psychosociale ondersteuning geüniformeerden

impact IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer 7 juni 2016

psychosociale ondersteuning

geüniformeerden

Hans te Brake

7 juni 2016, IFV congres Mentale Veerkracht Brandweer



Waarom deze richtlijn?

• Wettelijke, economische en

morele argumenten.

• Geüniformeerde hulpverleners worden frequent geconfronteerd met schokkende gebeurtenissen


Noodzaak van een multidisciplinaire aanpak

• Er bestaan verschillen tussen de organisaties

• Er bestaan verschillen binnen organisaties, tussen verschillende regio’s/korpsen


Hoe komt een richtlijn tot stand?

• Vaststaande methodiek

• Systematisch literatuuronderzoek

• Wetenschappelijk onderzoek

• Best-practices: focusgroepen

• Bruikbaarheidstest

evidence based


Ontwikkeling richtlijn


Veerkracht als uitgangspunt

• Centraal staat de geüniformeerde en zijn eigen herstelmogelijkheden

• Meeste mensen zijn in staat op eigen kracht de ‘draad weer op te pakken’ na een schokkende gebeurtenis

mensen zijn veerkrachtig

• Wel is een steunende context daarbij van groot belang: collega’s, lotgenoten, familie, vrienden

• Daarnaast is er de eigen verantwoordelijkheid van de geüniformeerde werknemer

• Signalering van verwerkingsproblemen

• Juiste en tijdige doorverwijzing


Visie

• ‘Kringenmodel’(Gersons, 2005)

• Toepasbaar op alle organisaties

• Ruimte voor eigen invulling

• Geüniformeerde en de collega’s staan centraal


Collegiale ondersteuning

• Invulling van de steunende context binnen de geüniformeerde organisatie

• Ondersteuning door de directe collega’s: goed toegankelijk, laagdrempelig

• Geen oordeel, commentaar of kritiek, maar openheid, begrip en steun

• Sluit aan bij bestaande werkwijze: BOT, COG

• Collega’s (en leidinggevenden!) spelen een belangrijke rol in tijdige signalering van verwerkingsproblemen


Georganiseerde collegiale ondersteuning


Incident: potentieel schokkende gebeurtenis

Incidentenlijst (politie)

• Geweldsincidenten door of tegen een politieambtenaar• Een collega die gewond raakt of overlijdt (ook zelfdoding)• Lijkvinding, zelfdoding• Reanimatie• Ongeval/ incident met overleden of (ernstig) gewonden• Lijkschouwing• Prik- of bijtincidenten• ‘Bizarre’ of ‘uitzonderlijke’ omstandigheden


Constateren

Meestal via meldkamer (112-centrale)• incidentenlijst TCO piket

• TCO maakt overweging om in te zetten

Signalering/monitoring leidinggevende• bijvoorbeeld na een (operationele) debriefing

Eigen initiatief medewerker• eigen verantwoordelijkheid• psycho-informatie


Inzet collegiale ondersteuning

Inschatting situatie• overleg tussen TCO en leidinggevende

ter plekke: inzet nodig?• debriefing met TCO?• multidisciplinaire debriefing?

Eerste contact met TCO• hoe gaat het?• praktische hulp nodig?• aanbod gesprek, na enkele dagen• contact liefst face-to-face, anders

telefonisch


Uitvoeren van collegiale ondersteuning

Eerste gesprek• enkele dagen na het eerste contact,

rustige omgeving• indien nodig: advies tot doorverwijzing

of tweede gesprek

Tweede gesprek• na vier tot 6 weken• indien nodig: advies tot doorverwijzing

of derde gesprek

Derde gesprek• drie maanden na het incident• indien nodig: advies tot doorverwijzing• geen vervolggesprek binnen TCO !


Aandachtspunten

Vertrouwelijkheid• geen verschoningsrecht (art. 218

Wetboek van Strafvordering)• benoemen aan begin gesprek

Psycho-informatie• normaliseren, reacties benoemen


Psycho-informatie

• Erkenning en herkenning van het meegemaakte

• Het benadrukken van het belang van aspecten als watchful waiting (welke reacties zijn normaal, wanneer wordt het abnormaal)

• Slechts een minderheid van de getroffenen ontwikkelt langdurige en ernstige klachten

• De eigen natuurlijke herstelmogelijkheden (veerkracht) zijn doorgaans voldoende

• Wijs op het beschikbare aanbod van psychosociale ondersteuning en hoe dit te gebruiken

Blijf denken en kijken!


(normale?) reacties

• Gevoelens: somberheid, boosheid, woede-uitbarstingen, angst, hulpeloosheid, alert en waakzaam zijn, wrok, schuld, schaamte, hopeloosheid

• Gedachten: piekeren, concentreren, vergeetachtig en negatieve gedachten. Je denkt steeds aan de gebeurtenis terug. Vragen blijven rondspoken

• Lichamelijk: (hoofd)pijn, buikpijn, rugpijn, je voelt je gespannen, je bent erg moe of onrustig

• Gedrag: slaapproblemen, toenemend gebruik van alcohol, medicijnen of nicotine, afzonderen en terugtrekken, achterdochtiger zijn, kort lontje


Advies tot doorverwijzen

• TCO kan niet verwijzen, wel adviseren• Verwijzing kan wel via BMW, geestelijk

verzorging, leidinggevende, of bedrijfsarts


Informeren operationeel leidinggevende en coördinator

• Tijdens gehele proces op de hoogte houden, in overleg met de medewerker

• Naam, incident, aanbod TCO en wel/niet accepteren daarvan door medewerker

• Geen informatie over inhoud van gesprek, zonder toestemming van medewerker


Registratie

• Inzicht verkrijgen in de collegiale ondersteuning binnen de politieorganisatie

• Gestapelde incidenten bij een collega te signaleren• Kwaliteit bewaken van gevoerde gesprekken en verwijzingen

(tijdig, niet te veel)• Eenvoudiger kunnen rapporteren naar de leiding van een

regionale eenheid

• Registratiesysteem bevindt zich in een afgeschermde omgeving en is conform de Wet persoonsgegevens


Een ‘zelfscreener’

Instrument om inzicht te krijgen in de eigen weerbaarheid, het helpt om de eigen verantwoordelijkheid te kunnen nemen.

Vragen naar werk gerelateerde stressoren en energiebronnen.

Pilot bij KP en zeden-recherche: literatuurstudie; groepsinterviews; vragenlijstafname, expertmeetings.

Toegevoegde waarde:

1. Directe feedback: vergelijking met je collega’s

2. Directe feedback: vergelijking met je eigen eerdere score

3. Database: in later stadium -> normgroep groter, meerkennis predictieve waarde afzonderlijke items.


Voorstel zelfscreener

Start Zelfscreener

Algemene vragen

Persoonlijke hulpbronnen

Stressoren

Energiebronnen


Implementatie politie gaat door

• Observaties en gesprekken met TCO Eenheidscoördinatoren, TCO Operationeel Coördinatoren, TCO-medewerkers en ‘normale’ medewerkers;

• Kennissessies met Eenheidscoördinatoren;

• Landelijke Inventarisatie TCO (LIT)-sessies met TCO vertegenwoordiging van alle eenheden.

• Het resultaat

– ‘Verschilmatrix’

– Obstakellijst – met oplossingen


Verschilmatrix (voorbeeld)


Wat doet de brandweer?

• ‘Handreiking Opvang en Nazorg Brandweer’ (in ontwikkeling)

• Steunpunt Brandweer (vgl Nationale Politie, defensie)

• Waar is nog meer behoefte aan? Zijn jullie klaar voor implementatie?


Dank voor uw aandacht

• De richtlijn psychosociale ondersteuning geüniformeerden en

het eindrapport van de focusgroepen zijn als PDF te

downloaden via: www.impact.arq.org

• Voor meer informatie over de pilot kunt u contact opnemen

met de projectleider:

Hans te Brake [email protected]

http://www.impact.arq.org/

mailto:[email protected]


Documents

psychosociale ondersteuning geüniformeerden