ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 1(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

c

2013(PT)ދިވެހބިަހުގެ ޑިގްރީ ކޯސް

)ދިވެހިރާއޖްޭގެ މެދުޒަމާނުގެ ތާރީޚް( 2-ދިވެހިތާރީޚް(HIS201)

ދވިެހިރާއްޖޭގައި ރަސްކަންކުރި ދަރިކޮޅުތަކުގެ ތރެެއިން ހުރާ ދަރިކޮޅު ހިމެނެއެވެ. މި މިދަރިކޮޅުން އެބޭފުޅުންނަށް ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގެންފައި ރަސްކަން ރަސްކަން ކުރެއވްި ބފޭުޅުންނަށް ބަލާއިރު

ވަނީ ވާރުތަ އުޞޫލުންކަން ނުވަތަ ޚާންދާނުގެ ތރެެއިން ކަސިޔަރުވެގެންކަން ހެކި ދައްކައިގެން .އޮޅުނފްިލިވައިދޭށެވެ

ލެކްޗަރާ: އާމިނަތު ޒާހިރު

( 10220އައބްާސް މހުައްމަދު )

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 2(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ފށެނުް

ންނަތާ ދވިެހިރއާްޖގޭެ ތާރީޚަށް ނަޒަރު ހިންގާލާއިރު ފެންނަން އޮތީ ދވިެހިރއާްޖޭގައި އަމއިްލަ ވެރިމަކއެް ހިނގްަމުން އަ

މި ރަސްކނަް ކަމވެެ. އެގޮތުން ގިނަ ދވުަސްތަކެއް ވަންދެން ރއާްޖގޭއަި އޮތީ ވިރާސީ ރަސްކަމވެެ. އެތއަް ދވުަސްތަކއެް ވެޖެ

ނޑު ހަތް ދަރިކޮޅު މަތިން ރއާްޖގޭެ ރަސކްނަް ހަރުފަ 93ރަސްކަލުން 84 ގެ މައްޗަށވެެ. މި ހަތް ދަރިކޮޅުންބެހިފއަވިަނީ މއަގިަ

ފަރާތުން ރަސްކަން ވާރުތވަެފައިވާ ރަސްރަސްކަލުންނއާި ކުރިން ހުންނވެި ރަސްކަލުން ކުރައްވާފައިވެއެވެ. މީގެތެރޭގައި އައިލގާެ

ރަސްކަމުން ދުރުކުރައްވާފައި ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައގިެންނެވި ބެކަލުން ހިމެނެއެވެ. އެގޮތުން މި ދިރާސާ މޒަުމޫނގުައި

ޚާންދާނގުެ އުޞޫލުންތޯ ނުވަތަ ވާރުތަ ވަޑައގިެންފައވިަނީލިބި ކަލުންނަށް ރަސްކަންއވިާނީ ހުރާ ދަރިކޮޅުގެ ރަސްރަސްބަލައިލާފަ

ޑައިގެނެވި ބަލާލައިފައިވާނީ ހުރގާޭ ދަރިކޮޅުން އުފަންވެ ވަ ދިރާސާ މޒަުމޫނުގއަިމި މިގޮތުން ތޯއެވެ. ތެރއެިން ކަސިޔަރުވެގެން

ގޮތުގެ މއަްޗަށެވެ. ތަޢާރަފަކާއި މި ރަސްރަސްކަލުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައގިެނެވި ރަސްކަލުނގްެ ކުރު 13

ވާރުތަ ވަނީ ލިބވިަޑައިގެންފއަިމި ދިރާސގާއަި ހުރާގޭ އައިލާގައި ހިމެނޭ ރަސްރސަކްަލުންނއާި އެބޭފުޅުން ރަސްކަން

ކަން ނިންމުމގުއަި ބަލާފއަވިާނީ ދވިެހި ތާރީޚަށް އައު އަލިކަމެއް ޚާންދާނގުެ ތެރއެިން ކަސިޔަރުވެގެން އުޞޫލުންކަން ނވުަތަ

އާދަކާދއައާި ޤާނުނު"ގައިވާ ގޮތްތަކުގެ ރުމގުެފޮތގުއަި ބަޔާންކޮށްފައވިާ "ދވިެހި ރއާްޖޭގައި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިސްކު މި

އެވެ. ( ގައިވާނ1ެ-ފްސީލު އެޕެނޑްިކްސް )ލިޔުންމި ލިޔުމުގެ އިތުރު ތަ މއަްޗަށެވެ.

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 3(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ރސަކްނަް ހުރާ ދރަކިޅޮު

ގޭ ދަރިކޮޅުގެ އަސްލު ހުރާހުރާ ދަރކިޮޅަކީ ރއާްޖގޭެ ރަސްކަމގުެ ތަޚްތު ރެނދަލިކުރެއްވި އެންމެ ފަހު ދަރކިޅޮވެެ.

ނަސީމާ މުޙއަްމަދު ހަމއަިންނވެެ. އިދިރއިުޅުއްވި ދޮންމަރުދުރާ ހުރގާޭ ދަރިކޮޅު ފެށެނީ ހުރާގައި އެވެ.ރަށަކީ ކ.ހުރަނިސްބަތވްާ

ހިސާބުންނވެެ. ބުނެވޭ ދޮންމަރުދުރު ފަޑއިްތަކުރުފާނާ މާލެއަތޮޅު ހުރގާެހުރާދަރިކޮޅު ފެށެނީ، ހާމަކުރއަްވާގޮތުގައި ( 2010)

ދަރިކަލުންނވެެ.ގޮތުގައި މި ބޭފުޅުންނަކީ "ލުއީ" ނަމަކަށް ކިޔުނު ފަރަންސޭސއިަކާއި ހުރާ އަންހެނއެްގެ

އވެެ. އޭގެ ލިބިލއެވްި ބޭކަލުންފިރހިނެް 4 ޑިއްތަކުރުފާނަށްރާ ދޮންމަރދުރުު ފަކަމގުއަި ބެލވެޭ ހުންހުރގާޭ ދަރިކޮޅގުެ ފެށު

ރާ ޢލަީ ހުނއާި، ހރުާ ދޮން މޙުއަްމަދު ތަކުރުފާ ފރިހިެން ދަރނިންަކީ ދެ ލިބިލއެވްިނަށް ން އިބްރާހީމް އެދުރު ތކަުރުފާތެރއެި

މުލގީޭ ދޮން ޙަސނަް ނަކީ ކަލގޭެއުފަން ޙުސއަިން ދަހަރަދަކަލގޭއެަށް ޑއިްވެ. ހުރާ ދޮންމަރުދުރު ފަބޮޑު މުރީދު ތަކުރުފާނެ

ފުޅވެެ. ދޮންބަންޑާރއަިންގެ ބއަްޕާފުޅަކީ ހުރާ ޙުސއަިން ދަހަރަދަ ތަކުރުފާނގުެ ނުވަތަ ދޮންބަންޑާރއަިނގްެ ކާފާ މަނިކުފާނު

ވެ. އްމަދު މަނިކުފާނެމުހަ

މިދަރިކޮޅގުެ ރަސްކަން ފެށިފއަވިަނީ ދވިެހި ޤއަުމާއި ދވިެހިންނަށް ނުހަނު އގަުހުރި ޚިދުމަތްތަކއެް ކއޮްދެއވްާފައިވާ

ދޮންބަންޑާރއަިންނާ ނުވަތަ ސުލްޠާން ޙަސަން ޢއިްޒުއްދީން ދަރިކޮޅގުެ ބިންގާ އަޅުއްވާފައިވަނީ ހުރާ ބަޠަލއެގްެ ނަންފުޅުންނވެެ.

ސްކަމއާި ވެރިކަން، އަދި އެނމްެ ހަމއަިންނވެެ. އޭގެ ފަހުން ހުރގާޭ ދަރިކޮޅުގެ އެތަކއެް ބޭފުޅުންނއެް، ދވިެހިރާއްޖގޭެ ރަ

.ވެއެވެއިސްވަޒީރުކަން ކުރައްވާފައި

(އައިސްފައިވާ ގޮތް ދަރިކޮޅުގެ ފށެުން )ހުރާ 1ޗާޓް

1940އސަްލު: ބެލް ޗާޓް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 4(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ގތޮް ހުރާ ދރަކިޅޮގުއަި ހމިނެޭ ރސަރްސަކްލަނުންއާި އބެފޭޅުނުށަް ރސަކްނަް ލބިވިޑައަގިނެވްި

(78)މހަރާދަނުް ބވަނަަ ކއަތްރިި ރނަބްމީަ ސރިކީލުަ އޒްއުދްނީް ޢި ހސަނަް ޣޒާީ އއަސްލުޠްނާް -1 (1767 –މ 1759ހ، 1180 –ހ 1173)

ހުރާ ދޮންމަރުދރުު މި ރަދުންނަކީ ވެ. އިއްޒއުްދީނެ ހަސަން ޣާޒީ ހުރގާޭ ރަސްކަމގުެ ފެށުމަކީ އައްސުލްޠާން

މަނކިފުާނގުެ ބޭފުޅެކވެެ. މަންމާފުޅކަީ، މުލގީޭ ކުޑަ އަމިނާފާނެވެ. ކަދޭރިއަލްވަޒީރު މުޙއަްމަދު ފާމުލަފަޑިއްތަކުރުފާނގުެ

ބަޔާންކުރައްވާ ގޮތުގައި މިރަދުންނަކީ މަލާބރާނިް 2010ނަސީމާ މުޙއަްމަދު .ގައި( 1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެނޑްިކްސް، ޗާޓް

ރއާްޖެ އައިސް މާލެ ހިފައިގެން ތިއްބައި، އެ މީހުންނާ ހަނގުރާމަކުރއަްވައި، ރއާްޖެ އެމީހުނގްެ ކިބައިން ސަލާމަތްކުރެއްވި،

( ލިޔުއވްާފައވިާ ގޮތުގއަި 1982ދު މަނިކު )ން އަޙުމަހަސަދވިެހި ތާރީޚގުއަި މަޝްހޫރު ބަޠަލު ދޮންބަންޑއާިންނވެެ.

ގުޅގިެން ދިވެހި ރަސްކަމުގެ ތަޚްތަށް އިސްވެ ދެއްވުމަށް ން ރއާްޖެ ސަލާމަތް ކުރެއްވުމާދޮންބަންޑާރއަިން ހޮޅިނގްެ އަތްދަށު

ގެ ދަހިވެތި ކަމުގއަި ވަޑައގިަތެވެ. ދޮންބަންޑާރއަިން ރއާްޖެ ސަލާމަތްކުރެއްވީ ވެރިކަމު ގއަި އެވަގުތު ތިބި ބޮޑުން އެދިމާލޭ

އެވެ. ނުކުރައްވި އްއެކަން ގަބޫލު ފުޅެ ،ކަމަށް ނުވާތީ

ރައްޔިތުން ބޭނުނވްީ ދވިެހި ދއަުލަތާ ގުޅގިެން ދިވެހި ން ރއާްޖެ ސަލާމަތް ކުރެއްވުމާދޮންބަންޑާރއަިން ހޮޅިނގްެ އަތްދަށު

ރަދުން މުޙއަމްދަު ތުގއަި އިންނެވިޚުދވިެހިރއާްޖެ އަތުލެއްވިއިރު ތަނަމވަެސް ހޮޅިން ދޮންބަންޑއާިން ހަވާލވުެ ވަޑައިގަތުމަށވެެ.

ފާނުގެ ޚަބަރއެް ނވުަނީސް ރަސްކަމާ ގެރަސްއެ ޒަތްތެރިން ހޮޅިން ގެންދވާާފައިވާތީ( އއާި ދައުލަތުގެ ބއައެް ޢިއް 3)މާދއުްދީންޢި

ނަސީމާ މުހއަްމދަު އއާި (2002)މުޙއަްމދަު އަމީން ންޑއާިން އިންކާރު ކުރެއްވި ކަމަށް ދޮންބަ ،ޙަވާލވުެ ވަޑައިގަތުމަށް

ވަނިކޮށް ރދަުން މަލިކގުއަި ހުންނަ (3)މާދއުްދީންޢި ލިބުނީ ދވުަސްކޮޅަކުން ޚަބަރު ނަމވަެސްކުރައްވައެވެ. ބަޔާން (2010)

(2002)މުހއަްމަދު އަމީން ރަށް ގިނަދުވަހު ހުންނވެިކަމަށްވަޑައިނގުެން ވަނަމަވެސް ވެރިކަމަށް އިސްވެ އވަަހާރަވި ޚަބަރވެެ.

15ރަދުން ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައގިަތީ މިގޮތުގައި ( ލިޔުއްވާފއަިވާ 2010ޙއަްމަދު )ނަސީމާ މު ހާމަކުރއަްވައވެެ.

މަސް ދވުަހު ވެރިކަން 3އަހަރއާި 13( ވީ ބުރާސްފަތި ދވުަހއުވެެ. 1759ޑިސެމްބަރ 6) 1173އާޚިރު ރާބީއުލް

ހުރާ ދަރިކޮޅގުެ ރަސްކަން ފެށުނީ މިރަދުނގްެ ރަސްކަމުންނވެެ.. އެވެއަހަރާއި ދުވަހު 7ކުރެއްވީ ހިނގްވެއިިރު ރަސްކަން

ދޮންބަންޑާރއަިނންކަީ ކުރިންވެރިކަންކުރެއްވި ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅާ އައިލީގޮތުން އެއްވެސް ގުޅުމެއް ހުރި ބޭފޅުއެް

ން ކަސިޔަރވުާ ކަސިޔަރުވުމއެް ކަމުގައި އިޚާންދާނގުެ ތެރެ ން ގަތުން ންނަށް ވެރިކަން ލިބވިަޑައގިެނޫނވެެ. ދޮންބަންޑއާި

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 5(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ން ވަލުކުރުމުންކަ ބެލވެިދާނއެެވެ. ނަމވަެސް މިރަސގްެފާނަށް ވެރިކަން ލިބވިަޑައިގަތީ ރައްޔިތުން މިރަސގްެފާނަށް ވެރިކަން ޙަ

ގެއެވެ.ބަޔާނވްެ ދިޔަ ހެކިތަކުން އެނ

(80)ސރިީ ބވޮނަަ މހަރާދަނުް (ދވެނަަ ) ޝމަޝްއުދްނީް މޙުއަމްދަު އއަސްލުޠްނާް . 2 މ(1774 –މ 1773ހ، 1188 –ހ 1187)

ޝަމްޝއުްދީނަކީ ހުރާ ޙުސއަިން ދަހަދަރަކަލޭފާނގުެ ފުތް އަލްވަޒީރު މުޙއަްމަދު ފާމުލަދރޭީ މުޙއަްމަދު އައްސުލްޠާން

ންބަންޑއާިންގެ ބޭބޭފުޅު ފުޅަކީ ދޮޕާމަނިކުފާނވެެ. ބއަްމަނިކުފާނގުެ ޙުސއަިން ބޮޑުދޮށިމޭނާ ކިލގެެފާނގުެ މުޙައްމަދު

1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑކިްސް، ޗާޓް ވުމއާެކު، މިރަދުންނަކީ ދޮންބަންޑއާިންނަށް ބޮޑުބޭބޭ ވަދާޅވުާ ބޭފުޅެކެވެ.ކަމަށް

ރަދވަަޅއިާ ހަވާލާދެއްވައި ލިޔުއްވާފައިވަނީ މި ރަދުނގްެ މަންމާފުޅަކީ ޒުލައިޚާ ދއިއޯެވެ. (2010)ނަސީމާ މުޙއަްމަދު .ގއަި(

ރވަުމގުެ ކުރިން، އެރަދުންގެ ބޭފުޅުންނަށް ރަސްކަން ނުދއެްވައި، ރަސްކަން ދެއވްުމަށް ދޮންބަންޑއާިން އވަަހާ

ފާނަށވެެ. އއެީ ސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޣިޔާޘއުްދީނވެެ. މއިީ ވަޞިއްޔަތް ކުރެއްވީ ދިޔަމިނގިލީ ދަރިކޮޅގުެ މުޙއަްމަދު މަނިކު

ގެ ވާރިޘުންނީ އެރަދުނގްެ ބޭފުޅުންނަށް ހިތްޕުޅު ހަމޖެހވިަޑައިގަތް ކަމެއް ނޫނެވެ. އެބޭފުޅުން ދެކިވަޑައގިެންނެވި ގޮތުގައި ތަޚުތު

ޣިޔާޘުއްދީން ރަދުންގެ ރަސްކަމަށް ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ( ބަޔާންކުރައްވައެވެ. 2010މަދު )އެބޭފުޅުންކަމަށް ނަސީމާ މުޙއަް

ސްކުރުމަށް ރވޭި ކަމަށް އިދޮންބަންޑާރއަިންގެ މުހއަްމަދު ކިޔުނު ދޮށީ ދަރިކަލުން ރަސް، ރަދުން ޤަތުލުކޮށްފައި ވީތަނާ،

މގުއަި ބައވިެރިވީ އެންމެން މިކައަޑު މާލެތެރގޭއަި ފެތުރގިެން ދއިުމުން މިކަން ޣިޔާޘުއްދީން ރަދުން އެނގިވަޑައގިެން ރވޭުމެއްގެ

ނޑާރައިންގެ ބަޔާން (2010)ލެއވްި ކަމަށް ނަސީމާ މހުއަްމަދު އެކިރަށްރަށަށް އަރުވއަި ކުރައްވައެވެ. މިކަމުގެ ތެރއެިން ދޮންބަ

މަތވްގެެން އޮޅުދޫކަރަށް ވަޑައގިެން އެތަނުގައި ތިއްބެވިއވެެ. ދަރިން ސަލާ 3

އވެެ. މިރަދނުް (ދވެަނަ)ޝަމްޝއުްދީން އަސްލަކީ މުޙއަްމަދު ހުރގާޭ ދަރިކޮޅަށް ލިބުމުގެ ދވިެހި ތަޚުތު ދވެަނަފަހަރަށް

( 1993ތާރީޚު ) ދިވެހިފުރވާަޑައިގެނވެިތަނއާވެެ. ޙއަްޖަށް އިސްވެވަޑައި ގެންނވެުނީ ޣިޔާޘުއްދީން ރަދުން ދވިެހި ތަޚުތަށް

ށް ތަބަޢަވީ މުޙއަްމަދު ޝަމުސއުްދީން އޭނއާަހަތަރުވަނައަށވްީ ދުވަހު ،ތުމުންވަޑައިގަ ރަދުން ޙައްޖަށްބަޔާންކޮށްފައިވަނީ

މި ރަދނުް ( ހާމަކުރއަވްަނީ 2010ނަސީމާ މުޙއަްމަދު ) ލަށް ވަދެވަޑައިގެން ދވިެހި ތަޚުތަށް ވެރިވެގަތވެެ.ބޔަަކާއެކު އެތެރެކޮއި

ދވިެހި ތަޚުތު އަތުލއެވްީ، އޭގެ ކުރިން ރަސްކަންކުރއެްވި، ދިޔަމިނގިލީ ދަރިކޮޅގުެ އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޣިޔާޘއުްދނީް

ޙއަްޖަށް ފުރވާަޑައިގަތުމާ ވިދިގެންނެވެ.

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 6(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ޔަ ދި މި ރަސގްެފާނަށް ވެރިކަން ލިބިލއެވްީ ދިޔަމިނގިލީ ދަރިކޮޅުން ވެރިކަން އަތުލއަިގެންކަން ބަޔާނވްެ

އެހނެކްމަނުް މރިދަނުް ގދަކަމަނުް ވެރިކނަް އތަލުއަވްފާއަވިތާީ ބެލވެނެީ މި ރދަނުންށަް ވރެކިނަް މައުލޫމާތުތަކުން ހާމވައެެވެ.

ލބިލިއެވްީ ޚނާދްަނގުެ ތރެއެނިް ކަސޔިަރުވގެނެންވެެ.

(81)އއަސްލުޠްނާް މޙުއަމްދަު މޢުއިޒްއުދްނީް އސިކްނަދްރަު ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ބވޮނަަ މހަރާދަނުް .3 މ (1779 –މ 1774ހ، 1193 –ހ 1188)

ޢލަި އައްސުލްޠަން މުޙއަްމަދު މުޢއިޒްއުްދީނަކީ ދޮންބަންޑާރއަިނގްެ ދޮށީ ދަރިކަލުންނވެެ. މަންމާފުޅަކީ ފނެްފުށީ ކަކާ

.ގއަި( 1ގެ އާމިނާފާނވެެ.)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑކިްސް، ޗާޓް ތަކުރުފާނު

ކަމަށްވީ މާއެކު އެންމެ އިސް އަމަލުފުޅެއް )ދވެަނަ( ރަސްކަމަށް އިސވްެ ވަޑައިގަތުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޝަމްސއުްދީންސު

ބޭފުޅުން 3އެބޭފުޅުން މާލެ ވަޑައިގަތުމާއެކު ބޭފުޅުން މާލެ ގެންނވެުމވެެ. 3ދެބއެިނގްެ ދެދަރި، ކޮއްކޯފުޅުން ކަމގުައިވާ

ސުލްޠާން މުޙއަްމަދު އވެެ. އެއީ ކުފާނު ރަސްކަމަށް އިސްކުރެއްވި ކުރެ ދޮށްޓަށް ހުންނވެި، މުޙއަްމަދު ނަމަކަށކްިޔާ މަނި

ލްޠާން މުޙއަްމަދު ސުމިރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތީ، މިރަދުނގްެ ދެބެނގްެ ދެދަރި ބޭބޭފޅުު، އައްއެވެ. މުޢއިޒްއުްދީނު

މުންކަމަށް ނަސމީާ މުޙއަމްދަު ތަޚތުށަް އިސްކުރުއިބއަވިަދައިގަނެ، މި މަނިކުފާނު )ދވެަނަ( ރަސްކަމުން ފަޝަމުސއުްދީން

( ހަމަކުރއަވްަނީ މި ރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތީ މި 2002( ހާމަކުރައްވައެވެ. މުޙއަްމަދު އަމީން )2010)

ރސަްކަން ޙަވާލު ކުރެއްވުމުންނެވެ. ވަޑައިގެން މި މަނިކުފާނާ ދވިެހިރަސްކަން އަމިއްލަ ފުޅަށް ދުރވުެ ،ބޭބެމަނިކުފާނގުެ ބޮޑު

މރިަސގްފެނާށަް ރސަކްނަް ލިބވިަޑއަގިތަީ ވރާތުަ އުސލޫނުކްމަގުއަި ދނަންވަނަް ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމތަތުަކަށް ބަލާއިރު

މި ރަދުންނަކީ ކުރިން ހުންނވެި ރަދުން އަމިއްލަ ފުޅަށް ވެރިކަން ދޫކޮށްލއެވްުމއާި ގެރދަނުްމި ސަބަބކީ ޖހެއެވެެ.

ފަރާތަކީ މި ރަދުންކަމގުއަި އަދި ރަސްކަން ލިބުން އެންމެ ޙއަްޤުކަން ބޑޮުވުމވެެ. ރިކަލުންނަށްދޮންބަންޑާރއަިނގްެ ދޮށީ ދަ

( ގައި 1990ނެވިގޮތް ދވިެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމެއް )މި ރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގެން ހަމައެއާއެކުވާތީއެވެ.

ބަޔާންކޮށްފައިވާ ބައިތަކަށް ފެތޭތއީވެެ.

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 7(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

އޖްަ ޙސަނަް ނރޫއަދްނީް އސިކްނަދްރަު )އއެވްނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ބވޮނަަ އއަސްލުޠްނާް ޙާ .4 ( 1799 –މ 1779ހ، 1213 –ހ 1193) (82)މހަރާދަނުް

މަންމާފުޅަކީ ފނެްފުށީ ކަކާ ޢލަި ޙަސަން ނޫރއަްދީނަކީ ދޮންބަންޑާރއަިނގްެ ހގަު ދަރިފުޅވެެ. މިރަދުނގްެ އައްސުލްޠާން

.ގއަި( 1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑކިްސް، ޗާޓް ތަކުރުފާނުގެ އާމިނާފާނވެެ.

ން އވަަހަރވަުމނުް މުޢިނއުްދީ މިރަދުންނަށް ރަސްކނަް ލިބވިަޑައިގަތީ، މިރަދުނގްެ ބޭބޭފުޅު އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު

ވާގޮތުން މިރދަނުް އި ( ލިޔއުވްާފ2010ަ( ބަޔާންކުރައްވައވެެ. މުޙއަްމަދު ނަސީރު )2010)ޙއަްމަދު ނަސީމާ މުކަމަށް

އހެެންކމަނުް މރިދަނުންށަް ރަސްކނަް ލބިވިަޑއަގިތަީ ވރާތުަ ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ ކަޅުބަންޑއާިން އަވަހާރވަުމުންނވެެ.

( ގއަި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތނުް 1990ބަކީ ދވިެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެް )ސަބަ ލނުކްަމގުއަި ދނަްނވަނަް ޖހެއެވެެ.އުސޫ

ރަދުން އވަަހާރަވާއިރު ރަދުނގްެ ފިރިހެން ދަރިކަލއެް ނެތްކަމގުއަި ވާނަމަ ވެރިކަން ވާރުތަވާނީ އެރަދުނގްެ އައިލީ ގޮތުން

ނަށް ފަހު ދެން ވެރިކަން ވާރުތާ ފަރާތކަީ އައްސުލްޠަން މުޙއަްމަދު މުޢއިޒްއުްދީއެގޮތުން ބޭފުޅަކަށވެެ.އެންމެ ގާތް ފިރިހެން

މި ރަދުންނެވެ.

)އއެވްނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބވޮނަަ މދަު މޢުނީއުދްނީް އސިކްނަދްރަު އއަސްލުޠްނާް މޙުއަް .5 މ (1835 –މ 1799ހ، 1250 –ހ 1213) (83)މހަރާދަނުް

ރިކަލުންނވެެ. ޙަސަން ނޫރއަްދީނގްެ ދޮށީ ދަ އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު މުޢީނއުްދީން އިސްކަންދަރަކީ އައްސުލްޠާން

.ގައި( 1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑިކްސް، ޗާޓް މަންދޫގޭ ދޮންދދީއީވެެ.މަންމާފުޅަކީ

( ލިޔއުވްާފައިވގާޮތުގައި އައްސުލްޠާން ޙަސނަް 1994ޙަސަންތާޖއުްދީނގުެ ތާރީޚަށް ހަވާލާދއެވްައި، އިބުރާހިމް ޝިހާބު )

ނޫރއަްދީން ހއަްޖަށް ވަޑއަިގެނވްީ ދަރިކަލުން މުޙއަްމަދު މުޢީނއުްދީނާ ރަސްކަން ހވަލާކުުރެއްވުމަށް ފަހގުއަވެެ. ނަސީމާ

އައްސުލްޠާން ޙަސަން މި ރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައގިަތީ މިރަދުނގްެ ބއަްޕާފުޅުވަނީ ( ބަޔާންކުރައ2010ްމޙއަްމަދު )

ތަޚުތަށް އިސްކުރެއްވުމުންނވެެ.ދވިެހި ޑައިގަންނަވަނވްގެެން މިރަދުންދވެަނަ ފަހަރަށް ޙއަްޖަށް ވަ)އެއްވަނަ( ނޫރއަްދީން

ސަބަބަކީ މއިީ ރސަްކނަް ލބިވިަދއާގިތަީ ވރާތުަ އުސލޫނުންވެެ.މި ރދަނުންށަް ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމތާށަް ބަލާއިރު

މި އަދިހވަާލުކުރުމުންނވެެ. ރސަކްަން ރަދުނގްެ އެންމެ ދޮށީ ދަރިކަލުންނަށް ވެފާ، އޭރުހުންނވެި ރަދުން މި ދަރިކަލުންނށަް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 8(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ދިވެހި ( ގއަި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، 1990) ރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައގިެންނެވިގޮތް ދިވެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެް

ފެތޭތއީވެެ. ށްސްކުރުމގުެ އާދަކާދައާއި ޤާނުނަރއާްޖޭގައި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އި

ކު ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބވޮނަަ )ހތަރަވުނަަ( ސރިީ އސިކްނަދްރަު އއަސްލުޠްނާު މޙުއަމްދަު ޢމިދާއުދްނީް . 6 މ (1882 –މ 1835ހ، 1299 –ހ 1250) (84)މހަރާދަނުް

ދަރިކަލުންނވެެ. މަންމާ އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު މޢުނީއުްދީނގުެ އިސްކަންދަރަކީ އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީން

1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑކިްސް، ޗާޓް ޚަދީޖާ ދީދއީވެެ.ހުރގާޭ ޙުސއަިން ދޮށިމޭނާ ކިލގެެފާނގުެ ދަރިކަނބަލުން ފުޅަކީ

.ގއަި(

)އެއްވަނަ( އަވަހާރވަުމަށްފަހު އްމަދު މުޢީނއުްދީން( ލިޔުއްވާފައިވގާޮތުގައި މުޙ1981ައިސްމާއިލް ދީދީ ) މުޙއަްމަދު

ދވިެހި އެވެ. )ހަތަރވުަނަ(މަދު ޢިމާދއުްދީންއައްސުލްޠާނު މުޙއަް އަހަރގުެ ދަރިފުޅު 19ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތީ އޭނގާެ

މި ރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގަތީ މިރަދުނގްެ ބއަްޕާފުޅު އަވަހާރވަުމުން ގައި ބަޔާންކޮށްފއަވިަނީ (1993ތާރީޚް )

ކުރައްވގާޮތުގައި މުޙއަްމަދު ( ބަޔާނ2010ްނަސީމާ މުޙއަްމަދު ) އވެެ.އަހަރު 19ރަދުނގްެ އުމުރުފުޅަކީ އޭރު މި ކަމގުައެވެ.

ވެ.މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީނެއގިަތީ މުޢީނއުްދީން އވަަހާރވަުމަށް ފަހގުއަި ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑަ

)އެއްވަނަ( އަވަހާރވަުމާއި،މުޙއަްމަދު މުޢނީއުްދީން ކުރިން ރަސްކަމގުއަި ހުންނވެިބަލއާިރު، ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމތާށަް

ރދަނުންށަް މި އެރަދުނގްެ މުޙައްމަދު ޢިމާދއުްދީން)ހަތަރވުަނަ( ފިޔަވައި އެހެން ބޭފުޅަކު ހުންނެނވެިކަން އެނގެން ނެތުމުން،

އސުލޫނުްނވެެ. ވާ ވރާުތައއަިލގީތޮނުް ރސަކްނަް ރަސްކނަް ލބިވިަދއާގިަތީ،

(85)()ފރުތަމަަ ފހަރަު ނަ މހަރާދަނުް އއަސްލުޠްނާް އބިރުހާމިް ނރޫއަދްނީް ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބވޮަ . 7

މ (1886 –މ 1882ހ، 1304 –ހ 1299)

ގެ ދެވަނަ (ސްކުޅި ބަންޑާރައިންމު އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީން )ޠާން އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީނަކީ އއަްސުލް

.ގައި( 1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެނޑްިކްސް، ޗާޓް ދަރިކަލުންނވެެ.

. ފަހުގައެވެޅި ބަންޑާރައިން އަވަހާރވަުމަށް ށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގަތީ މުސްކުސުލްޠާން އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީނައއަް

ގޮތުގއަި އިމާދުއްދީން ބަންޑާރއަިން އަވަހާރވަީއިރު، އެރަދުނގްެ އެންމެ ދއޮްޓަށް ( ލިޔުއްވާފައިވ1950ާދު އަމީން )މުޙއަްމަ

މަށް ފަހު ރަސްކަމގުެ ވަލޯފަން ބޭފުޅެކވެެ. އެހެންކަމުން ރަދުން އވަަހާރަ، ހުންނވެި ބޭފުޅަކީ ޙަސަން ޢއިްޒައްދީނވެެ. އެއީ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބާސް މުހައްމދަު )އަ 2013 9(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

އިސްކުރވެުނީ ރަދުނގްެ ދވެަނަ ދަރިކަލުން އިބްރާހިމް ނޫރއަްދީނވެެ. އިބުރާހމިް ނޫރއަްދީނަށް ދވިހެި ރަސްކނަް ށްތަޚުތަ

ލިބވިަޑައިގަތީ އެރަދުންގެ ބއަްޕާފުޅު އވަަހަރަވުމުންނވެެ. މިރަދުނގްެ ބޭބޭފުޅަކީ ލޯފނަް ބޭފުޅަކަށް ވުމުން ބއަްޕާފުޅގުެ

މި ރަދނުް ( ހާމަކުރއަްވައެވެ.2003ތްޕުޅުން ރަސްކަން ލިބިވަޑާއިގަތީ މިރަދުންނަށްކަމަށް ކަށިމާ އަހުމަދު ޝާކުރު )ފަރާ

ށީ ދަރިކަލުން އއައްަމީރު ޙަސަން ޢއިޒްއުްދީން ބޮޑު އިން ދޮއޭގެ ތެރެ އވަަހާރަވީއިރު ދެ ދަރިކަލުން ތިއްބެވިއވެެ.

ރެވޭކަށް އެމަނިކުފާނު ތަޚުތަށް އިސްކު އެހެންކަމުން ދވިެހިރާއްޖގޭެ ޤާނޫނގުެ މަތިންމަނިއްފުޅަކީ ލޯފަން ބޭފުޅެކވެެ. ދޮށި

( 2010މަދު )ނަސީމާ މުޙއަް ށް ކމަށަްދީނަނަ ދަރިކަލުން އިބްރާހިމް ނޫރަށްވަދެ ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތީ ނެތްކަމއާި،

ބަޔާންކުރައްވައެވެ.

ނންވެެ.މިރދަނުންށަް ރަސްކމަގުެ ތޚަތުު ލިބިވަޑއަި ގެނންވެީ ވރާތުަ އޞުލޫު ،ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމާތުތަކަށް ބަލާއިރު

ސަބަބަކީ މި ރަދުންނަކީ މުސްކުޅި ބަންޑާރައިނގްެ ދަރިކަލަކަށވްެފައި، އެ ރަދުންގެ ދޮށީ ދަރިކަލުންނަކީ ލފޯނަް

ރަސްކަން ލިބވިަޑައގިެންނެވގިޮތް ދިވެހި އަދި މި ރަދުންނަށްރަސްކަން ހިނގްވެުން ނުކުޅެދިފައިވާތީއެވެ. ،ބޭފުޅަކަށވްުމުން

( ގއަި ބަޔާންކޮށްފައވިާ "ދިވެހި ރއާްޖގޭއަި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިސްކުރުމގުެ އާދަކާދައާއި 1990ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެް )

ޤާނުނު" އަށް ފެތޭތއީވެެ.

(86)ކއަތްރިި ބވޮނަަ މހަރާދަނުް )ދވެނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ މޙުއަމްދަު މޢުނީއުދްނީް އއަސްލުޠްނާް . 8

މ (1888 –މ 1886ހ، 1306 –ހ 1304)

ދވެަނަ( އަކީ އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީން )ހަތަރވުަނަ( ގެ ދަރިކަލނުް )ލްޠާން މުޙއަްމަދު މުޢީނއުްދީނުއައްސު

މަންމާފުޅަކީ ހނަދޭގިރގިޭ ޢއާިޝަތު ދީދީ އެވެ. އަލއްަމީރު ޙަސަން ޢއިޒްއުްދީން ބޮޑު ދޮށީމަނިއްޕުޅގުެ ދޮށީ ދރަިކަލުންނވެެ.

1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެނޑްިކްސް، ޗާޓް މިރަދުންނަށް އއާްމުކޮށް ނއިްބަތް ކުރަނީ ކުޑަ ބަންޑާރއަިންގެ ނަންފުޅުންނވެެ.

.ގއަި(

ކަން ދޫކޮށްލވެުމަށް މަޖުބޫރވުެ އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީން ވެރިއިރު، މިރަދުންނށަް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގެންނވެި ގޮތަށް ބަލާ

ރަސކްނަް ރިން މުޙއަްމަދު މުޢިނއުްދީނާ ވަޑައގިެން، އެރަދުން ތަޚުތު ދޫކޮށް ލއެވްުމުން އިބްރާހިމް ދީދއީއާި އެނާގެ ބއަވިެ

( ހާމަކުރައްވަނީ 2010ނަސީމާ މުޙއަްމަދު )( ހާމަކުރއަވްައެވެ. 2000ޙވަާލުކުރެވީ ކަމަށް އަބްދުލް ޙަކީމް ޙުސއެިން މަނިކު )

ރަދުންގެ ބޮޑުބޭފުޅު އައްސުލްޠާން އިބްރާހިމް ނޫރއަްދީން އިސްތއިުފާ ދެއްވުމުންނވެެ. ރަސްކަން ލިބވިަޑއަިގަތީ މިރަދުނަށް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 10(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ޑައިގެންނެވީ، ބަޔާނވްެދިޔަ ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމާތުތަކަށް ބަލާއިރު މި ރަދުންނށަް ރަސްކަން ލިބވިައެހެންކަމުން

އައްސުލްޠާން އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީނަށް ވެރިކަމުގައި ހުންނވެުމަށް ދަތިފުޅވުެ، ރަސްކަމުން އިސްތިޢުފާ ދއެވްުމަށް

ދވިެހި ރއާްޖގޭއަި ރަސްކަލުން ( ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، 1990) މަޖުބޫރވުގެެންނވެެ. މއިީ ދިވެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެް

އހެނެކްމަނުް މރިދަނުންށަް ރސަކްނަް ލިބވިަޑައގިނެންވެީ ޚިލާފުކަމެކވެެ. މގުެ އާދަކާދއައާި ޤާނުނާރުތަޚުތަށް އިސްކު

އއަިލގީތޮނުް ކަސިޔަރވުގެނެންެވެ.

(87)()ދވެނަަ ފހަރަު ވނަަ މހަރާދަނުް އއަސްލުޠްނާް އބިރުހާމިް ނރޫއަދްނީް ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބޮ . 9

މ (1882 –މ 1888ހ، 1310 –ހ 1306)

)ދވެަނަ( ދެ ލްޠާން މުޙައްމަދު މުޢީނއުްދީނުއައްސުއިބުރާހިމް ނޫރއަްދީން މގީެކުރިންވެސް ރަސްކަން ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

ނވެެ. ދެން ރަސްކަމަށް އިސްކުރވެުނީ، އަހަރު ރަސްކަމުން ޢަޛުލްކުރވެު މ ވަނ1888ައަހަރު ރަސްކަން ކުރއެވްުމަށްފަހު،

( ހާމަކުރއަްވައެވެ. 2010ކަމަށް ނަސީމާ މޙުއަްމަދު )ޠާން އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީންރަސްކަމުގައި ހުންނވެި އއަްސުލްއގޭެ ކުރީގައި

ހުރި އްވއަި ކުރިން ހާމަކުރައްވާގޮތުގައި މުޢީނއުްދީން ރަދުން ވެރިކަމުން ދުރުކުރަ( 1961ޙއަްމަދު އިސްމާއިލް ދީދީ )މު

ދީނާ އަނެކވާެސް ރަސްކަން ޙވަާލުކުރެވިއވެެ. ރަދުން އައްސުލްޠާން އިބްރާހިމް ނޫރއަް

ދވިެހރިއާޖގޭެ ވރެނިކްނަް ވރާތުވަާ ،ރަސކްނަް ލިބވިަޑައގިަތީވަނަ ފަހަރަށް 2ބަލާއިރު މިރަދުންނަށް މި ކަންކަމަށް

( ގއަި 1990އް )އަލިކަމެތާރީޚަށް އއަު ދވިެހި އއެީ އެކަކަށް ދެފަހަރަށް ރަސްކަން ވާރުތވަާނެ އުސޫލެއް އުސލޫާ ޚލިފާށަވެެ.

މިއީ މަޖުބޫރވުގެެން ކަމަށް ވެފާ، ކުރިން ހުންނވެި ރަދުން ވެރިކަމުން ވަކވިެ ވަޑައިގަތީ އެރަދުންނަށްބަޔާންކޮށްފއަިނެތުމއާި،

ނާ އި ޤާނު( ގއަި ބަޔާންކޮށްފއަވިާ ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިސްކުރުމުގެ އާދަކާދައާ 1990ދވިެހި ތާރީޚަށް އައު އަލިކަމއެް )

ޚިލާފުކަމަކަށް ވާތީއެވެ.

(88))ފސަވްނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބވޮނަަ މހަރާދަނުް ލޠްނާް މޙުއަމްދަު ޢމިދާއުދްނީް އއަސްު . 10

މ(1892 –މ 1892ހ، 1310 –ހ 1310)

މި ރަދުންގެ ދަރިކަލެކވެެ.އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީން ރަދުނގްެ އަކީ ()ފަސވްަނަލްޠާން މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީންއައްސު

)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑކިްސް، ޗާޓް މއިީ މި ރަދުނގްެ ދޮށީ ދަރިކަލުންނއެް ނޫނވެެ. ދީދީ އވެެ.ބޑޮުގަލގުޭ މަންމާފުޅާކީ

.ގއަި( 1

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 11(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ނަސީމާ އވަަހާރވުުމަށް ފަހގުައެވެ.އައްސުލްޠާން އިބްރާހީމް ނޫރއަްދީން މި ރަދނުންަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގަތީ

ނޑުވަރު މަނއިްފުޅު، 8އުމުރުން ގޮތުގައި އވްާހާމަކުރަ (2010) މުޙއަްމަދު އއެިރު އަހަރުފުޅަށް އޮތް ހަގު ދަރިކަލުން އާގަ

ލްޠާން މުޙއަްމަދު އައްސު ތް ރަސްކަން ހިނގްާ މަޖިލހީނުް ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވިއވެެ. އެރަދުން ރަސްކަމަށް އިސްކުރވެުނީއޮ

ލުންހއުްޓާ ހގަު ދަރިކަލުންނަށް ރަސްކނަް ރއަްދީން ބަންޑާރއަިނގްެ ދޮށީ ދަރިކަނޫ ފުޅގުައެވެ.)ފަސވްަނަ(ގެ ނަންޢިމާދއުްދީން

އވްައެވެ.( ހާމަކުރ2003ަބޭނުންފުޅު ވުމުންކަމގުއަި ކަށިމާ އަޙުމަދު ޝާކިރު )ގޮތަށް ނީ ނޫއްރއަްދީން ބަންޑާރައިން މިލިބު

ދވިެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމެއް އިސްކުރެވިފައިވަނީ ބަލާއިރު މިރަދުން ރސަްކަމަށް ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމތާތުަކަށް

ފުރަތމަަ ގައިވާ ސްކުރުމުގެ އާދަކާދައާއި ޤާނުނުދވިެހި ރާއްޖޭގައި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އި( ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ 1990)

ކޮންމވެެސްވަރެއްގެ މިރަދުން ރަސްކަމަށް އިސްކުރުމުގައި ފެތެއެވެ. ނުކުތާއަށް ނުކުތއާއާި ޚިލާފަށެވެ. ނަމަވެސް ދވެަނަ

ސދީާ ކސަޔިަރެކޭ ދނެންވެޭކށަް ނެތވެެ. ސިޔަރުވުމެއް ހުރިކަމުގައިވިޔަސްކަ

ނަ )ތނިވްނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބވޮަ ސއުދްނީް މް ލޠްނާް މޙުއަމްދަު ޝަ އއަސްު . 11 މ (1893 –މ 1893ހ، 1311 –ހ 1310) (89)(ފހަރަު މހަރާދަނުް)ފރުތަމަަ

އްދީނަކީ އއަްސުލްޠާން އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީނުގެ ސުމްއައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޝަ

ނޑޭރި ކިލގެެފާނގުެ ދޮށީ ދޮށީދީދގީެ ކަކާގޭ ދަރިކަލުންނވެެ. މނާމްފާުޅަކީ ޢަލީ ރަންނަބަ

.ގއަި( 1)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެނޑްިކްސް، ޗާޓް ދޮނގްޮމއަެވެ.

ލްޠާން މުހއަްމަދު އައްސު( ހަމަކުރއަވްގާޮތުގއަި 2010ނަސީމާ މުޙއަްމދަު )

ޙއަްމަދު މު އިސްކުރވެުނީރސަކްަމަށް )ތިނވްަނަ( ފުރަތަމަ ފހަަރަށް ސއުްދީންމްޝަ

އަހަރފުޅުު 13އެއިރު އެމަނިކުފާނުގެ އުމުރުފުޅުން )ފަސވްަނަ( ރަސްކަމުން ޢޒަުލުކުރއެވްުމަށް ފަހގުައެވެ. ޢިމާދއުްދީން

ނުގައި ތިބި އިނގިރޭސި ދައުލަތުގައި ކަތްކުރާ މީހުން ސިލޯފުޅުންނާ އެއްކޮޅަށް މަސއަްކަކގާޭ ބޭއަހަރުފުޅަށވެެ. 14ފުރގިެން

ބޭފުޅު މުޙއަްމަދު )ފަސވްަނަ( ވެރިކަމުން ވަކިކުރެވި އެރަދުނގްެ ބޭމުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީންކަށްވީ ޝަކުވާކުރުމުން، ނަތީޖއާަ

( ހާމަކުރއަވްައެވެ.1998ރަސްކަން ހވަާލުކުރުންކަމުގައި މުޙއަްމަދު އިބްރާހިމް ލުތުފީ )ޝަމުސއުްދީން)ތިނވްަނަ(،

ނހަގުބޭކަލުން ، މަސް ދުވަހުކަމަށއާިއި ހުންނވެީ ފަސްރިކަމުގަ)ފަސވްަނަ( ވެއްދީންމުޙއަްމަދު ޢިމާދު" ޑަށް ގޅުަކުޅޭ ފަސްގަ

އެއްވެލައްވައގިެން އުޅުއވްާފައި، އެކަން ނިމުމުނވްެސް އެހެން މައްސައެއް އޮވެގެން ގެއަކަށް ނުދުރވުިއެވެ. މިދވުަހު އޮތް

ސއުްދީން ރަސްކަމށަް މްގއަި ޝަ)ފަސވްަނަ( ބަދަލު. އެއީ މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީންމަސަލައަކަށްވީ ރަސްކަމުގެ މައްސަލައެވެ

މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން)3( http://maldives5.tripod.com/maldiveislands/koli.htm:ްސޯސ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 12(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

)ނަސމީާ 295ދުނގުޮތަށް އެކަން ހަމަޖެހުނވެެ" ޞ. ހަގުބޭކަލުން އެއެންމެފަހުން އިސްކުރުމަށް ބޭނުނވްެފައިވާ މައްސައެވެ.

(. 2010މުޙއަްމަދު،

ވެފައި، މުޙއަްމަދު ބަލއާިރު، މިރަދުންނަކީ އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީނގްެ ދޮށީ ދަރިކަލުންނަށް މަތގީއަިވާ ކަންކަމަށް

،ން ވެފައިވާތީށް އިސްކުރުމަށް ރައްޔިތުން ބޭނުޢިމާދއުްދީން ރަދުންނާ މެދު ރައްޔިތުން ހިތްހަމަ ނުޖެހުމއާި، މިރަދުން ރަސްކަމަ

މިރަދުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިޑަައިގަތީ ވެރިކަން ވާރަތަވާ އުސޫލަށް، ކޮންމވެެސް ވަރަކަށް ފެތޭގަތަށް ކަމަށް ދެނވެިދާނއެވެެ.

( ގައި 1990) ވެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެްދި ސަބަބަކީ ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ ރައްޔިތުން ބޭނުން ވގެެން ކަމަށވްެފއަި،

ސްކުރުމގުެ އާދަކާދައާއި ޤާނުނަށް ކޮންމވެެސް ވަރަކަށް ފެތޭތިއެވެ. ހި ރއާްޖޭގައި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިދވިެބަޔާންކޮށްފައިވާ

(90))ހވަނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުދްރުަ ކއަތްރިި ބވޮނަަ މހަރާދަނުް ލޠްނާް މޙުއަމްދަު ޢމިދާއުދްނީް . އއަސްު 12

މ(1903-މ1893ހ، 1320-ހ1311)

އަލއްަމީރު ޙަސނަް މި ރަދނުންަކީ އއަްޞުލްޠާން އިބުރާހިމް ނޫރއަްދީންގެ ދަރިކަލުން

މިއީ މިރަދުނގްެ ކުރިން ރަސްކަންކުރެއްވި މުޙއަްމަދު މުޢީނއުްދީން ކުޑަ ޢއިޒްއަްދީނެވެ.

)އިތުރު ތަފްސީލު ބަންޑާރއަިނގްެ ކޮއްކޯފުޅެވެ. މިރަދުނގްެ މަންމާފުޅަކީ މާންދގޫޭ ދޮންދީދއީވެެ.

.ގައި( 1އެޕެނޑްިކްސް، ޗާޓް

ންގެވުމއާި ޙަވާލވުެވަޑައިގެން ޝަމުސއުްދީން ރަދުންގެ ރަސްކަން ހިމިރަދުން ފުރތަމަަ ހނުންވަީ

( ބަޔާންކުރައްވާގޮތުގއަި މިރަދުން ހުންނވެީ ތުއްޕުޅު ރަދުންނށަް 2010ހުންނވެި ބޭފޫޅެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ނަސީމާ މުޙއަްމަދު )

ޙައްމަދު ގޮތުގއަި މު( ލިޔުއްވާފައިވ1950ާދު އަމީން )އެހީތެރވެވަޑައގިެން ދެއްވާނެ ޤއާިމް މަޤާމއެގްެ ގޮތުގައވެެ. މުހއަްމަ

ރަސްކަން ހނިގްވެޭ ވަރުވަންދެން ރަސްކަން މި ރދަނުް ބޮޑުފުޅވުެ އަމިއްލަފުޅަށް ޝަމްސއުްދީން އުމުރުފުޅުން ޅަކަމުން

ނުވެ ޝަމްސއުްދީނުގެ މިގޮތުގައި މގާިނަ ދުވަސްތަކއެް ހިނގްވެުމާ ޙވަާލުވީ މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްދީނވެެ. އެހެންނަމަވެސް

ސުއްދީން މްމިރަދުން ޝައްވާފައިވާގޮތގުއަި ލިޔު (2010މުޙައްމަދު ނަސީރު )ރަސްކަމަށް މި ރަދުން އިސްވެވަޑައގިަތެވެ.

ދވުހަު 15މަހާ 2ޤާމގުެ ގޮތުގައި ޖިލީހގުެ ރައީސެއްގެ ގޮތުން އަދި ރަދުނގްެ ޤއާިމް މަރަދުނގްެ ރަސްކަން ހިނގްާ މަ

ސްކަން ބަދުލުކުރައްވާ ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑއަި ގެނެވިއވެެ.ހުންނވަާފއަި، ރަ

ސއުްދީން ރަދުން ޝަމްބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމތާތުަކަށް ބަލއާިރު، މި ރަދނުންަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގެންނވެީ،

ދވިެހި ރއާްޖޭގައި ފައިވާ ( ގއަި ބަޔާންކޮށ1990ް) ރަސްކަމުން ދުރުކުރއަވްާފައވެެ. މއިީ ދވިެހި ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެް

(6ޢމިާދުއްދީން)މުޙައްމަދު

http://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad_Imaaduddeen_VI:ްސޯސ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 13(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

އެހނެކްމަނުް މރިދަނުންށަް ރސަކްނަް ޚިލާފުކަމެކވެެ. ނާ މުޅިންރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިސްކުރުމގުެ އާދަކާދައާއި ޤާނު

ލިބވިަޑއަގިނެްނވެީ އއަިލގީތޮނުް ކަސޔިަރުވގެނެންވެެ.

)ދވެނަަ ދރުަ ކއަތްރިި ބވޮނަަ މހަރާދަނުް ސއުދްނީް)ތނިވްނަަ( ސރިީ ކލުަ ސނުް މް . އއަސްލުޠްނާް މޙުއަމްދަު ޝަ 13

މ (3519-މ0319) (91ފހަރަު( )

މގިެކުރިނވްެސް ރަސްކަން ކުރައވްާފައިވާ އަކީ)ތިނވްަނަ(މުޙއަްމަދު ޝަމސްއުްދީން

ރެއްވީ މުޙއަްމަދު ބޭފުޅެކވެެ. ފުރަތަމަ ފަހަރު ރަސްކަމުގައި ހުންނވަަނިކޮށް ރަސްކަމުން ދުރުކު

( ލިޔުއްވާފައިވގާޮތުގައި މި ރަދުން 1950)ހވަަނަ( ރަދުންނެވެ. މުޙއަްމަދު އަމީން )ޢިމާދއުްދީން

ކއަވިެނި )ހވަަނަ(، ދީންވީ މުޙއަްމަދު ޢިމާދއުްނެޑައިގެންދވެަނަ ފަހަރަށް ރަސްކަމަށް އިސްވެވަ

ޝަމްސުއްދީނގްެ ފުރަތަމަ ރަސްކަން ބަދަލުކޮށް، ޙާޖީ ފުޅަކަށްޓަކައި މިސްރަށް ވަޑައިގެންނެވިތަނާއެވެ.

ރައްވާފައިކަމަށާއި،މުލީގޭގައި ބަންދުކުޢިމާދއުްދީން ރަސްކަމަށް އިސްވިދވުަހުން ފެށގިެން މިޙަތަނަށް ޝަމްސއުްދީން ބެހެއްޓވެީ

ވަޅުޢީދު ވިލޭރޭ މުލީއާގޭން ނުކުމވެަޑައގިެން، އަތިރީގެ ޢަބުދުލްމަޖީދު ދީދީ ގެ އެހީތެރިކަމުގައި، ބޮޑުގަނޑުވަރަށް ވަޑައިގެން

ދު އެހާތަނުން، ރައްޔިތުން ގޅުަކުޅޭ ފަސްގަނޑަށް އެއްވެ ބއަިޢަތު ހިފިކަމަށް މުޙއަމްަ ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތްކަމއާި،

( ހާމަކުރައްވައވެެ.2010ނަސީރު )

މރިދަނުންށަް ވރެކިނަް ލބިވިަޑައގިތަީ ޚނާދްނަގުެ ތރެއެނިް ބަޔާނވްެދިޔާ ކަންތައްތަކަށް ބަލއާިރު، މި ފަހރަު

އަލިކަމއެް ސަބަބަކީ މިރދަނުްނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑއަގިަތީ ދވިެހި ތާރީޚށަް އއަު ކަސޔިަރުވގެނެް ކމަގުއަި ދނަންވަަނޖްހެއެވެެ.

ޚިލާފަށް ކަމުގައި މުގެ އާދަކާދއައާި ޤާނުނާ ދވިެހި ރއާްޖޭގައި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިސްކުރު( ގއަި ބަޔާންކޮށްފައިވާ 1990)

ވާތީއެވެ.

(3މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީން)

http://maldives5.tripod.com/maldiveislands/koli.htm:ްސޯސ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 14(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

(92)) ދވެނަަ(އއަސްލުޠްނާް ޙސަނަް ނރޫއަދްނީް .14 މ(1943-މ1935)

ލްޠާން މުޙއަްމަދު އަކީ އައްސުއައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރއަްދީން)ދވެަނަ(

އިންގެ ދަރިކަލުންނވެެ. އާއިލީ ގޮތުން ބަލއާިރު )ދވެަނަ(، ނުވަތަ ކުޑަ ބަންޑާރަމުޢީނއުްދީން

ވަރަށް ތިމގާެ ބޭފުޅެކެވެ. އެއީ މުޙައްމދަު ސއުްދީނާމްއައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޝަ

ށް ކާފަ ވިދާޅުވާ ބޭފުޅެކެވެ. މިރަދުންގެ ނަގެ ބޮޑުބޭބެ ޙަސަން ޢއިްޒުއްދީސއުްދީންމްޝަ

1ޗާޓް ، )އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެނޑްިކްސް އެވެ.ނޑިކޮށީގެ ދީދީ ނުވަތަ ޒުލައިޚާމަންމާފުޅަކީ ދަ

ގއަި(.

ލްޠާން ސު )ދވެަނަ( ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ އޭގެ ކުރިން ރަސްކަމުގައި ހުންނވެިއައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރއަްދީން

ގޮތުގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ( 2003)މުހއަްމަދު އަމީން ނވެެ. ގުޅިގެން ރަސްކަމުން ދުރުކުރުމާ )ތިނވްަނަ(މުޙއަްމަދު ޝަމްސއުްދީން

)ތިނވްަނަ( ލްޠާން މުޙއަްމަދު ޝަމުސއުްދީންރަދުން އައްސު ނޑެއްގެ ތެރޭގައި އޭރު ހުންނވެިމާލގޭއަި ނގެި ސިޔާސީ ކޮޅިގަ

އަދި މުޙއަްމަދު ޝމަްސއުްދީނއާި އެރަދުނގްެ ދަރިކަލުން ކުށްވެރިނގްެ ގޮތުގައި ރަސްކަމުން އޒަުލުކުރާންޖެހުނވެެ.

ޠާން ޙަސަން ނޫރއަްދީން ފަހު، އއަްސުލްޖިލީހުން ރަސްކަން ހިންގެވުމަށްދުވަސްކޮޅެއްވަންދެން ވަޒީރުންގެ މަ ވެ.އަރވުާލެއްވިއެ

ސއުްދީން ރަދުން ޢޒަުލްކުރމުށަްފަހު، ކުޑަދވުަސްކޮޅެއްވީތަނާ މިރަދުން ރަސްކަމަށް އިންތިޚބާު ޝަމް ތަޚުތަށް އިސްކުރެއްވިއެވެ.

މި ރަދުންނަށް ރަސްކަން ( ހާމަކުރައްވައވެެ.2010ލީހުން ކަމަށް މުޙއަްމަދު ނޞަީރު )އްޔިތުނގްެ ޚާއްސަ މަޖިކުރީ، ރަ

( ހާމަކުރައްވައެވެ. 2000ލިބިލއެވްީ ވާރުތަ އުސޫލުން ކަމަށް ޙަބީބާ ޙުސއަިން ޙަބީބް )

ދެން ހުރގާޭ ދަރިކޮޅނުް އއެީ މރިދަނުންށަް ރސަކްނަް ލބިނުީ ވރާތުަ އސުލޫނުްނވެެ. ބަޔާނވްެދިޔަ ކަންކަމަށް ބަލާއިރު

2)އިތުރު ތަފްސީލު އެޕެންޑކިްސް، ޗާޓް ފަރާތަކީ ޙަސަން ނޫރއަްދީނވެެ. ރަސްކަމަށް އިސްކުރުމަށް އެންމެ ޙއަްޤުކަން ބޮޑު

ވަޒީރުނގްެ ބޭނުނވްެފއަވިުމާ، މި ރަދުން ތަޚުތަށް އިސްކުރއެވްުމަށް ރައްޔިތުން ދއަުލަތގުެ ބޮޑުންނއާި ދވިެހި އަދި .ގއަި(

( ގައި 1990) ތާރީޚަށް އއަު އަލިކަމއެްދވިެހި މުންނވެެ. މއިީއްދީން ތަޚުތަށް އިސްކުރެއްވުޙަސނަް ނޫރަޖިލީހުން މަ

ކަމަކަށް ނުވާތީއެވެ. ރުމުގެ އާދަކާދައާއި ޤާނުނާ ޚިލާފުދވިެހި ރއާްޖޭގއަި ރަސްކަލުން ތަޚުތަށް އިސްކުބަޔާންކޮށްފައިވާ

(2)ޙސަނަް ނރޫއަދްނީް http://en.wikipedia.org/wiki/Hassan_Nooraddeen_II:ްސޯސ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 15(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

(93)މދަު ފރަދީލުް އއަވްލަް ޖލަލާތަލުް މލަކިު މޙުއަް . 15 (1968-މ1954)

މުހއަްމަދު ފަރީދުލް އއަވްަލަކީ ހުރާ ދަރިކޮޅުން ރަސްކަންކުރއެވްި އެންމެ ފަހު ބޭފުޅާއެވެ.

އައްސުލްޠާން ން ހުންނވެި ރަދުން ތަށް ބަލާއިރު ކުރިދުން ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގެނެވިގޮމިރަ

ގެ )ދވެަނަ(ގެ ރަސްކަމގުެ ފަހުކޮޅުގއަި ދިމވާި ސިޔާސީ މއަްސަލަތަކެއްޙަސަން ނޫރއަްދީން

ފައިވާގޮތުގައި ޔއުވްާ( ލ2000ިދއެްވިއވެެ. ހަބީބާ ހުސެން ހަބީބު )ސަބަބުން ރަދުން އިސްތއިުފާ

ސިޔާސީ )ދވެަނަ(ގެ ރަސްކަމުގެ ފަހުކޮޅގުއަި ދިމވާިއައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރައްދީން

ނަށް އިސްތިޢުފާ ދިނުމށަް މަޖުބޫރވުއިވެެ. އެންމެފަހުން މި މައްސަލަތަކެއްގެ ސަބަބުން ރަދުން

ން ހިންގެވިއެވެ. . އެއަށްފަހު ވަލީ ކޮމެޓީގެ ފަރާތުން ވެރިކަދެއްވިއެވެ އިސްތއިުފާ ރަދުން

ނޑޭރިނަދުލްމަޖީދު ރަންމުޙއަްމަދު ފަރީދގުެ ބއަްޕާފުޅު ޢަބް ދވުަސްކޮޅެއް ފަހުން ފާނު ކިލގެެ ބަ

ރަދުން މި ރަދުން ރަސްކަމަށް އިނތްިހާބު ކުރވެި ދވުަސްކޮޅަށްފަހު ށް އިސްކުރެވުނވެެ. ރަސްކަމަ

އް ފެށގިެން ދިޔަކަމަށާއި،ފުރަތަމަ ޖމުުހޫރީއްޔާތެއަދި ވިކަމަށއާި،ދެމިއޮތުމގުެ އާލަމަށް ދަތުރު ކުރއެް

( 1990ތަމަ ރއަީސަކީ މުޙއަްމަދު އަމީންކަމަށް އިބުރާހިމް ޝިހބާު )އެ ޖުމުހޫރއިްޔގާެ ފުރަ

7( ހާމަކުރައްވާގޮތުގއަި މި ވެރިމަމަށް އެންމެ 2005ކަށިމާ އަހުމަދު ޝާކިރު )ހާމަކުރއަްވައވެެ.

ގެންނެވި މާ ނގުަބޫލވުި ބަޔަކު ނިކުމެ އިން މވިެރިކަޔިތުނގްެ ތެރެ ދވުަސްވީތަނާ ރައް 26މަހއާި

( 1990ޝިހބާު ) އިބުރާހިމް މގީެ އިތުރުން ވަހާރަ ކއޮްލިއެވެ.އްގެ ދަށުން އަމީން އައިނގްިލާބެ

އެވަގުތުން ދވިެހި ތަޚުތު ފަޅުފިލވުމުށަް އެންމެ އެކަށގީެނވްާ ބޭފުޅަކަށް ހަމަކުރއަްވާގޮތުގައި

ހނުް ސަބަބަބަކަށްވީ އެންމެފަރައްޔިތުންނަށް ފެނވިަޑައގިަތީ މުޙއަްމަދު ފަރީދުލް އއަްވަލވެެ.

އަދި ރަސްކަން ހވަާލުވެވަޑައިގެންނެވި ރަދުނގްެ ދަރިކަލަށް މުޙައްމަދު ފަރީދުލް އއަްވަލް ވުމވެެ.

އވަަހާރަވެފއަވެެ. ނގްެ ދޮށީ ދަރި ޙަސަންފަރީދުއެންމެފަހުން ހުންނވެި ރަސްކަލު ވަނީއޭރު

އހެެންކމަނުް މރިދަނުންށަް ރސަްކނަް ލބިވިަޑައގިނެފްއަވިނަީ ޚނާދްނާގުެ ތެރއެނިް ވރާުތވަގެނެްނވެެ.

ޢަބްދުލމްޖަީދު ރަނޑްަބަނދޭ ކިލެގެފާނު

http://en.wikipedia.org/wiki/Abdul_Majeed_Didi:ްސޯސ

މުޙއަމްދަު ފރަދީލުް އއަވްލަް

http://dv.wikipedia.org/wiki/Muhammad_Fareed_Didi.jpg:ްސޯސ

އލަްއމަީރް މުޙައްމަދު އމަީން ދީދީhttp://en.wikipedia.org/wiki/Mohamed_Amin_

Didi:ްސޯސ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 16(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ކރުވެނުު ދރިސާގާެ ނތަޖީާ ފަހަރު ރަސްކަން ކޮށްފއަިވާކަން 15ރަސްކަލުން 13ބަޔާނވްެދިޔަ މަޢުލޫމާތުތަކއާި ހެކިތަކަށް ބަލާއިރު ހުރގާޭ ދަރިކޮޅުން

ސާބިތވުެއެވެ. ތިރީގައިވާ ތވަަލުގައި ދައްކައިދެނީ ބަޔާނވްެދިޔަ މައުލޫމާތުތަކގުެ ކުރު ޚުލާސާއެކެވެ.

ނަތޖީާ ރސަްކަން ލިބުނު ގތޮް ނަން އަދދަު

ސރިކީލުަ އއިްޒއުްދީން ހސަނަް ޣޒާީ އއަސްުލްޠާން 1 (78) މަހރާދަނުް ބވަނަަ ކއަްތރިި ރަންބމީަ

ރއަޔްތިުން ވރެިކނަް ތަޚުތު ހސުވްފެއަވިތާީ، ހަވލާކުުރމުނުް

ރއަްޔިތުން ވރެިކނަް ހަވލާކުުރމުނުް

(ދވެނަަ) ޝމަޝްއުްދީން މުޙއަމްަދު އއަސްުލްޠާން 2(80)

ދިޔމަގިލިީ ދރަކިޅޮގުެ ރސަކްލަކަު ވރެިކމަުގއަި ހއުޓްާ )ދވެނަަ ފަހރަށަް ހރުާ ވރެކިަން އތަލުއަިގތަނުް

ދރަކިޅޮަށް ރސަކްަން ލިބުން(

ރު ކސަިޔަ

އސިްކނަދްރަު މއުއިްޒއުްދީން މުޙއަމްދަު އއަސްުލްޠާން 3(81)

ބއަޕްަގެ ރސަްކަން ބޮޑު ބބޭގެެ ދރަކިަލނުް)ރދަުން( ޚަވލާކުުރއެްވމުނުް

ވާރތުަ އސުޫލނުް

ނޫރއަްދނީް ޙސަަން އަލްޙއާޖްު އއަސްުލްޠާން 4 (82އސިްކަންދރަު)

ނޑު އއެޕްަފާ ބޭބެ އަވަހރަވަމުުން އސުޫލނުް ވާރތުަ އއެްބަ

)އއެްވނަަ( އއަސްުލްޠާން މުޙއަމްަދު މުޢީނއުދްނީް 5(83)

އެނމްެ ދށޮީ ، ބއަޕްަ)ރަދނުް( އވަހަރާވަމުުން ދރަކިމަުގއަވިތާީ

ވާރތުަ އސުޫލނުް

އއަސްުލްޠާން މުޙއަމްދަު ޢމިާދއުދްނީް 6 (84))ހަތރަވުނަަ(

އެނމްެ ދށޮީ ، ބއަޕްަ)ރަދނުް( އވަހަރާވަމުުން ދރަކިމަުގއަވިތާީ

ވާރތުަ އސުޫލނުް

ނޫރއަދްނީް )ފރުަތމަަ އބިްރާޙމީް އއަސްުލްޠާން 7 (85ފަހރަު()

ބއަޕްަ)ރަދނުް( އވަހަރާވަމުުން، ބބޭއެަށް ލފޯނަްވމުނުް ވރެކިަން ނހުިނގްތޭީ(

ވާރތުަ އސުޫލނުް

(ވނަަ 2) މުޢީނއުދްީން މުޙއަމްދަު އއަސްުލްޠާން 8(86)

ނޫރއަްދނީށަް މޖަުބޫރުވގެނެް އބިްރާޙމީް އއަސްުލްޠާންރސަްކަން ދކޫރުއެްވމުނުް)އސިތްއިުފާ ދިނމުށަް

މޖަުބޫރުވުން(

ކސަިޔރަވުގެނެް

ނޫރއަދްނީް )ދެވނަަ ފހަރަު( އިބްރާހމީް އއަސްުލްޠާން 9(87)

ރަދނުް ވރެިކމަނުް ބާލއަގިެން)އސިްތިއުފާ ދިނމުށަް މޖަުބޫރުވުން(

ކސަިޔރަވުގެނެް

ބއަޕްަ އަވަހާރުވމުުގެ އާލސާކްަނފްޅުުގއަި، ބއަޕްާފުޅު (88) (ވަނަ 5) ޢމިދާއުްދނީް މުޙއަމްަދު އއަސްުލްޠާން 10އއަްޔަން ކށޮދްވެމުުން )ވރަތުވަާ ފރަތާއެް އެކމަކަު ދށޮީ

ދަރއިއެްނޫން(

ކޮނމްެވސެް ވރަަކށަް ކސަިޔރަވުގެނެް

( ވނަަ 3) ސއުދްީންޝމަް މުޙއަމްަދު އއަސްުލްޠާން 11 (89) (ފހަރަު ފރުތަމަަ)

ކޮށކްފޯޅުގުެ އމުރުު ހގަުކމަނުް ރއަްޔިތުން އރެދަނުް ވރެކިމަުން ދރުުކޮށް، ބޮޑުނންއާި ރއަްޔިތނުް

ޙަވލާކުުރމުނުް

ކޮނމްެވސެް ވރަަކށަް ވަރތުަ އސުޫލނުް

6) ޢމިާދއުްދނީް މުޙއަމްަދު އއަްޙއާޖްު އއަސްުލްޠާން 12 (90)(ވަނަ

ދދެރަި ކއޮކްޯ ފޅުގުެ( ޤއާމިް ރަދނުގްެ)ދެބނެގްެ މަޤމާއެްގޮތުގއަި ހުނންވެމުަށފްހަު، އެ ރދަނުް

ދުރުރއެވްުމަށް ފހަު،

ކސަިޔރަވުގެނެް

އސިްކނަދްރަު ސދުނީްޝމަް މުޙއަމްަދު އއަސްުލްޠާން 13 (91)ދވެނަފަަހރަު() (ވނ3ަަ)

ރސަްކލަނުް ރސަްކމަުގއަި ހއުޓްާ، ރސަކްނަް އަތުލއަިގނެް

ކސަިޔރަވުގެނެް

ރަދނުް ރސަްކމަނުް ދުކުރއެވްި، ތަޚުތު ހސުވްެފއަި (92)(ވނަަ 2) ނރޫއަްދީން ޙސަަން އއަސްުލްޠާން 14 ވަނކިށޮް ރއަޔްތިުން އސިކްރުމުނުް

ވަރތުަ އސުޫލނުް

އސުޫލނުް ވަރތުަ ރައްޔިތުން އިނތްހިާބު ކށޮގްނެް (93) އއަްވަލް ފރަދީލުް މުޙއަމްަދު މލަކިު ޖަލާލަތލުް 15

1ތާވަލް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 17(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ދަރިކޮޅުގެ ފެށުމަކީ ދޮންބަންޑާރއަިންނވެެ. ހަމަ ގައިވާ މަޢުލޫލާތުތަކަށް ބަލާއިރު އެނގގިެންދަނީ މި 1ތާވަލު

1ތާވަލް މއިއާެކު ދވެަނަ ފަހަރަށް މދިރަިކޮޅަށް ރަސްކަން ލިބިފއަިވަނީ މުޙއަްމަދު ޝަމްސއުްދީން)ދވެަނަ( އަށްކަމަށވެެ.

ގައިވާ ރަސްރަސްކަލުންނަށް ބަލާއިރު މއިިން ކޮންމެ ރަސްކަލެއްވެސް ވަނީ ކޮންމެވެސް ހިސާބަކުން ދޮންބަންޑާއިނންާ

ރަސްކަން ރަސްކަލަކަށް 5ރަސްކަލުނގްެ ތެރއެިން 13އަށް ބަލާއިރު މި ދަރިކޮޅުން ރަސްކަން ކުރެއްވި 1 ގުޅިފައެވެ. ތަވާލް

2ވާރުތަ އުސޫލުންނވެެ. ސިދާ ރަސްކަލުންނަށް ރަސްކަން ލިބިފއަވިަނީ 7ވގެެންނެވެ. އަދި ންފައިވަނީ ކަސިޔަރުލިބވިަޑައިގެ

މި ދަރިކޮޅުގެ ނަމވަެސް ރަސްކަލަކަށް ރަސްކަން ލިބުމގުއަި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ވާރުތވަުމއާި ކަސިޔަރވުުން ހިމެނިފއަިވެއެވެ.

ގައވިާ މަޢުލޫމާތުން ސާބިތވުެއެވެ. 1ނީ ވާރުތަ އުސޫލުންކަށް ތާވަލު ގިނަ ރަސްރަސްކަލުނަނަށް ވެރިކަން ލިބވިަޑައގިެންފައވިަ

ނީ ވާރުތަ އުސޫލުން ކަމުގއަި ދަންނަ ގިނަ ރަސްކަލުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑާއގިެންފައިވަ ހުރާ ދަރިކޮޅގުެއެހެންކަމުން

ވަންޖެހއެވެެ.

ނނިމްނުް

ހަތް ދަރިކޮޅުގެ ތެރއެިން އެންމެ ފަހުން ރއާްޖޭގައި ރަސްކަން ކުރެވި ހުރާ ދަރކިޮޅަކީ ރއާްޖޭގއަި ރަސްކަންކުރެއްވި

އަކީ މި ދަރިކޮޅގުެ ބާނީ މި ދަރިކޮޅަކީ ރާއްޖެއަށް އެތަށް ގޮތަކުން ފައިދާތަކއެް ހއޯްދަވއަިދެއްވި ދަރިކޮޅެކެވެ. ދަރިކޮޅވެެ.

13ރިކޮޅުން މި ދަނާ ބިނގްަލުގެ މަތީގައި އުފެދުނު ދވިެހި ޤއަުމު ފަޚުރުވެރިވާ ދޮންބަންޑއާިންނެވެ. ދޮންބަންޑާއިންގެ ހަރުދަ

ރއާްޖގެެ ރަސްކަންކުރެއްވިއެވެ. މި ރަސްރަސްކަލުން ރަސްކަން ހޯދުމަށްޓަކއަި ނުހަނު ފަހަރއެގްެ މަތިން 15ރަސްކަލުން

ރަސްރަސްކަލނުް ރިކަން ފާހގަަކުރވެެއެވެ. އެކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން ބއައެްސިޔާސީ ކުޅިގަނޑުތައް ކުޅެފއަި ހުބޮޑެތި

ތއިްބެވިއެވެ. އެހެންކަމުން ތއިްބެވި ބޭފުޅުން އެބަ ޝަހީދުކޮށް، ގަދަކަމުން ވެރިކަމުން ދުރުކުރއަްވައި، ރަސްކަން ހއޯްދައްވާފައި

ނވެެ. ހަމއަެހެންމެ، ވަރަށް ޚާންދާނގުެ ތެރއެިން ކަސިޔަރުވެގެންބއައެް ބޭފުޅުންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގެންފައިވަނީ

ކަލުން މިދަރިކޮޅގުެ ތެރޭގައި ޚާންދާނގުެ ތެރއެިން ވާރުތަވގެެން ރަސްކަންކުރައްވާފއަި ތއިްބެވި ރަސްރަސް، އިންސާފވުެރިކަމާއެކު

މި ދަރިކޮޅގުެ ފެށުންކަމުގައވިާ ދޮންބަންޑއާިންނަށް ރަސްކަން ލިބވިަޑައިގަތީ ރައްޔިތުން އެކަމަށް ސްކަންކުރައްވާފައިވެއވެެ.ރަ

ވެ. ބަޔާނވްެދިޔަ މައުލޫމާތުތަކއާި ހެކިތަކަށް ބަލާއިރު ދަންނވަަން ޖެހެނީ ހރުގާެ ބއައެް ރަސްރަސްކަލުންނށަް ބޭނުނވްގެެނެ

ޚާންދާނގުެ ތެރއެިން ކަސިޔަރުވގެެން ރަސްކަން ލިބިވަދާއިގެންނވެިކަމަކު، ޖުމުލަގޮތެއްގައި މިދަރިކޮޅުގެ ރަސްރަސްކަލުނަށް

ރުތަ އުސޫލުންކަމުގައެވެ. ރަސްކަން ލިބވިަޑައގިެންފައިވަނީ ވާ

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 18(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ރެފަރަންސް ލިސްޓް

މާލެ: ދވިެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތް ކުރާ .45ފަތްތޫރަ، (. ކަންނަންނޫރު އަލީ ރާޖާ، 1982ހަސަން އަޙުމަދު މަނިކު. )

ޤއަުމީ މަރުކޒަު.

(. އައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރއަްދީނުލްޘާނީ އިސްކަންދަރު ކއަްތިރި ބވަަނަ މަހާރަދުން. 2000ޙަބީބާ ހުސއެިން ޙަބީބް. )

.22-18ޞ. 261ތްތޫރަ،ފަ

(. އައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރއަްދީނުލްޘާނީ އިސްކަންދަރު ކއަްތިރި ބވަަނަ މަހާރަދުން.2000ޙަބީބާ ހުސއެިން ޙަބީބް. )

.22-18ޞ. 261ތްތޫރަ،ފަ

. މާލެ: ދވިެހި ބަހއާި ތރާޚީަށް ޚިދުމަތްކުރާ ޤއަުމީވެހިރއާްޖގޭެ ރަހުންނާއި ރަނިން(. ދ2010ިނަސީމާ މުހަންމަދު. )

މަރުކަޒު.

. 312ފަތްތޫރަ،(. ޖަލާލަތުލް މަލިކު މުޙއަްމަދު ފަރީދު ފާށނަާ ކިލގެެފާނު. 2005ކަށިމާ އަޙުމަދު ސާކިރު. )

.22-19ޞ.

.23-20. ޞ.296ފަތްތޫރަ،ވަނަ(. 3(. އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޝަމްސއުްދީން)2003ކަށިމާ އަޙުމަދު ސާކިރު. )

.12-9. ޞ.297ފަތްތޫރަ،ވަނަ(. 3(. އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު ޝަމްސއުްދީން)2003ކަށިމާ އަޙުމަދު ސާކިރު. )

.26-23. ޞ.295ފަތްތޫރަ،ވަނަ(. 6މަދު އިމާދއުްދީން)(. އައްސުލްޠާން މުޙއ2003ްަކަށިމާ އަޙުމަދު ސާކިރު. )

.20-18. ޞ.294،ފަތްތޫރަ ވަނަ(. 6(. އައްސުލްޠާން މުޙއަްމަދު އިމާދއުްދީން)2003ކަށިމާ އަޙުމަދު ސާކިރު. )

.16-12ޞ. .38ތްތޫރަ،(. މަޝްހޫރު ހުރާގޭ ދަރިކޮޅު. ފ1982ައިބްރާހިމް ޝިހާބް. )

.12-7. ޞ.22ފަތްތޫރަ،(. މަޝްހޫރު ހުރާގޭ ދަރިކޮޅު. 1982އިބްރާހިމް ޝިހާބް. )

މާލެ: ދވިެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް. 26މަލަސް،(. ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ތާރީޚުގެ ތެރއެިން. 1990އިބްރާހިމް ޝިހާބް. )

ޚިދުމަތްކުރާ ޤއަުމީ މަރުކޒަު.

ހިތވްަރުގަދަ ދިވެހި ރަސްކަލުންގެ ތެރއެިން އައްސުލްޠާން އިބްރާހިމް (. 2000އަބްދުލް ޙަކީމް ޙުސެން މަނިކު. )

.36-35. ޞ.259ފަތްތޫރަ،ނޫރއަްދީން އިސްކަންދަރު.

(. ހިތވްަރުގަދަ ދިވެހި ރަސްކަލުންގެ ތެރއެިން އައްސުލްޠާން އިބްރާހިމ2000ްއަބްދުލް ޙަކީމް ޙުސެން މަނިކު. )

.21-20. ޞ.258ތްތޫރަ،ފަނޫރއަްދީން އިސްކަންދަރު.

(. ހިތވްަރުގަދަ ދިވެހި ރަސްކަލުންގެ ތެރއެިން އައްސުލްޠާން އިބްރާހިމް 2000އަބްދުލް ޙަކީމް ޙުސެން މަނިކު. )

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 19(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

.28-27. ޞ.257ފަތްތޫރަ،ނޫރއަްދީން އިސްކަންދަރު.

ރާ ޤއަުމީ މަރުކޒަު. . މާލެ: ދވިެހި ބަހއާި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުދިވެހި ތާރީޚު(. 1993ދވިެހި ތާރީޚް. )

މާލެ: ދވިެހިބަހއާި ދވިެހި ތާރީޚަށް އައު އަލިކަމއެް.(. 1990ދވިެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ޤއަުމީ މަރުކޒަު. )

ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ޤއަުމީ މަރުކޒަު.

މާލެ: ނވޮެލްޓީ ޕްރެސް. ތަންތަނކްޮޅު"ދވިެހިރއާްޖޭގެ ތާރިޚް (. ތަންޤީހު ކުރވެުނު 2002މުޙއަްމަދު އަމީން. )

ސުމވުުލް އަމީރުލްޙއާްޖަ އިބްރާހިމް ދޮނިމޭނާ ކިލގެެފާނު މޒިމަާނުގެ ދވިެހިރއާްޖގޭެ ޙަޤީޤީ (. 1950މުޙއަްމަދު އަމީން. )

. މާލެ: ނވޮެލްޓީ ޕްރެސް.ބައްޕަ

މާލެ: ނވޮެލްޓީ ޕްރެސް. .ދޮންތއުްކަލާގެ ބއަްޕަގެ ހަނދާން(. 1961މުހއަްމަދު އިސްމއާީލް ދީދީ. )

(. ރއާްޖޭގައި ހިނގްަމުންއއަި ރަސްކަން ޖުމުހޫރވީެރިކަމަކަށް ބަދަލުބާން ދިމވާގޮޮތް. 1998މުހއަްމަދު އިބްރާހިމް ލުތުފީ. )

.26-15. ޞ.230 ފަތްތޫރަ،

ޖުމުހޫރވީެރިކަމަކަށް ބަދަލުބާން ދިމވާޮގޮތް.(. ރއާްޖޭގައި ހިނގްަމުންއއަި ރަސްކަން 1998މުހއަްމަދު އިބްރާހިމް ލުތުފީ. )

.26-22. ޞ.229 ފަތްތޫރަ،

(. ރއާްޖޭގައި ހިނގްަމުންއއަި ރަސްކަން ޖުމުހޫރވީެރިކަމަކަށް ބަދަލުބާން ދިމވާގޮޮތް. 1998މުހއަްމަދު އިބްރާހިމް ލުތުފީ. )

.28-25. ޞ.228 ފަތްތޫރަ،

ރއާްޖޭގައި ހިނގްަމުންއއަި ރަސްކަން ޖުމުހޫރވީެރިކަމަކަށް ބަދަލުބާން ދިމވާޮގޮތް.(. 1998މުހއަްމަދު އިބްރާހިމް ލުތުފީ. )

.13-9. ޞ.227 ފަތްތޫރަ،

މުޙއަްމަދު ނަސީރު. )2010( ދވިެހިރާއްޖޭގެ މޒިަމާނުގެ ތާރީޚގުައި ހިނގަ އެންމެ މުހއިްމު ޙާދިސާ. މާލެ: ނވޮެލްޓީ

ޕވޓ)ލޓޑ( ޕްރިންޓާރސް އެންޑް ޕަބުލިޝާރސް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 20(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

އެޕެންޑިކްސް

ދިވެހިރާއްޖގޭައި ތަހުތަށް އިސްކުރުމުގެ އާދަކާދައާއި ޤާނޫނުތައް() 1ލޔިނުް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 21(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

މުގެ އާދަކާދައާއި ޤާނޫނުތައް.ދިވެހިރާއްޖގޭައި ތަހުތަށް އިސްކުރު

މަރްހޫމް ރަސްކަލެއްގެ އެންމެ ދޮށީދަރިކަލުން އެކަނި އެމަނިއްޕުޅުގެ ބައްޕފާުޅުގެ ވާރުތަވެރިއަކަށް ވާނެއެވެ. މި .1

އަހަރު ވނާްވާނެއެވެ. އެއީ ޒުވާން ފިރިހެނަކު ތަސައްރަފް ފދޫކޭަމަށްވާ 15މަޤްޞަދަކަށްޓަކައި އެބޭފުޅެއްގެ އުމުރުން

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 22(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ތޫނުފިލިވާން ވާނެއެވެ. އަދި ރަނގަޅު އަޚުލާގުގެ ވެރިއަކަށްވެ އަމިއްލަފުޅަށް އުމުރެވެ. މީގެ އިތުރުން އެބޭފުޅަކު

ވިސްނުމާއި ޢަމަލު ކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އުފެލެން ވާނެއެވެ.

ރަސްކަލަކު އަވަހާރަވާން ކައިރިވާ ހިނދު، ނުވަތަ އަމިއްލަ އިޙްތިޔާރުގައި، ތަހުތު ދޫކުރައްވާން ގަސްދުކުރަށްވާނަމަ، .2

ރިއަކަށް ދަރިކަލަކު އައްޔަންކުރެވިދާނެއެވެ. އެ ރަސްކަލެއްގެ ރައްޔިތުންގެ ރުހުމާއެކު މެނުއީ އެފަދަ ވާރުތަވެ

ބޭފުޅަކު އެގޮތަކަށްވެސް ރަސްކަމަށް އިސްނުކުރެވނޭެއެވެ.

އެންމެ ދޮށީ ދަރިކަލުން ތަހުތައް ވާރުތަވުމަށް އެކަށީގެން ނުވާނަމަ ރަސްކަލަކަށް އެ ރަސްކަލެއްގެ ބޭބޭފުޅު .3

ނުވަތަ ކޮއްކޯފުޅު ވާރުތަވެރިއަކަށް އައްޔަން ކުރެވިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިފަދަ އައްޔަން ކުރެވުމަކަށް، ޢަމަލީ

ސިފައެއް ގެނެވނޭީ ހަމައެކަނި އެމަނިއްޕުޅުގެ ރައްޔިތުންގެ ރުހުމާ ލައިގެންނެވެ.

އެ ރަސްކަލެއްގެ އެއްބަޑު އެއްބަފާ ރަސްކަލެއްގެ ހުރިހާ ދަރިކަލުން ތަސައްރަފު ނުފުދި ވާނަމަ އެ ރަސްކަލަކަށް .4

ބޭބޭފުޅު ނުވަތަ ކޮއްކޯފުޅު ނުވަތަ އެ ރަސްކަލަކަށް ބޮޑުބޭބޭ ވިދާޅުވާ ބޭފުޅަކު ވާރުތަވެރިއަކަށް

އައްޔަންކުރެވިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިފަދަ އައްޔަން ކުރެއްވުމަކަށް އަމަލީ ސިފަ އަންނާނީ ހަމައެކަނި އެ އައްޔަން

އްގެ ރައްޔިތުންގެ ރުހުން އޮވެއްޖެނަމައެވެ.ބޭފުޅާކާއި ރަސްކަލެ

ތަސައްރަފު ނުފުދޭ ބޭފުޅުން ތިއްބެވި ހާލުގައި އެފަދަ ބޭފުޅަކު ތަސައްރަފު ފުދެއްދެން ރަސްކަން ހިންގަވާނޭ .5

ރަދުންގެ .... އެ ރަސްކަލަކަށް ހެއްދެވިދާނެއެވެ. އެކަމަކު މިފަދަ އައްޔަންކުރެއްވުމަކަށް، ހަރުދަނާކަމެއް

އެ އައްޔަންވި ފަރާތެއްގެ އާއި ރައްޔިތުންގެ ރުހުމާއެކުގައެވެ. އަންނާނީ

ރަސްކަލު ހުރިހާ ދަރިދަރި ކަލުން ތަސައްރަފު ނުފުދި ވާހިނދަކު، ވާރުތަވެރިއަކު ނުވަތަ ރަސްކަލެއްގެ .... .6

އައްޔަން ނުކުރައްވާ އަވަހާރަވެއްޖެނަމަ، ރަސްކަލަކު ހޮވުން ވާޖިބުވާނީ ރައްޔިތުންނަށެވެ. ކަމަކަށް އެންމެ

ނެއެވެ. ދަޢުލަތުގެ ވެރިންނާ ނުގަބޫލުފުޅު ވިނަމަވެސް އެކަށީގެންވާ ފެންނަ މީހަކު ހޮވާ ތަހުތަށް އިސްކުރެވިދާ

މިކަން މިގޮތަށް ހިނގާނެއެވެ.

ފިރިފެން ބޭފުޅަކު ނެތިސް ރަސްކަލަކު އަވަހާރަވެއްޖެނަމަ އެބައިމީހުން ރަސްކަލަކު އިސްކުރުމުގެ ބާރު ވަނީ .7

ހަމައެކަނި ރައްޔިތުންނަށެވެ.

ޒަތްތެރިންނަށް ވަޒީރުންނަށް ހުށައެޅިދާނެ. ނަމަވެސް އެބޭފުޅަކށް މަރްހޫމް ރަސްކަލެއްގެ ވާރުތަވެރިއެއް، އިއް .8

ތަހުތުގައި އިށިދެވނޭީ ރައްޔިތުން ރުހި ގަބޫލުނަމައެވެ.

މިފަދަ ކަންކަމުގައ ރައްޔިތުންނަކީ އިސްލާމުން ކަމަށް ވުމާއެކު އިސްލާމީ ޤާނޫނާ އެބައިމީހުންގެ ކާބަފައިން

ޤައުމުތަކުން ކަންތައްތައް ކުރާގޮތަށް ޢަމަލު ބިނާކުރަން ޖެހެއެވެ. އާދަކަދާތަކަށާއި އެހެން އިސްލާމް

. މާލެ، ދިވެހި ތާރީޚަށް އައު އަލިކަމެއް (. 1990ދިވެހިބަހާ ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ޤައުމީ މަރުކަޒު. )ލިޔުމުގެ އަސްލު:

މުޞައްނިފް.

ހުރާ ދަރިކޮޅުގެ ތަފުސީލް ދައްކުވައިދޭ ޗާޓް() 1 ޗާޓް

ހރުާ ދރަކިޮޅު 2ދިވެހި ތރާީޚް

(10220އްބސާް މުހއަމްަދު )އަ 2013 23(PT) ދިވެހިބަހުގެ ޑިގރްީ ކޯސް

ހުރާ ދަރިކޮޅުގެ ރަސްކަން ކުރެއްވި ރަސްކަލުންގެ ތަފުސީލް ދައްކުވައިދޭ ޗޓާް() 2 ޗާޓް