Raport Kierunki 2017 koncentruje się na wydarzeniach zewnętrznych, z kilku

kluczowych powodów:

1. Długookresowe perspektywy polskiej gospodarki omówiliśmy w zeszłorocznym

raporcie Kierunki 2016, a prognozy sektorowe – w raportach wykonanych

w latach 2014-16

2. Wewnętrzna sytuacja ekonomiczna Polski jest relatywnie dobra w porównaniu

z innymi krajami UE

3. Skala wyzwań i globalnych ryzyk jest bezprecedensowa w historii

4. Polskie firmy są coraz bardziej wrażliwe na ryzyka zewnętrzne z powodu

ich ekspansji regionalnej i globalnej

Struktura raportu Kierunki 2017 jest następująca:

1. Oceniamy ryzyka polityczne w skali regionalnej i globalnej (część 1)

2. Analizujemy sytuację ekonomiczną i tłumaczymy kanały transmisji kryzysów

finansowych (część 2)

3. Przedstawiamy model wrażliwość polskiej gospodarki na szoki zewnętrzne, w tym dla

wybranych sektorów (część 3)

4. Poddajemy weryfikacji wszystkie nasze wcześniejsze prognozy sektorowe (Załącznik)

Ryzyka polityczne:

• 10 lat od globalnego kryzysu finansowego 2007/08

sytuacja gospodarcza, społeczna i polityczna jest

coraz mniej przewidywalna

• Nierozwiązane problemy ekonomiczne powodują

wzrost politycznych napięć • W krajach demokratycznych poczucie deficytu demokracji

(USA, kraje UE)

• Kraje quasi-demokratyczne i autorytarne eksportują

problemy do krajów demokratycznych, próbując relatywnie

wzmacniać swoją pozycję w polityce wewnętrznej

i zewnętrznej

• Problemy UE wynikają po pierwsze z problemów

największych krajów (BIG6), oprócz Polski: • Wielka Brytania – Brexit

• Niemcy – za duże na Europę i za małe na świat

• Francja, Włochy, Hiszpania – klincz polityki, ekonomii

i biznesu

• Problemy UE wynikają po drugie z braku

legitymizacji, akceptowalnej powszechnie wizji

i złego zarządzania kryzysami.

UE z problem solver stała się EU-problem maker

Strefa euro na zakręcie

• Turcja, w poszukiwaniu minionej świetności

• Niepewność członkostwa w UE i kryzys migracyjny

• Próba usamodzielnienia się prezydenta Erdogana wewnętrznie (przejście na system

prezydencki) i zewnętrznie (flirt z Rosją przeciw USA i NATO)

• Rosja, implozja czy eksplozja imperium

• Cele: podważenie globalnego przywództwa USA i zakwestionowanie wiarygodności

NATO oraz rozbicie zjednoczonej Europy i „koncert mocarstw”

• Kompensowanie ekonomicznej słabości Rosji poprzez jej militaryzację

• Konkurencja pomiędzy USA i Chinami

• Zmiana dogmatu w chińskiej polityce z ekspansji wewnętrznej na zewnętrzną

• Konkurencja systemowa z Zachodem

Zagrożenia globalne

• Średnia dynamika PKB w latach

2008-2015 w porównaniu z okresem

1998-2007 • Włochy, Hiszpania, Ukraina: ujemna

w latach 2008-2015

• duże gospodarki UE: 2-3-krotnie

niższa

• Chiny, Turcja i Polska: nieznacznie

niższa

• Kryzys finansowy uważa się za

zakończony dopiero, gdy podwyżki

stóp procentowych nie wywołają

kolejnego

• Rozpoczęcie podwyżek stóp przez

Fed będzie testem dla wszystkich

gospodarek już w 2017 r.

Ekonomia u podłoża polityki, czyli ekonomiczne punkty zapalne (1) Rachityczne tempo wzrostu PKB

• Wzrost bezrobocia (Hiszpania, Włochy, Francja)

• W wielu krajach brak dostosowania w kosztach pracy w stosunku do tempa

PKB/capita (tzw. wewnętrznej dewaluacji w krajach strefy euro), co oznacza

trwały spadek konkurencyjności

Ekonomia u podłoża polityki, czyli ekonomiczne punkty zapalne (2) Spadek konkurencyjności

• Wzrost deficytów i długu publicznego oraz ryzyko błędnego koła deficyt-dług

w krajach UE w wyniku: • bezprecedensowego finansowania budżetów, gospodarek i banków przez banki

centralne

• zbyt optymistycznych prognoz makroekonomicznych

Ekonomia u podłoża polityki, czyli ekonomiczne punkty zapalne (3) Wzrost deficytów budżetowych i długu publicznego

• Delewaryzacja, czyli spadek kredytowania podmiotów gospodarczych i znaczne różnice

w poziomie zadłużenia:

• Zadłużenie gospodarstw domowych / dochód do dyspozycji netto: WB (150%),

Hiszpania, USA, Francja (>100%), Niemcy i Włochy (poniżej 100%), Polska

(ponad 60%)

• Zadłużenie firm jako n-krotność zysku: WB, USA i Francja (ok. 7 razy), Hiszpania,

Włochy (ok.5 razy), Niemcy (3 razy), Polska (2,6 razy)

• Duże różnice w poziomie kredytów nieregularnych: Włochy, Ukraina, Hiszpania – wzrost,

USA i Chiny – spadek

• Wysoka ekspozycja banków na sektor rządowy w krajach z problemami fiskalnymi

Ekonomia u podłoża polityki, czyli ekonomiczne punkty zapalne (4) Ryzyko sektora bankowego

• Implozja w większości krajów rozwiniętych versus eksplozja demograficzna

w krajach rozwijających się

• Szokowe zmiany na rynku pracy, w finansach publicznych, w wycenach

nieruchomości

• Ruchy migracyjne a sytuacja polityczna w krajach rozwiniętych (USA i UE)

Ekonomia u podłoża polityki, czyli ekonomiczne punkty zapalne (5) Demografia

• Dla sektora motoryzacyjnego szczególnie dotkliwy byłby kryzys w Niemczech

(X=5,8 mld EUR), Włoszech (1,8 mld EUR) i we Francji (1,2 mld EUR)

• Dla branż związanych z produkcją żywności – kryzys w Niemczech (X=4,8 mld

EUR) i WB (2,0 mld EUR), a także Francji i we Włoszech (1,4-1,5 mld EUR)

Kanały transmisji kryzysów (1) Handel zagraniczny

• W przypadku kolejnego globalnego kryzysu wstrzymanie dopływu i/lub odpływ

kapitału zagranicznego w największym stopniu spośród analizowanych mogłaby

odczuć branża motoryzacyjna oraz handel

Kanały transmisji kryzysów (2) FDI

• Z kursem USD/PLN najsilniej skorelowany jest kurs USD/EUR, USD/GBP; gdy dolar

zyskuje względem euro lub funta, złoty traci wobec dolara

• Rentowności polskich obligacji dodatnio skorelowane ze wszystkimi analizowanymi

krajami, za wyjątkiem Rosji: jeśli rośnie rentowność rządowego długu w Niemczech,

rośnie także w Polsce

• WIG silnie skorelowany z analizowanymi giełdami: jeśli zagraniczne giełdy tracą, traci

również indeks WIG

Kanały transmisji kryzysów (3) Rynki finansowe

• W perspektywie 7 lat najbardziej dotkliwe dla polskiej gospodarki negatywne

impulsy z USA i Chin

• Szybkie odreagowywanie impulsu z Niemiec i Francji

• Skumulowany 7-letni efekt impulsu z Rosji i Ukrainy – dodatni

Model: wrażliwość polskiej gospodarki na szoki zewnętrzne

Ranking zewnętrznego ryzyka ekonomicznego dla Polski na

rok 2017

• w roku 2017 ryzyko wystąpienia kryzysu • najmniejsze: USA, Rosja, Turcja i Chiny

• największe: Hiszpania, Włochy i Ukraina

• Hiszpania czy Włochy: relatywnie dotkliwy

szok dość wysoce prawdopodobny

• Niemcy i Francja: kryzys o średnim

prawdopodobieństwie wystąpienia nie ma

silnie negatywnego wpływu na Polskę

• WB: kryzys ma dla Polski dużo większe

znaczenie niż w Niemczech czy Francji,

przy podobnym ryzyku wystąpienia

• Ukraina: kryzys wysoce prawdopodobny,

ale pozytywny szok dla Polski

Model: wpływ ewentualnego kryzysu na wybrane sektory

gospodarki

• Przy obecnej strukturze gospodarki – mniejsze spadki dynamiki przychodów (poza branżą

spożywczą i handlem detalicznym). Modele ekonometryczne ukazują efekt uczenia się przez

podmioty gospodarcze reakcji na kryzys

• Branża motoryzacyjna, handel hurtowy oraz telekomunikacja i informatyka: dopiero impuls

kryzysowy ze strony agregatów makroekonomicznych „2 x 2009” wywołałby osłabienie

dynamiki przychodów zbliżone do osłabienia z 2009 r.

• Opieka zdrowotna: obecnie dużo bardziej odporna na pogorszenie się sytuacji

makroekonomicznej

• Handel detaliczny: największe osłabienie dynamiki przychodów

Podsumowanie

• Stress–testy wybranych sektorów polskiej gospodarki pokazują, że są one bardziej

odporne na ewentualny kryzys zewnętrzny – większość z nich (motoryzacja, handel

hurtowy, telekomunikacja i informatyka czy opieka zdrowotna) odczułaby mniejsze spadki

dynamiki przychodów niż te, jakie miały miejsce w kryzysowym 2009 r. Sektorem, który

obecnie straciłby najwięcej w sytuacji ewentualnego kryzysu, jest handel detaliczny.

*wnioski te nie uwzględniają czynników politycznych, opisanych w raporcie, gdyż nie podlegają one

kwantyfikacji w modelach

• Najważniejszymi kanałami przepływu szoków zewnętrznych w sferze realnej są: handel

zagraniczny i bezpośrednie inwestycje zagraniczne (FDI), a także rynki kapitałowe

• Polska gospodarka w największym stopniu odczułaby negatywny impuls z USA i Chin

(rozumiany jako najsilniejszy i najdłużej trwający spadek dynamiki PKB w stosunku do

ścieżki bazowej)*. Jednocześnie jego ryzyko jest relatywnie najmniejsze

• Spośród gospodarek UE najsilniejszy byłby spadek dynamiki polskiego PKB

w odpowiedzi na kryzys we Włoszech, ale i Hiszpanii czy Wielkiej Brytanii*. Spośród

analizowanych gospodarek kryzys w Hiszpanii i we Włoszech jest najbardziej

prawdopodobny

• Spośród analizowanych w raporcie, branże najbardziej narażone na wstrzymanie dopływu

i/lub odpływ kapitału zagranicznego w efekcie wystąpienia zewnętrznego kryzysu to:

motoryzacja, handel hurtowy i handel detaliczny

Podsumowanie wyników prognozowania Produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych

– dynamika przychodów ze sprzedaży

Podsumowanie wyników prognozowania Produkcja pojazdów samochodowych i części

– dynamika przychodów ze sprzedaży

Podsumowanie wyników prognozowania Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi

– dynamika przychodów ze sprzedaży

Podsumowanie wyników prognozowania Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi

– dynamika przychodów ze sprzedaży

Podsumowanie wyników prognozowania Telekomunikacja i informatyka – dynamika przychodów ze sprzedaży

Podsumowanie wyników prognozowania Opieka zdrowotna – dynamika przychodów ze sprzedaży

Podsumowanie wyników prognozowania Sektor energetyczny – energochłonność gospodarki