Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - �')\.....,�\ .J �1.r.J1J ��}I 305

Kapitulli i dyte HIXHRETI

Ky kapitull eshte me rendesi te madhe pasi c_;eshtja e hixhretit (shpernguljes) lidhet drejtperdrejt me c_;eshtjen e besnikerise ndaj te mires dhe mohimit te se keqes. Madje, mund te thuhet qe kjo c_;eshtje eshte ne vete kulmin e obligimeve. <;eshtja mbi hixhretin eshte jashtezakonisht e gjere dhe mund te

veshtrohet nga shume aspekte. Prandaj, ketu do ta ndajme ne dy pjese:

a) c_;eshtja e qendrimit ne mesin e mosbesimtareve dhe qendrimi i Islamit mbite.

b) c_;eshtja e hixhretit (shpernguljes) nga vendi jobesimtar ne mesin islam.

QENDRIMI NE VENDIN E MOSBESIMTAREVE

Para se te themi dic_;ka mbi kete, jemi te obliguar qe se pari te japim perkufizimin se c_;fare do te thote mes jobesimtar (daru-1-kufer), e c_;fare mes musliman (daru-1-Islam). Dijetaret e vjeter, Allahu i meshirofte, vendin e mosbesimtareve (daru-1-kufer) e kane perkufizuar si vendin ne te cilin sundojne dhe udheheqin mosbesimtaret, ne te cilin zbatohen ligjet mosbesimtare dhe ne te cilin mosbesimtaret kane ndikim mbizoterues.

Vende te ketilla ka dy lloje:

a) vende mosbesimtare me te cilat muslimanet jane ne disponim Juftarak dhe

b)vende mosbesimtare me te cilat muslimanet kane lidhur marredheniepaqesore dhe mossulmimi. Kjo do te thote qe si vende mosbesimtarekonsiderohen edhe ato vende ne te cilat ne fuqi jane ligjet mosbesimtare,madje edhe nese ne to ka shume muslimane. 18

306 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....�1 .J ,.1_p11_., .. �_,ll

Vendi islam (daru-1-Islam) eshte ai ne te cilin sundojne dhe udheheqin muslimanet, ne te cilin zbatohen ligjet islame dhe ne te cilin muslimanet kane ndikim mbisundues, madje edhe nese ne te mosbesimtaret jane shumice. 19

Duke qene qe Islami, si fee fuqise dhe e krenarise, ithtareve te vet nuk u Jejon qe te nenc;mohen dhe t'u perulen mosbesimtareve, ai ndalon qe muslimanet te qendrojne ne mesin e jomuslimaneve. Kjo per ate se muslimani, kur jeton ne mesin e mosbesimtareve, fillon te ndieje vetmine, braktisjen dhe dobesine. Ne te fillon te zhvillohet kompleksi i nenc;mimit dhe i vleres me te ulet, c;ka mund ta shtyje se pari ne miratim, kurse me vone ne pasimin e gjendjes se mesit ne te cilin ka hasur dhe po jeton.

Nderkaq, Islami nga muslimani kerkon qe ai te jete i fuqishem dhe krenar, qe te tjeret te shkojne pas tij e jo ai pas te tjereve dhe qe te mos lejoje qe mbi te pervec; Allahut te kete pushtet dikush tjeter. Per ate Islami ia ndalon muslimanit qe te jetoje ne vendin ne te cilin nuk ka ligje islame, vetem nese ne te mund te shprehet (praktikohet) lirisht Islami dhe te jetohet sipas dispozitave te fese, pa frike qe per shkak te kesaj do te hase ne sprova. Nese nuk i ka te siguruara keto kushte, eshte i obliguar qe te shperngulet nga nje vend i tille dhe te vendoset ne vendin ku mbreterojne Iigjet islame. Nese jo, Islami me ate, derisa nuk e ben hixhretin, nuk ka asgje.

Mbi te gjitha keto i Lartesuari thote:

,,J J .,, J ) .,, J .,, ,,.. } ,,.. ,,, 0 .;:, :;:, :,

� 0-_�:·.a.:· � cs-- 1)\j � � l}\j �i �Lib �lLl1 �u} J.�1 0� ; �g;,_ �1).: �:,t � 1)�� �1) 01 J>�f � r3f 1)� ��G1

� 0 ;_):,:' .; \.) 01:.J }\) �Ll\) JG:-jl:::.. 0->:',;.,:' � i1 u1 * \� o:L,),,, ., .,, .,, .,, .,,. ,,,. ,,, ,,, .,,

) ,,.. � } .;:, ,,.. ,,.. J O ,,,, .;:, ,,.. ,--

� ,,, ,,..

1�? 1� ill1 0\5'J � � 0i ill\ � �:,u * � 0 J� uJ

"Melaiket qe ua moren shpirtin e atyre qe ishin mizore te vetvetes ju

thane: "Ne rka ishit ju?" Ata thane: "Ne ishim te paafte ne ate toke!" (Melaiket) Ju thane: "A nuk ishte e gjere toka e Allahut e te

migronit ne te?" ( e te praktikonit lirisht fenii e Alla hut) Vendi i tyre

eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ai! Perver atyre qe ishin te paafte nga burrat, grate e femijet qe nuk kishin mundesi te gjenin, as menyre, as rruge (per shperngulje). Atyre do t'ua fale Allahu. Allahu eshte qe shlyen e fal shume (gabime)." [En-Nisa: 97-99)

19 Shiko: .(92/l c_) :.y.Wl J..l.al1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j.....�I � S',,1_pl11 S',,�}1 307

I Derguari i Allahut � thote: "Une (heq dore) e mohoj secilin musliman i cili

qendron dhe jeton ne mesin e politeizmit." "Perse, o i Derguar i Allahut?"­kishin pyetur. "Per ate se nuk mund te njihet se cili dhe i cilit eshte zjarri"­

ishte pergjigjur.20 I Derguari i Allahut :i gjithashtu ka thene: "Kush e ndan

banes en me politeistin dhe shoqerohet me te, eshte i njejte si ai. "21 Ai gjithashtu thote: "Hixhreti nuk do te ndalet kurre, derisa nuk do te ndalet

pendimi, e pendimi nuk do te ndalet kurre, derisa Dielli nuk find nga Perendimi. "22 23

Hasan bin Salihu thote: "Kush jeton dhe qendron ne vendin armiqesor, madje edhe nese paraqitet si musliman, nese eshte ne gjendje qe te shperngulet ne vendin Islam, ai trajtohet si politeistet e tjere."

Nese dikush nga armiqte me te cilet jemi ne Jufte pranon Islamin dhe pas kesaj, edhe pse eshte ne gjendje te shperngulet ne vend islam, edhe me tutje vazhdon te jetoje ne vendin armiqesor, ai nuk eshte musliman. Mbi te dhe pasurine e tij zbatohen rregullat e njejta si mbi armiqte e tjere me te cilet jemi ne Iufte."24

Hasani thote: "Nese dikush nga muslimanet shkon ne vendin armik, edhe pse nuk ka dezertuar nga Islami, trajtohet si dezertor per ate se e ka leshuar vendin Islam."25

Then Hazmi thote: "Kush iken me vetedeshire ne vendin mosbesimtar dhe armik dhe Jufton kunder muslimaneve, ai eshte dezertor i Islamit dhe mbi te zbatohen te gjitha despozitat si mbi dezertoret e tjere. Eshte obligim qe, nese dezertori i tille kapet, te behet ekzekutimi i tij. Pasuria e tij eshte e Iejuar dhe ne qofte se eshte i martuar me muslimane, martesa e tille duhet te asgjesohet etj."

Sa i perket atij qe nga frika qe te mos i behet e padrejte iken dhe strehohet ne vendin armik, vetem pasi qe ne mesin e muslimaneve nuk ka gjetur perkrahes, ne asnje menyre te mos marre pjese ne lufte kunder muslimaneve dhe askend

20 Shiko: .c224d') :'-$,.;J. ._;.,...., 21

Shiko: .c247d') d$,.;J.._;.,..., 22 Shiko: :(,lW�l JllJ ._p-)1 y\5 c239/2o : ..... ly.UIJ ,)�I y\5 c2479c. ,7/30 )JI) ,h ,c99/4o ·�,·c7347c. ,186160 ·µ, t'u,., �· p, -�

23 Sh1.ko·. 81 '" "" ·" . "-' .( d') :o)y ))ui,I � �\;;....,-"' "l.,,ijwl �W:>JIJ �')\..,�I" _r:.;1 24

Shiko: .(216/30 ".._1,i..a.,,.ll 0T_;J1 �\5:.:,.i•25

Shiko: c2t6/3o :\_,..i..a.,,..U i:.ir.,ai, �\5:.:,.i·

308 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...11 � �1_pJ1_,, ��}1

tjeter mos ta ndihmoje kunder tyre, kunder te atillit nuk ka kurrfare te drejte, sepse ka qene nen shtrengese dhe nen trysni. Sa i perket atij qe do te luftonte kunder muslimaneve ose do t'i ndihmonte mosbesimtaret ne <:;:faredo menyre kunder muslimaneve, ai vete eshte mosbesimtar. Ai qe qendron dhe jeton ne vendin armik per nevojat e dunjase dhe e ka statusin e nje lloj mbrojtjeje te tyre, nese eshte ne gjendje te shperngulet ne vend musliman dhe t'i bashkohet muslimaneve te tjere e kete nuk e do, i tilli nuk eshte larg nga mosbesimi, pasi per rastin e tij nuk shohim kurrfare shkaku te arsyeshem. E lusim Allahun per falje.

Kush jeton me vetedeshire ne mesin e karmeliteve (pjesetar i rendit katolik, sipas emrit te maht Karmel ne Palestine sh.p.) pa dyshim eshte mosbesimtar, sepse karmelitet publikisht e pranojne mosbesimin dhe dezertimin nga Islami. Sa i perket atij qe jeton ne vendin ku jane ne dukje disa shenja te mosbesimit, ai vete nuk eshte mosbesimtar derisa aty nuk mposhtet Islami, derisa vertetohet feja ne nje Allah (teuhidi), pranohet misioni i Muhammedit ti, derisa ai e mohon <:;:do fe tjeter perve<:;: Islamit, derisa falet, agjeron dhe kryen ceremonite e tjera fetare. Fjalet e te Derguarit ?Ji;: "Une e mohoj secilin musliman qe jeton ne mesin

politeist" vertetojne fjalet e lartpermendura, d.m.th. qellimi eshte per vendet armike me te cilat muslimanet jane ne lufte. Ne te kunderten i Derguari � nuk do t'i dergonte perfaqesuesit e vet ne Hajber, ku te gjithe banoret ishin jehude.

Sikur ndonje mosbesimtar i hapet·, i cili e lufton Islamin, ta kishte nenshtruar ndonje shtet islam dhe te ishte pajtuar qe muslimanet t'i mbante nen nje gjendje te tille duke pranuar haptazi se nuk eshte musliman dhe se do te sundoje sipas deshires se vet, kushdo qe do te kishte pranuar te mbetej ne te dhe ta perkrahte ate, sipas arsyeve te permendura me pare, ai do te ishte mosbesimtar edhe pse pohon se eshte musliman."26

• Ne origjinal qendron: i..u.� i)IS' .:,i) J "Sikur ndonje muxhahid mosbesimtar.." Mua me duket

qe ketu eshte dashur te thuhet: i_...,.� i)\S' .:,i) J "Sikur ndonje mosbesimtar i hapet .. " sepse per

besimtarin nuk mund te thuhet qe eshte mosbesimtar.26 Shiko: ct 40-139/13 o :r .r .:,i'i • J.,w

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....�1 .j s.lylJ s.'i_,ll 309

Shejh Hamed bin Atiku27, Allahu e meshirofte, ka shkruar nje diskutim jashtezakonisht te mire28, ne te cilin thote se ata qe jetojne ne vendin armik ndahen ne tri lloje: 1. Ne ata qe vullnetarisht dhe te disponuar miqesisht ndaj armiqve zgjedhin tejetojne dhe te qendrojne ne vendin e tyre, qe nuk u pengon feja e tyre, ilavderojne dhe i nenshtrohen armiqve duke i njollosur muslimanet, ose ne9faredo menyre i ndihmojne ata kunder muslimaneve, me fjale ose me vepra,te tillet jane mosbesimtare, armiq te Allahut dhe te Derguarit te Tij �. sepseAllahu per ta thote:

<lJI 0-4 � 2-lJ� µ ;;J ��\ 0 )� 0-4 :�:,f J)LS'.:JI 0 ),.�I W \.J ,,, .... ,,, ,,,,,, .,. ,,, ,,, ,., ....

"Besimtaret te mos i miqesojne mosbesimtaret e t'i lene manash besimtaret. E kush ben ate, ai nga feja e Allahut nuk ka asgje, pervef nese eshte per qellim ruajtja prej te keqes se tyre ... " [Ali­Imran: 28]

Then Xheriri, Allahu e meshirofte, thote: "Kush e ben kete e ka mohuar Allahun dhe Allahu ate, sepse e ka mohuar fene dhe ka shkelur ne mosbesim. I Lartesuari thote:

J .,. ,,, / /. 0 J,,_

,,, .;, )/ '.,, · ,, _.LJ'i' ,,. ,, .. LJ'i 'C,a.J\' � �'I\ I� U I !'T ' . ..UI 1'.'.\C',y) � -) � ") 0) ) � ) ..,..,. J- "'t':! " :;:. ,., ,,, ,,, ,,,

.;, .... 0 ,,, "' .;, ,,,. ,,. J .;, '. llkJ\ " :I\ ', U aJ\ JI ' , � �\j ' C · � � \' :'� i.r (-?� : � : r--� r-r..

"0 ju qe besuat! Mos zini miq as jehudite as te krishteret. Ata jane miq te njeri-tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.

27 Ka te beje me shejh Hamed bin Ali bin Muhamed bin Atikun, i lindur ne vitin 1227 sipas hixhrit, ne Zulf. Ishte dijetar i dalluar dhe i shquar dhe njohes i Kur'anit. Ka mesuar prej shejh Abdurrahman bin Hasanit. Por gjithashtu edhe nga au tori i vepres: "¥.I�". Nga ai, me vone edhe nga dijetaret e tjere, ka mesuar me zell, derisa edhe vete u be dijetar i madh. Ka punuar si kadi-avokat se pari ne Harxh dhe me vone ne Eflaxh. Eshte autor i veprave te njohura: .-!.U� ff J ·� .:r.lJ ui.J.,ll � w:,,11 J_;ill" J "t L,i�IJ WI J->i ,Y- t U..UIJ :.l\5:..JIJ o\,,,..JI" J .J.? pl y\5 c_.,...::, -4.J..;;:)1 J�i Vdiq shtatedhejte e disa vjec;:ar, ne vitin 1301 sipas hixhrit. Nxenesi i tij Sulejman bin Sahmani ia ka kushtuar nje kaside (vajtuese), ne te cilen ne njerin prej vargjeve thote: "Veshtire sot mund ta gjesh dikend te ngjashem me te qe edhe per c;:eshtje me te veshtira kishte zgjidhje." Shiko: .(229/20 :rc..,Jl "iJJJ} a:... J')I.,:. .J.j. -�· 28 Shiko: -�olJ iJJ..l; ir-s- .:r. ..i...... .:r. �l.c'! ""ri <"t L,i�IJ W1 J.,>i .y- t u..u1' :�!

310 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\.....�1 J �1)1_,, � "2 }I

Vertet Allahu nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El­

Ma 'ide: 51]

I Derguari � ka thene: "Kush e ndan me politeistin banesen e njejte dhe

shoqerohet me te, ai eshte njesoj si ai. "29

Ne transmetimin e besueshem nga Abdullah bin Umeri, Allahu qofte i kenaqur me te, i Derguari � ka thene: "Kush shperngulet ne mesin politeist dhe merr

pjese ne ceremonite dhe Jes tat e tyre, si dhe i imiton ata ( u perngjason atyre) derisa vdes, ne Diten e Gjykimit do te ringjallet me ta. "30

Shejhu-1-Islam Then Tejmijje thote: "Eshte e dukshme ngaqe marrin pjese se bashku me politeistet ne ceremonite e tyre pagane."

Duke i numeruar te gjitha gjerat qe mund ta nxjerrin njeriun nga feja dhe qe mund ta shpiejne ne mosbesim, shejhul-islam Muhammed bin Abdulvehabi, Allahu e meshirofte, thote: "E lloji i katert eshte aii i cili i perballon te gjitha keto, por refuzon ta braktise vendin dhe qytetin, banoret e te cilit jane kembengules ne politeizem dhe ne luften kunder besimit ne nje Allah (teuhid), e per kete shkak edhe ai lufton perkrah tyre me jeten me pasurine e vet kunder muslimaneve. Ai eshte mosbesimtar, sepse nuk mund te refuzoje e mos t'i degjoje per 9do gje qe e urdherojne, madje qofte qe te martohet edhe me njerken e vet. Pranimi qe te luftoje me jeten dhe pasurine e tij ne anen e tyre per 9rrenjosjen e fese se Allahut dhe fese se te Derguarit te Tij �, vetvetiu eshte mekat me i rende se martesa me njerken. Per njerezit e tille Allahu i Lartesuar thote:

0 ,,. J :;; J .,. � J 2 o ..... ...- ,,.

�1 J� IJ�� G JS"�:,_; 1�(3 � �( 01 0/�! ;j./T 0/�J .,,. .,. tJ .,,,, J .,. Jo J J .,,. o ,., J

', �'''..Ci I :<"�Cl\'(''\\ I :I�''< I-�"'_ I 0\j 1'.:. I , <'i� J �, - �Jr- t""''::-': r-'"!-J r Y :- r : � r--: J ..... o ,,.. J .,. o J ,,. J o ,,. J J o

� Cl.4L � � LJ.;;. �:,r:, � ;,,�"�� � � _,s1:,

"Ju do te hasni ne te tjere, qe duan te sigurohen te ju ( duke u paraqitur si besimtare). E, sahere qe thirren, (kunder jush) i

pergjigjen thirrjes. Ne qofte se nuk largohen prej jush, nuk ju

ofrojne paqe dhe nuk heqin dore nga lufta kunde-r jush, atehere kapini edhe mbytini kudo qe t'i takoni. Kunder tyre u kemi dhene fakte te qarta." [En-Nisa: 91]

31

29 Shiko: .(247 d') �;i _;.,..... ��'J ,(12-1 Od') :J-:"" .;r-� 't u..u1'30 Shiko: ·� ·�\.;....,! (200,_,,,) :'�1 J.1_r'l1 .l.;d1'.,; � .:r-' Ju31 Shiko: .(12-10,_,,,) J-:"" .;r-� 't u..u1'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....,�1 � s-1_p.J1_, s-'1 _,J1 311

2. Ai qe jeton dhe qendron per shkak te shtepise dhe femijeve ne mesinarmiqesor duke e fshehur qe eshte musliman, edhe pse eshte ne gjendje qe teshperngulet dhe ta shprehe ate, por as me veprat e as me fjalet e veta nuk indihmon armikut ne asgje kunder muslimaneve, si dhe nuk e shpreh me zemerbesnikerine ndaj tyre, ai nuk trajtohet si mosbesimtar per shkak tevendqendrimit te tij ne mes armiqve, por konsiderohet mekatar i madh pasirefuzon te beje hixhret dhe pasi nuk i nenshtrohet Allahut dhe te Derguarit teTij � qe e urdherojne ta beje ate. Madje edhe ne rast se ne vetvete i urrenmosbesimtaret, sepse Allahu i Lartesuar thote:

,,.J J ,,. J J ,,. J .,. ,., J ,,. ,,,. 0 ;:;, :;, :::,

� ::r_�;';.,�' .� LS"' l}lj � � l}lj �i �U;, �lWI ��y J-�\ 0�,,,. j ,., ,,,,. ,... ,:;, :::, ,,,. J ,.,,,,. J ,,. ..-o

� ��;,. �IJC �:,� � IJ�lp �IJ �I ��i � �i l}lj ��UI

\� Q:c..J "Melaiket qe ua moren shpirtin e atyre qe ishin mizore te vetvetes ju thane: "Ne fka ishit ju?" Ata thane: "Ne ishim te paafte ne ate toke!" (Melaiket) Ju thane: "A nuk ishte e gjere toka e Allahut e te migronit ne te?" ( e te praktikonit lirisht Jenee Allahut) Vendi i tyre eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ai!" [En-Nisa: 97)

Duke e komentuar kete ajet kur'anor Then Kethiri thote: "Qe nen fjalet "�Li, �f - e atyre qe ishin mizore te vetvetes ", mendohet ne ata te cilet refuzojne te bejne hixhret, e mandej sqaron: "Ky ajet ka te beje me ata te cilet jane ne gjendje te bejne hixhret dhe nuk e bejne, por edhe me tutje jetojne ne mesin politeist, ku nuk guxojne ta deklarojne lirisht fene. Kushdo qe vepron ashtu eshte mekatar sipas ketij ajeti dhe mendimit te njezeshem te dijetareve· islame, sepse ben ate qe eshte rreptesisht e ndaluar (haram)."32

Une ketu do te citoj edhe fjalet e Then Abbasit, Allahu qofte i kenaqur me te, te cilat i paraqet Buhariu. "Disa muslimane ne kohen e te Derguarit te Allahut �. ne nje lufte kishin hasur ne idhujtaret, disa nga te cilet ishin te qelluar me shigjeta ose te vrare nga goditjet e armeve. Per shkakun e ketij rasti Allahu i Lartesuar ka shpallur ajetin kur'anor ne te cilin thuhet: "Engjejt qe ua marrin

shpirtin e atyre qe ishin - mizore te vetvetes ju thone ... "33

Ketyre arsyetimeve te pabaza Allahu ua ka mbyllur shtegun me fjalet:

32 Shiko: .(13<.I"') •,r-G- d,'i 't �J.li'J c343/2o •'.,¥ <J.I �· ):.ii

33 Shiko: .c4596c. ,262/So •'<JJl>'..,l1 �·

312 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,�1 � s-1.r.JIJ s-') _,J1

"Thuaj ( o i Derguar ): "Ne qofte se eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit

tuaj, bashkeshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria qe e fituat, tregtia qe frikesoheni se do t'u deshtoje, vendbanimet me te cilat jeni te kenaqur (te gjitha keto) jane me te dashura per ju se Allahu, se i

Derguari i Tij dhe se lufta per ne rrugen e Tij, atehere pritni derisa Allahu nuk ve ne rruge te drejte njerezit e prishur." [Et-Teube: 24 J

Nuk ka kush qe refuzon te beje hixhret e qe te mos gjeje arsyetim ne njeren

nga keto tete gjerat e paraqitura. Nderkaq, me kete ajet Allahu i ka mbyllur dyert e arsyetimeve dhe ate qe refuzon te beje hixhret e quan fasik - mekatar te

madh.

Nese Allahu i Lartesuar e ka urdheruar hixhretin nga qyteti me i zgjedhur ne

bote, Mekka, dhe nese dashuria ndaj tij nuk ka gene shkak i mjaftueshem per te mos e bere ate, si mund te kete shkak per ndonje vend tjeter?34

3. Prej atyre qe nuk u pengon qe te jetojne dhe te qendrojne ne mesin e

politeisteve ka dy lloje:

a) Ai i cili eshte ne gjendje qe ta shprehe haptazi fene e vet dhe te heqe dorehaptazi nga politeistet duke ua bere te ditur qe me ta nuk ka asgje, sepse nukjane duke e pasuar fene e vertete por te gabuaren, nuk eshte i obliguar qe te

beje hixhret, sepse i permbush te gjitha kushtet te cilat kerkohen nga ai neFja1et e te Lartesuarit:

J J ,,,. ,., ,,,. ,,, .,. J

'I-� JJ �� � * �i G 0 J�� �i u:, * r5� G

"Thuaj: "0 ju besimtare! Une nuk adhuroj ate qe ju adhuroni! As ju nuk jeni adhurues te Atij qe une e adhuroj ! Dhe une kurre nuk

do te jem adhurues i asaj qe ju adhuroni! Por edhe ju nuk do te jeni adhurues te Atij qe une adhuroj ! Ju keni Jene tuaj ( qe i permbaheni), e une kam fene time (qe i permbahem)!" [El-Kafirun: 1-6}

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>'"""�' � s.l}IJ s. "i _,J1 313

E kjo eshte qe t'u thote se jane mosbesimtare, se ai nuk adhuron ate qe ata adhurojne, qe ata nuk e adhurojne Allahun, Nje dhe te Vetmin Sundues, por i pershkruajne te tjere te barabarte me Te, qe Allahu eshte i kenaqur me te dhe fene e tij, e qe me ta dhe fene e tyre nuk ka asgje. I Lartesuari thote:

�\ �)� � 0)� J-}1 �f ili 0: � � � � 0� �GI �t; y .,. 0 _., 0 ,.,. J .,. 0 / J J :;:, :;:, :;:, .,. /

�) �i 01) * �:?JI� 0 _,$1 0i ��IJ r5'�;; (,5�1 �\ �i �) 0 .,. J .,. � ""

� ?I � J � UJ � 0;:ill

"Thuaj: '0 ju njerez, nese ju dyshoni ne Jene time, une nuk adhuroj ata qe ju adhuroni perver Allahut, por adhuroj Allahun qe u jep vdekjen ( ashtu si ua ka dhiinii jetiin), dhe jam i urdheruar te jem besimtar (i Zoti Nje). Dhe (jam i urdheruar): Perqendrohu me tere qenien tende ne Jene e drejte, e mos u be nga idhujtaret." [Junus: 104-105]

Ai qe eshte ne gjendje t'ua thote politeisteve haptazi ne fytyre te gjitha keto, nuk eshte i obliguar te beje hixhret.

Nen shfaqjen e lire te besimit mendohet qe dikujt t'i lejohet te falet dhe te mos detyrohet te adhuroje ate 9ka ata adhurojne. Per shembull, te krishteret dhe jehudet nuk i ndalojne muslimanet qe te falen ne vendin e tyre dhe as nuk i detyrojne te adhurojne ate 9ka ata adhurojne. Nen shprehjen e lire te fese men do he� q� _ndaj_ mosbesimtareve. mu�d te shp_re_het jo vetem m_?�P�jti.�i poredhe arm1qes1a, s19 ka vepruar Hahd bm el-Vehd1 me Mexha'ane, 1 c1h e ka ngritur zerin ndaj dezertoreve dhe i ka mohuar ata, si9 e ka bere kete Themami36 dhe El-Jeshkuriu. Ky rast eshte i njohur ne pergjithesi nga kronikat e ngjarjeve ne fillim te pushtimeve islame. Kjo do te thote se ai i cili boterisht

35 Fjala eshte mbi Mexha'ate bin Meverete bin Selemi el-Hanefi el-Jemamin, nje nga te paret e fisit Beni Hanife, i cili ne luften e Jemames ishte zene rob. Ishte jashtezakonisht elokuent dhe njeri i ditur. Si fjalet te tij te urta paraqiten edhe ato qe ia ka thene Ebu Bekrit: "Nuk ben ' dobi mendimi i sakte tek ai qe nuk degjon, armet tek ai qe nuk lufton me to dhe pasuria tek ai qe nuk e shpenzon." Shiko: .(362/30 :'�L,.:,'.il'

-

36 Fjala eshte mbi Themam bin Etha! bin Nu'man bin Selemete el-Hanefi Ebu Umame el­Jemamin. Ne "Permbledhjen" e Buhariut flitet sesi e ka pranuar Islamin pasi ishte zene rob. Iben Is'haku paraqet qe Themame kishte mbetur i forte dhe besnik kur banoret Jemamit kishin dezertuar nga Islami. Themame e kishte braktisur fisin e vet se bashku me mendimtaret e vet te cilet e kishin degjuar, dhe i ishte bashkangjitur El-Ala bin el-Hadremiut dhe me te kishte luftuar kunder dezertoreve nga Bahrejni. Shiko: .(203/Io :'�L,.:,'.i1"

314 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\...�I -J s.l}IJ s.�)1

nuk ka hequr dore nga idhujtaret dhe idhujtaria, ai as qe nuk e ka treguar fene

e vet.37

b) Ai qe, ne pamundesi per te bere hixhret, jeton dhe qendron ne mesin e

politeisteve, sepse per te eshte e pamundur qe ta beje ate. I Lartesuari ne Librin

e Vet e konsideron si shkak te arsyeshem dhe thote:

11 __ , .. 0)� u3 � 0y�_k�·; u 01:J)3 .. u13 Jt_;.) 0'° 0-_.;:·.:a�· :11 u1,,, ,,. ,,. ,,, .,, / .,, ,,.

J ,,. � J ;;Ct ,,, ,,, J O ,,.. � .,.. ,,,.

I�_# I� ill\ 0l5"3 � � 0i ill\ � �J\j *"Perver atyre qe ishin te paafte nga burrat, grate e femijet qe nuk kishin mundesi te gjenin as menyre e as rruge (per shperngulje). Atyre do t'ua fale Allahu. Allahu eshte qe shlyen e fate shume (gabime)." [En-Nisa: 98-99]

Nuk duhet harruar se ky perjashtim vjen pas kercenimit qe te mos jetohet ne

mesin e politeisteve, sepse:

\� ::.,;c.J (. �po- ;J-1).� " Vendi i tyre eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ail." [En-Nisa: 97]

Pra, nga ky kercenim i Lartesuari perjashton vetem te dobetit, ata te cilet nuk

jane te gjindshem dhe ata te cilet nuk e dine rrugen.

37 Shiko (16cf') t. \! .. 1.li. Rastin e permendur autori e permend ne vepren e vet: ".!lL...S:.<iJ1J o'--"'-11" kuthote: "Kur Halidi kishte ardhur perpara Jemamit ne lufte kunder dezertoreve, si pararoje i kishte derguar dyqind kalores te cilet i kishte urdheruar." Zini rob cilindo qe hasni!" Ne mes te zeneve rob ishte Mexha'a me njezet e tre njerez. Kur ishin sjelle para Halidit, Mexha'a kishte thene: "O, Halid, ti e di qe une kur ka qene i Derguari � gjalle kam ardhur dhe e kam pranuar Islamin perpara tij. Une jam edhe sot po i njejti qe isha dje, edhe pse ne mesin tone eshte shfaqur ky genjeshtar, sepse Allahu thote: "Askush nuk do ta barte baren e askujt." Ne ate Halidi i ka thene "Mexha'a, sot je duke e mohuar te djeshmen, sic;: nuk te ka penguar ky genjeshtar (do te thote Musejleme). Kunder tij, dje nuk e ngrije zerin dhe heshtje si qyqar, edhe pse je Jemamasi me i shquar. E beje qe ta perkrahje ate dhe qe ta argumentoje se nuk te pengonte ajo qe bente ai. Ke degjuar qe isha duke ardhur, prandaj pse nuk munde te gjesh ndonje arsyetim, t'i thoje dic;:ka dhe te tregoje qe nuk je pajtuar me te? Ti ate nuk e bere, por disa e kane bere ate, si Themame dhe El-Jeshkuri, te cilet iu kundervune dhe e ngriten zerin kunder tij. Nese thua qe je frikesuar nga njerezit e tu, perse atehere nuk kalove ne anen time, ose bile te me dergoje nje leter permes lajmetarit?" Por ai e kishte pyetur: "Biri i Mugires, a do te m'i falesh te gjitha keto?" Halidi ishte pergjegjur: "Do te ta kursej jeten, por nuk me duket e drejte kjo qe jam duke bere." Shiko: (70-68..f') • .!l\SJJ1J 01,,J1 0\,,!"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>I....�\ -J s.l}IJ s. � }' 315

Then Kethiri thote se kjo ka te beje "me ata te cilet nuk mund te shkulen nga duart e politeisteve, e sikur te kishin mundur ta benin kete, nuk do ta dinin rrugen neper te cilen do te niseshin."38

I Lartesuari thote: O O O :;, _, J ,,,. ,,. J ,,,

�1::u ;1:, :u1:, �G:-) � t �-�:·.a.�· :.i1:, ;111 � � 0�1.i u � c:,/. ,,. ,,, J ,,. :;, . ..... 0 ..... ,,, ,,, )

J :;, �J 2.1;� � LJ _y.;.1:, �\ C-:\.kJI �)JI �� � G.-/i (;'� 0) � J-�\

\� 2.1;� 0-4 8 _y.;.1:, , ,

"<;'keni qe nuk luftoni per Zotin dhe per (t'i shpiituar) te paaftet nga burrat, nga grate e nga femijet, te cilet Luten: 'Zoti yne ! Nxirrna nga ky fshat (Mekka), banoret e te cilitjane mizore. Jepna nga ana Jote shpetim e ndihme!" [En-Nisa: 75]

Ne ajetin e pare flitet mbi pamundesine qe te behet hixhreti dhe mbi mosnjohjen e rruges, ndersa ne tjetrin mbi vajtimet dhe lutjet qe Allahu t'i nxjerre nga mesi politeist, mesi i tiraneve me te cilet jetojne dhe qe t'ua percaktoje mbrojtesin dhe ndihmesin. Ata qe jane ne kete gjendje dhe ata qe Iuten ashtu Allahu i perjashton dhe per ta thote:

J ,,, � J ;;p ,,,. .... J O ,,. :;, ..... ,,... \�� \� <lll Jl)J � � 0i <lli � �:,�

"Atyre do t'ua fale Allahu. Allahu eshte qe shlyen e Jal shume (gabime)." [En-Nisa: 99}

Mufesiri i njohur El-Bcgaviu thote: "Nese muslimani i roberuar te mosbesimtari e rremben lirine dhe iken prej tij, me nuk e ka te lejuar qe te kthehet ne mesin e tyre dhe te jetoje aty. Nese nga ai kerkojne qe te betohet se, nese e leshojne nga arresti, nuk do te ike dhe ai betohet dhe pastaj e leshojne, ai eshte i obliguar te ike nese mundet dhe nuk i nenshtrohet kurrfare keffareti per thyerjen e betimit, sepse eshte dhene nen detyrim.39 Nese betohet me vetedeshire qe te tregohet i mire, e kete nuk ia kane kerkuar, perseri eshte i

38 Shiko: c343/2o "_#" d.1 �·

39 Shiko c16u") "t u..L...J1" Pergjigjia e shejh Hamedit perputhet plotesisht me pergjigjen e dhene per kete <;eshtje prej shejh Hasanit dhe shejh Abdullahut, djemte e Muhammed bin Abdulvehabit. Shiko: � )W.1 � ,o 1346 a.:... JJ�I �1,c39/lo :""-t..i.,,..ll JWIJ JL...}I �JJ."

316 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -. f>l.....�1 � s.ly.J1., s. � ..,Ji

obliguar qe te shkoje ne shtetin islam, por ne kete rast eshte i obliguar qe ta permbushe keffaretin per betimin e thyer."40

Sa i perket 9eshtjes se si i shikon Islami udhetimet per shkak te tregtise dhe te ngjashme per ne vendet armike, vende jobesimtare, ketu kemi dy situata:

l. Nese muslimani eshte ne gjendje qe ta rrefeje boterisht fene e vet dhe nukeshte i obliguar qe t'i nenshtrohet mosbesimtareve, atehere e ka te lejuar teudhetoje per tregti ne vendin e tyre. Kete e benin edhe disa as'habe te teDerguarit te Allahut �' ne mesin e te cileve edhe Ebu Bekri dhe te tjeret,Allahu qofte i kenaqur me ta. Per shkak te tregtise ata udhetonin edhe nepervende jobesimtare e kete i Derguari i Allahut � nuk e ka kundershtuar, si9 eparaqet kete ne "Musnedin"41 e vet Imam Ahmedi.

2. Nese muslimani· nuk eshte ne gjendje qe ta rrefeje boterisht fene e vet dhenese eshte i detyruar qe t'u nenshtrohet mosbesimtareve, sipas mendimit tedijetareve islame ai nuk e ka te lejuar te udhetoje ne vendet e tyre. Per ketendalese tregojne edhe disa nga hadithet e te Derguarit �- Kjo per ate se Allahui Lartesuar njeriun e ka obliguar qe te jetoje dhe te veproje sipas mesimit temonoteizmit islam - teuhidit dhe qe ndaj politeisteve te tregoje armiqesi. <;dogje qe besimtarit i qendron si pengese ne kete rruge, atehere per te nuk eshte iI · 42eJuar.

Pas kesaj paraqitjeje ne forme te burimeve te qarta dhe te shumta, do te ishte i nevojshem edhe nje veshtrim i shkurter per te pare se deri ne <;fare mase muslimanet u jane nenshtruar armiqve te Allahut, ne kohen kur jemi deshmitare te dukurise gjithnje e me te shpeshte kur muslimanet jetojne ne vendet e tyre dhe bijte i dergojne qe te shkollohen larg dhe nga ku ata vijne me diplomat e arsimimit te larte, madje edhe nga fusha e jurisprudences dhe e gjuhes arabe!

Historia do ta shenoje si tragjedi dhe turp qe femijet e muslimaneve shkojne ne vendet jobesimtare dhe nga andej kthehen me diploma te juristit te te drejtave te sheriatit dhe te profesorit te gjuhes arabe.

Mbi rrezikshmerine e ketij problemi kane shkruajtur shume dijetare te shquar duke paralajmeruar rreziqe te shumta nga dergimi i femijeve muslimane per

40 "Shiko: .(246/lOo :�.,..,.U 'WI c.r' 41 Keshtu tekstualisht qendron ne '.L....;...,..;JI t'u.-1·. Jam perpjekur, por nuk kam mundur ta gjej

tekstin ne "Musned". 42 Shiko: _;;,,a:J1 a...,h]1 ,(3824J"') :"-4...,..;J1 t'lJ.:-1" _,i..;1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"}...,.�1 J s.1_p.J1_, s.�yl 317

shkollim ne vendet jobesimtare ku u shrelahen trute, u fshihet identiteti isl amdhe u rrenjosen idete e mosbesimtareve. 3

II - Hixhreti nga vendet jobesimtare ne vendin islam

Veshtruar gjuhesisht, kuptimi thelbesor i hixhretit eshte braktisja dhe te lenit. Ne kuptimin fetar, si term profesional, kjo do te thote shperngulje nga vendi jobesimtar ose nga vendi politeist ne vendin islam.44 Eshte ne pergjithesi e njohur qe besimtarin musliman, mosbesimtaret (te pafete), nese do te kishin mundesi, nuk do ta lenin qe ta shprehte fene e vet ne qetesi. Kete e vertetojne edhe Fjalet e te Lartesuarit:

,,. 0 J J J ,,_ J J .,,. ,,. J .,.

\Y'�\ 0� �� � � )�:; J:>- � f� 0 }ly. u:,

" Ata do t'u luJtojne juve vazhdimisht per t'ju zbrapsur, nese munden, nga Jeja juaj ... " [El-Bekare: 217]

Ne kete kuptim i Lartesuari transmeton qe banuesit e shpelles (as'habi-kehf) kane thene:

,,, � 0 ,,. :/I J .,,. J J .,,, 0 0

l�i bl I �I;�;}· ' ' .• -1. . '. < � 'i '< J ' • . , ' ("1;:.. I J '. I:.� 01 ' '�\ · : � J �- � r J ·,· J r _r-:>:-.r- t""'� J_ft+'-:. : �:

"Nese ata kuptojne per ju (se ku ndodheni) do t'ju mbysin me gure

ose do t'ju kthejne (me dhune) ne Jene e tyre, e atehere kurre nuk

keni per te shpetuar." [ Kehf 20]

I Lartesuari gjithashtu rrefen se zbrapsja nga feja ka gene cilesi e pebashket e te gjithe mosbesimtareve.

,,, ,,.,,, .;, .;, ,,, ,,. ,,, J ,,. ,,. ,,. ,,, :;, ,,. ,,.

r�:1� L?Jl! � � 0; ;.:i :,i ��i �����\)fa J�\ J�:,.;, ,,. ,,. ,,. ) ' .. Ilk.JI� <1 °.:1 ' J �-

� ��)

"Ata qe mohuan te Derguarit e vet thane: "Per Zotin, ne do t'ju

debojme nga vendi yne, ose ju domosdo do te ktheheni ne Jene

43 Ne mes atyre qe kane shkruar mbi kete eshte edhe prof. Muhammed Husein. Shiko ne veprat e tij jashtezakonisht te rendesishme: , ) .. ,;,}.1J r')I...-J1' J ';;,,,J, .,i1 vt.>�'il' J 'J,'-1JJ1 0' i)-4-" 1.;; .,..-·

·�.,.i1. Mbi kete studim me vlere ka shkruar edhe shejh Muhamed Lutfi Es-Sabagu nen titull: 'o),ue J v�'il' te botuar nga Byroja Islame. Shiko edhe te tjeret qe flasin mbi kete. 44 Shiko: .(16/lo :\�).,JI�· pl

318 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f��I � s.lpllJ s.�)1

tone!" E atyre (te Derguarve) Zoti u shpalli: "Ne gjithqysh do t'i

shkaterrojme zullumqaret." [Ibrahim: 13 J

Vereka bin Nevfeli i kishte thene te Derguarit te Allahut �: "Sikur te kisha pasur fat me gene me i ri dhe te arrij te shoh kur populli yt do te te deboje!" "Valle a do te me debojne?" - kishte pyetur. E ai i ishte pergjigjur: "Po do te te debojne. Asnje njeri nuk ka ardhur me ate qe ke ardhur ti, e qe te mos jene kthyer kunder tij." Prandaj, e kane debuar nga Mekka. Se pari ne Taif e past� ne Medine, e deri atehere as'habet e tij ishin shperngulur dy here ne Abisini.4

Hixhreti ne Islam ka rendesi dhe domethenie te madhe. Si i tille ai eshte nje pjese e dashurise ndaj te mires dhe e denimit te se keqes. <:=ka me teper, hixhreti eshte forma me e mire e argumentit te dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes. Ne fund te fundit, sikur te mos ishte ky urdher i Zotit ndaj atyre qe fene nuk munden ta shprehin lirisht ne vendin e tyre, muslimanet nuk do t' i lenin vatrat e veta, popullin dhe pasurine dhe t' i ekspozoheshin veshtiresive te rruges dhe te jetes ne vend te huaj . Allahu i Lartesuar roberve te Vet besimtare, te cilet bejne hixhret, u premton te mira edhe ne kete edhe ne ate bote. Ai thote:

��-J1 ?u:, c �:u1 � r €�;� 1� G � � �\ � 1)';,-� J.�1:, ,, );f,

"" ,,, ;;. ,,, ,,,. .,, ,,,. 0 .,.

J I<'�- ' ,, I;.._' I , ,, '. jj\ * 0 , C I !\) ' I , , <i.Y-' y.. �.) c...s--) ) .r.P J.., � y y r.'

"Ata qe migruan per hir te Allahut, e pasi qe u torturuan, atyre

gjithsesi do t'u mundesojme vendbanim te mire edhe ne kete bote, po shperblimi i botes tjeter eshte edhe me i madh, sikur njerezit te dinin (per ate shperblim). Jane ata qe bene durim edhe vetem Zotit

te tyre iu mbeshteten." [En-Nahel: 41-42}

Ne studimin islam, kuptimi i teresishem i Hixhretit nuk shpie vetem ne shpernguljen e kote nga vendi jobesimtar ne vendin islam. Perkundrazi, si<;; thote Then el-Kajjimi "hixhreti i vertete eshte i dyfishte", hixhret me trup nga nje vend ne tjetrin, kuptimi i te cilit kryesisht eshte i njohur dhe hixhreti i dyte, thelbesori, kthimi tek Allahu dhe tek i Derguari i Tij �- Ky i dyti eshte kryesori ndersa i pari vetem se rrjedh nga ai. Ai nenkupton qe dashuria me zemer, ne vend se ndaj te tjereve, duhet kthyer vetem ndaj Allahut, ne vend te

45 Shiko: "rL..:w> .:,---11 '.J:--""" � J � .111 J-,, .J .111 J_.,....J t: ;;J)J ;\.a.lJ ,(19-18..,.,> •J-:?$' .:r.'J "t 1.LiJ1" _,,61

.(2s4110

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - �')\...,�\ � s.l}IJ s. ":i }I 319

te tjereve duhet t'i nenshtrohemi vetem Allahut, t'i frikesohemi vetem Allahut,

t'i mbeshtetemi vetem Allahut, t'i lutemi vetem Atij dhe ne vend te te

drejtuarit te tjereve t'i drejtohemi vetem Atij. Kryesisht ky eshte kuptimi

nxitimit kah Allahu, i shprehur ne Fjalet e te Lartesuarit:

J ., ,JJ ;;, .,. J ,,., �. J � JS t_. 0

(' I �\ <l.)\ JI I � ·. L.1::-4 J- r---� (5' ' ) �.,,. ,., .,.. - .., .,,. ,.. ,,.

"Pra ikni e mbeshtetuni tek Allahu, une prej Tij jam nje qortues i

hapet." [Edh-Dharijat: 50]

Nga besimtari, pra, kerkohet qe ta vertetoje besimin ne nje Allah, ashtu qe nga

frika prej Tij te shkoje tek Ai. Ky lloj i hixhretit, hixhret tek Allahu, nenkupton shkeputjen perfundimtare nga te gjitha ato qe Allahu urren dhe percaktimin per ate qe Allahu e do dhe eshte i kenaqur.

Ne esence, hixhreti nga njera ane nenkupton dashurine dhe nga ana tjeter urrejtjen, sepse ai i cili braktis dic;ka e pranon dic;ka tjeter, qe ta kete hixhretin ne rregull, me siguri c;ka eshte duke pranuar e ka me te dashur se ajo qe eshte duke lene.

Ky hixhret forcohet dhe dobesohet ne perputhje me motivet e dashurise ne zemren e njeriut, per aq kohe sa jane motivet e forta, atehere edhe hixhreti

eshte me i forte dhe me i teresishem dhe e kunderta, per aq kohe sa jane motivet me te dobeta, edhe hixhreti eshte me i dobet: ne disa raste, deri ne ate mase sage gati nuk ndjehet e as nuk nxitet vullneti per te.

46

Tani do te flasim pak me teper mbi llojin e pare te hixhretit: shpernguljen nga nje vend ne tjetrin, nga vendi jobesimtar ne vend islam. El-Hattabi

47 thote: "Hixhreti ne fillim ishte propozim e jo obligim sipas Fjaleve te te Lartesuarit.

�, ( ·< 6( J .

0

U 1 . � <ll i I , . . ' . I'.� '. ,, ) .fr'-' J'° ,._/') l5 .. u::-:- l5 .r � J) .,,. ,.. .. ,,., -

"Kush shperngulet per hir te Allahut, ai gjen mundesi te madhe dhe begati ne toke ... " [En-Nisa: JOO]

46 Shiko: � a.,.u...J1 ;...,l:,l1 ,o 1394;;,,.... J..,;l.;)1 a...,.w1 ,c18-14..f') �1 .;r.':I "'9 ?-1 ;;J1...,J1"47 Fjala eshte mbi Imam Hamed bin Muhammed bin Ibrahim bin El-Hattabin, i biri i Zejd b.El-Hattabit, i njohur edhe me emrin Ebu Sulejman. Eshte i njohur si dijetar i madh ihadithit, jurist, letrar, poet dhe linguist. Hakim en Nejsaburi ka gene nxenes i tij. Ka lindur ncvitin 319 sipas hixhrit ne qytetin Best, ne krahinen e Kabulit, dhe ka vdekur po aty, ne vitin388 sipas hixhrit.Shiko: .�1)1 a...,.bll c273/2o :J\S" ))l "{)\,;":II' ) ,(11110 :� JI� <-ti ,:;,.-, t:' t.,.,hll ".:,:--JI fw" ;...Li., pl

320 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - fi1...o1�1 ij �1.r.JIJ � � _,J1

Ky ajet eshte shpallur kur idhujtaret e shtuan ndjekjen e muslimaneve, para shpernguljes se te Derguarit j; ne Medine. Mandej, muslimaneve u eshte urdheruar qe t'i bashkangjiten dhe qe te jene se bashku me te, ne menyre qe te ndihmoheshin dhe te beheshin me te forte dhe te mesonin nga ai rregullat e fese. Ne ate kohe rreziku me i madh vinte nga kurejshet, banoret e Mekkes.

Kur kurejshet pranuan Islamin, pas renies se Mekkes, me nderprerjen e shkakut u nderpre edhe obligimi i shpernguljes (hixhretit), e maridej perseri u kthye ne kornizat e vullnetares. Ne ate kuptim mund te lidhet hadithi te cilin Muaviu e transmeton nga i Derguari i Allahut �: "Hixhreti nuk do te ndalet kurre, derisa nuk ndalet pendimi, kurse pendimi nuk do te ndalet kurre, derisa dielli te linde nga perendimi.',48 Ne nje hadith tjeter, te cilin etransmeton Ibni Abbasi, i Derguari i Allahut j; gjate pushtimit te Mekkes ka thene: "Nga sot ine nuk ka hixhret, por na duhet vullneti i forte (nijet) dhe xhihad ne rruge te Allahut W J .)� prandaj, kur te thirreni ne lufte, pergjigjuni dhe nisuni ne te!49 Nderkaq, ne mes ketyre dy haditheve ekziston dallimi ne zinxhirin e besueshem te transmetuesve. Ne te vertete, senedi i hadithit te transmetuar nga Ibni Abbasi eshte i besueshem dhe i panderprere &'""" �' derisa ne senedin e hadithit te transmetuar nga Mu'aviu ka elemente te pazgjidhura Jw ,1.i0

Sesa te rendesishme ishin 9eshtjet e hixhretit, ve9anerisht ne fillim te Islamit, me se miri mund te shihet nga ajo qe Allahu ka urdheruar qe te nderpritet ndihma reciproke e muslimaneve mes muhaxhireve ne Medine dhe atyre qe nuk jane shperngulur nga Mekka. I Lartesuari thote:

.;, .;:; J ,., ,,, :P .;,

I 'T '. jj( .ill\ I '. . ' ·f '. ,\\"i., I �t_;,.' I ,, LA>' I !'T '. jj\ 01 JJ J..,

J, s-r-: � � J r-;,r � J ·J Jr J r J..,

: ,,, J ,,, ,,, :P J ,.,. .,. }

' -'U' '. '<"1 CI ,, 1'.� � \' I !'T '. jj( · ";.

\.J' i' ,,_ ,, ::1�r i I ,, �, � J 0-° t"'� Jr� rJ r J.. J � -J � J J.r'2-'J ,.,. ,,.. .,. ,.,. ::, ,.,. ,.,

,., .,. .;, ,.,

J .,, ,.,. ,JJ

J O ,.,.

r°.; � u1 �1 � J..::u1 � � J�1 0f, 1J?-�? ;.� ::_,.. � .,,. ,,, ,., ,., ,.,. � .,,.

,., J :P ,,,. J

� ,

0 1' :� c.., ill\' JL::..... ·, :·,, • c·�.f.:;' � � ) ·, �) t"'�

"Eshte e vertete se ata qe besuan, u shperngulen dhe luftuan me pasurine e shpirtin e tyre ne rrugen e Allahut dhe ata qe strehuan (te shperngulurit) dhe u ndihmuan, te tillet jane miq te njeri-tjetrit

48 Burimi eshte cituar ne faqen 210, ne fillim te ketij kapitulli.49 Shiko: .,r,AJI YY:J y� .��I y\5 (2825c_,37/6o :\�)\;,.,JI�·

so Shiko: .(207 er') 't.,._J.'J ;::--Ll1' j,.i1J ,,...w1 ..!.,\.,,- � J J1.;, .u-i ,J:Ai. (352/30 :iJ\b;.U '.:r,-J1 fw"

-

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".)L.,�1 ij �l}IJ ��}I 321

(ne ndihme dhe ne trashegim). Ata qe besuan por nuk u

shperngulen, ju nuk keni perkujdes as ndihme per ta derisa te

shperngulen edhe ata. E nese ata kerkojne ndihme prej jush per

feshtjen e fese, atehere jeni te obliguar t'u ndihmoni, pervef nese eshte puna kunder nje populli qe me te keni marreveshje (nuk mund t'u ndihmoni ne lufte kunder atij populli). Allahu mbikeqyr ate qe veproni." [El-Enfal: 72]

E me pas i lavderon muhaxhiret dhe ensaret duke thene: ,., I ;;;:; � ;;;:;

� �jl IJ�J IJJT J-�IJ ;1JI r � IJ�t_;.J IJ?-1.;,J l�T J-�IJ ,,. ,.. ,,. ,. .,. 0

r-f 0j) o� � � 0f:?J1 "Po ata qe besuan, migruan dhe luftuan per rrugen e Allahut, dhe ata qe strehuan dhe ndihmuan, jane besimtare te vertete. Atyre u takon falje (e mekateve) dhe furnizimi ne menyre te ndershme." [El­

Enfal: 74]

Mbi muhaxhiret dhe ensaret kemi folur edhe me heret.

Ata per te cilet deshirojme te flasim pak me teper jane besimtaret te cilet e

kane pranuar Islamin por nuk jane shperngulur dhe kane mbetur ne Mekke

edhe pas hixhretit. Mbi ta i Lartesuari thote: ,.,J J ,,, J J ,., J .,. .,.. ' ,., ,,, 0 :;, ;;;:; :;,

� J_�:·.a:· .� Cs" l)tj � � l)u �i �\l, �u:JI ��} J-�1 0� (, ��;,. �1).� �Jt � 1)�� �1) �1 Jo) 'cfa r5f 1)� v°�U1

� 0y�J,:· ._;- u 01:J )) .:.Ll\) Jt_;.) 0'° �c.a:· .�\ J1 * \� o:�)

,,, ,., ,., ,,. .,. ,., ,., ,., ,., ,,, J ,,,

:::-. J :;, ,,, ,,, J O .,. :ti ,.. ........ ::-. ,., ,.,

1�� 1� ill1 0lS'J ;. 6 '.c � 0i ill1 � �jt * � 0 )� uJ "Melaiket qe ua moren shpirtin e atyre qe ishin mizore te vetvetes ju thane: "Ne fka ishit ju?" Ata thane: "Ne ishim te paafte ne ate toke!" (Melaiket) Ju thane: "A nuk ishte e gjere toka e Allahut e te migronit ne te?' ( e te praktikonit lirisht Jene e Allahut). Vendi i tyre

eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ai!. Pervef atyre qe ishin

te paafte nga burrat, grate e femijet qe nuk kishin mundesi te gjenin as menyre, as rruge (per shperngulje). Atyre do t'ua fate Allahu.

Allahu eshte qe shlyen e fal shume (gabime)." [En-Nisa: 97-99]

Buhariu nga Then Abbasi, Allahu qofte i kenaqur me te dy, paraqet se disa

muslimane, ne kohen e te Derguarit te Allahut ;!, ne nje Jufte ishin ndeshur me

322 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\....�I � s.lpllJ s-�_,11

idhujtaret. Disa prej tyre ishin qelluar me shigjeta ose me goditje te armeve dhe ishin vrare, andaj me kete rast Allahu i Lartesuar ka shpallur:

J .,,. ,,,. J ,,, ,,, 0 .r, .r, .;,

�i �Lt �lwl ;J,t.;} J-�\ J�

"Melaiket qe ua moren shpirtin atyre qe ishin mizore te vetvetes ... " [En-Nisa: 97]51

Prandaj, besimtareve te cilet e pranojne Islamin por nuk shperngulen vazhdojne edhe me tutje te jetojne ne vendet e tyre, larg nga muslimanet e tjere, si<; thote Imam Ahmedi,52 "nuk u takon pjesa e prese se luftes dhe as pjesa e "te pestes" prej prese se luftes, vetem nese kane marre pjese ne lufte". Kete e verteton edhe hadithi te cilin Then Burejde e transmeton nga babai i tij, te cilin e shenoj.ne Imam Ahmedi ne "Musnedin" e vet dhe Muslimi ne "Sahihun" e vet: "Kur i Derguari i Allahut, �, e emeronte kryekomandantin (emirin) ne balle te ushtrise ose ndonje 9ete, se pari e keshillonte qe te ishte i perulur, ndersa ndaj muslimaneve dashamires. Mandej u thoshte: "Luftoni ne

rrugen e Allahut ne emer te Allahut! Luftoni kunder atyre qe nuk besojne ne Allahun. Luftoni, por mos e teproni (egzagjeroni) masen e te lejuares!

Mos mashtroni, mos keqtrajtoni dhe mos i vritni femijet! Kur ballafaqoheni

me armikun, ofrojini qe te zgjedhe njeren nga tri gjera. Nese e zgjedh

ndonjeren prej tyre, hiqni dore dhe kursejini! Ofrojauni atyre Islamin, e nese kete e pranojne, atehere ofrojuni qe te shperngulen dhe te nisen rruges se muhaxhireve. Va beni te ditur se nese e bejne kete do te kene te drejta dhe detyrime te njejta si muhaxhiret

Nese edhe kete e refuzojne ta bejne, ua beni te ditur qe do te trajtohen ashtu si muslimanet beduine, qe edhe ata do t'u nenshtrohen dispozitave te Allahut si besimtaret e tjere dhe qe, nuk do te luftojne me muslimanet e tjere, ne prene e luftes dhe ne te ardhurat nuk do te kene nga meditjet asgje. Nese refuzojne qe ta pranojne Islamin, ofrojuni te paguajne xhizjen (tatimin personal) dhe nese pranojne qe ta paguajne, kursejini ata dhe nderpriteni

luften, e nese kete nuk e bejne, mbeshtetjuni Allahut dhe shpalluni lufte atyre !"53

51 Shiko: .(278<.J") :'-f:.}- .:;.,-, 52 Shiko: (40/40 :'_#' .:r.' .;:,-AJ' 53 Shiko: <1731c.,1357/3o: '� �· .JJ ,(352/5'-"'l '.u-i -"-''.J ��1

----

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - t>l...�1 � s.l_pl1_., s.".J_,ll 323

Ne baze te te gjitha te permendurave, hixhretin, pa marre parasysh se per cilin lloj eshte fjala: i obliguar, i abroguar dhe i llojeve te tjera, mund ta perkufizojme shkurtimisht ne pikat vijuese:

1. Hixhreti nga vendi armigesor ne vendin islam, i cili eshte farz. Ai ka geneobligim ne kohen e te Derguarit te Allahut � dhe si i tille do te mbetet deri neDiten e Gjykimit.

Nen hixhretin e nderprere si obligim, pas pushtimit te Mekkes, mendohet ne shpernguljen ku ka gene i Derguari i Allahut �- Ai banor i vendit armigesor ge e pranon Islamin eshte i obliguar ge ta braktise vendin armik dhe te shperngulet ne vend isl am. 54

Kjo shihet edhe nga hadithi mbi Mexhashi' bin Mes'udin,55 i cili e kishte sjellevellane tek i Derguari i Allahut � dhe i ka thene: "Ky eshte Muxhahidi, i cili te betohet se do ta beje hixhretin",- per �ka i Derguari i Allahut � ka thene: "Nuk ka hixhret pas pushtimit te Mekkes, megjithate ia pranoj betimin per

Islam. "56

Prandaj tekstet kur'anore dhe te hadithit ge flasin mbi obligueshmerine e hixhretit, edhe me tej mbeten ne fugi per muslimanet ge jane duke gendruar ne vende armike. Mbi kete kemi folur me shume kur kemi trajtuar gendrimin ne vendet jobesimtare.

2. Hixhreti nga vendi ku jane duke bere kerdi risite. Imam Maliku thote:"Askush nuk e ka te lejuar te jetoje dhe te gendroje ne vendin ku shahen dhefyhen te paret tane te mire - selefot. "57

-

3. Hixhreti nga vendi i zhytur ne haram. Kjo per ate se gjurmimi pas hallalliteshte obligim (farz) per �do musliman.58

54 Shiko: :Jo _..-all �J ,(8/130 :"i-1--4 �· ,.}&- 1$JFI Cr' plJ ,(484/lo :(,#._;All ,j!'J 'wT_;ll r�i·

c3os;s0 55 Ai eshte Mexhashi iben Mes'ud iben Tha'lebe es-Sulemi. Buhariu edhe te tjeret thone se e ka takuar te Derguarin :!JI$. Nga ai transmetojne Ebu Uthman en-Nehdi dhe te tjeret. Ka vdekur ne diten "jevmel-xhemel" (Lufta rreth devese). Shiko: .(33lcf') :� ..:r. ':I ·._;Jw1· 1 ,c362/3o "'-!1..,:,-:11· 56 Shiko: ,1488/30 :o)L.,'.il yl......S' ,�\ ..L...J<! o/.""':I Y4 .��\ y\£ (3079c_,189/6o '<$)lo'..,)\�·

c1864c 57 Shiko: .(484,485/lo :\#._,,.JI ..:r.':1 •.:,T_;J1 r�i·58 Shiko: c484,485/lo :\#..,,.i1 ..:r.':1 ·.:,T_,..i1 r�i·

324 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>\.....,�I .j �l)IJ � � _,!1

Duke folur mbi kete lloj te hixhretit, shejhu-1-Islam Then Tejmijje thote:

"Vendet jane te neshtruara ndaj ndryshimeve ashtu si edhe njerezit. Njeriu

eshte sa musliman sa mosbesimtar, sa besimtar sa hipokrit, sa bamires i

perulur sa mekatar i shfrenuar. Ashtu eshte edhe me shtepite, varesisht nga qiraxhiu. Prandaj hixhreti i besimtarit nga vendi i zhytur ne mosbesim dhe mekate ne vend ku ka fe dhe nenshtrim ndaj Allahut, si edhe pendim per mosbesim dhe shlyerje te mekateve me pranimin e fese dhe nenshtrimin ndaj

Allahut, eshte di�ka qe do te mbetet ne fuqi deri ne Diten e Gjykimit."59

4. Hixhreti nga frika e keqtrajtimeve dhe frika per jeten. Pra edhe ne ketesituate, nga Meshira e Vet per njeriun, Allahu i Lartesuar ka dhene lehtesirne.

Kur ne nje vend njeriu frikesohet per sigurine personale, Allahu i Lartesuar e

lejon qe ta braktise. ate vend, qe te shperngulet nga ai dhe keshtu te ruhet ngarreziku kercenues per jeten. I pari qe e ka bere kete nga frika prej popullit tevet eshte Ibrahimi &,;§\. Ai ka thene:

" ... Une shperngulem atje ku me udhezoi Zoti im ... " [Ankebut: 26]

Mandej:

"Ai tha: 'Une po shkoj aty ku me urdheroi Zoti im, e Ai me udhezon '." [ Es-Saffat: 99 J

Per Musane i Lartesuari thote:

�lkJI r�\ � J:.5 �� J� �j; �G;. � c_;.j "E ai doli prej aty ifrikesuar e duke pritur (se (po ndodh) dhe tha:

"0 Zoti im, me shpeto prej popullit zullumqar." [El-Kasas: 21]60

5. Hixhreti nga vendi me semundje ne vend te shendoshe dhe te paster. Kururnejnasit (banoret e Urnejnit) ishin ankuar tek i Derguari i Allahut se nuk

mund te perballonin klimen medinase, ai i lejoi qe te shkonin ne shkretetiredhe te kalonin nje kohe atje, derisa te sheroheshin. Nga kjo natyrisht

59 Shiko: <284/180 .;..,...,; .:.-. 'i.5J1::! t.,.J.-'

60 Shiko: (485/Io (,1�\ .:,-.'J ·.:.,T}JI ��i'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,11 .j �1.r.J1J � ") )1 325

perjashtohet braktisja e vendit ne te cilin mbreteron murtaja, si<; qendron ne

hadithin e besueshem.61

6. Hixhreti nga frika per pasurine, sepse pasuria e muslimanit eshte e

pacenueshme, ashtu si jeta dhe familja.62

Pra edhe hixhreti, si edhe veprat e tjera, varet nga qellimi (nijjeti), si<; thote i Derguari i Allahut �: "Veprat vleresohen sipas qellimit. Secilit i takon ajo qe ka pasur per qellim. Kush e hen hixhretin per hir te Allahut dhe te Derguarit te Tij, e ka here per hir te Allahut dhe te Derguarit te Tij. E kush e hen hixhretin per shkak te perfitimeve te dunjase ose per martese, hixhretin e ka here per ate rka e ka here. ,,63

61 Shiko: �·J .,...w, ...,.,15 c5686c. ,I42/10o :\�Jl.,;,,,)1 �· .J .:&..,-)' C-/_..l>-J ,c485/Io .y.w, J.l...al1

....-;J ,.,...w, y\5 c5728c. ,179/IOo :<.$)1....,)1 � 0y\lol1 c.i..1.>- Lti ..... wi, ...,.,1£ c167Ic. ,I296/3o ·�

. ·� ly.-ji'JJ 1,4 �iJ ,jP J� (:} J l�!J I.A y.J.J--jj ,jP) .j iJ y\lol4 � I�!' 62

Shiko: c486/1(.) :".:>Tyil1 ��i·63

Shiko: c486/lo :'.:iT,,.aJI ��i·