Upload
truongthuan
View
218
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Nie ma dzieci są ludzie.
- Janusz Korczak
Przestrzegania praw dziecka
w oczach ucznia
w szkołach podstawowych i gimnazjach
Małopolski
- Raport -
2012
2
I. Celem diagnozy było uzyskanie – od bezpośrednio zainteresowanych, czyli dzieci -
odpowiedzi na pytanie czy w starszych klasach szkół podstawowych i gimnazjach
województwa małopolskiego nauczyciele przestrzegają podstawowych praw dziecka
zawartych w Konwencji o prawach dziecka oraz czy nauczyciele przestrzegają podstawowych
praw ucznia jako specyficznej kategorii praw dziecka. Diagnoza, ze względu na swą skalę,
ma charakter sondażowy, stąd wynikająca z niej ocena przestrzegania praw dziecka i ucznia
ma charakter oceny wstępnej. Celem diagnozy była ocena zjawiska w Małopolsce, a nie
ocena przestrzegania praw w poszczególnych szkołach biorących udział w diagnozie.
W zastosowanym kwestionariuszu ankiety, który był narzędziem diagnozy, na wstępie
znalazły się pytania mające służyć ustaleniu, czy zdaniem uczniów znają oni swoje prawa
i czy są o nich informowani w szkole. W diagnozie, a co za tym idzie w kwestionariuszu
ankiety, świadomie zrezygnowano z pytań o obowiązki ucznia.
Podstawowym kryterium selekcyjnym w diagnozie był typ szkoły. Diagnozą objęto
uczniów klas szóstych szkoły podstawowej oraz klas drugich gimnazjum jako
reprezentujących poszczególne typy szkół. Spośród praw zawartych w Konwencji wybrane
zostały te, które w szczególności mogą dotyczyć relacji dziecko – szkoła, są to :
- prawo do wyrażania własnych poglądów i przekonań
- prawo do prywatności
- prawo do ochrona przed przemocą oraz innym złym traktowaniem.
Ponadto pytania ankiety dotyczyły takich praw ucznia, jak:
- prawa do informacji o własnych postępach w nauce
- prawo do wpływania – poprzez swoich reprezentantów – na życie szkoły
- prawo do poczucia fizycznego i psychicznego bezpieczeństwa w szkole.
Aby zbadać czy wyniki diagnozy różnić się będą nie tylko ze względu na typ szkoły, ale także
ze względu na wielkość ośrodka, w którym szkoła funkcjonuje, ankietę przeprowadzono
osobno w grupie szkół :
- wiejskich,
- szkół w miejscowościach do 25 tyś. mieszkańców
- szkół w miastach powyżej 25 tyś. mieszkańców.
Dodatkowym czynnikiem mogącym mieć wpływ na poziom przestrzegania praw dziecka
w szkole, a co za tym idzie dodatkowym, przyjętym w diagnozie kryterium różnicującym, jest
wielkość szkoły. W badaniu wyodrębniono szkoły:
- małe ( liczące poniżej 100 uczniów )
- średniej wielkości ( liczące od 100 do 300 uczniów ), oraz
- duże ( liczące powyżej 300 uczniów )
W diagnozie wprowadzone zostało jeszcze jedno kryterium różnicujące. W każdej szkole
oprócz uczniów dobrze funkcjonujących w grupie rówieśniczej i szerzej, w społeczności
szkolnej, są uczniowie trudniej się adaptujący, częściej niewywiązujący się z obowiązków,
sprawiający trudności wychowawcze. Jednym z dodatkowych celów ankiety jest próba
odpowiedzi na pytanie, czy opinie tych dwóch grup uczniów na temat przestrzegania ich praw
różnią się, a jeżeli tak to w jaki sposób. Założono, że miarodajnym i najbardziej czytelnym
czynnikiem różnicującym te dwie grupy uczniów jest ocena zachowania ucznia.
3
II. Narzędziem diagnozy był kwestionariusz anonimowej ankiety Prawa dziecka
i ucznia w mojej szkole składającej się z 13 pytań zamkniętych, zredagowanych w taki
sposób, aby były zrozumiałe tak dla uczniów klas szóstych, jak i uczniów klas drugich
gimnazjum. Przyjęta kafeteria odpowiedzi dawała zawsze uczniowi możliwość uchylenia się
od zajęcia wyraźnego stanowiska wobec postawionego pytania – odpowiedzi typu : nie wiem,
nie mam zdania, nie pamiętam, trudno powiedzieć.
Dodatkowym pytaniem, umieszczonym na końcu kwestionariusza było pytanie o śródroczną
ocenę zachowania ucznia w mijającym roku szkolnym. Uczeń został poproszony o
zaznaczenie w kwestionariuszu jaką otrzymał ocenę zachowania: wzorową, bardzo dobrą, czy
też inną ocenę. Uczniów z oceną: zachowanie wzorowe lub bardzo dobre, uznano na
potrzeby tej ankiety za dobrze funkcjonujących w środowisku szkolnym. Istniało ryzyko, że
znacząca część uczniów nie odpowie na to pytanie. W rzeczywistości uchyliło się od
odpowiedzi na nie zaledwie 9 % uczniów gimnazjów i 7 % uczniów szkół podstawowych.
III. Dobór próby przeprowadzony został w sposób losowy i taki, aby można ją było
uznać za reprezentatywną. Przyjęto zasadę, że w każdej szkole ankietę wypełnią uczniowie
tylko jednego oddziału. Ankietę przeprowadzono łącznie w 143 szkołach, w tym w 89
szkołach podstawowych ( co stanowi 6 % ogółu ) i w 54 gimnazjach ( co stanowi 7 %
ogółu ) z niemal wszystkich powiatów województwa małopolskiego. Ankietę wypełniło 1406
spośród 34 tysięcy, uczniów klas szóstych szkoły podstawowej ( co stanowi 4 % ogółu ) oraz
1105 spośród niespełna 37 tysięcy uczniów klas drugich gimnazjów ( co stanowi 3 % ogółu ).
IV. Realizacja badań miała miejsce między 20 maja a 10 czerwca 2012 roku.
Ankietę przeprowadzono tylko w tych szkołach, w których dyrektorzy wyrazili na to
uprzednią zgodę. Przyjęto, że ankietę przeprowadzać będą bezpośrednio wizytatorzy
Kuratorium Oświaty w Krakowie, w klasie, w obecności wychowawcy klasy. Po zebraniu
ankiet od uczniów, wizytatorzy wprowadzili odpowiedzi zawarte w każdej z nich do systemu
elektronicznego, zaznaczając zarówno wielkość szkoły jak i to, w jak dużej miejscowości
szkoła funkcjonuje. System wygenerował dane zbiorcze.
V. Wyniki diagnozy podane w oparciu o analizę ilościową odpowiedzi udzielonych
przez uczniów wypełniających ankietę, w odniesieniu do poszczególnych praw, przedstawiają
się w sposób następujący.
1. Poziom wiedzy uczniów na temat praw dziecka i ucznia [ pyt. 1 i 2 ankiety].
Deklarowany przez uczniów poziom wiedzy na temat swoich praw uznać należy za dobry, ale
nie bardzo dobry. Niespełna połowa uczniów tak klas szóstych szkół podstawowych jak i klas
drugich gimnazjów w Małopolsce uważa, że zna wszystkie lub prawie wszystkie swoje
prawa. Odpowiednio 88 % uczniów SP i 87 % uczniów gimnazjów zna, jeżeli nie wszystkie,
to przynajmniej niektóre z nich. [ tab. 1A i 1B]
4
Tabela 1A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki podano w procentach ).
Pytanie 1. Czy znasz prawa dziecka i
ucznia, które Ci przysługują.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o 2
5 ty
s.
mie
szk.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, znam wszystkie albo prawie
wszystkie. 45 49 41 25 54 44 37
Znam, ale tylko niektóre z nich. 43 39 46 56 39 43 45
Nie znam tych praw. 5 5 7 8 3 6 8
Trudno powiedzieć. 7 7 6 11 4 7 10
Tabela 1 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki podano w procentach ).
Pytanie 1. Czy znasz prawa dziecka i
ucznia, które Ci przysługują. Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mie
szk.
mia
sto p
ow
yże
j
25 ty
s.
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, znam wszystkie albo prawie
wszystkie. 36 38 40 23 33 40 27
Znam, ale tylko niektóre z nich. 51 48 52 67 47 48 60
Nie znam tych praw. 6 5 5 7 7 5 6
Trudno powiedzieć. 7 9 3 3 13 7 7
Warto zauważyć, że pełną lub prawie pełną wiedzę na temat swoich praw deklarowali
zdecydowanie częściej uczniowie szkół wiejskich niż uczniowie z miast powyżej 25 tysięcy
mieszkańców - różnice rzędu 15 % ( G) i 24 % (SP). Przekonanie uczniów o znajomości
swoich praw zdecydowanie spada w przypadku uczniów uczęszczających do szkół dużych
tzn. liczących powyżej 300 uczniów i prawidłowość ta dotyczy tak szkół podstawowych jak
i gimnazjów.
Z kolei 83 % uczniów klasy szóstej szkoły podstawowej i 78 % klasy drugiej gimnazjum
potwierdziło, że byli informowani przez nauczycieli o swoich prawach, ale ponad połowa z
nich informowana była wyłącznie w trakcie przeznaczonych na ten temat lekcji [ tab. 2A i 2B].
5
Tabela 2A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 2. Czy w Twojej szkole
nauczyciele informowali uczniów
o ich prawach. Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 ty
s. m
iesz
k.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, jesteśmy informowani nie tylko
na lekcjach, ale także w inny sposób
( np. w gazetce szkolnej, na szkolnej stronie
internetowej itp. ). 31
33 34 15 36 30 31
Tak, informował nas wychowawca
klasy lub inny nauczyciel na lekcji. 52 53 50 51 56 54 38
W naszej szkole nie mówi się o
prawach dziecka i prawach ucznia. 6 4 6 12 2 5 13
Trudno powiedzieć. 11 10 10 22 6 11 19
Tabela 2 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 2. Czy w Twojej szkole
nauczyciele informowali uczniów
o ich prawach.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 ty
s. m
iesz
k.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, jesteśmy informowani nie tylko
na lekcjach, ale także w inny sposób
( np. w gazetce szkolnej, na szkolnej stronie
internetowej itp. ). 24
27 22 13 22 26 21
Tak, informował nas wychowawca
klasy lub inny nauczyciel na lekcji. 54 54 59 54 56 53 56
W naszej szkole nie mówi się o
prawach dziecka i prawach ucznia. 9 7 6 14 11 7 10
Trudno powiedzieć. 13 12 13 19 11 14 13
W przypadku informowania uczniów o ich prawach, podobnie jak w przypadku wiedzy na
temat tych praw, znaczenie ma wielkość miejscowości, w której szkoła funkcjonuje.
Relatywnie najgorsza sytuacja jest w szkołach w miastach powyżej 25 tys. mieszkańców.
Tylko w tych szkołach – zarówno podstawowych jak i gimnazjach - odnotowano znaczącą,
przekraczającą 10%, liczbę odpowiedzi wskazujących na to, że w szkołach tych nauczyciele
unikają mówienia o prawach dziecka i ucznia.
6
2. Prawo do informacji o własnych postępach w nauce [ pyt. 4 i 5 ankiety].
Podkreślić należy, że generalnie w opinii uczniów nauczyciele przestrzegają ich prawa do
informacji o wymaganiach edukacyjnych i postępach w nauce.
Dotyczy to zwłaszcza informacji o wymaganiach na poszczególne oceny klasyfikacyjne.
Ponad ¾ uczniów tak szkół podstawowych jak i gimnazjów stwierdziło, że zostało
poinformowanych o wymaganiach ze wszystkich przedmiotów. Ci uczniowie, którzy
zaprzeczyli, że informowano ich o wymaganiach edukacyjnych stanowili ok. 1 % ogółu, co w
liczbach bezwzględnych wynosi od 12 do 14 uczniów, a więc znacznie mniej niż liczba szkół,
w których przeprowadzono ankietę [ tab. 3A i 3B].
Tabela 3A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach )
Pytanie 4. Czy na początku roku
szkolnego nauczyciele informowali
uczniów o swoich wymaganiach na
poszczególne oceny klasyfikacyjne.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mie
szk.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, ze wszystkich przedmiotów.
78 82 69 70 92 76 65
Tak, ale tylko z niektórych
przedmiotów. 16 13 22 21 5 17 24
Nauczyciele nie informowali nas o
tym. 1 1 3 0 0 2 2
Nie pamiętam. 5 4 6 9 3 5 9
Tabela 3 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 4. Czy na początku roku
szkolnego nauczyciele informowali
uczniów o swoich wymaganiach na
poszczególne oceny klasyfikacyjne.
O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o d
o
25 t
ys.
mie
szk.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, ze wszystkich przedmiotów.
77 80 88 62 74 79 75
Tak, ale tylko z niektórych
przedmiotów. 19 16 12 29 22 17 23
Nauczyciele nie informowali nas o
tym. 1 1 0 3 1 1 1
Nie pamiętam. 3 3 0 6 3 3 1
W tym przypadku również odsetek uczniów informowanych jest wyższy w szkołach
wiejskich oraz szkołach małych niż w szkołach funkcjonujących w większych miastach czy
szkołach liczących powyżej 300 uczniów. W tych szkołach znacznie częściej niektórzy
nauczyciele nie informują uczniów o swoich wymaganiach.
Nieco rzadziej – zwłaszcza w gimnazjach – przestrzegane jest prawo ucznia do informacji
o postępach w nauce – 62 % uczniów szkół podstawowych i 53 % uczniów gimnazjów
7
potwierdziło, że wszyscy lub prawie wszyscy nauczyciele uzasadniają ocenę klasyfikacyjną
ucznia, gdy o to poprosi [ tab. 4A i 4B].
Tabela 4A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 5. Czy nauczyciele, gdy o to
poprosisz, uzasadniają ocenę, którą
Ci ustalili na okres lub na koniec roku
szkolnego.
O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
m
iast
o
pow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, wszyscy lub prawie wszyscy
nauczyciele. 62 66 62 43 72 63 52
Tak, ale tylko niektórzy nauczyciele. 27 24 29 39 23 26 33
Większość nauczycieli, nawet gdy o
to zapytam, nie chce wyjaśnić
dlaczego ustalili mi taką ocenę, jaką
ustalili. 5
5 3 10 2 5 8
Trudno powiedzieć. 6 5 6 8 3 6 7
Tabela 4B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 5. Czy nauczyciele, gdy o to
poprosisz, uzasadniają ocenę, którą
Ci ustalili na okres lub na koniec roku
szkolnego.
O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, wszyscy lub prawie wszyscy
nauczyciele. 53 55 59 46 50 55 55
Tak, ale tylko niektórzy nauczyciele. 35 33 34 38 38 34 33
Większość nauczycieli, nawet gdy o
to zapytam, nie chce wyjaśnić
dlaczego ustalili mi taką ocenę, jaką
ustalili. 8
7 5 13 8 7 9
Trudno powiedzieć. 4 5 2 2 4 4 3
Również w tym przypadku w szkołach dużych i funkcjonujących w większych
miejscowościach, wyniki są o kilka punktów procentowych gorsze.
3. Prawo do wpływania – poprzez swoich reprezentantów – na życie szkoły [ pyt. 3
ankiety].
Zadowolonych ze sposobu działania samorządu w swoich szkołach jest prawie połowa
uczniów szkół podstawowych i blisko 40 % gimnazjalistów. W tym przypadku również
podstawowym czynnikiem różnicującym jest wielkość miejscowości, w której szkoła działa.
Najlepiej samorząd jest oceniany przez uczniów szkół wiejskich, najsłabiej szkół z miast
liczących powyżej 25 tysięcy mieszkańców – różnice w liczbie ocen pozytywnych sięgają
8
18 punktów procentowych w przypadku SP i 21 punktów procentowych w przypadku
gimnazjów [ tab. 5A i 5B ].
Tabela 5A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 3. Czy Twoim zdaniem wasz
samorząd szkolny działa skutecznie.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
m
iast
o
pow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, działa skutecznie – np. ułatwia
uzyskanie zgody w sprawach, na
których uczniom zależy. 48 55 30 37 61 48 36
Samorząd działa, ale mógłby robić
więcej dla uczniów. 39
35 55 42 31 40 45
Nic nie słyszałem o działalności
samorządu w naszej szkole. 4
4 5 10 4 4 5
Nie interesuję się tym 9
6 10 15 4 8 14
Tabela 5 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 3. Czy Twoim zdaniem wasz
samorząd działa skutecznie. Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto
pow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, działa skutecznie – np. ułatwia
uzyskanie zgody w sprawach, na
których uczniom zależy. 39 44 34 23 33 43 36
Samorząd działa, ale mógłby robić
więcej dla uczniów. 45 44 50 49 55 40 48
Nic nie słyszałem o działalności
samorządu w naszej szkole. 6 3 7 14 4 5 8
Nie interesuję się tym 10 9 9 15 8 12 8
Wprawdzie blisko połowa uczniów oczekuje od swojego samorządu szkolnego, że będzie
„więcej robił dla uczniów”, ale na podkreślenie zasługuje fakt, że relatywnie niewielu
uczniów ( 4% - 6 % ) na pytanie o samorząd szkolny odpowiedziało w sposób, który
świadczyłby o tym, że samorząd w ich szkole nie działa wcale.
9
4. Prawo do poczucia fizycznego i psychicznego bezpieczeństwa w szkole [ pyt. 12 i
13 ankiety].
Małopolska szkoła – tak podstawowa jak i gimnazjum – to na ogół szkoła bezpieczna.
Zdecydowana większość uczniów ( 76 % w SP i 73 % w gimnazjach ) czuje się w szkole
bezpiecznie zawsze i wszędzie. W tym przypadku różnice między szkołą na wsi i w mieście
są niewielkie. Wielkość szkoły ma znaczenie dla poczucia bezpieczeństwa uczniów szkół
podstawowych - w grupie szkół liczących do 100 uczniów na ponad 215 uczniów, którzy
wypełnili ankietę tylko jeden nie czuł się w szkole bezpiecznie. Wielkość szkoły w przypadku
gimnazjów jest dla poczucia bezpieczeństwa uczniów raczej bez znaczenia. Szczegółowe
wyniki przedstawiają tabele 6A i 6B.
Tabela 6A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 12. Czy w szkole przed
lekcjami i w czasie przerw
międzylekcyjnych czujesz się
bezpiecznie.
O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25
tys.
po
niż
ej 100
ucz
nió
w
od
100 do 3
00
ucz
nió
w
po
wyże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, zawsze i w każdym miejscu w
szkole. 76 80 72 68 88 76 70
Raczej tak, ale są miejsca, gdzie
czuję się bezpiecznie tylko w
obecności nauczycieli. 13 11 19 18 8 14 17
W czasie przerw, a także przed czy
po lekcjach w mojej szkole nie czuję
się bezpiecznie. 5 3 6 9 0 5 7
Trudno powiedzieć. 6 6 3 5 4 5 6
Tabela 6 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki podano w procentach ).
Pytanie 12. Czy w szkole przed
lekcjami i w czasie przerw
międzylekcyjnych czujesz się
bezpiecznie.
O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, zawsze i w każdym miejscu w
szkole. 73 75 69 70 72 73 75
Raczej tak, ale są miejsca, gdzie
czuję się bezpiecznie tylko w
obecności nauczycieli. 15 15 16 17 15 15 15
W czasie przerw, a także przed czy
po lekcjach w mojej szkole nie czuję
się bezpiecznie. 6 4 6 8 4 7 3
Trudno powiedzieć. 6 6 9 5 9 5 7
10
Duży wpływ na poczucie psychicznego bezpieczeństwa ucznia w szkole ma obecność wśród
dorosłych ( nauczycieli ) osoby lub osób, do których uczeń ma zaufanie, do których może
zwrócić się o pomoc w przypadku przeżywania trudności czy kłopotów domowych,
szkolnych czy wynikających z kontaktów z rówieśnikami. Na pytanie o obecność w szkole
takich nauczycieli padło najwięcej – w porównaniu z innymi pytaniami - odpowiedzi nie
wiem ( 24 % w SP i 28 % w gimnazjum ), ale warto zauważyć, że 60 % uczniów szkół
podstawowych i 48 % gimnazjalistów, odpowiedziało na to pytanie pozytywnie [ tab. 7A i 7B].
Tabela 7 A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki podano w procentach ).
Pytanie 13. Czy jest wśród nauczycieli
ktoś, komu można zwierzyć się ze
swoich kłopotów.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
m
iast
o p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, są tacy nauczyciele w naszej
szkole. 41
47 34 21 53 41 28
Tak, ale jest tylko jedna taka osoba. 19 16 25 26 14 20 23
Nie mam zaufania do nikogo z
nauczycieli, którzy u nas pracują. 16
13 18 22 12 14 22
Nie wiem. 24 24 23 31 21 25 27
Tabela 7 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki podano w procentach ).
Pytanie 13. Czy jest wśród nauczycieli
ktoś, komu można zwierzyć się ze
swoich kłopotów.
O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto
pow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak, są tacy nauczyciele w naszej
szkole. 30 31 21 30 29 31 26
Tak, ale jest tylko jedna taka osoba. 18 16 24 27 16 17 25
Nie mam zaufania do nikogo z
nauczycieli, którzy u nas pracują. 24 22 32 23 24 24 24
Nie wiem. 28 31 23 20 31 28 25
W przypadku szkół podstawowych uczniowie szkół małych, częściej niż szkół dużych,
wskazywali na to, że jest w szkole nauczyciel, do którego mają zaufanie. W przypadku
gimnazjów wielkość szkoły, jak się wydaje, nie ma większego znaczenia dla poziomu
zaufania uczniów do nauczycieli.
11
5. Prawo do wyrażania własnych poglądów i przekonań [ pyt. 7 i 11 ankiety].
Badając przestrzeganie tego prawa zwrócono się do uczniów z pytaniem o możliwość
otwartego, swobodnego wypowiadania się w szkole na temat wszystkich spraw dotyczących
życia szkoły. Uzyskane wyniki trudno jednoznacznie zinterpretować. Z jednej strony 69 %
uczniów SP oraz 68 % uczniów gimnazjów deklaruje, że w ich szkole można wypowiadać
opinie o szkole. Z drugiej strony prawie połowa z tych, którzy tak twierdzili wybrała
odpowiedź mówiącą, że „bezpiecznie” mogą to robić tylko w obecności niektórych
nauczycieli [tab. 8A i 8B].
Tabela 8A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 7. Czy w Twojej szkole uczeń
może przekazywać nauczycielom
własne opinie w sprawach
dotyczących życia szkoły.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak zawsze, nawet jeżeli opinia ta jest
inna niż opinia nauczycieli. 41
46 33 23 49 41 29
Tak, ale ostrożnie, tylko w obecności
niektórych nauczycieli. 28 26 35 32 27 29 30
W naszej szkole lepiej nie
wypowiadać się o sprawach
szkolnych. 11 9 14 19 9 10 17
Trudno powiedzieć. 20 19 18 26 15 20 24
Tabela 8B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 7. Czy w Twojej szkole uczeń
może przekazywać nauczycielom
własne opinie w sprawach
dotyczących życia szkoły.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
pow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do
300 u
cznió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Tak zawsze, nawet jeżeli opinia ta jest
inna niż opinia nauczycieli. 35 36 37 28 36 36 32
Tak, ale ostrożnie, tylko w obecności
niektórych nauczycieli. 33 30 35 42 33 32 36
W naszej szkole lepiej nie
wypowiadać się o sprawach
szkolnych. 14 13 20 13 18 12 12
Trudno powiedzieć. 19 21 8 17 13 20 20
Poza tym, że ponad 10 % uczniów uważa, że w ich szkole lepiej nie wypowiadać się
o sprawach szkolnych, zwraca uwagę fakt, że stosunkowo dużo, bo 1/5 uczniów uchyliła się
od odpowiedzi na to pytanie.
12
Na tematy ogólnospołeczne zdecydowana większość dzieci w tym wieku nie ma jeszcze
wykrystalizowanych własnych opinii i zazwyczaj replikuje opinie zasłyszane od rodziców lub
opiekunów. Czasami z racji środowiska, w którym dziecko się wychowuje, może bezwiednie
prezentować poglądy lub postawy odmienne niż inni uczniowie i nieakceptowane przez część
nauczycieli. Stąd w ankiecie pojawiło się pytanie o gorsze traktowanie uczniów z powodu ich
pochodzenia, religii lub działalności i poglądów rodziców [ tab. 9A i 9B].
Tabela 9 A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 11. Czy spotkałeś się w swojej
szkole z tym, że jakiś uczeń lub
uczennica byli gorzej traktowani
przez nauczycieli z powodu swojego
pochodzenia, religii albo działalności
rodziców . O
gółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, bo w naszej szkole wszyscy
uczniowie są zawsze traktowani
równo. 64 67 58 53 74 61 57
Raczej nie, bo nie przypominam sobie
takiego przypadku. 23 21 30 32 18 25 25
Tak, są uczniowie, których niektórzy
nauczyciele traktują gorzej z
wymienionych powodów. 7 5 6 11 2 7 11
Trudno powiedzieć. 6 7 6 4 6 7 7
Tabela 9 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 11. Czy spotkałeś się w swojej
szkole z tym, że jakiś uczeń lub
uczennica byli gorzej traktowani
przez nauczycieli z powodu swojego
pochodzenia, religii albo działalności
rodziców .
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, bo w naszej szkole wszyscy
uczniowie są zawsze traktowani
równo. 52 54 45 46 50 51 54
Raczej nie, bo nie przypominam sobie
takiego przypadku. 29
27 29 40 26 29 33
Tak, są uczniowie, których niektórzy
nauczyciele traktują gorzej z
wymienionych powodów. 11 11 20 9 14 11 9
Trudno powiedzieć 8 8 6 5 10 9 4
Ponad 8o % badanych uczniów stwierdziło, że w ich szkole nie spotkali się z takim
przypadkiem, a co bardzo pozytywne 60 % uczniów SP i ponad połowa gimnazjalistów
wybrała odpowiedź: nie, bo w naszej szkole wszyscy są traktowani równo.
13
6. Prawo do prywatności [ pyt. 6 i 8 ankiety].
Badając przestrzeganie w szkołach tego prawa zwrócono się do uczniów z dwoma pytaniami.
Jedno z nich dotyczyło wyglądu zewnętrznego uczniów i jego wpływu na sposób, w jaki
oceniają ich nauczyciele. Uczniowie wiedzą, że wygląd zewnętrzny nie powinien być
prowokujący i na ogół się do tego stosują. Nauczyciele wiedzą, że wygląd zewnętrzny ucznia
nie powinien wpływać na ocenę z przedmiotu.
Aż 90 % uczniów szkół podstawowych i 78 % gimnazjalistów stwierdziło, że nigdy nie
odczuli, aby nauczyciel oceniając ich z jakiegoś przedmiotu kierował się uprzedzeniami
wynikającymi z ich sposobu noszenia się. Przy tym, co warto podkreślić, uczniowie
w zdecydowanej większości wybierali odpowiedź nie połączoną z uzasadnieniem mówiącym,
że w ich szkole nauczyciele oceniają wiedzę i umiejętności ucznia, a nie jego wygląd.
Zwłaszcza w przypadku gimnazjów, dotyczy to tak uczniów szkół wiejskich jak
i funkcjonujących w miastach. [ tab. 10A i 10B]
Tabela 10A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 6. Czy Twój wygląd ( fryzura,
ubiór) miały kiedyś wpływ na to, jaką
otrzymałeś ocenę z przedmiotu. Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, nauczyciele w naszej szkole
oceniają zawsze wiedzę i umiejętności
ucznia, a nie jego wygląd. 74 77 70 62 86 72 68
Nie, bo staram się nie wyróżniać
wyglądem zewnętrznym. 16 14 20 21 8 18 17
Kilka razy nauczyciele zaniżyli mi
ocenę, bonie lubią sposobu w jaki się
ubieram i wyglądam. 3 3 3 6 2 3 7
Trudno powiedzieć. 7 6 7 11 4 7 9
Tabela 10B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 6. Czy Twój wygląd ( fryzura,
ubiór) miały kiedyś wpływ na to, jaką
otrzymałeś ocenę z przedmiotu
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, nauczyciele w naszej szkole
oceniają zawsze wiedzę i umiejętności
ucznia, a nie jego wygląd. 54 57 48 51 56 55 53
Nie, bo staram się nie wyróżniać
wyglądem zewnętrznym. 24 24 29 25 20 25 27
14
Kilka razy nauczyciele zaniżyli mi
ocenę, bonie lubią sposobu w jaki się
ubieram i wyglądam. 9 8 7 11 12 8 8
Trudno powiedzieć. 13 11 16 13 12 12 12
Jednym z podstawowych składników prawa do prywatności - nie tylko w wieku dorastania -
jest prawo do zachowania dyskrecji wokół spraw rodzinnych, a zwłaszcza unikanie ich
publicznego roztrząsania i oceniania. Tego prawa dotyczyło pytanie ósme ankiety [ tab. 11A i
11B]
Tabela 11A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 8. Czy zdarza się, że
nauczyciel przy innych uczniach,
komentuje Twoje sprawy rodzinne lub
osobiste w taki sposób, że czujesz się
zawstydzony, upokorzony.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto
pow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, nigdy to się nie zdarzyło. 75 79 69 70 83 74 70
Tak, ale zdarzyło to się tylko raz lub
dwa razy. 14 12 15 14 12 14 12
Tak, zdarzyło się to wiele razy. 3 2 5 5 2 3 7
Nie pamiętam. 8 7 11 11 3 9 11
Tabela 11 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 8. Czy zdarza się, że
nauczyciel przy innych uczniach,
komentuje Twoje sprawy rodzinne lub
osobiste w taki sposób, że czujesz się
zawstydzony, upokorzony.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, nigdy to się nie zdarzyło. 64 65 58 66 61 62 72
Tak, ale zdarzyło to się tylko raz lub
dwa razy. 17 17 21 16 18 19 14
Tak, zdarzyło się to wiele razy. 7 6 8 6 8 7 2
Nie pamiętam. 12 12 13 12 13 12 12
Ogółem ¾ uczniów szkół podstawowych i blisko 2/3 gimnazjalistów stwierdziło, że nigdy ich
sprawy osobiste lub rodzinne nie były publicznie roztrząsane przez nauczycieli. Jednak
sporadycznie takie sytuacje zdarzały się, na co wskazało kilkanaście procent uczniów.
Analiza odpowiedzi wskazuje, że wielkość miejscowości, w której funkcjonuje szkoła nie ma
większego wpływu na występowanie tych negatywnych przykładów zachowania nauczycieli.
15
7. Prawo do ochrony przed przemocą oraz innym złym traktowaniem [ pyt. 9 i 10
ankiety].
Przemoc tak psychiczna, jak i zwłaszcza fizyczna, nauczycieli wobec uczniów jest w szkole
nie do przyjęcia, nawet jeżeli jest zjawiskiem marginalnym. Na pytanie o świadome używanie
przez nauczycieli wobec uczniów słów, które mają ich upokorzyć, ośmieszyć, 74 % uczniów
szkół podstawowych odpowiedziało, że nigdy to się nie zdarzyło. Tych uczniów szkół
podstawowych, którzy twierdzą, że zdarza się to często jest ok. 3 %, ( 38 uczniów ), a więc
w liczbach bezwzględnych znacznie mniej niż szkół, w których przeprowadzono ankietę ( 89
szkół ). Jednak takich, którzy zadeklarowali, że zdarza się to, chociaż rzadko, jest 17 %, a w
szkołach dużych jeszcze więcej. To zjawisko – sporadycznego sięgania przez nauczycieli po
słowa ośmieszające ucznia w oczach klasy – jeszcze bardziej widać w odpowiedziach
gimnazjalistów [ tab. 12A i 12B].
Tabela 12A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 9. Czy zdarza się, że
nauczyciel w stosunku do Ciebie lub
innego ucznia ( pomijając żarty, które
nie sprawiały Ci przykrości ), używa
takich słów, których celem jest
ośmieszenie.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 1
00
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, nigdy to się nie zdarzyło. 74 78 68 65 84 74 66
Zdarza się, ale rzadko i dotyczy tylko
niektórych nauczycieli. 17 14 24 23 12 17 25
Zdarza się często. 3 3 2 4 2 3 2
Trudno powiedzieć. 6 5 6 8 2 6 7
Tabela 12 B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 9. Czy zdarza się, że
nauczyciel w stosunku do Ciebie lub
innego ucznia ( pomijając żarty, które
nie sprawiały Ci przykrości ), używa
takich słów, których celem jest
ośmieszenie.
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nie, nigdy to się nie zdarzyło. 58 59 54 52 52 57 62
Zdarza się, ale rzadko i dotyczy tylko
niektórych nauczycieli. 28 26 33 33 28 27 30
Zdarza się często. 6 6 2 8 9 6 2
Trudno powiedzieć. 8 9 11 7 11 10 6
Warto zwrócić uwagę na fakt, że po ośmieszające słowo częściej sięgają nauczyciele
w szkołach dużych niż małych, a sytuacja w szkołach na wsi jest lepsza niż w szkołach
działających w mieście.
16
Na pytanie wprost odnoszące się do stosowania przemocy fizycznej wobec uczniów (Czy
zdarzyło się, że pracownik szkoły uderzył Ciebie lub w Twojej obecności innego ucznia )
wyniki są nieco podobne do uzyskanych w pytaniu poprzednim. Wprawdzie 82 % uczniów
SP i 72 % uczniów gimnazjów zadeklarowało, że nigdy się to nie zdarzyło, ale 9 % z
badanych uczniów w szkołach podstawowych i aż 16 % w gimnazjach potwierdziło, że
sporadycznie takie przypadki mają miejsce [ tab. 13A i 13B].
Tabela 13A - odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej ( wyniki w procentach ).
Pytanie 10. Czy zdarzyło się, że
pracownik szkoły uderzył Ciebie lub w
Twojej obecności innego ucznia Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
wie
ś
mia
sto d
o
25 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nigdy to się nie zdarzyło. 82 85 79 75 93 82 73
Zdarzyło się to raz lub dwa razy. 9 8 10 15 5 9 12
W naszej szkole zdarza się to często. 2 1 2 5 0 2 6
Trudno powiedzieć. 7 6 9 5 1 7 9
Tabela 13B - odpowiedzi uczniów gimnazjum ( wyniki w procentach ).
Pytanie 10. Czy zdarzyło się, że
pracownik szkoły uderzył Ciebie lub w
Twojej obecności innego ucznia
Ogółe
m
Miejscowość Wielkość szkoły
w
ieś
m
iast
o
do 2
5 t
ys.
mia
sto p
ow
yże
j
25 t
ys.
poniż
ej 100
ucz
nió
w
od 1
00 do 3
00
ucz
nió
w
pow
yże
j 3
00
ucz
nió
w
Nigdy to się nie zdarzyło. 72 73 73 77 66 73 80
Zdarzyło się to raz lub dwa razy. 16 16 22 15 20 16 13
W naszej szkole zdarza się to często. 3 3 1 2 2 3 1
Trudno powiedzieć. 9 8 4 6 12 8 6
8. Dodatkowym kryterium różnicującym przyjętym w prowadzonej diagnozie i
jednocześnie w ankiecie, było funkcjonowanie ucznia w środowisku szkolnym. Wyrażało się
w ocenie zachowania ucznia. Ankieta miała przynieść odpowiedź na pytanie, czy opinia na
temat przestrzegania praw dziecka i ucznia tych spośród uczniów, którzy trudniej adaptują się
do wymagań szkolnych, różni się od opinii uczniów dobrze adaptujących się do wymagań
stawianych przez szkołę. Uczniowie z oceną zachowania niższą niż bardzo dobry
rzeczywiście częściej niż ogół uczniów wybierali w ankiecie odpowiedź, która wskazywała,
że ich prawa nie są przestrzegane. Jednak różnica między ich opinią a opinią ogółu uczniów
w przypadku każdego prawa i każdego pytania ( z wyjątkiem jednego ) mieściła się w
przedziale od 1 do 3 punktów procentowych, a więc można uznać ją za mało znaczącą. Tylko
17
w jednym przypadku różnica ta była większa – uczniowie z oceną zachowania dobrą lub
niższą rzadziej niż ogół uczniów ( o 6 % w przypadku gimnazjów i o 9 % w przypadku szkół
podstawowych ) wskazywali, że jest co najmniej jeden nauczyciel w szkole, do którego mają
zaufanie.
VI. Ocena wyników i wnioski. Nie ma aktualnych, standaryzowanych badań
dotyczących poziomu przestrzegania praw dziecka w polskich szkołach, które mogłyby
stanowić punkt odniesienia dla wyników tej diagnozy. W związku z powyższym na jej
potrzeby przyjęto, że każde z diagnozowanych praw jest przestrzegane w szkole w stopniu,
który określa ujęta procentowo suma odpowiedzi a i b, to znaczy odpowiedzi, które można
scharakteryzować jako „tak” oraz „w zasadzie tak, ale..”. Tylko w jednym przypadku –
pytania 10 Czy zdarzyło się, że pracownik szkoły uderzył Ciebie lub w Twojej obecności
innego ucznia, ze względu na to, że każdy bez wyjątku przypadek uderzenia ucznia przez
pracownika szkoły jest nie do zaakceptowania – przyjęto wyłącznie odpowiedzi a, tzn. nigdy
to się nie zdarzyło. Jeżeli przyjąć jako idealną sytuację, że stopień respektowania wybranego
prawa dziecka i ucznia w szkole określamy jako stuprocentowy, to w szkołach małopolskich
diagnozowane prawa przestrzegane są na poziomie:
Prawo do informacji o własnych postępach w nauce:
stopień respektowania prawa w szkołach podstawowych – 92 % , w gimnazjach - 92%.
Prawo do wpływania – poprzez swoich reprezentantów – na życie szkoły:
stopień respektowania prawa w szkołach podstawowych - 87 % , w gimnazjach - 84 %.
Prawo do poczucia fizycznego i psychicznego bezpieczeństwa w szkole:
stopień respektowania prawa w szkołach podstawowych - 75 % , w gimnazjach - 68 %.
Prawo do wyrażania własnych poglądów i przekonań:
stopień respektowania prawa w szkołach podstawowych - 78 % , w gimnazjach - 75 %.
Prawo do prywatności:
stopień respektowania prawa w szkołach podstawowych – 90 % , w gimnazjach - 84 %.
Prawo do ochrony przed przemocą oraz innym złym traktowaniem:
stopień respektowania prawa w szkołach podstawowych – 87 % , w gimnazjach – 79 %.
Analiza powyższych danych pozwala przyjąć, że stopień respektowania praw dziecka i ucznia
w szkołach podstawowych i gimnazjach Małopolski można uznać za dość wysoki. Niższy
poziom poczucia bezpieczeństwa – zwłaszcza u uczniów gimnazjum - wynika z faktu, że
relatywnie niewielu odpowiedziało twierdząco na pytanie o nauczyciela, do którego mają
pełne zaufanie i mogą liczyć na jego psychiczne wsparcie w trudnych sytuacjach.
Ponadto analiza wyników przeprowadzonej ankiety pozwala na sformułowanie następujących
wniosków
18
Na podstawie wyników przeprowadzonej ankiety można stwierdzić, że poziom
przestrzegania praw dziecka i ucznia jest nieco wyższy szkołach podstawowych niż
w gimnazjach – suma odpowiedzi a + b jest, na ogół, o kilka procent wyższa. Ponadto
gimnazjaliści częściej wybierali odpowiedź b - tak, ale, rzadziej a - tak. Uprawniona
wydaje się hipoteza, że ich większa dojrzałość społeczna jest przyczyną większych
oczekiwań wobec szkoły w zakresie przestrzegania ich praw.
Uczniowie są przekonani, że znają swoje prawa lub co najmniej niektóre spośród nich
i byli informowani o nich w szkole. Nauczyciele mówiąc uczniom o ich prawach zbyt
często ograniczają się jednak do informacji przekazywanych na lekcji.
Blisko 90 % uczniów potwierdza, że w ich szkole aktywnie działa samorząd szkolny,
ale prawie połowa uczniów szkół podstawowych i ponad połowa gimnazjalistów,
którzy dostrzegają aktywność samorządu, chciałaby aby czynił on więcej w sprawach
uczniowskich.
Niemal wszyscy nauczyciele informują uczniów o swoich wymaganiach
edukacyjnych, ale wielu spośród nich odmawia uczniom informacji będących
uzasadnieniem ustalanych przez nich ocen.
Lokalizacja szkoły ( miasto - wieś ) ma znaczenie dla przestrzegania praw dziecka i
ucznia, ale tylko w przypadku szkół podstawowych. W tych, które funkcjonują na wsi
deklarowany przez uczniów stopień przestrzegania ich praw jest znacząco wyższy niż
w szkołach w miastach. W gimnazjach działających na wsi stopień przestrzegania
praw dziecka jest wprawdzie na ogół wyższy niż w mieście, ale po pierwsze w
niewielkim stopniu, a po drugie nie w przypadku każdego z tych praw.
Również wielkość szkoły jest czynnikiem istotnym dla poziomu przestrzegania praw
dziecka i ucznia tylko w przypadku szkół podstawowych. W szkołach małych
( liczących do 100 uczniów ) poziom przestrzegania tych praw jest od kilku do
kilkunastu procent wyższy niż w szkołach dużych ( liczących ponad 300 uczniów ).
W przypadku gimnazjów rozpiętość wyników jest znacznie ,mniejsza i nie ma
jednoznacznej zależności między wielkością szkoły, a poziomem przestrzegania praw.
Niestety w szkołach wciąż zdarzają się przypadki bicia uczniów przez pracowników
szkoły. Mają miejsce częściej w gimnazjach niż w szkołach podstawowych, gdzie są
zupełnym marginesem. Zdarzają się tak w szkołach na wsi jak i w mieście. Jak wynika
z ankiety mają wprawdzie zdecydowanie charakter incydentalny ( zdarzyło się to raz
lub dwa razy ), ale nie można ich zignorować.
Opracował : Stanisław Szudek