cel: Poznanie zasad wyceny akcji na giełdzie.

Jak ustalana jest cena giełdowa akcji?

Cel: Uświadomienie roli podaży i popytu, jako czynników kształtujących cenę akcji.

Jak podbić (obniżyć) cenę giełdową i czy jest to kontrolowane?

Cel: Zapoznanie z rolą giełdy, regulaminem giełdy.


1. Przepisy dotyczące rynku finansowego w Polsce

2. Prospekt emisyjny spółki akcyjnej

3. Anatomia sukcesu - Akcje i instrumenty pochodne, prof. dr hab. Krzysztof Jajuga,

Wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa 2007

4. Anatomia sukcesu - Rynek pierwotny papierów wartościowych, prof. dr hab.

Mariusz Czekała, Wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa 2006

5. Anatomia sukcesu - Rynek wtórny papierów wartościowych, prof. dr hab.

Krzysztof Jajuga, Wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa 2006

6. Anatomia sukcesu - Ogólne zasady inwestowania, prof. dr hab. Krzysztof Jajuga,


7. Rynek kapitałowy i Giełda Papierów Wartościowych - Podręcznik autorstwa

Mirosława Kachniewskiego, Bartosza Majewskiego i Przemysława

Wasilewskiego, wyd. FERK, Warszawa, 2008

59

8. Scenariusze lekcji do przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości - Droga spółki

na Giełdę Papierów Wartościowych, wyd. Fundacja Edukacji Rynku

Kapitałowego, Warszawa, 2007 wraz z załącznikiem nr 1 do scenariusza lekcji

"Droga spółki na Giełdę Papierów Wartościowych", Opracowanie Barbara

Trybuchowska, wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa, 2007

9. Tabela notowań spółek na GPW (źródło np. www.gpw.pl lub http://gielda.onet.pl)

10. Zlecenie inwestycyjne (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa sam,

poprzez wizytę w jednym z BM, możliwe jest także podjęcie współpracy z Biurem

Maklerskim i pozyskanie od nich materiałów, zaproszenie przedstawiciela)

11. Umowa rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa

sam, poprzez wizytę w jednym z BM, możliwe jest także podjęcie współpracy

z Biurem Maklerskim i pozyskanie od nich materiałów, zaproszenie

przedstawiciela)

12. Wyciąg z rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)

13. „Giełda bez tajemnic” – publikacja multimedialna Pulsu Biznesu, Warszawa






16. Twój portfel – cykl programów TV, Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego

Warszawa http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka/twoj-portfel (odczyt: 2013-

03-28, godz. 16.40)

60

Projekt 2.

Temat projektu: Inwestuję więc wygrywam – jak prawidłowo dobrać formę

inwestowania dla swoich potrzeb?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami z zakresu przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości, a dotyczącego zagadnień związanych z rynkami

finansowymi oraz rynkiem kapitałowym;











interpretuje wskaźniki i notowania szkół;

zna i charakteryzuje różne formy inwestowania;

klasyfikuje formy inwestowania ze względu na ryzyko inwestycji i horyzont

czasowy;

klasyfikuje fundusze inwestycyjne;

zna sposoby zabezpieczania ryzykownych inwestycji;

interpretuje oferty funduszy inwestycyjnych w Polsce;

oblicza przyszłą wartość inwestycji;

oblicza bieżącą wartość kapitału dla określonej kwoty w przyszłości;

analizuje notowania giełdowe, informacje z rynków kapitałowych, banków.



1. Jakie znam formy inwestowania?

61

2. Jakie rozróżnia się horyzonty czasowe inwestycji?

3. Jakie istnieją oferty inwestycyjne na dzisiejszym rynku?

4. Jakie znam formy inwestowania poza rynkiem finansowym i gdzie szukać

informacji o nich?

5. Jak inwestować na giełdzie?

6. Jak ocenić atrakcyjność spółki notowanej na giełdzie?

7. Jak skonstruowany jest dziś system emerytalny w Polsce?

8. Jak funkcjonuje system bankowy w Polsce?

9. Jak funkcjonują biura maklerskie?

10. Gdzie szukać pomocy w zakresie inwestowania?


1. Dokonanie wyboru form inwestowania. Wskazanie argumentów za i przeciw

danemu wyborowi.

2. Analiza danych z Giełdy papierów Wartościowych istotnych dla decyzji

o inwestycji.

3. Argumentacja za i przeciw inwestowaniu na GPW.

4. Analiza i charakterystyka innych form inwestowania.

5. Omówienie źródeł informacji o wybranych formach inwestowania.

Uwagi o realizacji

Uczniowie poszukują form inwestowania. Dobierają formy, poddają je ocenie

ze względu na opłacalność, stopień ryzyka, płynność finansową. Zapoznają

się i oceniają aktualny system emerytalny w Polsce. Analizują notowania giełdowe

i zapoznają się z ofertami banków, towarzystw i funduszy inwestycyjnych. Analizują

publikacje Komisji Nadzoru Finansowego oraz poszukują alternatywnych dla rynków

finansowych.


1. Przedyskutujcie w grupach i zinterpretujcie powiedzenie Alberta Einsteina:

„Największym wynalazkiem ludzkości jest procent składany”. Przedstawcie

na forum klasy Wasze przemyślenia.

2. Obliczcie przyszłą wartość inwestycji przy różnych założeniach (czas inwestycji,

oprocentowanie, kapitalizacja). Porównajcie wyniki przy różnych założeniach.

62

3. Odszukajcie w najbliższym otoczeniu aktualne oferty banków, towarzystw

i funduszy inwestycyjnych. Porównajcie te oferty dla założonych oczekiwań

i parametrów początkowych.

4. Pracując w grupach przedstawcie alternatywne formy inwestowania.

Przedstawcie je na forum klasy, wraz z oceną plusów i minusów.

Pytania do dyskusji:

Jakie zadanie spełnia inwestowanie?

Jakie korzyści przynosi inwestowanie długoterminowe?

Jakie warunki należy spełnić by z powodzeniem inwestować?

Jak porównać ze sobą oferty inwestycyjne?

Jak zostać inwestorem dziś, jak w przyszłości?

Jak interpretować oferty banków, towarzystw i funduszy inwestycyjnych?

Jak odróżnić informację od zabiegów marketingowych doradcy finansowego?

Jakie funkcje spełnia giełda względem inwestorów?


1. Anatomia sukcesu - Akcje i instrumenty pochodne, prof. dr hab. Krzysztof Jajuga,


2. Anatomia sukcesu - Rynek pierwotny papierów wartościowych,

prof. dr hab. Mariusz Czekała, Wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego,

Warszawa 2006

3. Anatomia sukcesu - Rynek wtórny papierów wartościowych,

prof. dr hab. Krzysztof Jajuga, Wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego,

Warszawa 2006

4. Anatomia sukcesu - Ogólne zasady inwestowania, prof. dr hab. Krzysztof Jajuga,





6. Poradnik inwestora - Jak czytać prospekt emisyjny, dr Mariusz Poślad,

wyd. Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa, 2007

63






8. Tabela notowań spółek na GPW (źródło np. www.gpw.com.pl

lub http://gielda.onet.pl)


poprzez wizytę w jednym z BM, możliwe jest także podjęcie współpracy z Biurem

Maklerskim i pozyskanie od nich materiałów, zaproszenie przedstawiciela)



z Biurem maklerskim i pozyskanie od nich materiałów, zaproszenie

przedstawiciela)

11. Wyciąg z rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)


13. Bezpieczne finanse. Portal Polskiego Radia pod patronatem NBP.

http://www.polskieradio.pl/146,Bezpieczne-Finanse (data pobrania 2013-03-28,

godz. 18:30)






16. Twój portfel – cykl programów TV, Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego

Warszawa

http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka/twoj-portfel

(odczyt: 2013-03-28, godz. 16.40)

17. Materiały elektroniczne internetowego serwisu bankier.pl, źródło:

http://www.bankier.pl/lokaty/poradniki/ (data pobrania 2013-05-06, godz. 17.20)

64

Projekt 3.

Temat projektu: W jaki sposób moja klasa może zadebiutować na szkolnej

giełdzie klas?


Uczestnik zajęć:














interpretuje wskaźniki i notowania szkół.



1. Na czym polega debiut spółki na giełdzie?

2. Po co spółka wchodzi na giełdę?

3. Jak skutecznie się zaprezentować?

4. Jak przekonać inwestorów?

5. Co zawiera prospekt emisyjny spółki?



8. Jakie informacje z giełdy wpływają na decyzje inwestorów?

9. Jak ocenić jakość klasy w szkole?

65

10. Jakie są przesłanki wyboru szkoły ponadgimnazjalnej?

11. Jak oceniam swoją klasę na tle innych w mojej szkole?

12. Jakie zasady publikowania i zbierania informacji o spółkach na giełdzie,

można zastosować w szkole, do oceny klas?

13. Jak oceniać klasy, zamiast wyceniać spółki?


1. Dokonanie analizy prospektu emisyjnego wybranej spółki.

2. Określenie zasad decydowania o inwestycji w nową spółkę debiutującą

na GPW.

3. Omówienie argumentów decydujących o zainwestowaniu w spółkę.

4. Omówienie argumentów decydujących o zainwestowaniu w klasę naszej

szkoły jako spółkę.

5. Zbudowanie rankingu klas w naszej szkole w oparciu o opracowane kryteria.

Przykładowe instrukcje do zadań

Przeanalizuj elementy prospektu emisyjnego przykładowej spółki. Posłuż

się publikacją FERK o prospektach emisyjnych. Zwróć uwagę na cele autorów

oraz to, w jaki sposób przekonują do swoich racji.

Przedyskutujcie w grupach – na co należy zwrócić uwagę przy decyzji

o inwestycji w nową spółkę, debiutującą na GPW.

Jakie argumenty przemówiłyby do Ciebie, byś zainwestował w spółkę?

Jakie argumenty przemówiłyby do Ciebie, byś zainwestował w klasę naszej

szkoły, gdyby klasa była spółką?

Co Waszym zdaniem mówi o jakości poszczególnych klas w szkole (zbuduj

ranking zalet, wad…)?

Uwagi o realizacji

Uczniowie dyskutują nad projektem zbudowania giełdy klas w szkole, gdzie

notowane będą klasy w szkole, gdzie uczęszczają uczestnicy zajęć, a wirtualnymi

inwestorami będą wszyscy uczniowie w szkole, być może nawet nauczyciele.

W ramach projektu uczniowie przygotują prospekt emisyjny swojej klasy,

który, będąc wzorowany na realnym prospekcie emisyjnym spółki akcyjnej,

66

notowanej na GPW weźmie pod uwagę kryteria i wartości, mogące mieć znaczenie

w życiu szkoły. Do pracy przydatne mogą być efekty pracy nad projektem

nr I niniejszego modułu.


1. Analiza notowań giełdowych i poszukiwanie przyczyn zmian ceny.

Przeanalizuj ceny wybranych spółek w publikowanych archiwalnych notowaniach

giełdowych. Wskaż ceny na przełomie wybranego okresu lub wygeneruj wykres

liniowy zmian cen (dostępny w większości internetowych serwisów giełdowych).

Można także polecić uczniom sporządzenie takiego wykresu ręcznie lub w arkuszu

kalkulacyjnym (np. Excel), a potem porównać z dostępnymi w serwisach

internetowych. Zastanów się nad przyczynami wahań ceny. Poszukaj informacji

o spółce poprzedzających znaczące zmiany cen i powiąż je z notowaniami. Podaj

przyczyny wpływające na cenę spółki akcyjnej.

Symulacja kreacji ceny giełdowej papieru wartościowego (akcji).

Sporządź tabelę notowań sprzedaży wpisując ilości koszy śliwek dla różnych cen.

Przekaż informacje, że wpisane ilości pochodzą ze składanych przez inwestorów

zleceń. (patrz ćwiczenie w projekcie 1 niniejszego modułu). Poleć uczniom ustalić

popyt i podaż na śliwki wg tych cen.

ILOŚĆ

KOSZY

CENA WIELKOŚĆ

PODAŻY

2,-

3,- (*)

4,-

I t d.

(*) – wielkość podaży ustalamy, jako sumę wszystkich zleceń spełniających warunek

ceny – nie taniej niż – w tej pozycji wielkość podaży winna rosnąć wraz ze wzrostem

ceny.

67

Ustalenie ceny giełdowej (notowanie ceny)

CENA

(*)

WIELKOŚĆ

POPYTU (**)

WIELKOŚĆ

PODAŻY (**)

Największa możliwa

transakcja (szt.) (***)

(*) Wpisz ceny z tabelek popyt i podaż

(**) Wpisz wielkości z tabelek j.w.

(***) Wpis mniejszej z wielkości popyt – podaż. Największa wartość tej kolumny

wyznacza cenę giełdową towaru (papieru wartościowego).

Dokonaj sprawdzenia trafności tej decyzji: poleć uczniom ustalić ilość sprzedanych

i kupionych towarów przy innej cenie – np. średniej arytmetycznej itp.

Pytania do dyskusji

Co decyduje o cenie akcji notowanej na giełdzie?

Jak często cena akcji się zmienia?

Czym jest zlecenie PKC? Jakie znasz inne rodzaje zleceń giełdowych?

Co wpływa na popyt na spółkę?

Jak popyt wpływa na cenę?

Jak popyt (atrakcyjność spółki) wpływa na jej notowanie?

Jak wyceniać atrakcyjność klasy w szkole? Jakie informacje wpływają

na atrakcyjność klasy, jak te informacje ze sobą porównywać? Kto może

przyznawać punkty za tę atrakcyjność?

Teksty sterujące

Jakie funkcje spełnia giełda względem inwestorów?

Cel: określenie roli giełdy w kontaktach i zawieranych transakcjach na giełdzie.

Nacisk na rolę informacyjną (publikowanie notowań) i kontrolną (prawidłowość

realizowanych transakcji).

Jakie funkcje spełnia giełda względem spółek notowanych na GPW?

Cel: określenie roli giełdy w kontaktach i zawieranych transakcjach na giełdzie.

Jak giełda spełnia funkcję „rankingu” firm?

68

Cel: role giełdy w gospodarce rynkowej – rola informacyjna, regulująca,

organizacyjna.

Jakie informacje umieścić w prospekcie emisyjnym spółki, jeśli spółką jest

klasa szkolna, a inwestorami – społeczność szkolna?

Cel: zapoznanie z zasadami tworzenia prospektów emisyjnych spółek akcyjnych

i zastosowanie tych zasad w projektowaniu promocji klas na giełdzie szkolnej.


1. Do zadania polegającego na wyborze prospektu emisyjnego spółki giełdowej

można wykorzystać „Poradnik inwestora - Jak czytać prospekt emisyjny”, dr Mariusz

Poślad

2. Przy wykorzystaniu w zajęciach programu telewizyjnego „Mój portfel” materiałem

do ewaluacji będą odpowiedzi na pytania pojawiające się po każdym z odcinków

cyklu.


1. Prospekt emisyjny spółki akcyjnej

2. Anatomia sukcesu - Akcje i instrumenty pochodne, prof. dr hab. Krzysztof

Jajuga, Wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa 2007



Warszawa 2006



Warszawa 2006

5. Anatomia sukcesu - Ogólne zasady inwestowania, prof. dr hab. Krzysztof





7. Jak czytać prospekt emisyjny, dr Mariusz Poślad, wyd. Komisja Nadzoru

Finansowego, Warszawa, 2007



69



Trybuchowska, wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa,

2007



10. Zlecenie inwestycyjne (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)

11. Umowa rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń

zdobywa sam, poprzez wizytę w jednym z BM, możliwe jest także podjęcie

współpracy z Biurem Maklerskim i pozyskanie od nich materiałów,

zaproszenie przedstawiciela)

12. Wyciąg z rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń










16. Twój portfel – cykl programów TV, Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego,

Warszawa

http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka/twoj-portfel

(odczyt: 2013-03-28, godz. 16.40)

70

Projekt 4.

Temat projektu: Jak mogę zostać inwestorem w szkole?


Uczestnik zajęć:

















1. Na czym polega debiut spółki na giełdzie?

2. Po co spółka wchodzi na giełdę?

3. Jak zostać skutecznym inwestorem?

4. Jakich informacji potrzebuję, by inwestować bezpiecznie i skutecznie?

5. Co zawiera prospekt emisyjny spółki?



8. Jak moim zdaniem ocenić jakość klasy w szkole?

9. Czym kierowałem się wybierając szkołę i klasę idąc do szkoły średniej?


71

11. Jakie znaczenie mają dla mnie rankingi, notowania, czy sam biorę udział

w tego typu badaniach?

12. Jak stworzyć giełdę klas w szkole?

13. Jak przygotować dokumentację inwestora na szkolną giełdę?


1. Omówienie procedury wejścia spółki na giełdę.

2. Określenie roli uczestników runku kapitałowego z wyszczególnieniem ról

spółek i inwestorów.

3. Opracowanie zasad dobrego inwestowania.

4. Charakterystyka informacji z rynku kapitałowego i ich interpretacja.

5. Opracowanie zasad oceny jakości pracy klasy w szkole.

6. Analiza istniejących kryteriów oceny jakości szkoły i klasy.

7. Zbieranie informacji na temat zasad budowania rankingów.

8. Projektowanie giełdy klas w szkole.

9. Opracowanie dokumentacji inwestora w szkolnej giełdzie klas.

Przykładowe instrukcje do zadań

1. Opracujcie analizę prospektu emisyjnego przykładowej spółki. Posłużcie

się publikacją FERK o prospektach emisyjnych. Zwróćcie uwagę na cele

autorów oraz w jaki sposób przekonują do swoich racji.

2. Przedyskutujcie w grupach – na co należy zwrócić uwagę przy decyzji

o inwestycji w nową spółkę, debiutującą na GPW. Przedstawcie argumenty

na forum grupy.

3. Jakie argumenty przemówiłyby do Ciebie, byś zainwestował w spółkę?

4. Jakie argumenty przemówiłyby do Ciebie, byś zainwestował w klasę naszej

szkoły, gdyby klasa była spółką?

5. Co Waszym zdaniem mówi o jakości poszczególnych klas w szkole (zbuduj

ranking zalet, wad…)?

6. Ustal wielkość popytu i podaży ze złożonych zleceń kupna i sprzedaży,

zestaw je ze sobą i ustal najkorzystniejszą cenę dla tych zleceń.

72

Uwagi o realizacji

Zajęcia mogą mieć następujący przebieg:

Uczniowie omawiają zasady inwestowania na giełdzie (powtórzenie

wiadomości ze szkoły);

Uczniowie omawiają techniki zbierania informacji niezbędnych do podjęcia

decyzji inwestycyjnej (powtórzenie i rozszerzenie treści przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości);

Uczestnicy poznają zasady ustalania ceny giełdowej akcji, tzw. „notowanie” –

przeprowadzają ćwiczenie 1.

Uczniowie zbierają informacje o notowanych spółkach (klasach w szkole)

i zastanawiają się jak będą oceniane klasy na giełdzie;

Uczniowie przygotowują dokumentację inwestora – zestawienia, pozwalające

zbierać informacje o podejmowanych decyzjach oraz posiadanych „walorach”.

Zadanie można wykonać z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego „Excel”

i przygotowanego zeszytu „ustalanie ceny gieldowej.xls”.


1. Ćwiczenie „ustalanie ceny giełdowej”

Etap 1.

Wybrane z grupy 2 osoby – „obsługa giełdy” – zbierają od pozostałych uczestników

zlecenia zakupu i sprzedaży dowolnej ilości akcji. Ważne, by zlecenie zawierało również

cenę, na jaką zgadza się zamawiający. Ważne, aby uczestnicy mieli świadomość,

że kupują określony produkt, a więc jego wartość winna oscylować około określonej

wartości (np. z poprzedniego notowania giełdowego). Wskazane jest, aby przekazać

założenie, że ćwiczenie dotyczy JEDNORODNEGO produktu, którego najlepszym

wzorem jest akcja spółki giełdowej, ale równie dobrze możemy mówić o określonym

modelu telefonu komórkowego, kilogramie cukru, litrze benzyny itp.

Etap 2.

Zebrane zlecenia są odnotowywane na tablicy (lub w arkuszu „Excela” – wymagany

rzutnik komputerowy), osobno zlecenia zakupu, osobno sprzedaży. Z tych danych

polecamy uczniom obliczyć wielkości popytu i podaży, które z kolei zostaną

zestawione obok siebie.

73

Etap 3.

Zestawione ze sobą wielkości popytu i podaży (dla każdej z zaproponowanych cen)

przedstaw na wykresach krzywych popytu i podaży (na jednym diagramie). Wskaż

zasadę, mówiącą, że dla każdej zaproponowanej ceny – ilość sprzedanych

(kupionych) egzemplarzy – to mniejsza z dwóch wielkości (popytu i podaży) –

gdyż aby coś kupić – kupujący musi znaleźć na swój towar zlecenie sprzedaży –

stąd ilość towarów kupionych musi się równać ilości towarów sprzedanych. Wskaż,

że punkt przecięcia krzywych to najoptymalniejsza cena – w tej sytuacji największa

ilość towarów zmieni właściciela, (a giełda odbierze najwyższą prowizję).

Wskaż optymalną cenę na zestawieniu w tabeli (diagramie). Zadanie wykonaj

wypełniając kolumnę „możliwa wielkość transakcji”, która obliczana jest jako wartość

mniejszej wielkości spośród popytu i podaży.

Teksty sterujące

Jakie zadania spełnia giełda papierów wartościowych?

Cel: przypomnienie i rozszerzenie wiedzy na temat roli giełdy w gospodarce

rynkowej.

Jak wybrać swoją inwestycję na giełdzie?

Cel: Omówienie zasad inwestowania na giełdzie z umiejętnością czytania opracowań

giełdowych i analiz.

Jak ocenić ryzyko mojej inwestycji?

Cel: Umiejętne stosowanie analiz giełdowych.

Czym się kierować podejmując decyzję, w co zainwestować?

Cel: Określenie i charakterystyka strategii inwestorskich.

Jak ocenić spółkę giełdową?

Cel: Umiejętność analizy fundamentalnej, czytanie wskaźników.

Jakie kryteria przyjmę do oceny spółki giełdowej?

Cel: Określenie i charakterystyka strategii inwestorskich, umiejętność analizy

fundamentalnej, czytanie wskaźników.

Jakie kryteria przyjmę do oceny klasy w szkole?

Cel: Określenie zasad oceny klas w szkole.

Jak budować „wartość” klasy?

Cel: Zasady oceniania klas w szkole.

74

Jak inwestować na szkolnej giełdzie klas?

Cel: Przygotowanie do budowy giełdy klas w szkole.


1/ Rozwiązanie ćwiczenia „ustalanie ceny giełdowej”

Karta oceny pracy:

Zadanie (etap) 1 pkt 0 pkt

zebrane zlecenia kupna

uporządkowane w porządku rosnącym ceny

obliczony popyt dla każdej ceny

zebrane zlecenia sprzedaży

uporządkowane w porządku rosnącym ceny

obliczona podaż dla każdej ceny

zestawione popyt i podaż

obliczone wielkości transakcji dla każdej ceny

wskazana maksymalna wielkość transakcji

Narysowany wykres popytu

Narysowany wykres podaży


Prospekt emisyjny spółki akcyjnej

Anatomia sukcesu - Akcje i instrumenty pochodne, prof. dr hab. Krzysztof Jajuga,


Anatomia sukcesu - Rynek pierwotny papierów wartościowych,


Warszawa 2006

Anatomia sukcesu - Rynek wtórny papierów wartościowych,


Warszawa 2006

Anatomia sukcesu - Ogólne zasady inwestowania, prof. dr hab. Krzysztof Jajuga,


75

Rynek kapitałowy i Giełda Papierów Wartościowych - Podręcznik autorstwa

Mirosława Kachniewskiego, Bartosza Majewskiego i Przemysława Wasilewskiego,

wyd. FERK, Warszawa, 2008

Scenariusze lekcji do przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości - Droga spółki





Etyka zawodowa w XIX wieku i współcześnie, Krystyna Brząkali, wyd. Narodowy

Bank Polski, Warszawa, 2006, źródło:

Tabela notowań spółek na GPW (źródło np. www.gpw.com.pl


Zlecenie inwestycyjne (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)

Umowa rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)

Wyciąg z rachunku maklerskiego (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)

„Giełda bez tajemnic” – publikacja multimedialna Pulsu Biznesu, Warszawa

Prezentacje multimedialne i filmy NBP: http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje


Materiały edukacyjne, scenariusze zajęć NBP:



Twój portfel – cykl programów TV, Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego,

Warszawa http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka/twoj-portfel

(odczyt: 2013-03-28, godz. 16.40)

76

Projekt 5.

Temat projektu: W jaki sposób można stworzyć fundusz inwestycyjny

w szkole?


Uczestnik zajęć:

















1. Jak mogę zostać skutecznym inwestorem?



4. Jak ocenić jakość klasy w szkole?

5. Czym kierowałem się wybierając szkołę i klasę idąc do szkoły średniej?


7. Jakie znaczenie dla mnie mają rankingi, notowania, czy sam biorę udział

w tego typu badaniach?

8. Jak działają fundusze inwestycyjne?

9. Jakie czynności należy wykonywać prowadząc fundusz inwestycyjny?

77

10. Jak sprawie i skutecznie ewidencjonować rachunki „klientów” w funduszu

inwestycyjnym?

11. Czy „duży” inwestor może więcej na giełdzie?

12. Jak założyć i prowadzić fundusz inwestycyjny w szkole?


1. Obliczanie przyszłej wartości pieniądza, przy różnych stopach

oprocentowania, terminach oraz okresach kapitalizacji.

2. Wyznaczanie bieżącej wartość inwestycji dla przyszłej, założonej kwoty.

3. Przygotowanie argumentacji dotyczącej decyzji o inwestycji w nową spółkę,

debiutującą na GPW?

4. Przygotowanie argumentacji dotyczącej decyzji zainwestowania w określoną

spółkę?

5. Przygotowanie argumentacji dotyczącej decyzji zainwestowania w wybraną

klasę naszej szkoły, gdyby klasa była spółką.

6. Opracowanie rankingu klas w naszej szkole w oparciu o określone kryteria.

7. Omówienie zadań funduszu inwestycyjnego.

8. Omówienie innych form inwestowania.

9. Opracowanie zasad inwestowania.

Uwagi o realizacji

W trakcie zajęć uczniowie poszukują i analizują wszelkie możliwości

inwestowania. Założeniem jest uświadomienie siły systematyczności oszczędzania

nawet niewielkich kwot. Uczniowie w trakcie zajęć poznają aktualne przepisy

dotyczące rynków finansowych, analizują ryzyko inwestycyjne oraz poznają bieżące

procedury związane z uruchamianiem rachunków inwestycyjnych.


Ćwiczenie 1

Etap 1.

Uczniowie omawiają zasady inwestowania na giełdzie (powtórzenie wiadomości

ze szkoły). Porównują zasady inwestowania na giełdzie i efekty tych inwestycji

z inwestowaniem w banku. Uczniowie prowadzą obliczenia opłacalności inwestycji

78

w lokaty bankowe przy różnych warunkach i terminach lokat (wykorzystują arkusze

kalkulacyjne obliczanie procentu, procentu składanego)

Etap 2.

Uczestnicy pracują z prezentacją FERK pt.: „Inwestowanie”. Odpowiadają na pytania

dotyczące zasad inwestowania i formy inwestowania, jaką dają fundusze

inwestycyjne. W dalszej części uczestnicy dyskutują nad opłacalnością inwestycji

w FI i nad przyszłą wartością pieniądza. Odnotowują lub wskazują różnice między

tymi metodami inwestycyjnymi.

Etap 3.

Uczniowie omawiają techniki zbierania informacji niezbędnych do podjęcia decyzji

inwestycyjnej (powtórzenie i rozszerzenie treści przedmiotu podstawy

przedsiębiorczości). Zbierają informacje na temat analizy fundamentalnej i analizy

technicznej – podstawowych technik planowania inwestycji na giełdzie.

Etap 4.

Uczniowie zbierają informacje o notowanych spółkach (klasach w szkole)

i zastanawiają się jak będą oceniane klasy na giełdzie

Etap 5.

Uczniowie przygotowują dokumentację inwestora – zestawienia, pozwalające zbierać

informacje o podejmowanych decyzjach oraz posiadanych „walorach”

Ćwiczenie 2

Nauczyciel podaje kilka przykładów lokat bankowych z różnymi kryteriami:

- stopą procentową

- okresem kapitalizacji

- okresem oszczędzania

i poleca uczniom obliczyć przyszłą wartość pieniądza. Analogicznie można wykonać

ćwiczenie na obliczanie bieżącej wartości pieniądza, przy założonej kwocie zwrotu

w przyszłości.

Teksty sterujące

Co zrobić z nadwyżką w budżecie domowym?

Cel: powtórzenie podstawowych wiadomości na temat konstruowania budżetu.

Jakie są plusy i minusy oszczędzania?

79

Cel: Uświadomienie roli inwestycji w życiu gospodarstwa domowego oraz

przedsiębiorstwa.

Jak skutecznie oszczędzać?

Cel: Omówienie form oszczędzania, form ochrony kapitału oraz rodzajów inwestycji.

Nacisk na rolę ryzyka w inwestowaniu.

Jak bezpiecznie oszczędzać?

Cel: Omówienie zagrożeń i form ochrony inwestycji.

Na czym polega „magia” procentu składanego?

Cel: Przypomnienie idei oszczędzania i uświadomienie różnicy między

oszczędzaniem krótkoterminowym i długoterminowym.


Zadania i wyniki obliczeń przyszłej wartości inwestycji oraz bieżącej jej wartości

Projekt regulaminu funkcjonowania „funduszu inwestycyjnego” obsługującego

szkolną giełdę klas (utworzoną w innych projektach tego modułu)

Projekt zasad ewidencji kont inwestycyjnych

Projekt zasad funkcjonowania funduszy (obsługa zleceniodawców, publikowanie

danych)


1. Anatomia sukcesu - Akcje i instrumenty pochodne, prof. dr hab. Krzysztof




Warszawa 2006



Warszawa 2006

4. Anatomia sukcesu - Ogólne zasady inwestowania, prof. dr hab. Krzysztof





80





Trybuchowska, wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa,

2007




poprzez wizytę w jednym z BM, możliwe jest także podjęcie współpracy


przedstawiciela)




przedstawiciela)






12. Prezentacje edukacyjne do przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości -

Co robić, żeby nic nie robić (i jak w tym pomaga matematyka finansowa),

opracowanie: dr Mirosław Kachniewski, Przemysław Wasilewski,

wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa, 2007

13. Scenariusz „Co zrobić z nadwyżką w budżecie gospodarstwa domowego?”,

nbportal.pl,

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/co_zrobic_z_nadw

yzka (data odczytu 2013-04-10 godz. 10.30)

14. Scenariusze: „Wynająć fachowca, czyli działalność funduszy inwestycyjnych”,

"Prawa uczestnika funduszu inwestycyjnego i sposób ich realizacji. Stan

prawny na 1 września 2004 r. Wydanie II zaktualizowane”, Autorzy: Witold

Pochmara, Artur Zapała, wyd. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,

Warszawa, 2004

81

15. Poradnik inwestora - Jak wybrać fundusz inwestycyjny, Barbara Jawdosiuk,

Krzysztof Rożko, wyd. Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego, Warszawa,

2005






18. Zlecenie inwestycyjne (materiały Biura Maklerskiego, uczeń zdobywa



przedstawiciela)




przedstawiciela)





21. „Giełda bez tajemnic” – publikacja multimedialna Puls Biznesu, Warszawa

2005






24. Twój portfel – cykl programów TV, Fundacja Edukacji Rynku Kapitałowego,

Warszawa http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka/twoj-portfel

(odczyt: 2013-03-28, godz. 16.40)

82

Moduł III:

Temat modułu projektowego: Załóżmy firmę!



przedsiębiorczości, związanym z tematem podejmowania decyzji o własnym

przedsiębiorstwie, analizie jego opłacalności, projektowaniu biznesowym, w tym

tworzeniu biznesplanu, poszukiwaniu źródeł finansowania przedsięwzięć przez

zagadnienia promocji firmy i szerokiemu pojęciu marketingu do procesu rejestracji

przedsiębiorstwa oraz analizy rynku.

Zajęcia rozszerzają zdobytą w szkole wiedzę, a przez nastawienie na pracę własną,

uzupełnia ją o zadania praktyczne, aż do realizacji własnych przedsięwzięć uczniów

– włącznie.

83

Projekt 1.

Temat projektu: Chcę mieć firmę – jak mam ją założyć?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości, w szczególności z zakresu tematów: samozatrudnienie,

opłacalność (rentowność), rejestracja firmy, CEIDG, KRS, przedsiębiorca,

swoboda działalności gospodarczej, płatnik, koncesja, marketing, promocja,

analiza rynku, właściciel, udział, udziałowiec, akcja, akcjonariusz, leasing,

ajencja, franchising, kredyt, kredyt kupiecki;

charakteryzuje filary gospodarki rynkowej: własność prywatną, konkurencję

i system cen;

wymienia różnice między przedsiębiorstwem prywatnym, nastawionym

na zysk a instytucją, jaką jest jednostka samorządu lokalnego;

sporządza biznesplan;

analizuje sytuację na lokalnym rynku;

zna bieżące przepisy;

zna lokalny rynek;

przejawia znajomość uwarunkowań geopolitycznych;

wykazuje umiejętność czytania ze zrozumieniem;

prezentuje umiejętność opracowania prezentacji;

zna podstawowe przepisy związane z systemem podatkowym, systemem

ubezpieczeń społecznych, kodeksem handlowym;

zna i rozumie pojęcia związane z prawem pracy;

sporządza i omawia podstawowe dokumenty sprawozdawcze przedsiębiorstw

(bilans, rachunek zysków i strat, deklaracje podatkowe).



1. Jakie przepisy dotyczą uruchamiania i funkcjonowania jednoosobowego

przedsiębiorstwa?

2. Jaką rolę w gospodarce rynkowej pełni własność prywatna?

84

3. Czym jest próg rentowności i jak można go użyć do oceny przedsięwzięcia?

4. Jakie wskaźniki służą do planowania biznesu?

5. Jak przygotować dane do biznesplanu?

6. Jakie obowiązki bierze na siebie osoba uruchamiająca działalność

gospodarczą?

7. Jakie korzyści może osiągnąć osoba po raz pierwszy uruchamiająca

działalność?

8. Jakie są plusy, a jakie minusy własnej działalności?

9. Jakie przepisy należy poznać, by spokojnie prowadzić własny biznes?

10. Jak skutecznie promować własną firmę?

11. Jak zastosować marketing MIX dla potrzeb własnej firmy?

12. Jak pozyskiwać finanse na własną firmę?

13. Jak analizować lokalny rynek?


1. Sporządzanie biznesplanu.

2. Przygotowanie dokumentów niezbędnych dla uruchomienia firmy.

3. Analiza dokumentów finansowych przedsiębiorstwa (rachunku zysków i strat,

bilansu, rachunku przepływów pieniężnych).

4. Ocena rentowności proponowanego biznesu. Obliczanie progu rentowności.

5. Obliczanie wskaźników służących do planowania biznesu.

6. Analiza przepisów związanych z uruchamianiem i prowadzeniem działalności

gospodarczej.

7. Przygotowanie ewidencji księgowej przedsiębiorstwa.

8. Opracowanie kampanii reklamowej firmy z wykorzystaniem podstaw

marketingu MIX.

9. Analiza lokalnego rynku.

Uwagi o realizacji

W toku zajęć uczniowie poszukują aktualnych przepisów i procedur związanych

z uruchomieniem i funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Do tego niezbędne będzie

zarówno zapoznanie się z aktualnymi przepisami jak i (ewentualnie) odwiedziny

w odpowiednich urzędach. Uczniowie pogłębią wiedzę o roli własności prywatnej

w gospodarce rynkowej oraz analizują proces reprywatyzacji w Polsce.

85

Poznają zasady badania opłacalności przedsięwzięć, przeanalizują lokalny rynek

oraz sporządzą biznesplan i zapoznają się z aktualną dokumentacją związaną

z rejestracją przedsiębiorstwa.

Przy realizacji projektu można wykorzystać ćwiczenia w oparciu o scenariusze

NBP „Bariery rozwoju przedsiębiorczości”, „Mam pomysł i co dalej?”, „Od działalności

gospodarczej osoby fizycznej do spółki akcyjnej”, „Samozatrudnienie - motywy

podejmowania działalności gospodarczej”, „Finanse w firmie - jak interpretować

dane?”, „Majątek przedsiębiorstwa”, „Bilans musi wyjść na zero”, „Bilans

przedsiębiorstwa - co to takiego?”, „Formy pozyskiwania kapitału i jego

inwestowania.”, „Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania”, „Skąd wziąć

pieniądze - Pozyskiwanie kapitałów na działalność gospodarczą”, „Planowanie

procedury podjęcia działalności gospodarczej.”, „Biznes plan”, „Od pomysłu

do przedsięwzięcia”, „Otoczenie firmy”, „Przygotowanie biznes planu”, „Szukam

pomysłu na firmę”, „Tworzenie pomysłu na własną działalność gospodarczą”,

„Załóż własną firmę.”


1. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat znanych w okolicy firm. Niech będą

to firmy Waszych znajomych, rodzin lub po prostu te, w których byliście, robicie

zakupy, są znane w regionie. Wyobraźcie sobie, że jesteście ich założycielami.

W grupach zastanówcie się nad pytaniami, co jest potrzebne dziś by uruchomić

tę firmę?

2. W toku zajęć uczniowie rozróżniają osoby pracujące na „etacie” od osób

prowadzących własną działalność gospodarczą. Oceniają „za” i „przeciw” takiej

sytuacji metodą burzy mózgów, metaplanu itp. W czasie zajęć odwiedzają urzędy

związane z rejestracją i prowadzeniem indywidualnej działalności gospodarczej,

poszukują informacji na temat rejestracji i wymogów związanych z działalnością.

Poznają zasady tworzenia biznesplanu oraz analizują lokalny rynek.

Przygotowują plan kampanii marketingowej na wybranym przez siebie rynku.

Poznają wsparcie państwa dla osób zakładających działalność gospodarczą,

wyszukują platformy internetowe i oprogramowanie służące do generowania

i wypełniania dokumentów związanych z działalnością gospodarczą.

86

Proponowany przebieg zajęć

Uczniowie realizują scenariusze w celu rozszerzenia wiedzy, nabytej w szkole

z zakresu działalności gospodarczej

Uczestnicy zajęć dyskutują nad obecnością przedsiębiorstw prywatnych.

W kolejnym kroku zastanawiają się nad procedurą podejmowania decyzji

o rejestracji własnego przedsiębiorstwa i zaznajamiają się z nią

Uczniowie przygotowują plan własnego biznesu (czy to jednoosobowego,

czy w małych grupkach), omawiają za i przeciw oraz planują przedsięwzięcie

w czasie oraz pod względem finansowym

Uczniowie przechodzą cały proces rejestracji firmy wspierając się dostępną

informacją i oprogramowaniem komputerowym pozyskanym z sieci

Pytania do dyskusji

Co lepsze praca w firmie, czy własna firma? Za i przeciw.

Mam pomysł – chcę prowadzić firmę. Co poza pomysłem jeszcze jest mi

potrzebne?

Kapitał – skąd wziąć środki na uruchomienie mojej firmy?

Praca – co należy robić, by moja firma funkcjonowała?

Miejsce – rynek i możliwości oraz lokalizacja mojej firmy. Jak usytuować firmę,

jak znaleźć jej miejsce na rynku?

Wiedza – co muszę wiedzieć by prowadzić firmę? Jeśli czegoś nie wiem,

to kto to wie i jak z tej wiedzy skorzystać?

Przedsiębiorczość – czy mam cechy sprzyjające przedsiębiorczości? Co robić,

by skutecznie prowadzić firmę?

Co zawiera ustawa o swobodzie działalności gospodarczej?

Jakie znasz formy opodatkowania działalności gospodarczej?

Na czym polega ewidencja księgowa małych i średnich przedsiębiorstw?

Teksty sterujące

1. Jakie przepisy regulują zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej?

Cel: Poznanie procedur związanych z decyzją rejestracji działalności

gospodarczej. Zdobycie wiedzy i narzędzi usprawniających tę procedurę

oraz pomocnych w zakładaniu i prowadzeniu firmy.

87

2. Co to jest klasyfikacja działalności gospodarczej?

Cel: poznanie rodzajów działalności gospodarczej i związanych z tym klasyfikacji,

przepisów, w tym przepisów UE.

3. Jakie znam formy organizacyjno-prawne małych firm?

4. Co charakteryzuje poszczególne formy firm?

Cel: Poznanie szczegółowych aspektów związanych z klasyfikacją form

organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw.

5. Jak ocenić, czy planowane przedsięwzięcie jest opłacalne?

Cel: Przyswojenie umiejętności kalkulowania przedsięwzięcia i oceniania jego

rentowności.

6. Jak rejestruje się działalność gospodarczą?

Cel: Poznanie aspektów procedury i konsekwencji założenia i zarejestrowania

działalności gospodarczej.

7. Co decyduje o nazwie mojej firmy?

Cel: Poznanie zasad prawidłowego nazewnictwa firm w świetle obowiązujących

przepisów oraz w aspekcie marketingowym.

8. Jakie instytucje wspierają rejestrowanie firmy?

Cel: Poznanie możliwości uzyskania pomocy podczas podejmowania decyzji

o założeniu oraz podczas rejestracji i pozyskiwaniu środków na uruchomienie

przedsiębiorstwa.


Przeprowadź analizę „PLUSÓW” i „MINUSÓW” bycia pracownikiem i przedsiębiorcą.

Uwagi zapisz w tabeli (tabela 1), każdą z nich krótko uzasadnij.

Uwagi porównaj z zapisami koleżanek i kolegów, zbierzcie je w zbiorczej tabeli

(tabela 1).

Tabela 1. Wady i zalety prowadzenia własnej działalności gospodarczej

WŁASNA FIRMA: „ZA” I „PRZECIW”

ZA PRZECIW

ARGUMENT OPIS ARGUMENT OPIS

88

Tabela 2. Wady i zalety bycia pracownikiem

PRACOWNIK: „ZA” I „PRZECIW”

ZA PRZECIW





2. Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Dziennik

Ustaw z 1996 r. Nr 118 poz. 561

3. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, Dziennik Ustaw 2004 r. Nr 173

poz. 1807

4. Komiks „Prywatyzacja”, wyd. Fundacji Obywatelskiego Rozwoju, Warszawa 2008

5. Scenariusze lekcji NBP



6. Materiały Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

www.ceidg.gov.pl, www.firma.gov.pl

7. Oprogramowanie do generowania druków http://www.ips-infor.com.pl/ (data

pobrania 2013-03-29, godz. 14.35)








89

Projekt 2.

Temat projektu: Mam własną firmę – jak ją prowadzić?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości, w szczególności z zakresu tematów: podatki,

ubezpieczenia społeczne, opłacalność przedsięwzięć, finansowanie

przedsiębiorstw, rynek, popyt

i podaż, konkurencja

omawia zasady wolnego rynku ze wskazaniem na ryzyko w handlu;


zna lokalny rynek;




analizuje dostępne portale tematyczne pod względem przydatności dla osoby

zakładającej i prowadzącej działalność gospodarczą;

analizuje oferty biur doradczych i biur rachunkowych;

analizuje rynek.



1. Jakie obowiązki musi wypełniać właściciel małej firmy?

2. Jakie są formy opodatkowania podatkiem dochodowym i jakie są między nimi

różnice?

3. Jakie obowiązki ma przedsiębiorca wobec ZUS?

4. Jak prowadzić księgowość małej firmy, jakie są jej rodzaje?

5. Jakie programy komputerowe wspierają małą firmę?

6. Jakie zagrożenia i jakie szanse niesie pozycja Twojej firmy na rynku?

7. Jakie czynniki otoczenia przedsiębiorstwa wpływają na jej kondycję na rynku?

8. Jak planować działalność gospodarczą?

90

9. Jak kalkulować produkt, działalność?

10. Jak ustalać wynik finansowy i podstawę opodatkowania?


1. Opracowanie zestawienia obowiązków właściciela wybranego biznesu;

2. Omówienie formy opodatkowania wybranego biznesu;

3. Opracowanie analizy form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw;

4. Analiza wad i zalet form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw w kontekście

nakładu pracy związanej z ewidencją księgową przedsiębiorstwa;

5. Analiza ofert biur rachunkowych na rynku lokalnym;

6. Przygotowanie opisu technicznego i kalkulacji nowego produktu;

7. Przeprowadzenie analizy rynku.

Karty zadań grupowych, indywidualnych

Tabela 1

Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw

Forma organizacyjno-prawna Wymogi formalne Zalety i wady

Tabela 2

Formy opodatkowania podatkiem dochodowym

Forma opodatkowania Wymogi formalne,

forma org.-prawna

Zalety i wady

Uwagi o realizacji

W toku zajęć uczniowie poznają zasady prowadzenia własnego przedsiębiorstwa.

Rozszerzają wiedzę na temat ewidencji księgowej, uzupełniają wiedzę i nabywają

doświadczenia w problematyce rozliczeń podatkowych i z Zakładem Ubezpieczeń

Społecznych. Skutecznie wyszukują i stosują darmowe oprogramowanie wspierające

91

działalność gospodarczą, analizują oferty i funkcjonalność takich programów.

Uczniowie sporządzają deklaracje podatkowe i ZUS, interpretują różne wskaźniki

i podstawowe sprawozdania finansowe firmy. Znają i dobierają odpowiednią formę

opodatkowania i stosują ewidencję księgową. Analizują rynek i planują rozwój

przedsiębiorstwa z uwzględnieniem danych z tej analizy.


1. Grupy przygotowują tabele, porównując ze sobą:

formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw. Uczniowie dyskutują na temat –

korzyści płynących dla właściciela wynikających z wyboru formy

organizacyjno-prawnej swojej firmy. Analizują wymogi formalne związane

z rozliczaniem podatków prowadzeniem ewidencji księgowej w firmie.

zalety i wady wskazanych form w kontekście nakładu pracy związanej

z ewidencją księgową przedsiębiorstwa.

2. Uczniowie poszukują darmowego oprogramowania wspierającego działalność

gospodarczą:

- program do fakturowania

- gospodarka magazynowa

- program do generowania deklaracji podatkowych

- program do obsługi rozliczeń z ZUS

- strony www wspierające działalność, poradniki, kalkulatory

3. Uczestnicy zajęć przeprowadzają analizę otoczenia i wyszukują ofert biur

rachunkowych wspierających małe przedsiębiorstwa, analizują ich ofertę,

porównują zakres ich pracy;

4. Uczniowie przygotowują próbną charakterystykę „swojego” produktu, kalkulują

jego koszt wytworzenia, ustalają niezbędne koszty uruchomienia działalności,

jej prowadzenia, ustalają próg rentowności, inne wskaźniki;

5. Uczestnicy analizują rynek pod względem potencjalnej konkurencji, wyszukują

nisz i podają sposoby wejścia na rynek;

6. Uczniowie realizują scenariusze NBP, dotyczące działalności gospodarczej.

Pytania do dyskusji

Jakie wyróżniamy opodatkowanie przedsiębiorców?

Jak ubezpieczenia społeczne związane jest z działalnością gospodarczą?

92

Jakie zadania stawia przed przedsiębiorcą ewidencja księgowa, jej formy?

Wymień i scharakteryzuj składniki otoczenia przedsiębiorstwa.

Jak prawidłowo ustalić wynik finansowy?

Czym jest i jak pomaga kalkulacja?

Jak prawidłowo dobrać i wykorzystać oprogramowanie wspierające firmę?

Do czego służy i jak powstaje analiza rynku?

Jak prawidłowo sporządzić plan finansowy?

Teksty sterujące

1. Jaką rolę w gospodarce pełni własność prywatna?

Cel: Pogłębienie wiedzy na temat roli własności prywatnej w gospodarce.

2. Jakie znasz formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw i jakie to za sobą

niesie konsekwencje dla właściciela?

Cel: Rozszerzenie wiedzy nabytej na zajęciach podstaw przedsiębiorczości.

Połączenie wiedzy z praktyką, przeniesienie teorii do życia uczestników

projektu.

3. Jak oceniasz istniejące formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw z punktu

widzenia wymogów formalnych, zaangażowania własnego czasu,

skomplikowania przepisów?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat zasad rozliczeń podatkowych

przedsiębiorstw i innych formalności związanych z działalnością.

4. Jak prowadzić ewidencję księgową własnej firmy?

Cel: poznanie zasad ewidencji księgowej w zależności od wybranej formy

opodatkowania.

5. Jakie oprogramowanie komputerowe wspiera działalność gospodarczą?

Cel: poznanie ofert programów komputerowych wspierających firmę.

6. Jakie inne wymogi stawiają przed przedsiębiorcą przepisy?

Cel: poznanie podstawowych obowiązków właściciela małej firmy.

7. Jak wyceniać produkt, jak szacować koszty w firmie?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat biznesplanu, progu rentowności

na kalkulacje produktu i podstawowe wskaźniki ekonomiczne.

8. Jak analizować rynek, jak wejść na rynek?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat konkurencji, analizy rynku.

93




2. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dziennik Ustaw

z 2012 poz. 361.

3. Scenariusz lekcji „Żyj ekonomicznie – zarządzanie finansami”, Narodowy Bank

Polski, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/r/scenariusze/ekonomia_w_praktyce/6_zyj.pdf (data pobrania

2013-04.02, godz. 12.30)

4. Prezentacja multimedialna „Cash flow” Narodowy Bank Polski, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/podstawowe_pojecia/cash-flow


5. Prezentacja multimedialna „Konkurencja” Narodowy Bank Polski, Warszawa,

źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/przedsiebiorczosc/konkurencja


6. Prezentacje multimedialne „Bitwa o handel” Narodowy Bank Polski, Warszawa,

źródło:

6.1/ http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/przedsiebiorczosc/bitwa-o-

handel1 (data pobrania 2013-04-02, godz. 12.45)

6.2/ http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/przedsiebiorczosc/bitwa-o-

handel2 (data pobrania: 2013-04-02, godz. 12.47)

7. Prezentacje multimedialne „Rynki” Narodowy Bank Polski, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynki

(data pobrania: 2013-04-02, godz. 12.50)

8. Wybrane scenariusze lekcji „Ekonomia w praktyce” Narodowy Bank Polski,

Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/ekonomia_w_praktyce


9. Wybrane scenariusze lekcji „Przedsiębiorczość” Narodowy Bank Polski,


http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc_ksztal

_podstawowe (data pobrania 2013-04-02, godz. 12.55)

94

10. Darmowe oprogramowanie wspierające działalność gospodarczą:

- http://www.finanse.mf.gov.pl/systemy-informatyczne/e-deklaracje

- www.ips-infor.com.pl/

- www.wfirma.pl

Płatnik (www.zus.pl)

11. Internetowe poradniki dla przedsiębiorców:

- infor.pl

- gofin.pl

- zus.pl

- www.finanse.mf.gov.pl



95

Projekt 3.

Temat projektu: Jak promować moją firmę?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości, w szczególności z zakresu tematu marketing;

opisuje cele i zadania marketingu w firmie;

skutecznie analizuje rynek, wyszukuje grupy docelowe, określa profile

klientów, rozpoznaje i ocenia konkurencję, wyszukuje potencjalnych partnerów

biznesowych;

charakteryzuje formy marketingu MIX z punktu widzenia wybranego profilu

swojej działalności;

charakteryzuje różne formy reklamy;

poddaje analizie przedsiębiorstwa występujące na rynku, ich pozycję, zakres

sprzedaży, formy promocji i reklamy;

wymienia istniejące w regionie (mieście, gminie, powiecie) przedsiębiorstwa

i opisuje ich zakres działalności;


zna lokalny rynek;




prezentuje umiejętność tworzenia kampanii marketingowej uwzględniającej

wszystkie składniki marketingu MIX;

prezentuje umiejętność poszukiwania informacji i komunikacji interpersonalnej.



1. Jaką rolę w gospodarce rynkowej pełni marketing?

2. Na czym polega marketing MIX, jakie ma cele?

3. Na czym polega analiza rynku?

96

4. Jakie firmy na lokalnym rynku, działają w wybranej branży?

5. Jak wyobrażasz sobie wejście na rynek nowej firmy w danej branży?

6. Jakie znasz przedsiębiorstwa w najbliższym otoczeniu i jaka jest ich

promocja?

7. Jak te przedsiębiorstwa prosperują?

8. Jak zbudować kampanię marketingową?


1. Omówienie roli marketingu w gospodarce rynkowej;

2. Zaprezentowanie i omówienie zadań marketingu na przykładzie marketingu

MIX;

3. Wyznaczanie grup docelowych;

4. Przygotowanie prezentacji multimedialnej;

5. Opracowanie kampanii reklamowej.

Uwagi o realizacji

Podczas pracy nad przedstawionymi zadaniami wykorzystaj:

Mapę regionu

Materiały promocyjne firm konkurencyjnych.

W toku zajęć uczestnicy przygotowują kampanię marketingową swojego

przedsiębiorstwa. Rozszerzają wiedzę z zakresu tematu lekcji podstaw

przedsiębiorczości pt. marketing. Analizują rynek pod kątem grup docelowych,

analizują go, wskazują przedsiębiorstwa konkurencyjne i ich sposób promocji.

Planują promocje firmy w oparciu o marketing MIX, skutecznie argumentują i tworzą

prezentacje.


Przedstaw przedsiębiorstwa w swoim regionie, pozyskaj informację o jego

działalności, ofercie, jakości produktu, inne informacje i postaraj się krótko ocenić

jakość jego działania (tabela 1).

97

PRZEDSIĘBIORSTWA W REGIONIE W BRANŻY I JAKOŚĆ ICH PRACY

PRZEDSIĘBIORSTWO

(nazwa, lokalizacja)

BRANŻA

(ZAKRES

DZIAŁ.)

„plusy”

„minusy”

UWAGI

Teksty sterujące

1. Z jakich elementów składa się marketing MIX?

Cel: Przypomnienie i rozszerzenie wiedzy z zakresu podstaw


2. Jakie przedsiębiorstwa działają w „Twojej” branży dziś na lokalnym rynku?

Cel: Przygotowanie do analizy rynku.

3. Do jakich klientów skierujesz swoją ofertę? Przeanalizuj rynek, zbadaj

strukturę swoich odbiorców.

Cel: zastosowanie wiedzy w praktyce.

4. Jak oceniasz te przedsiębiorstwa, jaką mają ofertę, jaką mają pozycję

na rynku?


5. Jakie znasz formy promocji, zbierz i zaprezentuj przykłady z lokalnego rynku?

Cel: Poznanie i ocena przedsiębiorstw konkurencyjnych.

6. Jakie formy reklamy stosowane są na lokalnym rynku i ile kosztują?

Cel: połączenie wiedzy teoretycznej z praktyką.

7. Jakie formy promocji i reklamy wybrałbyś dla swojej firmy i dlaczego?

Cel: umiejętność analizy, zbierania i prezentacji danych.

8. Jak zbudować kampanię reklamową? Jak ją wycenić?

Cel: Umiejętność skutecznego argumentowania, pozyskiwania argumentów,

kształtowanie asertywności. Dobór środków, umiejętność pozyskiwania

informacji.

98




2. Podstawy marketingu, Aldona Nowacka, Robert Nowacki, wyd. Difin, Warszawa,

2004

3. Prezentacje multimedialne Narodowy Bank Polski, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/przedsiebiorczosc


4. Filmy edukacyjne Narodowy Bank Polski, Warszawa, źródło:





6. http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/ekonomia_w_praktyce

(data pobrania 02.IV.2013, godz. 12.53)



http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc_ksz

tal_podstawowe (data pobrania 02.IV.2013, godz. 12.55)



99

Projekt 4.

Temat projektu: Jak finansować własne przedsięwięcia?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości;

opisuje formy finansowania przedsięwzięć;

skutecznie analizuje formy finansowania przedsiębiorstw, wyszukuje kryteria

analizuje dane

charakteryzuje formy finansowania przedsiębiorstw z punktu widzenia

wybranego profilu swojej działalności;

charakteryzuje różne formy finansowania przedsięwzięć;

poddaje analizie oferty finansowe na rynku;

wymienia istniejące w regionie (mieście, gminie, powiecie) banki, towarzystwa,

przedsiębiorstwa finansujące przedsięwzięcia i opisuje ich zakres działalności;


zna lokalny rynek;



prezentuje umiejętność opracowania kalkulacji;





1. Jaką rolę w gospodarce rynkowej pełni rynek pieniężny?

2. Na czym polega finansowanie przedsięwzięć i jakie znamy ich źródła?



5. Jak wyobrażasz sobie wejście na rynek nowej firmy w danej branży z punktu

widzenia kosztów?

100

6. Jak sporządzić kosztorys uruchomienia przedsięwzięcia?

7. Gdzie poszukiwać źródeł finansowania przedsięwzięć?


1. Sporządzenie opisu technicznego produktu (materiały, robocizna, zużycie

energii, inne wymagania techniczne);

2. Sporządzenie kalkulacji produktu;

3. Ustalenie kosztów stałych przedsięwzięcia;

4. Sporządzenie analizy rynku;

5. Sporządzenie biznesplanu;

6. Analiza lokalnego rynku usług finansowych;

7. Poszukiwanie źródeł finansowania przedsięwzięć.

8. Uwagi o realizacji

W toku zajęć uczniowie rozszerzają wiedzę z zakresu podstaw przedsiębiorczości

w zakresie finansowania przedsięwzięć. Analizują rynek pod kątem form i sposobów

finansowania przedsięwzięć ich prawnych uwarunkowań i kosztów. Analizują

go, wskazują przedsiębiorstwa konkurencyjne i ich sposób promocji. Zbierają oferty

i poddają je analizie. Oceniają ryzyko i analizują odpowiedzialność. Planują

harmonogramy finansowe, obliczają koszty i tworzą prezentacje.

Do pracy można wykorzystać:

Mapa regionu

Biznesplan

Opis oferty kredytowej banku

Ocena ofert kredytowych banków

Alternatywne źródła pozyskiwania kapitału

Kalkulacja spłaty kredytu

Oferta leasingu

Pojęcie i zasady franchisingu.


1. Przygotuj i przeprowadź w gronie uczniów dyskusję o bankach na lokalnym

rynku. Zbierz jak najwięcej informacji o ofercie itd.;

101

2. Zebrane informacje porównaj z punktu widzenia procedur, zabezpieczeń,

kosztów i przedstaw w formie prezentacji multimedialnej;

3. Omów alternatywne dla kredytu formy pozyskiwania kapitału;

4. Przygotuj i przeprowadź w gronie uczniów dyskusję o firmach leasingowych

na lokalnym rynku. Zbierz jak najwięcej informacji o ofercie itd.;

5. Zebrane informacje porównaj z punktu widzenia procedur, zabezpieczeń,

kosztów i przedstaw w formie prezentacji multimedialnej.

Teksty sterujące

1. Z jakich źródeł finansowania przedsięwzięcia skorzystać? Możliwości i koszty.

Cel: Przypomnienie i rozszerzenie wiedzy z zakresu podstaw


2. Jakie banki działają na lokalnym rynku?


3. Co zamiast kredytu? Za i przeciw spółdzielni i kas pożyczkowych.

Cel: zastosowanie wiedzy w praktyce.

4. Jakie znasz inne formy finansowania przedsięwzięć?

Cel: Przygotowanie do analizy rynku. Połączenie wiedzy teoretycznej

z praktyką. Umiejętność analizy, zbierania i prezentacji danych.


Przedstaw ofertę banków w swoim regionie, pozyskaj informację o formalnościach

i kryteriach przyznania kredytu na rozwój przedsiębiorstwa. Porównaj oferty różnych

banków. (tabela 1)

KREDYTY DLA FIRM

RODZAJ KREDYTU: ……………………………………………….

BANK FORMALNOŚCI ZABEZPIECZENIE KOSZTY UWAGI

102








4. http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynki




http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/ekonomia_

w_praktyce (data pobrania 2013-04-02, godz. 12.53)



http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebior

czosc_ksztal_podstawowe (data pobrania 2013-04-02, godz. 12.55)

7. Dodatki edukacyjne w polskiej prasie, Narodowy Bank Polski, Warszawa,

źródło:http://nbp.pl/home.aspx?f=/edukacja/dodatki_edukacyjne.html




103

Projekt 5.

Temat projektu: Jakie szanse ma moja firma na rynku lokalnym?

Cele operacyjne projektu

Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości;

opisuje filary gospodarki rynkowej i podaje charakterystykę i znaczenie

konkurencji;

omawia cykl koniunkturalny, podaje argumenty i wskaźniki;

zbiera, prezentuje i interpretuje dane statystyczne;

omawia parametry analizy płynności finansowej;

omawia i interpretuje zagrożenia w działalności gospodarczej;

zna lokalny rynek;







1. Jaką rolę w gospodarce rynkowej pełni rynek pieniężny?

2. Na czym polega analiza płynności finansowej cash-flow?



5. Jak sporządzić kosztorys uruchomienia przedsięwzięcia?

6. Jaką odpowiedzialność finansową ponoszą właściciele (wspólnicy)

przedsiębiorstwa?

7. Co to jest upadłość konsumencka?

8. Czym jest konkurencja, czym jest oligopol i monopol?

9. Jak skutecznie odzyskiwać długi?

104


1. Omówienie roli rynku pieniężnego w gospodarce rynkowej;

2. Przeprowadzenie analizy płynności finansowej Cash-flow;

3. Przygotowanie i przeprowadzenie analizy lokalnego rynku w wybranej branży;

4. Opracowanie kosztorysu przedsięwzięcia;

5. Analiza porównawcza odpowiedzialności finansowej właścicieli w zależności

od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa;

6. Powtórzenie i rozszerzenie wiadomości, poszukiwanie przykładów

na lokalnym rynku przedsiębiorstw konkurencyjnych, oligopoli, monopoli;

7. Przygotowanie informacji na temat możliwości odzyskiwania długów.

Uwagi o realizacji

W toku zajęć uczniowie rozszerzają wiedzę z zakresu podstaw przedsiębiorczości

w zakresie prowadzenia i finansowania przedsięwzięć. Uczniowie omawiają, oceniają

ryzyko i analizują odpowiedzialność. Planują harmonogramy finansowe, obliczają

koszty i tworzą prezentacje. Pozyskują informacje na temat odpowiedzialności

finansowej, windykacji należności, upadłości konsumenckiej. Wykorzystują wiedzę

o analizie rynku i stosują ją w przygotowaniu własnej analizy. Umieją zbierać,

przetwarzać i prezentować dane.


1. Przygotuj i przeprowadź w gronie uczniów dyskusję o firmach z określonej

branży na lokalnym rynku. Zbierz jak najwięcej informacji o ofercie itd.

Porównaj ich pozycję, zasięg i zakwalifikuj wg kryterium konkurencyjności;

zebrane informacje porównaj z punktu widzenia klienta i przedstaw zabiegi

w pozyskiwaniu klienta w formie prezentacji multimedialnej;

omów formy walki z konkurencją;

wyszukaj i wskaż na lokalnym rynku firmy monopolistyczne i omów

ich postępowanie.

2. Ćwiczenie „badanie rynku”.

Uczniowie posługując się materiałami przedmiotu podstawy przedsiębiorczości

wymieniają składowe otoczenia przedsiębiorstwa. Ustalają branżę, w jakiej będzie

działać ich przykładowe przedsiębiorstwo. Potem, przy każdym z elementów

105

otoczenia tworzą dyskusję i w toku pracy wymieniają szczegółowe elementy

kontaktów i jaki ten kontakt ma wpływ na funkcjonowanie firmy.

Uczniowie opracowują sposoby pozyskiwania informacji z rynku, dzielą zadania

i je realizują w terenie. Posługując się zagadnieniami marketingu MIX, konkurencji,

tworzą analizę rynku w „swojej” branży, poszukując klientów, sposobów dotarcia

do nich, analizują kondycję, oferty i klientów przedsiębiorstw konkurencyjnych

tworząc analizę rynku.

Pytania do dyskusji

Jak mapa regionu pomoże mi w badaniu rynku?

Jak działa konkurencja?

Czym jest monopol?

Czym charakteryzuje się oligopol?

Czym jest zadłużenie dla firmy?

W jaki sposób działa windykacja?

Jaki wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa ma Cash-flow?

Jak działa ochrona konsumenta i konkurencji i jaki ma wpływ

na funkcjonowanie firmy?

Jak rozpoznać i jak zwalczać praktyki monopolistyczne?

Teksty sterujące

1. Z jakich źródeł finansowania przedsięwzięcia skorzystać? Możliwości i koszty.

Cel: Przypomnienie i rozszerzenie wiedzy z zakresu podstaw przedsiębiorczości.

2. Jakie znasz struktury rynkowe? Podaj przykłady z rynku lokalnego firm

konkurencyjnych, oligopolistycznych, monopolu.


3. Jak wyszukiwać luki i nisze w rynku?

Cel: poszukiwanie sposobów na ominięcie konkurencji, budowa pozycji na rynku.

4. Jak skutecznie się reklamować, jak budować relacje z klientem?

Cel: Przygotowanie do analizy rynku. Połączenie wiedzy teoretycznej z praktyką.

Umiejętność analizy, zbierania i prezentacji danych.

106












http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/ekonomia_w_praktyce

(data pobrania 02.IV.2013, godz. 12.53)




_podstawowe (data pobrania 02.IV.2013, godz. 12.55)

6. Dodatki edukacyjne w polskiej prasie, Narodowy Bank Polski, Warszawa, źródło:

http://nbp.pl/home.aspx?f=/edukacja/dodatki_edukacyjne.html




8. Materiały dydaktyczne Studenckiego Forum Business Centre Club http://najlepsze-

zajecia.pl/baza-wiedzy/ (data pobrania 2013-04-11, godz. 21.45)

107

Moduł IV Balcerowicz musi odejść - czyli o prywatyzacji słów kilka.



przedsiębiorczości, związanymi z tematem podstaw gospodarki rynkowej i zasad

wolnego rynku. Wątkiem przewodnim jest temat prywatyzacji. W module

zaproponowano rozszerzenie wiedzy na temat procesu prywatyzacji w Polsce.

Młodzież pozna historię reprywatyzacji, podstaw i zasad tego procesu, podda

analizie stan obecny. Uczestnicy opracują także projekt prywatyzacji lokalnego

przedsiębiorstwa, instytucji, np. własnej szkoły lub opracuje studium przypadku

prywatyzacji – wykazując argumenty za i przeciw takiemu rozwiązaniu.

108

Projekt 1.

Temat projektu: Reforma Władysława Grabskiego - w jaki sposób prywatyzacja

pomogła młodej Polsce po rozbiorach i I wojnie światowej?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości, w szczególności z zakresu tematów: System gospodarki

rynkowej oraz rola państwa w gospodarce;


i system cen

opisuje proces prywatyzacji w Polsce;



zna systemy gospodarcze, występujące w historii, zna historię gospodarki,

w tym gospodarki Polski po I wojnie światowej;


zna lokalny rynek;



prezentuje umiejętność opracowania prezentacji.



1. Jakie wydarzenia w historii Polski XX wieku uważasz za najważniejsze i

dlaczego?

2. Jakie są podobieństwa i różnice w systemach gospodarczych funkcjonujących

na świecie?

3. Jaka była sytuacja gospodarcza w odrodzonej w 1918 roku Polski?

4. Jaką rolę odegrał Władysław Grabski w gospodarce Polski międzywojennej?

5. Na czym polegają reformy gospodarcze?


109

7. Jak przebiegła prywatyzacja przedsiębiorstw po odzyskaniu przez Polskę

niepodległości?

8. Jakie skutki przyniosła prywatyzacja przedsiębiorstw w okresie

międzywojennym?

9. Na czym polega reprywatyzacja w Polsce i jakie ma cele?


1. Omówienie i ocena sytuacji gospodarczej w Polsce początku XX wieku.

Uczniowie poszukują informacji o sytuacji gospodarczej w Polsce początku

XX wieku. Omawiają główne problemy gospodarki odradzającego się państwa,

wskazują sytuacje w poszczególnych branżach gospodarki i oceniają ją.

2. Omówienie reformy W. Grabskiego i jej skutków.

Uczniowie poszukują informacji o roli Władysława Grabskiego w gospodarce

Polski. Prezentują najważniejsze założenia jego reform, porównują sytuację

gospodarczą przed i po wprowadzeniu reformy.

3. Zaprezentowanie problemów i potrzeb różnych grup społecznych w latach

dwudziestych XX wieku.

Uczniowie wcielają się w przedstawicieli różnych dziedzin życia społecznego

i gospodarczego Polski lat 20-ych XX w. Prezentują problemy i potrzeby tych

grup oraz starają się wskazać przyczyny tych problemów.

4. Porównanie reform gospodarczych początku i końca XX wieku.

Uczniowie wyszukują informacji o funkcjonowaniu Polskiej gospodarki obecnie

i w latach 20-tych XX w. Odnajdują cechy wspólne reform początku i końca

XX w. w Polsce.

Uwagi o realizacji

Zajęcia wprowadzające do modułu poświeconego prywatyzacji i gospodarce

rynkowej, opartej na własności prywatnej. Projekt poświęcony reformom początku

XX wieku może być bazą do rozszerzenia wiedzy o dzisiejszym stanie gospodarki

Polski, a nawet Europy i świata. Nastawiony przede wszystkim na poszukiwanie

i analizowanie pozwala przybliżyć młodzieży funkcjonowanie dzisiejszych

wskaźników ekonomicznych, prognoz itd.

110


1. Przeprowadź analizę „PLUSÓW” i „MINUSÓW” reform Grabskiego. Swoje uwagi

zapisz w tabeli (tabela 1), każdą z nich krótko uzasadnij.

Ćwiczenie do realizacji indywidualnie, w całej grupie, w grupach „reprezentujących”

różne grupy społeczne.


(tabela 1).

Tabela 1. Wady i zalety reform Grabskiego

REFORMA GRABSKIEGO - „ZA” I „PRZECIW”

ZA PRZECIW


Teksty sterujące



2. Jakie znasz przykłady filarów gospodarki rynkowej (własność prywatna,

konkurencja, system cen, przedsiębiorczość) we własnym otoczeniu?

Cel: Połączenie wiedzy z praktyką, przeniesienie teorii do życia uczestników

projektu.

3. Jak oceniasz gospodarkę rynkową a jak centralnie planowaną?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat różnic między gospodarkami.

4. Jak Twoim zdaniem funkcjonuje gospodarstwo domowe w warunkach

gospodarki rynkowej i gospodarki scentralizowanej?

Cel: podkreślenie ważności otoczenia gospodarczego dla gospodarstwa

domowego i jego uczestników.

5. Jak Twoim zdaniem funkcjonuje przedsiębiorstwo w warunkach gospodarki

rynkowej i gospodarki scentralizowanej?

Cel: poznanie różnic w warunkach funkcjonowania firm w obu typach gospodarek.

6. Jak Twoim zdaniem funkcjonują instytucje państwowe w warunkach


111

Cel: poznanie różnic w zasadach funkcjonowania organów państwa w różnych

gospodarkach.

7. Jak Twoim zdaniem funkcjonuje organizacja w warunkach gospodarki


Cel: rozszerzenie wiedzy na temat działalności organizacji w różnych warunkach

społeczno-gospodarczych.




2. Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych,

Dziennik Ustaw z 1996 r. Nr 118 poz. 561

3. Komiks „Prywatyzacja”, wyd. Fundacji Obywatelskiego Rozwoju, Warszawa

2008

4. Scenariusz lekcji ” Będziemy dbać o swoją własność, czyli korzyści

z prywatyzacji. (scenariusz do komiksu „Prywatyzacja”),

5. http://www.for.org.pl/pl/konkurs-na-komiks-wyniki


6. Scenariusz zajęć Narodowego Banku Polskiego, Warszawa, „Dobra i usługi

publiczne”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/dobra_i_uslugi_pu

bliczne (data pobrania 2013-04-15, godz. 18.25)

7. Scenariusz zajęć Narodowego Banku Polskiego, Warszawa, „Prywatyzacja

przedsiębiorstw w Polsce”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/prywatyzacja_prze

dsiebiorstw_w_polsce (data pobrania 2013-04-15, godz. 18.27)

8. Wojciech Morawski: Władysław Grabski – polityk, mąż stanu, reformator.

Warszawa: Narodowy Bank Polski, 2004

9. Ewa Tokarewicz: Władysław Grabski – polityk – ekonomista – reformator.

Zeszyty Naukowe, Warszawa

10. 190 lat bankowości centralnej w Polsce. Narodowy Bank Polski, Warszawa

2012

112

Projekt 2.

Temat projektu: Plan Balcerowicza - w jaki sposób prywatyzacja pomaga

odradzającej się gospodarce po 45 latach socjalizmu w Polsce?


Uczestnik zajęć:





i system cen




zna systemy gospodarcze, występujące w historii, zna historię gospodarki,

w tym gospodarki Polski po II wojnie światowej;


zna lokalny rynek;



prezentuje umiejętność opracowania prezentacji.



1. Co w historii gospodarki Polski XX wieku zasługuje na uwagę?

2. Jakie znasz systemy gospodarcze funkcjonujące na świecie? Czym

się charakteryzują?

3. Jaka była sytuacja gospodarcza w Polsce 2 połowy XX wieku?

4. Jaką rolę odegrał Leszek Balcerowicz w polskiej gospodarce?

5. Na czym polegają reformy gospodarcze?


7. Jak przebiegła prywatyzacja przedsiębiorstw po 1989 roku?

113

8. Jakie skutki przyniosła prywatyzacja przedsiębiorstw w okresie

międzywojennym?

9. Jakie skutki przyniosła prywatyzacja przedsiębiorstw po zmianach

w 1989 roku?



1. Wyszukiwanie i analiza informacji na temat problemów gospodarczych Polski

po I wojnie światowej..

2. Omówienie reformy Balcerowicza w gospodarce Polski w latach

osiemdziesiątych XX w.

3. Zaprezentowanie problemów różnych grup społecznych w latach

osiemdziesiątych XX w.

4. Porównanie reform gospodarczych początku i końca XX w. – określenie

podobieństw i różnic. .

Uwagi o realizacji

Zajęcia poświecone prywatyzacji i gospodarce rynkowej, opartej na własności

prywatnej. Projekt poświęcony reformom w Polsce w 2 połowie XX wieku może być

bazą do rozszerzenia wiedzy o dzisiejszym stanie gospodarki Polski, a nawet Europy

i świata. Nastawiony przede wszystkim na poszukiwanie i analizowanie pozwala

przybliżyć młodzieży funkcjonowanie dzisiejszych wskaźników ekonomicznych,

prognoz itd.


1. Przeprowadź analizę „PLUSÓW” i „MINUSÓW” sytuacji gospodarczej w Polsce

w latach 80-tych XX w. Swoje uwagi zapisz w tabeli (tabela 1), każdą z nich krótko

uzasadnij.

Ćwiczenie do realizacji indywidualnie, w całej grupie, w grupach „reprezentujących”

różne grupy społeczne.


(tabela 1).

114

Tabela 1.

GOSPODARKA SOCJALISTYCZNA - „ZA” I „PRZECIW”

ZA PRZECIW



1/ cechy gospodarki rynkowej i centralnie sterowanej (z podaniem konkretnych

przykładów). Uczniowie dyskutują na temat – sytuacji gospodarczej w Polsce dziś i

przed 30 laty. Poszukują różnic i je wskazują.

2/ zalety i wady obu gospodarek, z punktu widzenia: a/ konsumenta, b/

gospodarstwa domowego, c/ producenta, d/ pracownika instytucji państwowej, e/

organizacji (klubu sportowego, spółdzielni mieszkaniowej itp.). Proponowana metoda

pracy: - Praca metodą metaplanu (w grupach)

3. Uczestnicy zajęć przeprowadzają w kręgach osobistych (rodzina, znajomi,

rodzinne archiwa itp.) ankiety lub rozmowy na temat sytuacji obywatela w Polsce

przed 1989 rokiem. Uczniowie odnotowują wyniki rozmów, ankiet, poszukiwań w

swoich środowiskach konkretnych przykładów, mówiących o sytuacji gospodarczej w

Polsce 30 lat temu i wcześniej. Poszukują w Internecie informacji o polskiej

gospodarce w tamtych czasach.

4. Uczniowie odnotowują różnice w zasadach funkcjonowania gospodarek

i przygotowują się do zbudowania modelu (np. w formie opisu) gospodarki centralnie

planowanej w Polsce w XXI w.

5. Uczestnicy zbudują model „dnia dzisiejszego” w warunkach gospodarki centralnie

sterowanej – podając szczegółowe przykłady uczestników tej gospodarki ze

szczegółowymi opisami stanu „na dziś” i ewentualnym opisem przyczyn tego stanu.

115


Tabela 1 Cechy gospodarki

Rynkowej Centralnie planowanej

Tabela 2 Cechy gospodarki - przykłady


Tabela 3 Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia

konsumenta

Gospodarka rynkowa Gospodarka centralnie sterowana

Zal

ety

Wad

y

Tabela 4. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia

gospodarstwa domowego


Zal

ety

Wad

y

116

Tabela 5. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia producenta


Zal

ety

Wad

y

Tabela 6. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia pracownika

instytucji państwowej


Zal

ety

Wad

y

Tabela 7. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia organizacji


Zal

ety

Wad

y

Teksty sterujące





117

Cel: Połączenie wiedzy z praktyką, przeniesienie teorii do życia uczestników

projektu.





Cel: podkreślenie ważności otoczenia gospodarczego dla gospodarstwa

domowego i jego uczestników.







gospodarkach.











2008

4. Scenariusz lekcji ” Będziemy dbać o swoją własność, czyli korzyści

z prywatyzacji. (scenariusz do komiksu „Prywatyzacja”),

http://www.for.org.pl/pl/konkurs-na-komiks-wyniki




118












2012

119

Projekt 3.

Temat projektu: Co by było, gdybyśmy sprywatyzowali szkołę?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości, w szczególności z zakresu tematów: system gospodarki



i system cen;




sporządza biznesplan;

analizuje sytuację na lokalnym rynku szkól prywatnych;


zna lokalny rynek;




rozumie cele i zadania prywatyzacji;

wymienia i charakteryzuje wady i zalety prywatyzacji;

wyszukuje dane i analizuje je;

stosuje zasady komunikacji interpersonalnej.



1. Jakie znasz przepisy dotyczące uruchamiania i funkcjonowania szkoły?



4. Jakie znasz prywatne szkoły w regionie, w Polsce, w innych krajach?

5. Jakie zmiany przyniosłaby prywatyzacja szkoły?

6. Czy chciałbyś chodzić do prywatnej szkoły i z czym mogłoby to się wiązać?

120


1. Analiza przepisów związanych z rejestracją szkoły.

2. Rozszerzenie wiedzy na temat roli własności prywatnej w gospodarce.

3. Analiza celów i stanu reprywatyzacji w Polsce po roku 1989.

4. Opracowanie wykazu i opisu prywatnych szkół w regionie.

5. Analiza zadań i efektów prywatyzacji szkoły na przykładzie własnej szkoły.

6. Analiza plusów i minusów funkcjonowania szkoły prywatnej z punktu

widzenia ucznia.

Proponowany przebieg zajęć

Uczniowie realizują scenariusze lekcji w celu rozszerzenia wiedzy, nabytej

w szkole z zakresu prywatyzacji.

Uczestnicy zajęć dyskutują, nad jakością produktów i usług przedsiębiorstw

prywatnych. W kolejnym kroku zastanawiają się i podają przykłady

funkcjonowania prywatnych jednostek edukacyjnych. Dyskutują na temat

możliwości prywatyzacji szkoły.

Uczniowie przygotowują plan prywatyzacji szkoły, wcielając się w rolę

przedsiębiorców gotowych zarządzać prywatną szkołą (wskazany udział

przedstawiciela prywatnej szkoły z regionu).

Uczestnicy projektu opracowują kampanię promocyjną prywatyzacji szkoły

oraz szkoły prywatnej (opcjonalnie, etap ten może być realizowany równolegle

z etapem przedstawionym powyżej – w przypadku, gdy wśród uczestników

wyłonimy zwolenników oraz przeciwników prywatyzacji). Uczestnicy analizują

potencjalne efekty prywatyzacji szkoły, budując analizę zalet i wad takiego

rozwiązania.

Uwagi o realizacji


z uruchomieniem i funkcjonowaniem szkoły średniej. Do tego niezbędne będzie

zarówno zapoznanie się z aktualnymi przepisami jak i (ewentualnie) odwiedziny

w odpowiednich urzędach. Uczniowie pogłębią wiedzę o roli własności prywatnej

w gospodarce rynkowej oraz przeanalizują proces reprywatyzacji w Polsce. Celem

zajęć będzie opracowanie projektu prywatyzacji szkoły wraz z argumentami

za i przeciw.

121

Proponowany przebieg zajęć:

W toku zajęć uczniowie rozszerzają wiedzę o historycznym wydarzeniu w Polskiej

gospodarce, czyli o uruchomionym procesie prywatyzacji przedsiębiorstw podczas

transformacji polskiej gospodarki. Odwołując się do podstawowych pojęć

ekonomicznych oraz realnych przepisów, uczniowie przedyskutują różne formy

własności i ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Kluczowym problemem

do rozwiązania będzie analiza możliwości prywatyzacji szkoły i wnioski z dyskusji.

Proponowane instrukcje dla uczniów:

1. Skompletuj wymagania związane z rejestracją i funkcjonowaniem szkoły. Wymień

instytucje i urzędy, do których należy złożyć odpowiednie dokumenty?

2. Znajdź i opisz prywatne szkoły w swoim otoczeniu.

3. Znajdź informacje i wiadomości o sprywatyzowanych przedsiębiorstwach w Twoim

regionie.

4. Scharakteryzuj różnice w funkcjonowaniu szkół państwowych i prywatnych.

5. Oceń funkcjonowanie prywatnej szkoły, przygotuj ocenę porównawczą ze szkołą

państwową.

6. Wymień, omów i podaj przykłady w lokalnym otoczeniu różne formy własności

przedsiębiorstw.

7. Wyszukaj na lokalnym rynku instytucje pożytku publicznego, będące

przedsiębiorstwami prywatnymi (szkoły, przychodnie, biblioteki itd.). Zbadaj

i scharakteryzuj jakość ich pracy.


gra decyzyjna NBP „Moja firma”,

gra decyzyjna NBP „Od bułki do spółki”,

quiz decyzyjny NBP „Biuro Centralnego Planowania”.

Problemy do dyskusji

Rola własności prywatnej w gospodarce.

Adam Smith i jego źródło bogactwa narodów.

Budżet państwa, budżet gminy, budżet szkoły – źródła finansowania edukacji

w Polsce.

Prywatyzacja przedsiębiorstw – zasady.

122

Prywatyzacja przedsiębiorstw – efekty.

Budżet szkoły prywatnej – konstrukcja, elementy, źródła finansowania.

Teksty sterujące

Co się wydarzyło w 1989 roku w Polsce?

Cel: Przypomnienie i uszczegółowienie wiedzy na temat genezy i faktów z historii

przemian gospodarczych w Polsce.

Co oznaczają daty 4 czerwca 1989 roku oraz 12 września 1989 roku?

Cel: Nabycie wiedzy o związkach polityki (4.06.1989 – wybory) i gospodarki

(12.09.1989 – powołanie rządu T. Mazowieckiego) i ich roli w przemianach

gospodarczych oraz w gospodarce rynkowej w ogóle.

Jakie były podstawowe założenia planu Balcerowicza w 1989 roku?

Cel: Charakterystyka różnic między gospodarką rynkową i centralnie sterowaną

i podkreślenie roli własności prywatnej w gospodarce rynkowej.

Jakie są filary gospodarki rynkowej i jakie znaczenie dla funkcjonowania

gospodarki rynkowej ma własność prywatna?

Cel: Uzupełnienie wiedzy na temat roli poszczególnych filarów gospodarki

w codziennym życiu.

Na czym polega i jaki ma cel prywatyzacja państwowych przedsiębiorstw?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli prywatyzacji, argumentów zwolenników

i przeciwników.

Jaką rolę w prywatyzacji pełni Giełda Papierów Wartościowych?

Cel: Charakterystyka zadań GPW w życiu gospodarczym kraju.

Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorstwo, by liczyć na dobry efekt

prywatyzacji?

Cel: Uświadomienie cechy jawności prywatyzacji i weryfikacji jakości przedsiębiorstw

przez rynek.

Czego można się spodziewać po prywatyzacji?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat efektów i roli prywatyzacji.

Czy obok prywatnych przedsiębiorstw mają szansę na prywatyzacje także

szkoły?

Cel: Poznanie zasad funkcjonowania instytucji samorządowych i ich roli

w gospodarce.

123

Jak dziś funkcjonują państwowe i prywatne szkoły?

Cel: Porównanie zasad i efektów pracy instytucji publicznych i niepublicznych.

Jakie dodatkowe zadania stają przed szkołą prywatną?

Cel: Nabycie wiedzy na temat funkcjonowania przedsiębiorstwa prywatnego,

realizującego potrzeby społeczne.

Materiały do planowania i ewaluacji pracy uczniów

Przeprowadź analizę „PLUSÓW” i „MINUSÓW” prywatyzacji swojej szkoły. Swoje

uwagi zapisz w tabeli (tabela 1), każdą z nich krótko uzasadnij.


(tabela 1).

Tabela 1. Wady i zalety prywatyzacji mojej szkoły

PRYWATYZACJA SZKOŁY „ZA” I „PRZECIW”

ZA PRZECIW








2008

4. Scenariusz lekcji „Będziemy dbać o swoją własność, czyli korzyści

z prywatyzacji”. (scenariusz do komiksu „Prywatyzacja”),

5. http://www.for.org.pl/pl/konkurs-na-komiks-wyniki




124












2012

11. Artykuł Długa spłata długów PRL, Polityka, źródło:

http://www.polityka.pl/rynek/edukatorekonomiczny/1531277,1,dluga-splata-

dlugow-prl.read, źródło: (data pobrania 2013-04-15, godz. 19.00)

12. Edukator Ekonomiczny, dodatek ekonomiczny do tygodnika Polityka,

Warszawa, źródło: http://www.polityka.pl/rynek/edukatorekonomiczny


13. Gra decyzyjna NBP „Moja firma”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cw/gry/gry_decyzyjne/moja-firma,


14. Gra decyzyjna NBP „Od bułki do spółki”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cw/gry/gry_decyzyjne/bulka


15. Quiz decyzyjny NBP „Biuro Centralnego Planowania”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cw/quizy/quizy_decyzyjne/finanse/quiz_144_d?sectId

=21672 (data pobrania 2013-04-15, godz. 19.00)

125

Projekt 4.

Temat projektu: Co by było, gdyby nie było Balcerowicza? - czyli piszemy

scenariusz życia gospodarczego w państwie socjalistycznym.


Uczestnik zajęć:





i system cen


charakteryzuje różne formy gospodarek, z naciskiem na gospodarkę o modelu

centralnie sterowanym;


zna lokalny rynek;




zestawia cechy minimum dwóch modeli gospodarki, charakteryzując

ich zasady i kluczowe elementy;

pisze scenariusz gospodarki w warunkach centralnego sterowania;

prezentuje umiejętność modelowania fikcji w oparciu o określone założenia.



1. Jaka jest historia polskiej gospodarki w ostatnich 30 latach?



4. Na czym polega idea gospodarki państwowej, centralnie planowanej?

5. Jakie zmiany przyniosły Twoim bliskim reformy polskiej gospodarki po 1989

roku?

126

6. Jak wyobrażasz sobie dzisiejszą gospodarkę w systemie centralnie

sterowanej gospodarki?


1. Charakterystyka przemian w polskiej gospodarce od 1989 roku.

2. Analiza porównawcza ustrojów gospodarczych.

3. Analiza skutków reprywatyzacji.

4. Omówienie cech gospodarki centralnie planowanej.

5. Analiza historyczna przemian polskiej gospodarki w II połowie XX w.


Tabela 1 Cechy gospodarki


Tabela 2 Cechy gospodarki - przykłady


Tabela 3 Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia

konsumenta


Zal

ety

Wad

y

127

Tabela 4. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia

gospodarstwa domowego


Zal

ety

Wad

y

Tabela 5. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia producenta


Zal

ety

Wad

y

Tabela 6. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia pracownika

instytucji państwowej


Zal

ety

Wad

y

128

Tabela 7. Gospodarka rynkowa a centralnie sterowana z punktu widzenia organizacji


Zal

ety

Wad

y

Uwagi o realizacji


cechy gospodarki rynkowej i centralnie sterowanej (z podaniem konkretnych

przykładów). Uczniowie dyskutują na temat – sytuacji gospodarczej w Polsce

dziś

i przed 30 laty. Poszukują różnic i je wskazują.

zalety i wady obu gospodarek, z punktu widzenia: a/ konsumenta,

b/ gospodarstwa domowego, c/ producenta, d/ pracownika instytucji

państwowej,

e/ organizacji (klubu sportowego, spółdzielni mieszkaniowej itp.).

Proponowana metoda pracy: - Praca metodą metaplanu (w grupach)

2. Uczestnicy zajęć przeprowadzają w kręgach osobistych (rodzina, znajomi,

rodzinne archiwa itp.) ankiety lub rozmowy na temat sytuacji obywatela w Polsce

przed 1989 rokiem. Uczniowie odnotowują wyniki rozmów, ankiet, poszukiwań

w swoich środowiskach konkretnych przykładów, mówiących o sytuacji gospodarczej

w Polsce 30 lat temu i wcześniej. Poszukują w Internecie informacji o polskiej

gospodarce w tamtych czasach.

3. Uczniowie realizują scenariusze lekcji NBP, dotyczące historii naszej gospodarki

(wybór prowadzącego, wg bieżących potrzeb).

4. Uczniowie odnotowują różnice w zasadach funkcjonowania gospodarek

i przygotowują się do zbudowania modelu (np. w formie opisu) gospodarki centralnie

planowanej w Polsce w XXI w.

5. Uczestnicy zbudują model „dnia dzisiejszego” w warunkach gospodarki centralnie

sterowanej – podając szczegółowe przykłady uczestników tej gospodarki

129

ze szczegółowymi opisami stanu „na dziś” i ewentualnym opisem przyczyn tego

stanu.

W toku zajęć uczniowie poszukują aktualnych przepisów i procedur

związanych z prywatyzacją i reprywatyzacją w Polsce. Omówią sytuację w Polsce

przed 1989 rokiem oraz w Państwach, gdzie nie ma gospodarki rynkowej.

Przeprowadzą rozmowy z członkami rodziny, którzy pamiętają sytuację gospodarczą

przed przemianami. Kluczowym zadaniem jest praca nad scenariuszem fikcyjnej

gospodarki, opartej na założeniach gospodarki centralnie planowanej, funkcjonującej

w Polsce do lat 80-tych XX wieku.

Proponowane zadania cząstkowe:

Przygotujcie wykaz „kamieni milowych” w historii polskiej gospodarki w ostatnich

30 latach.

Wymieńcie cechy gospodarki rynkowej i centralnie sterowanej. Podajcie

konkretne przykłady. Dokonajcie porównania tych cech.

Poddajcie analizie wady i zalety reprywatyzacji.

Opracujcie ranking cech gospodarki centralnie planowanej.

Zbudujcie kalendarium zmian w polskiej gospodarce od 1980 roku. Opiszcie

efekty tych zmian, dostrzegane przez Was w swoim otoczeniu.

Przygotujcie argumentację za wprowadzeniem rozwiązań gospodarki centralnie

sterowanej.

Pytania do dyskusji

Czym jest rzadkość w ekonomii?

Na czym polega interwencja państwa w gospodarce?

Jak działania rządu wpływają na gospodarkę?

Czym charakteryzował się język w PRL, jak władza PRL odnosiła się do

gospodarki?

Jaką rolę w gospodarce spełnia prywatyzacja?

Przyczyny i skutki protekcjonizmu – jak wpływa na gospodarkę?

130

Teksty sterujące





Cel: Połączenie wiedzy z praktyką, przeniesienie teorii do życia uczestników projektu.





Cel: podkreślenie ważności otoczenia gospodarczego dla gospodarstwa domowego

i jego uczestników.







gospodarkach.









Ustaw z 1996 r. Nr 118 poz. 561


4. Scenariusz lekcji ” Będziemy dbać o swoją własność, czyli korzyści z prywatyzacji.

(scenariusz do komiksu „Prywatyzacja”), http://www.for.org.pl/pl/konkurs-na-komiks-

wyniki (odczyt 15.11.2009, godz. 22.00)

131

5. Scenariusze zajęć NBP, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/szkla_ponadgimnazjalna


132

Projekt 5.

Temat projektu: Co by tu jeszcze sprzedać Panowie? - za i przeciw totalnej

prywatyzacji w naszym regionie.


Uczestnik zajęć:





i system cen;


charakteryzuje różne formy gospodarek, z naciskiem na gospodarkę o modelu

centralnie sterowanym;

poddaje analizie argumenty za i przeciw prywatyzacji poszczególnych

przedsiębiorstw w regionie;

wymienia istniejące w regionie (mieście, gminie, powiecie) przedsiębiorstwa

i opisuje ich formę własności;


zna lokalny rynek;




zestawia cechy minimum dwóch modeli gospodarki, charakteryzując

ich zasady i kluczowe elementy;

prezentuje znajomość uwarunkowań geopolitycznych;

umie czytać ze zrozumieniem;



133





3. Na czym polega idea gospodarki państwowej, centralnie planowanej?

4. Jakie zmiany przyniosły Twoim bliskim reformy polskiej gospodarki po 1989 roku?

5. Jaka jest kondycja gospodarki w naszym regionie?

6. Jakie znasz przedsiębiorstwa w najbliższym otoczeniu i jaka jest ich forma

własności?

7. Jak te przedsiębiorstwa prosperują?

8. Jak przekonać lokalną władzę do prywatyzacji lokalnego państwowego

przedsiębiorstwa? Jakich argumentów i metod użyć?

9. Jakie są plusy i minusy prywatyzacji w naszym regionie?


Opracowanie i przeprowadzenie ankiety na temat prywatyzacji.

Opracowanie danych z ankiety, przygotowanie prezentacji.

Przeprowadzenie badania lokalnego rynku pod kątem własności przedsiębiorstw.

Analiza wad i zalet prywatyzacji.

Analiza skutków reprywatyzacji w naszym regionie.


Za i przeciw prywatyzacji w regionie

Przedsiębiorstwo: ……………………………………………………..

Argumenty „ZA” Argumenty „PRZECIW”



134





Uwagi o realizacji


z prywatyzacją i reprywatyzacją w Polsce. Omówią sytuację w Polsce

przed 1989 rokiem oraz w Państwach, gdzie nie ma gospodarki rynkowej.

Przeprowadzą rozmowy z członkami rodziny, którzy pamiętają sytuację gospodarczą

przed przemianami. Przeprowadzą analizę rynku w regionie i opracują

charakterystyki większości przedsiębiorstw. Umiejętnie zbiorą argumenty za bądź

przeciw prywatyzacji, kształtując zdolności poszukiwania i gromadzenia informacji

oraz opracowywania argumentacji w dyskusji. Wykażą się umiejętnością doboru

techniki informacyjnej do przygotowania wystąpienia.

135

Proponowane instrukcje do zadań:

- Przygotuj i przeprowadź w gronie rodziny, znajomych, sąsiadów, uczniów klasy

ankietę o walorach prywatyzacji. Cel – poszukiwanie zwolenników i przeciwników

prywatyzacji i poznanie argumentacji w tej sprawie.

- Zebrane informacje przedstaw w formie prezentacji multimedialnej

- Przedstaw wykaz przedsiębiorstw z regionu, niebędących w rękach prywatnych

oraz zaprezentuj argumenty „ZA” i „PRZECIW” ich prywatyzacji

Teksty sterujące

1. Jak wyglądała polska gospodarka 30 lat temu i wcześniej?

Cel: Poznanie różnic w dwóch systemach gospodarczych.

2. Jak władza zapewniała zaspokajanie potrzeb społeczeństwa

i jak było to finansowane?

Cel: Nabycie wiedzy na temat nierynkowych koncepcji funkcjonowania gospodarki.

3. Jak wyglądała własność prywatna w PRL?

Cel: Podkreślenie roli własności prywatnej w gospodarce.

4. Jakie przedsiębiorstwa prywatne działają w naszej okolicy i jak prosperują?

Cel: Poznanie i ocena prywatnych przedsiębiorstw.

5. Jakie przedsiębiorstwa nie będące własnością prywatną działają

w naszej okolicy i jak prosperują?

Cel: połączenie wiedzy teoretycznej z praktyką.

6. Które z nich prosperują lepiej?

Cel: umiejętność oceny warunków polityczno-gospodarczych dla funkcjonowania

przedsiębiorstw.

7. Jaki stosunek do prywatyzacji mają osoby w Twoim otoczeniu? Czy można

je pogrupować?

Cel: umiejętność analizy, zbierania i prezentacji danych.

8. Jakie argumenty przemawiają ZA prywatyzacją, a jakie argumenty

przemawiają PRZECIW prywatyzacji?

Cel: umiejętność oceny, segregowania i zbierania informacji, umiejętność oceny.

9. Jakich argumentów używają Lesseferyści?

Cel: umiejętność poszukiwania i przyswajania wiedzy, umiejętność stosowania

nabytej wiedzy.

10. Jak skutecznie argumentować za prywatyzacją?

136

Cel: Umiejętność skutecznego argumentowania, pozyskiwania argumentów,

kształtowanie asertywności.


Przedstaw przedsiębiorstwa w swoim regionie, pozyskaj informację o jego własności

(prywatny, nie prywatny) i postaraj się krótko ocenić jakość jego działania

FORMY WŁASNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW W REGIONIE I JAKOŚĆ ICH PRACY

PRZEDSIĘBIORSTWO

(nazwa, lokalizacja)

FORMA

WŁASNOŚCI

„plusy”

„minusy”

UWAGI





Ustaw z 1996 r. Nr 118 poz. 561


4. Scenariusz lekcji ” Będziemy dbać o swoją własność, czyli korzyści z prywatyzacji.

(scenariusz do komiksu „Prywatyzacja”), http://www.for.org.pl/pl/konkurs-na-komiks-

wyniki (odczyt 15.11.2009, godz. 22.00)

5. Artykuł Długa spłata długów PRL, Polityka, źródło:

http://www.polityka.pl/rynek/edukatorekonomiczny/1531277,1,dluga-splata-dlugow-

prl.read, źródło: (data pobrania 2013-04-15, godz. 19.00)

6. Edukator Ekonomiczny, dodatek ekonomiczny do tygodnika Polityka, Warszawa, źródło:

http://www.polityka.pl/rynek/edukatorekonomiczny (data pobrania 2013-04-15, godz. 19.05)

7. Scenariusze zajęć NBP, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/szkla_ponadgimnazjalna


137

Moduł V Będę managerem - dziś zarządzam swoim czasem, jutro firmą.



przedsiębiorczości, związanymi z zagadnieniami organizacji, zarządzania,

wykorzystania cech przedsiębiorczych, w tym zarządzania własnym czasem,

własnymi dobrami, finansami, aż do zarządzania firmą i wiedzą na temat

marketingu. W module zaproponowano rozszerzenie wiedzy na temat

poszczególnych elementów związanych z procesem podejmowania decyzji,

aż do decyzji strategicznych w przedsiębiorstwie oraz położono nacisk

na kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji i umiejętność analizowania

konsekwencji tych decyzji – w zakresie strategii sprzedaży. Moduł zawiera poznaną

w module 2 grę symulacyjną „Zarządzanie firmą” TITAN – amerykańskiej fundacji

Junior Archiwement, co sprzyja rozwijaniu znajomości języka angielskiego.

138

Projekt 1.

Temat projektu: W jaki sposób skutecznie zaprezentować się przed komisją

rekrutacyjną?


Uczestnik zajęć

posługuje się podstawowymi pojęciami z zakresu podstaw przedsiębiorczości:

potrzeby, dobra, budżet, zarządzanie, decyzje, wybór, analiza, proces

decyzyjny, autoprezentacja, asertywność, komunikacja interpersonalna;

zna i omawia zagadnienia związane z procesem podejmowania decyzji;

analizuje i omawia cechy własnej osobowości;

rozróżnia i charakteryzuje własne role społeczne i typowe dla nich

zachowania;

definiuje pojęcie „rola organizacyjna”;

rozpoznaje podstawowe rodzaje zachowań, w tym asertywne;

wyjaśnia znaczenie pojęć „komunikacja społeczna”, komunikacja

interpersonalna”, komunikacja werbalna”, „komunikacja niewerbalna”;

definiuje pojęcie komunikacji i omawia przebieg tego procesu, elementy;

wymienia i charakteryzuje elementy skutecznej komunikacji;

buduje plan prezentacji i wyróżnia jej składniki;

wykorzystuje plan i dokonuje prezentacji.



Jakimi cechami charakteryzuje się osoba przedsiębiorcza?

Na czym polega analiza mocnych i słabych stron?

Jak skutecznie przeprowadzić badanie i ocenę cech osobowości?

Jak sklasyfikować wybrane osoby według typów osobowości?

Jak scharakteryzować obecność ról społecznych dostrzeganych w otoczeniu?

Jak przygotować dobrą ocenę poszczególnych postaw?

Jak dobrze przygotować się do procesu komunikowania się?

139


1. Charakteryzowanie osób, poszukiwanie cech osób przedsiębiorczych.

2. Analiza mocnych i słabych stron osoby.

3. Badanie i ocena cech osobowości.

4. Klasyfikacja wybranych osób według typów osobowości.

5. Charakterystyka ról społecznych dostrzeganych w otoczeniu.

6. Badanie i ocena poszczególnych postaw.

7. Przygotowanie do procesu komunikowania się.

8. Przygotowanie autoprezentacji.

Uwagi o realizacji

Moduł poświęcony wprowadzeniu do zarządzania. W projekcie poświęcono uwagę

postawie przedsiębiorczej, umiejętności dostrzegania jej i wyszukiwania u siebie

cech osoby przedsiębiorczej. Projekt nastawiony na kształtowanie umiejętności

interpersonalnych i odtwarzaniu roli lidera w zespole, przyszłego managera.


1. Wykorzystanie scenariusza do zajęć „Zasady pracy w zespole”.

W czasie zajęć uczniowie doświadczają pracy w zespole. Dzięki porównaniu różnej

pracy i efektów kilku zespołów dokonują analizy sytuacji i mogą wyciągnąć wnioski.

Co należy zrobić, aby zespół był efektywny? Scenariusz pobrany ze strony


(http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/zasady_pracy_w_zespole)

2. Wykorzystanie scenariusza „Budujemy wieżę, czyli jak działać, aby odnieść

sukces”.

Uczniowie wykonują w grupach zadanie wymagające planowania, umiejętności

podziału zadań, współpracy, umiejętności komunikacyjnych. Po wykonaniu zadania

w trakcie dyskusji analizują swoje zachowania i opracowują zasady działania,

które zwieszają ich szanse na osiągniecie sukcesu. Scenariusz pobrany ze strony


(http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/zasady_pracy_w_zespole)

140

3. Ćwiczenie „wydawnictwo”

Uczniowie pracują w kilkuosobowych (4-6), równych grupach.

Potrzebne materiały: (kartki A4 – w dużej ilości), długopisy, spinacze biurowe

(lub zszywacze biurowe), alternatywnie pisaki kolorowe, stoliki, zegar (stoper).

Grupy zajmują miejsca wokół zestawionych 3 stolików – stanowiących siedzibę

„wydawnictwa”. Grupy ustalają nazwę oraz logo wydawnictwa. Celem każdej grupy

będzie produkcja „książek” (kartka A4 podzielona na 4 części i złożona na pół tworzy

8-kartkową książkę. Zadaniem grupy jest ponumerowanie stron oraz naniesienie

nazwy wydawnictwa i jego logo na wierzchniej stronie i jej spięcie czy to spinaczem

biurowym, czy zszywaczem (sposób spięcia wcześniej zostaje jednoznacznie

wskazany). Na „produkcję” wyznacza się określony czas (np. 3 minuty)

– symbolizujący terminowość wykonania danej pracy, po czym podlicza się koszty

działalności każdego z wydawnictw wg tabeli kosztów zamieszczonej poniżej.

Ćwiczenie powtarza się kilkakrotnie (3-5 razy) w takich samych odcinkach czasu.

Wydawnictwo: ………………………..

Koszt Koszt jednostkowy Ilość Łączny koszt

Lokal (stoliki) 200 /stolik

Pracownicy 100 /pracownik

Długopis 50 /szt

Zszywacz 100 /szt

Materiał (*) 10 /szt

Razem koszty

Produkcja (książki)

……………………….. szt

Koszt jednostkowy książki

……………………….. zł

(*) tu wpiszemy każdą „zużytą” kartkę A4, w tym nie wykorzystaną, np. przetarganą na pół.

Prowadzący (plus ewentualnie inni) obserwuje pracę grupy. W przypadku problemów

z oceną jakości książek – można kryteria jakości uściślić przed kolejnymi etapami.

Dopuszczalny jest „odbiór jakościowy” przez przedstawiciela konkurencyjnej grupy.

Po zakończeniu czasu pracy prowadzący odnotowuje koszty każdego wydawnictwa

141

na tablicy lub w komputerze oraz zapisuje koszt jednostkowy książki w każdej grupie.

Po każdym etapie porównuje ten wynik. Po wykonanych min. 3 etapach prowadzący

winien skomentować sposób pracy grupy – czy był podział zadań, czy był lider,

gdzie grupy zauważyły tzw. „wąskie gardło” i jak starały się je zniwelować, jak grupa

obniżała koszty, czy dużo kartek zostało niepotrzebnie zużytych? Uwagi o sposobie

pracy mogą podać także uczniowie. W przypadku, gdy podczas zajęć byli uczniowie

– obserwatorzy, to oni rozpoczynają wypowiedź.

Ćwiczenie pomaga zaobserwować role w grupie, sposób organizacji pracy w grupie,

porozumiewanie się, specjalizowanie się. Na potrzeby tego modułu można

na początku ćwiczenia wyznaczyć funkcję managera.

4. Uczniowie realizują „wywiad”:

Uczniowie łączeni są w pary (wskazane, aby byli to uczniowie, którzy słabo

się znają).


W ciągu kilkuminutowego wywiadu każdy z Was stara się dowiedzieć o partnerze jak

najwięcej, a następnie prezentuje na forum grupy charakterystykę swojego

rozmówcy, podkreślając zaobserwowane u rozmówcy cechy osobowości.

5. „Praca w grupie”.

Potrzebne materiały: komplety kolorowych kul (innych przedmiotów – kilka sztuk

w każdym z kolorów), chustki na oczy, płócienny lub siatkowy rękaw (pończocha).

Tworzy się dwie lub więcej grup 4-5 osobowych (grupy równe). Wybrane grupy

przygotowuje się do wykonania zadania – jednej osobie w grupie związuje się ręce

z tyłu (lub sama zakłada ręce do tyłu), pozostałym osobom z grupy zawiązuje

się oczy.


W najkrótszym czasie musicie umieścić w rękawie kilka (kilkanaście) kolorowych kul

(przedmiotów) w podanej na tablicy kolejności. Inni uczestnicy będą obserwować

Wasze działania. Obserwacji i komentarzowi podlega sposób rozwiązania zadania

z wyszczególnieniem zachowania (roli) osoby z zawiązanymi rękami

oraz pozostałych osób.

Po wykonaniu zadania grupa obserwująca przedstawia swoje wnioski i komentarze.

Grupy wykonujące zadanie także komentują swoją pracę i proponują usprawnienia.

142

(ćwiczenie pochodzi z zajęć „Ekonomia Stosowana”, wyd. Fundacja Młodzieżowej

Przedsiębiorczości, Warszawa, 2007).

6. Komunikacja.


W niewielkich grupach lub indywidualnie wypiszcie stosowane przez siebie komunikaty

SMS wraz z ich znaczeniem. Zastanówcie się, jak na przestrzeni wieków ten komunikat

byłby przekazany. Po przygotowaniu uczniowie objaśniają treść SMS-ów, a potem podają

przykłady komunikacji na przestrzeni wieków.

7. Gra dydaktyczna „głuchy telefon”.

Tworzymy jedną grupę 6-osobową, pozostali uczniowie będą obserwatorami,

aktywnie uczestniczącymi w ćwiczeniu. Nauczyciel prosi 5 osób z pierwszej grupy

o wyjście poza salę zajęć. Wyłącznie szóstej osobie z tej grupy pokazuje mało

skomplikowany rysunek, szkic. Zadaniem ucznia jest zapamiętanie go i przekazanie

pełnej informacji jednemu z nieobecnych uczniów. Do sali wchodzi kolejna osoba

„zza drzwi” i uczeń przekazuje usłyszaną informację o rysunku, słuchający może

zadawać pytania, dopytywać o szczegóły. Ostatnia osoba „zza drzwi”, gdy uzna,

że ma już komplet informacji – rysuje rysunek na tablicy. Równocześnie uczestnicy

– zarówno, którzy od początku byli w sali, jak i ci, którzy już przekazali informacje

– starają się narysować go jak najlepiej, oddając szczegóły wg własnej wiedzy.

Po zakończeniu pracy nauczyciel zbiera prace i tworzy wystawkę na tablicy.

Następnie prezentuje wzór.

Dyskusja na tematy:

- jak przebiegała komunikacja podczas zabawy?

- jakie błędy zostały popełnione w komunikacji?

- jak uniknąć takich błędów?

- jak skutecznie przekazywać informacje?

8. Mój budżet – ćwiczenie wprowadzające


Lp. Czynność Czas

143


na które poświęcają najwięcej czasu, niech wpiszą kolejno te czynności wg tego,

ile czasu poświęcają na daną czynność.

Po kilku minutach, zapytaj, czy skończyli swoją pracę. Jeśli tak – poleć

im zsumowanie wartości w kolumnie „czas”. Zwróćcie uwagę na wyniki,

przedyskutujcie je:








– fundusze zaoszczędzone nie przepadną, ale zapewne odbije się taka



za dokładność.

Pytania do dyskusji:

czy jestem przedsiębiorczy i jak to rozpoznać?

jak planować swój czas, jak nim dobrze dysponować?

jak pracować w grupie?

jak podejmować decyzje?

jak rozpoznawać i jak rozwiązywać konflikty?

jak rozpoznawać cechy osobowości w człowieku?

jak przygotować się do autoprezentacji?

Teksty sterujące

1. Wymień i opisz sytuacje, w której musiałeś (aś) wystąpić „publicznie”?

Jakie ma się wtedy odczucia, czy pamiętasz swoje nietypowe zachowanie,

odczucia, obawy? Stwórz analizę SWOT swoich słabych i mocnych stron

przed własną prezentacją (odpowiedzią przed tablicą, rozmową z osobą

dorosłą, urzędnikiem, policjantem itp.)

144

Cel: Nabycie umiejętności rozpoznawania słabych i mocnych stron.

Rozpoznawanie i zapobieganie stresowi, przygotowanie do prezentacji.

2. Omów zasady prawidłowej prezentacji. Jakie zastosujesz metody, by uniknąć

lub zapobiec sytuacji stresowej? Omów, jak prawidłowo przygotować

autoprezentację?

Cel: Przygotowanie do prezentacji. Nabycie umiejętności rozpoznawania

i zapobiegania stresowi. Umiejętność doboru narzędzi do dobrej prezentacji.

3. Jakie znasz metody komunikowania? Jak dobrać odpowiedni sposób

komunikacji do danej sytuacji?

Cel: Przygotowanie do prezentacji. Nabycie umiejętności doboru form

autoprezentacji do wystąpień.





Warszawa 2008





_podstawowe (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.15)



2008



145

Projekt 2.

Temat projektu: Gdybym był dyrektorem handlowym w przedsiębiorstwie -

czyli jak zbudować strategię sprzedaży?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości w tematach: otoczenie ekonomiczne przedsiębiorstwa,

finanse przedsiębiorstwa, strategie przedsiębiorstw oraz w temacie sukces

i niepowodzenie w biznesie;

zna i omawia składniki marketingu na bazie marketingu MIX;

charakteryzuje i omawia cele działalności przedsiębiorstwa;

definiuje strategie działań przedsiębiorstw i je charakteryzuje;

analizuje rynek, poddaje go segmentacji, określa cele i je pozycjonuje (stosuje

strategię STP);

poddaje analizie sytuację przedsiębiorstwa na rynku w otoczeniu

konkurencyjnym;

- opracowuje strategie sprzedaży, analizuje rynek, analizuje sytuację

w przedsiębiorstwie.



1. Jakie potrzeby zaspokaja przedsiębiorstwo, jaki jest cel prowadzenia firmy?

2. Jakie czynniki i jakie działania wpływają na sukces przedsiębiorstwa?

3. Jak scharakteryzować konkurencyjne otoczenie firmy?

4. Jak działać w przedsiębiorstwie w warunkach konkurencji, jakimi narzędziami

walczyć z konkurencją?

5. Jakie decyzje podejmuje dyrektor handlowy i jak one wpływają na sprzedaż

i wynik firmy?

6. Jakie znasz działania marketingowe?

7. Jakie stosować strategie sprzedaży i do czego one prowadzą?

8. Jak sprawdzić trafność decyzji dotyczącej bieżącej działalności firmy?

9. Jak skutecznie dobrać reklamę do swojej kampanii promocyjnej?

146

10. Jak wpływać na wybór klienta?

11. Jak rozpoznać skuteczną reklamę?

12. Jak rozpoznać reklamę niezgodną z prawem?

13. Czym zajmuje się UOKiK?


1. Ocena działania przedsiębiorstwa w zakresie zaspokajania potrzeb.

2. Badanie rynku, analiza szans i zagrożeń.

3. Charakterystyka firm konkurencyjnych.

4. Ocena ryzyka wejścia na rynek.

Uwagi o realizacji

W toku zajęć uczestnicy powtarzają i rozszerzają wiedzę z zakresu podstaw

przedsiębiorczości w tematach strategie przedsiębiorstw i marketing. Zajęcia

w oparciu o strategię PBL – praca metodą projektu pozwalają rozwinąć inwencję

uczniów, odkryć ich zdolności artystyczne, pomysłowość, kreatywność. Zajęcia

w terenie poprzedzone budową strategii marketingowych pozwolą powiązać wiedzę

z praktyką.

Materiałem wyjściowym do realizacji projektu mogą być:

- arkusz badania rynku

- wykaz firm na lokalnym rynku

Propozycje przykładowych zadań do realizacji:

1. Ocena i charakterystyka składników makrootoczenia firmy oraz otoczenia

konkurencyjnego. Bazując na materiałach przedmiotu „podstawy przedsiębiorczości”

– zajęcia nakierowane na dyskusje i pracę nad tematem strategii działalności

przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji. Proponowana metoda pracy: metaplan.

2. Wskaż profil własnej fikcyjnej firmy. Przedyskutuj umiejscowienie tej formy

na lokalnym rynku i zastanów się nad potencjalnymi klientami oraz firmami

konkurencyjnymi. Omów zakres działalności potencjalnych konkurentów i przygotuj

plan analizy ich działalności (godziny otwarcia, oferta, zakres usług, ilość

pracowników, zasady płatności, promocje, reklama itd.). Przeprowadźcie badanie

rynku konkurencyjnego.

147

3. Zaproponujcie jakiś innowacyjny produkt. Opracujcie jego opis techniczny

i marketingowy, podając główne cechy tego produktu. Przygotujcie plan ankiety

wśród mieszkańców swojej miejscowości i ją przeprowadźcie. Przeanalizujcie ankiety

i opracujcie plan wprowadzenia tego produktu na rynek.

Pytania do dyskusji

Co to jest marketing?

Czym jest reklama?

Jak działają promocje?

Czym jest dystrybucja, jakie znasz kanały dystrybucji?

Jakie znasz formy sprzedaży?

Czym jest konkurencja?

Jak skutecznie walczyć z konkurencją?

Czym jest marketing mix i jakie zawiera elementy?

Jakie znasz formy reklamy?

Jak działa na Ciebie / innych określona forma reklamy?

Jak budować kampanie reklamowe?

Jak unikać błędów podczas reklamowania się?

Jak rozpoznawać, jak chronić się przed nieuczciwą reklamą?

Jak analizować rynek?

Czym jest strategia STP?

Teksty sterujące

1. Jakie decyzje wpływają na funkcjonowanie firmy?

Cel: Poznanie przykładowych zadań zarządu firmy i decyzji w przedsiębiorstwie.

2. Jaką ustalić cenę na produkt?

Cel: Umiejętność szacowania ceny i jej wpływu na przedsiębiorstwo i jego

otoczenie.

3. Jak reklamować firmę?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat form działań marketingowych i ich wpływu na

przedsiębiorstwo i jego otoczenie.

148





Warszawa 2008




5. http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc


6. „Sztuka prezentacji publicznych” – materiały II Olimpiady Przedsiębiorczości, wyd.

Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa 2008



8. Materiały Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, Warszawa, źródło:

http://www.uokik.gov.pl (data pobrania 2013-04-16, godz. 18.40)

9. Materiały Europejskiego Centrum Konsumenckiego, Warszawa, źródło:

http://www.konsument.gov.pl, data pobrania 2013-04-16, godz. 18.45)

10. Materiały Federacji Konsumentów, Warszawa, źródło: http://www.federacja-

konsumentow.org.pl/, data pobrania 2013-04-16, godz. 18.50)

149

Projekt 3.

Temat projektu: Gdybym był księgowym - jak prowadzić finanse firmy?


Uczestnik zajęć:


przedsiębiorczości w tematach: otoczenie ekonomiczne przedsiębiorstwa,

finanse przedsiębiorstwa, rachunek zysków i strat, kalkulacja produktu,

strategie przedsiębiorstw oraz w temacie sukces i niepowodzenie w biznesie;

charakteryzuje i omawia cele działalności przedsiębiorstwa;

definiuje strategie działań przedsiębiorstw i je charakteryzuje;

poddaje analizie sytuację przedsiębiorstwa na rynku w otoczeniu

konkurencyjnym;

wymienia cenowe i pozacenowe czynniki kształtujące popyt i podaż

oraz charakteryzuje skutki tego wpływu;

opracowuje bilans przedsiębiorstwa, charakteryzuje jego składniki;

wycenia przykładowe produkty, rozróżnia koszty produkcji i koszty

ogólnozakładowe;

sporządza rachunek zysków i strat;

sporządza kalkulację produktu;

wyznacza próg rentowności przedsięwzięcia;

omawia aplikacje komputerowe i serwisy www wspierające zarządzanie firmą.





3. Jak scharakteryzować konkurencyjne otoczenie firmy?



5. Jakie czynniki kształtują wynik finansowy przedsiębiorstwa?

6. Jakie działania podjąć, by osiągać dobry wynik finansowy?

7. Jak wpłynąć na przychody przedsiębiorstwa?

150


i wynik firmy?




12. Jak czytać bilans firmy?

13. Jak interpretować zmiany w bilansie firmy?

14. Jak obniżać koszty przedsięwzięcia?


1. Charakterystyka otoczenia firmy. Opis składników otoczenia.

2. Obserwacja i analiza działań promocyjnych przedsiębiorstw.

3. Ustalanie progu rentowności.

4. Podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie.

5. Pozyskiwanie danych ekonomicznych przedsiębiorstwa.

6. Interpretacja danych ekonomicznych przedsiębiorstwa.

7. Analiza danych ekonomicznych przedsiębiorstwa.

Uwagi o realizacji

Zajęcia w znacznym stopniu rozszerzają wiedzę z zakresu przedmiotu, nauczanego

w szkole. Skupiają się na zapoznaniu i zastosowaniu rozwiązań stosowanych

w małych przedsiębiorstwach, związanych z budową strategii rozwoju, poszukiwania

finansów, ewidencji księgowej. W programie zaproponowano amerykańską grę

symulacyjną JA TITAN, dostępną bezpłatnie dla wszystkich nauczycieli

po zarejestrowaniu się. Aplikacja posiada bogatą bazę materiałów w języku polskim

i wsparcie koordynatorów projektu z fundacji. Również producenci oprogramowana

wspierającego zarządzanie firmą oraz internetowych aplikacji – w wielu przypadkach

oferują darmowe oprogramowanie demonstracyjne, wersje trialowe lub darmowy

dostęp zdalny do wszystkich funkcji, na określony czas wraz z bogatym wsparciem

w instrukcje obsługi, poradniki, przykłady, do dyżuru konsultanta włącznie.

151

Przykładowe ćwiczenia:

1. Opisz i scharakteryzuj składniki makrootoczenia firmy oraz otoczenia

konkurencyjnego.

2. Lekcja na bazie lekcji z przedmiotu „podstawy przedsiębiorczości”

– rozpoczyna zajęcia nakierowane na dyskusje i pracę nad tematem strategii

działalności przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji. Proponowana metoda

pracy: praca metodą metaplanu (w grupach).

3. Wymień zaobserwowane przez Ciebie działania przedsiębiorstw skierowane

na wzmocnienie sprzedaży. Podaj przykłady i zastanów się, jaki efekt

przyniosą te działania w czasie?

4. Znajdź wzór na wyliczanie progu rentowności przedsięwzięcia. Oszacuj

wartości potrzebne do wyliczenia minimalnej ilości wyprodukowanych

i sprzedanych produktów w celu pokrycia kosztów lub przy założonej ilości

– oszacuj cenę produktu dla takiego samego celu.

5. Zapoznaj się z aplikacją fundacji Junior Archievement „zarządzanie firmą”

(http://titan.ja.org) oraz jej opisem na stronie Fundacji Młodzieżowej

Przedsiębiorczości.

6. Przeanalizuj i opisz bilans przykładowego przedsiębiorstwa i wskaż czynniki

wpływające na wielkość sprzedaży w danym czasie (np. miesiącu, kwartale)

oraz na przychody firmy.

7. Uruchom aplikację http://titan.ja.org i podejmij decyzje za zarząd firmy

w dziedzinach: - wielkość produkcji w okresie, - cena sprzedaży produktu

- nakłady przedsiębiorstwa na inwestycje kapitałowe, - wydatki

przedsiębiorstwa na cele reklamy i marketingu, - nakłady firmy na badania

i rozwój, - określ sposób spłaty kredytu przedsiębiorstwa, - podaj kwotę

wydatków na cele charytatywne.

8. Opisz i scharakteryzuj poszczególne składniki raportu finansowego z rynku

oraz raportu dotyczącego działalności i wyników firmy za okres.

UWAGA: możliwość użycia aplikacji JA TITAN ma nauczyciel, zgłoszony wcześniej

do projektu „Zarządzanie Firmą” w Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości

w Warszawie (www.junior.org.pl, data pobrania 2013-04-16, godz. 18.00

W wyniku pracy uczniowie otrzymują dokumenty przedsiębiorstwa:

raporty symulacji ja titan

bilans firmy

152

rachunek zysków i strat

zakładowy plan kont

biznesplan

cash-flow.

Pytania do dyskusji

1. Jakie znasz formy organizacyjne przedsiębiorstw?

2. Jakie znasz formy opodatkowania przedsiębiorców i przedsiębiorstw i ewidencji

księgowej firm?



5. Czy umiesz scharakteryzować konkurencyjne otoczenie firmy?



7. Jakie czynniki kształtują wynik finansowy przedsiębiorstwa?

8. Jakie działania podjąć, by osiągać dobry wynik finansowy?

9. Jak wpłynąć na przychody przedsiębiorstwa?


i wynik firmy?




14. Jak czytać bilans firmy?

15. Jak interpretować zmiany w bilansie firmy?

Teksty sterujące

1. Co to znaczy „zarządzać” i „zarządzanie” – czy to moda, czy rzeczywistość?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na tematy związane z zarządzaniem

przedsiębiorstwem.

2. Czy dziś, będąc uczniem mam doświadczenie w zarządzaniu?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na tematy związane z zarządzaniem.

3. Czym zarządzam dziś?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na tematy związane z zarządzaniem i umiejętności

charakteryzowania podejmowanych decyzji w codziennym życiu.

153

4. Kto dziś nie zarządza?

Cel: Umiejętność stosowania wiedzy z przedmiotu w życiu codziennym.

5. Kto zarządza przedsiębiorstwem?

Cel: Charakterystyka struktury przedsiębiorstwa i określenie roli kierowniczych

w tej strukturze.

6. Jak się zarządza przedsiębiorstwem?

Cel: Umiejętność określania zakresu obowiązków i określania odpowiedzialności

za decyzje.

7. Jakie decyzje wpływają na funkcjonowanie firmy?

Cel: Poznanie przykładowych zadań zarządu firmy i decyzji w przedsiębiorstwie.

8. Jaką ustalić cenę na produkt?

Cel: Umiejętność szacowania ceny i jej wpływu na przedsiębiorstwo

i jego otoczenie.

9. Jaką ilość produkować?

Cel: Umiejętność szacowania planowanej wielkości produkcji (sprzedaży)

i jej wpływu na przedsiębiorstwo i jego otoczenie.

10. Jakie kwoty inwestować w firmę i jakie to daje efekty?

Cel: Umiejętność kształtowania rozwoju firmy, określania wydatków na inwestycje

i określania konsekwencji oraz jej wpływu na przedsiębiorstwo i jego otoczenie.

11. Jak reklamować firmę?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat form działań marketingowych i ich wpływu

na przedsiębiorstwo i jego otoczenie.

12. Co to są wydatki na badania i rozwój?

Cel: Umiejętność szacowania wartości wydatków i ich wpływu

na przedsiębiorstwo i jego otoczenie.

Inne: Kształtowanie podstawowej wiedzy z zakresu języka angielskiego

w biznesie.





Warszawa 2008

154




5. http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc_ks




2008









11. Materiały programu „Zarządzanie firmą”, Fundacja Młodzieżowej

Przedsiębiorczości, Warszawa, źródło: http://zarzadzanie-firma.junior.org.pl


12. Aplikacja internetowa symulacja zarządzania firmą Junior Archievement,

Colorado Springs, Stany Zjednoczone Ameryki, źródło: http://oldtitan.ja.org


13. Materiały Edukacyjne Ministerstwa Finansów, Warszawa, źródło

http://finanse.mf.gov.pl data pobrania: 2013-04-17, godz. 16.15)

14. Materiały informacyjne i programy komputerowe wspierające zarządzanie

przedsiębiorstwem, INSERT GT, Wrocław, źródło: http://insert.com.pl



przedsiębiorstwem, IPS, Siedlce, źródło: http://ips-infor.com.pl (data pobrania:

2013-04-17, godz. 16.16)


przedsiębiorstwem, SYMFONIA, Warszawa, źródło: http://www.sage.com.pl/


155

17. Materiały informacyjne i oprogramowanie internetowe wspierające działalność

gospodarczą WFIRMA, Wrocław, źródło: http://wfirma.pl


18. Materiały i formularze Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności

Gospodarczej CEIDG, Warszawa, źródło: http://ceidg.gov.pl, firma.gov.pl


156

Projekt 4.

Temat projektu: Gdybym miał monopol - mogę wszystko?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi gospodarki

i wolnego rynku;

charakteryzuje i omawia zasady wolnej konkurencji, konkurencji ograniczonej

i sytuacji z firmą – monopolistą;

definiuje czynniki wpływające na podaż i popyt oraz kształtujące ceny

produktów (usług) na rynku;

poddaje analizie rynek w sytuacji monopolu;

poznaje prawne możliwości walki z monopolem i praktykami

monopolistycznymi;

opracowuje teoretyczny model funkcjonowania firmy monopolistycznej;

omawia przepisy związane z ochroną konkurencji.



1. Na czym polega idea wolnego rynku i jaką rolę pełnią filary wolnej gospodarki?

2. Jaką funkcję spełnia na rynku konkurencja?

3. Jak ważna i dla kogo może być konkurencja?

4. Dlaczego należy chronić konkurencję?

5. Jak chronić konkurencję?

6. Co może, a czego nie może monopolista?

7. Jak aktualne prawo chroni konkurencję?

8. Jak konsument może bronić się przed praktykami monopolistycznymi?

9. Komu jeszcze zagraża monopolista?

10. Jak ma działać firma, jeśli jest w pozycji monopolisty?

11. Jakie instytucje chronią konkurencję w Polsce?

12. Jak działa UOKiK i jakie problemy rozwiązuje?

157


1. Analiza i charakterystyka składników otoczenia firmy z podziałem na otoczenie

konkurencyjne i makrootoczenie.

2. Konstruowanie analizy SWOT na konkretnym przykładzie.

Omówienie działań monopolistycznych.

3. Wyszukiwanie i analiza przepisów związanych z działaniami monopolistycznymi..

Uwagi o realizacji

Monopol w gospodarce, monopol na rynku, monopol państwa. Uczniowie w toku

zajęć rozszerzą wiedzę z podstaw przedsiębiorczości, zapoznają

się z funkcjonowaniem instytucji działających w obszarach ochrony konkurencji

i konsumentów oraz będą analizować hipotetyczne, bądź faktyczne, stwierdzone

monopole. Zajmą się poszukiwaniem nisz rynkowych oraz skutecznie będą

rozpoznawać praktyki monopolistyczne, zarówno te, dozwolone, jak i zabronione

na mocy obowiązującego prawa.

Do realizacji zajęć można wykorzystać:

schemat makrootoczenia firmy – rysunek trzech kół i kartki z elementami

makrootoczenia, uczniowie przyklejają kartki do rysunku

schemat analizy swot

tabela plusy i minusy monopolu

„makrootoczenie przedsiębiorstwa”

„mikrootoczenie przedsiębiorstwa”

Teksty sterujące

1. Jak działa monopol?

Cel: rozszerzenie wiedzy z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości,

przygotowanie do pracy w projekcie.

2. Jak walczyć z konkurencją?

Cel: rozszerzenie wiedzy z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości,

przygotowanie do pracy w projekcie.

3. Jak państwo chroni konsumentów przed praktykami monopolistycznymi?

Cel: charakterystyka działań państwa w zakresie polityki gospodarczej.

158

Pytania do dyskusji

Jak składniki otoczenia firmy wpływają na potencjalny jej sukces?

Jak działa na firmę konkurencja?

Jakie zagrożenia niesie za sobą brak konkurencji?

Jak przeciwdziałać monopolom?

Kto walczy z praktykami monopolistycznymi?

Teksty sterujące

1. Czym jest konkurencja na rynku i jakie przynosi skutki?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli konkurencji na rynku.

2. Jakie znasz formy konkurencji?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat form konkurencji na rynku.

3. Czym jest monopol i jak działa?

Cel: Kształtowanie wiedzy na temat monopolu i skutków jego działalności

dla gospodarki.

4. Jak państwo traktuje monopol?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat polityki progospodarczej państwa

i przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Charakterystyka instytucji

związanych z walką z monopolami.

3. Materiały do planowania i ewaluacji pracy uczniów

Analiza SWOT

Ja Otoczenie

ZA

PR

ZE

CIW

159

Schemat – makrootoczenie

Oraz kartki z hasłami:

- KLIENCI - EKONOMIA

- DOSTAWCY - PAŃSTWO I GRANICE

- ODBIORCY - TECHNOLOGIA

- KONKURENCI ISTNIEJĄCY - KONKURENCI POTENCJALNI

- PRODUCENCI SUBSTYTUTÓW - DEMOGRAFIA

- SPOŁECZEŃSTWO - PRAWO I POLITYKA

Tabela plusy i minusy monopolu

WSPÓLNE CELE CELE WYKLUCZAJĄCE SIĘ

160





Warszawa 2008
















11. Młodzi konsumenci i rynek, wyd. UOKiK, Warszawa 2008

12. Jestem świadomym konsumentem, Materiały szkoleniowe, wyd. UOKiK,

Warszawa 2008

161

Projekt 5.

Temat projektu: Gdybym był klientem - jak podejmować decyzje konsumenta

na rynku?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi gospodarki

i wolnego rynku;

rozszerza swoją wiedzę na temat mechanizmów rynkowych, oddziaływania

podaży, popytu, ceny, reklamy i innych czynników kształtujących rynek;

charakteryzuje i omawia zasady wolnej konkurencji, konkurencji ograniczonej

i sytuacji z firmą – monopolistą;

poznaje szczegółowe zasady postępowania w przypadku konfliktu konsument

– sprzedawca lub konsument – producent;

poznaje zasady działania organizacji konsumenckich w oparciu o istniejące

przepisy prawa;

poznaje przepisy, chroniące konsumenta;

poznaje przepisy związane z ochroną konkurencji;

nawiązuje współpracę z organami wspierającymi konsumentów.



1. Na czym polega idea wolnego rynku i jaką rolę pełnią filary wolej gospodarki?

2. Jaką funkcję spełnia na rynku konkurencja?

3. Jak ważna i dla kogo może być konkurencja?

4. Dlaczego należy chronić konkurencję i w jakim celu?

5. Jak chronić konkurencję?

6. Co może, a czego nie może monopolista?

7. Jak aktualne prawo chroni konkurencję?

8. Jak aktualne prawo chroni konsumenta?

9. Jak konsument może bronić się przed praktykami monopolistycznymi?

10. Jak ma dochodzić swoich praw konsument?

11. W jaki sposób można uodpornić się na reklamę?

162

12. Kiedy jestem świadomym konsumentem?

13. Kto może pomóc konsumentowi w jego sprawie?

14. Jakie instytucje chronią konsumenta?

15. Jak skutecznie reklamować produkt u sprzedawcy?


1. Omówienie idei wolnego rynku.

2. Charakterystyka rynku w warunkach konkurencji.

3. Charakterystyka rynku w warunkach monopolu.

4. Charakterystyka zagadnień, działań i instytucji ochrony konsumenta.

Uwagi o realizacji

Projekt nastawiony na rozszerzenie wiedzy i praktyczne doświadczenia związane

z szeroko pojętymi prawami konsumenta. Uczniowie przyglądać się będą

obowiązującym w tym zakresie przepisom, poznają przepisy oraz nawiążą

współpracę z instytucjami ochrony praw konsumenta, takimi jak: Miejski/Gminny

Rzecznik Praw Konsumenta, Powiatowy/Wojewódzki Rzecznik Praw Konsumenta,

Federacja Konsumentów, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Przeprowadzą analizy porównawcze zasad reklamowania produktu w odwiedzanych

przez nich, na co dzień sklepach, bądź zakładach usługowych, porównają i omówią

zasady gwarancji.

Sugerowane sposoby realizacji zadań:

1. Opisz i scharakteryzuj stosunki producent – konsument i jak one wpływają

na rynek. Omów specyficzną sytuację, gdy na rynku pojawi się monopolista.

2. Konsument wobec monopolisty - zbuduj analizę SWOT konsumenta wobec

firmy monopolistycznej - metaplan

3. Konsument wobec konfliktu ze sprzedawcą – analiza przypadku. Uczniowie

poszukują aktualnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta

i konkurencji. W zajęciach wskazana obecność przedstawiciela UOKiK,

rzecznika praw konsumenta lub doradcy Federacji Konsumentów.

163

Efektem pracy mogą być:

Analiza aktualnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta i konkurencji.

Jak uczeń, jako konsument może dochodzić swoich praw wobec sprzedawcy

(producenta)? Uczniowie rozpatrują możliwość utworzenia w szkole ciała

doradczego (koła itp.), zajmującego się pomocą uczniom – konsumentom.

Proponowane karty zadań grupowych, indywidualnych:

Schemat makrootoczenia firmy – rysunek trzech kół i kartki z elementami

makrootoczenia – uczniowie przyklejają kartki do rysunku

Schemat analizy SWOT.

Karta – arkusz do metaplanu

Pytania do dyskusji

Jakie konsument ma prawa na rynku?

Jakie korzyści daje konsumentowi gwarancja?

Jak prawidłowo przeprowadzić reklamację produktu?

Jaką rolę odgrywają dla firmy usługi pogwarancyjne?

Jak analizować, jak korzystać z warunków gwarancji?

Jak działa rękojmia, na jakich przepisach się opiera?

Na czym polega instytucja ochrony konsumenta?

Jakie obowiązki na sprzedawcę nakłada rękojmia i gwarancja?

Teksty sterujące

1. Jakie czynniki otoczenia wpływają na pozycję i zachowanie firmy?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat czynników makrootoczenia firmy

oraz otoczenia konkurencyjnego, wpływające na sytuację przedsiębiorstwa

na rynku.

2. Jakie czynniki „psują” firmę?

Cel: Umiejętność rozpoznawania czynników i skutków ich działania na firmę.

3. Jak walczyć z konkurencją, jakie podejmować decyzje?

Cel: Kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji i reagowania

na nie w warunkach przedsiębiorstwa.

4. Jak konsument może dochodzić swoich praw wobec „dużej” firmy?

164

Cel: Rozszerzenie wiedzy i umiejętności posługiwania się przepisami związanymi

z ochroną konsumenta.

5. Jakie przepisy chronią konsumenta?


z ochroną konsumenta.

6. Jakie przepisy chronią konkurencję?


z ochroną przedsiębiorstwa przed praktykami antykonkurencyjnymi.

7. Jakie instytucje są odpowiedzialne za tę ochronę?


z ochroną konkurencji, znajomość instytucji i organów powołanych do tej ochrony.





Warszawa 2008




5. http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc_ksz

tal_podstawowe (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.15)











11. Młodzi konsumenci i rynek, wyd. UOKiK, Warszawa 2008

165

12. Jestem świadomym konsumentem, Materiały szkoleniowe, wyd. UOKiK,

Warszawa 2008 Test psychologiczny „Czy złapiesz się na chwyty i sztuczki

specjalistów od marketingu”, UOKiK, Warszawa, źródło:

http://www.konsumenckieabc.pl/index.php/psychotest.html


13. Quiz „czy jesteś świadomym konsumentem”, UOKiK, Warszawa, źródło:

http://www.konsumenckieabc.pl/index.php/quiz.html


166

Moduł VI Nic o nas bez nas - czyli tworzymy własny

Młodzieżowy Sąd Etyczny



przedsiębiorczości, związanymi z zagadnieniami etyki w biznesie, rozszerzony

o etykę w ogóle. W module zaproponowano rozszerzenie wiedzy na temat etyki

i zachowań etycznych. W scenariuszu położono nacisk na budowę postaw

etycznych, zdolności autoprezentacji oraz pracy w grupie. Nie bez znaczenia

są tu praktyczne zajęcia z organizacji kodeksów, przepisów na własnym „podwórku”

– zajęcia nawiązujące do programów z przedmiotów WOS, historii i programów

wychowawczych.

167

Projekt 1.

Temat projektu: Jak rozpoznawać konflikty i je rozwiązywać?


Uczestnik zajęć

definiuje pojęcie osoby przedsiębiorczej;

wymienia i charakteryzuje cechy osobowości człowieka;

wyjaśnia pojęcie potrzeb człowieka;

definiuje i omawia role społeczne, role organizacyjne;

wskazuje i charakteryzuje rodzaje zachowań;

wyjaśnia, czym są napięcie ról i konflikty ról, podaje przykłady

ich występowania;

analizuje mocne i słabe strony własnej osobowości;

rozpoznaje rodzaje zachowań, w tym zachowania asertywne, podaje

przyczyny i konsekwencje poszczególnych rodzajów zachowań;

wyjaśnia, czym są komunikacja społeczna, interpersonalna, werbalna,

niewerbalna;

wymienia i rozróżnia poziomy komunikowania;

wyjaśnia bariery komunikacyjne, podaje ich przykłady i omawia potencjalne

ich skutki;

wyjaśnia pojęcia konflikt, negocjacje, mediacje, arbitraż;

rozróżnia i omawia rodzaje konfliktów ze względu na podmiot i przedmiot

konfliktu;

wymienia i charakteryzuje wybrane metody rozwiązywania konfliktów;

omawia rodzaje negocjacji;

zna, podaje i stosuje cechy i umiejętności niezbędne w negocjacjach;

omawia techniki negocjacyjne i manipulacyjne;

podaje i charakteryzuje zasady skutecznych negocjacji;

charakteryzuje zasady mediacji;

omawia proces arbitrażu.

168



1. Skąd biorą się konflikty?

2. W jakie role się wcielamy, z jakimi rolami mamy problem?

3. Na czym polega osobisty konflikt ról i jak sobie z nim radzimy?

4. Jak zapobiegamy konfliktowi ról?

5. Jak rozpoznawać konflikty, sytuacje konfliktowe?

6. Jak rozwiązywać konflikty?

7. Jak skutecznie negocjować?

8. Kim jest i jakie zadanie wykonuje negocjator?

9. Kim jest i jakie zadanie wykonuje mediator?

10. Jakie zadania ma arbiter?

11. Jak zapobiegać konfliktom?

12. Jak przewidzieć konflikt?


1. Analiza reguł, funkcjonujących w codziennym życiu.

2. Poznanie i stosowanie sposobów rozwiązywania konfliktów.

3. Charakterystyka zadań negocjatora, omówienie zasad dobrej negocjacji.

4. Przygotowanie do pracy negocjatora.

5. Omówienie pracy arbitra.

6. Opracowanie sposobów na rozpoznawanie sytuacji konfliktowych i

zapobieganie im.

7. Opracowanie zasad rozwiązywania konfliktów w lokalnym środowisku.


1. Ćwiczenie „dzień kobiet” (materiał projektu „Ekonomia w szkole” Fundacji

Młodzieżowej Przedsiębiorczości).

W szkole średniej chłopcy postanowili wręczyć wszystkim koleżankom i Pani

wychowawczyni kwiaty z okazji Święta Kobiet. Michał i Łukasz zorganizowali zbiórkę,

na którą zgodzili się wszyscy chłopcy z klasy. Jurek z Wojtkiem postanowili zamówić

kwiaty w kwiaciarni jego wujka i zobowiązali się je dostarczyć do szkoły w dniu

8 marca. Już po zebraniu pełnej sumy, chłopcy uzyskali w kwiaciarni upust

na zamówione kwiaty w wysokości 50 zł, za które kupili sobie pizzę.

169

Po wręczeniu kwiatów, chłopcy rozliczając swoje wydatki pokłócili

się o owe 50 złotych, Michał nawet zarzucił kolegom kradzież. Wezwana na pomoc

wychowawczyni postanowiła zorganizować posiedzenie sądu koleżeńskiego.

Przygotujcie w grupach swoje stanowisko na temat postawy chłopców i weźcie udział

w rozprawie. Przed zajęciem stanowiska rozważcie wszelkie za i przeciw, również

w stosunku do Michała. Kto waszym zdaniem postąpił nieetycznie i jakie działania

przemawiają za takim stanowiskiem?

Pytania do dyskusji

1. Kiedy po raz pierwszy zetknąłeś się z konfliktem ról? Jak rozwiązałeś

problem?

2. Jak dziś zapobiegasz konfliktom ról w swoim życiu?

3. Skąd biorą się konflikty?

4. Jak zapobiegać, a jak rozwiązywać konflikty?

5. Jaką rolę pełnią: mediator, negocjator, arbiter, a jaką sędzia?

6. Jakie znasz regulacje prawne, przepisy, zasady, kodeksy? Kiedy powstały

i w jakich okolicznościach? Jak były egzekwowane?

7. Jak działają sądy, sądy koleżeńskie, sądy polubowne? Kto może się do nich

zwrócić i w jakich przypadkach?

8. Czy znasz jakieś sytuacje, które wymagają uregulowań prawnych, o Twoim

zdaniem wymaga regulacji prawnej?

Teksty sterujące

1. Czym jest konflikt ról? Jakie możesz podać przykłady z własnego

doświadczenia?

Cel: wprowadzenie do zagadnienia konfliktów i ich rozwiązywania, poszerzenie

materiału z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości.

2. Czym jest konflikt? Jakie możesz podać rodzaje konfliktów z własnego

doświadczenia?



3. Jak dziś rozpoznaje się i rozwiązuje konflikty? Kto rozwiązuje je w domu,

na podwórku w szkole? Co bywa ich przyczyną?

170

Cel: Uświadomienie powszechności konfliktów. Zdobycie wiedzy na temat przyczyn

i skutków konfliktów.

4. Jak działa sąd, czym się zajmuje, na jakich osnowach się opiera?

Cel: Poznanie zasad prawodawstwa i jego stosowania.





Warszawa 2008

3. Krok w przedsiębiorczość, Zbigniew Makieła, Tomasz Rachwał, wyd. Nowa Era,

Warszawa, 2012

4. Ekonomia w jednej lekcji, Henry Hazlit, wyd. Znak, Kraków, 2004

5. Ekonomia po polsku, pr. zbior. Pod red. Dariusza Filara, Wydawnictwo CeDeWu,

Warszawa, 2007

6. Wolny Wybór, Milton i Rose Friedman, wyd. Aspekt, Sosnowiec 2006

7. Odkrywając wolność, Leszek Balcerowicz, wyd. Zysk i s-ka, Poznań 2012










171

Projekt 2.

Temat projektu: Jak poznać i egzekwować swoje prawa?


Uczestnik zajęć:

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy prawa;

definiuje różnice między prawem pisanym i prawem niepisanym

(w tym etycznym);

charakteryzuje reguły moralne i normy prawne, jako elementy etycznego

postępowania;

wymienia, rozróżnia oraz charakteryzuje podstawowe wartości etyczne;

analizuje przykładowy kodeks;

wymienia działania etyczne i nieetyczne;

poddaje analizie zachowania uczniów w szkole, wobec siebie i wobec szkoły;

poznaje prawne aspekty stosunków w szkole;

rozpoznaje i omawia przepisy prawa na poziomie szkoły, domu, ruchu

drogowego, itd., do Konstytucji RP włącznie;

wyszukuje i dobiera do danej sytuacji prawa dziecka, prawa człowieka, inne.



1. Jak domagać się swoich praw i kto może w tym pomóc?

2. Co należy wiedzieć o swoich prawach? Gdzie szukać wiedzy na temat

własnych praw?

3. Jakie przepisy przeszkadzają, a jakie pomagają Ci dziś w codziennych

sprawach?

4. Jak tworzone są reguły gier, zabaw, spotkań w codziennym życiu?

5. Jak egzekwować swoje prawa, kto w tym może pomóc?

6. Jakie mogą pojawić się konflikty w relacjach sprzedawca - klient?

7. Jak zapobiegać takim konfliktom, jak je rozpoznawać?

8. Jakie instytucje mogą wspierać w rozwiązywaniu konfliktów?

9. Jak Federacja Konsumentów może wspierać klienta w dochodzeniu

swoich praw?

172

10. Jak Rzecznik Praw Konsumentów może nas wspierać w dochodzeniu swoich

praw?

11. Jak skorzystać z pomocy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów?


1. Poszukiwanie informacji i instytucji wspierających osoby poszukujące pomocy

prawnej.

2. Sporządzenie wykazu instytucji wspierających podmioty praw dziecka, praw

konsumenta, praw kobiet, itd.

3. Analiza przepisów konsumenckich.

4. Analiza przypadków interwencji organów praw konsumenta w naszym

otoczeniu.

5. Analiza działalności informacyjnej i edukacyjnej tych organów.

Uwagi o realizacji

Projekt oparty na lekcjach z programu podstaw przedsiębiorczości, poświęconemu

prawom konsumenta. W projekcie przewidziano poznanie zasad funkcjonowania

urzędów i organizacji, o których uczniowie zapewne już usłyszeli w szkole,

ale nie mieli możliwości zapoznać się z ich funkcjonowaniem. Efektem projektu może

być poradnik konsumenta na lokalnym rynku, ze zbiorem informacji pomocnych

w przypadkach konfliktów, bądź spotkania z ciekawymi ludźmi, reprezentującymi

te urzędy.


Zapoznaj się z procedurą reklamacji dowolnego artykułu konsumpcyjnego?

Jak zachowasz się w przypadku reklamacji artykułu spożywczego, odzieży,

sprzętu AGD lub sprzętu komputerowego? Sporządź wniosek reklamacyjny

i znajdź informacje, do kogo go kierować?

Jakie są potencjalne rozwiązania reklamacji, jak w każdym z tych przypadków

postąpisz?

Jakie instytucje mogą pomóc przy nierozstrzygniętym konflikcie? Znajdźcie te

instytucje w swoim mieście.

173

Pytania do dyskusji

Kiedy po raz pierwszy zetknąłeś się z konfliktem ról? Jak rozwiązałeś

problem?

Jak dziś zapobiegasz konfliktom ról w swoim życiu?

Skąd biorą się konflikty?

Jak zapobiegać, a jak rozwiązywać konflikty?

Jaką rolę pełnią: mediator, negocjator, arbiter, a jaką sędzia?

Jakie znasz regulacje prawne, przepisy, zasady, kodeksy? Kiedy powstały

i w jakich okolicznościach? Jak były egzekwowane?

Jak działają sądy, sądy koleżeńskie, sądy polubowne? Kto może się do nich

zwrócić i w jakich przypadkach?

Jakie prawa ma dziś konsument na rynku, na czym polega ochrona praw

konsumentów?

Teksty sterujące

1. Czym jest konflikt ról? Jakie możesz podać przykłady z własnego

doświadczenia?



2. Czym jest konflikt? Jakie możesz podać rodzaje konfliktów z własnego

doświadczenia?



3. Jak dziś rozpoznaje się i rozwiązuje konflikty? Kto rozwiązuje je w domu,

na podwórku w szkole? Co bywa ich przyczyną?

Cel: Uświadomienie powszechności konfliktów. Zdobycie wiedzy na temat

przyczyn i skutków konfliktów.

4. Jakie urzędy reprezentują prawa konsumenta. Jak działa Federacja

Konsumentów? Kiedy zwrócić się do FK, a kiedy do Urzędu Ochrony

Konkurencji i Konsumentów?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat praw konsumenta i instytucji chroniących

te prawa.

174





Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007












13. Serwis internetowy UOKiK www.uokik.gov.pl, www.konsumenckieabc.pl

14. Internetowy Europejski Serwis Konsumenta http://www.konsument.gov.pl

175

Projekt 3.

Temat projektu: Jak zbudować własny Kodeks Etyki?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi etyki;


definiuje różnice między prawem pisanym i prawem niepisanym (w tym

etycznym);



opracowuje własny Kodeks Etyki, w oparciu o wcześniej wypracowane

standardy etyczne.



1. Czym jest dla Ciebie etyka?

2. Jakie standardy etyki stosujemy w życiu codziennym?

3. Jak skonstruowane są reguły znanej Wam gry, zabawy?

4. Jak przestrzega się reguł w znanych Wam grach?

5. W jakich okolicznościach pojawiają się konflikty i jak są rozwiązywane?

6. Kto pomaga rozwiązać konflikt?

7. Kiedy odczuliście brak „regulacji prawnych”?

8. Kiedy spotkaliście się z niesprawiedliwością?

9. Kiedy człowiek potrzebuje pomocy prawnej?

10. Kiedy i w jakich okolicznościach pojawiły się pierwsze regulacje prawne?

11. Jaką funkcję spełnia kodeks?

12. Jak ważne są zapisy prawa i czy mogą być przeszkodą w działaniu?

13. Po co należy tworzyć przepisy?

14. Kogo dotyczą kodeksy i w jakich sytuacjach mogą być pomocne?

15. Jakie interesy (potrzeby) przejawiają różni uczestnicy określonych sytuacji

(np. uczniowie w klasie, uczestnicy jakiegoś przedsięwzięcia, imprezy itp.)?

176


1. Omówienie podstawowych pojęć z zakresu etyki.

2. Prezentacja w wybranej formie postaw etycznych.

3. Porównanie norm etycznych i zasad prawa w wybranym zakresie.

4. Tworzenie regulaminu.

5. Tworzenie reguł funkcjonowania wybranej dziedziny życia, zajęć w naszym

otoczeniu (regulamin placu zabaw, gry podwórkowej etc.)

Uwagi o realizacji


przedsiębiorczości, związanymi z zagadnieniami etyki w biznesie, rozszerzony

o etykę w ogóle. W module zaproponowano rozszerzenie wiedzy na temat etyki

i zachowań etycznych. W proponowanych problemach położono nacisk na budowę

postaw etycznych, zdolności autoprezentacji oraz pracy w grupie. Nie bez znaczenia

są tu praktyczne zajęcia z organizacji kodeksów, przepisów na własnym „podwórku”

– zajęcia nawiązujące do programów z przedmiotów WOS, historii i programów

wychowawczych. W projekcie uczniowie posługując się dostępnymi materiałami

zbudują przykład własnego Kodeksu i będą go prezentować.


1. Opisz i scharakteryzuj podstawowe pojęcia z zakresu etyki. Wymień,

co kształtuje nasze postawy etyczne i w jakich relacjach będziemy

jej przestrzegania oczekiwali.

2. Przedyskutujcie różnice między prawem pisanym i prawem niepisanym.

Zastanówcie się, skąd wzięły się przepisy prawa.

3. Spróbujcie zastanowić się, co należałoby „znormalizować” i zapisać w formie

regulaminu, kodeksu, statutu w waszym otoczeniu. Przedstawcie przypadki,

gdzie brak takiej regulacji spowodował wątpliwości bądź Waszą stratę.

4. Wybierzcie dziedzinę, obszar Waszych działań, gdzie istnieje potrzeba

określonych regulacji (może to być regulamin korzystania z boiska, regulamin

odpytywania w klasie, regulamin zabawy klasowej itp.). Zastanówcie

się i spiszcie potencjalne konflikty i problemy mogące się tu pojawić.

Opracujcie regulamin funkcjonowania bądź korzystania z tego miejsca.

177

Teksty sterujące

1. Jakie wartości są przestrzegane, kultywowane w Twojej rodzinie?

Cel: Określenie źródeł unormowań prawnych obowiązujących w dzisiejszym

świecie.

2. Skąd się wzięły i dlaczego Twoim zdaniem były ważne?


świecie.

3. Czego oczekujesz od swoich rówieśników, sąsiadów, rodziny?

Cel: Określenie celów dalszego kształtowania prawodawstwa w dzisiejszym

świecie.

4. Jakie znasz regulacje prawne dotyczące Ciebie?

Cel: Rozszerzenie wiadomości na temat przepisów dotyczących ucznia.


Ankieta ewaluacyjna

UWAGA: Ankieta jest narzędziem badawczym, które tworzy się w określonym celu,

po to by uzyskać opinie respondentów na konkretne tematy. Nie należy, więc używać

kawałka ankiety, bo tak nie wolno traktować narzędzia badawczego. Natomiast

w ewaluacji ustnej można wykorzystywać pytania z ankiety w sytuacji, gdy chcemy

uzyskać opinie na jeden wybrany temat.

Celem ankiety jest poznanie opinii dotyczącej projektu, w którym Państwo

uczestniczyli.

Prosimy zaznaczyć znakiem X odpowiednia kategorie na skali, zgodnie z Waszą

oceną.

178

ANKIETA

1. Uczestnictwo w zajęciach pomogły mi poszerzyć moją wiedzę na temat przedstawiony

w projekcie.

�………………..….�………….……..…�….…………….�……………..……�

nie raczej nie trudno powiedzieć tak zdecydowanie tak

2. Ocena projektu: / przyjmij, że 1 to ocena najniższa a 5 to ocenia najwyższa/

2.1. Oceń organizację zajęć na podanej skali:

�………………..….�………….……..…�….…………….�……………..……�

1 2 3 4 5

2.2. Oceń dobór tematyki, czy była interesująca dla ucznia?

�………………..….�………….……..…�….…………….�……………..……�

1 2 3 4 5

2.3. Ocena formy przekazu:

�………………..….�………….……..…�….…………….�……………..……�

1 2 3 4 5

2.4. Ocena przydatności otrzymanych materiałów:

�………………..….�………….……..…�….…………….�……………..……�

1 2 3 4 5

2.5. Wiadomości wyniesione z zajęć uważam za:

�………………..….………….……..…�….…………………..……………..……�

BARDZO PRZYDATNE MAŁO PRZYDATNE NIEPRZYDATNE

2.6. Stopień trudności przekazywanych treści był:

�………………..….………….……..…�….…………………..……………..……�

ZBYT DUŻY W SAM RAZ TRUDNO POWIEDZIEĆ

2.7. Czy osoba prowadząca była dobrze przygotowana do prowadzenia zajęć?

�………………..….………….……..…�….…………………..……………..……�

TAK NIE TRUDNO POWIEDZIEĆ

3. Co sprawiło Ci największą trudność w realizacji projektu?)

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

...............................................................................................................................

179

4. Co uważasz w realizacji projektu za szczególnie przydatne dla Ciebie?

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

...............................................................................................................................

5. Jakie uwagi czy sugestie w odniesieniu do realizacji projektu chciałbyś/chciałabyś jeszcze

przekazać prowadzącemu?

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

...............................................................................................................................

Dziękujemy za wypełnienie ankiety!





Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007






180





Programy ekonomiczne Telewizji Polskiej: http://www.tvp.pl/vod/audycje/publicystyka

181

Projekt 4.

Temat projektu: Jak być pewnym wśród swoich? - Przygotowujemy własny

kodeks na boisku/imprezie/wycieczce.


Uczestnik zajęć:


wypracowuje z grupą kontrakt i go stosuje;



(w tym etycznym);



opracowuje własny Kodeks Etyki, w oparciu o wcześniej wypracowane

standardy etyczne.





3. Jak sformułować zasady wspólnej pracy w okoliczności różnych celów?

4. Jak negocjować?

5. Jak ważne są zapisy prawa i czy mogą być przeszkodą w działaniu?

6. Co możesz sam, a czego oczekujesz od grupy?

7. Jak realizować swój cel w grupie? Jak wypracować kontrakt?





11. Czym są standardy etyki w życiu codziennym?

182


1. Omówienie założeń prawa rzymskiego.

2. Zaprezentowanie przykładowej sytuacji, w której przepisy prawa stanowią

przeszkodę

3. Poszukiwanie i ocena sytuacji wymagających regulacji prawnych.

4. Redagowanie regulaminu, kodeksu, przepisu.

Instrukcje do realizacji zadań:

Przedstaw sytuację, gdy jakieś przedsięwzięcie wymaga regulacji prawnej. Zbadaj

istniejący przepis, np. statut szkoły, bądź dowolny szkolny regulamin.

Zredagujcie w swoim gronie reguły zabawy, gry, imprezy, przewidując różne cele

uczestników. Wymieńcie te cele, poszukajcie elementów wspólnych.

Zbuduj strukturę i wymień poszczególne części jakiegoś przepisu (w tym zasady

odwołania, organy nadzorujące itd.)

Uwagi o realizacji

W projekcie uczniowie rozszerzają wiedzę z przedmiotu na tematy związane

z prawami konsumenta, etyką w biznesie i zawieraniem umów. Posługując

się dostępnymi materiałami przeanalizują obowiązujące zasady, uregulowania,

przepisy, kodeksy, regulaminy. Dla potrzeb zajęć można zaprosić na spotkanie radcę

prawnego, adwokata, rzecznika praw. Efektem projektu będzie kodeks stworzony

na potrzeby określonej sytuacji z życia codziennego.


1. Uczniowie wcielają się w role uczestników rozprawy sądowej: sędziego, ławników,

oskarżyciela, obrońcę, świadków, biorących udział w fikcyjnej rozprawie. W grupach

przygotowują argumentacje w swojej sprawie oraz wystąpienia.

2. Uczniowie poszukują problemu wymagającego uregulowań prawnych, regulaminu,

przepisu. Omawiają obecną sytuację, a w toku zajęć tworzą regulamin (przepis)

regulujący zasady postępowania.

Teksty sterujące



świecie.

183

2. Jak wymóc na koleżankach i kolegach zachowanie, postępowanie,

które i Tobie odpowiada?

Cel: Kształtowanie postaw społecznych, rozumienie ich roli w zaspokajaniu

osobistych potrzeb.

3. Jak dobrze prowadzić rozmowę?

Cel: Doskonalenie umiejętności negocjacji i autoprezentacji

4. Jak negocjować?

Cel: Doskonalenie umiejętności negocjacji i autoprezentacji.

5. Jak sporządzić kontrakt?

Cel: Kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji w grupie, określania zasad

i ich przestrzegania.

6. Jak znaleźć wspólne potrzeby wielu członków grupy?

Cel: Umiejętność socjologicznego podejścia do człowieka, odnajdywanie cech

osobowości i nadawania roli członkom grupy.

7. Co nas łączy, co nas dzieli?

Cel: Umiejętność analizowania sytuacji i poszukiwania kompromisów.

8. Jak są konstruowane regulaminy, kodeksy, przepisy i co jest ich przewodnim

założeniem?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat przepisów prawa.

9. Co to jest etyka?

Cel: Uświadomienie roli etyki w życiu codziennym i w biznesie.





Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007



184








2008



185

Projekt 5.

Temat projektu: Jak funkcjonuje sąd koleżeński?


Uczestnik zajęć:


wypracowuje z grupą kontrakt i go stosuje;



(w tym etycznym);



opracowuje zasady funkcjonowania sądu koleżeńskiego.





3. Na ile zapisy prawa mogą być przeszkodą w działaniu?

4. W jakich sytuacjach można działać samemu, a kiedy lub oczekiwać

czegoś od grupy?

5. Jak realizować swój cel w grupie? Jak wypracować kontrakt?





9. Jak działają sądy? Jakie rodzaje sądów znamy?

10. Jak zorganizować sąd koleżeński?

11. Na jakich zasadach powinien być oparty są koleżeński?

12. Jakie problemy mogą być rozstrzygane w sądzie koleżeńskim?

186


1. Analiza historyczna prawodawstwa w świecie i w Polsce.

2. Projektowanie kontraktów.

3. Analiza aktów prawnych.

4. Analiza potrzeb różnych grup społecznych w najbliższym otoczeniu.

5. Charakterystyka pojęcia i zadań etyki.

6. Analiza funkcjonowania sądów.

7. Konstruowanie regulaminu sądu koleżeńskiego.


1. Omów intencje znanych Ci, historycznych twórców praw.

2. Scharakteryzuj funkcje znanej Ci regulacji prawnej (regulaminu, instrukcji,

kodeksu).

3. Przygotuj i uzasadnij wykaz przepisów utrudniających normalne

funkcjonowanie.

4. Omów potrzeby poszczególnych uczestników jakiegoś przedsięwzięcia

znanego Ci z codziennego życia.

5. Opisz możliwe konflikty w sytuacji z zadania powyżej.

6. Omów, jak funkcjonuje sąd?

7. Podaj przykłady, na czym opiera swą działalność sąd koleżeński, kiedy można

go ustanowić?

8. Skonstruuj regulamin sądu koleżeńskiego w swoim otoczeniu.

9. Przedstaw sytuację, gdy przepisy prawa, regulamin w szkole, na osiedlu, ulicy

stanowi dla Ciebie niezrozumiałą przeszkodę i postaraj się poszukać

odpowiedzi – komu taki przepis jest potrzebny i w jakim celu?

10. Zainscenizujcie rozegranie scenariusza rozprawy sądowej. Omówcie główne

osoby występujące w scence, ich role. Co reguluje postępowaniem

poszczególnych osób?

11. Zbuduj strukturę i wymień poszczególne części własnego statutu

koleżeńskiego sądu, działającego w obrębie klasy, podwórka, boiska

szkolnego itp.

187

Teksty sterujące

1. Jakie wartości są przestrzegane, kultywowane w Twojej rodzinie?


2. Skąd się wzięły i dlaczego Twoim zdaniem były ważne?




świecie.

4. Jak wymóc na koleżankach i kolegach zachowanie, postępowanie,

które i Tobie odpowiada?

Cel: Określenie źródeł unormowań prawnych i konsekwencji związanych

z brakiem ich przestrzegania.

5. Jak sporządzić kontrakt i jak go egzekwować?

Cel: Kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji w grupie, określania zasad

i ich przestrzegania.

6. Jak są konstruowane regulaminy, kodeksy, przepisy i co jest ich przewodnim

założeniem?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat przepisów prawa.

7. Jak napisać statut sądu i jakie składowe powinien zawierać?

Cel: Umiejętność konstruowania dokumentów, tworzenia struktury, rozszerzenie

wiedzy na temat przepisów prawa.





Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007



188








2008



12. Wybrane fragmenty z literatury np. „Proces” Kafki

13. Wybrane sceny z klasyki filmu np. „12 gniewnych ludzi”, „Ludzie honoru”

14. Instrukcja dowolnej gry, z zawartymi w niej zasadami gry

15. Prawo rzymskie

16. Statut sądu polubownego np. http://www.rig.katowice.pl/default.aspx?docId=9182

189

Moduł VII Bogate Państwo - bogaci obywatele.



przedsiębiorczości, związanymi z zagadnieniami roli państwa w gospodarce.

W module zaproponowano analizę różnych systemów politycznych, społecznych

i ekonomicznych na przełomie wieków, jako wstęp do projektów, stanowiących

rozszerzenie wiedzy na temat udziału państwa w mechanizmach rynkowych

oraz podstawowych zadaniach państwa na styku polityki i gospodarki. Tematy

projektów można budować na obecnej i dziś w mediach bieżącej dyskusji

o funkcjonowaniu państwa, Unii Europejskiej. W module zaproponowano projekty

nastawione zarówno na poszukiwanie i analizę informacji, jak i wymagające

kreatywności, w nich położono nacisk na zdolności autoprezentacji oraz pracy

w grupie.

190

Projekt 1.

Temat projektu: Jakie zasady stały się podstawą funkcjonowania

społeczeństw: komunistycznego, Amiszów, izraelskich kibuców, platonowskiej

Utopii – i które z tych zasad cenimy w naszym środowisku / w naszym

społeczeństwie


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi roli państwa

w gospodarce;

wyszukuje, omawia i charakteryzuje struktury społeczne historycznych państw;

wymienia, charakteryzuje i porównuje systemy gospodarcze;

charakteryzuje i ocenia gospodarkę rynkową;

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy prawa podatkowego;

definiuje składniki budżetu państwa, po stronie wydatków oraz po stronie

dochodów;

poddaje analizie rolę rządu w kreowaniu ustawy budżetowej;

wskazuje potrzeby społeczne wymagające interwencji państwa;

wskazuje regulacje prawne wspierające określone zachowania na rynku;

omawia rolę podatków w gospodarce.




2. Kiedy i w jakiej sytuacji nastąpił podział ról w społeczeństwie?

3. Jakie znamy metody motywowania?

4. Jakie przepisy prawa będą motywować ludzi do określonych działań?

5. Jakie działania uczestników rynku prowadzą do wytwarzania dóbr

konsumpcyjnych, a jakie pozostałych?

6. Jak w historii zaspokajano potrzeby społeczne?

7. Kiedy i w jakich okolicznościach formowały się instytucje państwa?

8. Jakie wartości rządziły/rządzą w społeczeństwie komunistycznym / Amiszów /

izraelskich kibuców / platonowskiej Utopii?

191

9. Które z zasad ważnych dla tych społeczeństw są akceptowane w naszym

społeczeństwie?

10. Które z wartości tych społeczeństw akceptujecie w swoim środowisku?


1. Omówienie znanych z historii okoliczności wprowadzenia w życie regulacji

prawnych.

2. Zaprezentowanie konfliktów ról w wybranych okresach historii.

3. Omówienie głównych idei i zasad funkcjonowania państwa socjalistycznego.

4. Porównanie zasad funkcjonowania państwa socjalistycznego z zasadami

obowiązującymi w naszym współczesnym społeczeństwie.

5. Omówienie głównych idei i zasad funkcjonowania społeczności Amiszów.

6. Porównanie zasad funkcjonowania społeczności Amiszów z zasadami

obowiązującymi w naszym współczesnym społeczeństwie.

7. Omówienie zasad funkcjonowania społeczności izraelskich kibuców.

8. Porównanie zasad funkcjonowania społeczności izraelskich kibuców

z zasadami obowiązującymi w naszym współczesnym społeczeństwie.

9. Omówienie głównych idei i zasad funkcjonowania społeczności platonowskiej

Utopii.

10. Porównanie zasad funkcjonowania społeczności platonowskiej Utopii

z zasadami obowiązującymi w naszym współczesnym społeczeństwie.

Uwagi o realizacji

Projekt o charakterze poszukiwawczym. W toku zajęć uczniowie dostrzegają,

charakteryzują grupy społeczne, potrzeby społeczne i sposoby ich zaspokajania we

współczesnym świecie. Dopasowują do nich istniejące instytucje państwa, lokalne,

inicjatywy społeczne. Uczą się poszukiwania wiadomości, gromadzenia

i analizowania zebranych danych.


1. Obejrzyj film fabularny „Świadek” z udziałem Harrisona Forda. Omów dostrzeżone

tam zachowania przedstawicieli społeczności Amiszów. Jak zbudowana

była ich gospodarka, jakie uznawano wartości? Podaj i scharakteryzuj inne, znane

192

Ci społeczności, które pomimo odmiennych zachować społecznych funkcjonowały,

bądź funkcjonują dziś.

2. Podziel klasę na 3 grupy i każdej przydziel zagadnienie:

- rozwój kapitalizmu za ziemiach polskich w II połowie XIX w.

- przedsiębiorcy łódzcy – sposoby działania, postawy, systemy wartości

- tradycje, obyczaje, narodowości w wielokulturowej Łodzi.

Uruchom projekcję filmu Andrzeja Wajdy „Ziemia obiecana”. W trakcie filmu

uczniowie winni zwrócić uwagę na poszczególne elementy oraz przygotować notatki.

Proponowane zadania dla grup:

- Charakterystyka postaci powieści i filmu oraz ich ról w ówczesnej społeczności.

- Opis scenerii i miejsc wydarzeń.

- miasto kontrastów. Wymień i porównaj elementy społeczności, budynków, zakładów

XIX wiecznej Łodzi.

- Odpowiedz na pytania:

- W jaki sposób przedsiębiorcy konkurowali na rynku?

- W jakich warunkach pracowali robotnicy i inni pracownicy?

- Jaki był stan bezpieczeństwa pracujących w XIX wiecznych fabrykach?

- Jak ocenisz etykę w biznesie? Jak ocenisz stosunki pomiędzy pracownikami

i przedsiębiorcami?

/źródło: materiał Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości „Jak zdobywano

>>Ziemię obiecaną<<”/

3. Odszukaj w dostępnych źródłach (biblioteka domowa, biblioteka szkolna, miejska,

Internet) informacji o pracy Platona „Państwo”. Scharakteryzuj tę społeczność, role

poszczególnych grup społecznych i cele, jakie realizowali. Jakie ślady tamtej

społeczności odnajdziemy dziś, a jakie zmieniły się? Podaj przykłady.

4. Scharakteryzuj budowę społeczności izraelskiego kibuca. Jak scharakteryzujesz

ich piramidę potrzeb wg Maslowa i czym różni się ona od dziś nam znanej?

Scharakteryzuj tę społeczność, role poszczególnych grup społecznych i cele,

jakie realizowali. Jakie ślady tamtej społeczności odnajdziemy dziś, a jakie zmieniły

się? Podaj przykłady.

193

5. Pracując w zespołach, wskażcie źródła sukcesów oraz niepowodzeń

gospodarczych różnych przedstawicieli społeczeństw na przełomie wieków.

6. Dysponując materiałem z ćwiczenia 5 porównajcie hierarchie potrzeb różnych

społeczności. Porównajcie ze sobą i omówicie ewentualne zmiany w czasie.

7. Poddajcie analizie zebrane informacje. Przygotujcie wypowiedzi na tematy

związane ze stosunkami panującymi w wybranych epokach pomiędzy różnymi

grupami społecznymi. Opiszcie nowo powstające grupy społeczne i pojawiające

się role społeczne.

Pytania do dyskusji

Jakie znasz ustroje społeczne z historii?

Co interesującego, ciekawego, odmiennego, zaskakującego wskażesz

w postawach przedstawicieli tamtych epok?

Jakie wartości uznawali ludzie dawniej, a jakie dziś?

W jaki sposób ludzie zaspokajali swoje potrzeby na przestrzeni wieków?

Jakie wartości sprzed lat doceniamy dziś, a jakich brak w dzisiejszym

codziennym życiu?

Teksty sterujące

1. Jakie role pełnią w domu członkowie Twojej rodziny?

Cel: Wprowadzenie do zajęć związanych z podziałem ról.

2. Jak grupowo realizujecie potrzeby? Jakie?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat klasyfikacji potrzeb, kształtowanie

umiejętności podziału potrzeb na własne i społeczne.

3. Jakie dostrzegasz różnice w budowie społeczności w historii?

Cel: charakterystyka typów społeczeństw.

4. Jakie dostrzegasz różnice w budowie ustroju gospodarczego w historii?

Cel: charakterystyka różnych typów gospodarek w historii.

5. Jakie zadania spełniały organy państwa w przeszłości?

Cel: charakteryzacja funkcji wewnętrznych państwa.

6. Jakie zadania do dziś spełnia państwo, a jakie pojawiły się nowe zadania?


194





Warszawa 2008

3. Krok w przedsiębiorczość, Zbigniew Makieła, Tomasz Rachwał, wyd. Nowa

Era, Warszawa, 2012

4. Wielcy filozofowie 4. Państwo. Platon, wyd. PWN, Warszawa, 2010

5. „Ziemia obiecana”, Władysław Reymont, wyd. PWN, Warszawa 2008

6. „Ziemia obiecana” film, reż. Andrzej Wajda, TVP SA, 1974

7. „Świadek” (tyt. oryg. „Witness”) film, reż. Peter Weir, Paramount, 1985


9. Ekonomia po polsku, pr. zbior. Pod red. Dariusza Filara, Wydawnictwo

CeDeWu, Warszawa, 2007






14. http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczosc






195

Projekt 2.

Temat projektu: Nic o nas bez nas – czyli jak brać sprawy w swoje ręce

w klasie, na osiedlu, w mieście?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi ról społecznych,

potrzeb społecznych;

rozumie i omawia pojęcia dotyczące roli państwa w gospodarce;

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy obowiązujące w codziennym życiu;



omawia rolę podatków w gospodarce;

omawia zasady tworzenia organizacji społecznych;

opracowuje i sporządza projekty współpracy z organizacjami;

buduje strukturę i tworzy plan pracy oraz koncepcję statutu organizacji

społecznej.



1. W jaki sposób zorganizować grupę do realizacji wspólnego celu?

2. Kto może pomóc, w realizacji celu grupowego?

3. Jakie problemy mogą się pojawić w realizacji grupowego celu?

4. Jakie działania grupowe na rzecz szkoły / osiedla / miasta można by podjąć?

5. Jak funkcjonuje samorząd szkolny?

6. Jakie znasz organizacje społeczne w swoim otoczeniu?

7. Jak założyć własną organizację?


1. Organizowanie pracy w grupie.

2. Zaprojektowanie działania grupowego na rzecz klasy / szkoły / osiedla.

3. Analiza funkcjonowania organizacji (np. samorządu szkolnego).

4. Identyfikacja organizacji społecznych we własnym otoczeniu.

196

5. Charakterystyka działań związanych z powołaniem i rejestracją organizacji.

Uwagi o realizacji

Zadanie nastawione na poszukiwanie i na kreatywność. Młodzież zapoznaje

się z procedurami tworzenia, rejestrowania i funkcjonowania organizacji społecznych.

Bada kompetencje i regulacje prawne istniejących organizacji począwszy

od samorządu szkolnego przez funkcjonujące lokalnie organizacje.

Materiały pomocne podczas realizacji zadań:

1. Projekt statutu organizacji społecznej uczniów.

2. Projekt struktury organizacyjnej organizacji uczniów.

3. Projekt przedsięwzięcia realizowanego przez nową organizację społeczną

uczniów.

4. Projekt kampanii reklamowej (promocyjnej) organizacji uczniów.


1. Przeprowadź rozmowę z członkami samorządu szkolnego w Twojej szkole.

Zapytaj, czym zajmuje się samorząd, jakie ma kompetencje, jakie realizuje

zadania? Odszukaj w dokumentacji szkoły przepisy regulujące funkcjonowanie

samorządu szkolnego w Twojej szkole. Porównaj je z dokumentami innych szkół.

Zastanów się, w jaki sposób można założyć w szkole organizację (klub szkolny,

koło naukowe spółdzielnię uczniowską itp.). Skompletuj wymagane dokumenty

niezbędne do rejestracji organizacji w szkole. Skonsultuj swoje plany

z przedstawicielami społeczności szkolnej – dyrekcją, wychowawcą,

samorządem, Radą Rodziców i zanotuj ich uwagi, wątpliwości, rady.

2. Praca w grupach. Przed podziałem na grupy uczniowie pozyskują jak można

najwięcej informacji o funkcjonowaniu wybranej organizacji społecznej.

W grupach poddają efekty pracy tej organizacji ocenie, starają

się przeanalizować ich dokumenty organizacyjne, przeprowadzają dyskusję

lub tworzą ankiety na temat efektów pracy tej organizacji. W dalszym ciągu pracy

przygotowują zebranie związane z powołaniem komitetu opozycyjnego dla danej

organizacji bądź kampanię wyborczą do władz tej organizacji. Sposób i cele

pracy podpowiada opiekun grupy.

197

Pytania do dyskusji

Jakie znasz organizacje w swoim otoczeniu?

Jak działają takie organizacje?

Jak zakłada się taką lub podobną organizację?

Jak tworzy się podstawowe dokumenty takiej organizacji? Czym jest statut,

jak określić zakresy obowiązków dla członków organizacji?

Gdzie rejestruje się taką organizację, jakie przepisy regulują

jej funkcjonowanie?

Jak założyć własną organizację, jak podzielić pracę, jak kontrolować pracę

członków organizacji?

Teksty sterujące




2. Czy oczekiwałeś i dostałeś kiedyś pomoc? W jakiej sprawie i od kogo?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat klasyfikacji potrzeb, kształtowanie umiejętności

podziału potrzeb na własne i społeczne.



4. Jakie zadania pełnią organizacje społeczne?

Cel: charakteryzacja funkcji społecznych i ich realizacji.

5. Jak założyć organizację społeczną?

Cel: poznanie zasad organizowania i rejestrowania organizacji społecznych.





Warszawa 2008


Warszawa, 2012


198



7. „Świadek” (tyt. oryg. „Witness”) film, reż. Peter Weir, Paramount, 1985



Warszawa, 2007










2008



199

Projekt 3.

Temat projektu: Jak rozwiązać problem biedy i bezdomności w naszym

regionie?


Uczestnik zajęć:

rozumie znaczenie postaw przedsiębiorczych dla zaspakajania swoich

i cudzych potrzeb;

charakteryzuje kategorie potrzeb wg A. Masłowa;

wymienia czynniki wpływające na zmianę hierarchii potrzeb człowieka;

wyjaśnia pojęcia organizacji społecznych i pozarządowych;

posługuje się pojęciami: wolontariusz, darczyńca;

poznaje zakres działania, źródła finansowania oraz formy prawne organizacji

społecznych i pozarządowych w Polsce;

rozumie znaczenie działania organizacji pozarządowych i społecznych

dla lokalnych społeczności;


w gospodarce;




dochodów;

poddaje analizie rolę rządu w realizacji potrzeb społecznych;


wskazuje regulacje prawne wspierające określone zachowania na rynku.



1. Jak zidentyfikować potrzeby innych osób w naszej lokalnej społeczności?

2. Jakie działania pomogą zaspokoić, zidentyfikowane wcześniej, potrzeby

innych osób w naszej lokalnej społeczności?

200

3. W jaki sposób zaangażować (organizacyjnie i finansowo) społeczność

szkolną, lokalną oraz władze samorządowe do pomocy przy realizacji

zaplanowanych działań?

4. Jak włączyć organizację pozarządową lub społeczną w realizację

zaplanowanych działań?

5. Jak zapobiegać biedzie i wykluczeniu społecznemu w naszym otoczeniu?

6. Jakie są powody wykluczenia społecznego?

7. Jak działa konkurencja na rynku pracy?

8. Jakie są przyczyny i skutki bezrobocia?

9. Jakie znasz przyczyny biedy i wykluczenia społecznego?

10. Jak współczesne społeczeństwo radzi sobie z problemami biedy

i wykluczenia?

11. Jaka jest podstawa prawna funkcjonowania różnych organizacji społecznych?

12. Jak włączać się w działania społeczne?

13. Jak kontaktować się z organizacjami, instytucjami nastawionymi na pomoc

społeczną?

14. Jak nawiązywać z nimi współpracę?

15. Jak inicjować i organizować pomoc społeczną, jak pozyskiwać i angażować

partnerów do działań?


1. Identyfikacja grup społecznych w lokalnym otoczeniu.

2. Określanie i analiza potrzeb grup społecznych.

3. Określanie sposobów zaspokajania potrzeb poszczególnych grup

społecznych.

4. Określanie możliwości zaspokajania tych potrzeb.

5. Charakterystyka organizacji społecznych i instytucji powołanych do działań

społecznych.

6. Nawiązywanie współpracy z organizacjami i instytucjami w zakresie

organizowania pomocy potrzebującym.

7. Zaprojektowanie działań zapobiegającym biedzie i wykluczeniu społecznemu

w naszym otoczeniu.

201

Uwagi o realizacji

Istotą projektu jest dostrzeganie i próby podjęcia problemu związanego z istnieniem

w społeczności lokalnej osób, które nie potrafią samodzielnie zaspokajać swoich potrzeb,

nawet na najniższym poziomie. Uczniowie w trakcie poszukiwania najlepszego sposobu

na jego rozwiązanie powinni zdobyć wiedzę i nowe umiejętności:

zidentyfikowanie własnej hierarchii potrzeb,

dostrzeżenie potrzeb innych osób,

pomoc innym, z pełnym poszanowaniem godności drugiej osoby,

poszukiwanie pomocy u innych osób lub instytucji,

redagowanie pism i prowadzenie rozmów z urzędnikami oraz osobami

pełniącymi różne role społeczne,

opracowywanie, prowadzenie i analiza ankiet, wywiadów,

planowanie pracy zespołowej, praca w zespole,

umiejętność korzystanie z zasobów Internetu i techniki komputerowej.

Kluczowe działania, będące propozycjami rozwiązania problemu mogą wyglądać

następująco:

identyfikacja w lokalnym środowisku osób, które nie mogą lub mają trudności

z zaspokojeniem swoich potrzeb (dzieci z domu dziecka, osoby

niepełnosprawne, osoby bezdomne, starsze), (np.: rozmowy ankiety, wywiady);

znalezienie pomysłów i sposobów pozyskania środków dla zaspokojenia

zdiagnozowanych potrzeb (organizacja różnorodnych działań w szkole

lub lokalnym środowisku, pozyskanie sponsorów itp.);

pozyskanie sojuszników do realizacji zaplanowanych działań w postaci osób

oraz organizacji pozarządowych, społecznych, które będą zainteresowane

działaniami związanymi z tematem projektu;


1. Przeczytajcie fragmenty „Opowieści wigilijnej” Ch. Dickensa. Zastanówcie

się i podajcie różne przyczyny biedy i wykluczenia społecznego dawniej i obecnie. Jakie

wartości dostrzegasz dziś w kwestii pomocy społecznej? Jakie działania należałoby

podjąć w celu wzmocnienia tej pomocy, a jakie w celu zapobiegania takim sytuacjom?

202

2. Znajdźcie w Internecie strony www organizacji oraz instytucji związanych

z pomocą społeczną (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Caritas, inne).

Przeanalizujcie ich zakresy działania, podstawę prawną i aktualne przedsięwzięcia.

Opracujcie listę bieżących potrzeb w zakresie pomocy najbardziej potrzebującym

w regionie. Metodą burzy mózgów przygotujcie listę aktualnych potrzeb w regionie

i skojarzcie je z możliwościami własnymi i znanych organizacji.

3. Opracujcie wykaz i opisy instytucji i organizacji pomocy społecznej,

z przedstawieniem ich prawnych zasad funkcjonowania, adresów, danych i stanowisk

pracowników, a także rozpoznanych możliwości współpracy.

4. Zredagujcie projekty listów intencyjnych, bądź pism, skierowanych do tych

instytucji, a związanych z propozycjami wspólnych przedsięwzięć, nastawionych

na pomoc najbardziej potrzebującym.

Pytania do dyskusji

Jak zidentyfikować grupy społeczne?

Jak zdefiniować potrzeby grup społecznych?

Które grupy społeczne wymagają pomocy?

Jakie organizacje i instytucje w naszym otoczeniu zajmują się pomocą grupom

społecznym?

W jaki sposób pomaga się potrzebującym?

W jaki sposób określać potrzeby i sposoby ich zaspokajania w określonych

grupach?

Jak nawiązywać współpracę z organizacjami społecznymi i instytucjami

państwa, samorządów odpowiedzialnych za pomoc społeczną?

Jak skutecznie przygotować się do negocjacji, jak skutecznie argumentować?

Teksty sterujące







203



4. Jakie zadania pełnią organizacje społeczne?

Cel: charakteryzacja funkcji społecznych i ich realizacji.

5. Jak założyć organizację społeczną?

Cel: poznanie zasad organizowania i rejestrowania organizacji społecznych.

6. Jak dostrzegać potrzeby społeczne, jak dostrzec biedę i ją ograniczać?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat potrzeb społecznych, w tym biedy

i wykluczenia społecznego. Diagnozowanie przyczyn i poszukiwanie sposobów

na jej zapobieganie.





Warszawa 2008


Warszawa, 2012




7. „Świadek” (tyt. oryg. „Witness”) film, reż. Peter Weir, Paramount, USA, 1985



Warszawa, 2007




13. http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.20)




204





205

Projekt 4.

Temat projektu: Komu Państwo musi pomóc?


Uczestnik zajęć:


w gospodarce;



dochodów;




omawia rolę podatków w gospodarce.




2. Kiedy i w jakiej sytuacji nastąpił podział ról w społeczeństwie?



4. Jakie składniki zawiera budżet państwa.

5. Jak powstaje ustawa budżetowa?

6. Kto i kiedy może uzyskać pomoc od państwa?

7. W jakich okolicznościach / sytuacjach państwo powinno pomagać?

8. W jakich sytuacjach brak pomocy państwa może świadczyć o jego słabości?

9. Jak motywować ludzi do działania?



1. Analiza dochodów i wydatków budżetu państwa.

2. Omówienie celów społecznych finansowanych z budżetu państwa?

3. Omówienie wydatków z budżetu państwa wymagających zmian.

206

4. Omówienie sposobów motywowania ludzi.

5. Zaprezentowanie zapisów prawa, wpływających na zachowania ludzi.

Uwagi o realizacji

Zajęcia rozszerzają zakres wiedzy z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości,

dotyczące roli państwa w gospodarce. Następuje tu również korelacja

w przedmiotami WOS oraz etyka. Uczniowie dostrzegą i przeanalizują działalność

różnych organów państwa oraz organizacji pozarządowych, nastawionych

prospołecznie, organizujących i realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej.

Na własnym przykładzie zaplanują, przygotują i zrealizują przedsięwzięcie związane

z pomocą społeczną. W toku zajęć nabędą doświadczenia w budowaniu relacji

z urzędami, instytucjami.


1. Przedyskutuj tekst: „Dlaczego zdrowi cierpią z powodu chorych”. Omów

konieczność redystrybucji dóbr na tym i innych przykładach.

2. Przeanalizuj na bazie swojego otoczenia (rodzina, sąsiedzi, koleżanki

i koledzy itp.) grupy społeczne, którym w określony sposób pomaga państwo.

Skonstruuj listę tych grup oraz przedstaw formy pomocy państwa, jaka trafia

do tych grup.

3. Przeanalizuj strukturę budżetu państwa. Posługując się wynikiem

poprzedniego ćwiczenia skojarz zapisane formy pomocy państwa z pozycjami

wydatków budżetu państwa.

4. Przeanalizuj budżet państwa i opisz, jakie cele realizuje państwo za pomocą

publicznych pieniędzy?

5. Znajdź przykłady przepisów, regulujących różne dziedziny życia,

które motywują uczestników życia do określonych zachowań

i je scharakteryzuj. Zaproponuj własny pomysł na taką regulację, odpowiedź

uzasadnij.

6. Zbierz dane o pozyskanych kwotach przez Wielką Orkiestrę Świątecznej

Pomocy. Zbierz dane o celach i inwestycjach WOŚP w poszczególnych

latach. W grupie przeprowadźcie debatę „doradców” Jerzego Owsiaka

i wskażcie grupę docelową kolejnego finału WOŚP.

207

7. Przygotujcie ankietę i plan zbierania informacji w swoim otoczeniu na temat

potrzeb najbiedniejszych mieszkańców. Poszukajcie informacji o uwagach,

propozycjach, problemach lokalnej społeczności, dane zbierzcie

i zaprezentujcie wraz z opracowanymi wnioskami.

8. Przygotujcie wykaz instytucji, zajmujących się w Waszym otoczeniu pomocą

społeczną. Odpowiedzcie na pytania: jak realizowane są te zadania,

kto je finansuje, jak duże są potrzeby tych instytucji?

9. Przeprowadźcie analizę struktury społeczeństwa Waszego regionu

(miasta, gminy, powiatu). Posługując się danymi statystycznymi wyliczcie ilość

osób aktywnych zawodowo i postarajcie się oszacować ilość osób biernych

zawodowo. Zbierzcie informacje o ilości osób, objętych pomocą społeczną

przez istniejące w regionie instytucje, powołane do zadań pomocy społecznej.

Dane porównajcie, porównania skomentujcie.

Pytania do dyskusji

Co jest oznaką rozwoju cywilizacji?

Jak powstały podatki?

Na co dziś państwo przeznacza swoje wydatki?

Kim są osoby wykluczone społecznie?

Kto potrzebuje pomocy?

Jak pomagamy innym, jak nam pomagają inni?

Kim jest wolontariusz?

Na czym polega praca NGO?

Teksty sterujące

1. Jakie role pełnią w domu członkowie Twojej rodziny?

Cel: Wprowadzenie do zajęć związanych z podziałem ról.







208

4. Kto wymaga więcej, a kto mniej pomocy?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli redystrybucyjnej Państwa.

5. Czy należy pomagać? Komu, w jakiej sytuacji?

Cel: Pojęcie klasyfikacji zadań państwa w gospodarce.

6. Kto w państwie oczekuje pomocy? Jak można pomóc?

Cel: Klasyfikacja i charakteryzacja funkcji wewnętrznych państwa.

7. Jakie zadania spełniały organy państwa w przeszłości?




9. Jakie elementy zawiera budżet państwa?

Cel: Klasyfikacja celów wydatków państwa.

10. Jak w inny sposób pomaga państwo?

Cel: Określenie metod i kierunków działań państwa w gospodarce.

11. Co to jest motywacja?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat działań motywacyjnych i ich zastosowań

w gospodarce.

12. Do czego służą podatki, jakie pełnią funkcje?

Cel: funkcje polityki fiskalnej państwa.

13. Jak państwo wspiera gospodarkę?

Cel: funkcje państwa w gospodarce.





Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007



209



14. „Dlaczego zdrowi cierpią z powodu chorych” Scenariusz zajęć NBPortal, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/artykuly/gospodarka/dlaczego-zdrowi-

cierpia_z_powodu_chorych (data pobrania 2013-04-27, godz. 19.05)

15. „Dobra i usługi publiczne”, Scenariusz zajęć NBPortal,

źródło:http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/dyda_scenariusze/dobra_i_uslugi

_publiczne (data pobrania 2013-04-27, godz. 19.06)

16. Scenariusz lekcji „INTERWENCJA PAŃSTWA W GOSPODARCE - ZŁO

KONIECZNE?” Tamże

17. Scenariusz lekcji „BOGACI I BIEDNI...” Tamże

18. Scenariusz lekcji „KOSA TNIE CORAZ NIŻEJ, czyli o kłopotach z podatkami”,

Tamże

19. strona internetowa http://jedenprocent.pl/art,27,kto-moze-przekazac-1--podatku-na-

rzecz-organizacji-pozytku-publicznego.html (data odczytu 2013-04-30, godz. 8.10)






2008



210

Projekt 5.

Temat projektu: „Niewidzialna ręka rynku” na premiera! - na ile można

oddzielić państwo od gospodarki?


Uczestnik zajęć:


w gospodarce;



dochodów;





omawia inne role państwa w gospodarce;

wskazuje instytucje państwa mające wpływ na gospodarkę, uczestniczące

w życiu gospodarczym kraju;




2. Kiedy i jakiej sytuacji nastąpił podział ról w społeczeństwie?



4. Jak skonstruowany jest budżet, z czego się składa?

5. Jak powstaje ustawa budżetowa?

6. Jak, poza finansowaniem, państwo możne pomagać?


8. Jak Twoim zdaniem państwo ingeruje w gospodarkę?

9. Czy udział państwa w życiu gospodarczym jest duży, czy należy to zmieniać

i jak?

10. Co to jest „niewidzialna ręka rynku”?

211


1. Analiza historyczna prawodawstwa.

2. Analiza uczestników rynku.

3. Charakterystyka budżetu państwa.

4. Analiza polityki gospodarczej państwa.

5. Analiza aktualnego zaangażowania państwa w gospodarkę.

Uwagi o realizacji

Poniżej przedstawiamy materiały, przeznaczone do ewentualnego zrealizowania

podczas pracy nad projektem. Celem ogólnym projektu jest zbudowanie analizy

stanu faktycznego związku państwa z gospodarką oraz dyskusja nad ewentualną

zmianą udziału państwa w jednej, określonej branży, gałęzi gospodarki,

czy dziedzinie życia oraz opracowanie jej efektów. Uczniowie będą reprezentować

różne poglądy, jedni będą prawdopodobnie nastawieni na odłączenie państwa

od gospodarki, inni, prawdopodobnie, mogą bronić interwencjonizmu państwa

w określonych dziedzinach życia gospodarczego. Losy zajęć mogą potoczyć

się tak, że uczestnicy podzielą się na dwie przeciwne grupy, które wypracują i będą

prezentować swoje argumenty w konkretnej sprawie.

- Uczniowie realizują lekcję „INTERWENCJA PAŃSTWA W GOSPODARCE - ZŁO

KONIECZNE?” oraz wypełniają polecenia zawarte w scenariuszu

- Uczniowie składają zlecenia zakupu i sprzedaży. Analizując i sortując je obliczają

popyt i podaż oraz rysują krzywe popytu i podaży na wykresie, bądź z pomocą MS

Excela. Analizują rożne sytuacje rynkowe (położenie punktów w różnych miejscach

wykresu)

- Uczniowie realizują lekcję „KONIEC RAJU NA ZIEMI, czyli dlaczego Europejczycy

muszą „zacisnąć pasa” oraz wypełniają polecenia zawarte w scenariuszu

- Uczniowie przenoszą dane z tabeli budżet państwa do arkusza kalkulacyjnego MS

Excel. Posługując się tym narzędziem wyliczają z tych danych różne wskaźniki,

rysują wykresy

- Uczniowie realizują lekcję „KRUCHY WZROST GOSPODARCZY, czyli jak działania

rządu wpływają na gospodarkę” oraz wypełniają polecenia zawarte w scenariuszu

- Uczniowie dyskutują nad koniecznością interwencji państwa w gospodarkę.

Podczas dyskusji poszukują dobrych i złych efektów interwencji państwa.

212

Pytania do dyskusji

Jak Adam Smith przedstawił koncepcję „niewidzialnej ręki rynku”?

Czy możliwe jest pozostawienie wyłącznie mechanizmów rynkowych,

aby społeczeństwo rozwijało się kompletnie, co ze służbą zdrowia, pomocą

społeczną?

Jakie dziedziny gospodarki uważa się za „strategiczne” dla państwa?

Jak skonstruowany jest budżet państwa, na co dziś państwo wydaje

pieniądze?

Teksty sterujące

1. Kto finansuje dzieci w domu? Czy one muszą „zarobić” na swoje potrzeby?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat roli państwa w gospodarce.

2. Kto finansuje potrzeby ludzi biednych, potrzebujących itd.?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat roli państwa w gospodarce.

3. Jak wpłynie na sytuację na rynku „usztywnienie” którejkolwiek z wielkości,

występującej na wykresie krzywych popytu i podaży?

Cel: analiza i charakterystyka wpływów państwa na mechanizmy rynkowe.

4. Jakie znasz związki państwa z gospodarką?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli państwa w gospodarce.

5. Jakie znasz instytucje państwa związane z gospodarką i jakie pełnią funkcje?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli instytucji państwa w gospodarce.

6. Jak Twoim zdaniem funkcje te wpływają na życie gospodarcze?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli instytucji państwa w gospodarce.

7. Jakie znasz modele gospodarek, podzielone ze względu na udział państwa

w gospodarce?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat modeli gospodarki i różnic między

gospodarką rynkową i innymi modelami gospodarki.

8. Przedstaw plusy i minusy wymienionych modeli gospodarek.

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat modeli gospodarki i różnic między

gospodarką rynkową i innymi modelami gospodarki.

213


Smith Adam, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów.

Warszawa: De Agostini / Ediciones Altaya Polska, 2003

Ekonomia stosowana, pr. zbior. pod red. Prof. Marka Belki, Fundacja


Przedsiębiorczość bez tajemnic, pr. zbior. pod red. S. Grzegorka, wyd. WSiP,

Warszawa 2008

Krok w przedsiębiorczość, Zbigniew Makieła, Tomasz Rachwał, wyd. Nowa

Era, Warszawa, 2012

Ekonomia w jednej lekcji, Henry Hazlit, wyd. Znak, Kraków, 2004

Ekonomia po polsku, pr. zbior. Pod red. Dariusza Filara, Wydawnictwo


Wolny Wybór, Milton i Rose Friedman, wyd. Aspekt, Sosnowiec 2006

Odkrywając wolność, Leszek Balcerowicz, wyd. Zysk i s-ka, Poznań 2012

Scenariusze lekcji NBP: Prezentacje multimedialne i filmy NBP:


Materiały edukacyjne, scenariusze zajęć NBP:



„Sztuka prezentacji publicznych” – materiały II Olimpiady Przedsiębiorczości, wyd.


Programy ekonomiczne Telewizji Polskiej:


Ustawa o swobodzie Działalności gospodarczej

Scenariusze NBP: „INTERWENCJA PAŃSTWA W GOSPODARCE - ZŁO

KONIECZNE?”, „KONIEC RAJU NA ZIEMI, czyli dlaczego Europejczycy

muszą „zacisnąć pasa”, „KOSA TNIE CORAZ NIŻEJ, czyli o kłopotach

z podatkami”, „KRUCHY WZROST GOSPODARCZY, czyli jak działania rządu

wpływają na gospodarkę”

Definicja pojęcia „niewidzialna ręka rynku” (za Wikipedia.pl)

http://pl.wikipedia.org/wiki/Niewidzialna_r%C4%99ka_rynku

214

Moduł VIII Żadna praca nie hańbi…



przedsiębiorczości, związanymi z zagadnieniami rynku pracy. W module

zaproponowano rozszerzenie wiedzy na temat zjawisk, pojawiających się na rynku

pracy, zagadnieniom zatrudnienia, prawa pracy, poszukiwania pracy. W projektach

położono nacisk na doskonalenie technik poszukiwania pracy, autoprezentacji,

znajomości procedur i dokumentacji związanej z poszukiwaniem i pozyskiwaniem

pracy oraz wiedzy na temat podstawowych zdarzeń wynikających ze stosunku pracy.

215

Projekt 1.

Temat projektu: Kim chciałbym zostać w przyszłości i co mi w tym pomoże?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi cech osobowości,

samooceny,

rynku pracy

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy prawa pracy

opisuje i charakteryzuje elementy procedury pozyskiwania pracy

poddaje analizie ogłoszenia, oferty pracy

przygotowuje i przedstawia autoprezentację

sporządza dokumenty związane z zatrudnieniem

konstruuje strategię pozyskiwania pracownika dla przedsiębiorstwa, dobiera

kryteria oceny itd.



1. Jakie mam zainteresowania?

2. Jakie działania podejmuję na rzecz realizacji swoich pasji?

3. Co mi przeszkadza, a co pomaga realizować własne zainteresowania?

4. Jaki mam typ osobowości i czemu to sprzyja?

5. Kim pragnę zostać w przyszłości?

6. Jak opracować swoją ścieżkę kariery zawodowej?

7. Jak planować swoją przyszłość?


1. Charakterystyka ludzkich potrzeb, zainteresowań.

2. Charakterystyka ludzkich zachowań.

3. Analizowanie szans i zagrożeń.

4. Charakteryzowanie typów osobowości, rozpoznawanie ich.

5. Opracowanie ścieżki kariery zawodowej.

216

Uwagi o realizacji

Zajęcia bazujące na zagadnieniach przedmiotu podstawy przedsiębiorczości,

związanych z cechami osobowości człowieka. W projekcie uwzględniono zajęcia

z zakresu doradztwa zawodowego, ćwiczenia pomagają określać cechy własnej

osobowości i poszukiwać wiedzy.

Przykłady ćwiczeń

Wyszukaj w Internecie serwisy poświęcone doradztwu zawodowemu i określaniu

własnej osobowości. Odpowiedzcie na pytania: Czym jest test J. Hollanda

i na ile pomaga on określić swoją przyszłość?

1. Ćwiczenie: „jaki jestem, kim będę”

Zapytaj uczniów, jaki zawód chcieliby wykonywać w przyszłości? Co zrobili

dotychczas, a co robią aktualnie, by osiągnąć swój cel zawodowy? Czy wiedzą,

co należy zrobić w tym celu?

Przedstaw uczniom typy osobowości wg J. Hollanda. Poproś, by dopasowali swoją

osobowość do 1-2 typów, zapisali je i odpowiedź uzasadnili.

Uczniowie wypełniają test osobowości J. Hollanda. Po ustaleniu własnych typów

osobowości porównują wynik z zapisami z p. 2. Przedstaw uczniom typy zawodów

skojarzonych przez autora z typami osobowości. Ponownie porównajcie wyniki testu

z zapisami z p. 1 ćwiczenia.

Podsumuj zajęcia i poinformuj uczniów, że test ma charakter poglądowy,

ale przy wyborach należy zwracać uwagę również na cechy swojej osobowości,

doskonalić te cechy, które w przyszłości mogą być przydatne w życiu zawodowym.

2. Scenariusz „lądowanie na księżycu”.

Cel: uświadomienie znaczenia wiedzy i kompetencji w dokonywaniu wszelkich

wyborów.

Czas: 45 minut

Pomoce – załączniki 1 i 2

Przebieg:

1/ Instrukcja (do odczytania na zajęciach).

Wasz statek kosmiczny rozbił się na księżycu. Celem misji jest dojście

do bazy, znajdującej się w tej chwili ok. 300 km od Was, po oświetlonej części

Księżyca, za pasmem gór. Przeżycie wyprawy zależy od tego, czy dotrzecie do bazy.

217

Waszym zadaniem jest uszeregować zaproponowane przedmioty według stopnia

ich przydatności do zachowania życia. Cyfrą 1 oznaczamy przedmiot

najniezbędniejszy, 2 – następny, aż do 14 – przedmiot najmniej potrzebny, zbędny.

2/ Uczestnicy, korzystając z załącznika A, pracują samodzielnie.

3/ Prowadzący zaprasza uczniów do prezentacji swoich list, prosząc o uzasadnienie

swoich wyborów. Na tym etapie uczniowie nie oceniają się nawzajem.

4/ Prowadzący zadaje pytanie, czy udałoby się im przetrwać w warunkach

panujących na Księżycu?

5/ Prowadzący zadaje pytanie i prosi o zastanowienie się i odpowiedź:

Jak zaplanowalibyście swoje życie w najbliższym czasie, mając 90% pewności,

że podobna sytuacja zdarzy się w ciągu najbliższych 5 lat?

6/ Prowadzący zwraca uwagę na odpowiedzi, potwierdzające konieczność

wzbogacania własnej wiedzy i umiejętności, np.:

będę zdobywał wiedzę o Księżycu,

zacznę przygotowania do lotu – szkoła przetrwania itp,

będę trenował, by uzyskać większą sprawność fizyczną.

Załącznik A, karta pracy

PRZEDMIOT OCENA PRZYDATNOŚCI

Pudełko zapałek

Puszka z koncentratem żywności

20 m nylonowego sznura

Jedwabny spadochron

Przenośny teleskop na baterie słoneczne

Skrzynka mleka w proszku

Dwie butle z tlenem, każda o wadze 50 kg

Mapa nieba widzianego z Księżyca

Samoczynnie napełniająca się tratwa ratunkowa

Kompas

25 l wody

Rakiety sygnałowe

Zestaw pierwszej pomocy

Nadajnik i odbiornik UKF zasilany energią słoneczną

218

Załącznik B. Lista ułożona przez eksperta

PRZEDMIOT KOLEJNOŚĆ UZASADNIENIE SPECJALISTY

Pudełko zapałek 14 Całkowicie bezużyteczne – na Księżycu brak jest tlenu

Puszka z koncentratem żywności

4 Środek zaopatrujący organizm w energię

20 m nylonowego sznura 6 Przydatny np. podczas pokonywania skał, do transportu

Jedwabny spadochron 8 Ochrona przed słońcem

Przenośny teleskop na baterie słoneczne

12 Zbędny poza strefą nieoświetloną

Skrzynka mleka w proszku 11 Bardzo objętościowy substytut spożywczy

Dwie butle z tlenem, każda o wadze 50 kg

1 Niezbędne do życia w obcej atmosferze

Mapa nieba widzianego z Księżyca

3 Podstawowe narzędzie nawigacyjne

Samoczynnie napełniająca się tratwa ratunkowa

9 Do wykorzystania elementy, np. butle, jakonapęd

Kompas 13 Pole magnetyczne na Księżycu ma inne właściwości

25 l wody 2 Niezbędna do przeżycia

Rakiety sygnałowe 10 Jeśli będziemy w zasięgu wzroku -niepotrzebne

Zestaw pierwszej pomocy 7 Niektóre elementy mogą być przydatne

Nadajnik i odbiornik UKF zasilany energią słoneczną

5 Zakres UKF działa na niewielką odległość

Pytania do dyskusji

Kim jestem dziś, kim pragnę być w przyszłości?

Jak realizować własne plany?

Jaka wiedza jest mi potrzebna, by realizować plany, gdzie ją nabyć?

Jakie cechy osobowości sprzyjają, a jakie przeszkadzają w życiu?

Jak planować przedsięwzięcia?

Jak kształtować swoją osobowość?

Jak realizować zainteresowania?

Jak znaleźć odpowiednią uczelnię?

219

Teksty sterujące

1. Jakie znasz cechy osobowości? Jakimi cechami charakteryzujesz

się Ty, a jakimi Twój sąsiad z ławki?

Cel: Wprowadzenie i rozszerzenie wiedzy na temat cech osobowości.

2. Jakie cechy posiada osoba przedsiębiorcza? Czy Ty jesteś taką osobą

i dlaczego?


3. Czego potrzebujemy by osiągnąć sukces? Jak wykorzystać analizę

SWOT do odpowiedzi na to pytanie?


4. Czy znasz w swoim otoczeniu osoby, które osiągnęły sukces? Opisz

ten sukces i odpowiedz, jakie cechy charakteryzują te osoby?


5. Czy znasz w swoim otoczeniu osoby, które osiągnęły sukces finansowy,

biznesowy? Opisz ten sukces i odpowiedz, jakie cechy charakteryzują

te osoby? Czy Ty masz takie cechy?



1. Smith Adam, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Warszawa:

De Agostini / Ediciones Altaya Polska, 2003




Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007





220








221

Projekt 2.

Temat projektu: Jak szukać dobrej pracy?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi rynku pracy;

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy prawa pracy;

opisuje i charakteryzuje elementy procedury pozyskiwania pracy;

poddaje analizie ogłoszenia, oferty pracy;

przygotowuje i przedstawia autoprezentację;

sporządza dokumenty związane z zatrudnieniem;


kryteria oceny itd.



1. Jaką rolę w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa stanowią pracownicy?

2. Jakie mogą pojawić się wymogi do określonego stanowiska pracy?

3. Jak poszukiwać pracy?

4. Jaką pracę uznasz za dobrą?

5. Jakie obowiązki wobec pracownika ma pracodawca?

6. Jakie przepisy regulują stosunki pracy?

7. Jakie przepisy chronią pracowników?

8. Jakie koszty ponosi pracodawca w związku z zatrudnianiem pracowników?

9. Jak przygotować się i prowadzić rozmowę kwalifikacyjną?

10. Jak dobrze wypaść w pierwszym kontakcie z pracodawcą?

11. Jakie dokumenty wypełniamy przed, a jakie podczas przyjęcia do pracy?


1. Charakterystyka roli i zadań pracownika.

2. Charakterystyka roli i zadań pracodawcy.

3. Omówienie zasad skutecznego poszukiwania pracy.

4. Analiza przepisów obowiązujących na rynku pracy.

222

5. Charakterystyka zasad i instytucji ochrony praw pracownika.

6. Przygotowanie ścieżki pozyskiwania pracy.

7. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej.


1. Odszukaj miejsca, gdzie pojawiają się oferty pracy. Scharakteryzuj sposoby

pozyskiwania pracowników, ze względu na formę poszukiwania i sposób

ich przyjmowania do pracy. Od czego one zależą?

2. Odszukaj różne oferty pracy. Razem z grupą przedyskutujcie jakie stanowiska

są oferowane przez przedsiębiorstwa, jakich wymagają kwalifikacji

oraz co oferują potencjalnym pracownikom. Scharakteryzuj wymagane

dokumenty.

3. W odpowiedzi na wybrane ogłoszenie o pracy sporządź wymagane dokumenty.

Odszukaj w Internecie serwisy poświęcone tej dziedzinie i skorzystaj

z dostępnych wzorów, aktywnych formularzy, porad itd.

Teksty sterujące

1. Co chciałbym w przyszłości robić?

Cel: Umiejętność charakteryzowania własnych potrzeb.

2. Jakie są moje mocne strony w działaniu?

Cel: Umiejętność określania swoich mocnych stron.

3. Jakie cechy mojego charakteru mogą mi pomóc w przyszłej pracy?

Cel: Umiejętność określania swoich cech osobowości, sprzyjających pracy

zawodowej.

4. Jak pracuję w grupie?

Cel: Umiejętność określania swoich cech w grupie.

5. Z jakimi osobami w grupie lubię pracować, a jakie osoby przeszkadzają

mi w pracy grupowej?


6. Jakie mam zainteresowania, - co jest moją mocną, a co słabą stroną?


7. Jaka praca mogłaby mi sprawiać satysfakcję, a jakiej na pewno

bym się nie podjął? Uzasadnij!

223

Cel: Umiejętność określania swoich mocnych stron w powiązaniu ze swoją

hierarchią potrzeb.

8. Kto oferuje ciekawą pracę?

Cel: Umiejętność czytania ze zrozumieniem, umiejętność poszukiwania i selekcji

informacji.

9. Jaki zawód daje perspektywy rozwoju, jaki godziwą płacę?

Cel: Kształtowanie umiejętności analizy, pozyskiwania informacji.


Cel: Kształtowanie cech przedsiębiorczych i analitycznych.

11. Jak się dobrze zaprezentować?

Cel: Kształtowanie umiejętności autoprezentacji.

12. Gdzie szukać ofert pracy?

Cel: Kształtowanie umiejętności poszukiwania informacji.

13. Jak ze zrozumieniem czytać oferty pracy? Czy to jest problem

do rozwiązania?

Cel: Kształtowanie umiejętności selekcji informacji, czytania ze zrozumieniem.

14. Kto może mi pomóc w aplikowaniu o pracę?

Cel: Umiejętność podejmowania decyzji i dokonywania wyborów.

15. Jakie dokumenty są potrzebne podczas ubiegania się o pracę?

Cel: Umiejętność czytania ze zrozumieniem i wypełniania dokumentów.

16. Jakich pytań mogę się spodziewać podczas rozmowy kwalifikacyjnej?

Cel: Umiejętność przygotowania autoprezentacji.

17. Jak się ubrać na rozmowę kwalifikacyjną i jak podczas niej się zachowywać,

co zabrać, a czego nie wolno?


Uwagi o realizacji

Do realizacji zajęć przydatne mogą być:

ogłoszenia ofert pracy

film edukacyjny „poszukiwanie pracy”

film edukacyjny „przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej”

wzory druków aplikacyjnych do pracy

wzory druków związanych z przyjęciem do pracy

224

Kodeks Pracy

kryteria poprawnego przygotowania cv i listu motywacyjnego

znalezione przez ucznia ogłoszenie o poszukiwaniu pracownika

odpowiedź na to ogłoszenie: list motywacyjny i cv.







Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007












13. Strona internetowa UE, z narzędziami do generowania własnych dokumentów

http://europass.cedefop.europa.eu/pl/home


225

Projekt 3.

Temat projektu: Jak znaleźć dobrego pracownika?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi rynku pracy

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy prawa pracy

opisuje i charakteryzuje elementy procedury pozyskiwania pracy

poddaje analizie ogłoszenia, oferty pracy

przygotowuje i przedstawia autoprezentację

sporządza dokumenty związane z zatrudnieniem


kryteria oceny itd.




2. Jak określić wymogi do określonego stanowiska pracy?

3. Jak poszukiwać dobrych pracowników?



6. Jakie przepisy chronią pracowników?


8. Jak motywować pracowników?

9. Jakie istnieją systemy płac?

10. Jak prowadzić rozmowę kwalifikacyjną?


1. Charakterystyka roli pracownika.

2. Zasady konstruowania ogłoszenia o pracę.

3. Opracowanie sposobów poszukiwania dobrych pracowników.

4. Charakterystyka prawa pracy.

5. Charakterystyka kosztów pracy.

226

6. Analiza systemów wynagrodzeń.

7. Przygotowanie pracodawcy do rozmowy kwalifikacyjnej.

Uwagi o realizacji

Projekt nastawiony na rozszerzenie wiedzy o zjawiskach rządzących rynkiem pracy.

Wśród ćwiczeń są zadania związane z funkcjonowaniem instytucji rynku pracy

oraz zadania związane z rekrutacją pracowników. Zajęcia rozszerzają wiedzę

o zasadach naboru na stanowiska pracy i potencjalnych wymaganiach stawianych

kandydatom.


1. Pracując w małych grupach przygotujcie opis najoryginalniejszego stanowiska

pracy. Sporządźcie ogłoszenie o pracę na wzór dostępnych na rynku

ogłoszeń. Przygotujcie kryteria i pytania do rozmowy kwalifikacyjnej w formie

scenariusza tej rozmowy i arkusza oceny potencjalnego pracownika.

2. Obejrzyjcie i skomentujcie animacje NBP: „Bezrobocie”, „Inflacja a bezrobocie”,

„Sztywne prawo pracy”, „Skąd się bierze bezrobocie”, „Zatrudnienie

i bezrobocie”, „Pomiar inflacji i wskaźniki rynku pracy” (źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/bezrobocie,


3. Obejrzyjcie filmy „Bezrobocie”, „Płaca minimalna”, „Migracje zarobkowe”

– materiały NBP (źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynek_pracy,

(data pobrania 2013-04-30, godz. 18.15).

Sporządźcie listę najważniejszych zagadnień pojawiających się w filmach

i podajcie ich przykłady zaobserwowane w swoim otoczeniu.

4. Sporządźcie listę lokalnych Urzędów Pracy. Przygotujcie listę spraw,

które można w danym urzędzie załatwić, przygotujcie aktualną ofertę pracy

z tych urzędów.

5. Wyszukajcie inne instytucje rynku pracy. Sporządźcie wykaz ofert

instytucji i ocenę ich atrakcyjności.

6. Przygotuj scenariusz rozmowy kwalifikacyjnej na wcześniej ustalone,

nietypowe stanowisko pracy. Sporządźcie listę wymagań na to stanowisko

oraz przykładowe pytania, które pojawią się podczas rozmowy. Zaproponujcie

227

alternatywną formę naboru pracowników i procedurę jej przebiegu (konkurs,

casting, itd.).

Pytania do dyskusji

Jakie zadania stawia przed pracodawcą obecna sytuacja na rynku pracy?

W jaki sposób znaleźć i wyselekcjonować pożądanego pracownika?

Jak oszczędzać na kosztach pracy?

Jak konstruować ogłoszenie o pracę?

Jakie stawiać wymagania kandydatom do pracy?

Jak organizować rozmowę kwalifikacyjną?

Jakimi zasadami kieruje się konkurs na pracownika?

Jak zorganizować i kiedy wykorzystać nabór metodą castingu?

Teksty sterujące







zawodowej.



5. Z jakimi osobami w grupie lubię pracować, a jakie osoby przeszkadzają

mi w pracy grupowej?




7. Jaka praca mogłaby mi sprawiać satysfakcję, a jakiej na pewno bym

się nie podjął? Uzasadnij!

Cel: Umiejętność określania swoich mocnych stron w powiązaniu

ze swoją hierarchią potrzeb.


228


informacji.





11. Jak się dobrze zaprezentować?

Cel: Kształtowanie umiejętności autoprezentacji.



13. Jak ze zrozumieniem czytać oferty pracy? Czy to jest problem do rozwiązania?

Cel: Kształtowanie umiejętności selekcji informacji, czytania ze zrozumieniem.

14. Kto może mi pomóc w aplikowaniu o pracę?

Cel: Umiejętność podejmowania decyzji i dokonywania wyborów.

15. Jakie dokumenty są potrzebne podczas ubiegania się o pracę?

Cel: Umiejętność czytania ze zrozumieniem i wypełniania dokumentów.

16. Jakich pytań mogę się spodziewać podczas rozmowy kwalifikacyjnej?


17. Jak się ubrać na rozmowę kwalifikacyjną i jak podczas niej się zachowywać,

co zabrać, a czego nie wolno?


18. Ogłoszenie o poszukiwaniu pracownika.

Cel: Rozszerzenie wiedzy i poznanie praktycznej strony poszukiwania

pracowników przez pracodawców. Czym się kierują, jakich używają metod,

kto korzysta z ogłoszeń o pracę, a kto nie?

19. Jak sporządzić własną ofertę pracy?

Cel: Rozszerzenie wiedzy i poznanie praktycznej strony poszukiwania pracy

przez pracowników. Czym się kierują, jakich używają metod, kto korzysta

z ogłoszeń o pracę, a kto nie?

20. Jak skutecznie poszukiwać pracy, gdzie znaleźć informację o ofertach pracy?

Cel: Rozszerzenie wiedzy i poznanie praktycznej strony poszukiwania pracy

przez pracowników. Gdzie poszukiwać informacji o pracy, jak czytać oferty pracy

i jak na nie odpowiadać?

229







Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007










2008






230

Projekt 4.

Temat projektu: Jak walczyć z bezrobociem?


Uczestnik zajęć:

posługuje się pojęciami; rynek pracy, wiek produkcyjny, aktywność zawodowa,

popyt i podaż pracy, bezrobocie, zatrudnienie, umowa o pracę, umowa

cywilnoprawna, samozatrudnienie, poszukiwanie pracy, kwalifikacje

zawodowe;

klasyfikuje i charakteryzuje rodzaje bezrobocia ze względu na jego źródło;

charakteryzuje skutki bezrobocia i dostrzega ich wpływ na otoczenie,

gospodarkę, państwo, rynek pracy;

definiuje aktywne i pasywne metody zapobiegania i walki z bezrobociem;

charakteryzuje narzędzia walki z bezrobociem;

zna i omawia zadania i instytucje realizujące politykę zatrudnienia

i zapobiegania bezrobociu;

podaje przyczyny i skutki emigracji zarobkowej;

wyznacza własną ścieżkę kariery zawodowej.



1. Co oferują te instytucje?

2. Co trzeba zrobić, by wykorzystać ofertę instytucji na rynku pracy?

3. Jak emigracja zarobkowa wpływa na gospodarkę?

4. Jak bezrobocie wpływa na gospodarkę?

5. Wędka czy ryba, – co lepsze dla bezrobotnego? - czyli jakie znasz aktywne

i pasywne sposoby walki z bezrobociem?


1. Rozszerzenie wiedzy na temat bezrobocia w Polsce.

2. Charakterystyka bezrobocia w regionie

3. Obliczanie stopy bezrobocia - interpretowanie wskaźników bezrobocia.

231

4. Analiza efektów działań instytucji na lokalnym rynku pracy, które realizują

zadania na rzecz walki z bezrobociem.

5. Omówienie wpływu emigracji zarobkowej na gospodarkę.

6. Zaprojektowanie działań na rzecz walki z bezrobociem na lokalnym rynku

pracy.

Uwagi o realizacji

Projekt nastawiony na rozszerzenie wiedzy o zjawiskach rządzących rynkiem pracy.

Wśród ćwiczeń są zadania związane z funkcjonowaniem instytucji rynku pracy

oraz zadania związane z rekrutacją pracowników. Zajęcia rozszerzają wiedzę

o zasadach naboru na stanowiska pracy i potencjalnych wymaganiach stawianych

kandydatom.


1. Znajdź serwisy internetowe lokalnego (miejskiego, gminnego

oraz powiatowego) biura pracy. Poszukaj informacji o ilości bezrobotnych

w regionie na przestrzeni kilku ostatnich lat. Zbadaj strukturę bezrobotnych

według płci, wieku, wykształcenia, posiadanych kwalifikacji. Dane zestaw

w tabelach i zaprezentuj w postaci wykresów (np. z użyciem MS Excel).

Podobnie zrób dla danych bardziej globalnych – województwa, kraju, Unii

Europejskiej. Przedstawione dane poddajcie dyskusji o trendach i zmianach w

strukturze bezrobocia. Postarajcie się odnaleźć w prasie, bądź internecie

zdarzenia polityczne bądź gospodarcze, mające związek czasowy

z charakterystycznymi punktami w waszych zestawieniach. Czy wydarzenia te

mogły mieć wpływ na zmiany w wielkości bezrobocia?

2. Obejrzyjcie i skomentujcie animacje NBP: „Bezrobocie”, „Inflacja a bezrobocie”,

„Sztywne prawo pracy”, „Skąd się bierze bezrobocie”, „Zatrudnienie i bezrobocie”,

„Pomiar inflacji i wskaźniki rynku pracy” (źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/bezrobocie,

data pobrania 2013-04-30, godz. 18.10,

3. Obejrzyjcie filmy „Bezrobocie”, „Płaca minimalna”, „Migracje zarobkowe”

– materiały NBP, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynek_pracy,

data pobrania 2013-04-30, godz. 18.15.

232

Sporządźcie listę najważniejszych zagadnień pojawiających się w filmach

i podajcie ich przykłady zaobserwowane w swoim otoczeniu.

4. Sporządźcie listę lokalnych Urzędów Pracy. Przygotujcie listę spraw,

które można w danym urzędzie załatwić, przygotujcie aktualną ofertę pracy

z tych urzędów.

5. Wyszukajcie inne instytucje rynku pracy. Sporządźcie wykaz ofert

tych instytucji i ocenę ich atrakcyjności.

6. Przygotuj scenariusz rozmowy kwalifikacyjnej na wcześniej ustalone,

nietypowe stanowisko pracy. Sporządźcie listę wymagań na to stanowisko

oraz przykładowe pytania, które pojawią się podczas rozmowy. Zaproponujcie

alternatywną formę naboru pracowników i procedurę jej przebiegu

(konkurs, casting, itd.).

Pytania do dyskusji

Co jest przyczyną bezrobocia?

Jak opisać osobę bezrobotną?

Jak bezrobocie wpływa na życie naszego otoczenia, na nas samych?

Jak młody człowiek winien skutecznie chronić się przed bezrobociem?

Jak państwo wspiera bezrobotnych i walczy z tym zjawiskiem?

Gdzie mieści się najbliższy Urząd Pracy i co oferuje?

Teksty sterujące

1. Scharakteryzuj bezrobocie w regionie.

2. Jakie zaobserwowałeś skutki bezrobocia w swoim otoczeniu?

3. Co należy robić, by się ustrzec bezrobocia?

4. Jak scharakteryzować politykę państwa dotyczącą bezrobocia?

233


1. Smith Adam, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów.





Warszawa 2008


Era, Warszawa, 2012







http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje







2008






14. Strony internetowe Urzędów Pracy, np. http://wup.krakow.pl

234

Projekt 5.

Temat projektu: W jaki sposób uniknąć emigracji zarobkowej młodzieży?


Uczestnik zajęć:

rozumie i posługuje się kluczowymi pojęciami dotyczącymi rynku pracy;

charakteryzuje i omawia zasady i przepisy prawa pracy;

opisuje i charakteryzuje elementy procedury pozyskiwania pracy;

poddaje analizie ogłoszenia, oferty pracy;

przygotowuje i przedstawia autoprezentację;

sporządza dokumenty związane z zatrudnieniem;


kryteria oceny itd.;

analizuje oferty pracy z zagranicy;

omawia różnice ofert pracy z Polski i zagranicy;

rozpoznaje problemy związane z emigracją zarobkową polskiej młodzieży;

zna zagadnienia związane z badaniem i oceną sytuacji demograficznej Polski.

2. Materiały pomocnicze do tematów projektów



2. Jakie mogą pojawić się wymogi na określone stanowisko pracy?




6. Jakie przywileje zyskuje pracownik wraz z podpisaniem umowy o pracę

i jaki to koszt dla pracodawcy?

7. Jakie oferty pracy dla polskiej młodzieży trafiają na lokalny rynek pracy?

8. Jaka jest skala emigracji zarobkowej w Polsce / naszym regionie?

9. Jakie działania mogłyby zmniejszyć emigrację zarobkową w Polsce / naszym

regionie?

235


1. Charakterystyka ofert pracy w regionie.

2. Charakterystyka osób poszukujących pracy.

3. Analiza przyczyn i skutków bezrobocia w regionie.

4. Pozyskiwanie informacji o ofertach pracy za granicą.

5. Analiza polskiej emigracji zarobkowej.

6. Zaprojektowanie działań zmierzających do ograniczenia emigracji zarobkowej

w Polsce / naszym regionie.

Instrukcje do realizacji zadań

Odszukaj miejsca, gdzie pojawiają się oferty pracy. Scharakteryzuj sposoby

pozyskiwania pracowników, ze względu na formę poszukiwania i sposób

ich przyjmowania do pracy. Od czego one zależą?

Odszukaj różne oferty pracy. Razem z grupą przedyskutujcie, jakie stanowiska

są oferowane przez przedsiębiorstwa, jakich wymagają kwalifikacji

oraz co oferują potencjalnym pracownikom. Scharakteryzuj wymagane

dokumenty.

W odpowiedzi na wybrane ogłoszenie o pracy sporządź wymagane

dokumenty. Odszukaj w Internecie serwisy poświęcone tej dziedzinie

i skorzystaj z dostępnych wzorów, aktywnych formularzy, porad itd.

Uwagi do realizacji

Do realizacji projektu można wykorzystać:

analiza ogłoszeń ofert pracy

film edukacyjny „Poszukiwanie pracy”

film edukacyjny „Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej”

wypełnianie druków aplikacyjnych do pracy

wypełnianie druków związanych z przyjęciem do pracy

analiza kodeksu pracy

analiza zagranicznych ofert pracy

Pytania do dyskusji

Co jest powodem młodzieżowej emigracji zarobkowej?

Co powoduje młodzieżowa emigracja zarobkowa?

236

Jakie skutki niesie za sobą emigracja?

Jak reagować na emigrację zarobkową?

Jak pomagać zarobkowym emigrantom, jak diagnozować ich potrzeby?

Jak polska gospodarka reaguje na emigrację zarobkową?

Teksty sterujące







zawodowej.



5. Z jakimi osobami w grupie lubię pracować, a jakie osoby przeszkadzają mi w

pracy grupowej?




7. Jaka praca mogłaby mi sprawiać satysfakcję, a jakiej na pewno bym się nie

podjął? Uzasadnij!

Cel: Umiejętność określania swoich mocnych stron w powiązaniu ze swoją

hierarchią potrzeb.



informacji.







12. Co kieruje młodymi ludźmi, wyjeżdżającymi za granicę do pracy?

237


13. Jakie są skutki emigracji zarobkowej w Polsce?








Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007










2008




http://europass.cedefop.europa.eu/pl/home (data pobrania 2013-04-30, godz. 10.05)

14. Strony internetowe Urzędów Pracy, np. http://wup.krakow.pl

238

Moduł IX „A tam, gdzie to kretowisko – będzie stał mój BANK!!!”



przedsiębiorczości, związanym z zagadnieniami polityki monetarnej państwa,

z nastawieniem na rolę i miejsce banków w gospodarce. W module zaproponowano

rozszerzenie wiedzy na temat produktów i działań banków komercyjnych.

W projektach położono nacisk na rolę przedsiębiorców zarządzających bankami

w warunkach konkurencji. Skutecznym narzędziem do realizacji zadań jest bezpłatna

i ogólnodostępna symulacja komputerowa „Banks In Action”, mogąca być zarówno

uzupełnieniem prac jak i głównym celem projektów.

239

Projekt 1.

Temat projektu: Jak można założyć bank?


Uczestnik zajęć:

posługuje się pojęciami i terminami: kredyty długoterminowe, kredyty

krótkoterminowe, lokaty długoterminowe, lokaty krótkoterminowe, depozyty,

oprocentowanie, odsetki, odsetki skumulowane, kapitalizacja, zdolność

kredytowa

opisuje warunki uruchomienia i funkcjonowania banku

wymienia i charakteryzuje instytucje finansowe państwa

rozróżnia koszty i przychody operacyjne banku

wskazuje strategie działania banku w warunkach konkurencji

podaje sposoby konkurowania na rynku międzybankowym

uzasadnia decyzje podejmowane w banku

omawia sytuację finansową banku na podanym przykładzie

posługuje się podstawową terminologią usług bankowych (w tym w języku

angielskim)

ocenia zdolność kredytową banku

opracowuje podstawowe założenia polityki cenowej banku.



1. Jak wygląda procedura rejestracji przedsiębiorstwa?

2. Jak powstały banki i czemu służą?

3. Jakie funkcje w gospodarce rynkowej pełnią banki?

4. Jak planować działalność banku, jakie obierać strategie?

5. Na czym zarabia bank, a kiedy ponosi koszty?

6. Jakie usługi świadczy bank?

7. Jak zarabiać na usługach bankowych?

8. Jakie wymogi należy spełnić by założyć bank?

9. Jakie funkcje pełni Komisja Nadzoru Finansowego?

240


1. Omówienie funkcjonowania rynku pieniężnego i banków.

2. Charakterystyka funkcji banków.

3. Opracowanie strategii założenia i działania banku.

4. Charakterystyka oferty banku.

5. Analiza prawa bankowego i roli KNF.

Instrukcje do realizacji zadań

-Scharakteryzuj miejsce i rolę banku komercyjnego na rynku. Uczestnicy poszukują

wiadomości na temat specyficznej roli banków w gospodarce rynkowej.

Charakteryzują produkty banków oraz szczegółowo opisują rolę banków w polityce

finansowej państwa. Opisują strukturę banków w Polsce, rolę instytucji finansowych,

związanych z bankami.

- Opisz produkty banku i ich cenę?

- Odszukaj i opisz warunki pozwalające na uruchomienie banku przez osobę fizyczną

lub przedsiębiorstwo.

- Zaplanuj strategię prowadzenia banku na konkurencyjnym rynku.

- Załóż konto na stronie http://banks.ja.org i zapoznaj się z zasadami udziału w symulacji

zarządzania bankiem. Uczniowie zapoznają się z aplikacją fundacji Junior Archievement

„Banks In Action”. Zakładają konta użytkowników i zapoznają się z literaturą dostępną

na stronach Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości – „Banki w Akcji”.

- Podejmij decyzję o cenach produktów bankowych na rynku, by przy maksymalnym

zysku pozyskać klientów i pokonać konkurencję. Zastanów się nad rozwojem banku

oraz zaplanuj działania marketingowe. Uczniowie planują działalność bankową.

Celem działalności w ciągu kilku okresów decyzyjnych jest rozwój banku, utrzymanie

lub pomnożenie zysków oraz walka z konkurencją. Uczniowie zapoznają

się z podstawowymi produktami banku oraz strategicznymi decyzjami banków

na rynku konkurencyjnym. Uczniowie uczestniczą w rozgrywce „Banks In Action”.

Poddają analizie kolejne raporty z rynku międzybankowego, posługują

się słowniczkiem gry, podejmują decyzje. Po zakończeniu rozgrywki szczegółowo

analizują raporty finansowe, opracowują własne raporty, zamieszczając w nim opis,

jakie decyzje własne wpłynęły na pozycję banku, jak decyzje innych banków wpłynęły

na pozycje banku na rynku.

241


Tekst edukacyjny do wykorzystania

Na ogół, gdy bank komercyjny udziela kredytu, pieniądze te zapisywane

są na rachunku osoby czy firmy pożyczającej, a nie są one wypłacane w formie

gotówki. Firma Arka posiada rachunek w Polskim Banku Północnym. Tydzień temu

firma pożyczyła ze swojego banku 10 mln zł. Kwota ta nie została wypłacona

jej w gotówce, lecz przelana na rachunek tej firmy.

Jak sobie zapewne przypominacie, banki komercyjne prowadzą rachunki czekowe,

na których gromadzone są wkłady na żądanie, oraz że środki zgromadzone

na tych rachunkach są istotnym składnikiem podaży pieniądza? Dlatego też, w chwili,

gdy firma Arka otrzymała kredyt zwiększający o 10 mln zł stan środków

na bankowym rachunku tej firmy, o tę samą kwotę 10. mln zł wzrosła podaż

pieniądza w gospodarce.

Ilość pieniądza, jaką może wykreować system bankowy, ograniczona jest stopą

rezerw obowiązkowych. Jeśli łączna wartość depozytów wynosi 7,5 mln zł, a stopa

rezerw obowiązkowych - 20%, to bank może udzielić maksymalnie 6 mln zł kredytów

i pożyczek. Każda część z tej kwoty zwiększa podaż pieniądza w gospodarce.

Załóżmy, że pewna firma, np. firma Fagros, w wyniku realizacji kontraktu handlowego

dla rządu, otrzymała 10 mln zł płatności. Firma zdeponowała otrzymaną należność

w Polskim Banku Północnym. W tym czasie stopa rezerw obowiązkowych wynosiła

20%. Polski Bank Północny w wyniku dopływu tych środków udzielił kredytu

w wysokości 80% ich wartości, czyli w kwocie 8 mln zł, firmie Magros. Pozostała

część, 2 mln zł, powiększyła stan obowiązkowych rezerw banku.

Firma Magros użyła kredytu na zakup luksusowych samochodów od spółki Fart.

Spółka Fart zdeponowała otrzymane 8 mln zł na swoim rachunku bankowym

w Polskim Banku Południowym. Polski Bank Południowy udzielił z kolei z tego

depozytu kredytu handlowego firmie handlowej Kasz w wysokości

6,4 mln zł, zwiększając jednocześnie swoje rezerwy obowiązkowe o 1,6 mln zł.

Za 6,4 mln zł otrzymanego kredytu firma Kasz kupiła dla swoich potrzeb komputery

z oprogramowaniem od spółki z o. o. Klik, która wpłaciła tę kwotę na swój rachunek

bankowy w Polskim Banku Wschodnim.

W tym miejscu zatrzymajmy akcję naszej historyjki i krótko przypomnijmy to, co stało

się do tej pory. Efektem złożenia pierwszego depozytu były depozyty kolejne:

w Polskim Banku Południowym w wysokości 8 mln zł i w Polskim Banku Wschodnim

242

(banku, w którym rachunek ma firma Klik) w wysokości 6,4 mln zł. Łączna wartość

depozytów wyniosła więc 24,4 mln zł i powiększyła o tę samą wielkość podaż

pieniądza. Jednak, jak widać, historyjka nasza nie kończy się naprawdę w tym

miejscu, ponieważ kolejne depozyty i wynikające z nich kredyty, o coraz mniejszej

wysokości, miałyby miejsce aż do momentu, gdyby nic już nie można było pożyczyć.

Możemy obliczyć łączną kwotę depozytów, wynikających z tego procesu,

a więc łączny wzrost podaży pieniądza, stosując formułę mnożnika depozytów.

Mnożnik depozytów. Wartość mnożnika depozytów to odwrotność stopy rezerw

obowiązkowych. Stąd też, kiedy stopa rezerw wynosi 20%, mnożnik depozytów

wynosi 5 (bo 1 / 20% = 5). Wracając do powyższego przykładu, początkowy wkład

10 mln zł mógł doprowadzić do zwiększenia ilości pieniądza do 50 mln zł. Jeśli stopa

rezerw wynosiłaby 10%, to pierwotny depozyt mógł powiększyć ilość pieniądza

w obiegu do 100 mln zł. Oczywiście, pożyczający muszą spłacać swoje kredyty,

a w miarę jak to robią, podaż pieniądza powraca do początkowej wielkości.

Pytania do dyskusji

Marchewka, cukier, lokata bankowa – co wspólnego mają te produkty,

co je różni?

Jakie usługi oferuje klientom bank komercyjny?

Jak banki konkurują ze sobą?

Jak banki starają się zdobyć klienta?

Jak powstawały banki na przełomie wieków?

Co oferowały banki, skąd wzięła się ich popularność?

Jak dziś bank zabiega o klienta?

Jakie koszty ponosi bank?

Jakie obowiązki wobec banku centralnego ma bank komercyjny?

Czy może zabraknąć pieniędzy w banku?

Jak zabezpieczyć pożyczkę /kredyt?

Jak czytać oferty bankowe?

243

Teksty sterujące

1. Jaką rolę na rynku odgrywają banki?

Cel: Rozwinięcie materiału z zakresu podstaw przedsiębiorczości w tematyce

banki i polityka monetarna państwa.

2. Bank czyli firma?

Cel: poznanie różnic i cech wspólnych pomiędzy tradycyjnym przedsiębiorstwem

a bankiem.

3. Jakie warunki należy spełnić, by założyć bank komercyjny?

Cel: Poznanie przepisów związanych z rolą banków w gospodarce.

4. Jakie usługi oferują banki i skąd czerpią zyski?

Cel: Umiejętność szacowania zysków banku.

5. Jakie bank ponosi koszty swojej działalności?

Cel: Umiejętność szacowania kosztów prowadzenia banku.

6. W jaki sposób kredyty banków komercyjnych zwiększają podaż pieniądza?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat funkcjonowania banków w gospodarce,

przepisów regulujących ich funkcjonowanie i procesów zakładania banków.

7. Jakie zadania polityki monetarnej państwa realizowane SA przez banki?

Cel: Rozszerzenie wiadomości na temat specyfiki funkcjonowania banków

na rynku.


1. Smith Adam, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów.




3. Przedsiębiorczość bez tajemnic, pr. zbior. pod red. S. Grzegorka, wyd.

WSiP, Warszawa 2008


Era, Warszawa, 2012






244


http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje



http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczos

c_ksztal_podstawowe (data pobrania 2013-04-09, godz. 17.15)



2008



13. Ustawa Prawo Bankowe, Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665

14. Ustawa o Narodowym Banku Polskim Dz. U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2

15. Scenariusz lekcji „Banki komercyjne” Fundacja Młodzieżowej

Przedsiębiorczości, Warszawa, 2009 http://junior.org.pl

(data odczytu 12.11.2009, godz. 11.00)

16. Scenariusz lekcji „System bankowy – jak to działa?” wyd. Narodowy bank

Polski NBP, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/centrum_n/dydaktyka/dyda_scenariusze (data

pobrania 10.X.2009, godz. 19.30)

17. Scenariusz lekcji „CO ROBIĄ BANKI?” Tamże

18. Scenariusz lekcji „INSTYTUCJE FINANSOWE – BANKI” Tamże

19. Materiały dydaktyczne programu „Banki w Akcji” Fundacja Młodzieżowej

Przedsiębiorczości, Warszawa,

2009http://system.junior.org.pl/pl/index.php?option=com_content&task=view

&idd=102&id=1917&Itemid=531, (data odczytu 2013-04-10, godz. 11.20)

20. Aplikacja „Banks In Action” Fundacja Junior Archievement Springfield, Mass

USA http://banks.ja.org (data odczytu 21.11.2009, godz. 21.00)

21. Materiały dydaktyczne Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości oraz

Olimpiady Finansowej do symulacji Banks In Action, źródło: http://banki-w-

akcji.junior.org.pl/pl (data odczytu 2013-04-10, godz. 21.10

22. Scenariusze NBP: Pieniądz i banki - bank centralny, banki komercyjne,

bankowe i pozabankowe usługi finansowe. Inflacja. Źródło:

245

http://www.nbportal.pl/pl/cn/scenariusze/ponadgimnazjalne/przedsiebiorczos

c_ksztal_podstawowe, data odczytu 2013-04-11, godz. 12.25,

23. Animacje komputerowe NBP z cyklu „system bankowy”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/prezentacje/system_bankowy,

data odczytu 2013-04-10, godz. 22.15,

24. Filmy NBP z cyklu „pieniądz”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/pieniadz,


25. Filmy NBP z cyklu „euro”, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/euro ,


26. Zasoby internetowe serwisu http://zrozumfinanse.pl

27. Materiały edukacyjne Komisji Nadzoru Finansowego www.knf.gov.pl

246

Projekt 2.

Temat projektu: Jak kontrolować banki?


Uczestnik zajęć




kredytowa;

opisuje warunki uruchomienia i funkcjonowania banku;

wymienia i charakteryzuje instytucje finansowe państwa;

uzasadnia decyzje podejmowane w banku;

omawia sytuację finansową banku na podanym przykładzie;

posługuje się podstawową terminologią usług bankowych (w tym w języku

angielskim);

ocenia zdolność kredytową banku;

opracowuje podstawowe założenia polityki cenowej banku;

wymienia cele polityki monetarnej państwa.



1. Czy bank jest firmą nastawioną na zysk, czy spełnia inne cele?

2. Jak powstały banki i czemu służą?




6. Jaką rolę pełni Bank Centralny?

7. Jaka instytucja w Polsce wypełnia zadania Banku Centralnego

i jakie to są funkcje?

8. Czym jest inflacja, jakie są jej przyczyny i skutki?

9. Na czym polega nadzór bankowy i kto go sprawuje?

247


1. Analiza roli banku na rynku.

2. Analiza historyczna bankowości.

3. Charakterystyka zarządzania bankiem.

4. Analiza ofert usług bankowych w regionie.

5. Analiza zadań nadzoru bankowego.

6. Charakterystyka funkcjonowania Banku Centralnego w Polsce.

7. Omówienie zjawiska inflacji.

Uwagi o realizacji

Zajęcia w znaczący sposób rozszerzające wiedzę z zakresu programu nauczania

podstaw przedsiębiorczości w szkołach. Obejmuje zajęcia związane z poznaniem

konstytucyjnej roli banku centralnego w Polsce i jego zadań związanych z nadzorem

bankowym.


1. Scharakteryzuj miejsce i rolę banku komercyjnego na rynku.

2. Opisz produkty banku i ich cenę?

3. Odszukaj i opisz warunki funkcjonowania banku i zastanów się, od czego

są one zależne.

4. Jakie wymogi musi spełniać bank?

5. Opisz i scharakteryzuj przyczyny i skutki inflacji. Oceń je.

6. Scharakteryzuj założenia polityki monetarnej państwa.

7. Uczniowie zbierają informacje o decyzjach zarządów banków na bazie

raportów z gry „Banki w Akcji”. Omawiają warunki funkcjonowania banków

w sytuacji nadzoru organów państwa. Uczestnicy charakteryzują te warunki

i podają ich cel.

8. Uczniowie uczestniczą w rozgrywce „Banks In Action”, podejmują decyzje

i analizują raporty. W dyskusji po kilku etapach analizują swoje decyzje

w kontekście obowiązujących w Polsce przepisów.

9. Uczniowie analizują przepisy regulujące aktualnych uczestników polityki

monetarnej państwa.

248

Pytania do dyskusji

Jaką rolę w życiu gospodarczym pełni bank centralny?

Jaką rolę w życiu banków gra Rada Polityki Pieniężnej?

Na czym polega nadzór bankowy?

Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny i jaki ma wpływ na korzystanie

z usług bankowych w Polsce?

Teksty sterujące

1. Czym zajmuje się Bank Centralny? Jaka jest jego rola?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli banku centralnego w polityce monetarnej

i jego funkcji w gospodarce rynkowej.

2. Czym zajmuje się Rada Polityki Pieniężnej?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli Rady w polityce monetarnej i jej funkcji

na rynku usług bankowych.

3. Co to jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli funduszu na rynku finansowym.

4. Jakie przepisy regulują pracę banków, kto je nadzoruje i w jakim celu?

Cel: Poznanie zasad funkcjonujących na rynku usług finansowych w Polsce.

5. Czym jest inflacja, co i kto jest za nią odpowiedzialny?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat zjawiska inflacji, jej przyczyn i skutków

oraz instytucji, związanych z tym zjawiskiem.

6. Jak jest realizowany nadzór bankowy i jakie spełnia cele?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat funkcjonowania banków w gospodarce i roli

nadzoru bankowego w polityce monetarnej.

7. W jakim celu i w jaki sposób organizowane są rezerwy walutowe?

Cel: rozszerzenie wiedzy na temat polityki monetarnej państwa.

8. Jak państwo i za pomocą jakich instrumentów dba o stabilność cen

w gospodarce?


przepisów regulujących ich funkcjonowanie.

9. Jakie zadania realizuje Bank Centralny, jakie rada Polityki pieniężnej, a jakie

Bankowy Fundusz Gwarancyjny?


przepisów regulujących ich funkcjonowanie.

249







Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007














15. Scenariusz lekcji „Banki komercyjne” Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości,

Warszawa, 2009 http://junior.org.pl, (data odczytu 12.11.2009, godz. 11.00)

16. Scenariusz lekcji „System bankowy – jak to działa?” wyd. Narodowy bank Polski

NBP, Warszawa, źródło:

http://www.nbportal.pl/pl/cn/centrum_n/dydaktyka/dyda_scenariusze

(data pobrania 10.X.2009, godz. 19.30)



250



2009http://system.junior.org.pl/pl/index.php?option=com_content&task=view&idd

=102&id=1917&Itemid=531, (data odczytu 12.11.2009, godz. 11.20)

20. Aplikacja „Banks In Action” Fundacja Junior Archievement Springfield, Mass USA

http://banks.ja.org (data odczytu 21.11.2009, godz. 21.00)

21. Materiały Komisji Nadzoru Finansowego www.knf.gov.pl

251

Projekt 3.

Temat projektu: Jak skutecznie zarządzać bankiem?


Uczestnik zajęć:



oprocentowanie, odsetki, odsetki skumulowane, kapitalizacja, zdolność kredytowa;;



rozróżnia koszty i przychody operacyjne banku;

wskazuje strategie działania banku w warunkach konkurencji;

podaje sposoby konkurowania na rynku międzybankowym;

uzasadnia decyzje podejmowane w banku;

omawia sytuację finansową banku na podanym przykładzie;

posługuje się podstawową terminologią usług bankowych;


opracowuje podstawowe założenia polityki cenowej banku.







5. Jak pokonać konkurencję na rynku banków?

6. Jakie dodatkowe usługi przyciągną klientów?

7. Jakie działania wpływają na wynik finansowy banku?


1. Analiza funkcji banków na rynku.

2. Charakterystyka zarządzania bankiem.

3. Charakterystyka przychodów i kosztów banku.

252

4. Analiza rynku usług bankowych.

5. Analiza wyniku finansowego banku.

6. Zaprojektowanie działań wpływających na wynik finansowy banku.

Uwagi o realizacji

W projekcie uczestnicy skupią się na poznanej w poprzednich projektach symulacji

zarządzania bankiem „Banks In Action”. W poprzednich projektach symulacja była

uzupełnieniem projektów, w niniejszym projekcie stanowi podstawę do opracowania

projektu strategii zarządzania bankiem w czasie. Uczestnicy nabędą wiedzę

i umiejętności praktyczne, mogące zaowocować w konkursach: ogólnopolskim „Banki

w akcji” oraz światowym „Banks In Action”. Posługiwanie się terminologią z branży,

w tym po angielsku rozszerzy zasób pojęć uczestnika, a udział w symulacji nauczy

analizować finanse banku i podejmować skuteczne decyzje.




3. Zaplanuj strategię prowadzenia banku na konkurencyjnym rynku.

4. Podejmij decyzję o cenach produktów bankowych na rynku,

by przy maksymalnym zysku pozyskać klientów i pokonać konkurencję.

Zastanów się nad rozwojem banku oraz zaplanuj działania marketingowe.

5. Przeanalizuj bilans banku i znajdź decyzje mające wpływ na poszczególne

pozycje bilansu.

6. Porównaj pozycje banków na rynku, zamieszczone w raporcie symulacji i określ

przyczyny zaistniałej sytuacji własnego banu i banków konkurencyjnych.

7. Opracuj strategię polityki kredytowej i depozytowej banku i przedstaw ją na forum

grupy uczestników.

Teksty sterujące

1. W jaki sposób kredyty banków komercyjnych zwiększają podaż pieniądza?

Cel: Kształtowanie umiejętności obliczania kosztów bankowych na konkretnych

przykładach.

2. W jaki sposób odsetki od lokat wpływają na banki?

253

Cel: Kształtowanie świadomości działania banków na rynku, określania kosztów

i przychodów.

3. Jakie strategie podejmować w konkurencji z innymi bankami?

Cel: Kształtowanie umiejętności analizy rynków i podejmowania decyzji.

4. Jak czytać raporty finansowe banków?

Cel: Umiejętność analizy raportów finansowych.

5. Jak modyfikować decyzje w trakcie rozgrywki?

Cel: Zaznajomienie z funkcjonowaniem symulacji zarządzania bankiem „Banks

In Action”.

6. Jak uczestniczyć w konkursach „Banki w Akcji” w Polsce, Europie, świecie?

Cel: Kształtowanie umiejętności poszukiwania informacji, czytania

ze zrozumieniem oraz pozyskanie wiedzy na temat udziału w konkursach.







Warszawa 2008


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007



9. Scenariusze lekcji NBP: Prezentacje multimedialne i filmy NBP







254









17. http://www.nbportal.pl/pl/cn/centrum_n/dydaktyka/dyda_scenariusze





Przedsiębiorczości, Warszawa, 2009, źródłó:

http://system.junior.org.pl/pl/index.php?option=com_content&task=view&idd=102

&id=1917&Itemid=531, (data odczytu 12.11.2009, godz. 11.20)



22. Materiały Komisji Nadzoru Finansowego www.knf.gov.pl

255

Projekt 4.

Temat projektu: SKOK na bank – czy SKOK jest bankiem? Różnice między

bankiem a kasą społeczną


Uczestnik zajęć:




kredytowa, bank, parabank, spółdzielnia, nadzór bankowy;





wymienia i charakteryzuje usługi oferowane przez banki;

zna wymogi nadzoru bankowego i obowiązki banków wynikające z tego

nadzoru;

odróżnia bank od instytucji parabankowej i podaje różnice między nimi;

wskazuje zalety i wady usług bankowych i parabankowych;

omawia przepisy regulujące usługi bankowe w Polsce.









7. Jak odróżnić bank od instytucji parabankowej?

8. Jak czytać umowę z bankiem i parabankiem?

256


1. Analiza roli banków w gospodarce.

2. Analiza prawa bankowego.

3. Analiza roli nadzoru bankowego.

4. Analiza rynku usług bankowych.

5. Analiza kosztów funkcjonowania banku.

6. Charakterystyka usług pozabankowych na rynku pieniężnym.

7. Omówienie roli parabanków.

Uwagi o realizacji

W projekcie główny nacisk postawiono na wypracowanie umiejętności odróżniania

banków od instytucji parabankowych. W toku zajęć uczniowie mogą opracować

poradnik dla potencjalnych klientów na rynku pieniężnym bądź opracowywać analizy

pozwalające dostrzegać te różnice i poddawać je ocenie z punktu widzenia młodego

obywatela. W zajęciach wskazane jest zaproszenie eksperta, wizyta w banku

i/lub parabanku.




3. Zaplanuj strategię prowadzenia banku na konkurencyjnym rynku.

4. Sformułuj swoje oczekiwania finansowe i poszukaj odpowiedniej, z punktu

widzenia konsumenta, oferty finansowej. Odpowiedz na pytanie, czym różnią

się oferty banków i instytucji parabankowych, w tym spółdzielni?

5. Przygotujcie listę banków i instytucji parabankowych (oferujących pożyczki,

kredyty itp.) w swojej okolicy. Ustalcie potencjalne potrzeby młodych ludzi

i zapiszcie oferty tych instytucji. Przygotujcie listę kryteriów, według których

winno się podjąć decyzję o wyborze danej oferty i porównajcie znalezione

oferty według tej listy. Szczególną uwagę zwróćcie na bezpieczeństwo

finansowe i na różnice między ofertą banków i instytucji parabankowych.

W ćwiczeniach wskazana jest konsultacja z fachowcem prawa bankowego,

bądź przedstawicielem banku i/bądź parabanku.

257

Teksty sterujące

1. Jak rozwijała się bankowość?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat usług bankowych.

2. Jak wygląda funkcjonowanie banków komercyjnych na rynku?

Z kim i jak konkurują banki?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat funkcjonowania banków na rynku.

3. W jaki wybrać ofertę banku? Jak obliczyć koszt usług bankowych?

Cel: Kształtowanie umiejętności obliczania kosztów usług bankowych

na konkretnych przykładach.

4. W jaki sposób oszczędzać w banku? Jak obliczać odsetki?

Cel: Kształtowanie świadomości działania banków na rynku, określania kosztów

i przychodów z usług bankowych.

5. Jakie strategie podejmują banki w konkurencji z innymi?

Cel: Kształtowanie umiejętności analizy ofert na rynku pieniężnym.

6. Jakie usługi oferują instytucje parabankowe? Czym są parabanki?

Cel: Poznanie rynku pieniężnego i wszystkich podmiotów tego rynku.

Rozpoznawanie różnic między bankami i instytucjami parabankowymi.

7. Jak działa nadzór bankowy, jakie korzyści i prawa ma konsument na rynku

pieniężnym?

Cel: Kształtowanie umiejętności poszukiwania informacji, czytania

ze zrozumieniem. Poznanie instytucji wspierających konsumenta na rynku

pieniężnym.







Warszawa 2008


Warszawa, 2012


258


Warszawa, 2007










2008



















21. Materiały edukacyjne Komisji Nadzoru Finansowego www.knf.gov.pl

259

Projekt 5.

Temat projektu: Poszukuję dobrego banku – czego potrzebuję od banku dziś

i w najbliższej przyszłości i co oferują znane mi banki?


Uczestnik zajęć:




kredytowa, bank, parabank, spółdzielnia, nadzór bankowy;





wymienia i charakteryzuje usługi oferowane przez banki;

zna wymogi nadzoru bankowego i obowiązki banków wynikające z tego

nadzoru;

odróżnia bank od instytucji parabankowej i podaje różnice między nimi;

wskazuje zalety i wady usług bankowych i parabankowych;

omawia przepisy regulujące usługi bankowe w polsce;

analizuje i omawia oferty usług bankowych, rozumie odpowiedzialność

wynikającą z zawarcia umowy.









7. Jakie koszty ponosi klient banku?

260

8. Jaką odpowiedzialność ponosi klient banku?

9. Jak interpretować oferty bankowe?


1. Charakterystyka funkcji banków.

2. Charakterystyka usług bankowych.

3. Charakterystyka rynku usług bankowych.

4. Dokonanie wyboru korzystnej oferty bankowej.

5. Opracowanie poradnika dla młodego klienta banku.


1. Zapoznaj się z celami działalności nadzoru bankowego. Pracując w grupach

przygotujcie analizę (np. z wykorzystaniem analizy SWOT) korzyści i trudności

z punktu widzenia odbiorców usług bankowych (pożyczka, kredyt, rachunki bankowe,

karty płatnicze, inne). Dokonajcie oceny wymogów prawa bankowego z punktu

widzenia klienta.

Uwagi o realizacji

Zajęcia rozszerzające wiedzę z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości,

wprowadzające młodego człowieka w świat codziennych kontaktów z usługami

bankowymi. Główny nacisk w projekcie położono na prawa konsumenta i działalność

instytucji, realizujących te prawa. Uczniowie będą analizować realne umowy

bankowe oraz przepisy wynikające z nadzoru bankowego, oceniać ryzyko

i poszukiwać sposobów na jego zminimalizowanie.

Pytania do dyskusji

Jaką funkcję pełnią banki?

Co oferują banki?

Kiedy konsument korzysta z usług bankowych?

Ile kosztują usługi bankowe?

Jakie korzyści przynosi odbiorcom rynek usług bankowych?

Jakie zagrożenia mogą pojawić się na rynku bankowym?

Jak zapobiegać ewentualnym zagrożeniom na rynku usług bankowych?

261

Jak poznać prawa konsumenta na tym rynku?

Jakie instytucje chronią obywateli na rynku usług bankowych?

Jak kontaktować się z instytucjami na rynku bankowym?

Jak czytać umowy bankowe?

Jak unikać problemów ze zrozumieniem ofert bankowych?

Jak zarządzać własnymi finansami?

Jak zabezpieczać swoje finanse?

Teksty sterujące

1. Co oferują klientom banki?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli banków w codziennym życiu, ich ofertą

i pozycją w życiu gospodarczym.

2. Jak działają banki? Jak banki zarabiają?

Cel: Rozszerzenie wiedzy na temat roli banków w codziennym życiu, ich ofertą

i pozycją w życiu gospodarczym. Uświadomienie ich celów gospodarczych

w konkurencji międzybankowej.

3. Jakie potrzeby finansowe ma człowiek dziś, a jakie w przyszłości?

Cel: Poznanie potrzeb związanych z zarządzaniem finansami, rozróżnianie usług

bankowych i ich kosztów, ryzyka finansowego, zasad współpracy z bankami.

4. Jakie szanse i zagrożenia mogą mnie spotkać na rynku usług bankowych?

Cel: Poznanie potrzeb związanych z zarządzaniem finansami, rozróżnianie usług

bankowych i ich kosztów, ryzyka finansowego, zasad współpracy z bankami.

5. Jak interpretować oferty banków, czym kierować się podczas wyboru oferty?

Cel: Rozróżnianie usług bankowych i ich kosztów, ryzyka finansowego, zasad

współpracy z bankami.







Warszawa 2008

262


Warszawa, 2012



Warszawa, 2007










2008



















263

Opisy projektów

zrealizowanych w Powiatowych Ośrodkach Wspierania Uczniów Zdolnych,

nagrodzonych i wyróżnionych

w konkursach powiatowych na najlepszy projekt edukacyjny.

OPIS REALIZACJI PROJEKTU I

Informacje ogólne:

Powiat: Kraków

Miejsce POWUZ: IV LO w Krakowie

Symbol grupy: SPG-P-GR2

Imię i nazwisko nauczyciela: Barbara Werner

Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Cezary Drak, Paulina Fajto, Mariusz

Klasa, Karolina Nowak, Dorota Raab, Zuzanna Ziaja

Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie

1. Moduł: Załóżmy firmę

2. Temat projektu: Jak promować moją firmę?


Uczeń:


przedsiębiorczości, w szczególności wiedzą związaną z promocją

i zarządzaniem przedsiębiorstwem;

analizuje sytuacje firm na rynku lokalnym;

określa segmenty rynkowe dla danego produktu;

zapoznaje się z elementami marketingu mix, w szczególności z różnymi

formami promocji;

stosuje różne formy promocji;

przeprowadza analizę SWOT małej firmy, na podstawie której wybiera

strategię i opracowuje odpowiednie działania;

opracowuje ankietę badawczą;

opracowuje biznesplan małej działalności gospodarczej;

264

rozwija umiejętności matematyczne opracowując roczny rachunek zysków

i strat w biznesplanie;

poznaje podstawowe słownictwo związanie z prowadzeniem firmy w języku

angielskim;

zdobywa doświadczenie związane z podejmowaniem decyzji, z zarządzaniem;

posługuje się technologią informacyjną;

zapoznaje się z bieżącymi przepisami dotyczącymi działalności gospodarczej;

prezentuje znajomość uwarunkowań geopolitycznych;

rozwija umiejętność czytania ze zrozumieniem;

rozwija umiejętność pracy metodą projektu;

uczy się formułować problem, szukać rozwiązań, wybierać i sprawdzać

rozwiązanie;

rozwija umiejętność pracy w zespole, twórczego myślenia, komunikacji

interpersonalnej, korzystania z różnych źródeł informacji, umiejętności

prezentacji, kompetencji społecznych i innych.

4. Problemy szczegółowe (badawcze) do tematu projektu:

1. Jak działa firma w warunkach konkurencji?

2. Jak stosować marketing?

3. Jak opracować ankietę badawczą?

4. Jak określić segment rynkowy?

5. Jak skutecznie promować?

6. Jak poszerzyć ofertę produktu?

7. Jak przygotować ofertę cenową?

8. Jak zarządzać firmą?

9. Jak zbadać czy biznes się opłaci?

10. Jak współpracować w grupie?

5. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów:

Zadanie 1: Zaprojektowanie własnej małej działalności gospodarczej


Podzielcie się na grupy 3-osobowe. Każda grupa, korzystając z Internetu,

ustala, z jakich części zbudowany jest biznesplan, a następnie wymyśla małą

265

działalność gospodarczą, do której opracowuje charakterystykę,

Zadaniem każdej grupy jest, w oparciu o podaną charakterystykę firmy,

opracować analizę SWOT, a następnie ustalić, którą z podanych 4 strategii

(ofensywną, restrukturyzacyjną, defensywną czy zachowawczą) należałoby

przyjąć w oparciu o tą analizę,

Opracujcie plan marketingowy do swojej firmy,

Opiszcie Wasz produkt, uwzględniając także poszerzenie oferty produktu,

Opracujcie ankietę badawczą Waszego produktu w celu badania rynku,

Opiszcie grupę docelową Waszego produktu,

Przeprowadźcie rachunek zysków i strat Waszej firmy w pierwszym roku

działalności,

Oceńcie, jaka będzie sytuacja finansowa firmy po roku działalności

i czy opłaca się prowadzić tego typu firmę.

Wiedza zdobyta przez uczniów:

znają schemat budowy biznesplanu,

wiedzą, co to jest analiza SWOT, czym jest makrootoczenie firmy,

wiedzą, jakie są strategie firmy,

wiedzą, co to jest segment rynkowy i jak go określić,

wiedzą, co to jest marketing,

znają elementy marketingu mix i wiedzą, co one oznaczają,

wiedzą, jak opracowuje się plan marketingowy,

rozumieją pojęcia: dochód, amortyzacja,

wiedzą, jak opracowuje się rachunek zysków i strat firmy,

zapoznają się z bieżącymi przepisami dotyczącymi prowadzenia działalności

gospodarczej.

Umiejętności zdobyte przez uczniów:

Uczeń:

przeprowadza analizę SWOT i na jej podstawie określa strategię,

pisze biznesplan,

analizuje sytuację firmy na rynku,

opracowuje ankietę badawczą,

266

przeprowadza rachunek zysków i strat,

opracowuje roczny rachunek zysków i strat w biznesplanie,

korzysta z technologii informacyjnej,

czyta ze zrozumieniem,

rozwija umiejętność pracy w zespole,

prowadzi skuteczną komunikację interpersonalną.

Forma prezentacji przygotowanych przez uczniów materiałów:

fragmenty biznesplanu działalności jednoosobowej „Skręt -pol”,

fragmenty biznesplanu firmy fryzjerskiej „Les cheveux”.

Zadanie 2: Określenie kryteriów segmentacji.


Podzielcie się na grupy 3-osobowe. Zadaniem każdej jest określenie kryteriów

segmentacji oraz wskazanie na ich podstawie segmentów docelowych

dla następujących produktów: chipsy ziemniaczane o nowym smaku, telefon komórkowy

(nowoczesny wygląd, bluetooth, wyposażony w aparat fotograficzny, radio cyfrowe,

dyktafon, odporny na wstrząsy), lody włoskie z automatu w kilku smakach, pieluszki

jednorazowe dla niemowląt. Następnie każda grupa prezentuje swoje rozwiązania

i uzasadnia wybór grupy docelowej.


wiedzą, co to jest segmentacja rynku;

wiedzą, co to jest grupa docelowa.


Uczeń:

określa grupę docelową dla danego produktu,

rozwija umiejętność twórczego myślenia,

rozwija umiejętność publicznego wystąpienia,

rozwija umiejętność organizacji pracy zespołowej,

rozwija umiejętność komunikacji interpersonalnej.

267

Zadania 3: Opracowanie przykładowych spotów reklamowych.


Podzielcie się na grupy 4-osobowe. Zadaniem każdej jest wymyślić,

a następnie przedstawić spot reklamowy „Diamentu”, którego grupą docelową

są Wasi rówieśnicy.

Podzielcie się na grupy 3-osobowe. Zadaniem każdej jest wymyślić,

a następnie zaprezentować spot reklamowy „Diamentu”, którego grupą

docelową są przedsiębiorcy.


wiedzą, jak przygotować spot reklamowy.

Umiejętności zdobyte przez uczniów

Uczeń:

dostosowuje formy promocji do grupy docelowej,


rozwija umiejętność publicznego wystąpienia,




filmik - spot reklamowy „Diamentu” skierowany do grupy rówieśniczej,

filmik - spot reklamowy „Diamentu” skierowany do przedsiębiorców.

Zadanie 4: Projektowanie promocji działalności gospodarczej.


Zastanówcie się, co to jest promocja?. Utwórzcie „mapę myśli” do pojęcia

„promocja”.

Zastanówcie się, co można promować, czyli co może być produktem? Każdy

zapisuje pomysły na kartce. Zapiszcie wszystkie pomysły na plakacie.

Wybierzcie, poprzez głosowanie, który produkt z listy chcielibyście promować.

Podzielcie się na grupy 3, 4-osobowe. Waszym zadaniem jest zastanowić się,

od czego zależy promocja danego produktu, można uzupełnić informacje

korzystając z Internetu, a następnie sporządzić plakat i zaprezentować go.

Podzielcie się na grupy 3-osobowe. Waszym zadaniem jest, w oparciu

o dotychczasowe zebrane materiały, a także o Wasze doświadczenie,

268

opracować 10 wskazówek „dla początkującego przedsiębiorcy „Jak promować

moją firmę”, a następnie nadajcie opracowanym wskazówkom ciekawą formę.

Zastanówcie się jak zrobić ulotkę, żeby nie została wyrzucona? – spiszcie

pomysły w formie „mapy myśli”. Następnie podzielcie się na grupy

2, 3-osobowe. Zadaniem każdej grupy jest wykonać ciekawą ulotkę, mając

także na uwadze wybraną grupę docelową.


zna elementy marketingu mix,

wie, jak zorganizować kampanię promocyjną,

zna środki promocji,

zna daty roczne przystąpienia państw do Wspólnoty Europejskiej,

poznaje słownictwo związane z biznesem w języku angielskim.


Uczeń:

dostosowuje promocję do grupy docelowej,

korzysta z różnych źródeł informacji,


rozwija umiejętność prezentacji,




plakat „Promować- co może być produktem?”

10 wskazówek „Jak promować moją firmę” w formie rozkładanego plakatu,

ulotka „Diamentu” dla miłośników sudoku; trójwymiarowa ulotka „Diamentu”,

jako wkładka do czasopisma przedsiębiorców; ulotka w formie zakładki

dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

Zadanie 5: Poszerzanie oferty produktów.

Zadanie 6: Zarządzanie firmą.


Podzielcie się na grupy 4- osobowe. W każdej grupie należy wyznaczyć lidera,

który będzie zarządzał pracą pozostałych członków grupy. Zadanie polega

na dobrej organizacji pracy: „zakupieniu” odpowiedniej ilości materiałów,

269

wykonaniu dobrych jakościowo kaczek z papieru w jak najkrótszym czasie

i „sprzedaniu” ich. Zadaniem lidera jest zarządzać firmą i prowadzić „małą

księgowość” (zapisywać przychód, koszty oraz wyliczyć dochód).

Kolejnym Waszym zadaniem jest poszerzyć ofertę kaczek. Zastanówcie

się jak zrobić, aby klient kupił droższą kaczkę od tańszej. Następnie

przygotujcie ciekawą ofertę cenową.


poznają elementy marketingu mix,

dowiadują się, jak można poszerzyć ofertę produktu,

poznają funkcje zarządzania,

wiedzą, jak zarządzać firmą,

stosują pojęcia: przychód, koszty, dochód.


Uczeń:

poszerza oferty produktu,

tworzy oferty cenowe,

oblicza dochód,

rozwija umiejętność organizacji pracy,

rozwija umiejętność kierowania zespołem,


rozwija umiejętność pracy zespołowej,



kaczki różnej wielkości, białe, kolorowe, kaczka z napisem „kaczka

na uśmiech”,

oferta cenowa kaczek: białe kaczki po 3zł/szt. na dolnej półce, kolorowe kaczki

po 5zł/szt. na wyższej półce, oraz rodzina kaczek za 25zł na półce,

która jest na wysokości oczu.

Zadanie 7: Zarządzanie zespołem.

Instrukcje dla uczniów;

Waszym zadaniem jest włożyć kulki w sekwencji czerwona-żółta-niebieska

do rękawa w jak najkrótszym czasie przy jednoczesnym zaangażowaniu wszystkich

270

członków grupy, przy czym członkowie grupy mają zasłonięte oczy, natomiast lider

grupy nie. Lider wydaje polecenia pozostałym, nikogo, ani niczego nie dotykając.


znają zasady zarządzania,

wiedzą, jak zwiększyć wydajność.


Uczeń:

rozwija umiejętność organizacji pracy,

rozwija umiejętność kierowania zespołem,

rozwija umiejętność pracy zespołowej,

rozwija umiejętność dobrego komunikowania się,

rozwija umiejętność słuchania.


filmik „Wkładanie kulek do rękawa”.

6. Efekty projektu:

wzrost wiedzy uczniów, związanej z marketingiem, szczególnie z promocją,

wzrost wiedzy uczniów dotyczącej zarządzania przedsiębiorstwem,

wzrost wiedzy związanej z bieżącymi przepisami dotyczącymi działalności

gospodarczej,

wzrost wiedzy uczniów na temat biznesplanu,

poszerzenie słownictwa dotyczącego biznesu w języku angielskim,

wzrost umiejętności uczniów, dotyczącej analizy firmy na rynku, określania

strategii marketingowej,

wzrost umiejętności określania grupy docelowej dla danego produktu,

wzrost umiejętności konstruowania ankiety badawczej,

wzrost umiejętności stosowania różnych form promocji,

wzrost umiejętności pisania biznesplanu oraz obliczenia, czy dana działalność

się opłaca,

wzrost umiejętności podejmowania decyzji,

wzrost umiejętności czytania ze zrozumieniem,

wzrost umiejętności posługiwania się technologią informacyjną,

271

wzrost umiejętności pracy metodą projektu,

wzrost umiejętności formułowania problemu oraz rozwiązywania problemu,

wzrost umiejętności pracy w zespole, twórczego myślenia, komunikacji

interpersonalnej,

korzystania z różnych źródeł informacji, umiejętności publicznego wystąpienia.

7. Formy oceny pracy uczniów zastosowane w projekcie:

samoocena uczniów pod kątem zaangażowania w wykonanie zadania,

samoocena uczniów poprzez odpowiedzi na pytania: co było najtrudniejsze?,

co Ci się nie udało?, co było Twoim sukcesem?

ocena nauczyciela pod kątem zgodności wykonanego zadania z tematem oraz

pod kątem estetyki wykonanej pracy, przejrzystości pracy w przypadku

biznesplanu,

ocena nauczyciela pod kątem poprawności rachunku zysków i strat,

wyliczonego przychodu, kosztów, dochodu.

272

OPIS REALIZACJI PROJEKTU II

Informacje ogólne

1. Powiat: Nowy Sącz

3. Miejsce POWUZ: Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Nowym Sączu

5. Symbol grupy: SPG-P-GR-2

6. Imię i nazwisko nauczyciela: Anna Studzińska

7. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Kornaś Agnieszka, Szczygieł

Sabina, Świerczek Ilona, Siwek Michał, Marszałek Mirosław, Jabłoński Arkadiusz,

Jelito Damian, Wolak Konrad, Orzeł Bartłomiej.

Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie.

1. Moduł: Jestem przedsiębiorczy – znaczy wygrywam!

2. Temat projektu: Gdybym był wójtem, burmistrzem, prezydentem –

co zrobiłbym dla dzieci i młodzieży w mojej miejscowości?


Uczeń:

rozumie istotę samorządu terytorialnego,

zna zadania jednostek samorządu terytorialnego,

zna zasady uchwalania budżetu samorządu lokalnego,

rozumie budowę budżetu samorządu lokalnego,

potrafi wymienić źródła dochodu oraz wydatki samorządu lokalnego,

uzasadnia konieczność zaspokajania potrzeb przez człowieka,

potrafi dostrzec, zidentyfikować i scharakteryzować potrzeby innych osób

w swoim otoczeniu,

potrafi sporządzić ankietę,

umie przedstawić wyniki ankiet i na ich podstawie sformułować odpowiednie

wnioski,

potrafi przedstawić swoje spostrzeżenia przedstawicielom samorządu lokalnego

dotyczące oczekiwań młodych ludzi wobec ich władz samorządowych,

umie zastosować podstawowe zasady pracy w zespole, planować kolejne

etapy realizacji projektu, podejmować decyzje oraz podsumowywać pracę

własną i zespołową,

potrafi odwołać się do tekstów źródłowych w celu rozwiązania problemu,

273

wykazuje umiejętność czytania ze zrozumieniem,

umie wykorzystać arkusz kalkulacyjny w celu łatwiejszego i precyzyjnego

uzyskania efektu zadania,

umie przygotować prezentacje multimedialna w celu przedstawienia

rezultatów swojej pracy.


1. Jaka jest istota funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego?

2. Na jakich zasadach uchwalany jest budżet gminy/miasta?

3. Z jakich źródeł miasto/gmina pozyskuje dochody?

4. Jakie wydatki ponosi miasto/gmina?

5. W jaki stopniu władze lokalne zaspokajają potrzeby dzieci i młodzieży w mojej

miejscowości?

6. Jakie są moje oczekiwania wobec władz samorządowych?

7. Jakie są potrzeby dzieci (rodziców) i młodzieży w mojej miejscowości?

8. Czy potrzeby młodych ludzi są ujęte w budżecie mojej gminy/miasta?

9. Jak poprawnie napisać ankietę dotyczącą oczekiwań dzieci i młodzieży wobec

władz samorządowych w mojej miejscowości?

10. Czy nasze miasto jest przyjazne dla dzieci i młodzieży?

11. Czego oczekujemy od samorządu lokalnego, aby nasza miejscowość była

ciekawa, bezpieczna oraz umożliwiała nam wszechstronny rozwój i abyśmy

zawsze chcieli do niej powracać?

5. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów

Zadanie 1: Omówienie kompetencji wójta / burmistrza / prezydenta.

Na podstawie Konstytucji RP i Ustawie o samorządzie gminnym z 1991 r. przedstawcie,

jakie kompetencje i zakres działania ma wójt /burmistrz /prezydent, a jakie Rada

Gminy/Miasta?


Na podstawie Konstytucji RP i Ustawie z 8 marca 1990 r. o samorządzie

gminnym przedstawcie, jaki jest cel istnienia samorządu terytorialnego?

Analizując Ustawę z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, wyjaśnijcie,

jakie funkcje pełni Rada Gminy/Miasta oraz wójt/burmistrz/prezydent?

274

Wyniki swoich działań przedstawcie w dowolnej formie na forum grupy.

Wiedza zdobyta przez uczniów

Uczeń:

wie, jaką rolę odgrywa wójt/burmistrz/prezydent w życiu mieszkańców swojej

miejscowości,

wie, jakie zadania ma do zrealizowania Rada Miasta w swojej miejscowości,


Uczeń:

odwołuje się do odpowiednich tekstów źródłowych w celu rozwiązania

problemu,

czyta ze zrozumieniem akty prawne.

Formy prezentacji materiałów przygotowanych przez uczniów:

plakat lub prezentacja multimedialna.

Zadanie 2: Omówienie zasad sporządzania budżetu gminy / miasta.

Na podstawie Ustawie z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz Ustawy z dnia

27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustalcie, jakie są zasady sporządzania

budżetu gminy/miasta?


Realizując to zadanie musicie odszukać w Ustawie o samorządzie gminnym

z 1991 r. oraz w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych,

artykuły odnoszące się do budżetu gminy/miasta.

Na ich podstawie przedstawcie informacje: co to jest budżet gminy /miasta,

jaką rolę ma wójt/burmistrz/prezydent i Rada Miasta przy tworzeniu budżetu

gminy/miasta.

Wyniki swoich działań przedstawcie w dowolnej formie na forum grupy.

Wiedza zdobyta przez uczniów.

Uczeń:

wie, kto sporządza budżet gminy/miasta,

wie, kto zatwierdza budżet gminy/miasta,

wie, co to jest i z czego składa się budżet gminy/miasta.

275


Uczeń:

potrafi skorzystać z fachowej literatury w celu rozwiązania problematycznych

zagadnień,

potrafi analizować akty prawne w celu uzyskania odpowiedzi na postawione

pytania.



Zadanie 3: Analiza przykładowego budżetu gminy / miasta z uwzględnieniem

potrzeb dzieci i młodzieży.

Dokonując analizy przykładowego budżetu gminy/miasta, sprawdźcie,

czy w wydatkach gminy/miasta uwzględniono potrzeby dzieci oraz młodzieży

i jeśli tak, to, w jakich dziedzinach życia?


Poszukajcie w Internecie budżetu waszej miejscowości.

Przeanalizujecie, jakie wydatki ponosi wasza gminy/miasto?

Sprawdźcie, czy w wydatkach ujęte są potrzeby młodych ludzi?

Wyniki waszej pracy w dowolnej formie zaprezentujcie na forum klasy.


Uczeń:

wie, z jakich źródeł gmina pozyskuje dochody,

wie, na jakie cele gmina wydaje pieniądze.


Uczeń:

potrafi dokonać analizy składników budżetu gminy pod kątem danego

problemu (potrzeby dzieci i młodzieży),

potrafi znaleźć materiały potrzebne do wykonania zadania, w tym przypadku

budżet gminy.



276

Zadanie 4: Opracowanie ankiety.

Sporządźcie ankietę na temat: „Jakie są oczekiwania dzieci (rodziców) i młodzieży

mojej miejscowości wobec władz lokalnych?''.


Dowiedźcie się, jakie są zasady tworzenia ankiety?

Na podstawie informacji z pkt. 1 wykonajcie ankiety, dzieląc się na dwie grupy:

I gr. układa ankietę dla rodziców dzieci w wieku od 0 do 10 lat.

II gr. sporządza ankieta dla młodzieży, czyli osób w wieku od 11 do 20 lat.

Ankiety do druku przygotowujecie w programie Word.


Uczeń:

wie, jak poprawnie sporządzić ankietę.


Uczeń:

potrafi dokonać selekcji potrzeb w różnych dziedzinach życia młodego

człowieka,

potrafi odpowiednio sformułować pytania i odpowiedzi.


ankiety w formie pliku w Wordzie i w wersji papierowej.

Zadanie 5: Przeprowadzenie ankiety i opracowanie wyników.

Na podstawie zebranych informacji i własnych spostrzeżeń podajcie, jak władze

lokalne mogą wyjść naprzeciw oczekiwaniom dzieci i młodzieży w waszej

miejscowości?


Przeprowadźcie ankietę, którą sporządziliście w poprzednim zadaniu, wśród

min. 50 osób dla każdej z grup,

Dokonajcie zestawienia wyników badania ankietowego,

Na podstawie zebranych informacji, wysuńcie odpowiednie wnioski

dotyczące oczekiwań dzieci i młodzieży wobec władz samorządowych

waszej miejscowości,

Podajcie, czego wy oczekujecie od władz lokalnych?

277

Dokonajcie hierarchizacji potrzeb własnych oraz osób ankietowanych

i określcie, jakie macie oczekiwania wobec władz samorządowych?

Efekty waszej pracy przedstawcie w dowolnej formie na forum grupy.


Uczeń:

zna hierarchię potrzeb wg piramidy potrzeb Maslowa i umie ją interpretować,

wie, jakie potrzeby są dla młodych ludzi najważniejsze.


Uczeń:

potrafi przedstawić wyniki ankiet za pomocą arkusza kalkulacyjnego,

potrafi wyciągnąć wnioski na podstawie przeprowadzonych badań.


plansze z wykresami podsumowującymi wyniki ankiet,

plakat obrazujący hierarchię potrzeb dzieci i młodzieży danej miejscowości.

Zadanie 6: Zaprezentowanie przedstawicielom władz lokalnych oczekiwań

dzieci i młodzieży gminy / miasta.

Przestawcie przedstawicielom władz lokalnych, jakie są oczekiwania dzieci

i młodzieży naszego miasta wobec działań samorządu lokalnego?


Dowiedźcie się, jakie są zasady przeprowadzania wywiadu?

Zbierzcie informacje na temat zaproszonych przez was gości, dotyczące

ich działalności na rzecz społeczności lokalnej.

Przygotujcie pytania do przedstawicieli samorządu lokalnego, dotyczące

oczekiwań dzieci i młodzieży wobec władz samorządowych.

Przeprowadźcie wywiad z przedstawicielami władz samorządowych

i spróbujcie go opublikować na lokalnym portalu informacyjnym.


Uczeń:

zna istotę funkcjonowania samorządu terytorialnego,

wie, jak przedstawiają się sprawy finansowania potrzeb mieszkańców,

wie, jakie przeszkody i czynniki sprzyjają realizacji potrzeb młodych ludzi,

278

jest świadomy konieczności hierarchizowania potrzeb, a także współzależności

potrzeb jednostkowych i grupowych.


Uczeń:

potrafi przedstawić wyniki własnej pracy przedstawicielom władzy lokalnej,

potrafi poprowadzić dyskusję i przeprowadzić wywiad.


plansze z wykresami podsumowującymi wyniki ankiet,

prezentacja multimedialna.

6. Efekty projektu:

plakaty i prezentacje multimedialne dotyczące funkcjonowania samorządu

lokalnego,

ankiety i plansze z wykresami podsumowującymi wyniki ankiet,

plakat obrazujący hierarchię potrzeb dzieci i młodzieży danej miejscowości,

wywiad z przedstawicielami Rady Miasta zamieszczony na portalu:

www.sadeczanin.info.pl,

film z wystąpienia grupy na posiedzeniu Rady Miasta,

poszerzenie umiejętności pracy w grupie,

poszerzenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji,



wzrost umiejętności posługiwania się technologiami informacyjnymi,


wzrost umiejętności formułowania i rozwiązywania problemu.


dyskusja,

samoocena pracy grupy,

systematycznie udzielana uczniom przez nauczyciela informacja zwrotna,

końcowa ocena nauczyciela,

karty ewaluacji.

279

OPIS REALIZACJI PROJEKTU III

Informacje ogólne

1. Powiat: chrzanowski

3. Miejsce POWUZ: II LO Chrzanów

4. Przedmiot: Przedsiębiorczość

5. Symbol grupy: SPG-P- Gr 1

6. Imię i nazwisko nauczyciela: Maria Kupiec

7. Grupa realizująca projekt – nazwiska uczniów: Pawlik Justyna, Anna Żelazko

Szczegółowe informacje o zrealizowanym projekcie.

1. Moduł: I Jestem przedsiębiorczy, znaczy wygrywam.

2. Temat projektu: Jak zagospodarować zaniedbane miejsce na terenie

gminy Trzebinia?”


wyszukać zaniedbane miejsce w gminie Trzebinia, warte zagospodarowania,

rozpoznać potrzeby mieszkańców w zakresie sposobu zagospodarowania

wolnego czasu,

znaleźć pomysł zagospodarowania zaniedbanego miejsca w odpowiedzi

na potrzeby mieszkańców,

ocenić konkurencję na rynku lokalnym,

określić potencjalnych klientów realizowanego projektu,

przeprowadzić analizę ekonomiczną przedsięwzięcia, ocenić mocne

i słabe strony projektu,

ocenić opłacalność przedsięwzięcia,

wykorzystać technikę multimedialną do prezentacji opracowanego

projektu,

przedstawić projekt władzom samorządu lokalnego.


1. Co warto zrobić dla lokalnej społeczności?

2. Jak wykorzystać zaniedbane miejsca w gminie Trzebinia dla poprawy

jej wizerunku, z równoczesnym zaspokojeniem potrzeb społecznych?

3. Jakie efekty społeczne i ekonomiczne przyniesie projekt planowanego

przedsięwzięcia?

4. Jak przekonać organy władzy samorządowej do pomysłu przedsięwzięcia?

280

5. Zadania szczegółowe realizowane przez uczniów

Zadanie 1: Identyfikacja potrzeb mieszkańców


Na podstawie wywiadów lub krótkiej ankiety dokonaj identyfikacji

potrzeb mieszkańców w twoim otoczeniu, przygotuj pytania do wywiadu

i ankiety.


znają hierarchię potrzeb społecznych,

wie, jak przygotować wywiad i dobrać osoby do jego przeprowadzenia,

wie, jak przygotować ankiety.


Uczeń:

klasyfikuje potrzeby społeczne,

wykazuje się wrażliwością na potrzeby społeczne,

gromadzi informacje poprzez przeprowadzenie wywiadu i badania

ankietowego.


plakat, prezentacja w formie ustnej.

Zadanie 2: Analiza lokalnego otoczenia


Wybierzcie się na wycieczkę po okolicy, oceńcie atrakcyjne miejsca,

warte zagospodarowania.

Opracujcie kryteria wyboru miejsca i dokonajcie uzasadnionego wyboru.


poznają teren gminy Trzebinia.


Uczeń:

dokonuje wyboru,

prowadzi negocjacje,

podejmuje decyzje.


zdjęcia zaniedbanych miejsc, prezentacja.

281

Zadanie 3: Określenie klientów planowanego przedsięwzięcia.


Zaplanujcie potencjalnych klientów waszego przedsięwzięcia, oceńcie

ich ilość według grup wiekowych i zapytajcie o ich życzenia w zakresie

świadczonych usług.


poznają liczbę ludności w gminie Trzebinia według grup wiekowych,

poznają wymagania potencjalnych klientów.


Uczeń:

poszukuje informacji z różnych źródeł,

prowadzi wywiad,

komunikuje się z innymi.


prezentacja w formie ustnej, inscenizacje przykładowych wywiadów.

Zadanie 4: Przygotowanie analizy ekonomicznej


Przeprowadźcie ocenę ekonomiczną planowanego projektu.


poznanie pojęć ekonomicznych niezbędnych do przeprowadzenia

analizy ekonomicznej i wykorzystanie ich do przeprowadzenia analizy,

istota i sposób przeprowadzania analizy ekonomicznej.


przeprowadzenie analizy ekonomicznej i ocena przedsięwzięcia.

przygotowanie prezentacji multimedialnej.


prezentacja multimedialna

6. Efekty projektu:

prezentacja multimedialna przedstawiająca sposób zagospodarowania

zaniedbanego miejsca z przeznaczeniem na świadczenie usług dla lokalnej

społeczności,

282

poszerzenie umiejętności pracy w grupie,

poszerzenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji,



wzrost umiejętności posługiwania się technologiami informacyjnymi,


wzrost umiejętności formułowania i rozwiązywania problemu.


akceptacja projektu przez nauczyciela i pozytywna ocena przez pozostałych

uczestników projektu,

samoocena,

ocena grupowa.

283

SPIS TREŚCI 1. Metoda projektu w pracy z uczniem zdolnym ……………………………….….2

2. Wstęp do materiałów metodycznych …………………………………………….9

3. Moduł I. Jestem przedsiębiorczy – znaczy wygrywam! ................................. 10

4. Projekt 1. W jaki sposób sprawdzę, czy jestem przedsiębiorczy? ................. 12

5. Projekt 2. Gdybym był bogaty - co mógłbym zrobić dla siebie i mojej

miejscowości? ................................................................................................... . 20

6. Projekt 3. Gdybym był radnym (wójtem, prezydentem miasta)… - jak

zagospodarować zaniedbane miejsca w naszym otoczeniu / miejscowości /

gminie? .............................................................................................................. ..30

7. Projekt 4. Gdybym ich mógł przekonać - jak wykorzystać organizacje społeczne

i pozarządowe do zaspokajania potrzeb lokalnej społeczności? ....................... ..36

8. Projekt 5. Gdybym był ministrem… - jak przygotować argumentację w debacie

budżetowej? ...................................................................................................... ..43

9. Moduł II. KLASA S. A. - czyli szkolna giełda ................................................ ..50

10.Projekt 1. „Wyceniać” zamiast „oceniać”? - ile jest warta moja klasa na

szkolnej giełdzie? .............................................................................................. ..51

11.Projekt.2. Inwestuję więc wygrywam – jak prawidłowo dobrać formę

inwestowania dla swoich potrzeb? .................................................................... ..60

12.Projekt 3. W jaki sposób moja klasa może zadebiutować na szkolnej giełdzie

klas? .................................................................................................................. ..64

13. Projekt 4. Jak mogę zostać inwestorem w szkole? ..................................... ..70

14. Projekt 5. W jaki sposób można stworzyć fundusz inwestycyjny w szkole? ..76

15. Moduł III. Załóżmy firmę! ............................................................................ ..82

16. Projekt 1. Chcę mieć firmę – jak mam ją założyć? ...................................... ..83

17. Projekt.2. Mam własną firmę – jak ją prowadzić? ........................................ ..89

18. Projekt 3. Jak promować moją firmę? ......................................................... ..95

19. Projekt 4. Jak finansować własne przedsięwięcia? ..................................... ..99

20. Projekt 5. Jakie szanse ma moja firma na rynku lokalnym? ........................ 103

21. Moduł IV. Balcerowicz musi odejść - czyli o prywatyzacji słów kilka. ......... 107

22. Projekt 1. Reforma Władysława Grabskiego - w jaki sposób prywatyzacja

pomogła młodej Polsce po rozbiorach i I wojnie światowej? ............................. 108

284

23. Projekt.2. Plan Balcerowicza - w jaki sposób prywatyzacja pomaga

odradzającej się gospodarce po 45 latach socjalizmu w Polsce? ..................... 112

24. Projekt 3. Co by było, gdybyśmy sprywatyzowali szkołę? ........................... 119

25. Projekt 4. Co by było, gdyby nie było Balcerowicza? - czyli piszemy

scenariusz życia gospodarczego w państwie socjalistycznym. ......................... 125

26. Projekt 5. Co by tu jeszcze sprzedać Panowie? - za i przeciw totalnej

prywatyzacji w naszym regionie. ....................................................................... 132

27. Moduł V. Będę managerem - dziś zarządzam swoim czasem, jutro firmą. 137

28. Projekt 1. W jaki sposób skutecznie zaprezentować się przed komisją

rekrutacyjną? ..................................................................................................... 138

29. Projekt.2. Gdybym był dyrektorem handlowym w przedsiębiorstwie - czyli jak

zbudować strategię sprzedaży? ........................................................................ 145

30. Projekt 3. Gdybym był księgowym - jak prowadzić finanse firmy? .............. 149

31. Projekt 4. Gdybym miał monopol - mogę wszystko? ................................... 156

32. Projekt 5. Gdybym był klientem - jak podejmować decyzje konsumenta na

rynku? ............................................................................................................... 161

33. Moduł VI. Nic o nas bez nas - czyli tworzymy własny Młodzieżowy Sąd

Etyczny. ............................................................................................................. 166

34. Projekt 1. Jak rozpoznawać konflikty i je rozwiązywać? .............................. 167

35. Projekt.2. Jak poznać i egzekwować swoje prawa? .................................... 171

36. Projekt 3. Jak zbudować własny Kodeks Etyki? .......................................... 175

37. Projekt 4. Jak być pewnym wśród swoich? - Przygotowujemy własny kodeks

na boisku/imprezie/wycieczce. .......................................................................... 181

38. Projekt 5. Jak funkcjonuje sąd koleżeński? ................................................. 185

39. Moduł VII. Bogate Państwo - bogaci obywatele. ........................................ 189

40. Projekt 1. Jakie zasady stały się podstawą funkcjonowania społeczeństw:

komunistycznego, Amiszów, izraelskich kibuców, platonowskiej Utopii – i które z

tych zasad cenimy w naszym środowisku / w naszym społeczeństwie. ............ 190

41. Projekt.2. Nic o nas bez nas – czyli jak brać sprawy w swoje ręce w klasie, na

osiedlu, w mieście? ........................................................................................... 191

42. Projekt 3: Jak rozwiązać problem biedy i bezdomności w naszym regionie.199

43. Projekt 4. Komu Państwo musi pomóc? ...................................................... 204

44. Projekt 5. „Niewidzialna ręka rynku” na premiera! - na ile można oddzielić

państwo od gospodarki? ................................................................................... 209

285

45. Moduł VIII. Żadna praca nie hańbi… ........................................................... 213

46. Projekt 1. Kim chciałbym zostać w przyszłości i co mi w tym pomoże? ...... 214

47. Projekt.2. Jak szukać dobrej pracy? ............................................................ 220

48. Projekt 3. Jak znaleźć dobrego pracownika? .............................................. 224

49. Projekt 4. Jak walczyć z bezrobociem? ....................................................... 229

50. Projekt 5. W jaki sposób uniknąć emigracji zarobkowej młodzieży? ........... 233

51. Moduł IX. „A tam, gdzie to kretowisko – będzie stał mój BANK!!!” ............. 237

52. Projekt 1. Jak można założyć bank? ........................................................... 238

53. Projekt.2. Jak kontrolować banki? ............................................................... 245

54. Projekt 3. Jak skutecznie zarządzać bankiem? ………………………………250

55.Projekt 4. SKOK na bank – czy SKOK jest bankiem? Różnice między bankiem

a kasą społeczną. ............................................................................................. 254

56. Projekt 5. Poszukuję dobrego banku – czego potrzebuję od banku dziś i w

najbliższej przyszłości i co oferują znane mi banki? .......................................... 258

57. Opisy projektów zrealizowanych w Powiatowych Ośrodkach Wspierania

Uczniów Zdolnych, nagrodzonych i wyróżnionych w konkursach powiatowych na

najlepszy projekt edukacyjny. ............................................................................ 262

58. Projekt I: Jak promować moją firmę? - Barbara Werner .............................. 262

59. Projekt II: Gdybym był wójtem, burmistrzem, prezydentem – co zrobiłbym dla

dzieci i młodzieży w mojej miejscowości?- Anna Studzińska ........................... 271

60. Projekt III: Jak zagospodarować zaniedbane miejsce na terenie gminy

Trzebinia?” - Maria Kupiec ............................................................................... 278

Documents

Przedsiębiorczość-szkoła ponadgimnazjalna