ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร : กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

QUALITY OF LIFE ASSESSMENT OF RESIDENTS LIVING IN PROXIMITY TO A MUNICIPAL LANDFILL IN CHANTHABURI PROVINCE: A CASE STUDY OF BAN LANG PHUN SAP,

MUANG DISTRICT, CHANTHABURI PROVINCE

ภาคนพนธ ของ

นชนารถ ชนฤด

ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

มนาคม 2560

ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร : กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

QUALITY OF LIFE ASSESSMENT OF RESIDENTS LIVING IN PROXIMITY TO A MUNICIPAL LANDFILL IN CHANTHABURI PROVINCE: A CASE STUDY OF BAN LANG PHUN SAP,

MUANG DISTRICT, CHANTHABURI PROVINCE

ภาคนพนธ ของ

นชนารถ ชนฤด

เสนอตอมหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ เพอเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ มนาคม 2560

นชนารถ ชนฤด. (2560). ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร : กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร. ภาคนพนธ. รป.ม. (การปกครองทองถน). จนทบร : มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ.

คณะกรรมการทปรกษาภาคนพนธ ขวญศร เจรญทรพย ปร.ด. (การพฒนาธรรมาภบาล) ประธานกรรมการ รองศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป ร.ด. (รฐศาสตร) กรรมการ

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความพงพอใจในชวต ปจจยทมผลตอความพงพอใจ ในชวตและขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร วธการวจยใชรปแบบการวจยเชงผสมผสาน (Mixed Method) ระหวางการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ การวจยเชงปรมาณใชการสารวจความคดเหนของประชากรทเปนตวแทนครอบครว จานวน 124 คน การวจยเชงคณภาพใชการสมภาษณแบบเจาะลกจากผอาวโสในชมชนและ การสงเกตการณแบบมสวนรวม ผลการศกษาพบวา ชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพยมความพงพอใจในชวตอยในระดบคอนขางพอใจทงในภาพรวมและรายดาน ไดแก ดานสงแวดลอม ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและดานบรการสงคม ปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ บานลางพนทรพยม 6 ปจจย ไดแก ความพรอมในดานการบรการสงคม ความเปนชมชนของชมชน การมอาชพทากน ความมนคงในทอยอาศย การเปนเจาของกรรมสทธทดนและปญหาสงคมในชมชน สวนขอเสนอแนะคอ ประชากรสวนใหญอยากใหมการดาเนนการใหชมชนปลอดจากอบายมข สงเสพตดและปรบปรงสภาพแวดลอมภายในชมชน เพอทาใหเกดความพงพอใจในการใชชวตอยในชมชนมากยงขน คาสาคญ : ความพงพอใจในชวต ชมชนกองขยะ

Nutchanat Chunrudee. (2017). Quality of Life Assessment of Residents Living in Proximity to a Municipal Landfill in Chanthaburi Province: A Case Study of Ban Lang Phun Sap, Muang District, Chanthaburi Province. Independent Study. M.P.A. (Local Governemnt). Chanthaburi : Rambhai Barni Rajabhat University.

Advisory Committee Kwansiri Charoensup Ph.D. (Good Governance Development) Chairman Associate Professor Chaiyon Praditsilp Ph.D. (Political Science) Member

Abstract

The objective of this research was to assess the quality of life, factors affecting the quality of life and recommendations for improving the quality of life of residents living in proximity to a municipal landfill in Muang District, Chanthaburi Province. The mixed method approaches of quantitative and qualitative research methods were applied to this study. A quantitative survey regarding the opinions of members of the community was completed by 124 members of different families. A qualitative in-depth interview was conducted with village elders. Participatory observations were also used. The findings showed that the residents living in proximity to the municipal landfill in Muang District, Chanthaburi Province were rather satisfied with the quality of life in their community both overall and in each surveyed aspect of: environment, economy, society and access to social services. The 6 factors affecting the quality of life for the residents were: access to social services, physical state of the community structures, employment opportunities, neighborhood security, land ownership rights, and ability to deal with social problems. The recommended improvements for the quality of life were keeping the community free of societal vices including illegal drugs, and developing the facilities surrounding the community in order to attain a higher quality of life. Keywords: Life Satisfaction, Garbage Dump Community

กตตกรรมประกาศ

ภาคนพนธฉบบนสาเรจสมบรณไดดวยด เนองจากการไดรบความรวมมอ ชวยเหลอและสนบสนนอยางดยงจากหลายฝายดวยกน ทงในดานการสมภาษณ การหาขอมล ตลอดจนการใหคาแนะนาปรกษา ซงผศกษาขอกราบขอบคณในอปการคณของทกทานดวยความซาบซงน าใจ เปนอยางสงยงไว ณ โอกาสน ผศกษาขอกราบขอบพระคณ ในการไดรบความเมตตาอนเคราะหและความชวยเหลอจากทานรองศาสตรจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป ประธานหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน ดร.ขวญศร เจรญทรพย ประธานทปรกษาภาคนพนธ และ ดร. เชษฐณรช อรชน ทกรณาใหคาปรกษา ชแนะ แนะนาตงแตการวางแผนในการวจย การวางแนวทางในการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอนามาอางองการเขยนทมากดวยคณภาพ การเขยนรายงานผลการศกษาและการสรปอธปรายผล ตลอดการใหคาแนะนาและขอคดเหนทเปนประโยชนและตอ ตวผศกษาเองดวยความเมตตาและดวยความปรารถนาดเสมอมา ผทมพระคณอยางอเนกประการทผศกษาตองบนทกไวในความทรงจา ตลอดระยะเวลา ทชวตยงคงมลมหายใจกคอ คณพอ คณแมและพนองในตระกล “ชนฤด” ถงแมทานทงสองจะทางานอยทบาน แตกยงคงใชความพยายามสงกาลงใจ ความรก ความหวงใยกลบมาใหผศกษาเกอบทกวน ยงสงผลใหผศกษาเกดพลงแหงแรงบนดาลใจ กระทงนาพาชวตแหงการศกษาครงสาคญไปสหนทางแหงความสาเรจ ซงพระคณอนสงสงครงนยากแกการลมเลอน อยางไรกตามผศกษาขอขอบพระคณทกทานทไดใหความรวมมอเปนอยางด ทงในการใหสมภาษณและการตอบคาถาม ซงลวนเปนประโยชนตอการศกษาและเพมคณคาทางวชาการใหกบงานวจยเรองนเปนอยางดยง ทงหลายทงปวงทไดกลาวมาแลวลวนเปนมรรคผลใหการศกษาครงน มความสมบรณและบรรลผลสาเรจเกนเปาหมายทวางไว ขอทกทานไดโปรดภมใจรบการขอบพระคณของผศกษาไวดวยความเคารพอยางสง นชนารถ ชนฤด

สารบญ

บทท� หนา

1 บทนา .............................................................................................................................. 1

ความเปนมา .............................................................................................................. 1

วตถประสงคของการวจย ......................................................................................... 7

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ ....................................................................................... 7

ขอบเขตของการวจย ................................................................................................. 8

นยามศพทเฉพาะ ...................................................................................................... 9

กรอบแนวคดในการวจย ........................................................................................... 11

2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยท�เก�ยวของ ........................................................................... 12

แนวคดเก�ยวกบภยคกคามรปแบบใหม ..................................................................... 12

แนวคดเก�ยวกบความพรอม ...................................................................................... 28

แนวคดเก�ยวกบการจดการปญหาภยคกคามรปแบบใหม ......................................... 32

งานวจยท�เก�ยวของ .................................................................................................... 41

3 วธดาเนนการวจย ........................................................................................................... 45

การวจยเชงสารวจ ..................................................................................................... 45

การกาหนดประชากร .......................................................................................... 45

การสรางเคร�องมอท�ใชในการวจย ...................................................................... 46

การวเคราะหขอมล ............................................................................................. 47

การวจยเชงคณภาพ ................................................................................................... 48

การสมภาษณเชงคณภาพ .................................................................................... 48

การสงเกตการณแบบมสวนรวม ......................................................................... 48

การตรวจสอบขอมลเชงคณภาพ ......................................................................... 48

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ........................................................................... 49

สารบญ (ตอ)

บทท� หนา

4 การวเคราะหขอมล ......................................................................................................... 50

สญลกษณท�ใชในการวเคราะห ................................................................................. 50

การเสนอผลการวเคราะหขอมล ................................................................................ 50

ผลการวเคราะหขอมล ............................................................................................... 50

5 สรปผล อภปรายและขอเสนอแนะ .................................................................................. 101

สรปผลการวจย ......................................................................................................... 101

การอภปรายผลการศกษา ......................................................................................... 105

ขอเสนอแนะ ............................................................................................................. 109

บรรณานกรม .............................................................................................................................. 111

ภาคผนวก ................................................................................................................................... 116

ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ ...................................................................................... 117

ภาคผนวก ข หนงสอขอความรวมมอในการวจย ............................................................... 119

ภาคผนวก ค แบบสอบถามเพ�อการวจย .............................................................................. 140

ประวตยอผวจย ....................................................................................................................... 154

สารบญตาราง

ตาราง หนา

1 สถตผลการจบกมคดยาเสพตดในรอบ 12 เดอน ในพ�นท�จงหวดจนทบร ....................... 4

2 สถตการกระทาผดกฎหมายวาดวยการปาไมในรอบ 12 เดอน ในพ�นท�จงหวดจนทบร .. 5

3 รอยละของราชการสวนภมภาคท�เปนประชากรใชศกษาจาแนกตามระดบของราชการ

สวนภมภาค ขนาดงบประมาณประจาปท�ไดรบ และงบประมาณในการขบเคล�อน

นโยบายรฐบาล กระทรวง ทบวง กรม ฯลฯ ............................................................. 66

4 รอยละของราชการสวนภมภาคท�เปนประชากรใชศกษาจาแนกตามการวางแผนงาน

ดานความม�นคงท�ราชการสวนภมภาคจดทา ................................................................... 67

5 รอยละของราชการสวนภมภาคท�เปนประชากรใชศกษาจาแนกตามจานวนเงนท�จดทา

แผนงานดานความม�นคง .......................................................................................... 68

6 คาเฉล�ยของกลมประชากรจาแนกตามความพรอมของราชการสวนภมภาคในการ

จดการความม�นคงในรายเร�องของราชการสวนภมภาค ............................................ 69

7 คาเฉล�ยของกลมประชากรท�ใชในการศกษาจาแนกตามความพรอมของราชการสวน

ภมภาคในการจดการปญหายาเสพตด ...................................................................... 71

8 คาเฉล�ยของกลมประชากรท�ใชในการศกษาจาแนกตามความพรอมของราชการสวน

ภมภาคในการจดการปญหาแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมาย ........ 79

9 คาเฉล�ยของกลมประชากรท�ใชในการศกษาจาแนกตามความพรอมของราชการสวน

ภมภาคในการจดการปญหาการทาลายทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอม ............ 84

10 คาเฉล�ยของกลมประชากรท�ใชในการศกษาจาแนกตามความพรอมของราชการสวน

ภมภาคในการจดการปญหาสาธารณภยขนาดใหญ .................................................. 88

11 คาเฉล�ยของกลมประชากรท�ใชในการศกษาจาแนกตามความพรอมของราชการสวน

ภมภาคในการจดการปญหาโรคระบาด .................................................................... 92

สารบญภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา

1 กรอบแนวคดในการวจย ................................................................................................. 11

2 โครงสรางและกรอบอตรากาลงบคลากรของท�ทาการปกครองจงหวด .......................... 63

3 โครงสรางและกรอบอตรากาลงบคลากรของท�ทาการปกครองอาเภอ ........................... 65

4 แสดงชองทางการลาเลยงยาเสพตด ................................................................................ 74

5 กระบวนการคนหาคดกรองผเสพ/ผตดยาเสพตดในชมชน............................................. 76

6 ตวแบบความพรอมของราชการสวนภมภาคจงหวดจนทบรในการจดการความม�นคง

ภายใตภยคกคามรปแบบใหม ......................................................................................... 107

บทท 1 บทนา

ความเปนมา จงหวดจนทบรเปนจงหวดชายทะเลตดชายแดนจงหวดหนงในภาคตะวนออกทมชอเสยงเลองลอโดยทวไปวาเปนจงหวดทมเศรษฐกจดมาแตอดต เนองจากจนทบรมความอดมสมบรณหลายประการ คอมพนทราบสวนใหญเหมาะแกการทาเกษตรกรรม เชน การทาสวนผลไม ยางพารา พรกไทย มสถานทสวยงามหลายแหง เชน นาตกพลว นาตกสระบาปหรอน าตกคลองนารายณ ฯลฯ เปนศนยกลางเจยรนยและคาขายอญมณทสาคญของประเทศ เชน ทบทม มรกต บศราคม เปนตน ในชวงสามทศวรรษทผานมาจงหวดจนทบรไดพฒนาความเปนเมองเจรญขนอยางมากทาใหมความแตกตางระหวางคนในจงหวดมมากขนและการมรายไดเฉลยตอหวสงขนเมอเปรยบเทยบกบจงหวดอน ๆ ยงทาใหการหลงไหลของแรงงานจากตางจงหวดโดยเฉพาะภาคอสานเขามาทางานและตงรกรากในจนทบร ผอพยพเหลานสวนใหญเปนคนยากจนทมการศกษาตา ดงนนจงไมมทอยเปนหลกแหลง มการเตบโตของคนทอพยพเขามาในจงหวดจนทบรและคนจนทอยเดมกอใหเกดชมชนผมรายไดนอยเกดขนในจงหวดจนทบร ชมชนผมรายไดนอยมกจะประสบกบปญหาตาง ๆ ทเหนไดชดเจน คอ ปญหาทอยอาศยทไมถกสขลกษณะ ปญหาสาธารณปโภค สภาพแวดลอม อาชพ เปนตน (ดสต เกตเพชร. 2544 : 1) แตในปจจบนเกดภาพแหงความไมสมบรณของชมชนในจงหวดจนทบร คอการเกดชมชนกองขยะซงเปนชมชนทเกดใหมในจงหวดจนทบร มประวตความเปนมาทนาสนใจตอการศกษาคอ ชมชนบานลางพนทรพย ตาบลวดใหม อาเภอเมอง จงหวดจนทบร หรอทเรยกกนวาหลงเนนเอฟเอม ถอไดวาในอดตกอนป 2510 เปนททมสภาพแวดลอมด ไมมขยะ มปาเสมดลอมรอบไปดวยหนองน า ตอมาป 2510 เทศบาลไดใชทดนหลงเนนเอฟเอมแหงนเปนททงขยะของเมองจนทบร เมอเกดการทงขยะกไมมการไถกลบ ทาใหลกจางเทศบาลบางสวนกมาปลกกระตอบหลงเลก ๆ รอบ ๆ กองขยะใชไมเสมดทาเสาบาน สรางบานบนน าคราปรกขเลนและทาสะพานเชอมทางเดนในการอยอาศยและหากนรอบ ๆ กองขยะซงมความแตกตางในเรองลกษณะของทรพยากรทเปนของเหลอใชจากสงคมคนเมองทมใชเปนทรพยากรธรรมชาตโดยตรง คอขยะจากโรงงานไก เชน ไกทไมไดคณภาพจะถกนามาทงและขนมปงจากในเมองทคนเมองไมรบประทาน เชน ขนราแลวกจะนามาเดดราทงและรบประทานกน เทศบาลเรมไลรอชมชนมาตงแตป 2520 แตเรมไลรอชมชนหนกขนเมอป 2522 จนประมาณป 2523 เทศบาลไดไลทจากเนนดานบนมาจนกระทงถงกลางชมชนและโรงฆาสตวของเทศบาล ชมชนบานลางพนทรพยตงอยโรงฆาสตวของเทศบาล ดวยเหตทเทศบาลมแผนจะพฒนาพนท มการประกาศใหชมชน

2 

 

ไปขนทะเบยนกบทางเทศบาล ชาวบานเรมรวมตว แตการไลรอของเทศบาลกหายไปอก จนป 2530 เจาหนาทดบเพลงเอารถมาพงบาน เพอตองการไลชาวบานออกไป ชาวบานเองกไมมการตอส ชมชนบานลางพนทรพยถกไลทมา 4 ครง ชาวบานยายถอยรนไปเรอย ๆ ไปอยชดคลอง ในปลายป 2546 เรมมการรวมกลมออมทรพย ในชวงป 2547 สทธธรรม เลขววฒน เจาหนาทสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช). รวมทงเครอขายบานมนคง ไดเขามาทาความเขาใจกบชมชนอยางสมาเสมอ ขณะนนไดมการเรมกลมออมทรพยเมอป 2548 ไดรบคาแนะนาจากเครอขายบานมนคงในเรองระบบการจดการกลมออมทรพยนน เกบรายวน วนละ 10 บาท และเงนสวสดการอกวนละ 11 บาทตอวน รวมเงนออมไดแสนกวาบาท จงเรมเขาสกระบวนการบานมนคง ในกระบวนการเจรจาตอรองกบเทศบาล เพอเสนอขอเชาทดนเทศบาลและนาเรองเสนอเขาทประชมสภาเทศบาล ใหเปนทรบรกนในระดบจงหวด แตเทศบาลไมเคยเหนดวยกบการขอใชทดนสาธารณะปลกสรางทอยอาศยเปนชมชน เพราะการขอใชทดนสาธารณะในลกษณะเชนนยงไมมใครเคยทาและไมมกฎหมายรองรบ ไมมหนวยงานใดในทองทใหการยนยนและรบรองวาจะใชทดนสาธารณะได ในการเดนเรองขอใชทดน สามารถ สนทรวงศ ประธานชมชน ไดมการดาเนนเรอง แตในขณะนนมผใหญทานหนงไดใหคาแนะนาในการขอใชทดนสาธารณะและชวยประสานเทศบาลใหคอยชวยเหลอชาวบาน ชมชนจงไดตดสนใจเขยนแผนเสนอ พอช. ครงแรกเสนองบสาธารณปโภค ตอมา พอช. และทางสถาบน จงไดโอนงบสาธารณปโภคลงมา แตกเจอปญหาอก คอคณะกรรมการชมชนประกาศใหบรษทมาเสนอคาถมท พอรวาเปนทดนสาธารณะและยงไมไดรบอนญาตจากเทศบาล ไมมใครกลามาเสนอ ทกบรษทถอยหมด สามารถ สนทรวงศ ประธานชมชน จงเดนหากลมผใหญของทองถนอก ขอคาแนะนาทานเลยเสนอใหวาจางรถถมดนเปนคน ๆ ไปจายเปนคนเปนเทยวไป รวมทงหมด 20 คน ตอมาชาวบานไดรวมกนเดนรงวดเฉพาะสวนทปลกบาน เอาตลบเมตรวดรายละเอยด ขนาดบาน ทดนเหลอระหวางบาน จบระดบความสงตาของพนท ชาวบานอาสาไปชวยงานรงวด ทาทกอยางเพอใหงานไปเรว พอถงการออกแบบบานกใชกระดาษเปนแผนเลก ๆ ไปวางบนแปลนทดน ชมชนเหลานแมวาจะมคนอยไมมากนกแตกควรไดรบความสนใจ โดยเฉพาะอยางยงการถกมองวาเปนชมชนยากจนหรอกลมคนชนลางในจงหวดจนทบร (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558) ในฐานะทชมชนบานลางพนทรพยทอยกบกองขยะ ซงดเหมอนวาสถานภาพทไมนาพงพอใจ แตคนในชมชนกอยมาไดถง 49 ป ดงนนจงเปนสงทนาสนใจศกษาวาชมชนบานลางพนทรพยมระดบความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะมากนอยแคไหน อยางไรและมปจจยใดบางทมผลตอความพงพอใจในชวต ผวจยจงไดทาการศกษาเรองความพงพอใจในชวตของคน ในชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร: กรณศกษาชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร นขนมา

3 

 

วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาระดบความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย

อาเภอเมอง จงหวดจนทบร 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย

อาเภอเมอง จงหวดจนทบร 3. เพอศกษาขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาชวตของชาวชมชนกองขยะชมชนบานลาง

พนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ผลจากการวจยระดบความพงพอใจในชวตของประชาชนชาวชมชนบานลางพนทรพย

จะนาไปใชเปนบทเรยนสาหรบการเรยนรใหกบคนในชมชน 2. ผลการวจยปจจยความพงพอใจในชวตของประชาชนบานลางพนทรพยสามารถ

นาไปใชเปนขอมลพนฐานในการนาไปใชประโยชนในการพฒนาชมชนตอไป ขอบเขตการศกษา

งานวจยนผวจยแบงขอบเขตของการศกษาออกเปน 3 ดาน ดงตอไปน 1. ขอบเขตดานพนทการศกษา ผวจยใชพนทการศกษาชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร เนองจาก

พนทดงกลาวเปนสถานทททางเทศบาลเมองใชเปนททงขยะ เปนหนวยสาหรบการใชวเคราะห 2. ขอบเขตดานระยะเวลา งานวจยนเรมทาการศกษาตงแตป พ.ศ. 2510 ซงเปนปแหงการเรมตนทเทศบาลเมอง

ใชเปนททงขยะเรอยมา จนถงป พ.ศ. 2559 ทงานวจยนสนสดลง 3. ดานประชากร งานศกษานใชประชากรในการศกษาจากตวแทนครอบครวในชมชนบานลางพนทรพย

จานวน 124 คน รวมถงการสมภาษณแบบเจาะลกจากกลมผมสวนไดสวนเสยภายในชมชน เชน กลมผนาชมชน

นยามศพทเฉพาะ

เพอเปนแนวทางการเกบรวมรวมขอมลและวเคราะหขอมล ผวจยกาหนดนยามศพทเฉพาะ ไวดงน

4 

 

1. ความพงพอใจในชวต หมายถง ความรสกทมตอสภาพทเปนอยและการรบรไดวาชวตนน มความหมายโดยครอบคลมความรสกนนวามความสขตอการดาเนนชวต ความตงใจ และการอดทนตอชวต

2. ชมชนกองขยะ หมายถง ชมชนบานลางพนทรพยซงเปนชมชนทบกรกทดนของทางเทศบาลเมองตงอยใกลสถานททงขยะของอาเภอเมองจนทบร

3. ความพรอมดานการบรการสงคม หมายถง การสนบสนนการปฏบต การสงเสรม การชวยเหลออนเกดจากทกขภยตางๆใหแกประชาชน

4. ความเปนชมชนของชมชน หมายถง การอยแบบพงพาอาศยกน มการปรบตวเขากบสถานการณทางสงแวดลอมของชมชน

5. การมอาชพทแนนอน หมายถง การทามาหากน และทาใหดารงอาชพในสงคมเพอนาไปใชจายในการดารงชวต

6. ความมนคงในแหลงทอยอาศย หมายถง การทประชากรสามารถใชชวตสวนตวในอาคารหรอสงกอสรางทมความมนคงและปลอดจากการไลรอ ไลออกหรอการเวนคนทไมเหมาะสม

7. ความเปนเจาของกรรมสทธทดน หมายถง การขอใชทดนในการเชาทดนสาธารณะประโยชน โดยการเชาทดน 5 ปตอ 1 ครง

8. ปญหาทางสงคม หมายถง สภาวการณทมผลกระทบกระเทอนตอคนในสงคม อาท ยาเสพตด

9. เทศบาล หมายถง เทศบาลเมองจนทบร อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

5 

 

กรอบแนวคดในการวจย

จากการวพากษองคความรทงหมดดานทฤษฎและงานวจยทไดสารวจมา ผศกษาสามารถกาหนดกรอบแนวคดไดดงน

ตวแปรตน ตวแปรตาม แผนภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย กรอบแนวคดในการวจยดงกลาว สามารถสรปตวแปรไดเปน 2 ประเภท คอตวแปรตน ไดแก การเปนชมชนของชมชน การมอาชพทแนนอน ความมนคงของทอยอาศย การเปนเจาของกรรมสทธทดน สวนตวแปรตาม ไดแก ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจ

ในชวต

ของชาวชมชนกองขยะ

บานลางพนทรพย

ความเปนชมชนของ

ชมชน

การมอาชพทากน

ความมนคงของทอย

อาศย

เฉยๆ

คอนขางไมพอใจ

คอนขางพอใจ

พอใจมาก

ไมพอใจมาก

ความเปนเจาของ

กรรมสทธทดน

ปญหาทางสงคมใน

ปจจบน

ความพรอมในดาน

การบรการสงคม

6 

 

สมมตฐานการวจย จากตวแบบการวเคราะห ผวจยสามารถกาหนดสมมตฐานไดดงตอไปน 1. ความพรอมของการบรการสงคมของชาวชมชนบานลางพนทรพย มผลตอตอความ

พงพอใจในชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย 2. ความเปนชมชนของชมชนของชาวชมชนบานลางพนทรพย มผลตอตอความพงพอใจ

ในชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย 3. การมอาชพทากนของชาวชมชนบานลางพนทรพย มผลตอความพงพอใจในชวตของ

ชาวชมชนบานลางพนทรพย 4. ความมนคงของทอยอาศยของชาวชมชนบานลางพนทรพย มผลตอในการใชชวตตอ

ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย 5. การเปนเจาของกรรมสทธทดนของชาวชมชนบานลางพนทรพย มผลตอความพงพอใจ

ในชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย 6. ปญหาสงคมในปจจบนของชาวชมชนบานลางพนทรพย มผลตอในการใชชวตตอ

ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย

บทท 2 แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การสารวจองคความรเกยวของกบการวจย ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ

ในจงหวดจนทบร : กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร สามารถสรปเปนหวขอตาง ๆไดดงตอไปน

1. ความพงพอใจในชวต 1.1 ความหมายความพงพอใจในชวต 1.2 ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวต 1.3 การประเมนความพงพอใจในชวต

2. ชมชนแออด 2.1 ความหมายของชมชนแออดหรอสลม 2.2 การแบงประเภทชมชนแออด 2.3 การกอรปชมชนแออด 2.4 การดารงอยของชมชน 2.5 ปจจยททาใหเกดชมชนแออด

3. การพฒนาชมชน 3.1 ปรชญาการพฒนาชมชน 3.2 หลกการพฒนาชมชน 3.3 การพฒนาแบบมสวนรวม 3.4 ระดบของการมสวนรวม

4. งานวจยทเกยวของ ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจในชวตเปนสงทพงพอใจปรารถนาของบคคล เพราะเปนสวนประกอบสาคญในการดารงชวตอยางมความสข ความพงพอใจในชวตสะทอนใหเหนถงชวตของบคคลทประกอบดวยหลกสาคญ 2 ประการ คอ ความพงพอใจในชวตของแตละบคคลกบความพงพอใจในบทบาททางสงคมหรอการมปฏสมพนธกบบคคลอน (พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 29)

ความหมายความพงพอใจในชวต มนกวชาการใหความหมายของความพงพอใจในชวตไว ดงน

8

 

นวการเทเนต และคณะ (Neugartenet and et al. 1961 : 134 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 29) ไดใหความหมายของความพงพอใจในชวตไววาหมายถง ความรสกทมตอสภาพทเปนอยและการรบรไดวาชวตนนมความหมายโดยครอบคลมความรสกนนวามความสขตอการดาเนนชวต ความตงใจและการอดทนตอชวต ความสอดคลองระหวางเปาหมายทตงไวกบสงทเกดขนจรงตาม อตมโนทศนและระดบอารมณ

แบรโรว และสมธ (Barrow and Smith. 1979 ; อางถงใน กรรณกา ปาปอง. 2548 : 14) ไดใหความหมายวา ความพงพอใจในชวต หมายถง ความรสกทเปนสข ประกอบดวย ความสนกสนาน การมประสบการณในชวตทด การไดรบผลตอบแทนจากการทางานของตน การมความสมพนธทดกบบคคลอน การไมเผชญกบความเครยดและสงทไมพงปรารถนา

แคนทรล (Cantril. 1965 : 45-47 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 29) กลาววา ความพงพอใจในชวตเกดจากกระบวนการรคดทมการรบรและใชสตปญญาของตนเองประมวลภาพรวมตามความเปนจรงในโลกทตนเผชญอยแลวทาการตดสนดวยตนเอง (Affective Reaction and Cognitive Judgment)

แคมพเบล (Campball. 1976 ; อางถงใน กรรณกา ปาปอง. 2548 : 15) ไดใหความหมายวา ความพงพอใจในชวตวาเปนความคดเหนเกยวกบความสขสบายทแตละคนเปรยบเทยบความคดเหนของสถานการณปจจบนทเปนอยกบสถานการณทเขาอยากเปนหรอทคาดหวง ผลทจะไดเปนความพอใจหรอไมพอใจ

มาสโลว (Maslow. 1970 : 24-25 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 30) อธบายความหมายของความพงพอใจในชวตตามแนวความคดของทฤษฎความตองการของมนษยและทฤษฎแรงจงใจ (Maslow’s Hierarchy of Needs Theory and Motivation Theory) วาเปนความตองการ (Needs) เปนแรงจงใจใหบคคลแสวงหาการตอบสนองจนเปนทพอใจ จากความตองการขนพนฐาน (Basic Needs) ระดบตาพฒนาเปนลาดบขนสงความตองการขนสงขนไปเรอย ๆ เมอความตองการไดรบการตอบสนองมาก บคคลนนยอมเกดความพอใจมาก แตถาความตองการไดรบการตอบสนองนอย หรอไมไดรบการตอบสนองเลย บคคลนนจะเกดความพอใจนอยหรอไมพอใจ และ Maslow เชอวาเปนเรองยากทมนษยมความพอใจในชวตสงสด ยกเวนในชวงเวลาสนๆ เพราะมนษยมความปรารถนาอยางอนๆ เขามาแทนทอยตลอดเวลา

แจคเคล (Jackle. 1974 : 362 ; อางถงใน สพตรา ธารานกล. 2544 : 9) กลาวถงความพงพอใจในชวตวาเปนความรสกยนดตอชวตของแตละคนทไดรบมาจากการมกจวตรประจาวน ซงเปนสงทแตละคนรบรวาชวตของเขามความหมายมากนอยเพยงใด สามารถทจะพฒนาชวตตอไปไดหรอไม และเกดความรสกพอใจในสภาพทเปนอย กลาวโดยสรปคอความพงพอใจในชวต หมายถง ความรสกทด การมความสขหรอการมทศนคตทดของแตละบคคลตอการดารงชวตอยในปจจบน

9

 

แคแวนอรก (Cavanaugh. 1990 : 278 ; อางถงใน อรณ บญอรพภญโญ. 2542 : 8) กลาววาความพงพอใจในชวตเปนความรสกทด มความสข มขวญกาลงใจในการดาเนนชวต รบรวาชวต มความหมาย

เชลล (Shelly. 1975 : 252-258 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 30) ไดกลาววา ความพงพอใจในชวตเปนความรสกสองแบบของมนษย คอความรสกในทางบวกและความรสกในทางลบ ความรสกทางบวกเปนความรสกทเมอเกดขนแลวจะทาใหเกดความสข ความสขนเปนความรสกทแตกตางจากความรสกทางบวกอน ๆ กลาวคอ เปนความรสกทมระบบยอนกลบ สามารถทาใหเกดความสขหรอความรสกทางบวกเพมขนไดอก ดงนนจะเหนไดวา ความสขเปนความรสกทสลบซบซอน จะมผลตอความรสกของบคคลมากกวาความรสกทางบวกอน ๆ ซงความรสกทางลบ ความรสกทางบวกและความสข มความสมพนธอยางสลบซบซอนและระบบความสมพนธของความรสกทงสามนเรยกวา ระบบความพงพอใจในชวต โดยความพงพอใจในชวตจะเกดขนเมอระบบความพงพอใจในชวตมความรสกทางบวกมากกวาทางลบ

เบลสก (Belskey. 1990 : 11-12 ; อางถงใน อรณ บญอรพภญโญ. 2542 : 8) กลาววา ความพงพอใจในชวตเปนความรสกทดตอสขภาพรางกายแขงแรงมนคง ไมหวนไหวกบเหตการณตาง ๆ ทเขามาในชวต สามารถเรยนรและปรบตวเขากบเหตการณทเกดขนในปจจบนได

วแมน (Woman. 1973 : 384 ; อางถงใน สพตรา ธารานกล. 2544 : 9) ไดใหความหมายของความพงพอใจเปนความรสกทเกดขนเมอตองการไดรบการตอบสนอง

จอหนสน (Johnson. 1982 : 27-34 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 30) ระบวา ความพงพอใจในชวต หมายถง ความรสกทางบวกของบคคลทเปนผลจากการประเมนหรอคณภาพชวตของตนเองบนพนฐานของกลมมาตรฐานหรอเกณฑทแตกตางกนไปในแตละบคคลจากความหมายน กระบวนการคดคานวณความพงพอใจในชวตจงเปนการเปรยบเทยบระหวางสภาพชวตตามการรบรของบคคล กบสภาพชวตตามมาตรฐานทแตละคนตงไว หากสภาพชวตตามการรบรเปนไปตามมาตรฐานนนยงมากเทาใด บคคลกจะรายงานวาตนพงพอใจในชวตมากเทานน ดงนน ความพงพอใจในชวตจงเปนการตดสนชวตบคคลโดยรตว (Conscious) ดวยองคประกอบทางปญญาและดวยเกณฑการตดสนทขนอยกบคนแตละคนนน ๆ

เดยเนอร (Diener. 1984 ; อางถงใน กรรณกา ปาปอง. 2548 : 14) ไดใหความหมายวา ความพงพอใจในชวตเปนการตดสนชวตของบคคลตามการรบรทครอบคลมชวตในภาพรวมและเปนมตหนงของความผาสก

โพเวล (Powell. 1983 : 17-18 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 31) มความเหนวา ความพงพอใจในชวตไมไดหมายความวา บคคลตองไดรบการตอบสนองในทก ๆ สงทตองการ แตความพงพอใจในชวต หมายถง ความสมดลระหวางความตองการและการไดรบการตอบสนอง โดยเกดจากการปรบตวของบคคลตอสงแวดลอมได บคคลนนจงจะเกดความพงพอใจในชวต

10

 

แลนดราย (Landry. 2000 ; อางถงใน กรรณกา ปาปอง. 2548 : 14) ไดใหความหมายวา ความพงพอใจในชวตวาเปนองคประกอบหนงของความผาสก ซงประเมนไดจากเกณฑของแตละบคคลในกระบวนการตดสนใจ โดยความพงพอใจในชวตเปนตวชวดหนงของการมจตใจหรออารมณทด

ฮอเลเมส (Holemes. 1989 : 833 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 31) ไดกลาววา ความพงพอใจในชวตเปนคาทมความหมายคลายคาวา ความสข (Happiness) และปราศจากความเครยด (Stress)

แกลทเซอร (Glatzer. 1991 : 261-279 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 31) วาใหนยามไปในทางสอดคลองกบ Johnson (1982 : 27-34) โดยระบวาความพงพอใจในชวต เปนการประเมนอยางกวาง ๆ เกยวกบสภาพของชวตในปจจบนของบคคลและเปนการประเมนทางปญญาทเปนผลมาจากการเปรยบเทยบทางสงคมกลบกลมอางองทบคคลใหความสาคญ รวมทงการเปรยบเทยบกบความปรารถนา ความคาดหวงและความหวงของบคคลเอง

จากคานยามของนกวชาการหลายทานขางตนน ผวจยสรปความหมายของความพงพอใจในชวต คอความรสกพอใจกบชวตของตน โดยผานกระบวนการทเกดจากประสบการณในการตดสนใจ ใชเหตผลและอาจมาจากความพงพอใจของชวตรวมกน โดยความพงพอใจในชวต สามารถเปรยบเทยบระหวางสภาพชวตตามการรบรของบคคลกบสภาพชวต ตามมาตรฐานทแตละคนตงไว หากสภาพชวตตามการรบรนนเปนไปมาตรฐานมากเทาไหรบคคลนนกจะพงพอใจในชวตมากเทานน ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวต

จากการสารวจทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวต ไดมผรเสนอทฤษฎไวตาง ๆ ดงน ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวตของ Maslow

มาสโลว กลาวถงความพงพอใจของมนษยตามทฤษฎแรงจงใจ (Motivation Theory) วา มนษยเปนสงมชวตทมความตองการอยเสมอ และเปนการยากมากทมนษยจะมความพงพอใจสงสด ยกเวนชวงเวลาสน ๆ เมอความปรารถนาอยางใดอยางหนงไดรบการตอบสนองจนเปนทพอใจแลว กจะมความปรารถนาอยางอนเขามาแทนทเปนเชนนเรอยไป โดยมลกษณะเฉพาะของชวตมนษย กคอการทากจกรรมตาง ๆ เพอใหมาในสงทปรารถนานนคอ เมอใดมความปรารถนาเกดขนกจะมแรงขบและการกระทาทถกปลกเราแลวกจะเกดความพงพอใจขนจากการทไดบรรลวตถประสงคตามความปรารถนา ซงพฤตกรรมหรอการกระทาใด ๆ ของบคคลทปรากฏนนมกจะขนอยกบความตองการหรอความปรารถนาขนพนฐานของบคคล (Barry. 1989 : 35-38 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 31)

11

 

สพจน พนธนยะ (2542 : 9) ศกษาแนวคดทฤษฎความตองการของ Maslow โดยมองเหนวามนษยทกคนลวนแตมความตองการทสนองความตองการใหกบตนเอง ซงความตองการนนมมากมาย เขาจงไดจดเปนลาดบขน โดยเรยงจากความตองการขนตาสดไปหาความตองการขนสงสดจากทฤษฎความตองการของ Maslow สรปไดวาความตองการขนตาสดไดรบการตอบสนองจนเกดความพงพอใจแลว ความตองการขนท 2 จะเกดขนและเปนตวกระตนใหเกดแรงจงใจทจะหาทางตอบสนองความตองการนน เมอความตองการขนท 2 ไดรบการตอบสนองบรรลเปาหมายแลว ความตองการขนท 3 จะถกพฒนาและกระตนเปนแรงจงใจใหเกดความตองการในขนตอไป ลาดบขนความตองการของมนษย (Maslow Hierarchy of Needs Theory) ตามแนวคดของ Maslow ม 5 ขน ดงน (สพจน พนธนยะ. 2542 : 9-11) 1. ความตองการดานรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการเพอความอยรอดของชวต ซงไดแก ความตองการอาหาร นาดม อากาศ การพกผอนนอนหลบ การขบถาย ความตองการทางเพศ ความตองการความอบอน ตลอดจนความตองการทจะถกกระตนอวยวะรบสมผส แรงขบทางรางกายเหลาน จะเกยวของโดยตรงกบการอยรอดของชวต ความพงพอใจทไดรบในขนนจะถกกระตนใหเกดความตองการในระดบสงขนตอไป ในทางตรงกนขามบคคลทไมไดรบความพงพอใจจากความตองการพนฐานกจะไมอยในสภาพทมความพยายามทจะแสวงหาความพงพอใจในขนสงขน 2. ความตองการความมนคงปลอดภย (Security and Safety Needs) เมอความตองการทาง ดานรางกายไดรบตอบสนองแลว บคคลนนกจะมความตองการในขนตอไป คอความตองการความมนคงปลอดภย ซงรวมถงความตองการผใหความชวยเหลอ หรอผปกครองคมครอง ความตองการความอสระจากความกลวและความวตกกงวล ความตองการนจะเหนเดนชดในเดก ซงสวนมากจะมปฏกรยาตอบสนองอนแสดงถงความรสกไมมนคงปลอดภยแตกตางกนไป เชน รองไหเสยงดง ไมกลาสบตาคนแปลกหนา ถาหากมการเรยนรเกยวกบประสบการณบางอยางทคดวาอนตรายวาเกดขนไดอยางไร และวธหลกเลยงอนตรายจากปรากฏการณตาง ๆ เหลานน กจะมแนวโนมทจะไมกลวหรอรสกเฉย ๆ ตอสงเหลานน ในผใหญความมนคงปลอดภยจะมลกษณะทแตกตางไปจากเดก เชน แสดงออกในการเลอกงานทมความมนคงและมสวสดการด ฝากเงนไวกบธนาคาร เปนตน พฤตกรรมดงกลาวนเปนพฤตกรรมทแสดงถงการแสวงหาความมนคงปลอดภยทงหมดหรอในเรองความเชอดานศาสนา อาจตความไดวาเปนความมนคงและปลอดภยเชนเดยวกน คอความเชอทางศาสนาและปรชญา จะชวยใหบคคลรสกมนคงและปลอดภย แสดงออกเมอบคคลนนอยในภาวะคบขนในภาวะทเกดขนบางอยาง เชน อาชญากรรม อทกภย แผนดนไหว ฯลฯ พฤตกรรมของแตละบคคลจะแสดงออกมาแตกตางกนเพอแสวงหาความมนคงและปลอดภยกบตนเอง เชน หลบหน รวมกลม เปนตน บางคนอาจแสดงออก มาทางดานการเปนโรคจตหรอโรคประสาท เชน การย าคดย าทา

12

 

3. ความตองการความรกและการเปนสวนหนงของสงคม (Love and Belonging Needs) ความตองการในขนนจะเกดเมอความตองการดานรางกายและความตองการความมนคงปลอดภยไดรบการตอบสนองแลว โดยธรรมชาตของมนษยแลวตองการรวมกลม และมสมพนธทดกบผอน เชน ตองการความรกจากทกคนในครอบครว ญาต ผรวมงาน ตองการเปนทรกและยอมรบของบคคลอน บคคลจะรสกเงยบเหงาวาเหวเมอตองอยคนเดยว ขาดครอบครว ขาดเพอนหรอถกตดขาดจากสงคม ผทขาดความตองการเชนนยงตองการการชดเชย เชน ผทขาดพอแมกยงตองการความรกจากผอน มาชดเชย ผทรสกวาตนไมสามารถทาประโยชนไดอกแลว ยงตองการการชดเชยมากขน บคคลจงพยายามทาทกวถทางเพอใหไดมาซงความรกและการไดเปนสวนหนงของสงคม เชน เดกวยรน ยอมตดยาเสพตดตามคาชกชวนของเพอน เพอใหเพอนยอมรบและเหนวาพฤตกรรมของตนเหมอนกบคนในกลม ซงจะทาใหเพอนในกลมยอมรบตนเอง บคคลทเกดความตนเตน สบสน วตกกงวล จะมแนวโนมเขาหาผอนใหเขามามสวนรวมรบรในความรสกของตน และคอยใหกาลงใจทจะตองตอสกบความรสกดงกลาว หากความตองการดงกลาวไมไดรบการตอบสนองอาจจะมผลตอสขภาพจต ตวอยางทเหนไดชดเจน หากครอบครวใดไมมความรกและความผกพนกน สมาชกจะมความหงดหงด ฉนเฉยว จตใจแปรปรวน วาวน วตกกงวล จนอาจเปนโรคจตไดในทสด 4. ความตองการทจะไดรบการยกยองนบถอ (Self-esteem Needs) ความตองการทจะไดรบการยกยองนบถอมอย 2 ลกษณะ คอลกษณะแรกเปนการยกยองนบถอตนเอง (Self-respect) คอความตองการมอานาจ มความเชอมนในตนเอง มความสามารถและมความเปนอสระ ทกคนตองการทจะรสกวาตนเองมคณคา และมความสามารถทจะประสบความสาเรจในภารกจตางๆ สวนลกษณะทสองเปนการยกยองนบถอจากผอน (Esteem from Others) คอความตองการมเกยรตยศ การไดรบคายกยองชมเชยในสงทเขาไดกระทา ใหรสกวาตนเองมคณคาและความสามารถ เมอบคคลไดรบความพงพอใจในขนนแลวจะสงผลใหบคคลรสกและมความเชอมนในตนเอง มความเขมแขง มความสามารถและมประโยชนตอโลก ในทางตรงกนขาม ผผดหวงมความไมเหมาะสม หรอไรประโยชนซงประเมนตนเองตากวาผอน 5. ความตองการจะตระหนกในความสามารถของตนเองหรอรจกตนเอง (Self-actualization) ความตองการนเปนความตองการขนสดยอดของบคคล หลงจากไดรบการตอบสนองความตองการขนตาง ๆ แลวจะมความเขาใจและยอมรบตนเองมากขน ตองการทราบถงความสามารถจดเดน และขอบกพรองของตนเองเพอจะไดปรบปรงตนเองและตองการทางานจนสดความสามารถ และประสบความสาเรจในงานททา Maslow ไดศกษาลกษณะของบคคลทมงไปสการตระหนกความเปนจรงในตนเอง พบวามลกษณะดงน

13

 

5.1 รบรความเปนจรงเทาทเปนจรง ตดสนตนเองและผอนไดอยางถกตอง ไมแปรปรวนตามความตองการของตนเองหรอความกลว ตลอดจนความวตกกงวล 5.2 ยอมรบผอนและยอมรบตนเอง 5.3 มความเปนธรรมชาตอยางงาย ๆ ไมขนกบสงเราในภายนอก 5.4 ตระหนกถงการดาเนนงานและเปาหมายในชวต 5.5 มความมงมนในตนเองและไมขนกบบคคลอน ๆ 5.6 เปนตวของตวเอง มความรบผดชอบตอตนเอง 5.7 มความชนชมตอธรรมชาตและศลปะ 5.8 ตระหนกถงในความเปนมนษยของตนเอง 5.9 เนนทเปาหมายมากกวาเนนทวธการ 5.10 มความเปนประชาธปไตยมากขน ทฤษฎของ Maslow เปนทฤษฎทเนนความตองการของมนษยใน 3 ดานหลก คอ ดานรางกาย จตใจ และสงคม โดยจดขนความตองการเปน 5 ขน ความตองการ 4 ขนแรก มความจาเปนทตองไดรบการตอบสนอง ถาไมไดรบการตอบสนองทาใหบคคลเกดความเครยดเปนทกข สวนความตองการขนท 5 อาจจะไมไดเกดกบทกคนและเมอเกดแลวแมไมไดรบการตอบสนองกไมทาใหเดอดรอนเปนทกข แตถาไดรบการตอบสนองจะทาใหบคคลเกดความพงพอใจสงขนมาก ดงนนทฤษฎนจงเปนพนฐานของการศกษาความพงพอใจในชวต ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวตของ Poitrenaud

พอยเทรนนารด (Poitrenaud. 1980 : 742 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 35) กลาววา ความพงพอใจในชวต ตองครอบคลมดานตาง ๆ ดงตอไปน

1. ชวตการทางาน (Professional Life) คอ บคคลทตองมความพอใจในความสมพนธกบผรวมงานและสงแวดลอมในการทางาน

2. ความรสกทางอารมณ (Sentimental Life) คอ มความพอใจในเรองของความรก 3. ชวตครอบครว (Family Life) คอมความพอใจความสมพนธของตนกบคชวตและญาต

สนท 4. ชวตสงคม (Social Life) คอ ความพอใจกบกจกรรมตาง ๆ ของสงคม เชน การเขารวม

ในองคกรตาง ๆ ทางการเมอง ศาสนาหรอองคกรทไมเปนทางการ 5. การใชเวลาวาง (Leisure Activities) คอ มความพอใจกบกจกรรมตาง ๆ ทสนใจ เชน

งานอดเรกหรอกจกรรมทใหความสนกสนาน เชน การไปชมภาพยนตร การเลนกฬาตาง ๆ เปนตน

14

 

ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวตของ Neugarten

นวการเทเนต และคณะ (Neugartenet and et al. 1961 : 134 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 36) ไดสรางดชนความพงพอใจในชวต (Lifes Satisfaction Index) ซงมขอบเขตดงน

1. การมความสขในการดาเนนชวต (Zest) หมายถง ผมความสขในการทากจวตรประจาวน มความกระตอรอรน มการตอบสนองตอสงแวดลอม มการตดตอสงสรรคกบผอน มความคดสรางสรรค และมความพอใจในสภาพทเปนอย

2. มความตงใจ และอดทนตอชวต (Resolution and Fortitude) หมายถง มการยอมรบวา ชวตมความหมาย มการยอมรบ และยนหยด ตอสปญหาหนก ๆ ในชวตได โดยไมคดทจะเปลยนแปลงเหตการณตาง ๆ ในอดตทเกดขนและมองวาปญหาเหลานนเปนประสบการณชวตทใหประโยชน อกมมหนง

3. ความสอดคลองระหวางเปาหมายกบสงทเกดขน (Congruence between Desired and Achieved Goals) หมายถง ความตองการหรอเปาหมายทตงไวไดบรรลตามเปาหมาย

4. อตมโนทศน (Self-concept) หมายถง การรบรวาตนเองมสขภาพกาย จตและสงคมด มความรสกวา ตนไดทาในสงทดทสดและปจจบนดกวาอดต เนองจากเวลาปจจบน เปนเวลาทดทสด ทไมเคยมมากอน และมความรสกวา รางกายยงแขงแรงสามารถพบกบเหตการณตาง ๆ ทจะเกดขนได และพรอมทจะเผชญกบการเปลยนแปลงในชวต

5. ระดบอารมณ (Mood Tone) การแสดงออกทแสดงถงความสข การมทศนคตและอารมณในทางทด มความพอใจในเหตการณปจจบน พอใจทจะตดตอกบบคคลทอายนอยกวาและไมรสกเศราและวาเหวแตอยางใด

ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในชวตของ Flanagan

แฟรนแกน (Flanagan. 1978 : 138-147 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 36-38) ทาการศกษาเพอพฒนาคณภาพชวตของวยผใหญ โดยสารวจกลมอาย 30, 50, 70 ป เปนการประเมนความตองการ ซงประกอบดวย 15 องคประกอบดงตอไปน

1. ความสขสบายทางดานรางกายและองคประกอบในการดาเนนชวต (Physical and Material Well-being)

1.1 องคประกอบในการดาเนนชวตประกอบดวย อาหาร ทอยอาศย ความเปนเจาของ ความสขสบาย ความคาดหวงในอนาคต ความมนคงทางการเงน

1.2 สขภาพและความปลอดภยสวนบคคล การมความสขปลอดภยจาก ความเจบปวย ทงทางดานรางกายและจตใจ

15

 

2. ดานสมพนธภาพกบบคคลอน (Relation with Others People) 2.1 สมพนธภาพกบคสมรส ไดแก สมพนธภาพดานความรก ความเปนเพอน ความ

พงพอใจในเพศสมพนธ ความเขาใจซงกนและกน การสานกในบญคณ 2.2 การเลยงดบตรหลาน ไดแก สมพนธภาพทนามาซงการเฝาดพฒนาการของเดก

ใชเวลาในการสนกสนานกบเขา 2.3 สมพนธภาพกบบคคลในครอบครว มการตดตอสอสาร แลกเปลยนความคดเหน

มความเขาใจชวยเหลอซงกนและกน 2.4 สมพนธภาพกบเพอนสนท มการยอมรบ ชวยเหลอ ใหความไววางใจและให

คาแนะนาปรกษาซงกนและกน 3. ดานกจกรรมในสงคม (Social Community and Civil Activities) 3.1 มกจกรรมใหความชวยเหลอบคคลอนทงเดกและผใหญ การรวมเปนสมาชกของ

องคกร เชน การไปวด หรอกลมอาสาสมคร ซงเปนการทางานทเปนประโยชนแกผอน 3.2 มกจกรรมในทองถนและหนวยงานของรฐ 4. ดานการพฒนาตนเอง และมความรสกอมเอมใจ (Personal Development and Fulfillment) 4.1 การพฒนาสตปญญา มความร ความสามารถทางสตปญญาและการแกไขปญหา

เขาใจเรองราวตาง ๆ ของชวต 4.2 ความเขาใจสวนบคคล และการวางแผนของตนเอง ไดแก มหลกเกณฑในการ

ดาเนนชวต 4.3 บทบาทในการประกอบอาชพ มความสนใจ มความทาทายในงาน ไดรบการยอมรบ 4.4 มการสรางสรรคและการแสดงออก มความสามารถในการประดษฐ มจนตนาการ

ทางดนตร ศลปะ ถายภาพ 5. นนทนาการ (Recreation) 5.1 มการพบปะสงสรรคกบบคคลใหม ๆ ทงทบานและทอน ๆ มปฏสมพนธกบบคคล

อน ๆ 5.2 การไดรบสงบนเทง เชน ดโทรทศน ฟงวทย 5.3 การหาสงหยอนใจโดยตนเองเปนผปฏบต เชน การเลนกฬา ตกปลา การทองเทยว

เปนตน ดงทไดกลาวถงแนวคดเกยวกบความพงพอใจในชวตของนกวชาการหลายทานนน

ผวจยอธบายถงความพงพอใจในชวตการทางานทมความสมพนธกบชวตและมความพงพอใจกบกจกรรมตาง ๆ ในชวตทางสงคมในการยอมรบ การชวยเหลอ การรวมเปนสมาชกในองคกรตาง ๆ

16

 

การประเมนความพงพอใจในชวต การประเมนความพงพอใจในชวตมความแตกตางกนไปตามความสมพนธระหวางดชน

วดในการประเมนความพงพอใจในชวตทมความแตกตางกน โดยพจารณาจากโครงสรางของการประเมนความพงพอใจไดดงนคอ (พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 39)

1. การประเมนความพงพอใจในชวตแบบมตเดยว (Unidimensional) เปนการประเมนความพงพอใจในชวตดวยคาถามนาเพยงประโยคเดยว (Single - item Scale) ประเมนความพงพอใจและความสขโดยภาพรวมและดานยอย ๆ ของชวตทเฉพาะ ซงเปนการประเมนในมมมองทกวาง การประเมนมตเดยวน มขอดคอ ขอความกะทดรด สนและวดงาย เหมาะทจะนาไปใชวดกบกลมเดกและผใหญวยหนมสาว แตมขอดอย คอความเชอมนนอยกวาการประเมนความพงพอใจในชวตแบบคาถามหลายประโยค ในการประเมนความพงพอใจในชวตแบบมตเดยวน ไดสรปรวบรวมไว เชน (พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 39)

1.1 แบบประเมนความพงพอใจแบบคาถามเดยว (Single-item Satisfaction Scales) ซงผตอบจะตองใหน าหนกของความรสกของตนเองตอความพงพอใจในชวตโดยภาพรวมแตสามารถอางองให เหนทงภาพรวมและสวนประกอบยอยของชวต เชน ชวตครอบครว การทางาน เปนแบบประเมนคา 1-7 ระดบ โดยท 1 (ไมพงพอใจทงหมด) ถง 7 (พงพอใจทงหมด) ตวอยางเชน คณรสกพอใจหรอไมพอใจเกยวกบ... เพยงใด ใหผตอบเลอกตวเลขทใกลเคยงกบความรสกของผตอบมากทสด ไมพงพอใจทงหมด เฉย ๆ พงพอใจทงหมด (Completely Dissatisfied) (Neutral) (Completely Satisfied) 1 2 3 4 5 6 7

1.2 แบบประเมนรปใบหนา (Faces Scale) เปนแบบประเมนความพงพอใจในชวต ทพฒนาขนโดย Andrews and Whithey (1976 :40) เปนแบบประเมนคา 1-7 ระดบ โดยใชรปใบหนาแสดงความรสกเกยวกบชวตโดยภาพรวมตวอยางเชน

ภาพประกอบ 2 รปใบหนาแสดงความรสก

17

 

1.3 แบบประเมนแบบขนบนได (Ladder Scale) แบบประเมนความพงพอใจในชวตนพฒนาขนโดย Cantril (1965: 45-47) ซงตวชวดเปนบนได 11 ขน เปนแบบประเมนคา 0 – 10 ซง 0 (เปนชวตเลวรายทสด) ถง 10 (เปนชวตทดทสด) ตวอยางแบบสอบถาม เชน ณ ปจจบนคณมความพงพอใจในชวตอยทระดบบนไดขนไหน เมอ 5 ปกอน คณมความพงพอใจในชวตอยทบนไดขนไหน อก 5 ป ตอไปขางหนาคณคดวาคณจะมความพงพอใจในชวตอยทบนไดขนไหน?

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

ภาพประกอบ 3 ระดบขนบนได

18

 

1.4 แบบประเมนความพงพอใจในชวตของ Quinn and Stainsไดประเมนความพงพอใจ

ในชวตทว ๆ ไปของบคคลโดยใหผตอบบรรยาย ถงความรสกเกยวกบตนเองในชวตปจจบนทว ๆ ไป

ตอสภาพความเปนอยและการรบรวาชวตนนมความหมาย โดยครอบคลมในเรองความนาสนใจ

ความสนกสนาน ความคมคา ความเปนมตร ความสมหวง การมโอกาสแสดงความสามารถ โดยใช

คาคณศพททแสดงลกษณะทตรงกนขามกนทเกยวกบความพงพอใจกบระดบการใหคะแนนจาก 1-7

คะแนน แบบประเมนนมคาความเชอมนทงฉบบ โดยใชสมประสทธแอลฟาของ Cronbach เทากบ

.91 ตอมา Higgins ไดนาแบบประเมนมาใชในกลมตวอยางทสมรสแลว ทคสมรสทางานคนเดยว

และคสมรสทางานทงสองคน มคาความเชอมนทงฉบบทระดบความเชอมน โดยใชสมประสทธ

แอลฟาของ Cronbach ไดเทากบ .91 (พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 42)

2. การประเมนความพงพอใจในชวตแบบหลายมต (Multidimensional) เปนการประเมน

ความพงพอใจในชวตดวยคาถามหลายประโยค ตามความเปนจรงในโลกทตนเองเผชญหรอประสบอย

เชน งาน การเงน ทอยอาศย จงไดสรางคาถามหลายประโยคมาใชประเมนความพงพอใจในชวตของ

บคคลแบบประเมนความพงพอใจในชวตแบบหลายมตน

2.1 The Affect Scales เปนแบบประเมนความพงพอใจในชวต พฒนาขนโดย Bradburn

เปนการประเมนสขภาวะเชงอตนยสาหรบประชาชนทวไป คอ ความแตกตางระหวางคะแนนของ

ความรสกดานบวกและความรสกดานลบ เครองมอนมความเชอมนภายในคาสมประสทธสหสมพนธ

กบแบบสอบถามเกยวกบความสขทวไป

(ดานบวก) …. ภาคภมใจเพราะมใครบางคนสงเสรมในบางสงบางอยางทคณทา

(ดานลบ) …. ซมเศราหรอไมมความสข

2.2 The Philadelphia Geriatric Center’s Morale Scale เปนแบบประเมนกวาง ๆ ทประเมน

สขภาวะเชงอตนยในประชากรผสงอายและมการพฒนาปรบปรงใหมโดย Lawton มคาถามเกยวกบ

3 องคประกอบคอ ความไมพอใจ – ความโดดเดยว (Dissatisfaction – Loneliness) ความรอนรม

ไมสบายใจ (Agitation) และทศนคตตอการแกตวของตนเอง (Attitudes toward One’s Own Aging)

ความเชอมนของของเครองมอในสามองคประกอบน ตวอยางขอวด เชน

2.2.1 มบางสงบางอยางททาใหฉนวตกกงวล จนทาใหฉนนอนไมหลบ (Agitation)

2.2.2 ฉนมความสขในปจจบนเทา ๆ กบตอนทฉนยงเปนวยหนมสาว (Attitudes)

2.2.3 บางครงฉนรสกวาชวตไมมคณคา (Dissatisfaction – Loneliness)

19

 

2.3 Life Satisfaction Scales พฒนาขน (Neugarten and et all. 1961 : 134-143 ; อางถงใน (พรอมา พกกะณะสต. 2549 : 43-44) เปนแบบประเมนทใชประเมนความพงพอใจในชวตของผสงอายใน 5 มต คอ

2.3.1 มตดานความรสกราเรงหรอเบกบานในการดารงชวต 2.3.2 มตดานการมความตงใจและอดทนตอชวต 2.3.3 มตดานความสอดคลองระหวางความปรารถนาและการไดรบการตอบสนอง

อยางมเปาหมาย 2.3.4 มตดานความรสกนกคดเกยวกบตนเอง 2.3.5 มตดานการมอารมณแจมใส นวการเทเนต และคณะ (Neugartenet and et al. 1961 : 134 ; อางถงใน พรอมา พกกะณะสต.

2549 : 39) ไดพฒนาแบบประเมนความพงพอใจในชวตไว 3 แบบ คอ Life Satisfaction Rating (LSR), Life Satisfaction Index A. (LSIA) และ Life Satisfaction Index B. (LSIB)

1. Life Satisfaction Rating (LSR) เปนแบบประเมนทไดจากการสมภาษณและประเมนโดยผเชยวชาญ ซงเปนแบบประเมนคา 5 ระดบ โดยมสวนเนอหาทงหมดใน 5 มต และแตละมต ม 5 ขอ คะแนนอยระหวาง 5 คะแนน แสดงถงความพงพอใจในชวตนอยทสด ถง 25 คะแนน แสดงถงความพงพอใจในชวตมากทสด

2. Life Satisfaction Index A. (LSIA) มทงหมด 20 ขอ มเนอหาครอบคลมใน 5 มต โดยใหเลอกตอบวา เหนดวย ไมเหนดวย และไมแนใจ

3. Life Satisfaction Index B. (LSIB) มเนอหาครอบคลมใน 5 มต มทงหมด 12 ขอ แตละขอม 3 ขอยอยใหเลอกตอบตวอยางของขอวด เชน

- บอยครงเทาไหรทคณรสกโดดเดยว 2 …. ไมเคย 1 …. บางครง 0 …. บอยครงเปนประจา ตอมาไดมนกวชาการไดพยายามทจะประเมนความพงพอใจในชวตทก ๆ วย โดยสราง

แบบประเมนในกลมอายทแตกตางกนไป เชน แบบประเมน Satisfaction with Life Scale (SWLS) ซงเปนแบบประเมนทไดทาการหาความเทยงตรงจากกลมผใหญในวยตาง ๆ กนมากมาย มทงหมด 5 ขอประเมนในมาตรา 7 ระดบ คะแนนตงแต 1 (ไมเหนดวย) ถง 7 (เหนดวยอยางมากทสด) เปนตน

กลาวโดยสรปงานวจยครงนผวจยเลอกใชแบบประเมนความพงพอใจในชวตแบบประเมนจากการสมภาษณและประเมนจากผเชยวชาญ ซงแบงเปน 5 ระดบและมากไปนอยทสด ซงกระชบตอบงายและเหมาะสมกบกลมประชากร

20

 

ชมชนแออด

ความหมายของชมชนแออดหรอสลม

ชมชนแออดหรอสลม (Slum) หมายถง ชมชนทมอาคารหนาแนน ไรระเบยบและชารดทรดโทรม ประชาชนอยกนอยางแออด มสภาพแวดลอมไมเหมาะสม อนอาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามยและความปลอดภยของผอาศย และเปนชมชนทมปญหาดานเศรษฐกจและสงคม (นงนช จนทรประเทศ. 2544 : 6)

ลกษณะเฉพาะของชมชนแออดอาจตางไปในแตละภมภาค สงทมกจะเหมอนกนคอผอยอาศยมฐานะยากจนมากหรอดอยโอกาสทางสงคม สงกอสรางในชมชนแออดมหลากหลายตงแตกระทอมหรอเพงอยางงาย ๆ ไปจนถงโครงสรางถาวรทอนรกษไวอยางด ชมชนแออดสวนมากขาดแคลนนาสะอาด ไฟฟา สขาภบาลและสาธารณปโภคอน ๆ

พฒน สจานง (2533 : 12 ; อางถงใน นงนช จนทรประเทศ. 2544 : 6) กลาววา สลมแหลงเสอมโทรมและชมชนแออด เปนคาทใชเรยกขานสถานทอาศยทอยอยางแออดและหนาแนน ซงเปนบอเกดของเชอและอบายมขตาง ๆ อนอาจนาสปญหาอาชญากรรมได

อคน รพพฒน (2542 : 12 ; อางถงใน นงนช จนทรประเทศ. 2544 : 7) มความเหนวา ชมชนแออด นาจะหมายถง การมบานเรอนอยอยางหนาแนน เปนพนทรวมของผดอยโอกาสและถกเอารดเอาเปรยบ ในกระบวนการเปลยนแปลงทเกดขนในอดตทผานมา โดยไมควรพาดพงถงความไมปลอดภย การกระทาทขดตอกฎหมายหรอแหลงชมชนความชวรายทงปวง

การแบงประเภทชมชนแออด

ชมชนแออดแบงตามประเภทและลกษณะของการตงถนฐานออกเปน 4 ประเภท คอ (นงนช จนทรประเทศ . 2544 : 5)

1. ชมชนดงเดม หมายถง ชมชนเกาทมการตงถนฐานมาแลว ตงแตกอนหรอพรอม ๆ กบเมองทพฒนาขน ทมการตงถนฐานมากกวา 15 ป และมความเสอมโทรมถงระดบทสมควรจะทาการปรบปรงใหสภาพดขนเปนชมชนแออดทอยในประเภทน

2. ชมชนใหม หมายถง ชมชนทเกดขนใหมทมอายชมชนตากวา 15 ป และเปนชมชนทมการจดตงโดยไมมระเบยบและมความเสอมโทรมและแนวโนมทจะมความเสอมโทรมในอนาคต

3. ชมชนประเภทบกรก หมายถง ชมชนทผอาศยเขาไปครอบครอง ปลกสรางอาคารโดยไดรบคายนยอมหรอการรบรใด ๆ ของเจาของทดนหรออยระหวางการขบไลของเจาของทดนหรอชมชน ทเขาไปตงอยในบรเวณสาธารณะ เชน ชมชนทเขาไปตงอยในบรเวณไฟไหม ชมชนคลอง ชมชน ทเรยงรายตามทางรถไฟ เปนตน

21

 

4. ชมชนทจะตองรอราง หมายถง ชมชนทตองถกกาหนดวาจะถกรอรางหรอ มแนวโนม ทพฒนาอยางอน เชน ชมชนทอยในเสนทางของแผนการกอสรางทางหลวงหรอทจะเอาคนไปใชในการทาสาธารณะประโยชนอยางใดอยางหนงหรอบรเวณทมแนวโนมทจะเปลยนการใชทดนเปนบรเวณพาณชยกรรม เนองจากเปนเมองทพฒนาเขามาถงชมชน

การกอรปชมชนแออด เอกสทธ เชยคาแหง (2541 : 17) ไดนาเสนอแนวคดเกยวกบการกอรปชมชนแออดไววา

เปนการกอรปขนมาโดยการทคนในชมชนมการถกไลทเพอจะขยายเขตเมองและมการอพยพเขามา เพอหาทอย เพอทจะอาศยและชวนบรรดาญาตพนองเขามาอยอาศยดวยเพราะมนษยทกคนลวนแตตองมทอยอาศยใหอยรอดตอไปได

ลกษณะการเกดชมชนในเมอง เกดจากความผดพลาดและการจดสรรทรพยากรทไมเปนธรรมทมงเนนการลงทนในสงกอสรางขนสง ระบบเขอนชลประทาน พลงงานไฟฟา สาธารณปโภคหรอเรยกอกอยางหนงวา รปแบบการพฒนาทใชนโยบายเศรษฐกจแบบทนนยม ทเนนการเจรญเตบโต เนนการผลตเพอแสวงหากาไรและกระตนใหเกดการบรโภคมากขนเปนหลก รปแบบการพฒนาดงกลาวเปนตวเรงใหเกดการใชทรพยากรอยางฟ มเฟอย ทรพยากรของประเทศรอยหรอไปอยางรวดเรวและการจดสรรทรพยากรทไมเปนธรรม ไมสามารถกระจายทรพยากรสคนสวนใหญของประเทศไดอยางทวถง กอใหเกดภาวะความยากจน คนรวยรวยมากขนคนจนสวนใหญยงยากจนลง กอใหเกดปญหาสงคมมากมาย เชน เมอการจดสรรทรพยากรของรฐกระจกตวอยเพยงในเมอง ภาคชนบท เรมลมสลายขาดแคลนปจจยการผลต คนทลมเหลวจากภาคเกษตรจงอพยพเขาเมองหรออาจกลาวอกในหนงวา มปจจย 2 สวนททาใหคนจนอพยพเขาเมองคอ

1. สงทเรยกวาปจจยผลกคอสงททาใหคนจนในชนบทอพยพเขาเมอง คอความจน ความทกขยากลาเคญ ขาดแคลนปจจยการผลต ตองพงธรรมชาต รอฟารอฝน แหนางแมวกแลว ฝนกยงไมตก ราคาปยและยาฆาแมลงราคาแพง แตชาวนาขายขาวไดราคาแสนถก ยงทากยงขาดทน เปนตน นอกจากจะจนเงนแลวยงดอยโอกาสในการเขาถงบรการของรฐอก เชน ขาดโอกาสทางการศกษา ไมมโรงพยาบาล เปนตน

2. ปจจยเกอหนนใหคนจนเขาเมองคอคนจนมกจะหวงวาจะพบโอกาสทดกวา เพราะในเมองมสาธารณปโภคทพรอม โรงพยาบาล นาไฟ ถนนหนทาง ทสาคญมงานทา ณ บรเวณทมการจดงาน คนจนจะรวมกนเปนกรรมกรรบจาง เชน บรเวณทาเรอมกรรมกรไปรบจางมากมายและรวมตวกนสรางทพกอาศยกนตามยถากรรม กลายเปนชมชนแออดขนาดใหญ เชน ชมชนกองขยะ คนทพกอาศยพนทเหลานนมกจะถกเรยกวา คนสลม ซงในความเปนจรงแลวชมชนแออดเปนพนทรวมกนของผดอยโอกาสและถกเอารดเอาเปรยบซงเปนผลพวงจากกระบวนการพฒนาทผดพลาดนนเอง

22

 

การดารงอยของชมชน ดสต เกตเพชร (2544 : 6-7) กลาววา การดารงอยของชมชนแออด มปจจยเกยวของหลาย

ประการ คอ 1. แหลงงานและแรงงาน (Employment) ชาวชมชนแออดสวนใหญเปนผมรายไดนอย

ดารงอยไดดวยการขายแรงงานหรอทางานทไมมความมนคงเพยงพอจะยกระดบตวเองได ประกอบกบในเมองใหญเปนแหลงงานทมความตองการมาก จงมกเปนการเออซงกนและกนและเออตอการดารงอยของชมชนแออดดวย

2. การรวมตว (Grouping) เมอมการอยรวมกนยอมเกดการรวมกลมขนในลกษณะตางๆทงกลมถาวร (Permanent Group) และกลมชวคราว (Temporary Group) กลมนจะเปนการตอรองกบการรอรางหรอขบไล จนในบางครงมลกษณะใกลเคยงหรอเหมอนกบการใชกฎหมเพอพทกษกลมของตนจากกฎหมาย

3. ขดจากดในการพฒนาตนเอง (Limitation of Self-development) ชาวชมชนแออดถกบบคนทงสงแวดลอมและสถานการณ ไรความมนคงในการอยอาศย รวมทงรายไดและพนความรและราคาทดนและทอยอาศยในตวเมองทเพมขนอยางรวดเรว จนเปนสงทยากเยนยงทจะพฒนาตนเองและชมชนของตนไดดวยลาพง ทาใหชมชนทอาจจะพอมมาตรฐานตองทรดโทรมลงและชมชนททรดโทรมแลวกาวเขาสสภาพทเลวราย ทงยงไมสามารถขยบขยายออกไปจากเดมไดอกดวย

4. ขดจากดของการพฒนาโดยรฐ (Limitation of State Development) แมวารฐจะใหความสาคญตอการพฒนา แตยงมปญหาในดานการงบประมาณและนโยบายในการปรบปรงชมชนแออดซงตามความจรงแลวยงไมเพยงพอตอการพฒนาและนอกจากนนยงมปญหาเกยวกบการประสานงานในแตละหนวยงานของรฐ ซงจาเปนตองทางานรวมกน ปญหาสาคญของประเดนในขอนคอ ความสามารถของรฐในการพฒนา เมอเทยบกบชมชนแออดทมอยและทอาจจะเกดขนนนเปนไปในอตราสวนทไมด

กลาวโดยสรป ชมชนแออด หมายถง พนทเสอมโทรมสวนหนงของเมองทมการสรางบานเรอนตากวามาตรฐานและเปนกลมทอาศยรวมกนและหนาแนน แตมความเหมอนในดานการดาเนนชวต วฒนธรรม ความเปนอยทมเอกลกษณเฉพาะชมชนทเปนการกาหนดกฎเกณฑคณภาพชวตของประชาชน

ปจจยททาใหเกดชมชนแออด สาเหตการยายถนฐานของประชากร มปจจยทควรพจารณา 2 ดาน ซงมความสมพนธซงกน

คอปจจยททาใหคนอพยพจากทองททคนอยอาศยและปจจยททาใหคนเขามาอยทใดทหนง พบวา สาเหตของการยายถนฐานเขาสเมอง ไดแก ตองการหางานทา เปนสวนใหญ รองลงมา คอเพอศกษาตอ และตดตามญาตและสาเหตอน ๆ ตามลาดบ

23

 

วญญ วจตรวาทการ (2519 : 18 ; อางถงใน นงนช จนทรประเทศ. 2544 : 7-9) ไดศกษาปจจยทกอใหเกดชมชนแออดในกรงเทพมหานคร ไดแก

1. ลกษณะทางกายภาพของกรงเทพฯ ไมสงเสรมการเจรญเตบโตของเมองและมอปสรรคของการพฒนา เนองจากตงอยบนทราบลมดนดอนสามเหลยมแมน าเจาพระยามลกษณะเปนทราบระดบตา ดงนนจงประสบปญหารนแรงเกยวกบการระบายน า ทาใหเกดสภาพน าทวมขง การมน าทวมตลอดทงป ไมมการระบายนาทาใหน าขงเจงอยใตถนบาน จนเกดนาเนาและเปนพษ

2. ราคาทดนทถบตวสงมากขน ทาใหคนทมฐานะยากจนและปานกลางไมสามารถซอทดนทเหมาะสมเปนทอยอาศยได ในขณะทราคาทดนในเมองมราคาสงและยงมทดนของรฐทยงวางเปลา ทาใหผอพยพเขาไปสรางบานแบบชวคราวอาศยอย

3. ลกษณะการขยายตวของทอยอาศยในสงคมไทย มสวนในการกอตวของชมชนอด โดยปกตหมบานในชนบท เมอบตรสาวหรอบตรชายแตงงานออกเรอนมกจะสรางบานใหมใกล ๆ บานพอแม จงพบวา บานแตละกลมมความสมพนธเปนญาตสนท

4. การขยายตวของเมองออกสพนทเกษตรกรรมชานเมอง ทาใหพนทเกษตรกรรมถกทาลายเหลอนอยทกท ดงนนการเปลยนแปลงสวนไปเปนทอยอาศย อนาคตคาดวามการขยายตวเพมขน

ปจจยทกอใหเกดชมชนอด สรปได ดงน 1. ปจจยดานประชากร โดยเฉพาะอยางยงการอพยพยายถนจากชนบทเขาสตวเมองเพอ

หางานทา โดยมปจจย ทาใหคนอพยพเขาทองถนทพกอาศยเดม เชน ภยพบต ความยากจน เปนตน กบปจจยดง ไดแก ความเปนศนยกลางการเจรญของกรงเทพฯ โอกาสในการทางาน การศกษาประกอบกบการตองการมชวตแบบเมอง เปนตวดงดดประชาชนในชนบทเขามาอยในกรงเทพฯ

2. ปจจยดานทอยอาศย มกเปนแรงงานทขาดความชานาญเฉพาะตว มการศกษานอย ตองเลอกเชาทดนอาศยถกหรอบกรกทวางเปลาทาใหสภาพทอยอาศยเสอมโทรมลง

3. ปจจยดานเศรษฐกจ เนองจากประชากรบางกลมมความดอยโอกาสในการแสวงหางานทา การศกษานอย ทาใหรายไดทไดรบตากวาความสามารถในการดารงชวตทเหมาะสม ทาใหไมมความสามารถในการจดหาทอยอาศย จงตองมการปลกทอยอาศยอยางถกตองตามกฎหมาย ทวางเปลา

4. ปจจยทางกายภาพเมอง เปนเมองทตงอยบนพนทราบลม ประกอบกบการขดถนน ถมคลอง ทาใหเกดปญหาการระบายนาทาใหสภาพการอยอาศยเสอมโทรมลง

5. ปจจยทางดานกฎหมาย ในเมองใหญยงขาดกฎหมายทเหมาะสม กบการควบคมการขายตวของเมอง เชน กฎหมายผงเมอง กฎหมายควบคมการใชทดน เปนตน

24

 

การพฒนาชมชน การพฒนาชมชน ประกอบดวย 2 คา คอ การพฒนาและชมชน การพฒนา หมายถง ทาใหเจรญ การเปลยนแปลง เปลยนสภาพ ปรบปรงใหตางจากเดม ชมชน หมายถง การรวมตวของบคคล กลม/องคกรชมชน เครอขายองคกรชมชนและ

ประชาชนทอาศยอยในขอบเขตพนทหนง ๆ ซงมปฏสมพนธซงกนและกน ระดบพนฐานทสด คอหมบานหรอชมชนในรปแบบอน ๆ ทมมารวมตวกนเพอแกไขปญหาเดยวกน เชน ชมชนลมน า ชมชนวฒนธรรม เปนตน

การพฒนาชมชน (Community Development) ตามหลกการพนฐานเปนกระบวนการให การศกษา (Educational Process) แกประชาชนเพอใหสามารถพงตนเองไดหรอชวยตนเองได ในการคด ตดสนใจและดาเนนการแกปญหา ตลอดจนตอบสนองความตองการของตนเองและสวนรวม (พสนต ประทานชวโน. ออนไลน. 2559)

ปรชญาการพฒนาชมชน ปรชญาพนฐานเบองตนของนกพฒนาชมชน คอ ความเชอมนและศรทธาในมนษยชาตวา

มนษยทกชวต มคณคา มความหมาย มศกดศร มศกยภาพและสามารถพฒนาไดถามโอกาส (พสนต ประทานชวโน. ออนไลน. 2559)

หลกการพฒนาชมชน การพฒนาชมชนเปนกระบวนการทเปลยนแปลงความคด ทศนคตและพฤตกรรมของ

ประชาชนชนในชมชนใหดกวาเดม สรางความรสกรกและผกพนตอชมชน กลาวคอ 1. เรมตนทประชาชน ยนจดเดยวกบประชาชน มองโลก มองชวต มองปญหาจากทศนะ

ของประชาชน เพอใหเขาใจปญหา ความตองการของประชาชน เพอใหเขาถงชวต จตใจของประชาชน 2. ทางานรวมกบประชาชน (ไมใชทางานใหแกประชาชน เพราะจะทาใหเกดความคด

มาทวงบญทวงคณจากประชาชนในภายหลง) การทจะทาใหประชาชนเขาใจปญหาของตนเองและมกาลงใจลกขนตอสกบปญหา ชวยกนคด ชวยกนแกไขปญหานน ยอมมหนทางทจะกระทาไดโดยไมยากหากเขาใจปญหาและเขาถงจตใจประชาชน

3. ยดประชาชนเปนพระเอก ประชาชนตองเปนผกระทาการพฒนาดวยตนเอง ไมใชเปนผถกกระทาหรอฝายรองรบขางเดยว เพราะผลของการกระทาการพฒนานน ตกอยทประชาชนโดยตรง ประชาชนเปนผรบโชคหรอเคราะหจากการพฒนานน (พสนต ประทานชวโน. ออนไลน. 2559) การพฒนาแบบมสวนรวม

ทศพล กฤตยพสฐ (2538 : 13) กลาวถงการมสวนรวมตามขนตอนในการพฒนาออกเปน 5 ขนตอน ดงน

25

 

ขนตอนท 1 ขนรเรมการพฒนา ประชาชนเขามามสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหาภายในชมชน ตลอดจนมสวนรวมในการตดสนใจกาหนดความตองการของชมชนและมสวนรวมในการจดลาดบความสาคญของความตองการดวย

ขนตอนท 2 ขนตอนการวางแผนในการพฒนา ประชาชนมสวนรวมในการกาหนดนโยบายและวตถประสงคของโครงการ กาหนดวธการและแนวทางการดาเนนงานตลอดจนกาหนดทรพยากรและแหลงทรพยากรทใช

ขนตอนท 3 ประชาชนมสวนรวมในการสรางประโยชนโดยการสนบสนนทรพย วสดอปกรณและแรงงานหรอเขารวมบรหาร ประสานงานและดาเนนการขอความชวยเหลอจากภายนอก

ขนตอนท 4 ประชาชนมสวนรวมในการรบผลประโยชนทพงไดรบจากการพฒนาหรอยอมรบผลประโยชนอนเกดจากการพฒนาทงดานวตถและจตใจ

ขนตอนท 5 ประชาชนเขารวมประเมนการพฒนาทไดกระทาไปนนสาเรจตามวตถประสงคเพยงใด ซงในการประเมนอาจปรากฏในรปของการประเมนผลยอย (Formative Evaluation) เปนการประเมนผลกาวหนาเปนระยะ ๆ หรอกระทาในรปของการประเมนผลรวม (Summative Evaluation) ซงเปนการประเมนผลสรปสดยอด

ระดบของการมสวนรวม

การวดระดบของการมสวนรวมในมตเชงคณภาพ แนวคดของอารนสไตน ใหความสาคญตออานาจในการตดสนใจ และเหนวาการมสวนรวมมลกษณะเปนรปของบนไดการมสวนรวม 8 ขนตอน แบงขนการมสวนรวมจาก (ทศพล กฤตยพสฐ. 2538 : 13)

ขนตา ระดบ 1-2 คอ การมสวนรวมเทยม ประชาชนสวนใหญไมมอานาจในการตดสนใจ แตมเพยงคนกลมนอยเขามามบทบาทหลกในการตดสนใจ

ขนกลาง ระดบ 3-5 คอ การมสวนรวมบางสวน ความคดเหนของประชาชนยงไมมหลกประกนวาจะไดรบการตอบสนองจากผมอานาจในการตดสนใจ

ขนสง ระดบ 6-8 คอ การเพมระดบการตดสนใจในการเจรจา การใชอานาจผานตวแทน ควบคมโดยประชาชนผานตวแทน หรอเปนผใชอานาจตดสนใจโดยตรง

ทศพล กฤตยพสฐ (2538 : 10) กลาวถงลกษณะการมสวนรวม การมสวนรวมจะตองมขนอยตลอด ตงแตขนการรวมวางแผนโครงการ การเสยสละกาลงแรงงาน วสดกาลงเงนหรอทรพยากรใดทมอย ไดสรปการมสวนรวมวาหมายถง

1. รวมคด คอรวมในการประชมปรกษาหารอในการวางโครงการวธการดาเนนงานการตดตามตรวจสอบ และการดแลรกษา เพอใหกจกรรมโครงการไดผลตามวตถประสงค

26

 

2. รวมตดสนใจ คอเมอมการประชมปรกษาหารอแลว จะตองรวมกนในการตดสนใจเลอกกจกรรมหรอแนวทางทเหนวาดทสดหรอเหมาะสมทสด

3. รวมปฏบตตามโครงการ คอเขารวมในการในการดาเนนงานตามโครงการ เชน รวมออกแรง รวมบรจาคทรพย เปนตน

4. รวมตดตามและประเมนผลโครงการ คอเมอโครงการเสรจสนแลวไดมสวนรวมโดยการตรวจตราดแล รกษาและประเมนผลประโยชนทเกดจากโครงการ

กลาวโดยสรป การพฒนาชมชน คอ การมสวนรวมของประชาชนในการแสดงออกถงสทธขนพนฐานของชมชนในการจดการชวตตวเองและมการเปดรบความคดเหน การวางแผนรวมกนและการพฒนาศกยภาพของประชาชนในการวางแผนโดยมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการชมชน การทางานกบประชาชนและสรางความเขมแขงในชมชน

งานวจยทเกยวของ

จากการสารวจองคความรทางดานผลการศกษาทตรงหรอใกลเคยงกบหวขอในการวจย พบวา มเอกสารงานวจยดงน

นงนช จนทรประเทศ (2544 : 24) ไดวจยเรองลกษณะการกอเกดของชมชนแออดในภาคตะวนออก : กรณศกษาเทศบาลเมองชลบร ผลการวจยพบวา ชมชนแออดสวนใหญไมหนาแนน สภาพบานมลกษณะปานกลาง พออยอาศยไดไมถงกบทรดโทรม มระบบสาธารณปโภคทด นาประปาและไฟฟามครบ การเกบขยะมลฝอยมบรการเกบขยะของเทศบาลเมองชลบร การระบายน าใชไดด และเปนทอปน ทางเดนในชมชนมลกษณะคงทนถาวร เนองจากเปนคอนกรต สวนลกษณะทางเศรษฐกจพบวา ประชากรสวนใหญมอาชพรบจางทวไป รายไดไมแนนอน ตองอาศยแหลงเงนก โดยเฉพาะ ปญหาประชาชนมรายไดนอย รอยละ 50 มรายไดต ากวา 5,500 บาทตอเดอนตอครอบครว ในดานลกษณะทางสงคม พบวา ปญหาของชมชนคอ ปญหาดานยาเสพตด มมากถงรอยละ 70 รองลงมาคอ มรายไดนอย มปญหาดานสงแวดลอม และไมมสวสดการสงคมและประกนสขภาพ ชมชนนสวนใหญรอยละ 50 มการรวมกลมในรปของคณะกรรมการชมชนและมกลมองคกรตาง ๆ คอยใหความชวยเหลอ และไมมปญหาเรองการบกรกไลท สวนใหญเปนผมการศกษานอย อพยพมาจากตะวนออกเฉยงเหนอ เพอหางานทา และไมมความสามารถในการซอทดนปลกบานเองได จงตองเลอกเชาทอยอาศยราคาถก หรอบกรกทวางเปลาปลกอาศยกนทาใหสภาพทอยอาศยเสอมโทรมลง จนกลายเปนชมชนแออดและสงผลใหสภาพแวดลอมเสอมโทรมยงขน

สรรเสรญ วรวทยสตถญาณ (2544 : 42) ไดวจยเรอง ปญหาความตองการของชมชนแออดในภาคตะวนออก : ศกษาเฉพาะชมชนนอกเขตเทศบาลเมองชลบร ผลการวจยพบวา ความตองการของ

27

 

ชมชนทกชมชนมความตองการจดหาทพกอาศยใหดขนเปนความตองการอนดบแรก ความตองการใหหนวยงานของรฐหรอมลนธหนวยงานอาสาตาง ๆ เขามาชวยชมชนเปนอนดบทสอง ความตองการ ทจะเปนเจาของทดนคนหลงจากถกทางราชการโดยกองทพเรอเวนคน ปญหาเรงดวนทงสามนบเปนปญหาทสาคญมความตองการจดหาทพกอาศยใหดขนเปนความตองการอนดบแรก ความตองการใหหนวยงานของรฐหรอมลนธหนวยงานอาสาตาง ๆ เขามาชวยชมชนเปนอนดบทสอง ความตองการทจะเปนเจาของทดนคนหลงจากถกทางราชการโดยกองทพเรอเวนคน ปญหาเรงดวนทงสามนบเปนปญหาทสาคญทสดของชมชน

ดสต เกตเพชร (2544 : 18) ไดวจยเรอง การกอเกดและลกษณะของชมชนผมรายไดนอยในเขตอาเภอเมองจนทบร โดยศกษาทชมชนยอยท 5 ชมชนยอยท 10 ชมชนยอยท 11 ชมชนจนทนมตผลการวจยพบวา การกอเกดชมชนของจงหวดจนทบรมการผลตพลอยทาใหมสภาพเศรษฐกจทด กอใหเกดการอพยพของแรงงานจากตางจงหวดโดยเฉพาะภาคอสานโดยสวนใหญ เขามารบจางในเมอง ผอพยพเหลานมรายไดไมเพยงพอทจะอยอยางมาตรฐาน โดยจะเชาทราคาถก หรอเชาทเมอประชากรเพมขน แตเนอทอาศยไมเพมตามทเกดเปนชมชนทอยกนอยางแออด ลกษณะสภาพโดยสวนใหญ ทพกอาศยของชมชนมความหนาแนนไมมากนก บานมสภาพความทรดโทรม ปานกลาง ถนนตามซอยเปนทดน และลกรงมปญหาในเรองถนนมความขรขระ มน าทวมขงเมอม ฝนตกเนองมาจากทางการระบายน าโดยสวนใหญจะมระบบน าประปา ระบบไฟฟาใชอยางทวถงและมระบบการจดเกบขยะจากเทศบาล สภาพเศรษฐกจโดยสวนใหญของชมชนจะเชาทดนปลกสรางทอยอาศยจากรฐและเอกชนในราคาถก การประกอบอาชพสวนใหญจะประกอบอาชพรบจางทวไป มรายไดตอครอบครวเดอนละประมาน 3,000 บาทตอเดอน แหลงเงนกของชมชนจะมการกจากนายทนในอตราดอกเบยรอยละ 20 บาทตอเดอนและกจากกลมออมทรพยเครดตยเนยนประชารวมใจในอตราดอกเบยรอยละ 15 บาทตอป สภาวะทางสงคมโดยสวนใหญของชมชนจะมการจดตงคณะกรรมการของชมชนเพอทาหนาทแทนผอาศยในชมชนในการตดตอหนวยงานทเกยวของ และแตละชมชนมการจดทากจกรรมรวมกนเพอสรางความสามคคและตอตานยาเสพตด จะมการจดการแขงขนกฬาระหวางชมชนกาหนดการจดขนปละ 2 ครง โดยการสนบสนนจากเทศบาล สรพร สมบรณบรณะ (2536 : บทคดยอ) ไดวจยเรอง วถชวตคนในชมชนชายขอบของสงคมเมอง : กรณศกษาคนคนขยะชมชนกองขยะชานเมองกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา การเจรญเตบโตของเมองอตสาหกรรม มผลทาใหจานวนปรมาณขยะเพมมากขน จนกลายเปนทรพยากรของคนกลมหนงในสงคม ความสาคญของทรพยากร “ขยะ” ถกนามาจดประเภทตามคณคาและราคาเศรษฐกจ เชน “ ของจรง” “ของด” “ของเกา” และ “ของเสย” เปนตน ทรพยากร “ขยะ” จงอยในฐานะ “สนคา” และ “โชคลาภ” ของคนคยขยะ ขณะเดยวกนทรพยากร “ขยะ” ยงมผลตอความสมพนธ

28

 

ทางสงคมของคนกลมตาง ๆ ทงภายในและภายนอกชมชน ทรพยากร “ขยะ” จงเปนบรบทหนงของสงคม ซงมบทบาทและอทธพลตอพฒนาการของชมชนและสงคมเมอง ชมชนกองขยะมกจะถกมองวาเปน “ชายขอบ” ของสงคมเมอง ซงเปนภาระหรอปญหาของเมอง ขณะเดยวกนพบวาชมชนกองขยะมหนาทตอเมอง ถาปราศจากคนกลมนแลว เมองยอมเกดปญหาตาง ๆ เชน ขยะลนเมอง ไมมผทาหนาทกาจดขยะ มลภาวะเปนพษ แมวาขยะจะเปนตวปญหาของสงคม เปนสงทคนสวนใหญรงเกยจ แตสาหรบคนอกกลมหนง “ขยะ” คอชวตของพวกเขา เปนทรพยากรทมคา เพราะพวกเขาสามารถแปลงสภาพใหเปน “สนคา” และม “ราคา”โดยหนาทดงกลาว คนกลมนไดมสวนในการรกษาระบบนเวศของสงคมในปจจบน ฐตรตน อาไพ (2547 : 31) ไดวจยเรอง วถชวตการทางานกบภาวะสขภาพอนามย ของผมอาชพเกบขยะ กรณศกษา ชมชนกองขยะหนองแขม กรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา วถชวตของผมอาชพเกบขยะอยในสภาวะทไมมนคง ปญหาและอปสรรคในการทางานทสาคญทผมอาชพเกบขยะตองเผชญ คอ ปรมาณสงของทเกบไดจากกองขยะมจานวนลดลง ราคารบซอทตากวาราคาตลาด เนองจากจาเปนตองขายสงของทเกบไดใหผทไดรบสมปทานการรบซอสงของในสถานขนถายมลฝอยเทานนและปญหาเรองความปลอดภยในการทางาน ซงปญหาดงกลาวสงผลใหรายไดแตละวนของผมอาชพเกบขยะลดนอยลง ปจจบนผมอาชพเกบขยะมรายไดเฉลยเพยง 154.42 บาทตอวน ความคาดหวงตอการประกอบอาชพจงเพยงเพอมรายไดพอประทงชวตเทานน ผมอาชพเกบขยะแกปญหาดวยการเพมชวโมงทางานใหยาวขน และทางานทกวน ซงแสดงใหเหนวา ผมอาชพเกบขยะมจานวนวนและชวโมงการทางานเฉลยถง 6.38 วนตอสปดาห และ 10.79 ชวโมงตอวน ผมอาชพเกบขยะเหนวา สภาพแวดลอมภายในชมชนกองขยะทเปนทอยอาศยอยในระดบปานกลาง แตปญหาของชมชน ทควรไดรบการแกไข คอ การตดเหลา การทะเลาะววาท และปญหาเรองการพนนของคนในชมชน ผมอาชพเกบขยะมสภาวะสขอนามยโดยรวมในระดบปานกลาง โดยมภาวะสขภาพกายและภาวะสขภาวะสงคมในระดบปานกลาง แตมภาวะสขภาพจตในระดบด ผมอาชพเกบขยะสวนใหญเปนโรคทเกยวกบกระเพาะอาหารหรอลาไสและอาการทางกายคอ ปวดเมอยตามรางกาย สวนผทมปญหาสขภาวะจตสวนใหญมปญหาเรองการนอนไมหลบเนองจากความกงวลใจในขณะทภาวะสขภาพสงคม ผมอาชพเกบขยะมความสมพนธในครอบครวระดบปานกลาง และสวนใหญไมเขารวมกจกรรมทจดขนในชมชน เนองจากตองใชเวลาเกอบทงหมดในการทางาน ความสมพนธระหวางปจจยทเกยวของกบสภาพการทางานการประกอบอาชพและสภาพทางสงคมของผมอาชพเกบขยะกบภาวะสขภาพอนามย พบวา มความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถต ทง 3 มต คอ อนตรายจากการทางานจากการถกของแขง/ของแหลม/กระเบองบาดและการเขาถงบรการทางสงคม มความสมพนธกบภาวะสขภาพกาย ความปลอดภยในการทางานจากการคดแยก

29

 

ประเภทของถงขยะ สภาวะแวดลอมในการทางานทเกยวของกบการถายเทอากาศ ปญหาอปสรรคในการทางานและสภาพแวดลอมทอยอาศยมความสมพนธกบภาวะสขภาพจตและชวงเวลาการทางาน ชวโมงการทางาน ความปลอดภยในการทางานจากการคดแยกประเภทของถงขยะและปญหาอปสรรคในการทางานมความสมพนธกบภาวะสขภาพสงคม สาหรบผมอาชพเกบขยะ ณ ปจจบน คอ ควรจดการอบรมและสงเสรมความรดานสขภาพอนามย การปองกนอนตรายทเกดจากการทางาน ดานสภาพทางสงคม ควรใหการสนบสนนคณะกรรมการชมชน การรวมกลมอาชพเกบขยะ เพอการแลกเปลยนประสบการณและสงเสรมความรและทกษะทางอาชพดานอน ๆ เพอเปนอาชพเสรม สวนขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอลดและขจดอาชพเกบขยะ คอการรณรงคใหมการจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพ ออกมาตรการทางกฎหมายกลไกการจดเกบภาษและคาธรรมเนยมเพอใหประชาชนในฐานะผผลตและผบรโภคมสวนรวมในการรบผดชอบในการจดการขยะ ควบคไปกบการพฒนาทกษะและศกยภาพในการทางาน สงเสรมดานเงนทน เพอใหผมอาชพเกบขยะมโอกาส เปนผประกอบธรกจรายยอยตามความถนดและความตองการ ตลอดจนการสรางทางเลอกดานอาชพและรณรงคไมใหเยาวชนในครอบครวสบทอดการประกอบอาชพเกบขยะ

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยเรอง ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ : กรณศกษา ชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ใชการวจยเชงผสมผสาน (Mixed Method) ซงเปนการผสมผสานกนระหวางการวจยเชงปรมาณโดยใชเชงสารวจในการศกษาวตถประสงคขอท 1 ใชเชงคณภาพในการศกษาวตถประสงคขอท 2 และการวจยเชงคณภาพ ผศกษากาหนดขนตอนการวจยไวดงน

1. การวจยเชงปรมาณ 1.1 การกาหนดประชากร 1.2 เครองมอทใชในการวจย 1.3 การวเคราะหขอมล 1.4 สถตทใชในการวเคราะหขอมล

2. การวจยเชงคณภาพ 2.1 การเกบรวมรวมขอมล 2.2 การตรวจสอบขอมล 2.3 การวเคราะหขอมล การวจยเชงปรมาณ

การกาหนดประชากร ในการวจยครงนมประชากรทใชในการวจย คอประชากรซงเปนตวแทนครวเรอนในชมชนบานลางพนทรพย จานวน 124 คน

เครองมอทใชในการวจย เครองมอวจยไดแกแบบสอบถาม (Questionnaire) เกยวกบความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ : กรณศกษา ชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ประกอบดวยเนอหาสรปดงน สวนท 1 เปนแบบสอบถามลกษณะปลายปด (Close - ended) และเลอกตอบ (Check - list) เกยวกบขอมลทวไปของประชากรในชมชนบานลางพนทรพย ไดแก ระดบการศกษา อาชพ รายไดและภมลาเนา เปนตน

31

สวนท 2 เปนแบบสอบถามลกษณะปลายปด (Close - ended) และเลอกตอบ (Check - list)

เกยวกบปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ : กรณศกษา ชมชนบานลาง

พนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ทงหมด 4 ดาน ไดแก

1. ดานสงแวดลอม 4 ขอ

2. ดานเศรษฐกจ 7 ขอ

3. ดานสงคม 9 ขอ

4. ดานบรการสงคม 3 ขอ

สวนท 3 เปนแบบสอบถามลกษณะปลายปด (Close - ended) และเลอกตอบ (Check - list)

เกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ :

กรณศกษา ชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

สวนท 4 ขนตอนการสรางเครองมอ

ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอตามขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 ศกษางานวจยทเกยวของกบความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ :

กรณศกษา ชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

ขนตอนท 2 การสรางเครองมอในการศกษา

ขนตอนท 3 นาแบบสอบถามเสนออาจารยทปรกษา ตรวจสอบความถกตองตามโครงสราง

เนอหาความครอบคลมของเนอหาและความถกตองเหมาะสมของภาษา

ขนตอนท 4 นาแบบสอบถามทปรบปรงแลวใหผเชยวชาญตรวจสอบความตรงของเนอหา

เพอใหไดขอคาถามทตรงและมความสมบรณ

ขนตอนท 5 จดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณเพอใชในการเกบรวบรวมขอมลตอไป

ขนตอนท 6 นาแบบสอบถามฉบบสมบรณไปใชสมภาษณกลมประชากร

การทดสอบเครองมอจะใชการทดสอบความตรง (Validity) ดงน

การทดสอบเครองมอทใชการทดสอบความตรงของเนอหา (Content Validity) โดยการ

นาแบบสมภาษณใหผเชยวชาญนาขอแกไขทงหมดมาปรบปรงตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ

ชอ สถานภาพ

1. รศ.ดร. สมศกด สามคคธรรม ผเชยวชาญดานวจย

2. ผศ.ดร. โอฬาร ถนบางเตยว ผเชยวชาญดานวจย

3. ดร. ปรชา เปยมพงศสานต ผเชยวชาญดานวจย

32

การวเคราะหขอมล การศกษาครงนใชโปรแกรมสาเรจรปในการวเคราะหขอมล สถตทใชเปนสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก คาความถ รอยละและคาเฉลย สาหรบการวดระดบความตองการของผตอบแบบสอบถาม สรางขนตามลกษณะการสรางแบบวดทศนคตทเรยกวา (Likert Scale) โดยมตวเลอกตอบแบบ 5 ระดบ โดยในแตละระดบกาหนดเกณฑการใหคะแนน ดงน

5 หมายถง ระดบพอใจมาก 4 หมายถง ระดบคอนขางพอใจ 3 หมายถง ระดบเฉย ๆ 2 หมายถง ระดบคอนขางไมพอใจ 1 หมายถง ระดบไมพอใจมาก ในการตความชวงเทาจะแบงคะแนนออกเปน 5 ระดบ ดงน คะแนนระหวาง 4.20 – 5.00 แสดงวาพอใจมาก คะแนนระหวาง 3.40 – 4.19 แสดงวาคอนขางพอใจ คะแนนระหวาง 2.60 – 3.39 แสดงวาเฉย ๆ คะแนนระหวาง 1.80 – 2.59 แสดงวาคอนขางไมพอใจ คะแนนระหวาง 1.00 – 1.79 แสดงวาไมพอใจมาก สถตทใชในการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมลสาหรบการวจยครงน ผวจยใชวธการทางสถตดงน 1. คารอยละ (Percentage) 2. คาคะแนนเฉลย (μ) 3. คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

การวจยเชงคณภาพ

การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลใชวธการวจยในรปแบบตาง ๆ ดงน

1. การวจยเอกสาร เอกสารทจะใชในการวจยนจะแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1.1 เอกสารชนตน (Primary Data) ไดแก ขอมลทยงไมไดผานการวเคราะหขอมล

และสงเคราะหเปนขอมลดบ ขอมลเหลานไดจากการเกบรวบรวมเอกสารตาง ๆ เชน วารสาร เอกสาร

33

การประชม บนทกการประชม เอกสารทางราชการ เปนตน หรอเปนขอมลทผบนทกเหตการณนนบนทกดวยตวเองหรอเหนเหตการณนน ๆ ดวยตวเอง

1.2 เอกสารชนรอง (Secondary Data) ไดแก เอกสารทมการวเคราะหขอมลในรปแบบตาง ๆ แลวระดบหนง และเพอชวยใหการวเคราะหขอมลสมบรณยงขน เอกสารชนรองทสาคญ เชน หนงสอพมพ ตาราวชาการ บทความ งานวจย วทยานพนธ อนเทอรเนต กฎหมายและอน ๆ ทเกยวของเปนตน

2. การสมภาษณ วธการสมภาษณทจะใชในการวจยนมลกษณะเปนการสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-structured or Guided Interview) โดยอาศยแนวการสมภาษณ (Interview Guide) เปนเครองมอในรปแบบการสมภาษณเจาะลก (In-depth Interview) เปนการใชแนวสมภาษณเจาะลกโดยกาหนดผใหขอมลในการสมภาษณ (Key-informants)

การสมภาษณเจาะลก (In-depth Interview) เปนการใชแนวสมภาษณเจาะลกโดยทผวจยกาหนดผใหขอมลหลกในการสมภาษณแบบเฉพาะเจาะจงในการสมภาษณ (Key-informants) ดงน

ชอ – สกล สถานภาพในการใหขอมล 2.1 นายสามารถ สนทรวงศ กลมผนาชมชน 2.2 นายนมต สนทรวงศ รองประธานชมชน 2.3 นายไสว ศรสรรจนทร ผอาวโสชมชน 2.4 นางแกว ตนงาม ผอาวโสชมชน 2.5 นายถวล เพศประเสรฐ ผอาวโสชมชน 3. การสงเกตการณแบบมสวนรวม (Participant Observation) บางครงเรยกกนวา การสงเกต

ภาคสนาม (Field Observation) การสงเกตการณแบบมสวนรวม หมายถง การทนกวจยหรอผสงเกตการณเขาไปรวมกจกรรมหรอเขาไปใชชวตรวมในกลมทศกษา ผวจยอาจแสดงตน เปนสมาชกของกลมหรอไมแสดงตวกได ผวจยไมเพยงแตรวบรวมขอมลจากกลมทศกษาเทานน หากจะเขารวมกบกลมหรอองคกรทตนศกษา นกวจยจะเขาไปรวมในกลมทตนศกษามากนอยเทาใดขนอยกบวตถประสงคของการวจยและจะตองเขาไปดวยความระมดระวง ไมควรจะเขาไปใกลชดผสงเกตมากเกนไปหรอพยายามทจะมอทธพลเหนอสมาชกในกลมไมวาทางใด (มตตกา ปรเส. 2557 : 38) การสงเกตการณแบบมสวนรวมประกอบไปดวย กระบวนการ 3 ขน ไดแก การสงเกต การซกถามและการจดบนทก นอกเหนอไปจากการเฝาดแลว ผวจยสามารถทจะซกถามบางสงบางอยางไมอาจเขาใจไดจากการสงเกต โดยเฉพาะอยางยงขอมลทเกยวกบความหมายหรอสญลกษณ การซกถามถอวาเปนการสมภาษณแบบไมเปนทางการ หลงจากนนจงทาการจดบนทกขอมล

34

การสงเกตการณแบบมสวนรวมจะเปนรปแบบการเกบขอมลเสรมวธการอนๆ โดยใชในกระบวนการสงเกต เชน การเขารวมประชมในการประชมประจาเดอนของชมชนบานลางพนทรพย เปนตน

การตรวจสอบขอมล ในการศกษาครงนใชวธการตรวจสอบขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมล เพอใหขอมล มความตรงและนาเชอถอ การตรวจสอบขอมลเชงคณภาพ ผศกษาใชหลกการสามเสา (Triangulation) โดยใชวธการดงน 1. การตรวจสอบจากแหลงขอมลทตางกน ในการศกษานจะใชแหลงขอมลจากเอกสาร จากการสมภาษณและการสงเกตการณมาเปรยบเทยบ เพอตรวจสอบความถกตองของขอมลวาจะแตกตางกนหรอไม 2. การตรวจสอบโดยการเกบขอมลเดยวกนในชวงเวลาทตางกน ตวอยางเชน การสมภาษณนาย นมต สนทรวงศ ผวจยลงไปสมภาษณเจาะลก 2 ครง โดยเวนระยะหาง 11 เดอน เปนตน 3. การตรวจสอบโดยการเกบขอมลเดยวกนในสถานทตางกน เชน สมภาษณเกยวกบการกอตงชมชน การดารงอยและการใชชวต จะสมภาษณผใหขอมลคนเดยวในสถานทสมภาษณ ทตางกน เชน สมภาษณทบานของผใหขอมลหลกทชมชนบานลางพนทรพยและนามาพจารณาวาขอมลมความคงเสนคงวาหรอขดแยงกน การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลเชงคณภาพใชการตความขอมลจากการสมภาษณ เพอเพมเตมคาอธบายตารางจากการสารวจใหมความสมบรณยงขน ดงน 1. การตความเพอจดกลมขอมล คอการรวบรวมขอมลรายละเอยดใหเขาอยในหวขอ โดยการจาแนกในการวเคราะหประเดนคาถามการวจย 2. การตความในเชงเหตและผลในลกษณะการวเคราะหความเปนเหตและความเปนผล โดยการหาสาเหตหลก สาเหตรองและสาเหตประกอบททาใหเกดผลในปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร

บทท 4 การวเคราะหขอมล

ในการนาเสนอผลการวจยเรองความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ : กรณศกษา

ชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ครงน ผวจยไดกาหนดสญลกษณทใชในการวเคราะหขอมลและขอเสนอผลการวเคราะหตามลาดบ ดงน

1. สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 2. การเสนอผลการวเคราะหขอมล 3. ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ในการวจยน เพอใหเกดความเขาใจตรงกน ในการแปลความหมายของการวเคราะหขอมล

ผวจยไดใชสญลกษณตาง ๆ แทนความหมายของการแปลขอมล ดงน μ แทน คาเฉลย (Mean) σ แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) N แทน จานวนประชากร

การเสนอผลการวเคราะหขอมล ในการเสนอผลการวเคราะหขอมลครงน ผวจยขอเสนอเปนตอน ๆ ดงน ตอนท 1 บรบทของพนท ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 3 ความพงพอใจของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 4 ปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย ตอนท 5 ขอเสนอแนะในการพฒนาชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย

ผลการวเคราะหขอมล ตอนท 1 บรบทของชมชนบานลางพนทรพย

ชมชน “บานลางพนทรพย” หรอ “ชมชนกองขยะ” ตงอยบนกองขยะหนาโรงฆาสตวของเทศบาลเมองจนทบร ตาบลวดใหม อาเภอเมอง จงหวดจนทบร มาตงแตป 2510 ซงนบเปนแหงท 4 ของการตงหลกปกฐานหลงถกไลทมาสองครง

36

 

ตอนแรก ๆ มชาวบานเพยง 6 หลงคาเรอน โดยสรางเพงไมอยางกระจดกระจายไรระเบยบ ตอมาเทศบาลเมองจนทบรเอาขยะมาทง ชาวบานจงถอยรอนเขาไปอยในหนองบงเรอย ๆ จนชดกบรวโรงพยาบาลพระปกเกลา โดยสวนใหญชาวบานมอาชพเปนลกจางเทศบาล รบจางรายวน คาขาย และเกบของเกาขาย ไมมความมนคงในทอยอาศย มปญหาการไลท สภาพบานผพง นาเนาเสย สภาพแวดลอมเปนพษ และขาดสาธารณปโภค (แกว ตนงาม. สมภาษณ. 2558)

ป 2516 ชาวบานไดมความคดรวมกนวาจะทาอยางไรใหมชวตทดขนกวาเดม มบานทมนคงไมมใครมาไลไดอก มสภาพแวดลอมดเหมอนคนอนเขา จงรวมกลมกน เรมจากการตงกลมออมทรพย มการตงคณะกรรมมาทางานหนงชด มการแบงเปนกลมยอย ๆ 19 กลม ๆ ละ 6 คนบาง 5 คนบาง แลวแตขนาดของกลม จงคดวาออมกนอยางไรถงจะไดมบาน มทอยทมนคงและชาวบานสามารถออมได จงตกลงกนวาใครมเทาไหรกออมเทานน มมากกออมมาก มนอยกออมนอย โดยมการออมเปนรายวนกนทกวน สวนรายเดอนสมาชกกฝากประมาณ 330 บาทบาง 630 บาทบางแลวแตความ สามารถของแตละราย (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

นายสามารถ สนทรวงศ ประธานกลมออมทรพยกลาววา หลงจากไดตงกลมออมทรพยเรากมการประชมทกเดอนเพอแลกเปลยนความคดกนและมมตรวมกนในชมชน สวนการบรหารจดการของคณะกรรมการออมทรพย จะฝากทกวนท 5 ของเดอน โดยหวหนากลมยอยทาหนาทเกบเงนภายในกลมเพอนามาเกบไวทคณะกรรมการ ปจจบนมเงนออมเพอทอยอาศยรวม 706,389 บาท เงนออมอน ๆ 30,000 บาท มการจดสวสดการการรกษาพยาบาล การฌาปนกจสงเคราะห การสงเสรมการศกษาและกจกรรมของเดก นอกจากนยงมสวสดการในการชวยเหลอผสงอายในชมชนกรณไมมญาตพนอง เดอนละ 50 บาท (สามารถ สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

หลงจากมการพฒนาความเขมแขง โดยจดตงกลมตาง ๆ มาระยะหนงแลว ทางกลมจงไดหนไปทาเรองทอยอาศย โดยชาวบานชวยกนหาทดนเพอสรางทอยอาศยประมาณ 10 ไร 2 งาน 97 ตารางวา ซงทดนอยฝงตรงกนขามกบชมชนเกา โดยทางกรมทดนและทดนจงหวดจนทบรเหนชอบใหใชประโยชนในทดนทมการบกรก โดยคดคาเชา 1 บาท / ตารางวา / เดอน สญญา 5 ป / ครง จากนนทางสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช). จงไดสนบสนนงบประมาณในการทาสาธารณปโภคจานวน 3,100,000 บาท ในระยะท 1 เปนคาสรางถนน ทาทางระบายน า บอบาบดน าเสย ประปา ไฟฟา (สามารถ สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

ในเมอมทดนชาวบานรวมกนประชมหารอกนในการออกแบบบาน โดยมสถาปนกจาก พอช. ใหการแนะนาและชวยเหลอในการออกแบบบาน โดยชาวบานเลอกแบบบานสองชน ขนาด 4x8 เมตร ใชงบประมาณ 170,000 บาท/หลง สวนบานชนเดยวขนาด 5x8 เมตร ใชงบประมาณ 150,000 บาท/หลง โดยจางชางในชมชนทราคาถก มสมาชกทงหมด 119 ครวเรอน ทเขาโครงการ

37

 

88 ครวเรอน และครวเรอนทไมเขาโครงการอก 31 ครวเรอน โดยใหชมชนเนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการดและควบคมงานกอสราง (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

นายถวล เพศประเสรฐ กรรมการชมชน เลาวา เมอกอนอยอาศยดวยความยากลาบากมากบานเปนเพงไมเลก ๆ เพยงเอาไมเสมดตดเปนทอน ๆ มาขดไวเปนพนบาน สวนฝาบานและหลงคาทาดวยจาก เวลาเดนเสาบานกเอนไปมา พนบานกตดกบพนนา พอเดนนากซมเขามาในบาน

“ขณะตอนกนขาวตองกางมงกนขาว เพราะมนมหนอนและแมลงวนเตมไปหมด เนองจากบานตงอยบนกองขยะ แตตอนนดใจมากถงแมวาบานยงสรางไมเสรจ แตอยางนอยชวตนเรากสามารถมบานอย โดยไมตองกนขาวกางมงอกแลว” (ถวล เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558)

ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตาราง 1 รอยละของประชากร จาแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษา จานวน รอยละ ไมเคยเรยนหรอตากวาชนประถมศกษา

4 3.2

จบประถมศกษา 46 37.1 จบมธยมศกษาหรอปวช./ปวส. 57 46.0 จบปรญญาตร 17 13.7

รวม 124 100.0 จากตาราง 1 พบวา ประชากรสวนใหญมระดบการศกษาในระดบมธยมศกษาหรอ ปวช./ปวส. 57 ราย คดเปนรอยละ 46.0 ระดบประถมศกษา 46 รายคดเปนรอยละ 37.1 ระดบปรญญาตร 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

ตาราง 2 รอยละของประชากร จาแนกตามรายได

รายไดตอเดอน จานวน รอยละ 6,500 – 15,100 112 90.3 15,101 บาทขนไป 12 9.7

รวม 124 100.0 จากตาราง 2 พบวา ประชากรสวนใหญมรายไดเฉลยตอเดอน 6,500-15,100 บาท 112 ราย คดเปนรอยละ 90.3 รายได 15,101 บาทขนไป 12 ราย คดเปนรอยละ 9.7

38

 

ตาราง 3 รอยละของประชากร จาแนกตามอาชพ

อาชพ จานวน รอยละ รบราชการ/รฐวสาหกจและหนวยงานภาครฐอนๆ

7 5.6

พนกงานบรษทเอกชน 21 16.9 ธรกจสวนตว 7 5.6 คาขายรายยอย 9 7.3 แมบาน 17 13.7 รบจางอสระ 63 50.8

รวม 124 100.0

จากตาราง 3 พบวา ประชากรสวนใหญมอาชพรบจางอสระ 63 ราย คดเปนรอยละ 50.8 อาชพพนกงานเอกชน 21 ราย คดเปนรอยละ 16.9 อาชพแมบาน 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

ตาราง 4 รอยละของประชากร จาแนกตามภมลาเนาเดม

ภมลาเนาเดม จานวน รอยละ ในอาเภอเมองจนทบร 38 30.6 ในจงหวดจนทบร 45 36.3 จากจงหวดภาคตะวนออก 9 7.3 จากจงหวดอนๆนอกเหนอ 32 25.8 ภาคตะวนออก

รวม 124 100.0

จากตาราง 4 พบวา ประชากรสวนใหญอยในจงหวดจนทบร 45 ราย คดเปนรอยละ 36.3 ในอาเภอเมองจนทบร 38 ราย คดเปนรอยละ 30.6 จากจงหวดอน ๆ นอกเหนอภาคตะวนออก 32 ราย คดเปนรอยละ 25.8

39

 

ตอนท 3 ความพงพอใจในการอาศยในชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ตารางท 5 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตาม

ความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนเปนรายดาน

ประเดน μ S.D. การแปล ความหมาย

ลาดบท

ดานสงแวดลอม 3.84 0.87 คอนขางพอใจ 2 ดานเศรษฐกจ 3.83 1.05 คอนขางพอใจ 3 ดานสงคม 3.53 0.94 คอนขางพอใจ 4 ดานบรการสงคม 4.25 0.77 พอใจมาก 1

รวม 3.86 3.63 คอนขางพอใจ

จากตารางท 5 พบวา กลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางพอใจ เมอพจารณาในรายดาน สามารถแบงระดบแบงประเดนของความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก คอดานบรการสงคม (μ=4.25) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 2.1 ดานสงแวดลอม (μ=3.84) 2.2 ดานเศรษฐกจ (μ=3.83) 2.3 ดานสงคม (μ=3.53)

40

 

ตารางท 6 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตามความพงพอใจในการอยอาศยดานสงแวดลอม

ประเดน μ S.D. การแปล

ความหมาย ลาดบท

ดานสงแวดลอม        

อากาศ 4.38 .792 พอใจมาก 1 นา 4.06 .843 คอนขางพอใจ 2 การใชเสยงในชมชน 3.50 .831 คอนขางพอใจ 3 ขยะมลฝอย 3.42 1.045 คอนขางพอใจ 4

รวม 0.96 0.87 คอนขางพอใจ

จากตารางท 6 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงคอนขางพงพอใจ ดานสงแวดลอมของชมชน เมอมาพจารณาในรายดานสามารถแบงประเดนของระดบความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ กลมทพอใจมากและกลมทพอใจคอนขางมาก 1. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก คอ อากาศ (μ=4.38) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 2.1 ขยะมลฝอย (μ=3.42) 2.2 การใชเสยงในชมชน (μ=3.50) 2.3 นา (μ=4.06)

41

 

ตารางท 7 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตามความพงพอใจในการอยอาศยดานเศรษฐกจ

ประเดน μ S.D. การแปล

ความหมาย ลาดบท

ดานเศรษฐกจ        

รายได 3.87 1.203 คอนขางพอใจมาก 5 รายจาย 3.27 1.117 เฉย ๆ 7 ภาวะหนสน 3.61 1.036 คอนขางพอใจ 6 การมงานทา 3.98 1.001 คอนขางพอใจ 3 ราคาสนคา 3.88 1.070 คอนขางพอใจ 4 แหลงเงนก 4.10 .958 คอนขางพอใจ 2 การออมเงน 4.16 .997 คอนขางพอใจ 1

รวม 3.83 1.050 คอนขางพอใจ

จากตารางท 7 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงคอนขางพอใจ เมอมาพจารณาในรายดาน จะสามารถแบงประเดนของระดบความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ กลมคอนขางพอใจและกลมทเฉย ๆ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 1.1 ภาวะหนสน (μ=3.61) 1.2 รายได (μ=3.87) 1.3 ราคาสนคา (μ=9.88) 1.4 การมงานทา (μ=3.98) 1.5 แหลงเงนก (μ=4.12) 1.6 การออมเงน (μ=4.16) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบการเฉย ๆ มอยเพยงดานเดยว คอ รายจาย (μ=3.27)

42

 

ตารางท 8 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตามความพงพอใจในการอยอาศยดานสงคม

ประเดน μ S.D. การแปล

ความหมาย ลาดบท

ดานสงคม        

โอกาสไดเรยนหนงสอ 4.47 .680 พอใจมาก 1 พอแมลกอยดวยกน 3.37 .860 เฉย ๆ 5 ชวตเยาวชนในชมชน 3.21 1.006 เฉย ๆ 7 พนทใชสอยในชมชน 3.37 .941 เฉย ๆ 5 ความสงบเรยบรอย 3.34 1.089 เฉย ๆ 6 ความมนคงในอาชพ 4.16 1.143 คอนขางพอใจ 2 การปลอดยาเสพตด 2.69 1.122 เฉย ๆ 8 การรบรขาวสาร 3.56 .820 คอนขางพอใจ 4 การมสวนรวม 3.65 .865 คอนขางพอใจ 3

รวม 3.53 0.94 คอนขางพอใจ

ตารางท 8 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงคอนขางพงพอใจ ดานสงคมของชมชน เมอมาพจารณาในรายดาน จะสามารถแบงประเดนของระดบความพงพอใจออกไดเปน 3 กลมใหญ คอ พอใจมาก คอนขางพอใจและเฉย ๆ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก คอโอกาสไดเรยนหนงสอ (μ=4.47) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 2.1 การรบรขาวสาร (μ=3.56) 2.2 การมสวนรวม (μ=3.65) 2.3 ความมนคง (μ=4.16) 3. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบในการอยอาศยเฉย ๆ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 3.1 การปลอดยาเสพตด (μ=2.69)

43

 

3.2 ชวตเยาวชนในชมชน (μ=3.21) 3.3 ความสงบเรยบรอย (μ=4.34) 3.4 พอแมลกอยดวยกน (μ=4.37) 3.5 พนทใชสอยในชมชน (μ=4.37) ตารางท 9 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตาม

ความพงพอใจในการอยอาศยดานบรการสงคมของชมชน

ประเดน μ S.D. การแปล ความหมาย

ลาดบท

ดานบรการสงคมของชมชน        

การจดทอยอาศย 4.21 .839 พอใจมาก 2 การบรการการศกษา 4.12 .822 คอนขางพอใจ 3 ระบบสาธารณปโภค 4.44 .678 พอใจมาก 1

รวม 4.25 0.77 พอใจมาก

จากตารางท 9 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงพอใจมาก ดานบรการสงคมของชมชน เมอมาพจารณาในรายดาน จะสามารถแบงประเดนระดบความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ พอใจมากและคอนขางพอใจ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 1.1 การจดทอยอาศย (μ=4.21) 1.2 ระบบสาธารณปโภค (μ=4.44) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ มเพยงดานเดยว คอการบรการการศกษา (μ=4.12)

44

 

ตาราง 10 รอยละของกลมประชากรในความตองการใหมการพฒนา

การพฒนาชวตชมชน จานวน รอยละ การจดใหมความเปนระเบยบของชมชน 13 10.5 การปลอดจากสงอบายมข 34 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 16.9 การทากจกรรมความสมพนธในชมชน 9 7.3 มสงคมทด 8 6.5 เปนผถอกรรมสทธทดนเปนของตนเอง 16 12.9 การปลอดสงเสพตด 17 13.7 การจดใหมเวรยามในชมชน 6 4.8

รวม 124 100.0

จากตาราง 10 พบวา กลมประชากรสวนใหญอยากใหพฒนาในเรองความปลอดจากสงอบายมข 34 ราย คดเปนรอยละ 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 ราย คดเปนรอยละ 16.9 การปลอด สงเสพตด 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

ตอนท 4 ปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย จากการสารวจความพงพอใจในการอยอาศยของชาวชมชนบานลางพนทรพย พบวา โดยภาพรวมกลมประชาชนดงกลาวยงคอนขางพอใจในการอยอาศยในชมชน ดงนน ประเดนในขอนจะเปนการวเคราะหปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย โดยอาศยขอมลจากการสารวจเชงคณภาพวจยสามารถสรปถงปจจยดงกลาวทสาคญ ม 6 ปจจย คอ 1. ความพรอมในดานการบรการสงคม 2. ความเปนชมชนของชมชน 3. การมอาชพทากน 4. ความมนคงของทอยอาศย 5. ความเปนเจาของกรรมสทธทดนในชมชน 6. ปญหาทางสงคมในปจจบน

45

 

ความพรอมในดานการบรการสงคม การบรการรกษาพยาบาล

โดยทวไปแลว เมอชาวบานในชมชนมอาการเจบปวยหรอไมสบายแบบเลกนอยกจะรกษาโดยการซอยามารบประทานเองตามรานคาในชมชน แตเมอเกดอบตเหตหรอไมสบายมากกจะนยมไปโรงพยาบาลพระปกเกลา ซงเปนโรงพยาบาลของรฐบาลทอยตดกบชมชน

เสนทางการสญจรในชมชน ชมชนบานลางพนทรพย มถนนเปนเสนทางการสญจร ซงเปนถนนทตดรอบชมชนม

ความกวางประมาณ 5 เมตร การบรการไฟฟา การบรการไฟฟาในชมชนบานลางพนทรพยในอดต มการใชเปนไฟฟาแบบชวคราว ขนาด

15 แอมป แตจะมหมอแปลงแยกยอยไปตามบานแตละหลง ดงนนไฟฟาจงเปนของสวนรวมในชมชนคาไฟในชวงประมาณ ป พ.ศ. 2510 เมอกอนจะอยประมาณแสนกวาบาทตอเดอน ซงจะใชวธการหารจากจานวนหนวยทใชจรง คาไฟตอหนวยจะอยทสบกวาบาทซงแพงกวาไฟบานปกต

ในปจจบนมการใชเปนไฟฟาเปนของตนเอง ขนาดทใชในบานเปนขนาด 5 แอมปสาหรบไฟบานปกตไมตดแอร และขนาด 15 แอมป สาหรบบานตดแอรหลายตว

บรการนาประปา การบรการน าประปาในชมชน ในป พ.ศ. 2510 เปนรปแบบการใชมเตอรรวมกน มการ

เดนทอประปาภายในตวบาน เมอป พ.ศ. 2510 และไดใชงบประมาณ SML เดนทอประปาในชมชนไวแลว การรบน าจะรบตรงจากทอเมนใหญ มมเตอรขนาด 4 หน แลวพกน าในแทงกขนาดใหญหลายแทงก กอนจะแบงจายตามบานแบงเปน 2 สาย ซงตองแบงปนน ากนใชในชวโมงเรงดวน เชน ชวงเชา ชวงเยนซงชาวบานอยพรอมหนาพรอมตา

ในปจจบนการใชน าประปาเปนการเดนทอประปาภายในบานของแตละบาน และมการกกเกบนาไวยามจาเปน อาท นาประปาไมไหล

แตเมอชมชนมการพฒนา การเปลยนแปลงชมชนกดขนมาเรอย ๆ คนในชมชนมน ากน นาใช มไฟฟาใชเปนของตนเองโดยไมตองเปนแบบการใชไฟฟารวม หรอน าประปารวมอกตอไปจงทาใหชาวบานมชวตทดขน ดานสาธารณปโภคดขน ตามมา ดงคากลาวทวา “ชวตกดขน ความสขสบายกมตามมา” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559) ความเปนชมชนของชมชน

ชมชนบานลางพนทรพยเปนชมชนทมพนท 350 ไร โดยแบงพนทเปน 4 โซน เดมทพนทบรเวณนเปนท ๆ ลอมรอบไปดวยปาเสมดและหนองนา ยากตอการเดนทางโดยพนทตรงนเมอกอนไมมชมชนอย มพนทเปนลกษณะเปนทรอบลมเนนสง บางคนกมาปลกเพลงกระตอบหลงเลก ๆ

46

 

รอบๆ กองขยะโดยใชไมเสมดสรางบานและทาสะพานเขาทางเดนจนกระทงเวลาผานไปจากการปลกเพลงกระตอบจนตอสมาเปนบานหลงใหญเกดเปนชมชนทอยเปนหลกเปนแหลง ชมชนแหงน เปนชมชนทชาวบานพงพาอาศยกนแบบเปนพเปนนอง โดยคนในชมชนรวมกนคด รวมกนทาผงมอขนมา ชาวชมชนบานลางพนทรพยจงมความสมพนธกนแบบแนนแฟน รกใครกลมเกลยวกนอยางเหนไดชด และคนในชมชนใหความสาคญเรองความเปนมตรตอเพอนบาน มการตดตอ การไปมาหาส แบบเปนกนเอง มการเออเฟอเผอแผและจรงใจตอกนและกน

ชมชนบานลางพนทรพยมการอยอาศยเปนครอบครว และมการชกชวนเครอญาตมาอาศยชายคาเดยวกนและชวยกนทามาหากน ชวยกนเลยงลกเลยงหลานของตนเอง โดยญาตพนองจะมาจากภมลาเนาเดยวกนและชกชวนเขามาหาเลยงชพในเมอง สรางบานเรอนอยใกลกน ดงคากลาวทวา “ลกษณะบานจะเปนการปลกเพลงกระตอบหลงเลก ๆ รอบ ๆ กองขยะโดยใชไมเสมดสรางบานและทาสะพานเขาทางเดน” (ถวลย เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558) รจกการพงพาอาศยกน การเกอกลกน แตเรองการทะเลาะกนภายในชมชนกจะมบางเลก ๆ นอย ๆ แตไมถงกบรนแรง พนองคยกนไดดวยความมเหตผล ดงคากลาวทวา “อยแบบเปนพนองกน” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

ภาพประกอบ 4 ทอยอาศยแบบเพงกระตอบ

นอกจากนการชวยเหลอเกอกลกนในกลมเครอญาต และพนองมการใหกยมเงนเมอเดอดรอน การชวยเหลอเดกถอวาเปนการชวยลกหลานของทกคน การแบงปนขาว อาหาร การรบประทานอาหารรวมกนในบางมอและชวยเหลอเกยวกบดานสาธารณปโภค สงเหลานทาใหเกดการเกาะเกยวกนอยางแนนแฟน คาดงกลาวทวา “ชวยเหลอกนด” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

สาหรบเรองการเขารวมกจกรรมในชมชนนน ชาวชมชนใหความรวมมอเสมอมา เชน การจดงานบญชมชน การทาของถวายพระอยางพรอมเพรยง โดยทกคนชวยกนทาอาหารอยางสนกสนาน สวนกจกรรมอน ๆ เชน งานแตงงาน งานศพ โดยททกคนตองชวยกน จงเปนททาใหใหชาวบานรจกกน สนทสนมกนมากขน ดงคากลาวทวา “รจกกนหมด” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

47

 

คนในชมชนมความเปนชมชนเดยวกน ทาทกอยางรวมกน ไดแก การเปนคนพนทๆ เดยวกน ประสบปญหาเหมอนกน จงสอดคลองกบคาดงกลาวทวา “เปนชมชนเดยวกน” (นมต สนทรวงศ.สมภาษณ. 2559)

ภาพประกอบ 5 การรวมมอกนทากจกรรมในชมชน การมอาชพทากน

อาชพเกบขยะหรออาชพหาของเกา เปนอาชพทแนนอน และเปนอาชพทชาวบานสมผสกบขยะโดยตรง อาชพหาของเกาเปนอาชพททาไดทกคนไมวาจะเปนเดก คนชรา และทกวย ชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพยมกจะทางานตงแตเชาจนถงชวงเยน เปนแบบนทกวนและประจาเปนชวงเวลาของชาวบานออกหาของเกามากกวาอยบานและอยในชมชน

ภาพประกอบ 6 อาชพเกบขยะ

48

 

คนในชมชนบานลางพนทรพยจงถกมองวาเปนพวกคนจน ไรการศกษา ขาดความร แตในความเปนจรงชาวบานเหลานมความเชยวชาญในการแยกขยะและมการเรยนรทจะทามาหากน ชวยเหลอคนในครอบครวเพอเอาตวรอด รจกใชทรพยากรใหเกดประโยชน

ขยะ คนสวนใหญในสงคมภายนอกอาจจะมองขยะเปนสงทไรคา นารงเกยจ แตชาวบานในชมชนกองขยะมองวาขยะเปนสงสาคญสาหรบเขา เปนทรพยากรหนงทสามารถนามาใชประโยชนได โดยเฉพาะการดารงชวต ชาวบานเหลานจงแสดงทาทไมนารงเกยจขยะแมแตนอยอาจเปนเพราะความเคยชนทไมสามารถหาอาชพอนทดไดนนหมายถง รายได ความอสระ ดงคากลาวทวา “สาหรบลงเองออกหาเกบของเกาเองตกวนละเกอบหนงพน บางทเกบโทรศพท แกวแหวนเงนทองไดโดยไมตองลงทนลงแรงอะไร” (ถวล เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558)

ขยะของชาวบานคอ แหลงโชคลาภ แหลงรายได ททาใหคนในครอบครวไมอด ดงนนสงทชาวชมชนกลวคอ กลวการรณรงคการคดแยกขยะตามนโยบายการคดแยกขยะสาเรจ ดงคากลาวทวา “ถาคนในเมองเกดการคดแยกขยะกอนทงไดจรง ๆ นนแหละคนในหมบานถงจะลาบาก” (นมต สนทรวงค. สมภาษณ. 2559)

ความมนคงของทอยอาศย ชาวชมชนมการจดตงกลมออมทรพย ป 2548 และไดรบคาแนะนาจากเครอขายบานมนคง

ในเรองระบบการจดการกลมออมทรพยและดาเนนการบานมนคง การเกบเงนออมทรพยนน จะเกบรายวน วนละ 10 บาท และเงนสวสดการเปน 11 บาทตอวน มสมาชกแรกเรม 124 คน ตางคนตางเอามาสงทเสมยนเกบเงนโดยตรง เปาหมายของการออม คอ ตองการบาน ออมทกวน ใชเวลาราว 2 ป ในชวง 2 ปนน สมาชกมการถอนเขาถอนออกอยตลอดเวลา บางคนไมมนใจวาจะไดบาน บางคนกลวโดนโกง คนทออมตอกมงมนจะเอาบาน เพราะมนใจวาถาไมไดบานเงนกยงเปนของเรา สดทายสมาชกทออมสมาเสมอ 80 คน เหตผลททาใหมนใจอกประการหนง คอ พอวน สทธธรรม เลขววฒนมาพดคยใหขอมลมาตดตามความคบหนาทกอาทตย ทาใหเชอมนวามองคกรทสามารถชวยสนบสนนชาวชมชนได ฉะน นหนาทของกรรมการคอตองรวมใจ รวมกลมใหสมาชกออมทรพยมากทสด คณะกรรมการและชาวบาน ไดรวมกนไดกาหนดคณสมบตของผทจะมาเปนสมาชกโครงการบานมนคง

ป 2550 รวมเงนออมทรพยไดแสนกวาบาท จงเรมเขาสกระบวนการบานมนคง สงแรกทไดทา คอหาทดนผนใหม จงมการจบกลมกนไปด ไปดกนหลาย ๆ ท ทดนสวนใหญจะอยนอกเขตเทศบาล เพราะราคาไมแพง พอไดขอมลมากจะประชมรวมกน ถามความเหน ทายทสดชาวบานขออยทเดม ดงคากลาวทวา “คนเราอยทไหนมกจะรกทนนแมวาพวกเราจะอยและเกดแตกองขยะกยงไมอยากจะยายบานไปอยทอน” (ถวลย เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558)

49

 

กระบวนการการเจรจาตอรองกบเทศบาลจงเรมขน ชาวบานรวมตวกนอยางเขมแขง แสดงใหเหนถงการจดการตนเองหลงจากทเทศบาลไดยายททงขยะไปแลว จงไดเสนอเชาทดนเทศบาลและมการนาเสนอเขาทประชมสภาเทศบาล เปนทรบรกนในระดบจงหวด เทศบาลไมเคยเหนดวยกบการขอใชทดนสาธารณะปลกสรางทอยอาศยเปนชมชน เพราะการขอใชทดนสาธารณะนยงไมมใครเคยทาและไมมกฎหมายรองรบไมมหนวยงานใดในทองทใหการยนยนและรบรองวาจะใชทดนสาธารณะได

การเดนเรองขอใชทดนนน เรมจากทดนอาเภอกอน อาเภอบอกวาไมอยในความรบผดชอบ ใหไปตดตอทเทศบาล เทศบาลกบอกใหไปทดนจงหวด มนเหวยงไปเรอย ๆ และไมมคาตอบทคบหนา ในขณะท สามารถ สนทรวงศ เขาหาหนวยงานนน บงเอญไดรจกกบกลมผใหญททางานการเมองทองถนทมการจบกลมคยกนตอนเยน ๆ ดวยความทเปนเดกกวาจงเขาหาผใหญงาย ขอความเหน คาแนะนา เลาปญหาความเดอดรอนใหฟงอยางนอบนอม จงเกดจดเปลยน คอผใหญในกลมจงแนะนาใหรจกกบผใหญทานหนงททางานในระดบจงหวด ทานเคยมประสงการณการแกปญหาการใชทดนสาธารณะของพนทอนมากอน จงใหความร คาแนะนาไดวาการขอใชทดนสาธารณะประโยชนอยในมาตราอะไร มระเบยบวธการอยางไรและทานยงชวยประสานเทศบาลใหคอยชวยเหลอชาวบาน

แตปจจบนมสญญาการเชาถกตองตามกฎหมาย ในการเชามการทาสญญาการเชาเปน 5 ปตอ 1 ครง จงไมมการไลทไดอก เพราะสญญาเชาเปนสญญาทถกตองตามกฎหมาย ชาวบานอยกนแบบถกตองตามกฎหมาย จงทาใหบานเปนทอาศยทมนคงตอไป ดงคากลาวทวา “ถาไลกไมไป เพราะมสญญาเชาทถกตองตามกฎหมาย” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

ความเปนเจาของกรรมสทธทดนในชมชน เจาหนาททดนแจงวาทเทศบาลทงแปลงมพนท 350 ไร แตยงไมไดออกระเบยบรงวด หนงสอ

สาคญสาหรบทหลวง (นสล.) ในระหวางนกรรมการไดจดแบงพนทเปน 4 โซน เพอปรบปรงพนททอยอาศยเปนสเหลยมคางหม ใชวธสเกลแปลงทดน ทาผงมอ ชาวบานชวยกนเดนรงวดเฉพาะสวนทพนองชวยกนปลก เอาตลบเมตรวดละเอยด ขนาดบาน ทดนเหลอระหวางบาน จบระดบความสงตาของพนททเราอย ชาวบานอาสาไปชวยเจาหนาทรงวด ถอไม ปกหมด มดนา ทาทกอยางเพอใหงานไปเรว พอถงการออกแบบบานกใชกระดาษแผนใหญวางไวโตะตรงกลาง แลวใหสมาชกตดกระดาษเปนแผนเลก ๆ ไปวางบนแปลนทดน ดวาใครอยากอยตรงไหน แมวาบางจดจะทบซอนกน กคอย ๆ ปรบกนคนใดคนหนงอาจจะตองรนไปอยทดนอน มสมาชกทแจงขอใชทดนเดม จานวน 8 ราย แมแตทางออกกใชวธการวางแปลน ตดกระดาษใหยาว ๆ พอทจะทาบลงบนแปลนกระดาษได สดทายกจะพนททจะสรางทอยอาศย จานวน 10 ไร 2 งาน เปนการเจรจาดวยวาจา ไมมหนงสอรองรบใด ๆ ทงสน

สวนเนอททปลกบาน ชาวบานอยากไดทดนเยอะ ๆ โหวตกนตงแต 45 ตารางวา 40 ตารางวา 35 ตารางวา แตสดทายกตองไดแค 20 ตารางวา

50

 

ในการของบประมาณสนเชอ สถาบนองคกรพฒนาชมชน (พอช.) จะแบงจายเปนงวด ๆ และขอกเงนสนเชอกจะขนอยกบแบบบานทสมาชกเลอกนนเอง

แตอยางไรกตามคณะกรรมการและสมาชกไดรวมกนกาหนดเกณฑการพจารณาการขอ ใหสนเชอ คอ

1. ตองมการออมอยางสมาเสมอ 2. ดจากภาระหนสน บญชรายรบ รายจายของครอบครว 3. ไดสมทบการออมใหได 10 % ของเงนทจะขอสนเชอ 4. กลมยอย 5 ครอบครวตองรวมกนพจารณาการกเงนพรอมท งการค าประกนกลม

รวมถงการกทกประเภท 5. หามขายสทธใหกบบคคลภายนอก ถามความจาเปนใหขายใหกบกลมออมทรพย จากฎขอ 5 ดงคากลาวทวา เปนเจาของในเชงเชา หามซอหามขาย แตเปลยนตกทอดมรดก

ใหลกหลานได ปญหาทางสงคมในชมชน

ปญหาทางสงคมในชมชนทพบในชมชน คอปญหายาเสพตด สวนใหญรจกยา เชน ยาอจากเพอน ไดรบยาครงแรกจากเพอน ใชยาครงแรกทบานเพอนและเปนผทมกจะหนไปปรกษาเพอน เพอนจงเปนปจจยในการชกนาผหนงผใดไปใชยาเสพตด การเลอกคบการเขากลมกบเพอนทเปนผใชยาเสพตดเปนทางนาใหบคคลทมบคลกภาพทออนแอหรอขาดภมคมกนอยแลวไปใชยาได เยาวชนมเวลาวางและไมมสงใดทเพลดเพลนและพอใจใหทาเวลาวาง ทาใหเยาวชนไปมวสมกนกนในทตาง ๆ เปนกวน หรอแกงขนและชกจงกนไปทาสงตาง ๆ ถามเพอนทไมดอยรวมในกลม กอาจชกนาไปในทางอบายมกตาง เชน การพนน ตลอดจนการใชบหรและเหลาและยาเสพตดตาง ๆ ดงคากลาวทวา “ผทเคยใชหรอตดยาเสพตด จะเปนผทรแหลง อาจหายาเสพตดได ยอมชกนาเพอนไปใชยาเสพตด บางคนอาจชกนาไป เพอตนเองไดมสวนไดรบยาเสพตดดวย” ความกดดนตอจตใจจากสภาพแวดลอมจะเปน เชน พอหรอแมทอปนสยไมด ตดยาเสพตด มการขาดความหวง เปนตน

51

 

ตอนท 5 ขอเสนอแนะเพมเตมในการพฒนาชวตชมชนบานลางพนทรพย ตาราง 11 รอยละของกลมประชากรในความตองการใหมการพฒนา

การพฒนาชวตชมชน จานวน รอยละ การจดใหมความเปนระเบยบของชมชน 13 10.5 การปลอดจากสงอบายมข 34 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 16.9 การทากจกรรมความสมพนธในชมชน

9 7.3

มสงคมทด 8 6.5 เปนผถอกรรมสทธทดนเปนของตนเอง 16 12.9 การปลอดสงเสพตด 17 13.7 การจดใหมเวรยามในชมชน 6 4.8

รวม 124 100.0 จากตาราง 11 พบวา กลมประชากรสวนใหญอยากพฒนาในเรองความปลอดจากสงอบายมข 34 ราย คดเปนรอยละ 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 ราย คดเปนรอยละ 16.9 การปลอดสงเสพตด 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

จากการสมภาษณในเชงคณภาพยงมขอเสนอแนะทเกดขนจากปญหาทางสงคมไดแก ปญหายาเสพตด ยาเสพตดเปนปญหาภยคกคามเกดความรายแรงสาหรบชาวชมชนบานลางพนทรพย เนองจากตวปญหาเองมความสลบซบซอนนบวนจะขยายตวเพมขนและมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ยากแกการแกไขเพราะรากเหงาของปญหาเกดจากปจจยภายในตวบคลและความไรจตสานก สงผลทาใหปญหายาเสพตดเพมขน

สาเหตสาคญททาใหตดยาเสพตด 1. จากการถกชกชวน การถกชกชวนนอาจเกดจากเพอนสนททกาลงตดยาอยและอยากจะ

ใหเพอนลองบาง ปญหานมกจะเกดกบเดกทมปญหาทางครอบครวขาดความอบอน ใจแตก เอาเพอนเปนทพงนอกจากนผทอยในแหลงทมการซอขายยาเสพตด กอาจจะไดรบการชกจงถงคณภาพของ ยาเสพตดวาดตาง ๆ นานา เชน อาจจะบอกวา เมอเสพแลวจะทาใหปลอดโปรง เหมาะแกการเรยนการทางาน การชกจงดงกลาวอาจจะเกดขนในขณะทผถกชกจง กาลงมนเมา สรา เทยวเตรกน จงทาใหเกดการตดยาได

52

 

2. จากการอยากทดลอง อยากรอยากเหน อยากจะรรสชาต อยากสมผส โดยคดวาคงจะไมตดงาย ๆ แตเมอทดลองเสพเขาไปแลวมกจะตด เพราะยาเสพตดในปจจบน เชน เฮโรอน จะตดงายมาก แมเสพเพยงครงหรอสองครงกจะตดแลว

3. จากการถกหลอกลวง ยาเสพตดมรปแบบตาง ๆ มากมาย ผถกหลอกลวงไมทราบวาสงท ตนไดกนเขาไปนนเปนยาเสพตดใหโทษรายแรง คดวาเปนยาธรรมดาไมมพษรายแรงอะไรตามทผหลอกลวงแนะนาผลสดทาย กลายเปนผตดยาเสพตดไป

4. เหตทางกาย ความเจบปวยทางกาย เชน ตองถกผาตดหรอเปนโรคปวดศรษะ เปนหด เปนโรคประสาท ไดรบความทรมานทางกายมากผปวยตองการบรรเทา พยายามชวยตวเองมานานแตกไมหาย จงหนเขาหายาเสพตดจนตดยาในทสด

5. จากความคกคะนอง บคคลประเภทนคดวาตวเองเปนคนเกงอยากลองซงรแกใจวา ยาเสพตดใหโทษเปนสงไมดแตดวยความทคกคะนองเปนวยรนไมเกรงกลวอะไร ตองการแสดง ความเดนดงอวดเพอนวาขานคอพระเอก ขาดความยงคดจงเสพยาเสพตดและตดยาในทสด

6. จากสงแวดลอม เชน สถานทอยอาศยแออด เปนแหลงสลมหรอเปนแหลงทมการเสพและคายาเสพตด ภาวะทางเศรษฐกจบบคนจตใจ เปนตน ซงเปนสงทมอทธพลเหนอจตใจผลกดนใหผทอยในสภาพแวดลอมดงกลาว บางคนหนมาพงยาเสพตดโดยคดวาจะชวยใหตนเองหลดพนจากสภาพตาง ๆ ทคบของใจเหลานนได

จากการสมภาษณ ผวจยพบวา แนวทางแกไขยาเสพตดในชมชนบานลางพนทรพย สามารถสรปไดดงน คอ

1. จดระเบยบหมบาน เพอปองกนยาเสพตด 2. ใหเยาวชนเปนผสอดสองชมชน 3. ใหมการประสานคนในชมชนใหเปนหเปนตาและใหตารวจมการจบกม 4. สงเสรมกฬาภายในชมชน 5. จดอบรมเพอขดเกลาใหกบคนในชมชน 6. ควรมการศกษาถงวธการปองกนยาเสพตด

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ในบทท 5 น จะแบงหวขอการเสนอออกเปน 3 หวขอใหญ ๆ ดงตอไปน 1. สรปผลการวจย 2. การอภปรายผล 3. ขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การวจยเรองความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร: กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร มวตถประสงคในการศกษา คอ

1. เพอศกษาระดบความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

2. เพอศกษาปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

3. เพอศกษาขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาชวตกองขยะชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

ขอคนพบตามวตถประสงคขอท 1 สามารถสรปไดวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชน โดยภาพรวมอยในระดบคอนขางพอใจในการอยอาศยทชมชนบานลางพนทรพย แตเมอพจารณาในรายดาน ประชาชนมความพงพอใจเรยงตามลาดบ จากมากไปหานอย ไดแก ดานการบรการสงคม รองลงมาเปนดานสงแวดลอม ดานเศรษฐกจและสงคม

ขอคนพบตามวตถประสงคขอท 2 สามารถสรปไดวา ปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพยสรปได ดงน

1. ความพรอมในดานการบรการสงคม ไดแก การมโครงการบานมนคงในการจดการทอยอาศย การบรการการศกษาของรฐและการมระบบสาธารณปโภค ทงไฟฟา ประปา โทรศพทและถนนอยางครบถวนพอเพยง

2. ความเปนชมชนของชมชน การอยอาศยเปนครอบครวและมการชกชวนเครอญาตมาอาศยชายคาเดยวกนและชวยกนทามาหากน ชวยกนเลยงลกเลยงหลานของตนเอง โดยญาตพนองทมาจากภมลาเนาเดยวกนและชกชวนเขามาหาเลยงชพในเมอง สรางบานเรอนอยใกลกน มการ

54

 

ชวยเหลอเกอกลกนในกลมเครอญาตและพนองมความรวมมอกนในการสรางพนทปลกบาน จงเกดความเปนชมชนของชมชนขนมา

3. การมอาชพทากน อาชพเกบขยะหรออาชพหาของเกาเปนอาชพทากนและเปนอาชพทชาวบานสมผสกบขยะโดยตรง อาชพหาของเกาเปนอาชพททาไดทกคนไมวาจะเปนเดก คนชรา และทกวย

4. ความมนคงของทอยอาศย มสญญาการเชาถกตองตามกฎหมาย ในการเชามการทาสญญาการเชาเปน 5 ป ตอ 1 ครง จงไมมการไลทไดอก เพราะสญญาเชาเปนสญญาทถกตองตามกฎหมาย ชาวบานอยกนแบบถกตองตามกฎหมาย จงทาใหบานเปนทอาศยทมนคง

5. ความเปนเจาของกรรมสทธทดนในชมชน มการทาสญญาในเชงการเชาทดน 5 ป ตอ 1 ครง โดยมกฎขอบงคบในการหามขายสทธใหกบบคคลภายนอก ถามความจาเปนใหขายใหกบกลมออมทรพยบานมนคง บานลางพนทรพย

6. ปญหาสงคมในชมชน ไดแกปญหายาเสพตด เนองจากยาเสพตดเปนปญหาจากการเลอกคบเพอนการเขากลมกบผใชยาเสพตดและแรงกดดนจากคนในครอบครว

ขอคนพบตามวตถประสงคขอท 3 สามารถสรปไดวา กลมประชากรสวนใหญอยากใหพฒนาในเรองความปลอดจากสงอบายมข การปรบปรงสภาพชมชนและการปลอดสงเสพตด การอภปรายผล

ในการวเคราะหถงองคความรใหมทไดจาการวจย ผวจยจะอภปรายเปรยบเทยบระหวางขอคนพบทไดจากการศกษาและองคความรเดมจากเนอหาบทท 2 ดงน

ขอคนพบจากการวจยครงนมความสอดคลองจากงานวจยของ วญญ วจตวาทการ (2519 : 8 ; อางถงใน นงนช จนทรประเทศ. 2544 : 7-9 ) เนองจากงานวจยนไดกลาวถงปจจยทมผลตอความพงพอใจไว คอ เปนชมชนเชาทราชพสด โดยเทศบาลเมองจนทบรเปนผดแลเกบคาเชาทดนชมชนเปนพนทราบลม เปนลกษณะของบานมนคง เปนการเชาทปลกบานของรฐบาล โดยตอตามสญญาเชา 5 ป ตอ 1 ครง เมอเปรยบเทยบกบชมชนแออดในกรงเทพมหานคร พบวา สวนใหญอพยพ มาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนหนงเปนผอาศยอยเดมในพนท แตมรายไดนอยไมมความสามารถในการซอทดนปลกบานเอง จงไดเชาบานอย สบทอดกนมา หลายรนมวถชวตอยไปวน ๆ ไมดนรนมาก ขอคนพบจากการศกษาทบานลางพนทรพย พบวา ประชาชนพอใจในการอยอาศย ซงสามารถอภปรายผลได ดงน

ดานการมอาชพทากน พบวา ขยะเปนทรพยากรหนงทสามารถนามาใชประโยชนได โดยเฉพาะการดารงชวต ชาวบานเหลานจงแสดงทาทไมนารงเกยจขยะแมแตนอย อาจเปนเพราะความเคยชนทไมสามารถหาอาชพอนทดได หมายถง รายได ความอสระ ซงเปรยบเทยบกบงานวจยของสรพร สมบรณบรณะ (2536 : บทคดยอ) ศกษาวถชวตคนในชมชนขายของของสงคมเมอง:

55

 

กรณศกษาคนคนขยะในชมชนกองขยะชานเมองพบวา ทรพยากร “ขยะ” ถกนามาจดประเภทตามคณคาและราคาเศรษฐกจ เชน “ของจรง” “ของด” “ของเกา” และ “ของเสย” เปนตน ทรพยากร “ขยะ” จงอยในฐานะ “สนคา” และ “โชคลาภ” ของคนคยขยะ ขณะเดยวกนทรพยากร “ขยะ” ยงมผลตอความสมพนธทางสงคมของคนกลมตาง ๆ ทงภายในและภายนอกชมชน เนองจาก “ขยะ” คอชวตของพวกเขา เปนทรพยากรทมคา เพราะพวกเขาสามารถแปลงสภาพใหเปน “สนคา” และม “ราคา” โดยหนาทดงกลาว คนกลมนไดมสวนในการรกษาระบบนเวศของสงคมในปจจบน

ดานความเปนเจาของกรรมสทธทดนในชมชน พบวา ชมชนมขอกาหนดรวมกนในการหามขายกรรมสทธทดนใหกบบคคลภายนอก ถามความจาเปนใหขายใหกบกลมออมทรพยบานมนคงบานลางพนทรพย เนองจากชมชนบานลางพนทรพยเปนเจาของในเชงเชาโฉนดทดน ดงนนจงหามซอหามขาย แตตกทอดมรดกใหลกหลานได โดยมการทาสญญาในเชงการเชาทดน 5 ป ตอ 1 ครง ซงเปรยบเทยบกบงานวจยของดสต เกตเพชร (2544 : 18) ศกษาการกอเกดและลกษณะของชมชนผมรายไดนอยในเขตอาเภอเมองจนทบร พบวา การอยอาศยเปนลกษณะการเชาทราคาถก โดยสวนใหญคนในชมชนจะเชาทดนปลกสรางทอยอาศยจากรฐและเอกชนในราคาถก ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากขอคนพบทไดจากการศกษา ผวจยเหนวาควรมขอเสนอแนะทเปนนยยะเชงนโยบาย ทสาคญดงน 1. จากผลการศกษาพบวา ประชาชนบานลางพนทรพย มปญหาเรองยาเสพตดในชมชน ดงนน จงควรมมาตรการในการทจะจดการปญหายาเสพตดในบานลางพนทรพย โดยใหเจาหนาทตารวจเขมงวดมากขนในการตรวจตรา 2. จากผลการศกษาพบวา ประชาชนบานลางพนทรพย มปญหาเรองความเปนระเบยบเรยบรอยในชมชน ดงนน จงควรมการจดทาลานจอดรถขยะ และขอความรวมมอคนขบรถขยะ ใหนารถไปจอดทลานจอดรถเพอใหเกดการเปนระเบยบเรยบรอย ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป หลงจากทไดดาเนนการวจยเรองความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร : กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบรเปนทเรยบรอยแลว ผวจยเหนวาควรมการดาเนนวจยหลงจากนคอ 1. ควรมการทาวจยเรองความพงพอใจในชวตของชาวบานลางพนทรพยในอนาคตอก 5 ปขางหนา หลงจากทงานวจยครงนเสรจแลว

56

 

2. ควรมการทาวจยเชงสารวจเกยวกบความพงพอใจของชาวบานในชมชนกองขยะในจงหวดภาคตะวนออกทงหมด จะไดเหนขอมลภาพรวมทงภาค อนจะนาไปสการกาหนดนโยบายสาธารณะได

บรรณานกรม

58

 

บรรณานกรม กรรณกา ปาปอง. (2548). ความสมพนธระหวางความพงพอใจในงานและความพงพอใจในชวต

กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของพนกงาน. วทยานพนธ ศศ.ม. (จตวทยาอตสาหกรรมและองคการ). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

แกว ตนงาม เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (16 ตลาคม 2558). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

ฐตรตน อาไพ. (2547). วถชวตการทางานกบภาวะสขภาพอนามยของผมอาชพเกบขยะ

กรณศกษาชมชนกองขยะหนองแขม. วทยานพนธ สส.ม. (สงคมสงเคราะหศาสตร). กรงเทพ ฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ดสต เกตเพชร. (2544). การกอเกดและลกษณะของชมชนผมรายไดนอยในเขตอาเภอเมองจนทบร. ปญหาพเศษ รป.ม. (นโยบายสาธารณะ). ชลบร: วทยาลยบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

ถวล เพศประเสรฐ เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (17 ตลาคม 2558). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

ทศพล กฤตยพสฐ. (2538). การมสวนรวมของกานนผใหญบาน เขตหนองจอกทมตอโครงการ/

กจกรรมการพฒนาตามแนวทาง “บรม และ บวร” เพอสรางสรรคอดมการณแผนดนทอง

หนองจอก. วทยานพนธ สส.ม. (สงคมสงเคราะหศาสตร). กรงเทพ ฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

นงนช จนทรประเทศ. (2544). ลกษณะการกอเกดของชมชนแออดในภาคตะวนออก : กรณศกษา

เทศบาลเมองชลบร. ปญหาพเศษ รป.ม. (นโยบายสาธารณะ). ชลบร : วทยาลยบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

นพดล ฝอยพกล เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (20 กนยายน 2559). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

นมตร สนทรวงศ เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (18 ตลาคม 2558). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

นมตร สนทรวงศ เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (20 กนยายน 2559). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

 

59

 

พรอมา พกกะณะสต. (2549). ความสมพนธระหวางความรสกเหนคณคาในตนเอง บคลกภาพกบ ความพงพอใจในชวตของประชาชนทอาศยอยในชมชนเคหะคลองหลวง จงหวดปทมธาน. คนควาอสระ วท.ม. (จตวทยาชมชน). กรงเทพ ฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พสนต ประทานชวโน. (2559). การพฒนาชมชน. (ออนไลน). แหลงทมา :        mahasarakham.cdd.go.th/Ling%20Center/development.pdf. 16 กมพาพนธ 2553

มตตกา ปรเส. (2557). เศรษฐศาสตรการเมองของการเปลยนแปลงชมชนหนองเหยง อาเภอพนสนคม จงหวดชลบร. วทยานพนธ ร.ม. (เศรษฐศาสตรการเมองและการบรหารจดการ). ชลบร : วทยาลยบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

สรรเสรญ วรวทยสตถญาณ. (2544). ปญหาความตองการของชมชนแออดในภาคตะวนออก : ศกษากรณชมชนนอกเขตเทศบาลเมองชลบร. ปญหาพเศษ รป.ม. (นโยบายสาธารณะ). ชลบร: วทยาลยบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา.

สวน นามสมมต เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (20 กนยายน 2559). ทชมชน บานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

สามารถ สนทรวงศ เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (10 ตลาคม 2558). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร.

สรพร สมบรณบรณะ. (2536). วถชวตคนใน “ชมชนชายขอบ”ของสงคมเมอง : กรณศกษาคนคย ขยะในชมชนกองขยะชานเมองกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ มน.ม. (มานษยวทยา). กรงเทพฯ : บณฑตวยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สพจน พนธนยะ. (2542). อทธพลของความขดแยงในงานและครอบครวทมตอความพงพอใจในชวตคร สงกดสานกงานการประถมศกษากรงเทพมหานคร. ดษฎนพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สพตรา ธารานกล. (2544). ปจจยทมความสมพนธตอความพงพอใจในชวตของผสงอาย. วทยานพนธ ศษ.ม. (จตวทยา). มหาสารคาม : บณฑตวยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ไสว ศรสรรจนทร เปนผใหสมภาษณ, นชนารถ ชนฤด เปนผสมภาษณ. (7 ตลาคม 2558). ทชมชนบานลางพนทรพย จงหวดจนทบร

อรณ บญอรพภญโญ. (2542). ความพงพอใจในชวตของผสงอาย : กรณศกษาชมรมผสงอาย ศนยบรการสาธารณสข ภาค 2 กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ศศ.ม.(พฒนาสงคม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

60

 

เอกสทธ เชยคาแหง. (2541). กระบวนการ การดารงอย การตอสและพฒนาชมชนแออดบนพนท สาธารณะ “ ชมชนบานผาสก ” เขตเทศบาลนครอดรธาน. สารนพนธ สส.ม. (สงคมสงเคราะหศาสตร). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Andrews, F.M. and Whithey, S.B. (1976). Social Indicators of Well-being. New York : Plenum.

Cantril, H. (1965). “They Saw a Game : A Case Study,” Journal of Abnormal and Social Psychology. 49 (1) : 45-47.

ภาคผนวก

62

 

ภาคผนวก ก รปภาพชมชนบานลางพนทรพย

 

63

 

ชาวบานกาลงคดแยกขยะ

กองขยะ

สภาพชมชนกอน ป พ.ศ. 2510

สภาพชมชนปจจบน

64

 

ภาคผนวก ข แนวการสมภาษณขอมลชมชน

 

65

 

แนวการสมภาษณขอมลชมชน

หวขอวจยเรอง ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร: กรณศกษาบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร

ชอ……………………………………………………..

สถานภาพ…………………………………………..

วนท…………………………………………………..

1. เหตปจจยอะไรททาใหชาวชมชนบานลางพนทรพยคอนขางพอใจกบชวตทตองอยกบกองขยะ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. ความเปนเจาของกรรมสทธทดนมผลตอในการอยอาศยทบานลางพนทรพยอยางไร ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3. ความพรอมดานการบรการสงคมมผลตอในการอยอาศยทบานลางพนทรพยอยางไร ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 4. ความมนคงแหลงทอยอาศยมผลตอในการอยอาศยทบานลางพนทรพยอยางไร ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

66

 

5. การมอาชพมผลตอในการอยอาศยทบานลางพนทรพยอยางไร ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 6. มขออนอกหรอไมทสงผลใหบานลางพนทรพยพอใจในการอยทบานลางพนทรพย นอกจากเรองการบรการสงคม ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

67

 

ภาคผนวก ค แบบสารวจการวจย

 

68

 

แบบสารวจการวจย เรอง ความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร :

กรณศกษาบานลางพนทรพย

คาชแจง : แบบสารวจนมจดมงหมายเพอศกษาความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะในจงหวดจนทบร : กรณศกษาบานลางพนทรพย ซงขอมลทไดรบจะเปนประโยชนในการนาไปศกษาตอไป คาแนะนา : โปรดกาเครองหมายลงในชอง ( ) หรอเตมคาในชองวางทเปนจรง ตอนท 1 ขอมลทวไป

1. ระดบการศกษา ( ) ไมเคยเรยนหรอจบตากวาชนประถมประถมศกษา ( ) จบประถมศกษา ( ) จบมธยมศกษา หรอปวช. / ปวส. ( ) จบปรญญาตร ( ) จบสงกกวาปรญญาตร

2. รายไดของทานตอเดอน……………………บาท 3. อาชพ

( ) รบราชการ/ รฐวสาหกจ และ หนวยงานภาครฐอน ๆ ( ) พนกงานบรษทเอกชน ( ) ธรกจสวนตว ( ) คาขายรายยอย ( ) แมบาน ( ) รบจางอสระ ( ) อาชพอน ๆ (โปรดระบ)....................... 4. ภมลาเนาเดม ( ) ในอาเภอเมองจนทบร ( ) ในจงหวดจนทบร ( ) จากจงหวดภาคตะวนออก (โปรดระบ)....................................... ( ) จากจงหวดอน ๆ นอกเหนอภาคตะวนออก (โปรดระบ)...........................................

69

 

ตอนท 2 ความพงพอใจในชวต ทานรสกพอใจตอสงเหลานมากนอยเพยงใดในการอาศยในชมชนบานลางพนทรพยน

คาแนะนา : โปรดกาเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบความรสก

ประเดน พอใจ มาก

คอนขาง พอใจ

เฉยๆ คอนขาง ไมพอใจ

ไมพอใจ มาก

ดานสงแวดลอม 1. อากาศ 2. นา(กกนาใช) 3. การใชเสยงในชมชน 4. ขยะมลฝอย

ดานเศรษฐกจ

5. รายไดของครอบครวในปจจบน 6. รายจายของครอบครวในปจจบน 7. ภาวะหนสนทเปนอย 8. การมงานทา หรอโอกาสการจางงาน 9. ราคาสนคาอปโภค-บรโภคทซอมา 10. แหลงเงนกดอกเบยตาเพอลงทน 11. ความสามารถในการออมเงนไวใชยามฉกเฉน

ดานสงคม

12. โอกาสไดเรยนหนงสอของเดกๆ

13. โอกาสท พอ แม ลก จะไดอยดวยกน 14. ชวตเดกและเยาวชนในชมชน 15. พนทใชสอยภายในชมชน 16. ความสงบเรยบรอยภายในชมชน 17. ความมนคงในอาชพ 18. การปลอดจากปญหายาเสพตด

70

 

ประเดน พอใจมาก

คอนขางพอใจ

เฉยๆ คอนขางไมพอใจ

ไมพอใจมาก

19. การรบรขาวสารจากสงตาง ๆ 20. การมสวนรวมในองคกรและกลมตางๆ ดานบรการสงคม 23. การจดทอยอาศยในปจจบน เชน บานมนคง

24. การบรการการศกษา 25. ระบบสาธารณปโภค - ไฟฟา - ประปา - โทรศพท - ถนน

ตอนท 3 ขอเสนอแนะในการพฒนาชวตชมชนบานลางพนทรพย เรองใดทตองการใหมการพฒนา

มากทสด (เลอกได1ขอ) O การจดใหมความเปนระเบยบของชมชน O การปลอดจากสงอบายมข O การปรบปรงสภาพแวดลอมของชมชน O มการทากจกรรมความสมพนธในชมชน O มสงคมทด O เปนผถอกรรมสทธทดนเปนของตนเอง O การปลอดสงเสพตด O การจดใหมเวรยามในชมชน

71

 

ตอนท 4 โปรดเขยนความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมชองวางขางลางนอกเหนอจากทกลาวมาแลวในตอนท 1 ถง ตอนท 3

4.1. ความคดเหนเพมเตม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4.2. ขอเสนอแนะเพมเตม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบคณทใหความรวมมอ

ประวตยอผวจย

74

 

ประวตยอผวจย

ชอ – ชอสกล นางสาว นชนารถ ชนฤด วน เดอน ปเกด วนท 20 มนาคม 2535 สถานทเกด อาเภอเมอง จงหวดระยอง สถานทอยปจจบน บานเลขท 64 หมท 3 ตาบลบางบตร อาเภอบานคาย จงหวดระยอง ตาแหนงหนาทการงานปจจบน ธรกจสวนตว สถานททางานปจจบน บานเลขท 64 หมท 3 ตาบลบางบตร อาเภอบานคาย จงหวดระยอง ประวตการศกษา พ.ศ.2549 มธยมศกษาตอนตน โรงเรยนบานคาย จงหวดระยอง พ.ศ.2552 มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนบานคาย จงหวดระยอง พ.ศ.2556 รฐประศาสนศาสตรบณฑต รป.บ. มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ จงหวดจนทบร พ.ศ.2559 รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต รป.ม. (การปกครองทองถน) มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ จงหวดจนทบร