Embed Size (px)
Citation preview
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
NGUYỄN THỊ HÀ THU
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP
ĐÔNG NAM Á – CHI NHÁNH HẢI DƢƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
Hà Nội - 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
NGUYỄN THỊ HÀ THU
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP
ĐÔNG NAM Á – CHI NHÁN HẢI DƢƠNG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRẦN THỊ THÁI HÀ
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN
Hà Nội - 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn: “Quản lý hoạt động tín dụng tại ngân
hàng Thương mại cổ phần Đông Nam Á (SeaBank) – Chi nhánh Hải Dương”
là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả, tài liệu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và có
nguồn gốc rõ ràng; nội dung được hình thành và phát triển từ quan điểm của cá
nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGs.Ts. Trần Thị Thái Hà.
Hà Nội, ngày 7 tháng 12 năm 2015
Tác giả luận văn
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Quý thầy cô Trường Đại học Kinh tế - Đại
học Quốc gia Hà Nội đã tận tâm giảng dạy, truyền đạt những kiến thức quý
báu, thực tế cho tôi trong thời gian tôi học tập tại trường.
Chân thành cảm ơn Ban Chủ nhiệm Khoa Kinh tế chính trị đã tạo điều
kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện nghiên cứu khoa học,
tạo động lực cho tôi hoàn thành bài Luận văn.
Đặc biệt, tôi xin chân thành cám ơn PGs.Ts. Trần Thị Thái Hà, cô đã
tận tình chỉ bảo và hướng dẫn, giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá trình
nghiên cứu, thực hiện đề tài.
Chân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo, chuyên viên làm việc tại ngân hàng
thương mại cổ phần Đông Nam Á – chi nhánh Hải Dương đã giúp tôi thu
thập số liệu, thông tin, tài liệu, ý kiến và các nhận định liên quan trong quá
trình tôi thực hiện Luận văn.
Mặc dù tôi có nhiều cố gắng nỗ lực để tìm hiểu, nghiên cứu hoàn thiện
luận văn, nhưng chắc chắn không thể tránh khỏi có những sai sót. Kính mong
nhận được sự chỉ bảo, góp ý tận tình của quý thầy cô và các bạn.
Hà Nội, ngày 7 tháng 12 năm 2015
Tác giả luận văn
MỤC LỤC
Danh mục các ký hiệu viết tắt ........................................................................... i
Danh mục các bảng .......................................................................................... ii
Danh mục các biểu đồ ..................................................................................... iii
Danh mục các sơ đồ ........................................................................................ iv
MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ
THUYẾT VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ..................................................................... 8
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................. 8
1.2.Cơ sở lý thuyết về quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại
cổ phần ........................................................................................................ 10
1.2.1.Khái quát về tín dụng ngân hàng ........................................................... 10
1.2.2.Quản lý hoạt động tín dụng tại NHTM ........................................................ 18
1.2.3.Nội dung quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại .......... 25
1.2.4.Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động tín dụng .................. 31
1.2.5.Các nhân tố ảnh hưởng tới công tác quản lý hoạt động tín dụng ......... 35
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUError! Bookmark not
defined.
2.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu. ..... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phương pháp xử lý số liệu, tài liệu. .......... Error! Bookmark not defined.
2.3. Quy trình nghiên cứu ................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐÔNG NAM Á CHI NHÁNH
HẢI DƢƠNG (SEABANK HẢI DƢƠNG) . Error! Bookmark not defined.
3.1.Khái quát về hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á
chi nhánh Hải Dương ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1.Môi trường hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần
Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương .................. Error! Bookmark not defined.
3.1.2.Khái quát về tình hình hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần
Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương .................. Error! Bookmark not defined.
3.2.Phân tích thực trạng quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại
cổ phần Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương .. Error! Bookmark not defined.
3.2.1.Quản lý khách hàng tín dụng .................. Error! Bookmark not defined.
3.2.2.Hoạt động kiểm tra, kiểm soát tín dụng ... Error! Bookmark not defined.
3.2.3.Quản lý cơ cấu và lĩnh vực cấp tín dụng .. Error! Bookmark not defined.
3.2.4.Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi roError! Bookmark not defined.
3.2.5.Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động tín dụngError! Bookmark not defined.
3.3.Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tín dụng tại SeABank Hải DươngError! Bookmark not defined.
3.3.1.Những kết quả đạt được ........................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2.Các mặt hạn chế và nguyên nhân ........... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐÔNG NAM Á
CHI NHÁNH HẢI DƢƠNG ........................ Error! Bookmark not defined.
4.1. Định hướng hoạt động quản lý tín dụng của ngân hàng thương mại cổ
phần Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương ....... Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Định hướng phát triển của SeABank Hải DươngError! Bookmark not defined.
4.1.2. Định hướng về nâng cao công tác quản lý tín dụng của SeABank Hải
Dương ................................................................ Error! Bookmark not defined.
4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động tín dụng tại SeABank Hải
Dương .................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Hoàn thiện chính sách huy động vốn ...... Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Nâng cao chất lượng thẩm định khách hàngError! Bookmark not defined.
4.2.3. Tăng cường công tác đánh giá và phân loại khách hàngError! Bookmark not defined.
4.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động tín dụngError! Bookmark not defined.
4.2.5. Hoàn thiện và nâng cấp hệ thống thông tinError! Bookmark not defined.
4.2.6. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ ...... Error! Bookmark not defined.
4.2.7. Tăng cường công tác ngăn ngừa, hạn chế và xử lý các khoản nợ quá
hạn ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.8. Đẩy mạnh hoạt động Marketing nhằm thu hút và mở rộng thị phầnError! Bookmark not defined.
4.3. Kiến nghị ................................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Kiến nghị đối với chính phủ, NHNN Việt Nam và các bộ ban ngành
liên quan ............................................................ Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Kiến nghị đối với các cấp chính quyền địa phươngError! Bookmark not defined.
4.3.3. Đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á – Hội sởError! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 110
i
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
STT Ký hiệu Nguyên nghĩa
1 NH Ngân hàng
2 NHTM Ngân hàng thương mại
3 TD Tín dụng
4 SXKD Sản xuất kinh doanh
5 DN Doanh nghiệp
6 KH Khách hàng
7 DSCV Doanh số cho vay
8 NHNN Ngân hàng nhà nước
9 TN Thu nhập
10 KHCN Khách hàng cá nhân
11 KHDN Khách hàng doanh nghiệp
12 CBTD Cán bộ tín dụng
13 DNNN Doanh nghiệp nhà nước
14 DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
15 QLRR Quản lý rủi ro
ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
STT Bảng Nội dung Trang
1 Bảng 3.1 Báo cáo kết quả kinh doanh của NH SeAbank chi nhánh
Hải Dương 51
2 Bảng 3.2 Tình hình huy động vốn của SeABank Hải Dương 52
3 Bảng 3.3 Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế tại
SeABank Hải Dương 60
4 Bảng 3.4 Cơ cấu dư nợ tín dụng theo thời hạn tại SeABank Hải
Dương 63
5 Bảng 3.5 Cơ cấu dư nợ tín dụng theo ngành tại SeABank Hải Dương 66
6 Bảng 3.6 Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng của
SeABank Hải Dương 69
7 Bảng 3.7 Doanh số cho vay tại SeABank Hải Dương 72
8 Bảng 3.8 Dư nợ tín dụng tại SeABank Hải Dương 73
9 Bảng 3.9 Tình hình tăng trưởng dư nợ của các ngân hàng trên địa
bàn tỉnh 74
10 Bảng 3.10 Hiệu quả sử dụng vốn (LDR) tại SeABank Hải Dương 75
11 Bảng 3.11 Doanh số thu nợ tại SeABank Hải Dương 76
12 Bảng 3.12 Tình hình dư nợ theo nhóm nợ tại SeABank Hải Dương 77
13 Bảng 3.13 Tình hình nợ xấu của các ngân hàng trên địa bàn tỉnh Hải Dương 79
14 Bảng 3.14 Thu nhập từ hoạt động tín dụng tại SeABank Hải 80
15 Bảng 3.15 Tỷ trọng thu nhập từ lãi hoạt động cho vay/tổng thu nhập
của các NHTM 81
16 Bảng 3.16 Vòng quay vốn tín dụng tại SeABank Hải Dương 82
iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
STT Hình Nội dung Trang
1 Biểu đồ 3.1 Tình hình tín dụng tại SeABank Hải Dương 54
2 Biểu đồ 3.2 Cơ cấu tín dụng theo thành phần kinh tế 62
3 Biểu đồ 3.3 Cơ cấu huy động và dư nợ theo thời hạn 64
4 Biểu đồ 3.4 Cơ cấu dư nợ theo ngành tại SeABank Hải Dương 67
5 Biểu đồ 3.5 Tốc độ huy động vốn và tốc độ tăng trưởng dư
nợ tại SeABank Hải Dương 73
iv
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
STT Hình Nội dung Trang
1 Sơ đồ 1.1 Sơ đồ chu trình kiểm soát hoạt động tín dụng 24
2 Sơ đồ 1.2 Quy trình nghiên cứu 42
3 Sơ đồ 1.3 Sơ đồ cơ cấu tổ chức SeABank Hải Dương 50
5
MỞ ĐẦU
1. Lý do nghiên cứu đề tài
Ngày nay, xu hướng toàn cầu hóa trên thế giới cùng với việc Việt Nam trở
thành thanh viên thứ 150 của WTO đã mở ra nhiều cơ hội thuộc mọi lĩnh vực
trong đó không thể không nói tới ngân hàng – một lĩnh vực hết sức nhạy cảm ở
Việt Nam. Tự do hóa thương mại và tài chính đang ngày một phát triển theo
hướng mở rộng trên toàn bộ khía cạnh của nền kinh tế. Nó đã góp phần chi phối
khuynh hướng và cấu trúc vận hành của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Hệ
thống ngân hàng Việt Nam là một khâu quan trọng trong hệ thống tài chính
quốc gia, và sự ra đời của hàng loạt các NHTM cổ phần đã đánh dấu bước
chuyển mình theo dòng chảy hội nhập của các NHTM nước nhà.
Trong điều kiện nền kinh tế mở cửa, cạnh tranh và hội nhập thì hoạt
động tín dụng của ngân hàng thương mại (NHTM) vẫn tiếp tục đóng vai trò
quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng, là chiếc cầu nối trung
gian từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn, là hoạt động truyền thống đem lại thu
nhập lớn nhất cho các NHTM, góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế của
quốc gia. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng có mang lại hiệu quả cao như vai trò
của nó hay không hoàn toàn phụ thuộc vào những rủi ro tiềm ẩn do hoạt động
tín dụng mang lại. Những rủi ro này không những làm cho hoạt động của
NHTM kém hiệu quả mà còn làm cho NHTM mất đi tính thanh khoản, gây ra
những tổn thất lớn. Vì vậy, tăng trưởng tín dụng đi kèm với với hạn chế rủi
ro, an toàn trong hoạt động tín dụng và phát triển bền vững đang là một vấn
đề bức thiết hơn bao giờ hết đối với các ngân hàng thương mại
Hải Dương nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ, diện tích tự
nhiên rộng lớn, mật độ dân cư đông đúc, tập trung nhiều khu, cụm công
nghiệp lớn vì vậy được đánh giá là một môi trường kinh doanh tốt cho các
ngân hàng thương mại. Hầu hết các ngân hàng lớn trong nước đã đặt chi
6
nhánh và phòng giao dịch tại Hải Dương như BIDV, Agribank, Vietinbank,
Techcombank,...tạo ra áp lực cạnh tranh khốc liệt, đòi hỏi các ngân hàng phải
thực hiện nhiều giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động tín dụng, nâng cao
năng lực quản lý rủi ro tín dụng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong
hoạt động tín dụng... để có thể tìm ra lối đi riêng, khẳng định thương hiệu,
tính độc đáo của riêng mình.
Trong những năm qua, Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á chi
nhánh Hải Dương (SeABank Hải Dương) đã đạt được những thành tựu nhất
định, dư nợ tăng trưởng qua các năm, nợ xấu giảm. Tuy nhiên, trong công tác
quản lý hoạt động tín dụng tại chi nhánh còn nhiều hạn chế, việc mở rộng thị
phần, khắc phục tình trạng nợ xấu của chi nhánh đang gặp không ít khó khăn
đang đặt ra một số vấn đề cần nghiên cứu giải quyết, đặc biệt là làm sao quản
lý được hoạt động tín dụng vừa tiếp tục tăng về quy mô tín dụng, vừa đảm
bảo được chất lượng tín dụng đang là vấn đề được Ban giám đốc của
SeABank Hải Dương đặc biệt quan tâm.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, tác giả đã chọn đề tài
“Quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đông
Nam Á (SeABank) – Chi nhánh Hải Dƣơng” làm đề tài nghiên cứu luận
văn thạc sỹ.
Câu hỏi nghiên cứu của luận văn: Ban giám đốc của Ngân hàng
TMCP Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương đã và sẽ phải làm gì để hoàn thiện
công tác quản lý hoạt động tín dụng?
2. Mục đích nghiên cứu của luận văn
- Khái quát các cơ sở lý luận liên quan đến quản lý hoạt động tín dụng
của ngân hàng thương mại.
- Phân tích các vấn đề liên quan tới quản lý hoạt động tín dụng, rút ra
những thành tựu, tồn tại và nguyên nhân hạn chế trong việc quản lý hoạt
7
động tín dụng tại SeABank Hải Dương trong thời gian qua.
- Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động
tín dụng, góp phần đưa SeABAnk Hải Dương thành ngân hàng tiêu biểu tại
Hải Dương.
3. Đối tƣơng và phạm vi nghiên cƣu
3.1. Đối tượng nghiên cưu:
Luận văn tập trung vào nghiên cứu công tác quản lý hoạt động tín dụng tại
NHTM nói chung, SeABAnk Hải Dương nói riêng trong nền kinh tế thị trường.
3.2. Phạm vi nghiên cưu:
- Phạm vi: Quản lý hoạt động cho vay tại SeABank Hải Dương.
- Thời gian: Trong 3 năm từ 2013 đến 2015.
4. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì luận
văn gồm bốn chương
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sơ ly thuyết về công tác
quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại
Chương 2. Phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Thực trạng quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng Thương
mại cổ phần Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương (SeABank Hải Dương)
Chương 4. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý hoạt
động tín dụng tại ngân hàng Thương mại cổ phần Đông Nam Á chi nhánh
Hải Dương (SeABank Hải Dương)
8
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ THUYẾT
VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Để có thông tin cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn, tác giả
đã tiến hành thu thập thông tin, tìm hiểu các luận văn tiến sĩ và luận văn thạc
sĩ có nội dung tương tự đã được công nhận để tiến hành nghiên cứu nhằm tìm
ra nền tảng cho quá trình hoàn thành luận văn.
Luận án tiến sĩ kinh tế của nghiên cứu sinh Trần Thị Xuân Hương,
(2009) với đề tài: “Các giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng của ngân hàng
thương mại Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế”. Tác giả đã
xây dựng các hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng thông qua thực
trạng tín dụng của NHTM trong tiến trình hội nhập quốc tế, phân tích những
tồn tại của tín dụng do những nguyên nhân chủ quan và khách quan làm giảm
khả năng cạnh tranh của NHTM trong khi hội nhập quốc tế diễn ra với tốc độ
ngày càng nhanh và từ đó đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả tín dụng
của NH.
Luận án tiến sĩ của nghiên cứu sinh Võ Việt Hùng, (2011): “Giải pháp
nhằm mở rộng hoạt động tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
Nông thôn Việt Nam trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”. Đề tài của tác giả
đã hệ thống hóa lý luận cơ bản về hoạt động tín dụng NHTM, đưa ra những
yêu cầu cần thiết để mở rộng hoạt động tín dụng. Trình bày thực trạng hoạt
động tín dụng của NH Nông nghiệp và Phát triển nông thông Việt Nam trên
địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp cụ
thể góp phần mở rộng hoạt động tín dụng đối với Agribank trên địa bàn thành
9
phố Hồ Chí Minh
Luận án tiến sĩ của nghiên cứu sinh Lê Thị Huyền, (2010): “Luận cư
khoa học về xác định mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng
thương mại Việt Nam”. Đề tài của tác giả đã đúc kết lại lý thuyết cơ bản về
mô hình quản lý rủi ro và từ đó đưa ra những lý thuyết cơ bản về mô hình
quản lý rủi ro và từ đó đưa ra những lý thuyết cơ bản về mô hìn h rủi ro tín
dụng. Luận án đã nghiên cứu đặc điểm hoạt động tín dụng, thực trạng rủi ro
tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng của hệ thống NHTM Việt Nam. Đồng thời
nêu định hướng quản lý rủi ro trong thời gian tới đồng thời phân tích lợi ích
và các điều kiện ảnh hưởng đến việc xác định mô hình quản lý rủi ro ở các
NHTM Việt Nam.
Luận văn thạc sỹ của tác giả Lê Thị Ngọc Hà, (2014) với đề tài “Giải
pháp phát triển tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng
thương mại cổ phần Đông Nam Á chi nhánh Hai Bà Trưng” đã hệ thống hóa
những vấn đề lý luận chung về tín dụng và doanh nghiệp vừa và nhỏ, phân
tích thực trạng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại
SeABank chi nhánh Hai Bà Trưng. Qua đó rút ra nhưng kết quả đạt được, tồn
tại và những nguyên nhân của những tồn tại để đề xuất một số giải pháp và
kiến nghị nhằm phát triển tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại
SeABank Hai Bà Trưng. Tuy nhiên, luận văn chủ yếu quan tâm đến việc mở
rộng mạng lưới, thị phần và gia tăng lợi nhuận mà chưa chú ý nhiefu tới chất
lượng và an toàn tín dụng – vấn đề sống còn của một ngân hàng.
Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Hải Thanh, (2014) với đề tài “Giải
pháp nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ
phần Kỹ thương Việt Nam”. Trong đó, luận văn đã hệ thống hóa những lý
luận cơ bản về nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng của NHTM, phân tích
đánh giá về thực trạng hoạt động tín dụng tại Techcombank trên địa bàn Hà
10
Nội từ năm 2012 – 2014, từ đó rút ra thành công hạn chế và nguyên nhân của
hạn chế về hoạt động tín dụng của NH. Luận văn đề xuất những kiến nghị và
giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng của NH trên
địa bàn Hà Nội.
Như vậy, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động tín dụng
của ngân hàng dưới các góc độ khác nhau và thời gian khác nhau, đó là
nguồn tài liệu quý giá để luận văn kế thừa và phát triển. Tuy nhiên, các công
trình đó chủ yếu đề cập đến những giải pháp chung nhất và mang tính thời
điểm, phạm vi trong một tổ chức cụ thể, mặt khác, có một số đề tài chỉ tập
trung chủ yếu nghiên cứu về lĩnh vực quản lý rủi ro tín dụng. Do đó, đứng
trước bối cảnh hiện nay và với một tổ chức như SeABank Hải Dương hoạt
động trên địa bàn nhiều cạnh tranh khắc nghiệt thì các giải pháp không còn
phù hợp. Vì vậy cần có những nghiên cứu thật chi tiết về quản lý hoạt động
tín dụng đối với SeABank Hải Dương nhằm đáp ứng được yêu cầu phát triển
của ngân hàng cũng như phục vụ tốt cho chính sách phát triển kinh tế, chính
trị và xã hội trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
1.2. Cơ sở lý thuyết về quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng thƣơng
mại cổ phần
1.2.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng
1.2.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại và tín dụng ngân hàng thương mại.
Theo pháp lệnh của Ngân hàng nhà nước Việt Nam ban hành ngày
24/05/1990: “Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt
động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng với trách
nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết
khấu và làm phương tiện thanh toán.” Như vậy, ngân hàng thương mại là một
tổ chức kinh doanh tiền tệ thông qua nghiệp vụ huy động các nguồn vốn tạm
thời nhàn rỗi trong nền kinh tế để cho vay, đầu tư và thực hiện các nghiệp vụ
11
tài chính khác.
Tín dụng là một phạm trù kinh tế và cũng là một sản phẩm của nền sản
xuất hàng hoá. Nó tồn tại song song và phát triển cùng với nền kinh tế hàng
hoá và là động lực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế hàng hoá phát triển lên
những giai đoạn cao hơn. Tồn tại và phát triển qua nhiều hình thái kinh tế-xã
hội, đã có nhiều khái niệm khác nhau về tín dụng được đưa ra. Song khái
quát lại có thể hiểu tín dụng theo khái niệm cơ bản sau:
“ Tín dụng là một phạm trù kinh tế phản ánh mối quan hệ giao dịch
giữa hai chủ thể, trong đó một bên chuyển giao một lượng giá trị sang cho
bên kia được sử dụng trong một thời gian nhất định, đồng thời bên nhận
được phải cam kết hoàn trả theo thời hạn đã thoả thuận.”
Mối quan hệ giao dịch này thể hiện các nội dung sau:
- Người cho vay chuyển giao cho người đi vay một lượng giá trị nhất
định. Giá trị này có thể dưới hình thái tiền tệ hoặc dưới hình thái hiện vật
như: hàng hoá, máy móc, thiết bị, bất động sản.
- Người đi vay chỉ được sử dụng tạm thời trong một thời gian nhất định,
sau khi hết thời hạn sử dụng theo thoả thuận, người đi vay phải hoàn trả cho
người cho vay.
- Giá trị hoàn trả thông thường lớn hơn giá trị lúc cho vay ban đầu hay
nói cách khác người đi vay phải trả thêm phần lợi tức (lãi vay).
Tóm lại, tín dụng là phạm trù kinh tế phản ánh mối quan hệ sử dụng vốn
lẫn nhau giữa các chủ thể trong nền kinh tế trên nguyên tắc hoàn trả cả vốn
lẫn lãi.
Tín dụng ngân hàng là mối quan hệ tín dụng giữa một bên là ngân hàng
với một bên là các chủ thể khác trong nền kinh tế, trong đó ngân hàng đóng
vai trò vừa là người đi vay vừa là người cho vay, hay nói cách khác, ngân
hàng là một trung gian tài chính luân chuyển vốn từ nơi tạm thừa vốn sang
12
nơi thiếu. Giá (lãi suất) của khoản vay do ngân hàng ấn định cho khách hàng
vay là mức lợi tức mà khách hàng phải trả trong suốt khoản thời gian tồn tại
của khoản vay.
Chủ thể tham gia trong quan hệ TDNH là ngân hàng, nhà nước, doanh
nghiệp và hộ dân cư. Đối tượng được sử dụng trong quan hệ tín dụng là tiền,
do đó, nó không chịu sự giới hạn theo hàng hoá, vận động đa phương đa
chiều. Đây chính là ưu điểm nổi bật và là đặc điểm khác biệt giữa TDNH với
các loại hình tín dụng khác. Tín dụng ngân hàng là hình thức tín dụng chủ
yếu, chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế.
Tín dụng Ngân hàng được thực hiện trên cơ sở 4 nguyên tắc sau:
- Cho vay có hòan trả vốn và lãi sau một thời gian nhất định. Đây là
nguyên tắc đảm bảo thực chất của tín dụng. Tính chất tín dụng sẽ bị phá vỡ
nếu nguyên tắc này không được thực hiện đầy đủ.
- Cho vay có giá trị tương đương làm đảm bảo: Giá trị đảm bảo là cơ sở
của khả năng thu hồi nợ, là cơ sở hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng, là
điều kiện để thực hiện nguyên tắc thứ nhât trong nhiều trường hợp khác nhau.
- Cho vay phải có mục đích và kế hoạch theo hợp đồng đã ký. Nguyên
tắc này đòi hỏi người vay vốn phải thực hiện đúng kế hoạch, mục đích trong
hợp đồng vay vốn và sử dụng có hiệu quả khoản tiền vay đó.
- Cho vay phải có nguồn trả nợ đảm bảo. Người vay vốn phải giải trình
được nguồn trả nợ khoản vay với ngân hàng. Có như vậy thì chất lượng
khoản vay mới được đảm bảo. Như vậy, bên cạnh tài sản đảm bảo, mục đích
vay rõ ràng thì nguồn trả nợ cũng là một nguyên tắc vô cùng quan trọng trong
tín dụng ngân hàng.
1.2.1.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng
- Tín dụng ngân hàng thực hiện cho vay dưới hình thức tiền tệ: cho vay
bằng tiền tệ là loại hình tín dụng phổ biến, linh hoạt và đáp ứng mọi đối
13
tượng trong nền kinh tế quốc dân.
- Tín dụng ngân hàng cho vay chủ yếu bằng vốn đi vay của các thành
phần trong xã hội chứ không phải hoàn toàn là vốn thuộc sở hữu chính mình
như tín dụng nặng lãi hay tín dụng thương mại.
- Quá trình vận động và phát triển của tín dụng ngân hàng độc lập tương
đối với sự vận động và phát triển của quá trình tái sản xuất xã hội. Có những
trường hợp mà nhu cầu tín dụng ngân hàng gia tăng nhưng sản xuất và lưu
thông hàng hóa không tăng, nhất là trong thời kì kinh tế khủng hoảng, sản
xuất và lưu thông hàng hóa bị co hẹp nhưng nhu cầu tín dụng vẫn gia tăng để
chống tình trạng phá sản. Ngược lại trong thời kì kinh tế hưng thịnh, các
doanh nghiệp mở mang sản xuất, hàng hóa lưu chuyển tăng mạnh nhưng tín
dụng ngân hàng lại không đáp ứng kịp. Đây là một hiện tượng bình thường
của nền kinh tế.
- Hơn nữa tín dụng ngân hàng còn có một số ưu điểm nỏi bật so với
hình thức khác là:
+ Tín dụng ngân hàng có thể thỏa mãn một cách tối da nhu cầu về vốn
của các đối tượng khác trong nền kinh tế vì nó có thể huy động nguồn vốn
bằng tiền nhàn rỗi trong xã hội dưới nhiều hình thức và khối lượng lớn.
+ Tín dụng ngân hàng có thời hạn cho vay phong phú, có thể cho vay
ngắn hạn, trung hạn và dài hạn do ngân hàng có thể điều chỉnh giữa các
nguồn vốn với nhau để đáp ứng nhu cầu về thời hạn vay.
+ Tín dụng ngân hàng có phạm vi lớn vì nguồn vốn bằng tiền là thích
hợp với mọi đối tượng trong nền kinh tế, do đó nó có thể cho nhiều đối
tượng vay.
1.2.1.3. Phân loại tín dụng ngân hàng
Căn cứ vào các tiêu thức khác nhau, co thể phân loại tín dụng NH như sau:
Căn cư theo khách hàng vay vốn
Hoạt động tín dụng có thể chia thành hai loại: tín dụng đối với doanh
14
nghiệp và tín dụng đối với cá nhân.
Căn cư vào thời gian vay
- Tín dụng ngắn hạn: Hoạt động tín dụng có thời hạn dưới một năm. Đôi
với khỏan tín dụng này thường được dùng để bù đắp sự thiếu hụt nhu cầu vốn
lưu động và nhu cầu chi tiêu cá nhân
- Tín dụng trung hạn: Hoạt động TD có thời hạn từ 1 năm đến 3 năm,
được sử dụng chủ yếu đầu tư tài sản cố định, mở rộng SXKD, xây dựng các
dự án mới có quy mô nhỏ và thời gian thu hồi vốn nhanh. Bên cạnh đầu tư tài
sản cố định, nó còn là nguồn hình thành vốn lưu động thường xuyên của các
DN và nhu cầu tiêu dùng cá nhân như: mua sắm các tài sản có giá trị lớn hay
đầu tư bất động sản...
- Tín dụng dài hạn: Hoạt động tín dụng có thời hạn trên 3 năm, được sử
dụng để đáp ứng các nhu cầu đầu tư SXKD hay dự án dài hạn như: xây dựng
nhà ở, phương tiện vận tải, xây dựng nhà xưởng mới...
Căn cư theo đảm bảo
- Tín dụng có đảm bảo: Trong hợp đồngtín dụng khách hàng đi vay cam
kết đảm bảo về việc dùng tài sản mà mình đang sở hữu hoặc đang sử dụng để
trả nợ cho NHTM như: Nhà của, quyền sử dụng đất, máy móc thiết bị, ô tô,
tài sản cố định khác... hoặc sự bảo lãnh của người thứ ba khi không thực hiện
việc trả nợ gốc và lãi theo đúng thời hạn quy định trong hợp đồng. NHTM sẽ
phát mãi những tài sản đảm bảo đó trên thị trường nhằm thu hồi vốn và lãi.
- Tín dụng không có đảm bảo: Là loại cho vay không có tài sản thế chấp,
cầm cố hoặ sự bảo lãnh của người thứ ba mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín
của KH. Đối với những KH có uy tín, có tài chính lành manh, quản lý có hiệu
quả, làm ăn thường xuyên có lãi, không xảy ra tình trạng nợ nần thì NH có
thể cấp tín dụng dựa vào uy tín của bản thân KH mà không cần một nguồn
thu nợ thứ hai bổ sung.
15
Căn cư theo hình thưc tài trợ tín dụng
- Cho vay: Là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc
cam kết giao cho KH một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong
một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả gốc và lãi.
Cho vay là tài sản lớn nhất trong khoản mục tín dụng
+ Cho vay từng lần: Áp dụng cho các trường hợp KH vay vốn bổ sung
vốn lưu động không thường xuyên hoặc KH có vòng quay vốn kinh doanh dài
+ Cho vay theo hạn mức tín dung: Áp dụng trong các trường hợp khách
hàng có nhu cần bổ dung vốn lưu động thường xuyên, có mục đích sử dụng
vốn rõ ràng và có uy tín với NH. Khi hợp đồng tín dụng theo hạn mức có
hiệu lực, KH cần rút vốn sẽ không cần phải ký thêm hợp đồng tín dụng mà
chỉ cần lập giấy nhận nợ kèm bảng kê và bản sao chứng từ tài liệu chứng
minh mục đích sử dụng tiền vay.
+ Cho vay theo dự án đầu từ: NH cho KH vay vốn để thực hiên các dự
án đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục
vụ đời sống.
+ Cho vay hợp đồng (đồng tài trợ): Một nhóm tổ chức tín dụng cùng
cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phương án vay vốn của KH; trong
đó, có một tổ chức tín dụng làm đầu mối, phối hợp với các tổ chức tín dụng
khác để thực hiện.
+ Cho vay trả góp: Khi vay vốn, tổ chức tín dụng và khách hàng xác
định và thỏa thuận số lãi vốn vay và phải cộng với số nợ gốc được chia ra để
trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay.
+ Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: NH cam kết đảm bảo sẵn
sàng cho KH vay vốn trong phạm vi hạn mức TD nhất định. NH và KH thỏa
thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức TD dự phòng, mức phí trả cho hạn mức
TD dự phòng.
16
+ Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dung: NH
chấp thuận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức
tín dụng đẻ thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút
tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của ngân hàng.
+ Cho vay theo hạn mức thấu chi: Là việc cho vay mà NH thỏa thuận
cho KH chi vượt số tiền có trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng
trong phạm vi hạn mức tín dụng.
- Cho thuê tài chính: Là NH bỏ tiền mua tài sản cho khách hàng thuê, dựa
trên hợp đồng thuê tài sản được ký kết với điều kiện thoản thuận nhất định.
- Chiết khấu thương phiếu: là việc KH được NH ứng trước một số tiền
tương ứng với giá trị của thương phiếu trừ đi phần thu nhập của NH để sở
hữu một thương phiếu (giấy tờ có giá khác) chưa đến hạn thanh toán.
- Bảo lãnh: Là việc NHTM cam kết thực hiên các nghĩa vụ tài chính hộ
cho khách hàng. Nghiệp vụ này NHTM chưa phải xuất tiền ra song ngân
hàng đã cho khách hàng sử dụng uy tín của mình để thu phí.
1.2.1.4. Vai trò của tín dụng
Tín dụng ngân hàng đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế. Hoạt
động tín dụng có chất lượng sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát
triển, tạo ra sự ổn định trong lưu thông tiền tệ. Cùng với sự phát triển của nền
kinh tế, vai trò của tín dụng ngân hàng cũng ngày một tăng lên, thể hiện:
Thứ nhất, tín dụng ngân hàng là công cụ tài trợ có hiệu quả cho nền kinh
tế. Trong nền kinh tế các doanh nghiệp hoạt động SXKD dựa trên nguồn vốn
tự có và vốn tài trợ từ bên ngoài như: ngân hàng, doanh nghiệp khác. Trong
đó vốn tín dụng ngân hàng vẫn là nguồn tài trợ có hiệu quả hơn cả, bởi vì nó
thoả mãn nhu cầu về số lượng và thời hạn, đồng thời chi phí sử dụng vốn tín
dụng ngân hàng thường thấp hơn chi phí sử dụng các nguồn vốn khác.
Thứ hai, tín dụng ngân hàng là công cụ để giải quyết mâu thuẫn giữa
17
người thừa vốn và người thiếu vốn. Vì ngân hàng luôn thu hút tập trung mọi
nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của tổ chức kinh tế, dân cư để đầu tư cho quá
trình mở rộng sản xuất, tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện cho nền kinh tế
phát triển bền vững. Trong quá trình hoạt động đó, ngân hàng thu được lợi
tức từ hoạt động cho vay để duy trì phát triển hoạt động của chính bản thân
mình. Tuy vậy, trong cơ chế thị trường hiện nay, huy động và cho vay bao
nhiêu, có đáp ứng được hay không đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế, thu
hồi vốn có đúng hạn hay không là vấn đề được đặt lên hàng đầu trong hoạt
động tín dụng của ngân hàng. Do đó, mỗi ngân hàng cần phải có nghệ thuật
trong kinh doanh, phải tìm mọi biện pháp hữu hiệu nhằm thu hút tối đa nguồn
vốn với chi phí thấp nhất để cho vay. Có thể nói, tín dụng ngân hàng góp
phần quan trọng vào quá trình vận động liên tục của nguồn vốn, đẩy nhanh
tốc độ chu chuyển tiền tệ trong xã hội.
Thứ ba, tín dụng ngân hàng góp phần làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo
hướng công nghiệp – nông nghiệp – dịch vụ và thúc đẩy nền kinh tế tăng
trưởng. Trong mọi lĩnh vực sản xuất kinh doanh và dịch vụ để tái sản xuất, mở
rộng hoạt động, mọi chu kỳ đều phải bắt đầu bằng tiền và kết thúc bằng tiền. Do
đó, để tăng nhanh vòng quay vốn, mỗi chủ thể kinh doanh phải tìm kiếm và thực
hiện nhiều biện pháp như cải tiến kỹ thuật, tìm kiếm thị trường mới...Tất cả
những công việc trên đòi hỏi phải có nhiều vốn mà tín dụng ngân hàng là nguồn
cung ứng vốn cho các nhu cầu đó một cách đầy đủ và kịp thời nhất. Mặt khác,
vốn ngân hàng cung ứng cho các nhà kinh doanh bằng việc cho vay với đều
kiện phải hoàn trả cả gốc và lãi theo thời hạn quy định. Vì vậy, các nhà quản trị
doanh nghiệp phải tìm nhiều biện pháp để sử dụng vốn có hiệu quả, tăng nhanh
vòng quay của vốn, trả nợ gốc và lãi đúng hạn. Chính quá trình này đã góp phần
tạo cho nền kinh tế hàng hoá ngày càng phát triển.
Thứ tư, tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy quá trình mở rộng mối
18
quan hệ giao lưu kinh tế quốc tế. Trong điều kiện hiện nay, việc phát triển
kinh tế của một nước phải luôn gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế thế
giới. Trong đó, đầu tư vốn ra nước ngoài và kinh doanh xuất nhập khẩu hàng
hoá là hai lĩnh vực hợp tác thông dụng và phổ biến giữa các nước.Vốn là
nhân tố quyết định đầu tiên cho việc thực hiện quá trình này. Nhưng trên thực
tế không phải một tổ chức kinh tế nào, một nhà kinh doanh nào cũng đủ vốn
để hoạt động. Ngân hàng với tư cách là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, thông
qua hoạt động tín dụng sẽ là “nhà tài trợ” đắc lực về vốn cho các nhà đầu tư
kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hoá.
Thứ năm, tín dụng ngân hàng là công cụ để Nhà nước điều tiết khối lượng
tiền tệ lưu thông trong nền kinh tế, kiểm soát tiền vào kênh lưu thông qua kênh
tín dụng. Bởi vì, ngân hàng là một chủ thể quan trọng tham gia vào quá trình tạo
tiền thông qua hoạt động tín dụng và thanh toán. Khi ngân hàng mở rộng hoặc
thắt chặt tín dụng sẽ tác động đến lượng tiền trong lưu thông. Do đó, khi Nhà
nước muốn tăng khối lượng tiền trong lưu thông thì NHNN có thể tăng hạn mức
tín dụng của các NHTM đối với nền kinh tế và ngược lại.
Thứ sáu, tín dụng ngân hàng góp phần thoả mãn nhu cầu tiết kiệm và mở
rộng đầu tư của nền kinh tế. Qua việc cung ứng vốn sẽ góp phần mở rộng đầu tư
bằng việc cấp vốn cho các doanh nghiệp đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp
tăng cường chế độ hạch toán kinh tế, tiết kiệm trong hoạt động kinh doanh.
Như vậy, tín dụng ngân hàng có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát
triển kinh tế xã hội của đất nước, nó giải quyết mâu thuẫn nội tại của nền kinh
tế, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để tín dụng ngân hàng
phát huy được hết vai trò của nó thì các nhà quản lý ngân hàng, các cơ quan
chức năng phải tạo ra một hành lang pháp lý cũng như các quy định chặt chẽ,
tạo điều kiện thuận lợi cho cả người vay và người đi vay trong nền kinh tế.
1.2.2. Quản lý hoạt động tín dụng tại NHTM
19
1.2.2.1. Khái niệm về quản lý hoạt động tín dụng
Quản lý là một hoạt động mọi tổ chức đều có. Nó phát sinh từ phân công
lao động trong xã hội, cần thiết phải phối hợp có hiệu quả các hoạt động của
những các nhân, bộ phận trong cùng một tổ chức
Quản lý trong kinh doanh là sự tác động có tổ chức, có chủ đích của chủ
thể quản lý lên đối tượng quản lý nhẳm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn
lực, các thời cơ của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi
trường luôn biến động
Quản lý hoạt động tín dụng là hoạt động thực hiện các nghiệp vụ quản
lý, kiểm tra và giám sát việc vận dụng các chính sách, quy định của tổ chức
tín dụng, pháp luật của nhà nước về hoạt động tín dụng, đảm bảo cho hoạt
động tín dụng thuân thủ các quy định, hạn chế đến mực thấp nhất những rủi
ro và đem lại hiệu quả tối ưu trong hoạt động này.
1.2.2.2. Mục tiêu của quản lý hoạt động tín dụng NHTM
Quản lý hoạt động tín dụng của bất kỳ NHTM nào trước tiên cũng phải
hướng tới sự tồn tại và phát triển bền vững, an toàn, nâng cao năng lực cạnh
tranh của chính NHTM đó. Bởi vậy, ba mục tiêu cơ bản bao trùm trong quản
lý hoạt động tín dụng mà NHTM phải đạt được là:
- Một là phát triển hoạt động tín dụng về cả chiều sâu và chiều rộng
Hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu của hệ thống NHTM ở nước ta,
nó mang lại 60 – 70% thu nhập cho mỗi ngân hàng. Vì vậy, phát triển hoạt
động tín dụng là vấn đề sống còn của mỗi ngân hàng. Phát triển hoạt động tín
dụng cần thực hiện ở mọi khía cạnh: phát triển sản phẩm tín dụng, mở rộng
địa bàn, nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay, thu nợ...
- Hai là an toàn đầu tư tín dụng
Hoạt động tín dụng là hoạt động tạo ra giá trị cho ngân hàng, song nó
cũng là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro tiềm tàng. Rủi ro trong hoạt động
20
tín dụng là rủi ro cơ bản bao trùm dẫn đến sự đổ bể của nhiều NHTM. Vì vậy
phát triển tín dụng phải gắn liền với an toàn trong hoạt động tín dụng, kiểm
soát tín dụng, hạn chế tối đa rủi ro.
- Ba là lợi nhuận tăng trưởng bền vững
Mục tiêu cao nhất của các NH trong nền kinh tế thị trường là lợi nhuận.
Đây là mục tiêu hàng đầu mà quản lý hoạt động tín dụng của NHTM phải
hướng tới. Trong cơ chế thị trường, muốn tồn tại thì kinh doanh phải trang
trải đủ chi phí và tích lũy lơi nhuận để mở rộng kinh doanh, tạo lợi thế cạnh
tranh trên thị trường.
Ba mục tiêu trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Thực hiện tốt hai
mục tiêu đầu là sơ sở để hoàn thành mục tiêu thứ 3. Mục tiêu thứ 3 định
hướng cho hai mục tiêu đầu.
1.2.2.3. Quy trình quản lý hoạt động tín dụng NHTM
Quy trình quản lý tín dụng bao gồm các hành động, phương pháp và
những công đoạn để biến những tập hợp đầu vào (nguồn vốn, tài sản, thông
tin,..) thành những đầu ra mong muốn (sản phẩm, dịch vụ...).
Quy trình quản lý bao gồm: hoạch định chính sách, chế độ, quy định cho
vay, thu lợi nhuận; cơ cấu tổ chức thực hiện; phân tích nhận định tình hình và
đưa ra quyết định và thực hiện tốt quy trình quản lý rủi ro.
- Chính sách tín dụng
Chính sách tín dụng là hệ thống các chủ trương, định hướng quy định
chi phối hoạt động tín dụng do Hội đồng quản trị của NHTM đưa ra. Đó là
tổng thể các quy định của ngân hàng về hoạt động tín dụng nhằm đưa ra định
hướng và hướng dẫn hoạt động của cán bộ ngân hàng trong việc cấp tín dụng
như: quy mô, lãi suất, kỳ hạn, đảm bảo, phạm vi, các khoản tín dụng có vấn
đề và các nôi dung khác.
Chính sách tín dụng là bộ phận quan trọng cấu thành hệ thống quản trị,
21
điều hành hoạt động tín dụng của mỗi ngân hàng được thể hiện bằng các định
hướng, tư tưởng chỉ đạo, các quy chế, quy trình cấp tín dụng, quản lý khoản
tín dụng, danh mục tín dụng, phân cấp thẩm quyền...
- Quy định về cho vay vốn
Đây chính là cụ thể hóa của chính sách tín dụng, bao gồm: Thể thức cho
vay, Giới hạn kỳ hạn nợ, Tiêu chuẩn giá cả để tính toán cho vay, Tiêu chuẩn
tài sản thế chấp, Tiêu chuẩn pháo lý và điều kiện tài chính khách hàng cần có,
Mức cho vay, Thẩm quyền và thủ tục thanh lý, thu hồi nợ.
Tùy theo tình hình thực tế của mỗi ngân hàng mà quy định này có mức độ
khác nhau. Các quy định này phải được thể hiện bằng văn bản và được dùng
như một phương tiện nhằm kiểm tra sự tuân thủ những mục tiêu quản lý.
- Cơ cấu tổ chưc thực hiện
Để thực hiện mục tieu đề ra, cần có một cơ cấu tổ chức hoạt động có
hiệu quả. Điều đó được thể hiện ở sự phân công trách nhiệm rõ ràng trong cơ
cấu lãnh đạo ở các cấp quản lý, đối với cán bộ nhân viên cũng như sự phối
hợp chặt chẽ, hiệu quả giữ các cấp lãnh đạo và các bộ phận trong quán trình
quản lý tín dụng
- Phân tích nhận định tình hình
Khả năng này phụ thuộc vào năng lực, kinh nghiệm và sự vô tư trong
phân tích những thông tin hiện có liên quan đến việc sử dụng vốn vay như
các thông tin về khách hàng xin vay vốn, tình hình kinh tế chính trị trong và
ngoài nước...trong đó, quan trọng nhất là đánh giá tình hình kinh doanh của
khách hàng. Điều quan trọng nhất trong tiến trình đánh giá là dựa vào những
giá trị đích thực của các dữ kiện, không phải là định lượng chủ quan về khả
năng trả nợ hay dựa trên tài sản đảm bảo của khách hàng. Qua phân tích, phải
thấy được tư chất, vốn và năng lực kinh doanh của người vay.
Để hiểu rõ hơn hiện trạng và xu hướng phát triển của khách hàng thông
22
qua hồ sơ vay vốn hay các nguồn thông tin khác, cần phân tích sâu hơn về
tình hình tài chính, khả năng thanh toán...Đây chính là quá trình định lượng
rủi ro tín dụng trước khi đi đến quyết định cho vay hay không cho vay, cho
vay như thế nào...
- Quyết định tín dụng
Thể hiện quyết định của các cấp lãnh đạo về biện pháp xử lý đối với các
khoản cho vay, thu nợ cũng như xử lý các khoản nợ xấu, nợ quá hạn. Quyết
định chính xác sẽ có ý nghĩa lớn trong việc giảm thiểu rủi ro mất vốn do
không thu hồi được nợ, đảm bảo an toàn trong kinh doanh
- Quản lý rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng là khả năng có thể xảy ra khi một khách hàng không đáp
ứng được nghĩa vị trả nợ theo những điều khoản đã thỏa thuân. Đây là rủi ro
chủ yếu trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Trong thực tế, rủi ro tín
dụng do nhiều nguyên nhân và biểu hiện dưới các dạng khách nhau, nhưng
nhìn chung dưới 2 dạng chính: Do khách hàng không trả được nợ; Do ngân
hàng không thực hiện đúng các giới hạn an toàn trong hoạt động tín dụng.
Quản lý rủi ro tín dụng được thực hiên trên cơ sở chính sách, thể lệ cho
vay và chế độ thông tin quản lý theo các tiêu chuẩn quản lý tín dụng. Căn cứ
vào quá trình chu chuyển vốn tín dụng, quản lý rủi ro tín dụng gồm có bốn
giai đoạn:
+ Giai đoạn 1 – Tính toán xác định rủi ro: Đây được coi là bước đầu
tiên trong quá trình quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Rủi ro được tính
toán xác định trên hai góc độ. Thứ nhất, về phía ngân hàng: rủi ro tín dụng sẽ
được phản ánh rõ nét qua quy mô tín dụng, cơ cấu tín dụng, nợ quá hạn, nợ
xấu và dự phòng rủi ro. Thứ hai, về phía khách hàng: Khi khách hàng có
những dấu hiệu tiềm ẩn rủi ro, ngân hàng cần nhận biết được khả năng xảy ra
rủi ro để ứng phó kịp thời.
Các nội dung chủ yếu trong giai đoạn nhận biết rủi ro gồm có: Thứ nhất,
23
phân tích danh mục tín dụng của ngân hàng: để nhận biết những nguy cơ
rủi ro phát sinh từ quy mô tín dụng, cơ cấu tín dụng, ngành nghề, loại tiền…
Thứ hai, phân tích đánh giá khách hàng: nhằm phát hiện những nguy cơ rủi
ro trong từng khách hàng và từng khoản nợ cụ thể. Phân tích đánh giá khách
hàng là cả một quá trình từ khi tiếp xúc với khách hàng, tiếp nhận các thông
tin từ phía khách hàng, tiến hành phân tích, thẩm định khách hàng trước,
trong và sau khi cho vay
+ Giai đoạn 2 – Lượng hóa rủi ro: Các ngân hàng có thể đo lường rủi
ro khoản vay thông qua các mô hình cho điểm tín dụng, mô hình điểm số Z ,
và mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ theo Basel II. Nếu các mô hình cho
điểm tín dụng đánh giá rủi ro của khách hàng trên cơ sở cho điểm doanh
nghiệp đó, xem doanh nghiệp đang ở các mức rủi ro nào thì theo Basel II có
thể tính được tổn thất dự kiến . Như vậy, nếu mỗi món vay được xem là một
phép thử và có số liệu đầy đủ, chúng ta có thể xác định một cách tương đối
chính xác xác suất rủi ro của từng loại tài sản của ngân hàng trong từng thời
kì, từng loại hình tín dụng, từng lĩnh vực đầu tư.
Còn đối với rủi ro tín dụng tổng thể, ngân hàng có thể đo lường qua việc
tính toán các chỉ tiêu như quy mô dư nợ, cơ cấu dư nợ, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ
xấu, hệ số rủi ro tín dụng, dự phòng rủi ro… Đặc biệt, hai chỉ tiêu: tỷ lệ nợ
quá hạn và nợ xấu sẽ phản ánh rõ nét rủi ro của ngân hàng.
+ Giai đoạn 3 – Quản lý rủi ro: Sau khi nhận biết và hình thành các chỉ
tiêu đo lường, rủi ro cần phải được theo dõi thường xuyên. Nội dung cơ bản
của quản lý rủi ro được thể hiện như sau:
Thứ nhất, xây dựng chiến lược quản lý rủi ro: Ngân hàng cần xác định
tầm nhìn, mục tiêu, sứ mệnh của ngân hàng để từ đó đưa ra chiến lược quản
lý rủi ro phù hợp.
Thứ hai, xây dựng chính sách quản lý rủi ro: Chính sách quản lý rủi ro
tín dụng là cơ sở để hình thành nên quy trình tín dụng với những hướng dẫn
24
nghiệp vụ chi tiết, các bước cụ thể trong quá trình cấp tín dụng. Chính sách
quản lý rủi ro tín dụng cũng quy định giới hạn cho vay đối với khách hàng,
phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro.
Thứ ba, quản lý danh mục cho vay và phân tán rủi ro: Ngân hàng phải
thường xuyên phân tích và theo dõi danh mục tín dụng để có những biện
pháp xử lý kịp thời khi có rủi ro xảy ra. Để hoạt động quản lý rủi ro tín dụng
có hiệu quả, các ngân hàng cần xây dựng một hệ thống thông tin tín dụng tập
trung gồm các báo cáo định kì và đặc biệt.
Báo cáo định kì có thể bao gồm các báo cáo liên quan đến các nội dung
sau: Nhóm khách hàng có dư nợ tín dụng lớn nhất, các khoản dư nợ lớn nhất;
Phân tích danh mục tín dụng …Ngoài ra, ngân hàng cũng phải thực hiện việc
phân tán rủi ro bằng việc thực hiện cấp tín dụng cho nhiều ngành, nhiều lĩnh
vực, đối tượng khách hàng và loại tiền…nhằm tránh những tổn thất cho ngân
hàng thương mại
+ Giai đoạn 4 – Kiểm soát và xử lý rủi ro
Kiểm soát rủi ro: nhằm mục tiêu phòng chống và kiểm soát các rủi ro có
thể phát sinh trong hoạt động ngân hàng, đảm bảo toàn bộ các bộ phận và cá
nhân trong ngân hàng tuân thủ các quy định của pháp luật, thực hiện các
chiến lược, chính sách đảm bảo mục tiêu an toàn và hiệu quả trong hoạt động
ngân hàng. Kiểm soát rủi ro tín dụng bao gồm kiểm soát trước, trong và sau
khi cho vay. Kiểm soát trước khi cho vay bao gồm: kiểm soát quá trình thiết
lập chính sách, thủ tục, quy trình cho vay; kiểm tra quá trình lập hồ sơ vay
vốn và thẩm định, kiểm tra tờ trình cho vay và các hồ sơ liên quan. Kiểm soát
trong khi cho vay: kiểm soát một lần nữa hợp đồng tín dụng; kiểm tra quá
trình giải ngân, điều tra việc sử dụng vốn vay của khách hàng có đúng mục
đích xin vay hay không, giám sát thường xuyên khoản vay…Kiểm soát sau
khi cho vay: kiểm soát việc đôn đốc thu hồi nợ, kiểm soát tín dụng nội bộ độc
lập, đánh giá lại chính sách tín dụng.
25
Xử lý rủi ro: Khi một khoản vay bị xếp xuống nhóm nợ xấu thì ngân hàng sẽ
chuyển sang bộ phận xử lý nợ xấu giải quyết. Bộ phận này sẽ thực hiện rà soát
khoản vay, lập phương án gặp gỡ khách hàng để tìm hướng khắc phục thông qua
các hình thức như: gia hạn nợ, chứng khoán hoá các khoản nợ. Nếu khách hàng
chấp thuận thực thi phương án khắc phục thì khoản nợ đó sẽ được chuyển sang
hình thức theo dõi nợ bình thường, còn không sẽ chuyển sang bộ phận xử lý nợ
xấu. Hiện nay, đang tồn tại hai loại hình xử lý nợ: Một là, hình thức xử lý khai
thác: bao gồm cho vay thêm, bổ sung tài sản bảo đảm, chuyển nợ quá hạn, thực
hiện khoanh nợ xoá nợ, chỉ định đại diện tham gia quản lý doanh nghiệp. Hai là,
hình thức xử lý thanh lý : bao gồm xử lý nợ tồn đọng (bao gồm nợ tồn đọng có tài
sản bảo đảm, và không tài sản bảo đảm), thanh lý doanh nghiệp, khởi kiện, bán
nợ, sử dụng dự phòng rủi ro và sự trợ giúp của Chính phủ.
1.2.3. Nội dung quản lý hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại
1.2.3.1. Quản lý khách hàng tín dụng
Để quản lý hoạt động tín dụng các ngân hàng sử dụng cơ chế sàng loch
nhằm lựa chọn dự án tốt, khách hàng tốt để cho vay vốn. Các tiêu chí chính
dùng để sàng lọc, đánh giá và lựa chọn khách hàng gồm tiêu chí tài chính và
tiêu chí phi tài chính. Các tiêu chí tài chính thể hiện năng lực tài chính của
khách hàng thông qua đánh giá các nhóm chỉ tiêu tài chính như nhóm chỉ tiêu
thanh khoản, hiệu quả hoạt động, đòn bẩy tài chính, khả năng sinh lời...Các
tiêu chí phi tài chính gồm: Tư cách người vay, năng lực của người vay, thu
nhập của người vay...
Quản lý khách hàng là nội dung đầu tiên của quản lý hoạt động tín dụng,
đây là cơ sở để các ngân hàng có thể nhận diện được rủi ro và hoạt động này
được các ngân hàng thực hiện thông qua việc đáng giá và phân loại khách
hàng. Việc đánh giá và phân loại khách hàng thường được thực hiện thông
qua việc sử dụng các mô hình đánh giá rủi ro tín dụng. Các mô hình này rất
đa dạng bao gồm mô hình phân tích tín dụng cổ điển (định tính) và các mô
26
hình lượng hóa rủi ro tín dụng. Phương pháp định tính có nhược điểm là mất
thời gian, tốn kém, lại mang tính chủ quan. Mô hình lượng hóa so với
phương pháp truyền thông có ưu điểm ở chỗ nó cho phép xử lý nhanh chóng
một khối lượng lớn hồ sơ xin vay, chi phí thấp, khách quan, do đó góp phần
tích cực trong việc kiểm soát rủi ro tín dụng ngân hàng. Mặc dù vậy trong
phê duyệt tín dụng của khách hàng, rất nhiều ngân hàng vẫn chủ yếu dựa vào
hệ thống chuyên gia (Định tính) trong việc đánh giá các khách hàng tiềm
năng. Ngoài ra các mô hình này không loại trừ nhau nên một ngân hàng có
thể sử dụng nhiều mô hình để phân tích, đánh giá mức độ rủi ro tín dụng của
khách hàng. Ở Việt nam, hiện nay các NHTM đang trong quá trình xây dựng
các mô hình lượng hóa rủi ro tín dụng, điển hình là cá hệ thống cho điểm tín
dụng, xếp hạng khách hàng và vẫn chủ yếu sử dụng phương pháp truyền
thống để đánh giá rủi ro tín dụng. Trên cơ sở đánh giá, phân loại khách hàng,
các ngân hàng có thể phân các khách hàng của mình vào các nhóm có mức
độ rủi ro khách nhau, tùy thuộc vào mức độ rủi ro của khách hàng và định
hướng tín dụng mà ngân hàng có chính sách phù hợp cho từng nhóm khách
hàng. Chính sách khách hàng của một ngân hàng bao gồm các nội dung chủ
yếu sau: Chính sách tiếp thị, chính sách cấp tín dụng, chính sách về tài sản
bảo đảm, chính sách về định giá.
1.2.3.2. Kiểm soát hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại
Kiểm soát rủi ro tín dụng được hiểu là tổng hợp các phương sách để
nắm lây và điều hành hoạt động tín dụng của một NHTM nhằm hạn chế được
rủi ro tín dụng. Hoạt động quản lý tín dụng là một chi trình kiểm soát liên tục,
được thực hiện trước, trong và sau khi cho vay.
Kiểm soát rủi ro tín dụng được thực hiện thông qua các hệ thống chính
sách tín dụng, quy trình tín dụng và hệ thống kiểm tra, giám sát nội bộ.
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ chu trình kiểm soát hoạt động tín dụng
27
Trong đó:
- Kiểm soát trước khi cho vay bao gồm: Thiết lập một chính sách và
thủ tục tín dụng bằng văn bản; Thẩm định trước khi cho vay; Phê duyệt
khoản vay.
- Kiểm soát trong khi cho vay: Xác lập hợp đồng tín dụng; Giám sát
quá trình giải ngân; Giám sát tín dụng.
- Kiểm soát sau khi cho vay: Theo dõi, đôn đốc thu hồi nợ; Tái xét tín
dụng và phân hạng tín dụng; Kiểm soát tín dụng nội bộ độc lập; Đánh giá lại
chính sách tín dụng.
Các NHTM phải thực hiện đầy đủ theo cam kết và thông lệ quốc tế.
Hiện nay ủy ban Basel đã đưa ra những nguyên tắc cơ bản đối với các NH để
tăng cường khả năng, khai thác tối đa tiềm năng lợi nhuận và hạn chế rủi ro.
Các NHTM đều thực hiện kiểm soát hoạt động tín dụng tuân theo những
nguyên tắc cơ bản mà Basel đưa ra.
1.2.3.3. Quản lý cơ cấu và lĩnh vực cấp tín dụng
Các ngân hàng thương mại đều có những lĩnh vực ưu tiên đầu tư và cấp tín
dụng nhất định. Chính sách tín dụng của NHTM do hội đồng quản trị hay ban
lãnh đạo của NHTM vạch ra. Đó là một hệ thống có liên quan đến khuyếch
trương hoặc hạn chế tín dụng đối với những lĩnh vực, đối tượng nhất định để đạt
được mục tiêu đã hoạch định, hạn chế rủi ro, đảm bảo an toàn trong kinh doanh
tín dụng của ngân hàng. Nội dung chính sách tín dụng là xem xét cơ sở khoa
28
học của việc hình thành chính sách tín dụng, mục tiêu chiến lược, chiến thuật
của hoạt động tín dụng, các nội dung cụ thể của chính sách tín dụng để thực hiện
mục tiêu đã đề ra cũng như các biện pháp tổ chức điều hành công tác tín dụng.
Bên cạnh đó, cơ cấu tín dụng theo thời gian, theo loại hình tín dụng cũng được
các NHTM quan tâm quản lý để đảm bảo mục tiêu lợi nhuận, hạn chế được rủi
ro phát sinh. Thời hạn cho vay là khoảng thời gian được tính từ khi khách hàng
bắt đầu nhận vốn vay cho đến thời điểm trả hết nợ gốc và lãi vốn vay đã được
thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. Thời hạn cho vay được chia thành 3 loại:
ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
Kỳ hạn trả nợ là khoảng thời gian trong thời hạn cho vay đã được thỏa
thuận giữa TCTD và khách hàng mà tại mỗi cuối khoảng thời gian đó, khách
hàng phải trả một phần hoặc toàn bộ vốn vay cho TCTD. Thời hạn cho vay
và kỳ hạn trả nợ ảnh hưởng rất lớn đến khả năng thanh khoản cũng như rủi ro
của ngân hàng. Nếu thời hạn cho vay càng ngắn thì tính thanh khoản của
ngân hàng càng cao, rủi ro ngân hàng càng giảm thiểu và ngược lại. Ngân
hàng căn cứ vào kỳ hạn của loại nguồn vốn mà ngân hàng có được và nguồn
thu của khách hàng có thể dùng trả nợ để quyết định thời hạn cho vay và kỳ
hạn trả nợ. Nếu sử dụng các nguồn vốn ngăn hạn để đầu tư trung, dài hạn sẽ
tiềm ẩn rủi ro thanh khoản và ngược lại, dùng vốn đầu tư daì hạn để đầu tư
ngắn hạn sẽ làm gia tăng công việc cũng như làm tăng các chi phí liên quan
đến việc cho vay và thu nợ.
1.2.3.4. Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro
Chính sách phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng là một bộ
phận cấu thành quản lý hoạt động tín dụng của NHTM. Từ năm 2005, theo
quy định của NHNN Việt Nam, các tổ chức tín dụng hoạt động tại Việt Nam
(trừ NH Chính sách xã hội và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được NHNN
chấp thuận cho thực hiện chính sách trích lập dự phòng riêng) phải thực hiện
29
việc phân loại nợ, trích lập dự phòng (dự phòng cụ thể và dự phòng chung)
và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của
tổ chức tín dụng ban hành theo Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN ngày
22/4/2005 của Thống đốc NHNN. Tùy theo mức độ rủi ro của khách hàng có
thể trích lập dự phòng cụ thể theo các tỷ lệ khác nhau.
Theo chuẩn mực quốc tế IAS-39 về giám sát các khoản vay, nợ của
khách hàng và Quyết định số 22/VBHN-NHNN ngày 4/6/2014 của Thống
đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về việc ban hành quy định về phân loại
nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động
ngân hàng thì dư nợ của NHTM được chia làm 5 nhóm, cụ thể:
Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ trong hạn mà tổ
chức tín dụng đánh giá là có đủ khả năng thu hồi đầy đủ cá gốc và lãi đúng
thời hạn; Các khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và tổ chức tín dụng đánh giá là
có khả năng thu hồi đầy đủ gốc và lãi bị quá hạn và thu hồi đầy đủ gốc và lãi
đúng thời hạn còn lại; Các khoản nợ của khách hàng trả đầy đủ nợ gốc và lãi
theo kỳ hạn đã được cơ cấu lại tối thiểu trong vòng 01 năm đối với cá khoản
nợ trung và dài hạn, 03 tháng đối với các khoản nợ ngắn hạn và các kỳ hạn
tiếp theo được đánh giá là có khả năng trả đầy đủ nợ gốc, lãi đúng hạn theo
thời hạn đã được cơ cấu thì phân loại vào nợ nhóm 1. Trường hợp một khách
hàng có nợ co cấu lại bao gồm nợ ngắn hạn và trung, dài hạn thì chỉ xem xét
đưa vào nợ nhóm 1 khi khach hàng đã trả đầy đủ (nợ ngắn hạn, nợ trung, dài
hạn) cả gốc và lãi số nợ đã được cơ cấu lại trong thời gian quy định trên,
đồng thời các kỳ hạn tiếp theo được đánh giá là có khả năng trả đầy đủ nợ
gốc, lãi đúng hạn đã được cơ cấu lại.
Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn từ 10 ngày đến
90 ngày; Các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu (đối với khách hàng
là doanh nghiệp, tổ chức thì tổ chức tín dụng phải có hồ sơ đánh giá khách
30
hàng và khả năng trả nợ đầy đủ nợ gốc và lãi đúng kỳ hạn được điều chỉnh
lần đầu).
Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn từ 91 đến
180 ngày; Các khoản nợ cơ cấu lại thơi hạn trả nợ lần đầu, trừ các khoản nợ
điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu phân loại vào nhóm 2; Các khoản nợ được
miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp
đồng tín dụng.
Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360
ngày; Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn dưới 90 ngày theo thời
hạn đã cơ cấu lại lần dầu; Các khoản nợ cấu lai thời hạn trả nợ lần thứ hai.
Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn trên
360 ngày; Các khoản nợ đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90
ngày trở lên theo thời hạn đã được cơ cấu lại lần đầu; Các khoản nợ cơ cấu
lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần
thứ hai; Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên, kể cả chưa
bị quá hạn hoặc đã quá hạn; Các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý.
Các khoản nợ nếu có đủ cơ sở để đánh giá là khả năng trả nợ của khách
hàng bị suy giảm thì phải tính mộ cách chính xác, minh bạch để phân loại nợ
vào các nhóm nợ phù hợp với mức độ rủi ro, cụ thể:
+ Nhóm 2: Các khoản nợ tổn thất tối đa 5% giá trị nợ gốc
+ Nhóm 3: Các khoản nợ tổn thất tối đa 5% - 20% giá trị nợ gốc
+ Nhóm 4: Các khoản nợ tổn thất tối đa 20% – 50 % giá trị nợ gốc
+ Nhóm 5: Các khoản nợ tổn thất tối đa 50% giá trị nợ gốc
Tương ứng với 5 nhóm trên, tổ chức tín dụng phải trích dựn phòng rủi ro
theo tỷ lệ: Nhóm 2: 5%; nhóm 3: 20%; nhóm 4: 50% và nhóm 5: 100%.
Riêng đối với các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý thì được trích lập dự
phòng cụ thể theo khả năng tài chính.
31
Việc phân loại nợ theo Quyết định 493 và Quyết định 18 của NHNN
vừa dựa vào tiêu chí thời gian quá hạn của khoản vay vừa dựa vào tiêu chí rủi
ro của khoản vay đã cho khách hàng vay và có thể đánh giá chính xác hơn về
chất lượng tín dụng.
1.2.4. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động tín dụng
a. Nhóm chỉ tiêu phản ánh phát triển hoạt động tín dụng
- Tỷ lệ tăng trưởng doanh số cho vay
Đây là chỉ tiêu phản ánh quy mô cấp tín dụng của ngân hàng đối với nền
kinh tế, là chỉ tiêu phản ánh chính xác tuyệt đối về hoạt động cho vay trong
một khoảng thời gian. Do đó, nếu kết hợp doanh số cho vay của các thời kỳ
liên tiếp thì có thể thấy được xu hướng hoạt động tín dụng của NHTM.
Chỉ tiêu càng cao thì mức độ hoạt động của ngân hàng càng ổn định và có
hiệu quả, ngước lại, nếu chỉ tiêu này thấp thì ngân hàng đang gặp khó khăn,
nhất là trong việc tìm kiếm khách hàng và thể hiện việc thực kế hoạch tín dụng
chưa hiệu quả.
- Tỷ lệ tăng trưởng dư nợ tín dụng
Nhóm chỉ tiêu này phản ánh khả năng tăng trưởng dư nợ tín dụng và quy
mô tín dụng của NH. Đồng thời còn phản ánh khả năng duy trì và mở rộng thị
phần cho vay của NH. Dư nợ tín dụng tăng trưởng ổn định hơn các NHTM
khác trên cùng một thị trường khẳng định năng lực cạnh tranh của NH đó cao
hơn các đối thủ và mức đóng góp vốn cho đầu tư trong nền kinh tế nhiều hơn.
+ Dư nợ tín dụng: Chỉ tiêu này phản ánh nguồn vốn cho vay của NHTM
được đầu tư vào nền kinh tế tại thời điểm xác định. Hiện nay phân loại dư nợ
tại mỗi thời điểm xác định được thể hiện ở nhiều tiêu thức khác nhau như: theo
32
thời gian, theo ngành sản xuất, thành phần kinh kinh tế...Việc xác định dư nợ ở
thởi điểm đẻ xác định quy mô, mức độ đầu tư và đa dạng trong hoạt động tín
dụng của NH.
+ Chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng tín dụng:
Chỉ tiêu này để so sánh sự tăng trưởng dư nợ tín dụng qua các năm để
đánh giá khả năng cho vay, tìm kiếm khách hàng và đánh giá tình hình thực
hiện kế hoạch tín dụng của NH.
Chỉ tiêu càng cao thì mức độ hoạt động của ngân hàng càng ổn định và có
hiệu quả, ngước lại, nếu chỉ tiêu này thấp thì ngân hàng đang gặp khó khăn,
nhất là trong việc tìm kiếm khách hàng và thể hiện việc thực kế hoạch tín dụng
chưa hiệu quả.
- Hiệu suất sử dụng vốn
Chỉ tiêu này phản ánh tỷ lê vốn cho vay trong tổng nguồn vốn huy động.
Nó xem xét, đánh giá tỷ trọng cho vay đã phù hợp với khả năng đáp ứng về
vốn của bản thân ngân hàng hay chưa. Tỷ lệ này trên thực tế giao động từ 30 –
100%. Thông thường vào khoảng trên 80% là tốt, nếu xấp xỉ 100% có thể sẽ
gây ảnh hưởng không tốt đến ngân hàng. Tính thanh khoản của ngân hàng sẽ
bị đe dọa do khối lượng dự trữ không được đảm bảo. Còn tỷ lệ này quá thấp,
ngân hàng sẽ phải tăng mức dư nợ hoặc giảm nguồn vốn huy động nhằm hạn
chế rủi ro.
b. Nhóm chỉ tiêu phản ánh an toàn đầu tư tín dụng
- Hệ số thu nợ
33
Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả thu nợ của NH hay khả năng trả nợ vay
của khách hàng, cho biết số tiền mà Ngân hàng thu được trong thời kỳ kinh
doanh nhất định từ một đồng doanh số cho vay. Hệ số này càng lớn thì công
tác thu hồi vốn của NH càng hiệu quả, hoạt động của NH càng an toàn và
ngược lại.
- Nợ xấu
Tỷ lệ nợ xấu là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá
CLTD của NH, nó phản ánh những rủi ro TD mà NH phải đối mặt. Nếu chỉ
tiêu này cao, ngân hàng sẽ bị đánh giá là có CLTD thập và ngược lại. Tuy
nhiên, nợ xấu là một vấn đề khó tránh khỏi trong hoạt động tín dụng tại NH,
do đó điều quan trọng là NHTM cần duy trì tỷ lệ nợ xấu ở mức thấp thấp là
có thể chấp nhận được. Theo NH thế giới, tỷ lệ này ở mức dưới 5% là có thể
chấp nhận được, tốt ở mức 1 – 3%.
c. Nhóm chỉ tiêu phản ánh lợi nhuận
- Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng
Mục tiêu cuối cùng của NH là lợi nhuận, là phần thặng dư mà mình tao
ra được lớn nhất. Khi tốc độ tăng doanh thu chậm hơn tốc độ tăng chi phí sẽ
dẫn đến lợi nhuận giảm sút. Trong hoạt động tín dụng thì lợi nhuận từ hoạt
động cho vay chiếm tỷ trọng chủ yếu trong hoạt động kinh doanh của
NHTM. Chất lượng tín dụng không thể nói là tốt nếu tỷ trọng thu nhập từ
hoạt động cho vay là thấp.
- Tỷ trọng thu nhập từ hoạt động tín dụng
34
Chỉ tiêu này dùng để đo lường khả năng sinh lời của NH do hoạt động
tín dụng mang lại. Nó dùng để đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch tài
chính của NH, đánh giá khả năng đôn đốc, thu hồi lãi và tình hình thực hiện
kế hoạch doanh thu của NH từ việc cho vay
Chỉ tiêu càng cao thì tình hình thì tình hình thực hiện kế hoạch tài chính
cũng như tình hình tài chính của ngân hàng càng tốt. Ngược lại ngân hàng
đang gặp khó khăn trong việc thu lãi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh thu
của NH, chỉ tiêu này cũng thể hiện tình hình bất ổn trong hoạt động cho vay
của NH, có thể nợ xấu trong NH tăng cao nên ảnh hưởng đến khả năng thu
hồi lãi của NH và có thể ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ trong tương lai.
- Tỷ lệ thu nhập thuần từ hoạt động tín dụng
Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của các khoản tín dụng của NH.
Chỉ tiêu này phản ánh một đồng dư nợ thì tạo được bao nhiêu thu nhập thuần
từ hoạt động cho vay. Tỷ lệ cao tức là lợi nhuận tín dụng lớn, chất lượng tín
dụng cao và ngược lại.
- Thời hạn hoàn vốn và vòng quay vốn tín dụng
+ Thời hạn hoàn vốn là một quá trình từ lúc vay đến khi thu hồi hết nợ.
Do đó, việc xác định thời hạn hoàn vốn là rất quan trọng. Nếu xác định thời
hạn hoàn vốn chính xác và hợp lý, doanh nghiệp sẽ tiến hành sản xuất kinh
doanh một cách thuận lợi và đảm bảo hoàn trả được ngân hàng đúng kỳ hạn.
Nếu thời hạn hòa vốn xác định lớn hơn tốc độ luân chuyển vốn của DN sẽ
dẫn đến việc DN sử dụng vốn sang mục đích khác, gây khó khăn cho việc
NH thu nợ đến hạn, thâm chí có thể gây mất vốn vì DN sử dụng vốn ngoài
tầm kiểm soát của NH. Ngược lại, thời hạn cho vay ngắn hơn tốc độ luân
35
chuyển vốn sẽ gây ra căng thẳng cho DN khi không thể trả được gốc và lãi
cho NH đúng kỳ hạn.
Vì vậy việc xác định thời hạn cho vay phải dựa trên cơ sở khoa học,
đảm bảo số tiền cho vay được sử dụng đúng mục đích, phát huy có hiệu quả
để NH thu được gốc và lãi đầy đủ, đúng hạn.
+ Vòng quay vốn tín dụng là chỉ tiêu thường được các ngân hàng tính
toán hàng năm để đánh giá khả năng mở rộng cho vay cũng như hiệu quả
công tác thu nợ của ngân hàng.
Đối với khách hàng, chỉ tiêu này càng tăng thì tình hình sản xuất kinh
doanh càng tốt, đây là cơ sở để khách hàng thực hiện cam kết trong hợp đồng
tín dụng với NH.
Đối với NH, chỉ tiêu này thể hiện khả năng thu hồi vốn của NH cao hay
thấp, chất lượng quản lý vốn tín dụng tốt hay kém. Vòng quay tín dụng chậm
chứng tỏ chất lượng tín dụng không tốt, thu nợ kém, vốn bị đóng băng.
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động tín dụng
1.2.5.1. Nhân tố chủ quan
- Cơ cấu tổ chức của ngân hàng
Cơ cấu tổ chức của một ngân hàng được xây dựng hợp lý sẽ góp phần
tạo ra môi trường tốt cho hoạt động kiểm soát. Cơ cấu tổ chức hợp lý, đảm
bảo một hệ thông xuyên suốt từ trên xuống dưới trong việc ban hành các
quyết định, triển khai các quyết định đó cũng như kiểm tra, giám sát việc
thực hiện cá quyết định này trong toàn bộ ngân hàng. Một cơ cấu tổ chức hợp
lý còn góp phần ngăn ngừa có hiệu quả các hành vi gian lận và sai sót trong
hoạt động quản lý tín dụng, làm tăng hiệu quả của các thủ tục kiểm soát cũng
như hiệu quả của kiểm soát nội bộ. Một cơ cấu tổ chức hợp lý phải thiết lập
36
sự điều hành và kiểm soát trên toàn bộ doạt động và các lĩnh vực của doanh
nghiệp sao cho không bị chồng chéo hoặc bỏ trống. Thực hiện sự phân chia
tách bạch giữa các chức năng, đảm bảo sự độc lập tương đối giữa các bộ
phân, tạo khả năng kiểm tra, kiểm soát lẫn nhau trong các bước thực hiện
công việc.
- Chất lượng đội ngũ cán bộ và nhân viên
Năng lực điều hành của ban lãnh đạo ngân hàng
Năng lực điều hành đề cập đến phẩm chất, kiến thức và kỹ năng của
người đứng đầu ngân hàng. Năng lực điều hành của ban lãnh đạo quyết định
đến sự thành công của ngân hàng và tăng trưởng kinh tế của một quốc gia.
Hiệu quả hoạt động tín dụng của một ngân hàng phụ thuộc rất nhiều vào trình
độ, năng lực của những cán bộ làm công tác quản lý tại ngân hàng. Cán bộ
điều hành, quả lý ngân hàng không nhạy bén, sắc sảo, không nắm bắt, điều
chỉnh hoạt động ngân hàng theo kịp các tín hiệu thông tin, không sử dụng
nhân viên đúng sở trường... có thể dẫn đến tăng chi phí các nguồn lực ngân
hàng, giảm hiệu quả kinh doanh.
Năng lực điều hành của người lãnh đạo được thể hiện ở những mặt sau:
Kỹ năng chuyên môn: là kỹ năng quan trọng nhất, khả năng đầu tiên
mà bất cứ người lãnh đạo nào cũng phải có. Kỹ năng này bao gồm các kiến
thức, sự ứng dụng thuần thục các kiến thức vào công việc cụ thể và kinh
nghiệm trong kinh doanh NH. Có được kỹ năng này, người lãnh đạo sẽ dễ
dàng hơn trong công tác điều hành vì kiến thức và kính nghiệm của người
lãnh đạo luôn tạo ra vị thế tuyệt đối không chỉ với cấp dưới mà còn cả với
đối thủ cạnh tranh.
Kỹ năng tư duy tổng thể: là kỹ năng làm việc với các ý tưởng và khái
niệm mang tính trừu tượng, được coi là yếu tố trung tâm để người lãnh đạo
có thể sáng tạo ra tầm nhìn và chiến lược cho ngân hàng. Người lãnh đạo
37
phải phân tích một lượng lớn thông tin mơ hồ và trái ngược nhau về môi
trường để đưa ra các quyết định chiến lược và diễn giải cho các thành viên
trong ngân hàng. Người lãnh đạo cuẩ cần có tầm nhìn dài hạn và khả năng dự
báo những thay đổi trong môi trường kinh doanh tương lai để lập ra chinh
sách, kế hoạch kinh doanh phù hợp.
Kỹ năng hiểu biết về tổ chức công việc: là kỹ năng xác định danh mục,
lộ trình và trọng tâm những công việc phải thực hiện một cách hợp lý, có kế
hoạch và phương thức triển khai phù hợp, lựa chọn con người cụ thể và phân
bố nguồn nhân lực cũng như nguồn lực khác để tạo đủ điều kiện cần thiết
triển khai thực hiện.
Chất lượng đội ngũ nhân viên người lao động
Chất lượng nhân sự là yếu tố quyết định đến sự thành bại trong hoạt
động tín dụng nói riêng và hoạt động ngân hàng nói chung. Cán bộ tín dụng
là người có vai trò quyết định đến tính chính xác của các quyết định tín dụng
vì họ là người trực tiếp nắm rõ khách hàng. Kinh tế ngày càng phát triển, các
quan hệ kinh tế ngày càng phức tạp, khách hàng của NH ngày càng phong
phú, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do đó đội ngũ cán bộ tín dụng
phải có chuyên môn nghiệp vụ giỏi, có đạo đức, có năng lực, có kinh nghiệm
cùng hiểu biết rộng trong nhiều lĩnh vực sẽ đánh giá được khách hàng và các
phương án kinh doanh sẽ giúp ngân hàng ngăn ngừa được rủi ro khi thực
hiện cấp tín dụng, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng.
- Thông tin tín dụng
Trong hoạt động ngân hàng thông tin tín dụng hết sức cần thiết và là cơ sở
để xem xét, quyết định cho vay hay không cho vay và theo dõi, quản lý khoản
cho vay với mục đích đảm bảo an toàn và hiệu quả. Thông tín tín dụng cần có
về KH để NHTM xem xét, quyết định cho vay và giám sát khoản vay bao gồm:
Thông tin về hồ sơ pháp lý của KH, thông tin về tình hình tài chính, về tình hình
38
quan hệ tín dụng của KH; Thông tin liên quan đến dự án xin vay vốn của KH;
Thông tin về môi trường kinh doanh có liên quan đến ngành nghề, lĩnh vực hoạt
động của KH vay vốn; Thông tin kinh tế, thị trường, xu thế phát triển, tiềm năng
của ngành. Thông tin càng đầy đủ, chính xác và kịp thời, toàn diện thì khả năng
ngăn ngừa rủi ro càng lớn, hiệu quả tín dụng càng cao.
- Công tác kiểm soát nội bộ
Thông qua kiểm tra kiểm soát giúp lãnh đạo ngân hàng nắm được tình
hình hoạt động kinh doanh đang diễn ra, những thuận lợi, khó khăn trong việc
chấp hành những quy định pháp luật, nội quy, quy chế, chính sách, thủ tục tín
dụng từ đó giúp lãnh đạo ngân hàng có đường lối, chủ trương phù hợp để giải
quyết những khó khăn, vướng mắc, phát huy những nhân tố thuận lợi để nâng
cao chất lượng tín dụng và hiệu quả kinh doanh.
Đây là công tác mà các ngân hàng phải luôn tiến hành thường xuyên
nhằm duy trì hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng phù hợp với mục
tiêu, chính sách của ngân hàng và quy định của Nhà nước.
- Công nghệ ngân hàng
Trang thiết bị, phương tiện làm việc tiên tiến tuy không phải là yếu tố cơ
bản nhưng góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng tín dụng của
ngân hàng. Với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin hiện nay,
các trang thiết bị tin học đã giúp cho ngân hàng thu nhận và xử lý thông tin
nhanh chóng, kịp thời, chính xác, trên cơ sở đó có quyết định tín dụng đúng
đắn, không bỏ lỡ thời cơ trong kinh doanh, giúp cho quá trình quản lý tiền
vay và thanh toán được thuận tiện nhanh chóng, làm giảm giá thành dịch vụ
và thu hút khách hàng.
1.2.5.2. Nhân tố khách quan
+ Nhóm nhân tố từ phía khách hàng
Đạo đức của người vay vốn là yếu tố quyết định đến hành vi trả nợ
39
của khách hàng trong tương lai. Đạo dức của người vay được xác định trên
cơ sở năng lực pháp lý và độ tín nhiệm. Khách hàng phải có năng lực pháp lý
để bảo đảm nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng trong quan hệ vay vốn. Mức tín
nhiệm của khách hàng liên quan đến sự sẵn lòng và thiện chí thực hiện đúng
hợp đồng. Cả hai yếu tố này, ngân hàng phải đặc biệt quan tâm khi tiến hành
cho vay vì nó trực tiếp quyết định tới hiệu quả món vay và ảnh hưởng đến an
toàn nguồn vốn của ngân hàng
+ Môi trường quốc tế
Xu hướng hội nhập nền kinh tế khu vực và quốc tế hiện nay ảnh hưởng
rất lớn đến hoạt động kinh tế. Một mặt, nó tạo điều kiện giao lưu kinh tế,
tăng hiệu quả kinh tế - xã hội đất nước nhưng mặt khác nó lại tạo sự cạnh
tranh quyết liệt, gay gắt khiến cho hầu hết các doanh nghiệp, những khách
hàng thường xuyên của Ngân hàng phải đối mặt với nguy cơ thua lỗ và quy
luật chọn lọc khắc nghiệt của thị trường. Các khách hàng làm ăn thua lỗ, mất
khả năng thanh toán sẽ làm cho nợ xấu của Ngân hàng tăng lên. Ngoài ra,
trong môi trường hội nhập kinh tế, sự cạnh tranh giữa Ngân hàng trong nước
và nước ngoài cũng làm cho Ngân hàng trong nước gặp phải nguy cơ nợ
xấu tăng lên vì khả năng quản lý yếu kém của mình và các khách hàng có
năng lực tài chính, kinh doanh hiệu quả sẽ bị thu hút bởi các Ngân hàng nước
ngoài. Mặt khác, quan hệ kinh tế mở rộng ra các nước đã tạo sự ràng buộc về
kinh tế, tiềm ẩn những rủi ro mang tính hệ thống. Cuộc khủng hoảng tài
chính trong khu vực năm 1997 là một điển hình, nó đã làm cho nhiều Ngân
hàng của các nước lâm vào tình trạng khó khăn mà hậu quả của nó dư âm đến
ngày nay.
+ Môi trường kinh tế xã hội trong nước
Môi trường kinh tế xã hội là tổng hoà các mối quan hệ tác động lên các
hoạt động của tổ chức, cá nhân trong nền kinh tế. Một môi trường kinh tế xã
40
hội ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư sản xuất, lưu thông hàng
hoá, do đó tạo ra nhu cầu về vốn cũng như tạo ra khả năng thanh toán cho
doanh nghiệp. Môi trường kinh tế tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực kinh doanh
của ngân hàng cũng như các doanh nghiệp trong nền kinh tế. Nó ảnh hưởng
đến sức mạnh kinh tế của các chủ thể kinh tế trong đó có người đi vay nên
ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng. Khi nền kinh tế đang tăng trưởng
ổn định thì các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả và có khả năng trả nợ cho
ngân hàng, song trong tình trạng bị suy thoái, mất ổn định thì nó làm cho các
doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn trong hoạt động kinh doanh, sản xuất bị
đình trệ, sức mua giảm sút, hàng hóa bị ứ đọng…dẫn đến khả năng trả nợ
ngân hàng bị giảm sút, gây tình trạng nợ xấu, do đó ảnh hưởng lớn đến hoạt
động tín dụng của ngân hàng. Bên cạnh đó, khi nền kinh tế mất ổn định, tỷ lệ
làm phát tăng cao sẽ buộc các NHTM phải tăng lãi suất huy động và cho vay,
dẫn đến hệ lụy là khả năng tiếp nhận vốn vay giảm, ảnh hưởng đến hoạt động
kinh doanh của ngân hàng. Đây là yếu tố quan trọng mà công tác quản lý hoạt
động tín dụng cần tính đến.
+ Môi trường pháp lý, chính sách kinh tế vĩ mô của Nhà nước
Môi trường pháp lý bao gồm hệ thống các văn bản pháp luật điều chỉnh
hoạt động của các tổ chức, cá nhân. Các văn bản pháp lý có vai trò hướng dẫn
hoạt động tín dụng của ngân hàng, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa các
ngân hàng, giúp ngân hàng xử lý các tranh chấp trong hoạt động tín dụng.
Mặt khác, môi trường pháp lý có ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, hoạt
động đầu tư của doanh nghiệp, nên nó tác động gián tiếp tới nhu cầu vốn và
hiệu quả sản xuất - kinh doanh, hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp. Vì vậy,
một môi trường pháp lý đầy đủ, đồng bộ và ổn định là cơ sở nền tảng để
ngân hàng phát triển hoạt động tín dụng. Tuy nhiên, trên thực tế, các văn bản
pháp lý liên quan trực tiếp đến hoạt động tín dụng Ngân hàng ở Việt Nam
41
còn chưa đồng bộ, đầy đủ và hoàn thiện
Các chính sách kinh tế vĩ mô của Nhà nước quyết định đến hoạt động
sản xuất của các tổ chức, các nhân và nó quy định lĩnh vực ngành nghề được
và không được phép kinh doanh…Vì vậy, nếu các nhà hoạch định chính sách
đưa ra những chính sách kinh tế vĩ mô đúng đắn, phù hợp với thực tiễn sẽ
khuyến khích các tổ chức, các cá nhân làm ăn phát đạt và có nguồn để trả nợ
cho ngân hàng đúng hạn. Ngược lại, sẽ làm cho tổ chức, các nhân bị ứ đọng
vốn trong sản xuất kinh doanh, do đó khả năng trả nợ đúng hạn cho ngân
hàng là khó khăn.
+ Môi trường chính trị
Hoạt động kinh tế luôn gắn liên với hoạt động chính trị xã hội, vì vậy
yếu tố môi trường chính trị có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tín dụng của
NHTM. Thể chế chính trị mạnh là điều kiên cần để kinh tế phát triển. Môi
trường chính trị không ổn định sẽ kìm hãm sự phát triển kinh tế, làm các
doanh nghiệp và ngân hàng không thể yên tâm để hoạt động, công chúng đầu
tư mất lòng tin khiến cho doanh nghiệp và ngân hàng khó huy động vốn.
Trong điều kiện đó, ngân hàng buộc phải thu hẹp tín dụng, gây ảnh hưởng
đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. .
+ Môi trường thiên nhiên
Đây có thể là nguyên nhân không thể lường trước được như là hạn hán,
lũ lụt, thiên tai, dịch bệnh phá hoại mùa màng, hoạt động sản xuất kinh
doanh. Nhiều khi do những nguyên nhân này khiến người vay không trả được
nợ Ngân hàng đúng hạn, thậm chí có trường hợp Ngân hàng bị mất trắng số
tiền đã cho vay.
Như vậy, công tác quản lý hoạt động tín dụng chịu tác động của nhiều
nhân tố. Việc hiểu biết rõ và vận dụng sáng tạo các nhân tố này sẽ giúp cho
ngân hàng mở rộng, phát triển hoạt động tín dụng, tăng khả năng cạnh
42
tranh cũng như hình ảnh và uy tín của mình.
43
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phan Thị Cúc, 2008. Giáo trình tín dụng ngân hàng. Hà Nội: Nhà xuất
bản Thống kê.
2. Nguyễn Đăng Dờn, 2005. Tín dụng Ngân hàng. TP Hồ Chí Minh: Nhà
xuất bản Thống kê.
3. Nguyễn Đăng Dờn, 2010. Quản trị ngân hàng thương mại hiện đại. TP
Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Phương Đông
4. Lê Thị Ngọc Hà, 2014 . Giải pháp phát triển tín dụng đối với doanh
nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á chi
nhánh Hai Bà Trưng.
5. Phan Thị Thu Hà, 2005. Ngân hàng thương mại. Hà Nội: Nhà xuất bản
Tài chính.
6. Học viện Ngân hàng ,2001, Tín dụng ngân hàng. Hà Nội: Nhà xuất bản
Thống kê
7. Võ Việt Hùng, 2011. Giải pháp nhằm mở rộng hoạt động tín dụng của
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam trên địa bàn thành
phố Hồ Chí Minh. Luận ấn tiến sĩ, Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh.
8. Lê Thị Huyền, 2010. Luận cư khoa học về xác định mô hình quản lý rủi
ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Luận án tiến sĩ, Đại
học Kinh tế quốc dân, Hà Nôi.
9. Nguyễn Minh Kiều, 2009. Tín dụng và thẩm định tín dụng ngân hàng.
Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính
10. Nguyễn Minh Kiều ,2009. Nghiệp vụ ngân hàng thương mại. Hà Nội:
Nhà xuất bản Thống Kê.
11. Trần Thị Xuân Hương, 2009. Các giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng
của ngân hàng thương mại Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc
44
tế. Đại học Ngoại thương, Hà Nội.
12. Ngân hàng TMCP Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương, 2013, 2014,
2015. Báo cáo tổng kết.Hải Dương.
13. Ngân hàng TMCP Đông Nam Á chi nhánh Hải Dương, 2013, 2014,
2015. Báo cáo thường niên. Hải Dương.
14. Ngân hàng TMCP Đông Nam Á, 2013, 2014, 2015. Báo cáo thường
niên. Hà Nội.
15. Ngân hàng TMCP Đông Nam Á, 2004. Cẩm nang tín dụng. Hải Phòng.
16. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2005. Quy định về phân loại nợ, trích
lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng
của các tổ chưc tín dụng ban hành kèm theo quyết định số 493/2005/QĐ-
NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Hà Nội.
17. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2013, 2014, 2015. Tạp chí ngân hàng.
Hà Nội
18. Nguyễn Hải Thanh, 2014. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tín
dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam. Luận văn thạc
sĩ, Học viện Ngân hàng, Hà Nội.
19. Nguyễn Văn Tiến (2003), Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh
doanh ngân hàng, Hà Nội: Nhà xuất bản Thống Kê.
20. Các website:
- http://www.seabank.com.vn (Website của NHTMCP Đông Nam Á)
- http://www.sbv.gov.vn (Website của NHNN)
- http://web.worldbank.org. (Website của Ngân hàng Thế giới).
- http://www.dddn.com.vn (Website của báo diễn đàn doanh nghiệp).
- http://vneconomy.vn.(Website của thời báo kinh tế Việt Nam)
