PSİKOTERAPİLER - Ege

PSİKOTERAPİLER

Pof. Dr. Esra ENGİN Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

A.B.D.

«Herkes dünyayı değiştirmeyi düşünüyor da , hiç kimse kendisini değiştirmeyi

düşünmüyor.»

Tolstoy

PSİKOTERAPİ

Yunanca bir sözcüktür. Çocuk bakma ve emzirme anlamlarına gelir.

Güncel tanımıyla;

• Çağdaş ruh bilim bilgilerine dayanan

• Ruhsal bozukluğun iyileşmesi için hasta ile olumlu bir ilişki içinde

• Özel teknikleri kullanan bir takım uygulamalardır.

Danışmanlık - Psikoterapi

Danışmanlık, insan davranışının belli bir

alanında uzmanlaşmış bir kişi tarafından bilgi, öneri

ve komut verilmesidir.

Psikoterapi, bireylerin kendi düşünce, duygu ve davranışlarının bireysel

yaşamları üzerindeki etkilerini keşfetmelerine yardımcı olan bir süreçtir.

PSİKOTERAPİ YALNIZCA HASTALIKLAR SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA MI GÜNDEME

GELMELİDİR?

Güleç (1993);

“Yaşam koşulları karşısında, toplumsal çevresiyle belirgin bir uyumsuzluk içine giren, kendi kişilik, özellik ve yetilerinden

hoşnutsuz olan, kendi varoluşunu başarıyla ve kendi istediği gibi, kendisi için doyurucu nitelik ve boyutta gerçekleştiremeyen

herkesin, psikoterapi gereksinimi olduğu söylenebilir.”

Terapiye birey;

Tek başına altından kalkamayacağı ve bir uzmandan başkasının yardım edemeyeceği karmaşık sorunlarına bir çözüm bulmak,

Kendine güvenen ve başkalarının da güvendiği biri olmak için girer.

Terapi sözleşmesinin koşullarına göre terapiye

zamanını verir, çaba gösterir, emek harcar.

TERAPİ SÜRECİ SİHİRBAZLIK DEĞİL,

SABIR VE KARŞILIKLI ANLAYIŞLA YÜRÜTÜLEN

BİR DEĞİŞME SÜRECİDİR.

PSİKOTERAPİ

İnsanların, kendileri ve birbirleriyle barış içinde mutlu yaşayabilmeleri için:

Kişiliklerindeki katılıkları,

İlişkilerini bozan oyunları,

Çözümlenemeyen çatışmalar ve tıkanıklıkları,

Olumsuz sonuçları olan alışkanlıkları,

Hedefleri ve davranışları arasındaki tutarsızlıkları,

Algılama hatalarıyla, gerginliklerle, kaygılarla, çökkünlüklerle nasıl etkili baş edebileceği

Onlara nasıl değişerek gelişebileceklerini gösteren tüm teknik ve yöntemleri içerir.

Her insan, her psikoterapi çeşidi için

uygun mudur?

PSİKOTERAPİ İÇİN HASTA SEÇİMİNDE ÖNEMLİ NOKTALAR

Kişiye özel psikoterapi türünün belirlenmesi için önemli koşullar:

Bireyin tanısı,

Bireyin terapi sürecinde istekleri-beklentileri,

Bireyin bilişsel zeka düzeyi, sorunlarını anlatabilecek konuşma ya da davranış yetisinin düzeyi,

Yaşam koşullarının ve ekonomik gücünün psikoterapiye devam edebilecek uygunlukta olması

Psikoterapi süresince alkol, uyuşturucu madde alanlar yeterince yararlanamazlar. Alkol ve madde etkisi altında

olan bireylerle psikoterapi uygulaması yapılmaz.

PSİKOTERAPİ TÜRLERİ

Freud’a “Kaç çeşit terapi var ?” diye sorulduğunda,

“Ne kadar terapist varsa, o kadar” diye yanıt vermiştir.

“Acaba bir hastaya uygulayacağımız

psikoterapiyi nasıl belirlemeliyiz?” “Hasta ne zaman, nereye kadar, ve

nasıl bir terapiyi kaldırabilecek durumdadır?”

Bu aşamada hastayı tanıma ve anlamanın önemi büyüktür.

PSİKOTERAPİ TÜRLERİ

1.Hastayla Kurulan İlişki Biçimine Göre

2. Kuramsal Altyapısına Göre 3. Tedavi Durumunun Biçimi Ve Yapısına Göre

a) Derinliğine araştırıcı

a) Psikodinamik Kurama Dayalı (Freudyen)

→Psikanaliz →Psikanalitik

A. Bireysel (individual) psikoterapi

b) Destekleyici b) Davranışçı Kurama Dayalı (Pavlov)

→Sistematik duyarsızlaştırma →Üstüne gitme (exposure), →İtici koşullama (aversive training), →Olumlu pekiştirme →Söndürme

B. Küme (group) psikoterapisi

c) Bastırıcı c) Bilişsel Kuram, Bilgi İşleme Modellerine Dayalı (Beck)

C. Psikodrama

d) Varoluşçu ve Olgu Bilimsel Kuramlara Dayalı

D. Oyun Psikoterapisi

E. Aile Psikoterapisi

DESTEKLEYİCİ TERAPİLER

Amaçları:

Çözümlemeye değil, birleştirme ve desteklemeye yöneliktir.

Geçmişe ve bu güne ilişkin örseleyici, yıpratıcı olaylar konuşulur, hastanın boşalmasına olanak sağlanır.

Uyum sağlamayan savunma düzeneklerini hastanın tanımasına bunları bırakabilmesi için başka davranış biçimleri aramasına yardımcı olunur.

Amaçları:

Hastanın normal yaşantısını sürdürebilmesi için gerekli yetenekleri geliştirerek onu psikolojik ve sosyal açıdan olabildiğince iyi bir duruma getirmek ve bunun devamlılığını güvence altına almak.

Hastanın saygısını ve kendine güvenini yitirmemesine , aksine bunların güçlendirilmesini sağlamak.

Hastayı gerçekler konusunda aydınlatmak. Bireyin kendi kişiliğinin ve tedavinin sınırlarını ve kendi durumunu değerlendirmesini sağlamak.


Rehberliğe gereksinim olunduğunda açıklama, yönlendirme, bilgi verme gibi destekler sağlanır.

Bir yaşam sorunu üzerine hasta karar vermeye hazırlanıyorsa

sorun tartışılır, karar hastaya bırakılır.

Bütün bunları yaparken aşırı iyimser tutumdan kaçınılır.

Her türlü ruhsal ve bedensel rahatsızlıkta kullanılabilir.


Tedavi Bileşenleri

Güvence vermek (güven duygusu)

Açıklamalar getirme

Yönlendirme (olumlu savunma)

Fikir verme

Cesaretlendirme

Hastanın çevresinde değişiklik yapma

Boşalıma olanak sağlama

DESTEKLEYİCİ TERAPİLERİN BİLEŞENLERİ

HASTAYA YAPILAN EN BÜYÜK DESTEK ONUN KİŞİLİĞİNE,BENLİĞİNE SAYGI

DUYAN, YARGILAMAYAN, ANLAMAYA ÇALIŞAN BİR TUTUMDUR.


PSİKANALİZ

VE

PSİKOANALİTİK (PSİKODİNAMİK )

YÖNELİMLİ PSİKOTERAPİLER

PSİKANALİZ YÖNELİMLİ PSİKOTERAPİ

Klasik psikanaliz özel bir yöntem ve çok yoğun çalışma gerektiren bir psikoterapi türüdür.

Psikanalistin özel eğitim görmesi, kendisinin eğitim için psikanalizden geçmesi gerekir.

Ruhsal sorunları olan kişiler arasında ancak, özel bir kesime uygulanabilir.

Sağaltım süresi yılları kapsayabilen uzunluktadır.

Hasta, haftada en az iki, ortalama üç dört kez terapi seanslarına gelmelidir.

Bu saatlerde hasta sedirde uzanarak konuşur.

Serbest çağrışım bu yaklaşımın temel kuralı kabul edilir.

PSİKANALİZ YÖNELİMLİ PSİKOTERAPİ

Psikoanaliz ilkelerini temel alır. Fakat klasik uygulama kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalmaz.

Hastalar klasik psikanalizdeki gibi özel seçilmelidir.

Haftalık sağaltım saatleri daha esnek tutulabilir.

Hasta sedire uzanmaz, yüz yüze konuşulur.

Serbest çağrışım bir kural değildir.

2-3 yıl, hatta daha uzun sürebilir.

PSİKOANALİTİK YÖNELİMLİ PSİKOTERAPİ

PSİKANALİZ VE PSİKOANALİTİK PSİKOTERAPİ

• Her iki sağaltım türü de iç görü kazanarak kişiliğin,

benliğin değişimini amaçlamaktadır.

• Çağımızda, klasik psikanaliz artık oldukça seyrek uygulanmaktadır.

• Psikanalitik yönelimli psikoterapi daha kısa süreli olması nedeniyle daha sık tercih edilmektedir.

PSİKANALİZ VE PSİKOANALİTİK YÖNELİMLİ PSİKOTERAPİ

FREUD’UN TEMEL KURAMLARI

1. Topografik kuram

2. Yapısal kuram

3. Libido kuramı

4. Psikoseksüel gelişim kuramı

5. Ruhsal çatışma, savunmalar ve belirti oluşumu kuramı

6. Sağaltım ve araştırma yöntemi olarak psikanaliz

BİLİNÇ – BİLİNÇ ÖNCESİ – BİLİNÇ DIŞI İD (ALTBENLİK)– EGO (BENLİK) –

SÜPEREGO (ÜSTBENLİK) GÜDÜLEME – İÇGÜDÜ - DÜRTÜ ORAL – ANAL – FALLİK – LATENT –

GENİTAL DÖNEM

«PSİKODİNAMİK» NESNE İLİŞKİLERİ KURAMI

BİLİNÇ

• Gerçeklere uyumu önde tutan mantıksal düşüncenin egemen olduğu bölmedir.

• Bilinçlilikte, düşünce, duygu,

anılardaki neden- sonuç, zaman,

yer bağlantıları gerçeğe uygun

olarak kurulur ve tüm bunlara

uyuma yöneliktir.

TOPOGRAFİK KURAM

Organizma belli bir anda kendi yeti ve gereksinimlerine göre seçmeler, ayıklamalar yapar, çok çeşitli

uyaranlardan bir kısmını sınırlar.

Sınırlananlar, represyon denilen savunma mekanizmasıyla bastırılırlar.

Neden ve niçin bastırıldığı ise bireye özgü olarak değişmektedir.

BİLİNÇ

TOPOGRAFİK KURAM

BİLİNÇDIŞI

Bireyin özel çabası ile bilince çağrılamayan, farkına varılamayan

yaşantılara bilinçdışı yaşantılar denir.

Bunlar bazen çok özel yöntemlerle bilince çağırılabilirler (hipnoz, serbest

çağrışım, düşler, psikotik dönemler gibi).

TOPOGRAFİK KURAM

YAPISAL KURAM (İD, EGO, SÜPEREGO)

Bu düzeyler tümüyle soyut kavramlardır.

Süperego/ Üst Benlik

Ego / Benlik

İd / Alt Benlik

İD

• Ruhsal düzeneğin en eski yada en ilkel parçasıdır.

• Hazza yöneliktir.

• Cinsel ve saldırganlık dürtülerinin enerjileri buradan kaynak alır ve egoya boşalım için baskı yapar.

YAPISAL KURAM

EGO • Benlik, ruhsal yapının düzenleyici, denge ve uyum

sağlayıcı bölümüdür.

• Gerçeklik ilkesine yöneliktir.

• Temel işlevi uyumdur.

YAPISAL KURAM

• İd ile süperego arasında uzlaşma sağlamaya çalışır.

• Neyin ne zaman ve nerede doyurulacağına karar verme, dürtüleri ve gereksinimleri bekletebilme ve erteleyebilme

gücüdür.

YAPISAL KURAM

•Bekletebilme,

•Erteleyebilme,

•Dürtülere başka türlü doyum yolları bulma,

•Onları değiştirebilme,

•Bastırabilme,

•Uygun yer ve zamanda uyumunu sağlayan eyleme girişme becerisi

Ancak Gelişmiş Ego Aracılığıyla Olur.

YAPISAL KURAM

SÜPERGO

Bireyin uzun yolculuk yılları sırasında benliğin bir parçası giderek daha çok ana- baba ve toplumsal değer yargılarını

içeren bir yapı olarak ayrışır.

YAPISAL KURAM

Bu nedenle üst benlik – Süperego denir.

Çocuk ikince yaştan itibaren çevreden

gelen iyi, kötü, doğru, yanlış değer

yargılarını öğrenmeye başlar.

Özellikle ebeveynin sevgisini de

kaybetmemek için istenileni yapmaya

çalışır.

Yasaklanılanı yapınca bu nedenle korku ve

utanç duyar.

PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM KURAMI:

1. ORAL DÖNEM (0-1 YAŞ)

2. ANAL DÖNEM (1-3 YAŞ)

3. FALLİK DÖNEM (3-6 YAŞ)

4. LATENT DÖNEM (6,7-12,15 YAŞ)

5. GENİTAL DÖNEM (15 YAŞ ..)


Freud cinsel terimini haz veren herhangi bir nesne ya da uyarana organizmanın yönelişi anlamında kullanmıştır.

Sevilen, haz veren doyum sağlayan her nesnenin cinsel nitelikleri vardır.

Bu nedenle Freud’ a göre temel inanışlar şöyledir;

-1-

Cinsel yaşam yalnız ergenlik çağında değil, doğumdan hemen sonra açık belirtilerle başlar.


Temel inanışlar -2-

Cinsel (seksüel) ve eşeysel (genital) kavramlarını kesinlikle birbirinden ayırmak gerekir.

Cinsel daha geniş bir kavramdır ve eşeysel organlarla ilgisi olmayan bir çok duygu ve eylem ve beden

bölgelerini kapsar.


Temel inanışlar -3-

Cinsel yaşam, bedenini belirli bölgelerinde haz duyma işlevleri ile oluşur.

Bu işlev sonunda üreme amacını doyurur.


Kuramın Temel Kavramları 1.DÜRTÜ 2. ENGELLENME – ÇATIŞMA 3. GÜDÜLEME – MOTİVASYON 4. İÇGÜDÜ

LİBİDO KURAMI

DÜRTÜLER Dürtüler, organizmanın gereksinimlerini karşılayan

davranışları başlatan güçlerdir.

• Organizmanın fizyolojik gereksinimlerinden doğan dürtüler, birincil dürtülerdir.

• Bunlardan kaynak alan gelişme sürecinde değişik öğrenmeler sonucunda nesne bakımından değişiklikler gösteren dürtülere ikincil dürtüler denir.

LİBİDO KURAMI

Her dürtünün bir amacı , bir nesnesi bir de kaynağı vardır.

Dürtünün amacı boşalma ve doyumdur.

Nesnesi, doyumunu sağlayacak herhangi bir şey, kişi, durum olabilir.

DÜRTÜLER

LİBİDO KURAMI

GÜDÜLER • Güdü terimi, dürtüyü de içine alır.

• Güdü, organizmayı belli ve düzenli bir davranışa yönelten bir durumdur.

• Bu organizmanın fizyolojik bir gereksiniminden doğabileceği gibi (açlık güdüsü), psikososyal gelişim sürecinde öğrenme ile de ortaya çıkabilir (başarı

güdüsü).

İç güdüler ise öğrenilmemiş, değişmeyen türe özgü kalıplaşmış davranışları oluşturan ve

sürdüren güçlerdir.

LİBİDO KURAMI

ENGELLENME- ÇATIŞMA (FRUSTRATİON- CONFLİCT )

Psikanalitik anlamda çatışma, ruhsal aygıtın üç yapısal öğesi arasında bir bağdaşmazlığın,

uyuşmazlığın ürünüdür.

Yanaşma- yanaşma çatışması

Uzaklaşma- uzaklaşma çatışması

Yanaşma- uzaklaşma çatışması

LİBİDO KURAMI

PSİKODİNAMİK TEMELLERE DAYANAN PSİKOTERAPİNİN UYGULAMA ALANLARI

1. Psikonevrozlar: Anksiyete, konversiyon bozukluğu, fobik bozluk, obsesif kompulsif bozukluk, hipokondriazis

2. Ruhsal etkenlerin rol oynadığı bedensel hastalıklar: Astım, ülser, hipertrioidi, diabet, migren, hipertansiyon, anoreksiya nervoza

3. Cinsel uyum sorunları: Cinsel güçsüzlük, güçsüzlük korkusu, soğukluk, vaginismus, aşırı cinsel korkular, cinsel kimlik sapmaları.

4. Sınır bozukluklarda çok değiştirilmiş ve hastanın durumuna göre ayarlanabilecek yöntemlerle uygulayanlar vardır.

Psikodinamik yönelimli terapilerde amaç;

bilinçdışının bilince ulaşmasıyla oluşan

içgörüyü sağlayarak,

kişilik büyümesinin sağlanmasıdır.

Şizofrenide ve benlik gücü zayıf, psikoza yatkın kişilerde uygulanmaz.

PSİKODİNAMİK TEMELLERE DAYANAN PSİKOTERAPİNİN UYGULAMA ALANLARI

TEDAVİ

BİLEŞENLERİ

• Eğindirme • İnandırma • Yol gösterme, rehberlik • Danışma • Uyutum • Uyuşturma • Boşaltma

• Güdümsüz görüşme • Serbest çağrışım • Düşlerin çözümlenmesi • Sürçmelerin çözümlenmesi • Simgelerin (sembollerin)

çözümlenmesi • Direnç ve aktarımın çözümlenmesi • Açıklamalar ve Yorumlar

PSİKANALİZ VE PSİKOANALİTİK YÖNELİMLİ PSİKOTERAPİDE KULLANILAN BAZI YÖNTEMLER

• SERBEST ÇAĞRIŞIM: Bilinç dışının incelenebilmesi için bireyin aklına gelen bir düşünceyi hiçbir baskı, denetim ve süzgece uğratmadan açığa vurmasıdır.

• DİRENÇ (RESİSTANS): Bireyde bilinç dışının bilinçlenmesini, anormal davranış, düşünce ve duyguların bırakılmasını,değiştirilmesini, olumlu terapist- hasta ilişkisi kurulmasını, iç görü kazanmayı, değişme ve iyileşmeyi önleyen ya da güçleştiren ve bireyin içinden gelen her türlü bilinçli ya da bilinç dışı direnme ve savunmadır.


AKTARIM (TRANFERANS): Bireyin çocukluk çağında kendisi için önemli kişilerle (anne, baba, kardeş vs.) yaşamış olduğu duygu ve tutumlarını şimdi ilişki kurduğu kişilerle yeniden yaşaması ve bu kişileri kendi çocukluğundaki algı ve duygulara göre değerlendirerek tepki göstermesidir.


HİPNOZ Kişinin bilinçli özdenetimini geçici olarak bir yana

bırakarak hipnozu yapacak kişinin kendisine sunduğu önerileri almayı kabullendiği bir tür telkin yöntemidir.


İÇ GÖRÜ (INSIGHT)

Rahatsızlık belirtileri ile bunların kaynakları

arasındaki bağları görmektir .


DAVRANIŞ TERAPİLERİ

• 20 y.y. başlarında Rus fizyoloğu Pavlov

koşullanmış tepki (conditioned response)

denemeleri ile hayvanda ve insanda öğrenme

süreçleri konusunda bir çığır açtı.

• Öğrenme ilkeleri çağımızda psikolojinin en önemli

konularından birini oluşturmaktadır.

• Deneysel ve sosyal psikolojik çalışmalar, davranış

kuramları ve terapisi alanına yeni kavramlar ve teknikler

getirmiştir.


Davranışçı terapiler; doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen davranışlarla ilgilidir.

Açık Davranışlar: Yürümek, koşmak, konuşmak gibi doğrudan gözlenebilir davranışlardır.

Örtülü davranışlar: Duygular, düşünceler gibi

doğrudan gözlenemeyen davranışlardır. Bunlar, ancak dolaylı olarak, açık davranışlar ya da bedensel tepkiler aracılığıyla anlaşılabilir.


• Davranışçı yaklaşıma göre açık ya da örtülü hemen hemen tüm davranışlar öğrenme yoluyla kazanılmış

davranışlardır.

• Öğrenme ilkeleri bilinirse, bu ilkeler aracılığıyla bir çok davranış değiştirilebilir.


DAVRANIŞ TERAPİLERİNDE

• KLASİK KOŞULLANMA( Pavlov):

Işık koşulsuz uyarıcıdır.

Günlük yaşamdaki her türlü uyarıcı nötrdür.

Ancak koşulsuz uyarıcı ile birlikte verilirse nötr uyarıcılarda koşulsuz uyarıcıya verilen tepkileri oluşturur.


1. Koşullanmadan önce: yemek → köpekte salya tepkisi

oluşturuyor.

2. Koşullanmadan önce: Zil (Nötr Uyaran)→ köpekte salya

tepkisi oluşturmuyor.

3. Koşullanmada sürecinde: yemek ve zil birlikte verildiğinde→

köpekte salya tepkisi oluşturuyor ve köpek buna alışıyor.

4. Koşullanmadan sonra: Zil (Nötr - Koşullu Uyaran)→ Zil

artık koşullandırılmış bir uyaran ve yemek olmadan da zil

köpekteki salya tepkisini başlatabiliyor.

Klasik Koşullanmada (Conditioning)

EDİMSEL (OPERANT KOŞULLANMA): Davranış, sonuç, olumlu pekiştirme, olumsuz pekiştirmeleri

kapsar. Her davranışı mutlaka sonuç izler. Bu sonuçlar üç şekilde olabilir.

1.Belirli bir davranış sonucunda organizmanın hoşuna giden istenen

sonuç ortaya çıkabilir, davranış tekrarı artar. (olumlu pekiştirme )

2.Belirli bir davranış sonucunda organizma için hoş olan uyarıcı ortadan kalkarsa, o davranışın tekrar olasılığı azalır. Davranış söner.

3.Belirli bir davranış sonucunda organizma için hoş olmayan sonuç ortadan kalkarsa davranışın tekrarlanma olasılığı artar. (olumsuz pekiştirme)(Bu ceza değildir, karıştırılmamalıdır!)


SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA Hastanın gevşemesi, rahatlaması sağlanır.

Hastadan bunaltı duyduğu imgeyi yaşatması, canlandırması istenir.

Sürekli yinelemelerle bunaltı söner.

Uygulamalar yapıldıkça, terapist tarafından desteklenir, ödüllendirilir.

Örümcek Fobisi için bir sistematik duyarsızlaştırma örneği:

Davranışçı Tedavilerin Ortak Özellikleri

Bireyin kendisinin farkında olduğu ve başkaları tarafından

gözlenebilir davranışlarla ilgilenir.

Bilimseldir, tedavinin amaçları ve yöntemi önceden

belirlenmiştir. Tedavinin etkinliği ve sonuçları objektif

olarak değerlendirilir.

Şimdiki zamana odaklanır.


Davranışçı Tedavilerin Ortak

Özellikleri

Eğitici bir yönü vardır. Tedavi alan kişi, tedavi boyunca davranış değişikliklerinin ne şekilde ortaya çıktığının farkındadır.

Davranışçı tedaviler, çoğunlukla tedavi alan kişinin günlük yaşamında ve özellikle sorununun yer aldığı ortamda uygulanır.

Tedavi alan kişi öğrendiklerini günlük yaşamda çoğu kez kendi

başına uygular. Tedavi sorumluluğunun büyük bir bölümünü tedaviyi alan üstlenir.


Davranışçı Tedavilerin Ortak Özellikleri

Davranışçı tedaviler eyleme yöneliktir. Yeni davranışların eyleme dönmesi önemlidir.

Tedavi yöntemleri, tedavinin amaçlarına ve tedavi alan kişinin gereksinimlerine göre seçilip gerektiğinde değiştirilebilir.

Çoğu zaman tedavinin başında terapistle tedaviyi alan bir anlaşma yapar.


Davranış Tedavilerinin Uygulama Alanları

Kişilik bozuklukları: Pasif bağımlı,sınırda, paranoid, obsesif, histrionik.

Özel uyum sorunları: Okul, iş uyumsuzlukları, evlilik sorunları, kronik hastalıklar ya da sakatlıklara bağlı sorunlar.

Şizofreni hastaları için kronik tiplerde, sosyal beceri geliştirmeye yönelik davranış tedavileri.


BİLİŞSEL TERAPİLER

• Biliş, iç ve dış dünyadan gelen uyaranları algı süreçlerine dönüştüren bunları belli bir düzen içinde işleyen ve onları adlandıran, depolayan ya da belleğe çağırıp değerlendirilmesini olanak sağlayan ruhsal süreçlerin tamamıdır.

• Terapist- hasta arasında yargısız, olumlu bir ilişki olmalıdır. Hastanın olumsuz algılarını ve değerlendirmelerini hastaya göstermede etkin davranır.

Hastalığa ve duruma göre değişmekle birlikte ortalama bir terapi süreci 15-25 seans arasında değişir.

Amaç: Eskiden yerleşmiş algılama değerlendirme kalıplarının değiştirilmesi, seçenek ve açıklamalar

kazanılması hastanın kendisine, dünyaya ve geleceğe daha esnek bakmasının sağlamaktır.

Epiktetos’un “İnsanları rahatsız eden olaylar değil, olaylara karşı kendi içinde oluşturduğu anlayışıdır.” sözü, bilişsel terapilerin temelini anlatıyor diyebiliriz.


Kişi selam vermedi Saygısızlık, Ukalalık Öfke Tenezzül etmemiş olması. Beni selam vermeye değer Üzüntü bulmadı. Onu kıracak bir şey Suçluluk yapmış olmalıyım. Baktığı halde görmediğine Empati göre, bir sorunu olmalı.



• Bilişsel terapistler diğer kuram terapistlerine göre daha aktiftirler.

Terapist;

• Hastaya kendi düşünce biçimini eleştirel gözle ayırt etme becerisi kazandırır.

• Daha yeni ve daha gelişmiş problem çözme davranışlarını bulabilmek için yol gösterir.

• Hastaya ev ödevleri vererek kendi kendine keşfetmeyi ve öğrenmenin kalıcılığının arttırılmasını sağlar.

• Hastanın gerçeğe uygun değerlendirme ve yorum seçeneklerini görebilmesi için hastaya yardımcı olur.


Hastanın gerçeğe uygun olmayan değerlendirme ve yorumları sıklıkla;

• Seçici soyutlama,

• Aşırı genelleme,

• Olayların önemini büyütme ya da küçültme,

• Olayları kişisel algılama,

• Keyfi çıkarsamalar,

• Olaylara yalnız ak ya da kara gözüyle bakma gibi hatalarla ortaya çıkar.


VAROLUŞÇU PSİKOTERAPİ

Terapistin tedavideki tutumu konusunda sistemli bir açıklama getirmemiştir. Bunun başlıca nedeni

insanların bir nesne olarak ele alınmasının tedaviyi bozacağı inancından dolayıdır.

• Hastayı anlayabilme ve ona yardımcı olabilmenin tek yolu, tedavi seansları sırasında

onun yaşamının bir parçası durumuna gelmek, hastaya yön veren değerleri ve onun

bu değerleri nasıl kullandığını anlamaya çalışmaktır.


Egoyu yeniden eğitme

Anlama

Hasta terapist ilişkisi

VAROLUŞÇU PSİKOTERAPİLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ

• Terapi süreci: Duyguların yaşandığı bir insan ilişkisidir. Bu ilişki içinde, her biri diğeriyle dürüstçe bir iletişim kurmaya çalışır.

• Tedavi ilişkisi / Hasta-terapist ilişkisi: May’ in (1961) tanımladığı iki kişinin dünyadaki ortak varoluşudur. Gerçek bir eşitliğe dayanan, yüz yüze aynı düzeyden görüşmeyi gerektiren bir ortaklıktır.


Anlama

Hastanın dünyasını ve varoluşunu onun özelliği içinde anlamak, kavramak gerekir.

Terapistin kafasında tanı endişesi dahi olmamalıdır. Anlama için şunlar yapılmalıdır.


Anlama İçin,

Toplanmış tüm bilgilerin anlamlarının açıklığa kavuşturulması, hastanın tüm ifadelerinin anlam çözümlerinin yapılması,

Hastanın yaşam öyküsünün iyi alınması,

Dağınık olarak varolan duygu ve düşüncelerin derlenip toparlanması,

Dünyadaki varoluşunun ne şekilde olduğu ve nasıl çarpıtılmaların olduğuna dikkat etme,

Birbirine bağlı temaları açıklığa kavuşturma.


Egoyu yeniden eğitme

Egonun kendisini gerçekleştirme yeteneğini yeniden kazandırmaktır.

Hasta kişisel yazgısını sorumluluğunu yüklenme biçimindeki aktif bilince doğru gelişmek zorundadır.


Varoluşçu psikoterapist Frankl’ a göre

Yaşamında anlam göremeyen kişi hastalanır, insan anlam yokluğunda var olamaz.

İrade ve sorumluluk duygusu uyandırılmaz ve desteklenmez ise gelişim mümkün olamaz.

Kişiye dayanabileceği kadar sorumluluk vererek yaşamın anlamında ve davranışlarda değişiklik yaratmak mümkündür.


Varoluşçu terapideki esaslar

•Yüz yüze yöntemi

•Dinleme ve anlama, hasta tarafından anlatılan her bildirimin anlamı, ancak hastanın yaşantıları çerçevesi içinden çıkarılabilir. Bunun yolu hastayı “kendi dilinin akışı içinde dinlemeyi bilme” ve “bu anlattığınızın anlamı sizce nedir? “ şeklindeki sorularla hastayı daha iyi anlamaya çalışmakla mümkündür.

•Hasta ile ilgili konu öncelikleri, kişinin içinde yaşadığı şu an “şimdiki varoluşudur”. Geçmiş yaşanmış deneyimlerle, şimdiki zaman içinde de vardır. O nedenle şimdi ve burada ile ilgilenilmelidir.

VAROLUŞÇU PSİKOTERAPİNİN ESASLARI

Terapistin gösterdiği anlama çabaları ile hasta kendisini anlamayı, kişiliğinin koşulsuz kabulünü yaşar.

Kişi pasif tutumdan uzaklaşır.

Hasta kendi varoluşuna tekrar hakim olmaya başlar.


TEDAVİ DURUMUNUN BİÇİMİ VE YAPISINA GÖRE;

Psikoterapiyi bir kişiyle yapılıyorsa bireysel terapi, çiftlerle

yapılıyorsa eş terapisi, aileyle yapılıyorsa aile terapisi, grupla yapılıyorsa grup terapisi adını alır.

A. Bireysel (individual) psikoterapi

B. Küme (group) psikoterapisi

C. Psikodrama

D. Oyun Psikoterapisi

E. Aile Psikoterapisi

GRUP TERAPİLERİ

• Grup terapileri insan ilişkilerine dayalı, duygusal açıdan yeniden eğitim ve öğretim denemelerini temel alan katılanları daha sağlıklı ve işlevsel yapmaya yönelik

sosyal ve psişik bir süreçtir.

• Grubun üye sayısının 10’ u geçmemesi önerilir.

• İyi dengelenmiş bir grup 4 kadın ve 4 erkeği kapsamaktadır.

• Yetişkinlerden oluşan grupta yaş sınırı 21- 50 arasında değişebilir.

Tedavi ekibi; terapist, bir gözlemci, bir not tutucu ve bir süpervizörden oluşmalıdır.

GRUP TERAPİLERİ

GRUP TERAPİLERİ

Grup psikoterapileri bireylerin birbirlerini ve kendilerini anlamalarını,

Bozuk davranış örüntülerini canlı biçimde grup etkileşimi sırasında görmelerini,

Topluma uyum güçlüklerini somut olarak kavramalarını,

Bunları düzeltme yollarını seçerek davranışları araştırma ve bulmalarını sağlar.

GRUP TERAPİLERİ

GRUP TERAPİLERİ

Grup psikoterapileri şimdi ve burada ilkesi üzerinde odaklaşır.

Açıklığı, dürüstlüğü ve grup üyeleri hakkında beslenen düşünceleri açıkça ifade edilmesini teşvik eder.

Kişilere kendilerinin ve başkalarının farkında olmayı öğreterek davranışı değiştirmeye yardımcı olur.

GRUP TERAPİLERİ

Tüm bu hedeflere aşağıdaki özellikleri sayesinde ulaşabilir: Bilgilendirme Umutlandırma Evrensellik Özdeşleşme Özgecilik ( elseverlik/altruizm) Toplumsallaşmanın gelişmesi Kişiler arası öğrenme İçgörü Grup dayanışması Primer aile yaşantılarının yeniden canlandırılması Varoluşunun ayırımına varma Duygusal boşalma vardır.

GRUP TERAPİLERİ

Grup terapileri;

Bireysel tedaviler gibi bir çok kurama dayanarak

hedeflerine, grup özelliklerine, birey

özelliklerine göre değişiklik gösterecektir.

GRUP TERAPİLERİ

PSİKODRAMA

Grup içinde yalnızca karşılıklı konuşmak yerine dışarıda yaşanılan olayları grupta oynayarak canlandırmak, canlandırılan olayları değişik tekniklerle yeni baştan

oynamak, oynarken seçenek, yollar göstermek yoluyla uygulanan bir grup psikoterapisidir.

AİLE TERAPİLERİ

Hasta ile bütün aile bireylerinin düzenli olarak terapiye katılmasıdır.

Terapi sırasında aile bireylerinin birbirleri ile doğal iletişim ve etkileşim kurmasına olanak sağlanır.

Aile psikopatolojisi daha iyi değerlendirilir.

Hasta üzerine yoğunlaşmaktan kaçınılır, önemli bunalımlar, olaylar üzerinde durulur.

Bir çiftin beraberliğinde fiziksel, duygusal, entelektüel, ruhsal ve sosyal ilişkiler vardır.

Bu terapi yönteminde var olan sorun bu alanlarda saptanır ve çalışılır.

Terapist cinsel sorunun esas olduğunda, bunun tek sorun olmadığını diğer ilişkilere yansıdığını gösterir.

EŞ TERAPİLERİ- CİNSEL TERAPİLER

• Amaç: Kişinin kendi cinselliğini kabul etmesi ve bu cinsel kimlik içinde kendisinin rahat etmesine yardımcı olmak, çiftlerin cinsel iletişim kalitesini arttırmaktır.

Tedavi esası eğitimdir. Eğitimle birlikte çiftlere davranışsal ödevler verilir.

Ortalama 18 seanstır ve her seans 30 dakikadır.

Eşlerle birlikte tedaviye devam edilir.


Cinsel terapi davranışsal terapinin en iyi örneklerindendir. Bu tedavinin prensipleri şunlardır:

Hastaya açık bir şekilde anlatılmış uygun ödevler verilir ve hastadan

daha sonraki seansa kadar bu ödevleri yapması istenir.

Verilen bu ödevlerin yapılıp yapılmadığı ve karşılaşılan güçlükler ayrıntılı bir şekilde ortaya konur.

Davranış tedavisi ile ilgili bu ödevleri zorlaştıran tutumlar, duygular ve dirençler saptanır.

Bu tutumlar değiştirilir. Böylece ödevlerin başarılması sağlanmış olur.


HERKES TERAPİST MİDİR?

HAYIR!!!

Dünyada lisans düzeyinde mezun olunduğunda psikoterapist

ünvanı verebilen herhangi bir üniversite eğitimi

bulunmamaktadır. Tıp fakültesinden, psikolojik danışmanlık

ve rehberlik programlarından ya da psikiyatri hemşireliği

yüksek lisans ve doktora programlarından bir diplomaya

sahip olmak KİMSEYİ PSİKOTERAPİST YAPMAZ!

Psikoterapist olunabilmesi için; terapinin temel aldığı kurama

ve teknik beceriye göre değişebilecek şekilde yıllarca sürecek

eğitimler ve süpervizyon uygulamaları tamamlanarak, ulusal

ve uluslararası akreditasyona sahip bir PSİKOTERAPİST

YETKİ BELGESİ alınması zorunludur.

GEÇMİŞ OLSUN!!

Documents

PSİKOTERAPİLER - Ege