RAPORT Z REALIZACJI POLITYKI OŚWIATOWEJ MIASTA OPOLA …oswiata.opole.pl/images/2015/12/Raport_z_realizacji_polityki... · gdzie w latach 2011 – 2014 występowało zwiększone

RAPORT Z REALIZACJI POLITYKI OŚWIATOWEJ

MIASTA OPOLA NA LATA 2011-2015

Opole, listopad 2015 r.

Spis treści

I. Wstęp 3

II. Informacja o realizacji polityki oświatowej 4

1. Sieć szkolna. 4

2. Dostępność do oferty edukacyjnej. 7

3. Jakość kształcenia. 20

4. Edukacja dla potrzeb rynku pracy. 30

5. Opieka i pomoc – wyrównywanie szans edukacyjnych. 37

6. Kadra pedagogiczna. 43

7. Zarządzanie oświatą. 51

8. Baza oświatowa. 53

9. Wyposażenie szkół i placówek w sprzęt i pomoce dydaktyczne. 55

III. Finansowanie zadań oświatowych 56

IV. Efektywność polityki oświatowej Miasta Opola na lata 2011 - 2015 - 63

Realizacja polityki oświatowej w ocenie zewnętrznej

V. Podsumowanie i wnioski 64

VI. Rekomendacje do przyszłej polityki oświatowej 66

I.WSTĘP

Rada Miasta Opola na IX Sesji w dniu 28 kwietnia 2011 r. przyjęła strategiczny

dokument pn. „Polityka oświatowa Miasta Opola na lata 2011 - 2015" (uchwała nr IX/116/11 Rady Miasta Opola z dnia 28 kwietnia 2011 r.), określający perspektywiczne cele i zadania edukacyjne dla oświaty Miasta Opola oraz wyznaczający działania w poszczególnych obszarach jej funkcjonowania.

Polityka oświatowa Miasta Opola została ukierunkowana na zapewnienie szerokiej oferty zaspokajającej aspiracje edukacyjne mieszkańców miasta i regionu, a także na zapewnienie możliwie najlepszych warunków rozwoju i wykształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych, na poziomie podstawowym i średnim. Odzwierciedla ona potrzeby środowisk edukacyjnych i oczekiwania społeczne oraz racjonalizuje działania organu prowadzącego wobec wszystkich szkół i placówek oświatowych w mieście.

Polityka oświatowa miasta Opola na lata 2011 – 2015 miała na celu usystematyzowanie działań dotyczących oświaty, szczególnie w kontekście planowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmian programowych i strukturalnych w oświacie, z jednoczesnym uwzględnieniem uwarunkowań społeczno – demograficznych, oraz poprawę zarządzania miejskim systemem edukacyjnym, a także pomoc szkołom i placówkom oświatowym w wytyczaniu własnych strategii i planów działania.

Dla pełnej realizacji kierunków polityki oświatowej określonych na lata 2011 – 2015 ustalone zostały modele i standardy edukacyjne, do których dochodzenie, uwarunkowane realiami finansowymi i potrzebami społecznymi, miało następować w sposób ewolucyjny.

W 2015 r. kończy się pięcioletnia realizacja przyjętej przez Miasto Opole polityki oświatowej. Przedstawiona informacja ma na celu podsumowanie wieloletniej realizacji przyjętych założeń i celów polityki oświatowej Miasta Opola. Materiał, przygotowany w oparciu o prowadzone przez Wydział Oświaty analizy, a także coroczne raporty o stanie realizacji zadań oświatowych w latach szkolnych 2011/12 - 2014/15, prezentuje w miarę możliwości syntetyczną informację o realizacji szerokiego zakresu działań podjętych na rzecz rozwoju oświaty w mieście, pokazuje również problemy oraz trudności, jakie wystąpiły w realizacji przyjętych zamierzeń.

Na okres realizacji polityki oświatowej 2011 – 2015 przypadło wdrożenie reformy programowej w oświacie, co niewątpliwie znalazło odzwierciedlenie w realizacji części działań, bowiem niektóre zamierzenia uległy modyfikacji i dostosowaniu do nowych uwarunkowań formalno – prawnych i programowych. Istotną kwestią przedstawioną w niniejszym raporcie są wnioski i rekomendacje na przyszłość, które staną się podstawą opracowania założeń polityki oświatowej na kolejne lata.

II.INFORMACJA O REALIZACJI POLITYKI OŚWIATOWEJ

1. Sieć szkolna

W okresie realizacji polityki oświatowej na lata 2011-15 przeprowadzono wiele

istotnych działań optymalizujących sieć szkolną. Podjęto je z uwzględnieniem aktualnych i ważnych dla oświaty uwarunkowań obejmujących między innymi: niż demograficzny, rosnące koszty kształcenia i wysokie nakłady na oświatę, obniżenie wieku szkolnego, zmiany programowe w edukacji, w tym także strukturalne w szkolnictwie zawodowym, potrzeba konsolidacji zasobów oświatowych (łączenie szkół w zespoły), a także perspektywy tworzenia nowego systemu zarządzania jakością w polskiej edukacji.

Niezwykle istotną przesłanką do realizacji zaproponowanych zmian w sieci przedszkoli, szkół i placówek oświatowych Miasta Opola była potrzeba koncentracji zaoszczędzonych środków finansowych na wzbogacenie oferty kształcenia na wszystkich etapach edukacyjnych, a zwłaszcza w szkołach ponadgimnazjalnych, gdzie szczególnie pożądane było zwiększenie atrakcyjności oferty edukacyjnej oraz warunków kształcenia oraz zintensyfikowanie działań promocyjnych (większość uczniów tych szkół - ponad 65% - to osoby spoza Opola). Konsekwencją tych zmian miało być zapewnienie satysfakcjonującej uczniów i ich rodziców sieci szkół i przedszkoli oraz właściwej ich organizacji.

Zmiany w sieci szkolnej były zdeterminowane głównie sytuacją demograficzną. Z uwagi na występujący niż demograficzny szkoły w coraz większym stopniu pozostawały niewypełnione. Wobec powstających dysproporcji pomiędzy liczbą dzieci a liczbą miejsc w szkołach konieczne stało się zmodyfikowanie sieci szkół. W tym zakresie brane były pod uwagę następujące kryteria:

ograniczenie ujemnych skutków społecznych (najmniejsze szkoły, gdzie jest najmniej uczniów, etatów - konsekwencje działań dotyczą mniejszej grupy osób),

stan techniczny i możliwości lokalowe obiektów, zagęszczenie szkół w danym rejonie miasta. Ważnym kryterium przy wyborze była

możliwość przełożenia ciężaru kształcenia do innej już istniejącej szkoły. Projektowane zmiany w sieci szkół miały przede wszystkim na celu:

zapewnienie wszystkim uczniom podobnych standardów kształcenia, w sytuacji, gdy wobec wszystkich uczniów stawiane są takie same wysokie wymagania egzaminacyjne,

unowocześnienie bazy i zapewnienie oferty edukacyjnej na najwyższym poziomie, zwiększenie nakładów większych środków finansowych na remonty i inwestycje,

w tym termomodernizację, oraz doposażenie szkoły w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne. Uwzględniając przedstawione wyżej założenia, przygotowano w 2011 r.

i rozpoczęto proces racjonalizacji sieci szkolnej, w oparciu o opracowane harmonogramy uwzględniające szczegółowy zakres i terminarz działań oraz konsultacje środowiskowe, który został przeprowadzony w 2012 r. Obejmował on następujące działania:

Likwidacja Publicznego Gimnazjum Nr 2 z przeniesieniem kształcenia do Publicznego Gimnazjum Nr 4 (2012).

Przeniesienie Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 1 do obiektu po zlikwidowanym PG Nr 2 i przeznaczenie zwolnionej nieruchomości po PSP Nr 1 na sprzedaż (2012).

Likwidacja Publicznej Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum w Pogotowiu Opiekuńczym i przeznaczenie budynku na cele polityki społecznej – utworzenie ŚDPS (2012).

Utworzenie Centrum Nauk Przyrodniczych w Publicznym Gimnazjum Nr 6 w celu efektywniejszego wykorzystania zasobów tej szkoły (2012).

Przeniesienie Publicznego Przedszkola 53 Specjalnego do budynku PSP Nr 14 i przeznaczenie zwolnionej nieruchomości na sprzedaż (2012).

Ponadto w kontekście przedstawionych powyżej uwarunkowań i założeń zmian

w oświacie, a także w oparciu o prowadzone analizy własne, przygotowano i przedłożono w styczniu 2013 r. Radzie Miasta Opola (Komisja Edukacji, Kultury i Sportu) propozycję zmian w sieci przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych zawartą w „Koncepcji racjonalizacji sieci szkół i placówek oświatowych w latach 2013 – 2014 w mieście Opolu”. Zmiany te, wdrożone jeszcze w tym samym roku, obejmowały: Połączenie w Zespół Szkolno – Przedszkolny Nr 2 Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 16

i Przedszkola Publicznego Nr 16 i przeznaczenie nieruchomości po PP 16 na sprzedaż (2013).

Połączenie w Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr I Publicznego Gimnazjum Nr 6 i Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Nr I – koncepcja programowa zespołu oparta na bazie Centrum Nauk Przyrodniczych (2013).

Likwidacja (stopniowa) Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Nr IV wraz z rozszerzeniem kształcenia o nowe zawody w technikum w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Opolu (2013 - 2015).

Wyłączenie Publicznego Gimnazjum dla Dorosłych z Zespołu Szkół im. Prymasa Tysiąclecia i włączenie do Zespołu Szkół Budowlanych - pełniejsze wykorzystanie obiektu ZSB oraz realizacja spójnej koncepcji programowej w pracy z młodzieżą uczącą się w zasadniczej szkole zawodowej oraz w gimnazjum dla dorosłych: współpraca z pracodawcami (2013).

Przeznaczenie obiektu po Publicznym Gimnazjum dla Dorosłych na potrzeby Centrum Kształcenia Praktycznego – utworzenie kolejnych pracowni (2013).

Jedynie pozostało niezrealizowane, zaplanowane na lata 2013 – 2014, działanie polegające na połączeniu Miejskiej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej i Miejskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli, mające na celu utworzenie Miejskiego Centrum Rozwoju Edukacji w budynku po PG Nr 6, z uwagi na brak wejścia w życie zapowiadanych stosownych regulacji prawnych. Miała miejsce jedynie częściowa realizacja tego przedsięwzięcia polegająca na przeniesieniu siedziby Miejskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli do budynku PG Nr 6 (2014-15).

Oprócz zaproponowanych w „Koncepcji …” przekształceń w sieci szkolnej, dokonano także zmian wynikających z założeń realizowanej od 2012 r. reformy programowej i strukturalnej w szkolnictwie zawodowym. Obejmowały one następujące działania:

Przekształcenie Uzupełniających Techników (Elektrycznego, Budowlanego, Mechanicznego, Zawodowego) w zespołach szkół zawodowych (ZSE, ZSB, ZSM, ZSZ im. Staszica) w Licea Ogólnokształcące dla Dorosłych (Nr II, III, IV i V) - 2013.

Likwidacja (stopniowa) dwóch publicznych liceów profilowanych wchodzących w skład Zespołu Szkół Ekonomicznych i Zespołu Szkół Zawodowych im. St. Staszica w Opolu (2013 - 2015).

Likwidacja Uzupełniającego Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych i Zasadniczej Szkoły Zawodowej dla Dorosłych wchodzących w skład Zespołu Szkół im. Prymasa Tysiąclecia w Opolu (2013).

Przeprowadzone działania racjonalizujące sieć szkolną zostały dobrze

ocenione za umiejętność dialogu społecznego i konsultowanie ze społecznością lokalną i środowiskiem oświatowym proponowanych zmian. Wdrożone rozwiązania stały się przykładem działań mogących zapewnić kompromis w trudnych sytuacjach.

Na zaproszenie Wojewody Opolskiego były prezentowane na posiedzeniu Wojewódzkiego Forum Dialogu Społecznego (kwiecień 2012 r.), w trakcie dyskusji o trudnych problemach racjonalizacji sieci szkół w województwie opolskim a szczególnie o zaistniałych konfliktach społecznych związanych z likwidacjami szkół. Ponadto, także na zaproszenie Wojewody Opolskiego, były prezentowane w czerwcu 2012 r. na spotkaniu w Nysie, gdzie miał miejsce konflikt pomiędzy społecznością lokalną a organem prowadzącym z powodu likwidacji szkoły.

Ponadto w 2013 r. Opole zostało laureatem konkursu Samorządowy Lider Zarządzania 2013 – Samorząd jako pracodawca, organizowanego przez Związek Miast Polskich we współpracy z Norweskim Związkiem Władz Lokalnych i Regionalnych (KS), będącego częścią projektu „Dialog społeczny w sektorze samorządowym”, finansowanego z Funduszu na rzecz godnej pracy i dialogu trójstronnego, w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Uzyskało ono 1. miejsce w kategorii „Inne rozwiązania dotyczące budowy motywującej kultury organizacyjnej w instytucjach samorządowych” za zgłoszone rozwiązanie pn. „Uspołecznienie procesu racjonalizacji sieci szkół i placówek oświatowych w Opolu w drodze konsultacji społecznych”. Jednocześnie podczas konferencji podsumowującej konkurs „Samorządowy Lider Zarządzania 2013 - usługi społeczne", w Senacie RP w Warszawie, Urząd Miasta Opola otrzymał specjalne wyróżnienie za umiejętność dialogu i bezkonfliktowego przeprowadzenia zmian sieci szkolnej.

W latach 2014-15 podjęto prace związane z przygotowaniem zmiany uchwały

o sieci szkół podstawowych i gimnazjów i granicach ich obwodów. Przygotowany projekt uchwały miał na celu uporządkowanie planu sieci publicznych szkół podstawowych i publicznych gimnazjów prowadzonych przez Miasto Opole w związku z dokonanymi na przestrzeni ostatnich lat przeobrażeniami w miejskiej oświacie. Dokonywane zmiany wynikały z wielu uwarunkowań. Przede wszystkim w następstwie procesów demograficznych zmieniała się w ostatnich latach struktura ilościowa dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Konieczne było dostosowanie liczby szkół podstawowych i gimnazjów do rzeczywistego zapotrzebowania, na poziomie poszczególnych obszarów miasta.

Uwarunkowania demograficzne sprzyjały ponadto zalecanej przez MEN konsolidacji zasobów oświatowych, przewidującej łączenie w zespoły gimnazjów z liceami ogólnokształcącymi oraz szkół podstawowych z przedszkolami. Wdrożenie takich rozwiązań przyczyniło się do efektywnego wykorzystania kadry pedagogicznej i administracyjno – obsługowej, ale także do poprawy jakości obsługi finansowo – księgowej tych jednostek. Uwzględniane były także zmiany programowe i strukturalne w systemie oświaty, wynikające między innymi z obniżenia wieku szkolnego (zapoczątkowanego od roku szkolnego 2009/10), w efekcie którego edukację w szkołach podstawowych rozpoczęły równocześnie dwa roczniki dzieci sześcio- i siedmioletnich.

Istotne znaczenie miała także potrzeba tworzenia w mieście nowoczesnej, atrakcyjnej oferty edukacyjnej (gimnazja dwujęzyczne z wykładowym językiem angielskim, niemieckim, francuskim i hiszpańskim), odpowiadającej potrzebom uczniów, rodziców, ale także zagranicznych inwestorów.

W kształtowaniu obwodów szkół wzięto również pod uwagę obecne jak i planowane, perspektywiczne zmiany urbanistyczne, w tym między innymi powstawanie nowych ulic i osiedli mieszkaniowych.

Zmiany w obwodach były wcześniej konsultowane z dyrektorami szkół podstawowych i gimnazjów. W wyniku prowadzonych konsultacji uwzględniono zgłoszone przez nich wnioski dotyczące obwodów poszczególnych szkół. Uwzględniono również uwagi dotyczące obwodów poszczególnych szkół, zgłaszane przez rodziców za pośrednictwem dyrektorów szkół lub bezpośrednio do Wydziału Oświaty Urzędu Miasta Opola.

Uchwała Nr VII/76/15 Rady Miasta Opola z dnia 26 lutego 2015 r. w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół podstawowych i publicznych gimnazjów prowadzonych przez Miasto Opole oraz określenia granic ich obwodów weszła w życie po

http://www.zmp.poznan.pl/aktualnosc-8-785-laureaci_konkursu_samorzadowy_lider.html



upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego i została zrealizowana.

2. Dostępność do oferty edukacyjnej

W omawianym okresie podjęto wiele działań mających zapewnić możliwie najlepszą dostępność do oferty edukacyjnej. Dotyczyło to w szczególności poziomu przedszkolnego, gdzie w latach 2011 – 2014 występowało zwiększone zapotrzebowanie na opiekę edukacyjną. Starano się utrzymać w 32 przedszkolach publicznych zwiększoną liczbę miejsc w stosunku do lat ubiegłych, by zgodnie z założeniami polityki oświatowej Miasta Opola objąć edukacją przedszkolną jak największą liczbę dzieci.

W roku szkolnym 2014/15, podobnie jak w latach poprzednich, funkcjonowały 32 przedszkola publiczne (30 jako jednostki samodzielne i 2 w Zespołach Szkolno – Przedszkolnych), w tym 2 przedszkola integracyjne, 1 ogólnodostępne z oddziałami integracyjnymi i 1 przedszkole specjalne. Działało 146 oddziałów przedszkolnych (w 2013/14 – 147 oddziałów), w tym 129 oddziałów ogólnodostępnych oraz 17 oddziałów specjalistycznych, tj.: 12 integracyjnych (2 w PPI Nr 38, 7 w PPI Nr 51 i 3 w PP Nr 54) i 5 specjalnych (4 w PPS Nr 53 i 1 w PPI Nr 51). Przedszkola publiczne dysponowały łączną liczbą 3.431 miejsc przedszkolnych, wykorzystanych w 99,3% (w 2013/14 – 3.461 miejsc, wykorzystanych - 99,3%).

Edukacją w przedszkolach publicznych było objętych 81,3% dzieci w wieku przedszkolnym, zamieszkałych w Opolu, w tym 70,0% dzieci 3-letnich (rok wcześniej 61,6%), 76,6% 4-latków (rok wcześniej 73,4%), 85,4% 5-latków (rok wcześniej 85,9%), 52,5% 6-latków (rok wcześniej 69,5%) oraz 2,2% dzieci 2,5-letnich (rok wcześniej 0,5%). W oddziałach dzieci 5-6-letnich były dzieci 6-letnie urodzone w I połowie 2008 r., którym na rok odroczono spełnianie obowiązku szkolnego. Edukacją przedszkolną objęte były też dzieci 7-letnie i starsze, wymagające dalszego kształcenia specjalnego (łącznie 26 dzieci).

Tab. Liczba dzieci w przedszkolach publicznych

w poprzednich latach szkolnych (2010/11 – 2013/14)

Dzieci

z podziałem na wiek

2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 listopad 2010 luty 2012 październik 2012 Kwiecień 2014

Liczba % Liczba % Liczba % Liczba 2,5-latków 54 4,7 47 4,1 2 0,17 6 3-latków 777 71,7 803 69,7 751 63,0 764 4-latków 864 80,2 876 78,9 885 76,8 893 5-latków 870 84,8 943 88,2 942 84,9 998 6-latów 713 75,1 619 63 799 74,7 751

7-9-latków 28 - 24 - 20 - 29 Ogółem 3.306 77,9 3.312 75,2 3.399 75,6 3.441

W celu zapewnienia dobrego dostępu do edukacji przedszkolnej na przestrzeni kilku ostatnich lat były tworzone dodatkowe oddziały w tych przedszkolach, które dysponowały pełnometrażowymi salami, wykorzystywanymi dotychczas do zabaw ruchowych, ćwiczeń gimnastycznych, zajęć dodatkowych i imprez przedszkolnych.

Tab. Liczba oddziałów w przedszkolach w latach 2010 – 2014

Lata szkolne 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 Liczba oddziałów

140

141

145

147 146

Przedszkola, w których utworzono

PP 4

PP 25

PP 22* PP 28*

P-21

P-3 P-29

dodatkowe oddziały PP 36 PP 29* PP 54*

P-25

P-55

Przedszkola, w których zlikwidowano dodatkowe oddziały

PP 22* PP 28* PP 29* PP 54*

* oddziały organizacyjnie podlegające przedszkolom funkcjonowały w pomieszczeniach użyczonych przez publiczne szkoły podstawowe

(PSP 24, PSP 1, PSP 14, PSP 5)

W latach 2010 – 2014 istotne znaczenie w kształtowaniu oferty edukacyjnej przedszkoli miało także coroczne objęcie części dzieci sześcioletnich edukacją szkolną. Umożliwiło ono zapewnienie sporej ilości wolnych miejsc w przedszkolach, ponieważ łącznie 839 dzieci sześcioletnich podjęło wcześniejszą edukację (20,4% z rocznika) w okresie 4 lat szkolnych (2010/11 – 2013/14). Zwiększone zapotrzebowanie na opiekę przedszkolną przełożyło się także na powstanie nowych niepublicznych placówek przedszkolnych. W stosunku do istniejących wcześniej 8 jednostek (5 przedszkoli i 5 punktów przedszkolnych) obecnie funkcjonuje 16 placówek niepublicznych (13 przedszkoli i 3 punkty przedszkolne), dotowanych przez miasto Opole.

Miasto Opole pod względem liczby dzieci uczęszczających do przedszkoli (publicznych i niepublicznych) od wielu lat znajduje się w czołówce krajowej (w roku szkolnym 2014/15 było to 96,6% dzieci), dorównując w tym względzie krajom Unii Europejskiej (90-100% dzieci). W Europie Zachodniej 80 - 100% dzieci w wieku 3 - 5 lat uczęszcza do różnych form wychowania przedszkolnego, w tym we Francji i Włoszech – ponad 90%.

W Polsce wskaźnik upowszechnienia wychowania przedszkolnego najbardziej wzrósł w ostatnich 4 latach. W Opolu wskaźnik procentowy był najwyższy w roku 2011/12, ponieważ liczba utworzonych wówczas miejsc była odpowiednio wysoka w stosunku do urodzeń. W następnych latach, mimo dalszego zwiększania liczby miejsc, wskaźnik ten utrzymywał się na porównywalnym poziomie, z uwagi na znaczny wzrost urodzeń w kolejnych rocznikach.

W 2014 r. Miasto Opole zajęło 5. miejsce w Wielkim Rankingu Miast Gazety Wyborczej pod względem edukacji przedszkolnej, gdzie porównano 21 miast pod względem łatwości rozpoczynania samodzielnego życia i wskazano najbardziej przyjazne dla młodych. Jak wynikało z dokonanej oceny w Opolu na 10 tys. mieszkańców przypadało 3,4 przedszkola. Istotna była także wielkość budżetu przeznaczonego na przedszkola. Opole przeznaczając na to zadanie 5,7 % swojego budżetu, znalazło się na 4. pozycji. Taka polityka przynosi określone efekty, gdyż zapewnia wysoki procent objęcia dzieci edukacją przedszkolną. Dało to Opolu 10. pozycję, ale różnica dzieląca nasze miasto od innych, lepszych pod tym względem, jest niewielka, za wyjątkiem czołówki (Zielona Góra, Poznań i Warszawa – powyżej 90%).

W okresie realizacji polityki oświatowej 2011 – 2015 funkcjonowanie szkół podstawowych było w głównej mierze uwarunkowane realizacją zmian w edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej, związanych z ustawowym obniżeniem wieku szkolnego do 6 lat. Zgodnie z nowelizacją ustawy o systemie oświaty z 2009 r. przez trzy kolejne lata szkolne to rodzice decydowali o wcześniejszym posłaniu dzieci sześcioletnich do szkoły, jednocześnie przyjęcie dziecka do klasy I było możliwe, jeśli szkoła dysponowała odpowiednimi warunkami organizacyjnymi, a dziecko było objęte wychowaniem przedszkolnym w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki.

W związku z wdrażaną reformą programową w oświacie, związaną z ustawowym obniżeniem wieku szkolnego, szkoły podstawowe znalazły się w nowej sytuacji organizacyjnej, która sprawiała, że były one coraz bardziej wypełnione pod względem

ilości uczniów. Na poprawę wypełnienia szkół miała także wpływ większa liczebność roczników rozpoczynających naukę. Dla Miasta Opola jako organu prowadzącego jedną z najistotniejszych kwestii na tym etapie edukacji było przygotowanie szkół do objęcia edukacją dzieci sześcioletnich. W związku z tym działania koncentrowały się na ocenie stanu przygotowania szkół oraz zapewnieniu odpowiedniej oferty i warunków kształcenia dla sześciolatków. W okresie poprzedzającym ustawowe obniżenie wieku szkolnego (od 2012 r.) zaplanowane zostały działania w odniesieniu do 3 obszarów funkcjonowania szkół, tj.: 1. Bazy szkolnej:

Przygotowanie szkół podstawowych pod kątem sal dydaktycznych, świetlic, sanitariatów oraz warunków do spożywania posiłków do planowanego objęcia obowiązkową edukacją szkolną wszystkich dzieci sześcioletnich w 2012 r.

Wyposażenie szkół w niezbędne pomoce dydaktyczne do realizacji programów nauczania.

Przegląd szkół pod kątem bezpieczeństwa dzieci w szkole i na terenach zewnętrznych szkoły.

2. Kadry pedagogicznej: Opracowanie katalogu form współpracy pomiędzy dyrektorami i nauczycielami

przedszkoli i szkół podstawowych w celu usprawnienia przepływu informacji o uczniach w kontekście ich potrzeb i właściwego funkcjonowania w szkole.

Opracowanie kierunków i tematów doskonalenia kadry kierowniczej i nauczycieli przedszkoli oraz nauczania wczesnoszkolnego w celu skutecznego diagnozowania potrzeb i możliwości dzieci (wspólnie z MODN i MPPP).

Niezbędne zagadnienia, które należało priorytetowo potraktować w przygotowywanej ofercie doskonalenia to:

- problemy psychologii rozwojowej dziecka, - zabawy tematyczne i ich rola w edukacji wczesnoszkolnej, - przeniesienie ciężaru kształcenia podręcznikowego na przeżywanie,

doświadczanie i działanie ucznia, - poszerzenie funkcji opiekuńczej szkoły.

3. Rodziców: Opracowanie programów pedagogizacji rodziców w zakresie znaczenia edukacji

wczesnoszkolnej (zespoły przedmiotowe dyrektorów, MODN, MPPP). Prowadzenie działalności informacyjnej, w tym działań promujących edukację

wczesnoszkolną (szkoły podstawowe, przedszkola, MPPP).

Wszystkie powyższe działania służyły przygotowaniu szkół pod kątem organizacyjnym i bazowym, a także przyczyniły się do zwiększenia świadomości rodziców odnośnie potrzeb i możliwości edukacyjnych dzieci sześcioletnich w związku ze stopniowym, ewolucyjnym ich przechodzeniem do szkół.

Wśród działań, które Miasto Opole podjęło na rzecz upowszechnienia edukacji sześciolatków, należy wymienić następujące:

1. Coroczne monitorowanie stanu przygotowania szkół do przyjęcia kolejnych roczników dzieci sześcioletnich.

2. Sukcesywne wdrażanie „Miejskiego programu działań przedszkoli i szkół podstawowych w zakresie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej” – Włączenie szkół w jego realizację – zobowiązanie do opracowania i wdrożenia własnych programów współpracy nauczycieli szkół i pobliskich przedszkoli oraz rodziców dzieci w poszczególnych rejonach miasta – do 2012 r.

3. Omawianie organizacji kształcenia sześciolatków z dyrektorami przedszkoli i szkół podczas seminariów szkoleniowych (np. „Zadania

przedszkola, szkoły i MPPP w zakresie edukacji wczesnoszkolnej dzieci sześcioletnich”; „Plan współpracy nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych w zakresie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej”; „Ocena realizacji Miejskiego programu upowszechniania edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej”, „Organizacja kształcenia sześciolatków w szkołach miasta Opola w roku szkolnym 2012/13”, Przybliżanie rodzicom edukacji wczesnoszkolnej – wyniki i analiza ankiety przeprowadzonej wśród rodziców dzieci pięcioletnich” – 2010/11).

4. Przygotowanie kadry pedagogicznej do pracy z sześciolatkiem – zobowiązanie Miejskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli do zapewnienia oferty szkoleniowej (udział nauczycieli w szkoleniach organizowanych przez MODN, m.in.: „Dojrzałość szkolna sześciolatka”, „Sześciolatek w szkole”, „Sześciolatek w projekcie zmian edukacyjnych”, „Diagnozowanie sześciolatka w przedszkolu”).

5. Coroczne analizowanie potrzeb w zakresie zatrudnienia kadry pedagogicznej. Dyrektorzy szkół nie sygnalizowali trudności w pozyskaniu nauczycieli do pracy w dodatkowych oddziałach dla dzieci sześcioletnich.

6. Wyposażanie szkół w pomoce dydaktyczne do miejsc zabaw w ramach programu „Radosna Szkoła” (w 1 szkole utworzenie małego szkolnego placu zabaw).

Istotne znaczenie dla upowszechnienia edukacji wczesnoszkolnej miały także

działania na rzecz zachęcenia rodziców do zapisania sześciolatków do klasy pierwszej. Wśród nich należy wymienić następujące:

1. Organizacja w przedszkolach spotkań dyrekcji, pedagogów i psychologów Miejskiej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej z rodzicami dzieci sześcioletnich (odbyły się 32 spotkania).

2. Organizacja w wybranych przedszkolach spotkań przedstawicieli Wydziału Oświaty, dyrekcji szkół z dyrekcją i rodzicami dzieci z przedszkoli.

3. Organizowanie spotkań dla rodziców dzieci sześcioletnich z udziałem wytypowanych nauczycieli do pracy w oddziałach dla sześciolatków, na których przedstawiano rodzicom przyszłą organizację oddziałów oraz warunki organizacyjne szkół (prezentacja form i metod pracy z dziećmi, wyjaśnianie wątpliwości rodziców).

4. Realizacja przez szkoły i przedszkola, we współpracy z Miejską Biblioteką Pedagogiczną w Opolu, projektu „Sześciolatki w szkole i bibliotece”.

5. Opracowanie folderu dla rodziców „Jak to w szkole jest? Możliwości sześciolatka”. 6. Ankieta do rodziców dzieci pięcioletnich pt. „Edukacja wczesnoszkolna” (wyniki

ankiety były pomocne przy planowaniu organizacyjnym edukacji wczesnoszkolnej na rok szkolny 2010/11).

Wszystkie powyższe działania zaowocowały tym, że szkoły podstawowe zostały dobrze przygotowane pod względem organizacyjnym do objęcia edukacją szkolną dzieci sześcioletnich. Dysponowały one odpowiednim zapleczem w postaci dobrze wyposażonych sal lekcyjnych oraz innych pomieszczeń do zajęć opiekuńczo - wychowawczych. Ponadto:

Szkoły, które przyjęły sześciolatków do klas pierwszych, były dostosowane pod względem organizacyjnym, ale także pod względem merytorycznym (kształcenie, wychowanie i opieka). Stale podejmowały działania na rzecz podniesienia jakości pracy z dzieckiem sześcioletnim.

Wdrażane we wszystkich rejonach miasta programy współpracy nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych spełniły istotną rolę w upowszechnianiu edukacji sześciolatków.

Badania przeprowadzane wśród dyrektorów szkół podstawowych oraz rodziców dzieci pięcioletnich były pomocne w planowaniu organizacyjnym edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.

W wyniku powyższych działań Miasto Opole odnotowało bardzo wysoki wskaźnik objęcia sześciolatków edukacją szkolną, zarówno w skali województwa jak i całego kraju. Umożliwiło to częściowe przeniesienie ciężaru finansowania edukacji sześciolatków na budżet państwa (subwencja oświatowa). Jednocześnie pozwoliło poszerzyć możliwości objęcia edukacją przedszkolną najmłodszych dzieci (w tym okresie stopniowo zwiększało się zapotrzebowanie na miejsca w przedszkolach dla trzy- i czterolatków).

Tab. Liczba i procent sześciolatków zapisanych do klasy pierwszej w latach 2009 - 2013

Rok szkolny

Liczba dzieci sześcioletnich

realizujących obowiązek szkolny

w I klasie

Liczba dzieci sześcioletnich zamieszkałych na terenie

gminy

Wskaźnik procentowy

1 2 3 4 2009/10 87 978 8,9 % 2010/11 142 900 15,8 % 2011/12 310 1078 28,8 % 2012/13 158 1046 15,1 % 2013/14 229 1089 21% Razem 926 5091 18,2%

Obecnie szkoły podstawowe są coraz lepiej wypełnione, a to wynika z nałożenia się kilku czynników:

Ma miejsce okresowe zwiększenie liczby dzieci w rocznikach rozpoczynających edukację.

Od roku szkolnego 2009/10 dzieci sześcioletnie (na wniosek rodziców) rozpoczynały wcześniejszą edukację.

od roku szkolnego 2014/15 dzieci sześcioletnie z pierwszej połowy rocznika 2008 są ustawowo objęte obowiązkiem szkolnym.

W roku szkolnym 2015/16 obowiązkowa edukacja szkolna dotyczy całego rocznika dzieci sześcioletnich (2009) i połowy rocznika siedmiolatków (2008). Obok czasowego wzrostu urodzeń w rocznikach dzieci objętych obecnie edukacją

przedszkolną i wczesnoszkolną, skutkującego zwiększonym zapotrzebowaniem na miejsca w placówkach oświatowych, jest to najważniejszy czynnik określający stan wypełnienia szkół podstawowych na najbliższe lata.

W ostatnich latach w gimnazjach liczba miejsc przewyższała istniejące zapotrzebowanie na kształcenie na tym etapie edukacyjnym. Stale zmniejszająca się liczba uczniów powodowała, że w szkołach z roku na rok powstawało coraz mniej oddziałów. Znaczące zmniejszenie liczby uczniów dotyczyło szczególnie rejonu Śródmieścia, gdzie w bliskim sąsiedztwie funkcjonowały cztery gimnazja: PG Nr 2, PG Nr 4, PG Nr 5, PG Nr 6. Spośród nich tylko jedno było placówką całkowicie wypełnioną a liczba chętnych do podjęcia nauki była corocznie wyższa od liczby miejsc, którymi ona dysponowała. Pozostałe trzy szkoły były wykorzystywane w połowie swoich możliwości.

Konieczne było kompleksowe rozwiązanie poprzez stworzenie w miejsce dwóch niewypełnionych placówek jednej dobrze zorganizowanej szkoły gimnazjalnej pod względem liczebności uczniów i kadry pedagogicznej, z bogatą ofertą edukacyjną, w której: zostanie zapewniona bogata oferta edukacyjna, uwzględniająca najlepsze rozwiązania

obydwu szkół,

zostanie przeniesione z obu placówek to, co najlepsze, m. in. projekty interdyscyplinarne, wymiana międzynarodowa, spotkania z ciekawymi ludźmi, wolontariat, inne, z korzyścią dla większej liczby odbiorców,

nastąpi wzbogacenie oferty języków obcych dla uczniów (j. angielski, niemiecki, francuski i rosyjski),

bogata oferta sportowa będzie skierowana do większej liczby uczniów, np. szermierka, „lekcje ze sportowcem”, innowacje z judo, piłki ręcznej, piłki nożnej, siatkówki,

dzięki spójnym oddziaływaniom pedagogicznym możliwy będzie wzrost liczby uczniów o większych możliwościach, a tym samym większy udział w konkursach przedmiotowych i olimpiadach, co przełoży się na sukces ucznia, rodzica, nauczyciela i szkoły.

zwiększy się dostępność etatów wsparcia poprzez zatrudnienie na pełnych etatach specjalistów (pedagog, psycholog, doradca zawodowy), co ma szczególne znaczenie ze względu na zwiększenie zadań szkół w zakresie pomocy psychologiczno – pedagogicznej,

zostanie zwiększona efektywność pracy nauczyciela (zatrudnienie na pełnym etacie, poświęcenie czasu pracy dla jednej szkoły, bez potrzeby zatrudnienia w innych placówkach),

połączone zasoby pracowni komputerowych, wyposażenia multimedialnego i audiowizualnego sprawią, że szkoła będzie jednym z najlepiej wyposażonych w tym zakresie gimnazjów w Opolu. Połączenie wyposażenia dwóch szkół wychodzi naprzeciw obowiązkowi zapewnienia każdemu uczniowi indywidualnego dostępu do komputera,

bardzo dobre wyposażenie w multimedia, może być efektywniej wykorzystane: dwie pełnowymiarowe pracownie komputerowe, trzy tablice interaktywne - zestawy, trzy zestawy mobilne (laptop + projektor), monitoring w szkole i przed szkołą, radiowęzeł, elektroniczna woźna, Internet w salach lekcyjnych, nowy sprzęt RTV.

Mimo wdrożonego rozwiązania, polegającego na ograniczeniu liczby gimnazjów

w rejonie Śródmieścia (likwidacja PG Nr 2 i zmiana siedziby PG Nr 6), nie udało się zrealizować w praktyce powyższych założeń organizacyjnych. Pozostawione gimnazjum (PG Nr 4) nie wykorzystało danego mu potencjału, przez co w dalszym ciągu pozostaje szkołą niewypełnioną, powodując nierównomierne wykorzystanie zapewnionej liczby miejsc na tym etapie edukacyjnym.

Prowadzone analizy porównawcze, obejmujące ilość miejsc w szkołach gimnazjalnych, liczbę osób starających się o przyjęcie i osób przyjętych, pozwalały na określenie docelowej struktury kształcenia, czyli ustalenie, które szkoły były preferowane przez uczniów. Z tego względu gimnazja mogły przyjmować absolwentów szkół podstawowych zamieszkałych poza obwodem danego gimnazjum, jeżeli dysponowały wolnymi miejscami. W uzgodnieniu z dyrektorami szkół ustalono, że szkoły mogły uruchomić tyle oddziałów klasy pierwszej, na ile pozwalały im optymalne warunki pracy, z uwzględnieniem bazy lokalowej, jednozmianowości, zachowania warunków bezpiecznej i higienicznej pracy.

Analizy wydruków z ewidencji ludności wskazują, że zapotrzebowanie na miejsca w gimnazjach będzie w dalszym ciągu spadać i w roku szkolnym 2017/18 liczba uczniów w gimnazjach wynosić będzie około 2600. Tendencję spadkową potwierdzają dane demograficzne GUS dla miasta Opola. Do roku 2030 liczba osób w wieku 13 – 16 lat może wynosić ok. 2200. Zwiększone zapotrzebowanie na miejsca w gimnazjach pojawi się dopiero w roku 2020 po przejściu na ten etap edukacyjny roczników, które jako 6-cio i siedmiolatki równocześnie rozpoczynały edukację szkolną.

Szkolnictwo ponadgimnazjalne w Opolu to szeroka i bardzo bogata oferta usług edukacyjnych realizowanych przez placówki publiczne i niepubliczne prowadzone przez Miasto Opole jak również osoby prawne i fizyczne na rzecz 11.500 osób. Z oferty publicznych

szkół prowadzonych przez Miasto Opole korzysta obecnie 7.831 uczniów i słuchaczy. Liczba uczniów i słuchaczy pozostająca w systemie szkolnictwa niepublicznego to 3690.

W ostatnich latach znacząco zmniejszyła się liczba uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. Na przestrzeni ostatnich 5 lat szkolnych (2010/11 - 2014/15) spadek nastąpił o 787 uczniów. W związku z tym zmniejszyła się łączna liczba oddziałów funkcjonujących w szkołach ponadgimnazjalnych o 12 oddziałów. Jednocześnie odnotowano zwiększenie liczby niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych (z 48 szkół w 2011 r. na 54 szkoły w 2015 r.), natomiast sama liczba uczniów i słuchaczy w placówkach niepublicznych uległa zmniejszeniu o ponad 1500 osób.

Szkoły ponadgimnazjalne, które w coraz większym stopniu doświadczały konsekwencji niżu demograficznego, zmuszone były podejmować intensywne działania na rzecz promocji swej oferty edukacyjnej, szczególnie że ponad połowa uczniów tych szkół to osoby spoza Opola (obecnie ponad 65%). Ze względu na taką sytuację istniała konieczność racjonalnego planowania rekrutacji, opartego przede wszystkim o:

doświadczenia wynikające z naboru z lat poprzednich (m.in.: zainteresowanie uczniów proponowaną ofertą kształcenia, zapotrzebowanie rynku pracy, losy absolwentów),

możliwości organizacyjne szkoły w szkołach dla młodzieży, w tym w zakresie zapewnienia zajęć praktycznych,

perspektywy dalszego kształcenia.

W latach 2011 – 2015 zdecydowanie zmalało zapotrzebowanie na kształcenie w liceach ogólnokształcących i, jak wynika z kilkuletnich analiz, zainteresowanie kontynuacją nauki na w tym typie szkół ma w Opolu tendencję spadkową. Jednocześnie w ostatnich latach obserwowany był znaczny wzrost zainteresowania kształceniem w technikach. Kształcenie zawodowe zyskuje coraz większe uznanie wśród młodzieży i zjawisko to nie ma wyłącznie charakteru lokalnego. Wyraźna promocja szkolnictwa zawodowego, powiązana z wdrażaną reformą programową, przyczynia się do silnego wzmocnienia tego obszaru edukacji. To sprawia, że opolskie technika cieszą się obecnie dużym zainteresowaniem i są szkołami coraz lepiej wypełnionymi. Powyższe czynniki spowodowały, że w liceach ogólnokształcących prowadzonych przez Miasto Opole liczba miejsc była zbyt duża w stosunku do faktycznych potrzeb. Z analiz dotyczących naboru do oddziałów klasy I w szkołach ponadgimnazjalnych wynikało, że liczba liceów ogólnokształcących funkcjonujących w mieście była zbyt duża. W efekcie niektóre publiczne licea od kilku lat borykały się z problemem malejącej liczby uczniów. W tej sytuacji nastąpiło zmniejszenie liczby miejsc w tych szkołach: stopniowa likwidacja PLO Nr IV w ZSTiO, ograniczenie liczby oddziałów w PLO Nr II na rzecz oddziałów gimnazjalnych (dwujęzycznych w PG Nr 10) lub wypełnienie miejsc w szkole inną ofertą (przeniesienie PG Nr 6 do PLO Nr I i połączenie obu szkół w zespół). Aktualnie jedna szkoła licealna ma liczbę miejsc przewyższającą zapotrzebowanie (PLO Nr VI).

Oferta edukacyjna liceów ogólnokształcących jest bardzo szeroka. Oprócz tradycyjnych kierunków kształcenia, podzielonych na trzy grupy:

matematyczno – fizyczny - informatyczny (przygotowujący do kierunków politechnicznych i uniwersyteckich ścisłych),

biologiczny - biologiczno-chemiczny - przyrodniczy (przygotowujący do studiów medycznych, rolniczych, leśnych, uniwersyteckich zbieżnych kierunkowo),

humanistyczny, rozwinęła się gama rozszerzonych programów nauczania, dostosowująca się do bieżących trendów jak i zapotrzebowania młodzieży. Należą do nich klasy dwujęzyczne (z wykładowym

językiem angielskim i niemieckim), europejskie, społeczno-prawne, językowe (głównie język angielski i niemiecki), humanistyczno-dziennikarskie i sportowe.

Licea starają się uatrakcyjnić swą ofertę poprzez organizację dodatkowych pozalekcyjnych form edukacji (dodatkowe nauczanie języków obcych, koła przedmiotowe, realizacja projektów edukacyjnych, indywidualna praca z uczniem zdolnym itp.) oraz współpracę z uczelniami wyższymi, a także różnymi instytucjami w kraju i za granicą. Pomocna w poszerzeniu oferty edukacyjnej tych szkół była realizacja projektów edukacyjnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, w tym projektów:

„Nauka kluczem do sukcesu – program rozwojowy liceów ogólnokształcących Miasta Opola”, realizowany w okresie od 01.10.2010. – 15.07. 2011 r.

„Program rozwojowy liceów ogólnokształcących Miasta Opola” - realizowany jest w okresie od 01.06.2014 r. do 30.11.2015 r.

„Staże zawodowe dla uczniów liceów ogólnokształcących Miasta Opola” – projekt realizowany w okresie od 01.05.2014 r. do 30.09.2015 r.

„Staże zawodowe dla uczniów liceów ogólnokształcących Miasta Opola – II edycja” projekt realizowany w okresie od 01.05.2015 r. do 30.09.2015 r.

We wszystkich projektach uczestniczyło łącznie 1798 uczniów. Oferta edukacyjna w zakresie kształcenia zawodowego obecnie proponowana była w następujących typach szkół ponadgimnazjalnych:

7 technikach – usytuowanych w zespołach szkół, zwykle łącznie z zasadniczymi szkołami zawodowymi. Różnorodność zawodów kształcenia jest bardzo duża – 31 zawodów. Najpopularniejsze zawody wybierane najczęściej przez kandydatów w trakcie rekrutacji to technik: mechatronik, ekonomista, logistyk, informatyk, budownictwa, hotelarstwa, architektury krajobrazu, pojazdów samochodowych.

5 zasadniczych szkołach zawodowych, 1 zasadniczej szkole zawodowej specjalnej, 1 szkole specjalnej przysposabiającej do pracy. Szkoły umożliwiają zdobycie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, jednocześnie nie zamykają one procesu kształcenia, istnieje bowiem możliwość kontynuacji nauki w liceach ogólnokształcących. Szkoły zasadnicze zawodowe usytuowane są w zespołach szkół, zwykle łącznie z technikami. Różnorodność oferty edukacyjnej (zawodów) jest bardzo duża. Kształcą one w 16 zawodach. Najpopularniejsze zawody to: fryzjer, mechanik pojazdów samochodowych, elektryk, kucharz, elektromechanik pojazdów samochodowych.

1 szkole policealnej dla dorosłych (miasto Opole jest organem prowadzącym 4 szkoły policealne, w tym 2 dla dorosłych, jednak, ze względu na małe zainteresowanie, kształcenie w tym typie szkoły prowadzi tylko jedna z tych szkół) – przeznaczonej dla osób legitymujących się wykształceniem średnim, w których czas nauki zależny jest od konkretnego zawodu lecz nie przekracza 2,5 roku. Absolwent szkoły policealnej uzyskuje dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Policealne szkoły proponują zróżnicowaną i dość dobrze skorelowaną z obecnymi trendami i zapotrzebowaniem klientów oraz potrzebami rynku pracy ofertę kierunkową. W przypadku tych szkół wiodąca jest oferta placówek niepublicznych. Szkoła Policealna Nr IV dla Dorosłych wchodząca w skład Zespołu Szkół Zawodowych im. S. Staszica w Opolu prowadzi kształcenie w ramach zawodu - technik usług kosmetycznych.

Oferta edukacyjna w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych corocznie była w nieznacznej mierze modyfikowana. Liczba zawodów ujętych w ofercie w ciągu analizowanych lat szkolnych ulegała zmianom i dostosowywana była do preferencji kandydatów.

Tab. Liczba zawodów w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych

Rok szkolny Technikum Zasadnicza szkoła zawodowa

2010/11 27 21

2011/12 28 18

2012/13 33 20

2013/14 32 18

2014/15 31 16

Dążąc do wzbogacenia oferty edukacyjnej, dyrektorzy szkół prowadzących kształcenie

zawodowe, planując kierunki kształcenia na dany rok szkolny, wprowadzali do oferty edukacyjnej również nowe zawody, zgodne z klasyfikacją zawodów. Od roku szkolnego 2010/11 do oferty kształcenia wprowadzono dodatkowo nowe zawody, w tym 10 zawodów w technikach i 3 zawody w zasadniczych szkołach zawodowych.

Tab. Nowe zawody w szkołach

Rok

szkolny

Technikum Zasadnicza szkoła zawodowa

2010/2011 Technik: cyfrowych procesów graficznych; sztukatorstwa i kamieniarstwa; organizacji reklamy

-

2011/2012 Technik spedytor - 2012/2013 Technik: urządzeń i systemów energetyki

odnawialnej; fototechnik; żywienia i usług gastronomicznych; renowacji zabytków i architektury.

Mechanik – monter maszyn i urządzeń; monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, kucharz

2013/2014 Technik: górnictwa odkrywkowego; ogrodnik -

W celu uatrakcyjnienia oferty edukacyjnej dyrektorzy szkół zawodowych wprowadzali także innowacje pedagogiczne, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki. W ostatnich latach wprowadzono następujące innowacje pedagogiczne:

Nazwa szkoły Nazwa innowacji pedagogicznej

Zespół Szkół Budowlanych im. Papieża Jana Pawła II

- „Urbanistyka”; - „Sztuka projektowania wnętrz i sztuka florystyczna”; - „Renowacja mebli”;

- „Inżynieria środowiskowa”. Zespół Szkół Zawodowych

im. S. Staszica - „Matematyka z komputerem” - „Czytajmy teksty Kultury” - „Policzmy to razem” - „Agroturystyka – szansa na własny biznes” - „Kreator fryzur”

- „Program własny dla technika analityka o treści z zakresu technika materiałów wiążących”

Zespół Szkół Zawodowych Nr 4 im. B. Koraszewskiego

- „Tutoring rozwojowy w obszarze wychowania”; - Elementy biotechnologii w programie nauczania dla zawodu technik

technologii żywności; - Elementy dietetyki w programie nauczania dla zawodu technik

żywienia i usług gastronomicznych; - Organizowanie i prowadzenie sprzedaży internetowej w programie

nauczania dla zawodów technik handlowiec i sprzedawca;

- Organizacja Wellness&SPA w programie nauczania dla zawodu technik hotelarstwa.

Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. K. Gzowskiego

- Sprawni ratownicy.

Ponadto w Zespole Szkół Budowlanych im. Papieża Jana Pawła II w Opolu, dzięki staraniom dyrektora, udało się wprowadzić do oferty edukacyjnej kształcenie zawodowe realizowane w ramach eksperymentu pedagogicznego w zawodzie technik aranżacji wnętrz, a eksperyment uzyskał akceptację Ministerstwa Edukacji Narodowej i Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju oraz został objęty patronatem merytorycznym przez Politechnikę Opolską.

Kolejną szkołą, która ubiega się o wprowadzenia eksperymentu pedagogicznego jest Zespół Szkół Zawodowych im. Stanisława Staszica w Opolu. W tym zakresie istotne jest, aby wdrażanie w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe ciekawych innowacji pedagogicznych, jak również podejmowanie dodatkowych działań mających na celu wprowadzanie do oferty kształcenia nowych zawodów w ramach eksperymentów pedagogicznych odbywało się wyłącznie w korelacji z potrzebami inwestorów z terenu miasta Opola, jak również regionu.

Szkoły zawodowe uatrakcyjniają swoją ofertę edukacyjną dzięki

realizowanym corocznie projektom edukacyjnym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki P.IX, Dz.9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego.

Tab. Projekty edukacyjne współfinansowane

ze środków unijnych i realizowanych w latach 2010 – 2014

Źródło

finansowania

Nazwa projektu

Wartość projektu

[zł] Wkład własny gminy [zł]

Liczba

beneficjen-tów

POKL

Dz.9.1 Dz.9.2

„Program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

499 995,00 63 999,36 590

„Młodzi zawodowcy – program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

599 968,92 76 496,04 473

„Zawodowcy na start – program rozwojowy szkól zawodowych Miasta Opola”

789 550,43 Rzeczowy, w postaci wynajmu sal: 100 667,68

746

„Zawodowy sukces – program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

799 833,60 Rzeczowy, w postaci wynajmu

sal: 119 975,04 954

„Zawodowe perspektywy – program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

774 396,60 W postaci niepieniężnej

116 159,49 1226

RAZEM: 3 463 744,55 477 297,61 3 989

W ramach realizowanych projektów o łącznej wartości 3 463 744,55 zł organizowane są dodatkowe zajęcia i kursy wspomagające kształcenie zawodowe w technikach i zasadniczych szkół zawodowych, dające uczniom dodatkowe kwalifikacje, z których mogło łącznie skorzystać 3 989 uczniów. Biorąc pod uwagę potrzebę dostępności do zróżnicowanej oferty edukacyjnej, podejmowano działania w celu rozszerzenia oferty kształcenia dwujęzycznego. Z myślą o tym powołane zostało Publiczne Gimnazjum Nr 10 Dwujęzyczne w Zespole Szkół z Oddziałami Dwujęzycznymi Nr II w Opolu, w którym zaproponowano kształcenie dwujęzyczne w innych niż dotychczas językach (francuski, hiszpański).

Tab. Nauczanie dwujęzyczne w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych

Nazwa zespołu szkół

Nazwa szkoły wchodzącej

w skład zespołu szkół

Nauczanie dwujęzyczne

w językach obcych

Zespół Szkół Ogólnokształcących

Publiczne Gimnazjum Nr 9 Dwujęzyczne Język angielski

Publiczne Liceum Ogólnokształcące Nr III z Oddziałami Dwujęzycznymi im. M. Skłodowskiej-Curie

Język angielski

Publiczne Gimnazjum Nr 10 Dwujęzyczne Język: niemiecki,

Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr II

francuski, hiszpański

Publiczne Liceum Ogólnokształcące Nr II

z Oddziałami Dwujęzycznymi im. M. Konopnickiej

Język: niemiecki,

francuski

W proponowanej przez Miasto Opole ofercie edukacyjnej wprowadzono od września

2014 r. oddziały międzynarodowe, w oparciu o amerykański program nauczania w Publicznej Szkole Podstawowej Nr 20, które powstały w związku z potrzeba zapewnienia odpowiedniej oferty kształcenia dla zagranicznych inwestorów podejmujących działalność na terenie naszego miasta.

W zakresie nauczania języków obcych należy zauważyć, że wszystkie szkoły prowadzą

naukę języka obcego w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych oraz dodatkowo jako zajęcia pozalekcyjne. Szkoły oferują uczniom naukę następujących języków obcych: angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, hiszpański. Ponadto uczniowie mogą doskonalić umiejętności językowe w następujących formach: wymiany zagraniczne, a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe

także praktyki zagraniczne, prezentacje tematyczne uczniów w języku obcym, w tym przegląd prasy zagranicznej,

jak również wiadomości telewizyjnych przy wykorzystaniu środków audiowizualnych i Internetu,

udział uczniów w wykładach prowadzonych przez native speakerów, realizacja szkolnych projektów językowych np. European Language Label, jak również

różnych projektów UE np. Comenius, Leonadro da Vinci, eTwinning, zagraniczne warsztaty językowo-naukowe – pobyt uczniów w rodzinach uczniów szkół

partnerskich, współpraca z Wydziałami Filologicznymi UO, jak również z Biblioteką Austriacką, udział w olimpiadach językowych i konkursach wiedzy o danym kraju, kluby europejskie w szkołach, współpraca z Instytutem Konfucjusza przy Politechnice Opolskiej, konkursy piosenek obcojęzycznych.

Zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne Miasto Opole zapewniło odpowiednie warunki do stworzenia bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych a szkoły miały możliwość organizowania takich zajęć odpowiednio do istniejących potrzeb. Kontynuowany był, wprowadzony od roku szkolnego 2006/07, system przydzielania szkołom godzin na zajęcia pozalekcyjne (tzw. godziny miejskie), określający liczbę godzin przypadających na oddział na danym etapie kształcenia. Zadaniem takiego systemu organizacji zajęć pozalekcyjnych było przede wszystkim wsparcie szkół w realizacji ich programów wychowawczych, dzięki czemu szkoły mogły w większym stopniu zapewnić:

pomoc uczniom zagrożonym niepowodzeniami szkolnymi, umożliwiającą im osiąganie sukcesów na miarę ich możliwości,

umożliwienie wszechstronnego rozwoju uczniom wykazującym zainteresowania w danej dziedzinie,

ograniczenie korepetycji i zajęć płatnych dla uczniów. Miało to na celu wyrównanie dysproporcji w dostępie do tych zajęć w poszczególnych szkołach i stopniowe dochodzenie do bogatej oferty we wszystkich placówkach. W stosunku do wcześniejszych założeń w ramach ustalonego systemu nastąpiło zmniejszenie liczby godzin miejskich, tj.: 1 godzina na oddział w szkołach podstawowych, 1 godzina na oddział w gimnazjach,

1 godzina na oddział w szkołach ponadgimnazjalnych (oraz dodatkowo 1 godzina na oddział w klasach maturalnych).

Pomniejszenie godzin we wszystkich szkołach do 1 godziny na oddział było

uzasadnione wejściem w życie zmian w art. 42 ustawy Karta Nauczyciela, zgodnie z którymi w ramach tygodniowego czasu pracy nauczyciele szkół mają obowiązkowo przepracować dodatkowo jedną godzinę tygodniowo, oprócz obowiązkowego ustalonego dla nich pensum. Taki zapis ustawowy dawał szkołom możliwość wzbogacania oferty edukacyjnej o dodatkowe zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.

W roku szkolnym 2014/15 w celu poszerzenia oferty edukacyjnej i uatrakcyjnienia

propozycji zajęć pozalekcyjnych szkoły realizowały tzw. godziny miejskie – 833 godziny tygodniowo, które były przeznaczone: 1. W szkołach podstawowych i gimnazjach na:

realizację zajęć kół przedmiotowych i kół zainteresowań, SKS oraz gry i zabawy dla dzieci młodszych, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, gimnastykę korekcyjną, realizację innowacji pedagogicznych, dodatkowe zajęcia edukacyjne, przygotowanie uczniów do egzaminu gimnazjalnego (w gimnazjach), inne zajęcia – działalność klubów, zespoły wokalne.

2. W szkołach ponadgimnazjalnych: rozszerzające wiedzę przedmiotową, poszerzające naukę języka obcego, artystyczne, rozwijające różne dziedziny wiedzy społecznej, rekreacyjno-sportowe, inne np. wyrównawcze, przygotowujące do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje

zawodowe. Ponadto na wszystkich etapach edukacyjnych realizowane były projekty

edukacyjne w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wzbogacające ofertę edukacyjną szkół.

Szkoły ponadgimnazjalne realizowały także zajęcia indywidualnego toku nauki,

w oparciu o rozporządzenia MENiS w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki (na realizację zajęć ITN zezwala dyrektor szkoły w przypadku pozytywnej opinii rady pedagogicznej i pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej). Zajęciami byli objęci uczniowie uzdolnieni, którzy mogli w ten sposób przygotowywać się do udziału w konkursach i olimpiadach.

Na realizację zajęć indywidualnego toku nauki w roku szkolnym 2014/15 przeznaczono łącznie, w ramach godzin miejskich, 91 godzin w wymiarze tygodniowym dla 239 uczniów.

Oferta zajęć pozalekcyjnych, realizowanych przez szkoły, była uzupełniana poprzez

działania placówek wychowania pozaszkolnego: Młodzieżowy Dom Kultury realizował 863 godziny zajęć tygodniowo. Zajęcia te były

prowadzone w 13 pracowniach w ramach 169 kół zainteresowań dla 3.000 uczestników. MDK prowadził działalność w formach stałych (zespoły, sekcje, koła zainteresowań, pracownie, kluby), okresowych i okazjonalnych, był również organizatorem zajęć

pozalekcyjnych w opolskich szkołach (14 godzin - 14 kół zainteresowań). Międzyszkolny Ośrodek Sportowy - realizował 327 godzin zajęć tygodniowo. Zajęcia

odbywały się w ramach 11 sekcji z zakresu 10 dyscyplin sportowych. Placówki wychowania pozaszkolnego stwarzały warunki do rozwoju pasji

i zainteresowań oraz wszelkiego rodzaju aktywności dzieci i młodzieży. Realizowały one wiele projektów edukacyjnych i artystycznych m.in.: autorskie programy „Mały Opolanin”, „Opole moje miasto”, „Samorządność Uczniowska” – projekt edukacji samorządowej, demokratycznej

i europejskiej adresowany do uczniów szkół wszystkich typów, Akademia Filmowa i Warsztaty Medialne – kontynuacja projektów edukacji filmowej

wspólnie z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej i Filmoteką Narodową, „Roztańczone Opole” program artystyczny będący kontynuacją międzynarodowych

programów „Spotkania przyjaciół” i „Razem przez taniec”, Należy również wymienić realizowane programy w zakresie edukacji regionalnej:

Program edukacyjny „Mały Opolanin” dla przedszkolaków i klas młodszych szkół podstawowych przybliżający historię, zabytki i dzień dzisiejszy Opola,

Program edukacyjny „Opolski Elementarz” realizowany w ramach ogólnopolskiego programu wyrównywania szans edukacyjnych dzieci wiejskich pod nazwą „Janko Muzykant”, adresowany do dzieci z podopolskich szkół, przybliżający historię i współczesność Opola w połączeniu z warsztatami artystycznymi w MDK,

Konkurs wiedzy o Opolu „Opole, moje miasto” dla uczniów opolskich szkół podstawowych i gimnazjalnych,

Konkurs wiedzy o Opolu „Karolinka” dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych.

Na uwagę zasługuje również wiele działań edukacyjno – wychowawczych, wpisujących się w realizację ogólnopolskich programów. Wśród nich należy wymienić między innymi realizację projektu w ramach Ogólnopolskiego programu rozwoju chórów szkolnych „Śpiewająca Polska” Narodowego Centrum Kultury w Warszawie.

Szkoły realizowały także różnorodne przedsięwzięcia edukacyjno –

wychowawcze związane nie tylko z upowszechnianiem wiedzy przedmiotowej, ale również kultury, sportu i rekreacji, edukacji ekologicznej, regionalnej, europejskiej, samodzielnie z własnej inicjatywy lub w ramach różnorodnych programów edukacyjno – wychowawczych.

Zapewnione było wsparcie finansowe dla różnego rodzaju przedsięwzięć organizowanych przez szkoły i placówki oświatowe (konkursy i olimpiady wiedzy, sportowe, imprezy kulturalne i inne) w ramach funduszy celowych oraz środków budżetowych, będących w dyspozycji poszczególnych wydziałów Urzędu Miasta Opola. Organ prowadzący wspierał finansowo szkoły i placówki oświatowe, m.in. w zakresie: realizacji projektów edukacyjnych w ramach programu „Uczenie się przez całe życie”

(dotyczy podprogramów: Comenius, Leonardo da Vinci, E-Twinning), różnych form współpracy zagranicznej szkół (32 jednostki oświatowe prowadziły

współpracę zagraniczną, w tym: 13 w ramach wymiany międzyszkolnej, 11 w ramach wymiany międzyszkolnej oraz w ramach realizacji różnych programów edukacyjnych UE, 8 – wyłącznie w ramach realizacji różnych programów edukacyjnych UE; ponadto 33 szkoły prowadziły szkolne kluby europejskie),

wyjazdów i udziału uczniów w różnego rodzaju przedsięwzięciach w kraju i za granicą,

organizacji konferencji i seminariów, na których szkoły mogły prezentować swoje doświadczenia i najlepsze rozwiązania w pracy z uczniami a uczniowie, szczególnie szkół ponadgimnazjalnych, swoją wiedzę i zdobyte umiejętności,

wydawania różnego rodzaju publikacji oraz przygotowywania wystaw: jubileuszowych, okazjonalnych (np. nadanie szkole imienia), bądź tematycznych,

organizacji konkursów, turniejów i przeglądów, o zasięgu co najmniej międzyszkolnym, które wpisały się w kalendarz opolskich imprez szkolnych,

organizacji przez MDK kolonii letnich dla dzieci z Ukrainy z partnerskiego miasta Ivanofrankivska oraz pobytu dzieci z Białorusi na Opolszczyźnie w ramach akcji „Lato z Polską” realizowanej przez Stowarzyszenie Wspólnota Polska we współpracy z samorządami terytorialnymi, współfinansowanej przez Senat RP.

Realizowano wiele działań na rzecz wzmocnienia poradnictwa i doradztwa zawodowego w szkołach. Szkoły ponadgimnazjalne realizowały także działania na rzecz rozwijania przedsiębiorczości wśród uczniów. W ramach dodatkowych zajęć edukacyjnych i zajęć pozalekcyjnych, szkolnych ośrodków kariery (prowadzonych przez szkolnych doradców zawodowych) realizowane były różnorodne przedsięwzięcia z zakresu przedsiębiorczości, służące kształceniu umiejętności radzenia sobie na rynku pracy, w tym przygotowujące do samozatrudnienia. Szkoły ponadgimnazjalne organizowały różnorodne zajęcia dla uczniów szkół gimnazjalnych. Uczniowie gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych mieli okazję zwiedzić różne zakłady pracy, aby poznać zawody, specjalności i warunki pracy w różnych sektorach gospodarki.

Realizowano w szkołach projekty w ramach rozwijania przedsiębiorczości i aktywnych postaw, ułatwiających absolwentom zawodowy start na lokalnym, regionalnym i europejskim rynku pracy w warunkach gospodarki rynkowej np. „Otwarta firma”. Polegały one na przeprowadzeniu zajęć dydaktycznych na terenie przedsiębiorstw wg przygotowanych scenariuszy, dających możliwość wzbogacenia oferty programowej na każdym poziomie edukacyjnym o ciekawe zajęcia z zakresu przedsiębiorczości, umożliwiające uczniom poznanie możliwości, jakie wiążą się z lokalnym rynkiem pracy, przygotowujące ich do świadomego wyboru ścieżki edukacyjnej, a w przyszłości zawodowej.

3. Jakość kształcenia

Jednym z coraz bardziej istotnych zadań jednostek samorządu terytorialnego jako

organów odpowiedzialnych za zadania oświatowe jest wpływanie na jakość kształcenia w prowadzonych przez nie szkołach. Wychodząc z założenia, że szkoła jest instytucją nastawioną na osiąganie efektów, zamierzonych rezultatów, ważnymi kwestiami w inspirowaniu do działania stały się jakość, integralne podejście do wiedzy oraz indywidualne traktowanie ucznia. Zgodnie z założeniami reformy systemu oświaty w centralnym punkcie pracy edukacyjnej jest uczeń i jego wszechstronny rozwój.

W okresie realizacji polityki oświatowej na lata 2011 – 2015 realizowano wiele

działań programowo-organizacyjnych w zakresie podnoszenia jakości kształcenia w szkołach prowadzonych przez Miasto Opole. Wśród nich można wymienić m.in.:

wdrażanie innowacji i eksperymentów pedagogicznych oraz programów własnych (autorskich) nauczycieli,

tworzenie w szkołach specjalistycznych oddziałów, w tym dwujęzycznych, opracowywanie i wdrażanie różnorodnych projektów edukacyjnych, organizowanie przez szkoły międzyszkolnych konkursów i turniejów (językowych,

humanistycznych i matematyczno – przyrodniczych), podnoszenie atrakcyjności zajęć pozalekcyjnych poprzez diagnozowanie potrzeb

uczniów w zakresie rozwoju pasji i zainteresowań, podnoszenie kwalifikacji oraz umiejętności nauczycieli, w oparciu o zewnętrzne

jak i wewnątrzszkolne doskonalenie, wewnątrzszkolne badania osiągnięć edukacyjnych uczniów, wykorzystywanie przez szkoły kalkulatora EWD (edukacyjna wartość dodana)

do obliczania przyrostu wiedzy ucznia,

wykorzystywanie przez szkoły informacji o wynikach egzaminów zewnętrznych do podnoszenia efektów nauczania. Szkoły wdrażały liczne innowacje pedagogiczne. W tym zakresie były

wspomagane przez Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Opolu (na przestrzeni 5 lat zaopiniowano blisko 30 innowacji). Oprócz wydawania opinii, konsultanci i doradcy metodyczni w MODN wspomagali szkoły w opracowaniu, a następnie w prawidłowej realizacji innowacji. Do wspierania przez MODN nowatorskich działań w szkołach zaliczyć także można liczne kursy i szkolenia dotyczące zastosowania technologii informacyjnych na wszystkich przedmiotach, czy wprowadzania nietypowych dyscyplin na zajęciach wychowania fizycznego. Nową istotną tendencją mającą wpływ na podnoszenie jakości kształcenia stała się działalność eksperymentalna szkół zawodowych w zakresie tworzenia nowych zawodów. W oparciu o opiekę naukową uczelni wyższych 2 szkoły (ZSB i ZSZ im. Staszica) podjęły próby wdrożenia eksperymentów pedagogicznych w zakresie nowych zawodów, w jednym przypadku zakończone sukcesem: uzyskanie zgody MEN, dokonanie naboru uczniów do oddziału i uruchomienie kształcenia w nowym zawodzie technik dekorator wnętrz.

Do istotnych kwestii w zakresie podnoszenia jakości kształcenia należało kontynuowanie działań w ramach wypracowanego miejskiego systemu badania przyrostu wiedzy uczniów opolskich szkół z wykorzystaniem EWD (edukacyjna wartość dodana). Począwszy od 2008 r. corocznie przeprowadzany był wśród uczniów klas pierwszych opolskich gimnazjów tzw. test „na wejściu”, którego wyniki kierunkują pracę nauczycieli tych szkół. Natomiast od października 2009 r., w wyniku wprowadzonych zmian w organizacji egzaminów maturalnych (obowiązkowy egzamin z matematyki), podobny test z matematyki przeprowadzono w klasach pierwszych gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Realizowano wiele działań ukierunkowanych na pracę z uczniem zdolnym.

Wśród nich należy wymienić między innymi: tworzenie szkolnych programów rozwijania i wspierania uzdolnień uczniów,

a także opracowywanie indywidualnych programów rozwijania i wspierania uzdolnień dla poszczególnych uczniów,

wsparcie dla uczniów szczególnie uzdolnionych (indywidualny tok nauki, opieka naukowa, dodatkowe zajęcia, stypendia motywacyjne),

objęcie grupy uczniów liceów ogólnokształcących programem stypendialnym w ramach Projektu edukacyjnego pn. „Poławiacze Pereł” (Uniwersytet Jagielloński) dla utalentowanej młodzieży,

promowanie osiągnięć uzdolnionych uczniów (laureaci konkursów, turniejów i olimpiad) – 690 uczniów opolskich szkół otrzymało tytuł „Opolskiego Orła” za szczególne osiągnięcia w różnych formach współzawodnictwa, zwłaszcza w zakresie wiedzy przedmiotowej, w okresie 2011 – 2015 r.,

współpraca szkół z placówkami kultury (opolskie teatry, muzea i galerie sztuki), uczelniami wyższymi oraz instytucjami wspierającymi uzdolnienia uczniów,

doskonalenie nauczycieli w zakresie pracy z uczniem zdolnym (MODN). Istotne znaczenie w działaniach na rzecz podnoszenia jakości kształcenia miała

współpraca ze środowiskiem akademickim. Uczelnie zostały włączone w różnego typu przedsięwzięcia bezpośrednio lub pośrednio wpływające na jakość kształcenia w szkołach, a na pewno wzbogacające ofertę szkół zarówno dla uczniów jak i dla nauczycieli w zakresie ich doskonalenia. Współpraca szkół z uczelniami organizowana była na podstawie podpisanych umów i porozumień, a także doraźnie w odpowiedzi na ich uczelni lub

zapotrzebowanie szkoły. Współpraca ze środowiskiem akademickim realizowana była poprzez następujące przedsięwzięcia:

Udział uczniów w corocznie organizowanym przez opolskie uczelnie Festiwalu Nauki; Udział uczniów w pokazach doświadczeń na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Opolskiego; Wykłady dla uczniów prowadzone przez pracowników naukowych w szkołach; Współpraca szkół prowadzących oddziały sportowe z Wydziałem Wychowania

Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej – udział w zawodach jako kibice, zajęcia sportowe na terenie Politechniki, spotkania ze sportowcami, obserwacja zajęć studentów, współpraca z trenerami, itp.;

Współorganizacja konferencji i sesji popularno-naukowych, konkursów przedmiotowych, festiwali nauki, itp.;

Udział dzieci przedszkolnych w różnorodnych imprezach organizowanych przez środowisko akademickie;

Realizacja projektów edukacyjnych, zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych dla uczniów w profesjonalnych pracowniach artystycznych Instytutu Sztuki Uniwersytetu Opolskiego;

Wolontariat studencki – pomoc w odrabianiu zadań domowych i indywidualna nauka z uczniem, w klasie integracyjnej – wspomaganie pracy nauczyciela wiodącego, pomoc nauczycielom świetlicy szkolnej w prowadzeniu zajęć opiekuńczo – wychowawczych;

Nawiązanie współpracy z Instytutem Konfucjusza, umożliwiającej uczniom bliższe poznanie kultury, tradycji, języka Chin;

Współpraca kół studenckich z kołami zainteresowań prowadzonymi w opolskich szkołach (np.: koło robotyczne w Zespole Szkół Elektrycznych);

Współpraca Centrum Kształcenia Praktycznego ze środowiskiem naukowym w realizacji przedsięwzięć związanych z nowymi technologiami, energią odnawialną, konstruowaniem i programowaniem robotów;

Studenci opolskich uczelni w oparciu o badania i analizy wykonywane w szkołach przygotowywali prace licencjackie i magisterskie, a także realizowali praktyki zawodowe i staże;

Organizacja wspólnych konferencji naukowych z Uniwersytetem Opolskim i Wyższą Szkołą Zarządzania i Administracji;

Współpraca wydawnicza w zakresie materiałów pokonferencyjnych oraz innych publikacji.

W roku 2015 nastąpił istotny rozwój współpracy ze środowiskiem akademickim dzięki wsparciu Wydziału Oświaty i wspólnej realizacji inicjatyw mających na celu wzbogacenie oferty szkół, podniesienie jakości kształcenia, promocję opolskich uczelni i wzmocnienie kształcenia zawodowego. Analizując potrzeby edukacyjne i zadania oświaty, w ostatnim okresie zostały zorganizowane następujące nowe formy współpracy z uczelniami:

Podpisanie umowy o patronat Uniwersytetu Opolskiego nad klasami Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Nr I w Opolu;

Realizacja przez wykładowców UO i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych kursów przygotowujących do egzaminu maturalnego z matematyki (uczestniczyło około 500 uczniów);

Podpisanie umowy z Politechnika Opolską o objecie patronatem klas wszystkich szkół zawodowych w Opolu przez poszczególne wydziały PO;

Organizacja i realizacja studiów podyplomowych dla nauczycieli wychowania przedszkolnego z zakresu nauczania języka angielskiego z Uniwersytetem Opolskim, dla nauczycieli wszystkich przedmiotów z zakresu technologii informacyjnych z Politechniką Opolską;

Współpraca z Instytutem Konfucjusza w organizacji kursów języka chińskiego dla uczniów i nauczycieli, zajęć o kulturze Chin oraz konkursów wiedzy na temat Kraju Środka;

Organizacja międzyuczelnianej międzynarodowej konferencji naukowo-metodycznej „Plastyczność mózgu w terapii, rehabilitacji i edukacji”. Konferencja została zorganizowana wspólnie z Wyższą Szkołą Zarządzania i Administracji w Opolu, Uniwersytetem Opolskim, Politechniką Opolską i Uniwersytetem Zielonogórskim (udział wzięło ponad 300 osób);

Przystąpienie 4 szkół ponadgimnazjalnych (ZSO Nr I, II i III, ZSEk., ZSB) do projektu „Biznes przed dwudziestką” organizowanego przez Wyższą Szkołę Bankową we Wrocławiu Wydział Ekonomiczny w Opolu;

Podpisanie porozumienia z Uniwersytetem Opolskim na objęcie patronatem działalności Przedszkola Publicznego Nr 25 oraz powołanie Akademii dla Rodziców.

Współpraca poszczególnych szkół z uczelniami rozwija się dynamicznie, szczególnie szkoły ponadgimnazjalne wykazują dużą inicjatywę w rozszerzaniu zakresu współpracy. Ze strony uczelni pojawiło się wiele nowych propozycji, które mają na celu zachęcenie opolskich uczniów do wyboru opolskich uczelni, a jednocześnie wzbogacają one ofertę edukacyjną szkół i podnoszą jakość edukacji na wszystkich jej etapach.

Istotne znaczenie dla podnoszenia jakości pracy szkół miała coraz bogatsza oferta

doskonalenia nauczycieli proponowana przez MODN, który dotychczasową ofertę szkoleń z zakresu nauki języków obcych, dydaktyki poszczególnych przedmiotów nauczania oraz opieki i wychowania poszerzył między innymi o tematy dotyczące matematyki w kontekście egzaminu maturalnego oraz nowego nadzoru pedagogicznego. Dla nauczycieli z niewielkim stażem działała „Akademia umiejętności dydaktyczno-wychowawczych”, pozwalająca kompleksowo zapoznać się z wszystkimi obszarami pracy nauczyciela (łącznie z możliwością hospitacji lekcji pokazowych i korzystania z innowacyjnych materiałów). Ponadto uruchomiona została tzw. „szkoła ćwiczeń”, w ramach której konsultanci i doradcy metodyczni prowadzili lekcje otwarte z różnych przedmiotów. Na uwagę zasługuje wydawany przez MODN kwartalnik „Modelowe Nauczanie”, który zawiera teksty nie tylko dotyczące szeroko rozumianej tematyki oświatowej, ale także konkretne materiały metodyczne dla nauczycieli różnych etapów edukacyjnych.

Wymiernym efektem przedstawionych powyżej działań na rzecz podnoszenia jakości kształcenia były utrzymujące się wysokie wyniki egzaminów zewnętrznych na wszystkich poziomach kształcenia (szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne). Należy zaznaczyć, że szkoły prowadzone przez Miasto Opole uzyskują wysokie wyniki na sprawdzianach i egzaminach, i corocznie są one wyższe od średnich wyników województwa i kraju.

W odniesieniu do szkół podstawowych należy zauważyć, że od 2002 r. szkoły te uzyskują wysokie wyniki na sprawdzianach, zawsze powyżej średniej województwa. W poniższej tabeli zaprezentowano wyniki miasta Opola w latach 2011 – 2014 w porównaniu do wyników krajowych i wojewódzkich, z którego widać, że wyniki Miasta Opola są corocznie wyższe o ok. 3 punkty.

Tab. Średnie wyniki sprawdzianu w latach 2011-2014

Rok

Średnie wyniki sprawdzianu – liczba punktów

miasto Opole

województwo opolskie

kraj

2011 27,8 25,1 25,27

2012 25,5 22,2 22,75 2013 27,7 23,5 24,03 2014 28,4 25,2 25,82

Wyniki z 2015 r. zostały podane odrębnie, z uwagi na zmiany w formule sprawdzianu i inny sposób podawania wyniku (punktowy zastąpiono procentowym). Od roku szkolnego 2014/15 sprawdzian składa się z dwóch części (1 część: język polski i matematyka; 2 część: język obcy nowożytny) a wynik podawany jest procentowo. W poniższej tabeli pokazano wyniki procentowe ze sprawdzianu 2015 r. dla miasta Opola na tle innych miast, w tym trzech o podobnej wielkości.

Tab. Średnie wyniki procentowe ze sprawdzianu 2015 r. dla miasta Opola na tle innych miast

Miasto

Średni wynik w % Część 1 Część 2

razem

w tym: język angielski

język niemiecki język polski matematyka

Opole 72,9 76,7 68,8 84,8 - Wrocław 74,7 78,8 70,2 85,8 86,3 Legnica 63,8 72,2 55,0 77,1 68,4 Wałbrzych 64,0 71,9 55,6 74,7 93,0 Jelenia Góra 66,8 72,8 60,6 80,7 73,0 woj. opolskie 66,1 71,9 60,0 78,2 75,5 woj. dolnośląskie 66,1 72,7 59,1 78,1 70,9

Powyższe zestawienie prezentuje, że wyniki Miasta Opola są niewiele niższe

od wyników Wrocławia, natomiast zdecydowanie wyższe od wyników miast o podobnej do Opola wielkości (Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych).

W przypadku gimnazjów należy zaznaczyć, że szkoły te również uzyskują wysokie

wyniki na egzaminach, zawsze powyżej średniej województwa. Nieprzerwanie od 2007 r. wyniki szkół mieszczą się w wyższych staninach, a w części matematyczno-przyrodniczej mieszczą się w staninie 7 (wysokim).

Tab. Średnie wyniki procentowe egzaminu gimnazjalnego dla miasta Opola w latach 20012-2015 (arkusz standardowy i laureaci)

Miasto

Średni wynik w % część

humanistyczna część matematyczno-

przyrodnicza język angielski język niemiecki

język polski

historia i WOS

matematyka przedmioty przyrodnicze

poziom podstawowy

poziom rozszerzony

poziom podstawowy

poziom rozszerzony

2011/12 67,5 67,3 55,3 55,2 73,3 61,4 63,5 50,7 2012/13 63,9 63,4 54,9 64,0 73,5 58,7 67,5 72,0 2013/14 70,4 63,7 53,6 57,3 76,7 57,1 67,6 59,4 2014/15 65,8 68,3 55,8 55,8 75,7 58,8 71,3 54,6

Wynik procentowy określa odsetek punktów (zaokrąglony do liczby całkowitej), które zdający zdobył za zadania z danego zakresu/poziomu.

Tab. Średnie wyniki procentowe egzaminu gimnazjalnego 2015 r.

dla miasta Opola na tle innych miast (arkusz standardowy i laureaci)

/stan na dzień 19 czerwca 2015 r./

Miasto




język polski

historia i WOS

matematyka przedmioty przyrodnicze

poziom podstawowy

poziom rozszerzony

poziom podstawowy

poziom rozszerzony

Opole 65,8 68,3 55,8 55,8 75,7 58,8 71,3 54,6 Wrocław 67,3 70,3 57,2 56,8 77,1 60,5 61,7 48,6 Legnica 61,6 62,4 46,0 48,7 69,6 50,0 52,9 41,8

Wałbrzych 58,7 61,4 42,5 46,0 63,3 44,6 56,0 49,3 Jelenia Góra 62,5 62,3 48,1 49,9 72,0 55,5 56,5 33,9 woj. opolskie 60,4 62,4 46,7 48,7 66,9 47 68,1 65,7

woj. dolnośląskie 61,2 63,2 46,8 49,0 66,6 49,2 55,4 34,7

Powyższe zestawienie pokazuje, że, podobnie jak w przypadku szkół podstawowych,

wyniki z egzaminów gimnazjalnych Miasta Opola są niewiele niższe od wyników Wrocławia, natomiast zdecydowanie wyższe od wyników miast o podobnej do Opola wielkości (Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych).

Tab. Średnie wyniki procentowe egzaminu gimnazjalnego 2015 r. dla miasta Opola na tle woj. opolskiego i kraju (arkusz standardowy, termin główny i dodatkowy)

/stan na dzień 1 lipca 2015 r./

Gimnazjum




język

polski

historia i WOS

matematyka Przedmioty przyrodnicze

poziom podstawowy

poziom rozszerzony

Poziom podstawowy

Poziom rozszerzony

Opole 65,7 68,2 55,7 55,8 75,7 58,8 71,3 54,6 woj. opolskie 60,3 62,3 46,7 48,7 66,9 47,0 68,0 65,4 kraj 62,0 64,0 48,0 50,0 Brak danych

Wyniki egzaminów zewnętrznych na poziomie ponadgimnazjalnym, na tle województwa i kraju w latach 2012 – 2015 zostały zobrazowane na przykładzie wyników maturalnych w liceach ogólnokształcących prowadzonych przez Miasto Opole. Poniższe zestawienie potwierdza bardzo wysokie wyniki tych szkół w porównaniu z wynikami wojewódzkimi i krajowymi.

Tab. Zdawalność egzaminu maturalnego

od roku szkolnego 2011/12 do roku szkolnego 2014/15 (dotyczy wyłącznie LO, dla których organem prowadzącym jest Miasto Opole)

Rok szkolny Miasto Opole Województwo Kraj 2011/12 98,1% 78,7% 80,3% 2012/13 98,7% 90,4% 89,5% 2013/14 95,3% 78,7% 80,3% 2014/15 97,4% 79,9% 89%

Poniżej wyniki egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/15 dla Miasta Opola zostały przedstawione na tle innych miast, w tym trzech o podobnej wielkości, przy czym w tym zestawieniu wynik dla Miasta Opola dotyczy wszystkich szkół (licea ogólnokształcące,

technika i inne), w tym także niepublicznych, podobnie jak dla pozostałych organów prowadzących, tj. Wrocławia, Jeleniej Góry, Legnicy i Wałbrzycha.

Tab. Zdawalność egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/15

- porównanie województw i miast

Typ egzaminu

maturalnego

Typ szkoły

Województwo opolskie

Województwo dolnośląskie

Opole

Wrocła

w

Jelenia Góra

Legnica

Nowa formuła

Licea ogólnokształcące

79,9% 79,6% 90,4% 87,6% 83% 73,3%

Stara formuła

Technika 71,2% 62,4% 84,6% 68,2% 75,2 64,6%

Wyniki Miasta Opola są zdecydowanie wyższe od wyników porównywanych

miast: Wrocławia, Jeleniej Góry, Legnicy i Wałbrzycha.

Tab. nr 2. Zdawalność [w%] pisemnych egzaminów obowiązkowych

z poszczególnych przedmiotów - porównanie miasta Opola i Wrocławia

Typ

egzaminu maturalneg

o

Typ szkoły

przedmiot Opole

Wrocław

Nowa

formuła


Język polski 98,6% 98,2% Matematyk

a 89,9% 88,1%

Język

angielski

97,6% 97,5%

Stara

formuła

Technika Język polski 99,2% 98,3% Matematyk

a

80,3% 66,5%

Język

angielski

95,2% 92,8%

Tab. Średni wynik [w %] pisemnych egzaminów obowiązkowych

z poszczególnych przedmiotów

- porównanie miasta Opola i Wrocławia

Typ egzaminu

maturalnego

Typ szkoły

przedmiot Opole

Wrocław

Nowa formuła


Język polski 72,9% 72,0% Matematyka 63,0% 62,1%

Język angielski

84,0% 83,6%

Stara formuła

Technika Język polski 57,4% 54,4% Matematyka 52,7% 41,2%

Język angielski

71,1% 68,8%

W roku szkolnym 2014/15 Wydział Oświaty, we współpracy z Uniwersytetem Opolskim oraz nauczycielami matematyki z liceów ogólnokształcących, zrealizował projekt edukacyjny pn. „Oswajamy Matematykę. Zajęcia przygotowujące do egzaminu

maturalnego z matematyki na poziomie podstawowym i rozszerzonym”- adresowany do uczniów najstarszych klas szkół ponadgimnazjalnych: liceów i techników (udział ponad 500 uczniów).

Wymiernym efektem tego projektu edukacyjnego było uzyskanie przez Miasto Opole wysokich wyników podczas tegorocznych egzaminów maturalnych. Przy tym nie tylko zdawalność egzaminu maturalnego 2015 r., zarówno w nowej (N) jak i starej (S) formule egzaminu, dla miasta Opola na tle innych miast (Wrocław, Wałbrzych, Jelenia Góra) była wyższa o kilka punktów procentowych. Poprawa wyników uwidoczniła się także w odniesieniu do samej matematyki zarówno w zakresie zdawalności (Opole: N-89,9%, S-80,3%; Wrocław: N-88,1%, S-66,5%), jak i średniego wyniku procentowego (Opole: N-63,0%, S-52,7%; Wrocław: N-62,1%, S-41,2%).

Na uzyskiwanie tak wysokich wyników egzaminów zewnętrznych składało się wiele czynników. Prowadzone były wspólnie z dyrektorami szkół coroczne analizy wyników egzaminów zewnętrznych. Informacje udostępniane przez OKE służyły do analiz porównawczych jakości pracy zarówno poszczególnych szkół w mieście, jak również do porównania wyników wszystkich szkół w zestawieniu z wynikami miast o podobnej wielkości, a także z wynikami wojewódzkimi i krajowymi. Od 2009 r. wyniki egzaminów zewnętrznych w szkołach prowadzonych przez miasto Opole są przedstawiane Radzie Miasta Opola w raporcie o stanie realizacji zadań oświatowych. Z corocznych analiz wynika, że są one znacząco wyższe od wyników wojewódzkich i krajowych.

Potwierdzeniem wysokiej jakości kształcenia w Opolu jest między innymi wysoka

pozycja szkół w różnorodnych rankingach, w tym między innymi: Bardzo wysoka pozycja liceów ogólnokształcących i techników w Ogólnopolskim

Rankingu Szkół Ponadgimnazjalnych PERSPEKTYWY (corocznie). IV miejsce Opola pod względem wyników sprawdzianu szóstoklasistów

(po Warszawie, Krakowie i Lublinie) - 2014. III miejsce w kraju, wśród miast powyżej 100 tys. mieszkańców,

w rankingu „Miejsca sprzyjające edukacji” (badania Evidence Institute), mającym na celu wskazanie samorządów i miast w Polsce, gdzie edukacja (jakość nauczania) jest na najwyższym poziomie (2014).

Na potwierdzenie wysokiej jakości kształcenia zawodowego w Opolu przedstawiona

została poniżej wysoka pozycja szkół prowadzonych przez Miasto Opole, w corocznej edycji Ogólnopolskiego Rankingu Szkół Ponadgimnazjalnych, ogłaszanego przez portal edukacyjny Perspektywy. Szkoły te uzyskują bardzo wysokie miejsca wśród najlepszych szkół w Polsce.

Rok

Szkoła

Sukces

2011 r.

Publiczne Technikum Nr 5 (Zespół Szkół Elektrycznych) 14 m. w Ogólnopolskim Rankingu Techników oraz I m. w Wojewódzkim Rankingu Techników

2012 r.

Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych) 12 m. w Ogólnopolskim Rankingu Techników; 40 m. w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników; 19 m. w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych oraz I m. w Wojewódzkim Rankingu Techników

2013 r.

Publiczne Technikum Nr 5 (Zespół Szkół Elektrycznych) 13 m. w Ogólnopolskim Rankingu Techników; 34 m. w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników; 46 m. w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych oraz I m. w Wojewódzkim Rankingu Techników

Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych), Publiczne Technikum Nr 1 (Zespół Szkół Technicznych

i Ogólnokształcących), Publiczne Technikum Nr 6 (Zespół Szkół Budowlanych)

Szkoły te znalazły się w gronie najlepszych szkół w Polsce w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników:

Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych), Publiczne Technikum Nr 4 im. Rot. Witolda Pileckiego (Zespół Szkół Mechanicznych), Publiczne Technikum Nr 1 (Zespół

Szkół Technicznych i Ogólnokształcących)

Szkoły te znalazły się w gronie najlepszych szkół w Polsce w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych.

2014 r.

Publiczne Technikum Nr 5 (Zespół Szkół Elektrycznych) 17 m. w Ogólnopolskim Rankingu Techników; 26 m. w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników; 5 m. w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych oraz I m. w Wojewódzkim Rankingu Techników.

Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych) Szkoła znalazła się w gronie najlepszych szkół w Polsce w Ogólnopolskim Rankingu Szkół Olimpijskich.

Publiczne Technikum Nr 1 (Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących), Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych)

Szkoły te znalazły się w gronie najlepszych szkół w Polsce w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników.

Publiczne Technikum Nr 4 im. Rot. Witolda Pileckiego (Zespół

Szkół Mechanicznych), Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych), Publiczne Technikum Nr 1 (Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących)

Szkoły te znalazły się w gronie najlepszych szkół w Polsce w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych.

2015 r.

Publiczne Technikum Nr 5 (Zespół Szkół Elektrycznych) 15 m. w Ogólnopolskim Rankingu Techników 2015, 17 m. w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników 2015, 41 m. w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych 2015 i I m. w Rankingu Techników Województwa Opolskiego

Publiczne Technikum Nr 1 Zespół Szkół Technicznych

i Ogólnokształcących), Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych), Publiczne Technikum Nr 4 im. rtm.

Witolda Pileckiego (Zespół Szkół Mechanicznych)

Szkoły te znalazły się w gronie najlepszych techników w Ogólnopolskim Rankingu Techników

Publiczne Technikum Nr 1 (Zespołu Szkół Technicznych

i Ogólnokształcących) Szkoła znalazła się w Ogólnopolskim Rankingu Maturalnym Techników

Publiczne Technikum Nr 1 (Zespół Szkół Technicznych

i Ogólnokształcących), Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych); Publiczne Technikum Nr 4 im. rtm.

Witolda Pileckiego (Zespół Szkół Mechanicznych)

Szkoły znalazły się w Ogólnopolskim Rankingu Egzaminów Zawodowych

Publiczne Technikum Nr 1 (Zespół Szkół Technicznych i

Ogólnokształcących), Publiczne Technikum Nr 3 (Zespół Szkół Ekonomicznych), Publiczne Technikum Nr 4 im. rtm. Witolda Pileckiego (Zespół Szkół Mechanicznych)

Szkoły znalazły się w Ogólnopolskim Rankingu „Szkoły mistrzów”

Odzwierciedleniem jakości pracy szkół jest ich zewnętrzna dokonywana przez organ nadzoru pedagogicznego w ramach ewaluacji zewnętrznych. W latach szkolnych 2012/13 – 2014/15 zostały przeprowadzone, w ramach sprawowanego przez Opolskiego Kuratora Oświaty nadzoru pedagogicznego, ewaluacje zewnętrzne w 50 jednostkach oświatowych, prowadzonych przez Miasto Opole.

Raporty z ewaluacji, publikowane na platformie internetowej www.npseo.pl, są źródłem informacji na temat badanych placówek, zawierają opis pozwalający rodzicom, uczniom, nauczycielom i wszystkim zainteresowanym zapoznać się z działalnością przedszkoli, szkół i placówek oświatowych oraz ze specyfiką i efektami ich pracy w sferze działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej. Z raportów wynika, że przedszkola, i szkoły prowadzone przez Miasto Opole osiągają wysokie wyniki ewaluacji zewnętrznej (całościowych i problemowych dotyczących danego obszaru wymagań), uzyskując najczęściej poziom A i B oznaczający bardzo wysoki i wysoki stopień spełniania wymagania przez daną jednostkę.

W roku szkolnym 2012/13 zespoły ewaluatorów z Kuratorium Oświaty w Opolu przeprowadziły ewaluacje:

w 5 szkołach podstawowych - 2 całościowe i 3 problemowe w 2 obszarach. Badane szkoły, w zakresie 7 zagadnień, uzyskały siedmiokrotnie bardzo wysoki stopień spełniania wymagań (poziom A) i szesnastokrotnie wysoki stopień (poziom B). Tylko jedna szkoła w spełnianiu wymagania „Respektowane są normy społeczne” uzyskała średni stopień (poziom C).

w 5 gimnazjach - 4 problemowe w obszarze Efekty, 1 problemowa w obszarach Efekty i Zarządzanie oraz 1 całościowa w obszarach: Efekty, Zarządzanie oraz Procesy i Środowisko.

http://www.npseo.pl/

Badane szkoły, w zakresie 17 wymagań, uzyskały 12-krotnie bardzo wysoki stopień spełniania wymagania (poziom A) i 23-krotnie wysoki stopień (poziom B).

w 8 szkołach ponadgimnazjalnych - 4 całościowe w 4 obszarach (Efekty, Zarządzanie, Procesy, Środowisko) i 4 problemowe w 2 obszarach (Efekty i Zarządzanie). Badane szkoły, w zakresie 18 wymagań, uzyskały 29-krotnie bardzo wysoki

stopień spełniania wymagań (poziom A) i 68-krotnie wysoki stopień (poziom B). Tylko jedna szkoła uzyskała niższy stopień w zakresie w 2 wymaganiach: „Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany” - średni stopień (poziom C), „Rodzice są partnerami szkoły” – podstawowy stopień (poziom D). W roku szkolnym 2013/14 były przeprowadzone:

w 8 przedszkolach ewaluacje problemowe w zakresie 2 lub 4 spośród 7 wymagań. Badane przedszkola uzyskały 16-krotnie bardzo wysoki stopień spełniania wymagań (poziom A) i 4-krotnie wysoki stopień (poziom B). Tylko jedno przedszkole w spełnianiu wymagania „Przedszkole w planowaniu pracy uwzględnia wnioski z analizy badań zewnętrznych i wewnętrznych” uzyskało średni stopień (poziom C).

w 14 szkołach podstawowych - 3 ewaluacje całościowe i 9 problemowych. Kontrolowane szkoły podstawowe uzyskały 20-krotnie bardzo wysoki stopień spełniania wymagań (poziom A) i 29-krotnie wysoki stopień (poziom B). Tylko dwie szkoły uzyskały średni stopień (poziom C) - jedna w spełnianiu wymagania „Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji”, druga w spełnianiu wymagania „Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych”.

w 8 szkołach ponadgimnazjalnych ewaluacje problemowe w zakresie wybranych spośród 5 wymagań: Kontrolowane szkoły uzyskały 3-krotnie bardzo wysoki stopień spełniania wymagań (poziom A) i 14-krotnie wysoki stopień (poziom B). Trzy szkoły uzyskały niższy stopień spełniania wymagania w zakresie „Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się”, w tym dwie średni stopień (poziom C), a jedna podstawowy stopień (poziom D).

W roku szkolnym 2014/15 przeprowadzono ewaluacje w:

1 przedszkolu w zakresie 2 wymagań: Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych, Zarządzanie przedszkolem służy jego rozwojowi. Kontrolowane przedszkole spełniało wszystkie wymagania w bardzo wysokim stopniu (poziom A).

1 szkole ponadgimnazjalnej w zakresie 3 wymagań: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnych sytuacji, Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych, Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej.

Kontrolowana szkoła ponadgimnazjalna spełniała jedno wymaganie w stopniu bardzo wysokim (poziom A), a dwa wymagania w stopniu wysokim (poziom B).

4. Edukacja dla potrzeb rynku pracy

Opole jako największy ośrodek edukacyjny na terenie Opolszczyzny zapewnia

mieszkańcom miasta i regionu dobre jakościowo szkolnictwo zawodowe, z bogatą i atrakcyjną ofertą edukacyjną. Oferta w tym zakresie proponowana jest w różnych typach szkół ponadgimnazjalnych. W roku szkolnym 2014/15 kształcenie zawodowe odbywało się w 15 szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, funkcjonujących w 8 różnych zespołach szkół. Były to następujące typy szkół:

7 techników, 5 zasadniczych szkołach zawodowych, 1 zasadnicza szkoła zawodowa specjalna, 1 szkoła przysposabiająca do pracy, 1 szkoła policealna dla dorosłych.

W roku szkolnym 2014/15 w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe naukę pobierało łącznie 4.520 uczniów, w tym 3.327 uczniów, to młodzież dojeżdżająca, często z odległych miejscowości Opolszczyzny. Uczniowie ci stanowili 73,6% uczących się w tych szkołach.

Tab. Liczba uczniów w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe

w roku szkolnym 2014/15

Nazwa szkoły/ zespołu szkół

Nazwa szkoły wchodzącej w skład zespołu

Liczba uczniów

Ogółem Spoza Opola

ZSTiO PT Nr 1 419 356 ZSZ Nr 4 PT Nr 2 566 415

PZSZ Nr 1 145 97 RAZEM: 711 512

ZSM PT Nr 4 393 267 PZSZ Nr 2 253 193 RAZEM: 646 460

ZSEk PT Nr 3 772 557 RAZEM: 772 557

ZSZ im. Staszica PT Nr 7 501 396 PZSZ Nr 4 138 118 RAZEM: 639 514

ZSEl PT Nr 5 769 536 PZSZ Nr 3 84 57 RAZEM: 853 593

ZSB PT Nr 6 216 130 PZSZ Nr 5 246 193 PZSZSpec. 18 12 RAZEM: 480 335

OGÓŁEM: 4.520 3.327

W okresie realizacji polityki oświatowej podejmowano liczne działania na rzecz doskonalenia i unowocześniania zawodowej oferty edukacyjnej po to, by zdobywanie wiedzy i umiejętności w szkołach zawodowych prowadzonych przez Miasto Opole odbywało się w jak najlepszych warunkach organizacyjnych i programowych, i aby infrastruktura i wyposażenie obiektów szkolnych osiągały najwyższe standardy.

Projektowane na etapie opracowywania polityki oświatowej miasta Opola na lata 2011 - 2015 zmiany w szkolnictwie zawodowym zakładały ideę tworzenia - od roku

szkolnego 2012/13 - branżowych centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego (poszczególne centra miały być maksymalnie dwubranżowe) łączących edukację młodzieży z edukacją dorosłych. W trakcie wdrażania reformy programowej i strukturalnej zamiar tworzenia nowoczesnych placówek kształcenia zawodowego i ustawicznego stwarzających warunki do realizacji programów kształcenia, dokształcania i przekwalifikowania zawodowego młodzieży i osób dorosłych, zgodnie z projektowanymi założeniami MEN, uległ przeobrażeniom. Istniejące zespoły szkół zawodowych, dążąc do wpisania się w aktualne wymagania i potrzeby, miały za zadanie wyraźnie określić swój profil kształcenia (kształcenie zawodowe w ramach danej branży). Ponadto szkoły zawodowe mogły organizować kursy kwalifikacyjne w danych zawodach, adresowane w głównej mierze do osób dorosłych chcących poszerzać lub podnosić swe kwalifikacje. Uczestnicy kursów kwalifikacyjnych, będący absolwentami zasadniczych szkół zawodowych, mogli uzyskiwać średnie wykształcenie w liceach ogólnokształcących dla dorosłych, które powstały w wyniku przekształcenia dotychczasowych techników uzupełniających.

Przez ostatnie lata została wypracowana bardzo dobra pozycja szkół

zawodowych na poziomie technikum – o czym świadczą takie elementy jak: nabór do oddziałów kl. I, jakość kształcenia, w tym: wyniki na egzaminach zewnętrznych i osiągnięcia szkół w rankingach wojewódzkich i ogólnopolskich, a także sukcesy uczniów w ogólnopolskich olimpiadach zawodowych. Natomiast wzmocnienia wymaga kształcenie na poziomie zasadniczych szkół zawodowych – nabór do oddziałów kl. I jest zbyt niski, zwłaszcza wśród absolwentów gimnazjów z Opola (11 %).

W tym zakresie niezbędne będzie podjęcie dodatkowych działań w celu wzmocnienia doradztwa zawodowego na poziomie gimnazjum prowadzonego przez doradców zawodowych oraz wychowawców klas poprzez właściwą promocję umiejętności i osiągnięć uczniów, a także absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, jak również poprzez upowszechnianie korzystnych zmian na rynku pracy.

Szkoły zawodowe tworzyły swoją ofertę edukacyjną na bazie zawodów ujętych

w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, obejmującej zawody oraz typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie. Zawody, w których one kształcą, zawierają się w obrębie następujących branż: mechanicznej, elektrycznej, usługowej, budowlanej, ekonomicznej.

Tab. Wykaz zawodów w ofercie edukacyjnej techników

Nazwa zawodu Liczba

zawodów Technik: architektury krajobrazu, budownictwa, geodeta, mechanik, mechatronik, elektronik, informatyk, elektryk, teleinformatyk, technologii drewna, ekonomista, handlowiec, organizacji usług gastronomicznych, hotelarstwa, obsługi turystycznej, pojazdów samochodowych, logistyk, agrobiznesu, analityk, żywienia i gospodarstwa domowego, usług fryzjerskich, cyfrowych procesów graficznych, organizacji reklamy, spedytor, żywienia i usług gastronomicznych, technologii żywności, fototechnik, renowacji zabytków i architektury, systemów i energetyki odnawialnej, górnictwa odkrywkowego, ogrodnik.

31

Tab. Wykaz zawodów w ofercie edukacyjnej

zasadniczych szkół zawodowych

Nazwa zawodu Liczba zawodów

Sprzedawca, cukiernik, piekarz, fryzjer, murarz, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, stolarz, elektryk, ślusarz, mechanik pojazdów samochodowych, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, monter maszyn i urządzeń, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych,

16

kucharz.

Zgodnie z wdrożoną od 2012 r. reformą programową w szkolnictwie zawodowym

w ostatnich latach technika i szkoły zawodowe mogły również organizować kwalifikacyjne kursy zawodowe adresowane do osób dorosłych, chcących uzupełnić swoje kwalifikacje zawodowe bądź zdobyć nowe. Kursy kwalifikacyjne prowadzone były z kwalifikacji wyodrębnionych w następujących zawodach:

Elektromechanik pojazdów samochodowych, Technik pojazdów samochodowych, Technik rachunkowości, Kucharz, Technik handlowiec, Technik żywienia i usług gastronomicznych, Technik elektryk, Elektromechanik, Elektryk, Technik ekonomista.

W roku szkolnym 2014/15 na kwalifikacyjne kursy zawodowe uczęszczało łącznie 179 osób.

Planując corocznie ofertę edukacyjną, szkoły uwzględniają dane Powiatowego

i Wojewódzkiego Urzędu Pracy i starają się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom rynku pracy w zakresie deficytowych zawodów. Analizując jednak wybory zawodów, dokonane przez kandydatów na przestrzeni ostatnich 4 lat szkolnych (od roku szkolnego 2011/12 do roku szkolnego 2014/15) na poziomie technikum i zasadniczej szkoły zawodowej, daje się zauważyć, że powodzeniem cieszyły się te na ogół same zawody. Najpopularniejsze spośród nich to:

Technika Zasadnicze szkoły zawodowe

Technik mechatronik Fryzjer

Technik ekonomista Mechanik pojazdów samochodowych

Technik logistyk Elektryk

Technik informatyk Kucharz

Technik budownictwa Elektromechanik pojazdów samochodowych

Technik hotelarstwa

Technik architektury krajobrazu

Technik pojazdów samochodowych

W technikach zajęcia praktyczne w formie zajęć pracownianych prowadzone

były w szkołach. W roku szkolnym 2014/15 zajęcie te realizowało łącznie 919 uczniów techników, tj.:

Nazwa szkoły Liczba uczniów realizujących

zajęcia praktyczne w szkole PT Nr 1 – ZSTiO 64

PT Nr 2 – ZSZ Nr 4 - PT Nr 3 – ZSEkon. 774

PT Nr 4 – ZSM - PT Nr 5 – ZSElektr. -

PT Nr 6 – ZSB 26 PT Nr 7 – ZSZ im. 55

Staszica

RAZEM: 919

Zajęcie praktyczne dla uczniów były prowadzone w 55 szkolnych pracowniach zawodowych posiadających łącznie 790 stanowisk.

Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych w większości byli młodocianymi

pracownikami zatrudnionymi u rzemieślników, stąd zajęcia praktyczne realizowane były u pracodawców. W minionym roku szkolnym pracodawcy prowadzili zajęcia praktyczne dla 828 młodocianych pracowników – uczniów następujących zasadniczych szkół zawodowych:

Nazwa szkoły

Liczba uczniów realizujących zajęcia praktyczne

u pracodawcy PZSZ Nr 1 – ZSZ Nr 4 141

PZSZ Nr 2 – ZSM 232 PZSZ Nr 3 – ZSElektr. 52

PZSZ Nr 4 – ZSZ im. Staszica 148 PZSZ Nr 5 – ZSB 255

RAZEM: 828

Ponadto zajęcia praktyczne realizowane były w Centrum Kształcenia

Praktycznego w Opolu. W roku szkolnym 2014/15 w zajęciach uczestniczyło łącznie 682 uczniów, w tym 612 uczniów techników i 70 uczniów zasadniczych szkół zawodowych. Zajęcia te realizowane były łącznie w 41 pracowniach, w których zlokalizowanych jest łącznie 326 stanowisk.

Centrum Kształcenia Praktycznego w Opolu wspierało dyrektorów ww. szkół w realizacji zajęć praktycznych z następujących zawodów: na poziomie technikum:

Technik: elektryk, elektronik, mechatronik, pojazdów samochodowych, mechanik, budownictwa, architektury krajobrazu, hotelarstwa, urządzeń i systemów energetyki odnawialnej, technologii drewna, renowacji elementów architektury, ogrodnik;

na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej: Monter mechatronik, elektryk, ślusarz, mechanik-monter maszyn i urządzeń.

Mając świadomość, że teoretyczna wiedza bez praktycznej nauki zawodu ma

niewielką przydatność, Miasto Opole systematycznie rozwijało bazę do zajęć praktycznych, ćwiczeń i samodzielnych badań laboratoryjnych uczniów. Wiele pracowni zawodowych (zwłaszcza w CKP) udało się wyposażyć w ramach projektów finansowych z funduszy unijnych. Corocznie też szkoły zawodowe otrzymywały środki finansowe na wyposażenie szkół do egzaminów zewnętrznych (zawodowych). W działaniach tych korzystano także z bogatej oferty instytucji i organizacji gospodarczych, kulturalnych, sportowych i naukowych, jakie funkcjonują w Opolu.

Zmiany zachodzące na rynku pracy i nowe kierunki rozwoju szkolnictwa zawodowego

spowodowały, że współpraca szkół zawodowych z pracodawcami i uczelniami stała się koniecznością. Jest ona niezbędna do prawidłowej organizacji przygotowania zawodowego uczniów szkół technicznych i zasadniczych. Bez dobrze wykształconej kadry pracodawca nie odniesie sukcesu w biznesie, a bez inwestycji w naukę nie będzie rozwoju gospodarki. Zmiany te wpływają na zwiększenie zainteresowania każdej ze stron wzajemną współpracą, która gwarantuje obustronne korzyści.

Dotychczas najczęstszą formą współdziałania szkół z pracodawcami była współpraca w ramach organizacji praktycznej nauki zawodu, realizowana w zakresie przeprowadzania praktycznej nauki u pracodawców. Szkoły uzgadniały z nimi programy zajęć praktycznych i programy praktyk. W tym zakresie dyrektorzy opolskich szkół prowadzących kształcenie zawodowe, współpracowali łącznie z 1.281 przedsiębiorstwami – pracodawcami z terenu miasta Opola i powiatu opolskiego, z różnych branż zawodowych, w tym:

branża techniczno-remontowo-budowlana – 291 przedsiębiorstw, branża ekonomiczno-finansowo-rachunkowa – 237 przedsiębiorstw, branża mechaniczno-samochodowa – 191 przedsiębiorstw, branża usługowa (fryzjerska, hotelarska, reklamowa, chemiczna) –

432 przedsiębiorstw, branża elektryczno-elektroniczna i informatyczno-mechatroniczna –

130 przedsiębiorstw. Taką formą współpracy objętych było w minionym roku szkolnym łącznie 2.406

uczniów, w tym na poziomie technikum 1.578 oraz 828 na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej.

Praktyczna nauka zawodu realizowana była w formie zajęć praktycznych, które realizowało u 506 pracodawców łącznie przez 950 uczniów, w tym 122 uczniów na poziomie technikum – u 72 pracodawców i 828 uczniów na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej – młodociani pracownicy – u 434 pracodawców.

W ciągu ostatnich lat ten zakres współpracy ulegał stałemu poszerzeniu.

Wprowadzono kształcenie modułowe, które zapewniło lepsze warunki do realizacji kształcenia praktycznego. Pracodawcy w miarę możliwości mogą też pomóc w doposażeniu pracowni, ponieważ najczęściej widzą w tym realną korzyść – pomagając szkole w dobrym wykształceniu pracowników, oszczędzają czas i pieniądze na szkolenie pracowników.

Dyrektorzy szkół zawodowych coraz częściej włączają pracodawców do czynnego uczestniczenia w różnych formach życia szkół. Współpraca jest realizowana w następujących formach:

ustalanie programów nauczania dla zawodów, prowadzenie przez pracodawców wykładów, szkoleń oraz warsztatów z zagadnień

szeroko pojętej tematyki związanej z kształceniem zawodowym, prowadzenie zajęć przedmiotowych w przedsiębiorstwach, realizacja płatnych staży zawodowych, realizacja wspólnych projektów rozwojowych i edukacyjnych, udział pracodawców w sesjach naukowych organizowanych w szkołach, pomoc w organizowaniu próbnych egzaminów potwierdzających kwalifikacje uczniów

w szkole, pomoc przy organizacji konferencji z zakresu kształcenia zawodowego, przekazywanie szkołom wyposażenia do pracowni zawodowych, fundowanie nagród i stypendiów dla najlepszych uczniów.

Z informacji uzyskanych od dyrektorów szkół wynika, że dotychczasowa

współpraca szkół z pracodawcami jest zadowalająca. Jednocześnie zamierzają oni w kolejnych latach rozszerzyć jej zakres o nowe działania tj.:

szkolenia u pracodawców z zakresu egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danych zawodach kształconych w szkołach,

współpracę przy opracowywaniu dokumentacji, np. dot. realizacji eksperymentów pedagogicznych,

organizowanie staży dla nauczycieli oraz doskonalenie branżowe,

popularyzację oraz przygotowanie programów nauczania i obudowy dydaktycznej kwalifikacyjnych kursów zawodowych,

włączanie pracodawców w tworzenie zadań egzaminacyjnych, dalsze doposażenie bazy dydaktycznej szkoły przez przekazywanie środków

finansowych na zakup pomocy dydaktycznych bądź tworzenie w szkołach pracowni zawodowych patronackich, których fundatorami byliby pracodawcy.

Szkoły prowadzące kształcenie zawodowe, realizując zadania związane z przygotowaniem uczniów do świadomego planowania ścieżki edukacyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem ścieżki zawodowej, kładą nacisk na podniesienie umiejętności i kwalifikacji swoich uczniów. Działania te dyrektorzy szkół podejmują w ścisłej współpracy z pracodawcami, aby w ten sposób przygotować przyszłych absolwentów do potrzeb rynku pracy. Dlatego też szkoły włączają przedsiębiorców w opracowywanie programów nauczania dla zawodów, w których kształcą, kierują też nauczycieli zawodów na staże i szkolenia organizowane przez pracodawców.

Pomimo tego, że dyrektorzy szkół pozytywnie oceniają współpracę

z przedsiębiorstwami, działania podejmowane dotychczas nie są wystarczające, ponieważ brakuje identyfikacji szkół z pracodawcami i odwrotnie, jak również szerokiej promocji podejmowanej współpracy. W tym celu Wydział Oświaty podjął inicjatywę mającą na celu wyróżnienie pracodawców współpracujących ze szkołami. Dostrzegając szczególne starania o jakość procesu kształcenia zawodowego, w tym realizację działań umożliwiających uczniom szkół prowadzących kształcenie zawodowe lepsze zapoznanie się z różnymi branżami i oferowanymi możliwościami kariery zawodowej ustanowiony został przez Prezydenta Miasta Opola tytuł „Partner Edukacji Zawodowej”, a regulamin przyznawania tytułu określa m.in. wymagane kryteria oraz tryb przyznawania pracodawcom tytułu. W tym roku wyróżnienia otrzymało 7 pracodawców, w tym honorowy tytuł „Partner Edukacji Zawodowej” przyznany został przedsiębiorstwu Górażdże Cement SA.

Wychodząc naprzeciw potrzebom ściślejszego powiązania opolskiej edukacji

z rynkiem pracy i konieczności podnoszenia jakości kształcenia zawodowego, Miasto Opole jako organ prowadzący szkoły zawodowe podejmowało wiele działań w celu wzmocnienia współpracy szkół zawodowych z pracodawcami: organizowano wiele spotkań branżowych w szkołach i w CKP, nawiązywano kontakty z organizacjami zrzeszającymi pracodawców np. ze stowarzyszeniem Park Przemysłowy Metalchem. W ostatnim czasie zwrócono się do przedsiębiorców z terenu miasta Opola, z propozycją włączenia się we współtworzenie w Opolu nowoczesnego modelu edukacji zawodowej, opartego na partnerstwie pomiędzy szkołami zawodowymi i pracodawcami, który przyczyni się zarówno do podniesienia jakości kształcenia zawodowego poprzez realizację standardu jakości, polegającego na aktywnym włączeniu pracodawców w projektowanie, realizację i ocenę efektów kształcenia zawodowego, jak również przyniesie samym pracodawcom określone korzyści w postaci dobrze wykwalifikowanej kadry, która w przyszłości znajdzie zatrudnienie na opolskim rynku pracy.

Wydział Oświaty przystąpił do realizacji wielu działań mających wzmocnić kondycję kształcenia zawodowego w Opolu. Jednym z takich przedsięwzięć jest utworzenie we wszystkich opolskich szkołach zawodowych klas pod patronatem Politechniki Opolskiej. Idea klas patronackich to jeden z elementów szerokiej współpracy z opolską uczelnią techniczną, która będzie wspólnie z Miastem Opole organizowała konferencje naukowe, seminaria i szkolenia, przedsięwzięcia kulturalne. We wspólnych planach Politechniki Opolskiej i Miasta Opola jest również organizacja i prowadzenie Letniej Szkoły

Zawodowców w formie obozów integracyjno-naukowych dla uczniów szkół zawodowych i studentów oraz kooperacja z opolskim rynkiem przemysłowym.

W efekcie wspólnych ustaleń w dniu 1 września 2015 r. podpisano umowę pomiędzy Prezydentem Miasta Opola a Rektorem Politechniki Opolskiej o współpracy w zakresie wspomagania i rozwoju edukacji zawodowej w mieście Opolu, poprzez prowadzenie klas patronackich Politechniki Opolskiej oraz innych przedsięwzięć edukacyjnych i naukowych.

Stała i bieżąca współpraca z pracodawcami, z instytucjami wspierającymi rozwój gospodarczy oraz ze środowiskiem naukowym uczelni wyższych przynosi dobre rezultaty w unowocześnianiu programów edukacyjnych w szkołach. Wsparciem dla tych przedsięwzięć są interesujące zajęcia pozalekcyjne realizowane we wszystkich szkołach, finansowane z pozyskiwanych funduszy unijnych.

Tab. Wartość projektów edukacyjnych współfinansowanych ze środków unijnych i realizowanych w roku szkolnym 2010 – 2014

Źródło

finansowania

Nazwa projektu

Wartość projektu

[zł]

Wkład własny gminy

[zł]

Liczba

beneficjentów

POKL Dz.9.1 Dz.9.2

„Program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

499 995,00 63 999,36 590

„Młodzi zawodowcy – program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

599 968,92 76 496,04 473

„Zawodowcy na start – program rozwojowy szkól zawodowych Miasta Opola”


746

„Zawodowy sukces – program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”


954

„Zawodowe perspektywy – program rozwojowy szkół zawodowych Miasta Opola”

774 396,60 W postaci niepieniężnej 116 159,49

1226

RAZEM: 3 463 744,55 477 297,61 3 989

Równolegle do starań o podwyższanie jakości edukacji i dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy, Miasto Opole jako organ prowadzący szkoły zawodowe wspólnie z dyrektorami szkół podejmowało działania zmierzające do promocji szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Corocznie Opole było współorganizatorem Targów Edukacyjnych, podczas których opolskie szkoły mogą prezentować swoją ofertę edukacyjną. Kolejnym elementem promującym opolskie szkoły, jest projekt realizowany od 2014 r. – wkładka pn. „16+” do gazety lokalnej NTO, ukazująca się w cyklu dwutygodniowym. Na łamach tej gazety regionalnej prezentowane są najważniejsze wydarzenia z życia szkół, informacje o ofercie kształcenia oraz sukcesy uczniów i szkół.

Podejmowane inicjatywy informacyjno - promocyjne mają pomóc młodym ludziom we właściwym wyborze szkoły, co jest możliwe, gdy informacja na temat rynku edukacyjnego i rynku pracy jest kompleksowa. Rozwijanie u uczniów wiedzy na ten temat jest ważne, ponieważ, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Wydział Oświaty, uczniowie w niewielkim stopniu są świadomi konieczności podejmowania właściwych wyborów zawodowych, natomiast na ogół są przekonani, że właściwie wybrali szkołę.

Miasto Opole corocznie analizuje losy absolwentów szkół zawodowych na podstawie informacji uzyskanych ze szkół. Jak wynika z tych analiz ponad połowa (powyżej 50%) absolwentów techników i zasadnych szkół zawodowych podejmuje dalszą naukę, średnio ok. 35% absolwentów podejmuje pracę zawodową, ok. 10 % wyjeżdża za granicę, a pozostali rejestrują się jako bezrobotni. Jak wynika z danych Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu jest najniższy procent bezrobocia wśród absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w całym województwie opolskim.

Dzięki wspólnym działaniom organu prowadzącego i szkół, opartym na współpracy szkół z przedsiębiorstwami – pracodawcami, możliwe staje się podniesienie rangi szkolnictwa zawodowego, a przez to spowodowanie zmiany w nastawieniu młodzieży i ich rodziców do edukacji zawodowej i postrzeganie szkół prowadzących kształcenie zawodowe jako „szkół pozytywnego wyboru”.

5. Opieka i pomoc – wyrównywanie szans edukacyjnych

Miasto Opole jako organ prowadzący wspierało szkoły w zakresie

przeciwdziałania zjawiskom agresji przemocy wśród uczniów. Wszystkie działania, wynikające z założeń wieloletnich programów działań w obszarze społecznym, służyły wsparciu placówek oświatowych w realizacji zadań opiekuńczo – wychowawczych i podniesieniu poziomu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży. W latach 2011 - 2015 kontynuowano wiele wcześniejszych działań, w tym:

w szkołach, na wszystkich poziomach edukacyjnych byli zatrudnieni specjaliści: psycholog i pedagog szkolny, ponadto zatrudniono doradcę metodycznego do zadań opiekuńczo – wychowawczych (MODN),

wspierano finansowo realizację zadań edukacyjno – wychowawczych szkół i placówek oświatowych,

organizowano za pośrednictwem Miejskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli szkolenia dla pedagogów i wychowawców z zakresu profilaktyki,

w gimnazjach realizowany był program „Bezpieczne Gimnazjum”, polegający na prowadzeniu przez szkoły działań profilaktycznych w ścisłej współpracy z Policją, Sądem Rodzinnym i instytucjami wspomagającymi rodzinę w wychowaniu dziecka,

w szkołach podstawowych realizowany był program „Dziewiątka”, polegający na przybliżeniu dzieciom wiedzy o występujących zagrożeniach i sposobach ich unikania w zakresie bezpieczeństwa na co dzień,

w przedszkolach były realizowane programy „Bezpieczny przedszkolak” i „Bezpieczne dziecko – Bezpieczne przedszkole”, związane z bezpieczeństwem małego dziecka w domu i przedszkolu, na ulicy i placu zabaw, w kontakcie z przyrodą i zwierzętami.

W ostatnich latach miał miejsce coroczny wzrost zapotrzebowania na opiekę

świetlicową, dlatego też, wychodząc naprzeciw potrzebom rodziców, szkoły zwiększały liczbę godzin pracy świetlic szkolnych. Sytuacja ta dotyczyła szkół podstawowych, szczególnie ze względu na dzieci najmłodsze, w tym sześcioletnie, które od roku szkolnego 2009/10 mogły wcześniej rozpoczynać edukację szkolną, a od roku szkolnego 2014/15 były częściowo objęte obowiązkową edukacją.

Tab. Liczba uczniów i etatów w świetlicach szkolnych

w latach szkolnych 2010/11 – 2015/16

Rok

szkolny Liczba uczniów Liczba etatów

Razem Szkoły podstawowe Gimnazja Razem Szkoły podstawowe Gimnazja*

2015/16 3389 3389 - 103,96 103,96 -

2014/15 3175 3118 57 (ZSS) 85,75 85,75 -

2013/14 2580 2525 50 68,86 59,58 0,81

2012/13 2455 2348 107 60,58 59,58 1,00

2011/12 1900 1820 80 68,00 66,00 2,00

2010/11 1880 1800 80 64,98 62,93 2,05 * w gimnazjach w etatach świetlicy jest również dowóz uczniów

W celu zapewnienia prawidłowej opieki w świetlicach szkolnych wszystkie szkoły podstawowe wprowadziły dodatkowe wsparcie etatowe w następującej

formie: godziny z Karty Nauczyciela, godziny przyznane przez organ prowadzący (tzw. godziny miejskie), zajęcia pozalekcyjne (koła zainteresowań), asystent nauczyciela, wolontariat.

Czas pracy świetlic szkolnych był zróżnicowany, dostosowany do potrzeb rodziców i możliwości szkoły. W 14 szkołach podstawowych (73,7%) świetlice funkcjonowały 7 i więcej godzin dziennie. W większości szkół świetlice szkolne zapewniały dzieciom opiekę od godz. 600 do 1630 lub 1700 (jedna szkoła do 1800).

Dzieci we wszystkich szkołach podstawowych miały możliwość odrabiania lekcji pod

opieką nauczycieli. Stworzone zostały możliwości odrabiania lekcji pod okiem nauczycieli w ramach: zajęć świetlicy szkolnej, świetlicy terapeutycznej, szkolnych pracowni profilaktyczno – wychowawczych, zajęć w bibliotece, zajęć wyrównawczych, wolontariatu, oraz indywidualnych konsultacji z nauczycielem wspierającym.

W ramach Rządowego programu pomocy uczniom w 2014 r. „Wyprawka szkolna”,

którego celem było wyrównywanie szans edukacyjnych i wspieranie rozwoju edukacyjnego uczniów, dzieci i młodzież uczęszczające do szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży otrzymywały pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników. Program ten służył rozszerzeniu podstawowej oferty pomocy materialnej udzielanej uczniom.

W latach szkolnych 2011/12 – 2014/15 w Opolu z dofinansowania zakupu podręczników szkolnych skorzystało 2767 uczniów.

Tab. Liczba uczniów objętych programem i wielkość dotacji

w latach 2011 – 2015

Rok szkolny

Liczba

uczniów

Kwota dotacji

2011/12 435 79 368,65 zł 2012/13 606 134 260,88 zł 2013/14 860 208 591,65 zł 2014/15 866 220 543,57 zł Razem 2767 642.764,75 zł

Pomoc dla uczniów potrzebujących wsparcia obejmowała również inne formy pomocy

materialnej, w tym między innymi stypendia i zasiłki szkolne, udzielane na podstawie zapisów ustawy o systemie oświaty. W latach 2011 – 2015 tą formą pomocy materialnej o charakterze socjalnym objęto 2669 uczniów. Jednocześnie łączna kwota wypłaconych w tym okresie świadczeń pomocy materialnej wyniosła ponad 4 mln zł.

Tab. Liczba uczniów objętych pomocą stypendialną

i wielkość świadczeń w latach 2011 – 2015

Rok szkolny

Liczba uczniów

Kwota świadczeń

2011/12 513 708.125,60 zł

2012/13 693 1.090.167,20 zł

2013/14 745 1.187.242,40 zł

2014/15 718 1.023 578,40 zł

Razem 2767 4,009.113,60 zł

Kolejną formą pomocy materialnej dla uczniów były stypendia o charakterze motywacyjnym (stypendia za wyniki w nauce oraz stypendia za osiągnięcia sportowe), finansowane całkowicie budżetu Miasta Opola. W latach szkolnych 2011/12 – 2014/15 pomoc materialną o charakterze motywacyjnym otrzymało łącznie 3509 uczniów szkół prowadzonych przez Miasto Opole, przeznaczając na realizację zadania środki finansowe w wysokości 362.090 zł.

Tab. Liczba uczniów objętych pomocą stypendialną

i wielkość świadczeń w latach 2011 – 2015

Rok szkolny

Liczba uczniów

Kwota świadczeń

2011/12 655 67 490 zł

2012/13 792 81 400 zł

2013/14 974 100 710 zł

2014/15 1088 112 490 zł

Razem 3509 362.090 zł

Miasto Opole realizowało program dożywiania dzieci przy pomocy MOPR w jednostkach oświatowych, które posiadały bazę żywieniową lub odpowiednie warunki do wydawania produktów żywieniowych. Dożywianie uczniów realizowane było w ramach rządowego programu wspierania gmin w dożywianiu. Dzieci i młodzież, którym przyznano pomoc w formie dożywania, spożywały posiłki w tych szkołach, które posiadały warunki pozwalające na ich przygotowywanie lub wydawanie. W pozostałych placówkach, MOPR we współpracy z dyrektorami szkół, zapewniał spożywanie posiłków poza szkołą.

Dożywaniem objęci byli wszyscy uczniowie z rodzin o niskich dochodach (kryterium dochodowe). W latach 2011 – 2015 łącznie programem dożywiania w szkołach i przedszkolach było objętych 1619 osób (posiłki finansowane przez MOPR).

Tab. Liczba uczniów objętych programem dożywiania w latach 2011 – 2015

Rok szkolny

Liczba uczniów

2011/12 361

2012/13 349

2013/14 394

2014/15 515

Razem 1619

Jednocześnie wszystkie osoby, które zgłaszały zapotrzebowanie i kwalifikowały się do

dożywiania, otrzymały dofinansowanie z MOPR, który sprawował nadzór nad ilością i jakością wydawanych posiłków w szkołach. Także szkoły starały się w ramach własnych możliwości zapewnić potrzebującym osobom wsparcie w postaci posiłku.

Szkoły zapewniły również warunki w zakresie żywienia. W tym zakresie sytuacja przedstawiała się następująco:

1. Wszystkie szkoły podstawowe umożliwiały uczniom spożywanie posiłków w formie obiadów.

2. Wszystkie gimnazja zorganizowały warunki do spożywania obiadów. Jednocześnie ze względów środowiskowych istnieje potrzeba utworzenia w PG Nr 4 stołówki prowadzonej przez tę szkołę, co zapewni uczniom tanie i zdrowe posiłki.

3. Dwie szkoły ponadgimnazjalne prowadziły stołówki szkolne (ZSO Nr II i ZSM – w Internacie). Pozostałe szkoły miały bufety, kawiarenki i sklepiki szkolne oferujące uczniom posiłki ciepłe i zimne oraz napoje.

4. Szkoły organizowały również inne posiłki, stałe oraz doraźnie w ramach akcji profilaktycznych, w tym:

na stałe: wspólna przerwa śniadaniowa, herbata, drugie śniadanie (drożdżówki) dla dzieci w trudnej sytuacji, śniadanie dla uczniów, kanapki, sałatki warzywne w sklepiku szkolnym, bufety, kawiarenki i sklepiki szkolne oferujące kanapki, drożdżówki oraz ciepłe i zimne napoje (szkoły ponadgimnazjalne).

doraźnie w ramach akcji profilaktycznych: Akcje - Szklanka mleka, Owoce w szkole (szkoły podstawowe).

5. Szkoły włączały się w realizację programów mających na celu kształtowanie wśród dzieci dobrych nawyków żywieniowych, a w szczególności zwiększenie ilości spożywanych przez nie owoców i warzyw ora produktów mlecznych.

6. Szkoły podejmują starania aby funkcjonujące na ich terenie sklepiki i bufety oferowały uczniom zdrową żywność.

Miasto Opole zapewniało uczniom, których droga do szkoły przekraczała odległości

wskazane w przepisach oświatowych, bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej. Zadaniem tym obejmowało przedszkola publiczne, szkoły podstawowe i gimnazja. W latach szkolnych 2011/12 – 2014/15 z dowożenia korzystało łącznie 1244 uczniów.

Tab. Liczba uczniów objętych dowozem w latach 2011 – 2015

Rok szkolny

Liczba uczniów

2011/12 305

2012/13 348

2013/14 348

2014/15 243

Razem 1244

Miasto Opole organizowało także dowóz uczniów niepełnosprawnych do szkół i ośrodków, zgodnie z ustawowym obowiązkiem zapewnienia uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły Dowóz uczniów niepełnosprawnych do szkół i ośrodków obejmował realizację następujących zadań:

dowożenie dzieci niepełnosprawnych z autyzmem zamieszkałych w Opolu do Zespołu Niepublicznych Szkół w Kup,

dowożenie dzieci niepełnosprawnych zamieszkałych w Opolu do szkół na terenie miasta Opola,

dowożenie dzieci niepełnosprawnych zamieszkałych w Opolu do przedszkoli na terenie miasta Opola,

dowożenie dzieci niepełnosprawnych z upośledzeniem w stopniu głębokim zamieszkałych w Opolu do przedszkoli i szkół na terenie miasta Opola

zwrot kosztów dowożenia uczniów niepełnoprawnych zamieszkałych w Opolu do przedszkoli i szkół na terenie miasta Opola przez opiekunów prawnych prywatnymi środkami transportu,

zwrot kosztów dowożenia uczniów niepełnoprawnych zamieszkałych w Opolu do szkół i ośrodków poza terenem miasta Opola przez opiekunów prawnych prywatnymi środkami transportu.

Tab. Dowóz dzieci niepełnosprawnych do przedszkoli, szkół i ośrodków

w latach 2011 - 2015

Rok szkolny

Liczba dzieci niepełnosprawnych dowożonych transportem

zorganizowanym przez m. Opole do przedszkoli, szkół i ośrodków

Liczba dzieci niepełnosprawnych -

zwrot kosztów dowożenia

prywatnymi środkami transportu

Łączna liczba uczniów

niepełnosprawnych objętych dowozem

2011/2012 64 (w tym 4 uczniów na wózkach

inwalidzkich) 39 103


inwalidzkich) 46 97





Łącznie 229 206 435

Miasto Opole corocznie organizowało dzieciom z rodzin najbardziej potrzebujących,

najbiedniejszych, patologicznych, żyjących w najbliższym otoczeniu osób uzależnionych od alkoholu oraz rodzinach dotkniętych wykluczeniem społecznym lub nim zagrożonych - bezpłatny wypoczynek w ramach akcji „LATO”. Średnio każdego roku z takiej opieki wakacyjnej korzystało blisko 500 dzieci. Łącznie w latach 2011 – 2015 blisko 2.500 dzieci zostało objętych bezpłatnym wypoczynkiem letnim w formach wyjazdowych.

Placówki wychowania pozaszkolnego - MDK i MOS organizowały corocznie różnorodne formy wypoczynku i rekreacji w czasie ferii zimowych i letnich. Międzyszkolny Ośrodek Sportowy podczas ferii zimowych organizował gry i zabawy, turnieje, zespołowe gry sportowe, proponował grupom zorganizowanym i indywidualnym osobom bezpłatne korzystanie z krytej pływalni „Akwarium”, lodowiska „Toropol”. We wszystkich zajęciach rekreacyjno – sportowych organizowanych przez MOS corocznie udział brało ok. 2.300 uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Natomiast Młodzieżowy Dom Kultury podczas zimowych ferii zorganizował zajęcia teatralne, filmowe, plastyczne, taneczne, piosenkarskie, gry i zabawy, konkursy, w których uczestniczyło co roku ok. 1.800 osób. Łącznie w latach 2011 – 2015 z wypoczynku zimowego i letniego w miejscu zamieszkania skorzystało 24.500 osób.

W czasie ferii zimowych i letnich placówki wychowania pozaszkolnego (MDK i MOS)

proponowały dzieciom aktywne formy wypoczynku (rozgrywki sportowe, turnieje, zajęcia rekreacyjne, zajęcia artystyczno - kulturalne) na bazie własnych i wybranych szkolnych obiektów. Natomiast w czasie ferii zimowych szkoły umożliwiały dzieciom i młodzieży korzystanie z obiektów szkolnych, organizując we własnym zakresie na swym terenie różnorodne i bezpieczne formy wypoczynku oraz zapewniały zorganizowaną opiekę pedagogiczną.

Formą pomocy dla dzieci z rodzin najuboższych w przedszkolach publicznych były zwolnienia z opłat za usługi świadczone przez przedszkola dla dzieci korzystających z wyżywienia w przedszkolu na podstawie uchwały Rady Miasta Opola w sprawie ustalenia opłat. Z tej formy pomocy korzystało corocznie ok. 300 dzieci.

We wszystkich szkołach zapewniona była profilaktyczna opieka pielęgniarska, realizowana przez pielęgniarki szkolne (Grupowa Specjalistyczna Praktyka Pielęgniarska HIGMED) w gabinetach profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, zlokalizowanych w szkołach, oraz profilaktyczna opieka stomatologiczna realizowana przez Spółkę Partnerską Lekarzy Stomatologów Higieny Stomatologicznej Dzieci i Młodzieży w szkolnych gabinetach stomatologicznych zlokalizowanych w 8 wybranych szkołach na terenie miasta.

Wszystkie jednostki oświatowe miasta Opola realizowały programy

profilaktyczne. Głównym ich celem było zapobieganie negatywnym zjawiskom i zagrożeniom oraz usuwanie ich przyczyn. Realizowane w szkołach i placówkach oświatowych programy edukacyjne i profilaktyczne uwzględniały aspekty sportowe, kulturalne, prozdrowotne i wychowawcze, zapewniając dzieciom i młodzieży prawidłowy rozwój psychofizyczny oraz wdrażając nawyki zdrowego stylu życia.

Przedszkola, szkoły i placówki oświatowe miasta Opola podejmowały wiele działań związanych z profilaktyką, mających na celu wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności na temat zmniejszenia ryzyka utraty zdrowia i życia, znaczenia aktywności fizycznej, udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej oraz promujących zdrowy styl życia. Były to działania priorytetowe w realizowanych programach wychowawczych. Zdecydowanie należy podkreślić, iż wszystkie niżej wymienione działania nie ograniczały się jedynie do lekcji wychowawczych, lecz były wzbogacane warsztatami, spektaklami, filmami, prelekcjami, konkursami.

Międzyszkolny Ośrodek Sportowy corocznie realizował wiele programów, w tym: Szkoła na peryferiach” (w 5 szkołach: PSP Nr 10, PSP Nr 16, PSP Nr 20, PSP Nr 25, PSP Nr 26 - 220 uczniów), Miejski program profilaktyki wad postawy (w 6 szkołach: PSP Nr 1, PSP Nr 2, PSP 8, PSP Nr 11, PSP Nr 24, PSP Nr 25 - 408 uczniów), program nauki pływania dla uczniów klas III szkół podstawowych, którym w latach 2011 – 2015 objęto 3.341 uczniów, a także wielu programów profilaktycznych. Promowały one aktywny wypoczynek, przyczyniając się jednocześnie do zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzieży.

Młodzieżowy Dom Kultury wspomagał szkoły i rodziców w rozwijaniu

uzdolnień i zainteresowań dzieci i młodzieży m.in. poprzez: edukację artystyczną i kulturalną dzieci i młodzieży prowadzoną poprzez realizację

autorskich programów edukacji artystycznej, organizację warsztatów artystycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu tańca, teatru, plastyki, muzyki, organizację przeglądów, festiwali, konkursów, edukację w dziedzinie literatury, teatru, filmu, muzyki, tańca, plastyki i sztuki,

edukację kulturalną dzieci i młodzieży, wspomaganie dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym pomoc w znajdowaniu i rozwijaniu zdolności i talentów,

pomoc w tworzeniu integracji z niepełnosprawnymi, edukację regionalną i patriotyczną, integrację międzypokoleniową, środowiskową, wzmocnienie edukacji samorządowej i społecznej dzieci i młodzieży poprzez

wychowanie dla demokracji i uczenie zasad tolerancji oraz poszanowania praw człowieka,

podejmowanie działań edukacyjnych poszerzających szkolne programy edukacyjne, integrację środowiska lokalnego w kierunku pomocy rodzinie i szkole w wychowaniu,

wypełnianie czasu wolnego dzieci i młodzieży w sposób będący swoistą profilaktyką przeciw marginalizacji, wchodzeniu w konflikt z prawem, szerzeniu się różnorodnych uzależnień, w tym alkoholu, narkotyków, Internetu,

kształtowanie pozytywnego modelu spędzania czasu wolnego, zwiększenie udziału rodziców w życiu placówki, MDK był realizatorem licznych programów edukacyjnych i profilaktycznych,

a także organizatorem ok. 240 imprez. Wśród najważniejszych wymienić należy: Festiwal Młodych Talentów, Festiwal Filmów dla dzieci „Zero Nudy”, finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, konkurs recytatorski „Słowo”, Miejski Przegląd Szkolnych Zespołów Muzycznych „SYNKOPA”, Festiwal Piosenki Przedszkolnej, Przegląd Dziecięcych Inscenizacji Teatralnych, Ogólnopolskie Forum Teatrów Dziecięcych „MINIATURY”, przeglądy zespołów tanecznych „Fan Tan”, Tydzień Kultury Niebanalnej, Mikołajkowy Festiwal Piosenki Dziecięcej.

Szkoły podejmowały wiele działań na rzecz wzmacniania ich środowiskowej

roli (np. imprezy środowiskowe, festyny, akcje na rzecz mieszkańców lub uczniów, spotkania dla rodziców ze specjalistami z różnych instytucji, włączenie rodziców w oddziaływania wychowawcze).

6. Kadra pedagogiczna

W ciągu pięciu lat realizacji Polityki oświatowej Miasta Opola na lata 2011 – 2015,

zrealizowano w bardzo dobrym stopniu zadania dotyczące doskonalenia kadry pedagogicznej. Systematycznie co roku dokonywano diagnozy oczekiwań i potrzeb w tym zakresie, uwzględniając występującej tendencje. Organ prowadzący w oparciu o wnioski dyrektorów szkół i placówek, uwzględniając wieloletnie plany doskonalenia zawodowego oraz programy rozwoju szkół, opracowywał na każdy rok budżetowy plan dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli, a w nim specjalności i formy kształcenia oraz maksymalną kwotę dofinansowania opłat dla nauczycieli podejmujących uzgodnione formy dokształcania i doskonalenia. Na jego realizację wyodrębniano co roku środki finansowe w budżecie organu prowadzącego, w kwocie 1% planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe nauczycieli. W kolejnych latach w zależności od liczby nauczycieli oraz m.in. ich awansu zawodowego, były to następujące kwoty:

Tab. Wykorzystanie środków na doskonalenie nauczycieli

Lp. Rok budżetowy %

odpisu Kwoty dofinansowania

1. 2011 1 593 316,21 2. 2012 1 643 845,01 3. 2013 1 455 332,88 4. 2014 0,5 358 625,29 5. 2015 0,5 469 280,00*

*kwota szacowana, sprawozdanie z wykorzystania środków sporządzane w lutym kolejnego roku kalendarzowego

Środki przyznawane oświatowym jednostkom organizacyjnym na doskonalenie zawodowe były wykorzystywane w całości. Ze środków tych dokonywano w części lub w całości: opłat za kształcenie pobierane przez szkoły wyższe i zakłady kształcenia nauczycieli; opłat za kursy kwalifikacyjne i doskonalące; seminaria oraz inne formy doskonalenia zawodowego dla nauczycieli skierowanych przez dyrektora szkoły lub placówki, a także koszty przejazdów, zakwaterowania i wyżywienia nauczycieli, którzy na podstawie skierowania przez dyrektora szkoły lub placówki uczestniczą w różnych formach

doskonalenia zawodowego, a w szczególności uzupełniają lub podnoszą kwalifikacje. Środki po dokonaniu podziału zostają przekazane bezpośrednio do szkół, które opłacają realizowane w szkole i przez nauczycieli danej szkoły formy doskonalenia. Podział środków następował na podstawie wniosków dyrektorów szkół, analizy potrzeb doskonalenia prowadzonej przez Wydział Oświaty i Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Opolu, a także prowadzonej w mieście polityki oświatowej i wytycznych MEN (w tym zmian w prawie oświatowym, wymuszających uzupełnianie lub zdobywanie kwalifikacji i kompetencji przez nauczycieli).

Wyk. Środki na doskonalenie zawodowe nauczycieli w latach 2011 - 2014 z podziałem na etapy edukacyjne

Dla skutecznej realizacji wprowadzanych w oświacie zmian, dyrektorzy szkół

wskazywali kierunki, w których nauczyciele powinni się doskonalić. Wspólnie z organem prowadzącym co roku kierowano to doskonalenie na aktualne i niezbędne obszary oraz tematy. Analiza wysokości środków przyznawanych szkołom i placówkom na doskonalenie nauczycieli pokazuje, że najwięcej środków kierowanych było do szkół ponadgimnazjalnych, najmniej do gimnazjów i placek oświatowych. Pokazuje to po pierwsze stan liczbowy zatrudnienia nauczycieli – środki są naliczane na etat, po drugie tendencję w potrzebach kierowania środków na konkretne etapy edukacyjne. Jak można zobaczyć na powyższym wykresie coraz większą pulą środków dysponują przedszkola, co wynikało z wprowadzania nowej podstawy programowej na tym etapie edukacyjnym i wiążącej się z tym konieczności doskonalenia nauczycieli. Poza tym coraz większą wagę kładzie się na rozwój małego dziecka i potrzebę umiejętności pracy z dziećmi z coraz częściej obserwowanymi symptomami zaburzeń rozwojowych. W związku z tym nauczyciele przedszkoli zobowiązani są do podnoszenia swoich kompetencji oraz zdobywania nowych kwalifikacji do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Zmniejsza się udział procentowy środków skierowanych do szkół podstawowych, co nie jest wskazaniem mniejszego zainteresowania doskonaleniem, a zmianami stanu zatrudnienia kadry pedagogicznej w tych szkołach na przestrzenie ostatnich pięciu lat. Mniej więcej na stałym poziomie kształtuje się wysokość środków dla gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i placówek.

Tab. Liczba nauczycieli korzystających z dofinansowania doskonalenia zawodowego

Rok budżetowy Liczba nauczycieli korzystających z dofinansowania doskonalenia

2011 3 626 2012 3 533 2013 2 897

2014 2 765 2015 brak danych*

*sprawozdanie z wykorzystania środków zawierające liczbę nauczycieli korzystających z dofinansowania sporządzane jest w lutym kolejnego roku kalendarzowego

Zabezpieczenie środków finansowych znacząco wpływa na warunki doskonalenia nauczycieli. Dyrektorzy dysponując przyznanymi środkami, dążyli do poprawy jakości kształcenia poprzez podnoszenie kompetencji i kwalifikacji nauczycieli, zgodnie z wieloletnim planem rozwoju szkoły. Jak można zauważyć liczba nauczycieli korzystających z doskonalenia organizowanego w szkole oraz wykorzystujących środki finansowe z budżetu miasta na dopłatę do dodatkowych form doskonalenia (studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne, kursy zawodowe) pozostaje na stałym poziomie. Część środków na doskonalenie pozostaje w dyspozycji Wydziału Oświaty, który, realizując politykę oświatową miasta i państwa, przeznacza je na doskonalenie w zakresie wprowadzanych zmian, reform programowych, organizacyjnych, itp. Wydział Oświaty zabezpieczał także środki na formy doskonalenia nauczycieli realizowane we współpracy ze środowiskiem akademickim. Każdego roku organizowana była konferencja naukowo-metodyczna, obejmująca swoją tematyką kluczowe zagadnienia i problemy edukacji. Uczestnikami konferencji byli nauczyciele przedszkoli, szkół i placówek miasta Opola oraz gmin i powiatów, z którymi Miasto Opole ma podpisane porozumienia dotyczące realizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli. W latach 2011 – 2015 odbyły się następujące konferencje:

Rodzicielstwo w obliczu sytuacji trudnych, niepełnosprawność – zaniedbanie – dezintegracja (we współpracy z Uniwersytetem Opolskim)

Miejsce EWD w dochodzeniu do efektywności pracy szkoły (we współpracy z Wyższą Szkołą Zarządzania i Administracji)

Diagnoza i wspomaganie dzieci Z minimalnymi deficytami edukacyjnymi (we współpracy z Uniwersytetem Opolskim)

Sześciolatek w szkole (Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Opolu) Edukacja włączająca (we współpracy z Uniwersytetem Opolskim) Plastyczność mózgu w edukacji, terapii i rehabilitacji (we współpracy z Wyższą Szkołą

Zarządzania i Administracji w Opolu, Politechnika Opolską, Uniwersytetem Opolskim i Uniwersytetem Zielonogórskim).

Troską Wydziału Oświaty było także zabezpieczenie kadrowe w przedszkolach nauczycieli mających kwalifikacje do nauczania języka angielskiego. W związku z tym zostały wyasygnowane środki finansowe na dofinansowanie nauczycielom przedszkoli studiów podyplomowych Wczesne nauczanie języka angielskiego z edukacją artystyczną. Trzydziestu nauczycieli ukończyło te studia, co pozwala dyrektorom przedszkoli prowadzonych przez miasto Opole na ograniczenie zatrudnienia dodatkowych nauczycieli języka angielskiego, a także na wzbogacenie oferty pracy przedszkola w zajęcia językowe wplatane w tok zajęć programowych. Powyższe doświadczenie potwierdziło zasadność kontynuowania dofinansowania studiów podyplomowych w kierunkach wynikających z rzeczywistych potrzeb współczesnej oświaty. Wzorem tego Wydział Oświaty, na wnioski dyrektorów, skierował do szkół środki na doskonalenie z przeznaczeniem na studia podyplomowe dla nauczycieli, chcących podwyższyć swoje kompetencje w wykorzystaniu TIK na zajęciach przedmiotowych i zdobyć kwalifikacje do nauczania przedmiotów informatycznych na wszystkich etapach edukacji. Doskonalenie zawodowe nauczycieli nie ograniczało się jedynie do wykorzystania środków celowych, zabezpieczanych w budżecie miasta. Nauczyciele brali udział w formach doskonalenia organizowanych także przez zewnętrzne instytucje

posiadające środki z projektów z funduszy europejskich, grantów krajowych i innych. Każdego roku Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Opolu realizował granty Opolskiego Kuratora Oświaty (w postaci kursów, szkoleń i konferencji dla nauczycieli z całego województwa opolskiego, w tym Miasta Opola). Były to nieodpłatne formy doskonalenia podejmujące bardzo aktualne tematy zarówno metodyczne jak i organizacyjne, prawne, merytoryczne, kierowane do nauczycieli wszystkich typów szkół na wszystkich etapach edukacyjnych. W latach 2011 – 2015 MODN w Opolu zrealizował następującą liczbę grantów:

2011 – 6 grantów, 2012 – 14 grantów, 2013 – 14 grantów, 2014 – 20 grantów, 2015 – 11 grantów.

Stwarzanie warunków do doskonalenia nauczycieli opolskich przedszkoli, szkół

i placówek, to także wykorzystywanie środków pozabudżetowych, a w szczególności z funduszy europejskich. W okresie realizacji polityki oświatowej Miasta Opola na lata 2011-2015 zrealizowano duży projekt doskonalenia nauczycieli pn. „Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez wdrożenie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli w mieście Opolu” (udział 973 nauczycieli z 24 jednostek oświatowych: 22 szkoły, 2 przedszkola). Realizacja projektu (od 01.08.2013 r. do 31.05.2015 r.) przez MODN w Opolu miała na celu podniesienie jakości funkcjonowania systemu doskonalenia nauczycieli w mieście Opolu. Głównym zadaniem projektu było wdrożenie zmodernizowanego systemu doskonalenia nauczycieli w wybranych przedszkolach i szkołach miasta Opola, co przełożyło się na poprawę funkcjonowania tych szkół i placówek. Cele szczegółowe to:

wprowadzenie nowego systemu doskonalenia nauczycieli w oparciu o działalność Szkolnych Organizatorów Rozwoju Edukacji (SORE),

wprowadzenie innowacyjnego systemu doskonalenia opartego na funkcjonowaniu sieci współpracy i samokształcenia.

Realizacja projektu wprowadziła opolskie szkoły w nową rzeczywistość

doskonalenia nauczycieli jako kompleksu wszystkich działań w szkole wpływających na poprawę jakości edukacji. Podsumowując jego realizację, można wysunąć następujące wnioski:

Tematyka szkoleń obracała się przede wszystkim wokół podnoszenia metodycznych umiejętności nauczycieli, którzy oczekiwali form doskonalenia dających im narzędzia niezbędne do efektywnego nauczania;

Tematy szczegółowe dotyczyły także zagadnień związanych z radzeniem sobie ze stresem w zawodzie nauczyciela, zapobieganiu wypaleniu zawodowemu, radzeniu sobie w sytuacjach trudnych wychowawczo i dydaktycznie;

W ramach projektu systemowego wsparcia szkół i przedszkoli utworzono sieci współpracy i samokształcenia. W Opolu działały cztery sieci:

Sieć nr 1 – dyrektorów; Sieć nr 2 – nauczycieli matematyki; Sieć nr 3 – nauczycieli języków obcych I i II etapu edukacyjnego oraz edukacji

przedszkolnej; Sieć nr 4 – nauczycieli zainteresowanych rozwiązywaniem problemów

wychowawczych w praktyce pedagogicznej. Podsumowując realizację działania, jakim jest tworzenie warunków doskonalenia zawodowego nauczycieli w oparciu o współpracę z uczelniami wyższymi i ośrodkami doskonalenia, przy wykorzystaniu programów i środków europejskich, należy stwierdzić,

że zostało podjętych bardzo wiele działań, które pozwoliły szkołom na realizację potrzeb związanych z doskonaleniem nauczycieli. Zarówno środki budżetowe jak i pozabudżetowe zostały wykorzystane celowo, zgodnie z potrzebami związanymi z nowymi wymaganiami programowymi, organizacją kształcenia, wymaganiami kwalifikacyjnymi oraz potrzebami dzieci i uczniów wynikającymi z etapów rozwoju (wprowadzenie sześciolatka do szkół), zaburzeń i opóźnień rozwojowych, sytuacji społecznej, środowiskowej, specyficznych wymagań edukacyjnych, szczególnych uzdolnień, itd. Można zatem powiedzieć, że to działanie wynikające z polityki oświatowej Miasta Opola na lata 2011-2015 zostało zrealizowane w optymalnym zakresie i przyniosło oczekiwane efekty. Rekomenduje się utrzymanie co najmniej dotychczasowego poziomu działań, wzbogacając ich zakres o nową tematykę i formy z wykorzystaniem środków budżetowych i pozabudżetowych, przede wszystkich środków unijnych.

W ramach realizacji polityki oświatowej w obszarze doskonalenia nauczycieli Miasto Opole przeznaczało środki na doradztwo metodyczne (Doradcy metodyczni zatrudnieni w szkołach na obniżonym pensum na rzecz doradztwa, otrzymują od Prezydenta Miasta Opola powierzenia na okres 3 lat. W tym czasie podlegają oni nadzorowi i ocenie dyrektora MODN i realizują zadania zaplanowane w ośrodku).

Miasto Opole przykłada dużą wagę do pracy doradców metodycznych, którzy wspierają bezpośrednio nauczycieli w pracy przy tablicy. Szczególną opieką są objęci nauczyciele stażyści i kontraktowi. W zawiązku z dużym zainteresowaniem wsparciem przytablicowym niezbędnym jest pozyskiwanie kolejnych doradców metodycznych w zakresie edukacji przedszkolnej, wczesnoszkolnej, itd.

W ramach swoich zadań statutowych Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli prowadził działania analityczne dotyczące potrzeb doskonalenia w związku z pojawiającymi się nowymi przepisami prawa oświatowego, prowadząc badania ankietowe i ewaluacyjne wśród nauczyciel i dyrektorów szkół. Dla skuteczniejszej realizacji wprowadzanych w oświacie zmian, dyrektorzy wskazywali kierunki, w których nauczyciele powinni się doskonalić. Wspólnie z organem prowadzącym co roku kierowano doskonalenie na aktualne i niezbędne obszary oraz tematy. W omawianym okresie były one ukierunkowane przede wszystkim na:

rozpoznawanie potrzeb i możliwości edukacyjnych dzieci i młodzieży, wprowadzanie reformy szkolnictwa zawodowego, metody pracy z 6 latkiem w szkole, wspomaganie wczesnego rozwoju dziecka, kontrolę psychologiczną nad dziećmi,

współpracę z rodzicami w zakresie profilaktyki wychowania, wzbogacanie umiejętności komunikacyjnych i psychologicznych, zastosowanie

mediacji i negocjacji w profilaktyce przemocy i promocję współdziałania, diagnozę i terapię dysleksji w różnych okresach życia dziecka, integrację

polisensoryczną, zastosowanie technologii informacyjnych w nauczaniu, szczególnie przedmiotów

ścisłych, zawodowych oraz kształtowanie umiejętności wykorzystania tej wiedzy w praktyce,

przygotowanie absolwentów do mobilności edukacyjnej i zawodowej w tym w obszarze edukacji międzynarodowej i międzynarodowych rynków pracy.

Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli oferuje młodym nauczycielom wsparcie i pomoc doradczą w okresie odbywania stażu. Dotyczy to przede wszystkim nauczycieli stażystów, ale także nauczycieli kontraktowych, którzy rozpoczęli staż na nauczyciela mianowanego. Nauczyciele mogli korzystać z rocznych kursów doskonalących w ramach Akademii Młodego Nauczyciela. W ramach tej formy doskonalenia

organizowane były warsztaty i szkolenia prowadzone przez konsultantów i doradców metodycznych MODN oraz ekspertów zewnętrznych zapraszanych do współpracy. Zagadnienia podejmowane w ramach Akademii dotyczyły przede wszystkim:

Przygotowania planu rozwoju zawodowego; Przygotowania scenariuszy i konspektów zajęć; Nabywania umiejętności wychowawczych (dyscyplinowanie, diagnozowanie grup

wychowawczych, współpraca z rodzicami, rozwiązywanie problemów, komunikacja); Rozwijania umiejętności metodycznych (techniki i metody nauczania, możliwości ich

wykorzystania, włączanie TIK); Wiedzy z zakresu prawa oświatowego.

Nauczyciele stażyści mogli korzystać z konsultacji zespołowych i indywidualnych, a także uczestniczyć w zajęciach otwartych i pokazowych.

Jednym z ważnych obszarów wsparcia nauczycieli były specjalne potrzeby edukacyjne. To obszar działalności zarówno Miejskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli jak i Miejskiej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Obydwie placówki realizowały wiele form doskonalących w zakresie umiejętności pracy z dzieckiem z SPE. W Miejskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli przeprowadzono wiele szkoleń, warsztatów i kursów doskonalących z zakresu pracy z dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Były to między innymi:

Diagnozowanie dzieci w przedszkolu; Pomoc psychologiczno – pedagogiczna wg nowego Rozporządzenia MEN; Jak pomóc dziecku z trudnościami w nauce pisania?; Jak postępować z nadpobudliwym dzieckiem? Rozwijanie koncentracji uwagi.

W roku szkolnym 2014/15 w celu zapewnienia nauczycielom dostępu do wiedzy

i pomocy fachowej w dziedzinie pracy z dziećmi niepełnosprawnymi przeprowadzono m.in. szkolenia: „Strategie uczenia dzieci w wychowaniu przedszkolnym i edukacji wczesnoszkolnej. Percepcyjno-innowacyjna strategia w systemie Edukacja przez Ruch”, „Alternatywna komunikacja w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie i autystycznymi lub mającymi problemy z mową”, „Autyzm i charakterystyka autyzmu, diagnoza funkcjonalna, metody i techniki pracy terapeutycznej i zasady pracy edukacyjnej z uczniami z autyzmem”, „Dziecko upośledzone umysłowo w stopniu głębokim – jak prowadzić zajęcia indywidualne i pracować z grupą w zespole rewalidacyjno-wychowawczym? Jak prowadzić dokumentację? Metody pracy, techniki, konkretne ćwiczenia”, „Rewalidacja indywidualna dziecka autystycznego, ucznia upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim lub umiarkowanym oraz z innymi rodzajami niepełnosprawności”.

Nauczyciele mogli korzystać z konsultacji zespołowych i konferencji

metodycznych. Ważnym elementem wspierania wiedzy i umiejętności nauczycieli w pracy

z dziećmi i młodzieżą z problemami edukacyjnymi wynikającymi z ich możliwości i ograniczeń

były konferencje naukowo- przedmiotowo- metodyczne, w tym: - Edukacja włączająca drogą ku przyszłości; - Zaburzenia osobowości; - Nasze dzieci różne są… - II edycja; - Neuronauki wobec specjalnych potrzeb edukacyjnych. Plastyczność mózgu w terapii,

rehabilitacji i edukacji. Uzupełnieniem działań MODN w tym zakresie są publikacje. Nauczyciele otrzymali

dwie edycje poradnika Nasze dzieci różne są, Jak im pomóc, aby osiągały sukces? Wydawnictwo MODN Opole; 2014, publikacje pokonferencyjne: Profilaktyka zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży; Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Alta2; 2012;

Organizacja i realizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach; Wyd. MODN Opole, 2014.

Do działań wspomagających nauczycieli zajmujących się dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi problemami edukacyjnymi była włączona Miejska Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna realizująca programy dla dzieci i rodziców (Grupa wsparcia dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, Szkoła dla rodziców, Grupa wsparcia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych, Zajęcia wyciszające dla dzieci z ADHD) oraz dla nauczycieli i pedagogów (Badania przesiewowe słuchu a diagnoza pedagogiczna, Podnoszenie efektywności kształcenia uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi, Nowe regulacje prawne w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, Dziecko z Zespołem Aspergera. Metody i techniki wspomagania rozwoju społecznego, Dziecko z ADHD w szkole, Dziecko z wadą słuchu w I klasie, Uczeń z niepełnosprawnością sprzężoną, Postępowanie z dzieckiem zagrożonym niedostosowaniem).

Oferta wsparcia indywidualnego i zespołowego dla nauczycieli zajmujących się dziećmi i młodzieżą ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi proponowana prze MODN i MPP-P jest bardzo bogata. Zawiera wiele form doskonalących umiejętności i podnoszących wiedzę nauczycieli w tym zakresie. W związku z tym, ze liczba dzieci z SPE nie maleje i pojawiają się nowe aspekty trudności edukacyjnych należy stale uzupełniać ofertę, utrzymując na wysokim poziomie zarówno dostępność do doskonalenia, jak i szeroki zakres tematyczny odpowiadający potrzebom nauczycieli wynikającym z diagnozy i rozpoznania zagrożeń i problemów uczniów. Istotnym jest rozpatrzenie potrzeby włączenia studiów podyplomowych z zakresu pedagogiki specjalnej do systemu wspomagania nauczycieli, tak, aby na wszystkich etapach edukacyjnych, we wszystkich przedszkolach i szkołach były osoby specjalizujące się w pracy z dzieckiem z SPE.

Istotnym zadaniem organu prowadzącego jest nadawanie, w drodze decyzji administracyjnej, stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. W okresie realizacji polityki oświatowej miasta Opola na lata 2011-2015, organ prowadzący przeprowadził łącznie 319 postępowań egzaminacyjnych na stopień nauczyciela mianowanego. W porównaniu do ubiegłego okresu 2006 - 2010 nastąpił wzrost o 129 postępowań. W poszczególnych latach ich liczba kształtowała się następująco:

2011 r. – 75 postępowań, 2012 r. – 72 postępowań, 2013 r. – 70 postępowań, 2014 r. – 57 postępowań, 2015 r. – do chwili obecnej 39 postępowań (do końca roku 2015 planowanych

jest jeszcze dalszych 6 postępowań).

W latach 2011-2015 trzech nauczycieli spośród wszystkich przystępujących do postępowania egzaminacyjnego nie zdało egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego i otrzymało decyzję negatywną o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego (w poprzednim okresie 2006-2010 takie sytuacje nie wystąpiły). Pozostali nauczyciele podnieśli swój stopień awansu zawodowego i otrzymali decyzję pozytywną nadającą stopień nauczyciela mianowanego.

Obecnie kadrę pedagogiczną stanowią w większości nauczyciele

dyplomowani – 61,4 % i nauczyciele mianowani – 20,1 %. Nauczyciele kontraktowi stanowią 12,7 % a stażyści to zaledwie 4,9 % ogółu. Podobna struktura występowała w poprzednim okresie porównawczym. Sukcesywnie wzrasta liczba nauczycieli dyplomowanych (w 2006 r. stanowili 44%, w 2010 r. - 51%) Spada natomiast liczba

nauczycieli mianowanych: w 2006 r. wynosiła 35%, w 2010 -24 %, a obecnie 20 % ogółu zatrudnionych. Tendencję malejącą obserwujemy również w stosunku do nauczycieli kontraktowych. Szczegółowe dane dotyczące zatrudnionych nauczycieli z uwzględnieniem stopnia awansu zawodowego przedstawione są w poniższej tabeli.

Tab. Zatrudnienie nauczycieli w latach 2011-2015 w etatach przeliczeniowych z uwzględnieniem stopnia awansu zawodowego (%)

Zatrudnienie nauczycieli

w etatach przeliczeniowych

Lata

2011 2012 2013 2014 2015

Łącznie 2.482 2.330,28 2.281,39 2.321,34 2.397,43 w tym: n-le dyplomowani 56,53% 56,35% 59,81% 60,53% 61,43%

n-le mianowani 22,32% 21,39% 21,7% 21,25% 20,16%

n-le kontraktowi 17,57% 18,22% 15,38% 13,85% 12,78%

n-le stażyści 3,3% 3,73% 2,8% 4,12% 4,98%

n-le bez stopnia awansu zaw.

0,28% 0,31% 0,35% 0,25% 0,65%

Nauczyciele stażyści i nauczyciele kontraktowi, łącznie stanowią przeciętnie 17,7 %

ogółu zatrudnionych nauczycieli we wszystkich jednostkach oświatowych.

W szkołach funkcjonował system wsparcia i pomocy metodyczno – organizacyjnej dla młodych nauczycieli. Potrzeby tej grupy uwzględniano również w wewnętrznym i zewnętrznym doskonaleniu.

Jednocześnie analizowano zatrudnienie emerytów, pod kątem uzasadnionych potrzeb szkół w tym zakresie. Najczęstszym powodem zatrudniania nauczycieli – emerytów była konieczność zapewnienia na czas określony zastępstwa za nieobecnego nauczyciela. Ponadto dyrektorzy zatrudniali emerytów na stanowiska np. nauczycieli przedmiotów zawodowych - specjalistycznych, w niepełnym wymiarze, z uwagi na występowanie braku odpowiednich fachowców na rynku pracy. Zatrudnienie nauczycieli emerytów ma tendencję malejącą. Obecnie emeryci stanowią 3,125% (tj. 75 etatów) wszystkich zatrudnionych nauczycieli. W roku 2010 emeryci stanowili 5% (tj.121 etatów) wszystkich zatrudnionych nauczycieli. Najwięcej nauczycieli emerytów zatrudnionych jest w szkołach ponadgimnazjalnych i szkołach podstawowych.

W latach 2011-2015 ogólne zatrudnienie nauczycieli utrzymywało się na podobnym poziomie: od 2.482 etatów przeliczeniowych w 2011 r. do 2.397 etatów w 2015 r. Dyrektorzy szkół jako pracodawcy, a jednocześnie odpowiedzialni za jakościowe wyniki pracy edukacyjnej szkół prowadzili uzasadnioną potrzebami szkół politykę kadrową.

7. Zarządzanie oświatą

Miasto Opole sprawuje nadzór nad 71 jednostkami oświatowymi, którymi kierują

dyrektorzy. Obecnie spośród wszystkich dyrektorów jednostek oświatowych - 70 osób to nauczyciele, natomiast jeden dyrektor jest pracownikiem niepedagogicznym. Dyrektorzy nauczyciele w 97% legitymują się najwyższym stopniem awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego (68 osób), a 2 dyrektorów (3%) to nauczyciele mianowani.

Kadra kierownicza jednostek oświatowych miasta Opola to osoby z przeciętnie 30-letnim stażem pracy i w większości przypadków wieloletnim okresem pracy na stanowisku dyrektora szkoły czy placówki. Najmłodszy stażem dyrektor legitymuje się 9-letnim okresem stażu pracy, natomiast najbardziej doświadczony dyrektor legitymuje się ponad 45-letnim stażem pracy:

Przeciętny staż pracy dyrektora przedszkola - wynosi 31 lat, Przeciętny staż pracy dyrektora szkoły podstawowej - wynosi 29,5 roku,

Przeciętny staż pracy dyrektora gimnazjum - wynosi 27 lat, Przeciętny staż pracy dyrektora gimnazjum - wynosi 26 lat, Przeciętny staż pracy dyrektora szkoły ponadgimnazjalnej - wynosi 26 lat, Przeciętny staż pracy dyrektora placówki oświatowej - wynosi 31 lat.

Wszyscy dyrektorzy legitymują się najwyższym poziomem wykształcenia – magistra (z przygotowaniem pedagogicznym w przypadku nauczycieli). Właściwe kwalifikacje i doświadczenie zawodowe jest niezwykle ważne dla zapewnienia właściwej organizacji pracy i kierowania szkołą. Wszyscy dyrektorzy posiadają wykształcenie kierunkowe oraz kwalifikacje dotyczące zarządzania w oświacie (kursy kwalifikacyjne lub studia podyplomowe). Ponadto dyrektorzy legitymują się ukończeniem licznych form doskonalących, w zależności od indywidualnych potrzeb między innymi: prawo w oświacie, ewaluacja wewnątrzszkolna, pomoc psychologiczno-pedagogiczna, kontrola zarządcza, nadzór pedagogiczny.

Jest to kadra stabilna i dobrze wykształcona, mimo to przywiązuje ogromne znaczenie do ciągłego jej doskonalenia i motywowania. Wiedza i nabywanie ciągle nowych umiejętności przez dyrektorów szkół (zróżnicowanych mimo wszystko w ramach pełnionych ról) są podstawą usprawniania systemu zarządzania szkół i lepszego funkcjonowania całego systemu oświaty. Z informacji przekazanych do Wydziału Oświaty przez dyrektorów szkół i placówek wynikało, że istnieje potrzeba permanentnego aktualizowania wiedzy i umiejętności zarządczych kadry kierowniczej opolskich jednostek oświatowych m.in. w zakresie: nadzoru pedagogicznego; doskonalenia w zakresie zmieniającego się prawa oświatowego; zamówień publicznych; przetargów; zarządzania nieruchomością oraz doskonalenia umiejętności w zakresie pozyskiwania środków unijnych.

Zarówno organ prowadzący jak i dyrektorzy przywiązują duże wagę do ciągłego doskonalenia, poszerzania wiedzy i nabywania nowych umiejętności, które są podstawą usprawniania systemu zarządzania szkół i lepszego funkcjonowania całego systemu oświaty. Zgłaszane są potrzeby stałego doskonalenia w zakresie m.in.: nadzoru pedagogicznego zamówień publicznych, przetargów, zarządzania nieruchomością, doskonalenia umiejętności w zakresie pozyskiwania środków unijnych oraz doskonalenia w zakresie zmieniającego się prawa oświatowego.

Dyrektorzy najczęściej korzystali i korzystają z różnego rodzaju szkoleń i seminariów organizowanych przez instytucje zewnętrzne (Ogólnopolski Kongres Dyrektorów Przedszkoli; Kongres Zarządzania Oświatą; Forum Kadry Kierowniczej organizowanym przez WOM; oferty MODN w Opolu. W trosce o zapewnienie jakości w zarządzaniu oświatą Wydział Oświaty wspierał dyrektorów w doskonaleniu umiejętności zarządczych, organizując seminaria i narady szkoleniowe, których tematyka wynikała z diagnozy potrzeb kadry kierowniczej w zakresie organizacji i zarządzania placówką. W latach 2011 – 2015 odbyły się szkolenia dyrektorów między innymi w zakresie:

zmian programowych w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,

organizacja kształcenia sześciolatków w szkołach w roku szkolnym 2012/13, polityka oświatowa miasta Opola na lata 2011 – 2015, zarządzanie jakością polskiej edukacji – kierunki proponowanych zmian, dostęp do

informacji publicznej w praktyce, wykorzystanie narzędzi elektronicznych w procesie załatwiania spraw – elektroniczne skrzynki podawcze, BIP,

potrzeby przedszkoli i szkół w zakresie pomocy psychologiczno – pedagogicznej z uwzględnieniem roli doradztwa zawodowego w placówkach oświatowych miasta Opola w świetle nowego rozporządzenia,

podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

budowa optycznej sieci teleinformatycznej Opola, procedury ewakuacji mieszkańców miasta Opola na wypadek powstania masowego

zagrożenia dla życia i zdrowia, działania profilaktyczne w zakresie podniesienia bezpieczeństwa uczniów wobec

współczesnych zagrożeń.

Ustawowa pięcioletnia kadencja na tym stanowisku sprawia, że w każdym roku organ prowadzący szkołę musi podejmować decyzje co do sposobu zatrudniania (powierzenie stanowiska dyrektora czy powołanie na stanowisko w sytuacji kandydata niebędącego nauczycielem). Kandydaci na stanowisko dyrektora stają więc do konkursów, chociaż ustawa o systemie oświaty daje również możliwość przedłużenia powierzenie stanowiska na kolejne lata. W ciągu ostatnich pięciu lat ta statystyka wyglądała następująco:

2011 rok – 7 powierzeń, 2012 rok – 36 powierzeń i 1 powołanie (na 3 lata), 2013 rok – 12 powierzeń, 2014 rok – 8 powierzeń i 1 przedłużenie powierzenia (na 1 rok szkolny), 2015 rok – 13 powierzeń oraz 2 powierzenia pełnienia obowiązków do czasu

wyłonienia kandydata w drodze konkursu.

W przedszkolach, szkołach i placówkach pracę dyrektorów wspomagają wicedyrektorzy. W ciągu ostatniego okresu pięcioletniego ich liczba kształtowała się następująco:

w roku 2011/12 – 63 wicedyrektorów, w roku 2012/13 – 65 wicedyrektorów, w roku 2013/14 – 69 wicedyrektorów, w roku 2014/15 – 70 wicedyrektorów, w roku 2015/16 - 72 wicedyrektorów.

Wzrost zatrudnienia kadry kierowniczej na poziomie wicedyrektorów spowodowany był przede wszystkim zmianami organizacyjnymi w strukturze jednostek oświatowych (łączenie jednostek w zespoły), a ponadto:

potrzebą zatrudnienia wicedyrektora do spraw nadzoru pedagogicznego w przypadku powołania na stanowisko dyrektora osoby niebędącej nauczycielem,

potrzebą wzmocnienia rangi osób odpowiedzialnych za kształcenie praktyczne w szkołach zawodowych w kontaktach z pracodawcami;

zwiększeniem ilości realizowanych zadań wynikających z zapotrzebowania i specyfiki jednostki oświatowej. Jednym z istotnych narzędzi zarządzania oświatą jest system motywacyjny, na który

składa się między innymi wyróżnianie i nagradzanie dyrektorów szkół i nauczycieli za wyróżniające efekty pracy (Nagroda Prezydenta Miasta Opola, Kuratora Oświaty, Ministra Edukacji Narodowej.

Nagrody Prezydenta Miasta Opola otrzymują corocznie wybrani opolscy nauczyciele i dyrektorzy jednostek oświatowych. Nagroda jest przyznawana przede wszystkim z okazji Dnia Edukacji Narodowej; w przypadkach szczególnie uzasadnionych przyznawana jest w innych terminach, z inicjatywy Prezydenta. W latach 2011 – 2015 Prezydent Miasta Opola przyznał nagrody:

2011 r. – 46 Nagród (w tym 16 z inicjatywy Prezydenta), 2012 r. – 38 Nagród (w tym 6 z inicjatywy Prezydenta), 2013 r. – 45 Nagród (w tym 3 z inicjatywy Prezydenta), 2014 r. – 45 Nagród (w tym 5 z inicjatywy Prezydenta), 2015 r. – 49 Nagród (w tym 16 z inicjatywy Prezydenta).

Ponadto w okresie 2011 – 2015 wielu dyrektorów otrzymało nagrody KO i MEN, o które wnioskował Prezydent Miasta Opola, w tym:

16 otrzymało Nagrody Kuratora Oświaty; 5 otrzymało Nagrody Ministra Edukacji Narodowej.

Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania jednostek oświatowych niezbędne jest zapewnienie obsługi administracyjnej. Pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni są na stanowiskach kierowniczych urzędniczych, urzędniczych oraz pomocniczych i obsługi. Zmiana nazewnictwa oraz zaszeregowanie stanowisk wynika z nowego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Wg stanu na dzień 31 marca 2015 r w jednostkach oświatowych miasta Opola zatrudnionych jest 1247 osób na 1057,34 etatach, w tym na stanowiska urzędnicze (i kierownicze urzędnicze) przypada 249,56 etatów, a na stanowiska pomocnicze i obsługi przypada 807,79 etatów. Ogólna liczba zatrudnionych jest taka sama jak w 2010 roku. Najwięcej pracowników niepedagogicznych zatrudnionych jest w przedszkolach (342,87 etatów), następnie w szkołach podstawowych (342,74 etaty), w szkołach ponadgimnazjalnych (242,44 etaty), w gimnazjach (55,41 etatów) oraz w placówkach (73,89 etatów).

8. Baza oświatowa

Realizując kolejne etapy działań związanych z dostosowaniem naszej bazy oświatowej

do aktualnie obowiązujących standardów szeroko pojętego bezpieczeństwa, zarówno bezpieczeństwa użytkowników tych obiektów jaki i samych obiektów od strony technicznej, dalszą poprawę funkcji i warunków korzystania z tych obiektów jak również estetyką wnętrz oraz zmieniającymi się wymogami sanitarnymi, zrealizowano następujące zadania:

Wykonano remonty dachów na budynkach PP nr 8, PP nr 23, PP nr 33, PP nr 30, PP nr 26, PG nr 7, ZSM - na wieży zamku Górnego i łączniku między budynkami, ZPO – seg. A, ZSB i ZSP nr 2 - dach nad salą gimnastyczną;

Wymieniono instalację elektryczną w PSP nr 20, PG nr 5, PSP nr 15; Wymieniono instalację centralnego ogrzewania w PG nr 5 oraz piec c.o. w PSP

nr 26, PP nr 33; Wymieniono instalację wentylacyjną w pracowni gastronomicznej w ZSZ nr 4,

oraz na basenie w ZSzOI oraz zamontowano system klimatyzacji w sali widowiskowej w Filii nr 3 – MDK;

Zaadaptowano segment PSP nr 14 dla dzieci niepełnosprawnych z PP nr 53 oraz PSP nr 16 (obecnie ZSP nr 2) na potrzeby przedszkola;

Adaptację pomieszczenia kotłowni na pracownie diagnostyki samochodowej w Zespole Placówek Oświatowych – Centrum Kształcenia Praktycznego;

Wybudowano szyb i zamontowano dźwig towarowy w PP nr 42; Zakupiono samochód dostawczy na potrzeby MDK; Wyremontowano sanitariaty w Zespole Szkół im. Prymasa Tysiąclecia; Wymieniono okna w ZPO – segment D, ZSP nr 2, PSP nr 8, ZSB – sala gimnastyczna; Wybudowano i wyposażono place zabaw w MDK – Filia nr 3, PSP nr 24 -

wybudowany z programu „Radosna Szkoła”, PP nr 25; ZSP nr 2 (przedszkole); Wymieniono ogrodzenie w PP nr 3, PSP nr 7, PSP nr 24, ZSP nr 2 – ogrodzenie

placu zabaw; Wydzielono p. pożarowo klatki schodowe w PP nr 28 – Żłobek nr 2 (segment

żłobka); Wymieniono nawierzchnię placu szkolnego w PSP nr 29, PG nr 4 oraz

nawierzchnie pod urządzeniami siłowni w PSP nr 24;

W celu podniesienia bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, ochrony mienia - zakupiono i zamontowano system monitoringu wizyjnego w PG nr 4, PG nr 8, ZSB, ZSTiO;

Docieplono ściany budynków w PP nr 26 i PP nr 55 oraz w PSP nr 2. Zrealizowano tak niezbędną termomodernizację kolejnych obiektów oświatowych:

Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi, Publicznego Gimnazjum nr 4, Publicznego Gimnazjum nr 8, Rozpoczęto w 2015 r. termomodernizację obiektu w Zespole Szkół Ekonomicznych.

Poddano dalszej rozbudowie i modernizacji bazę sportową w placówkach

oświatowych naszego miasta, realizując takie obiekty jak: Wybudowano boiska wielofunkcyjne o nawierzchni poliuretanowej w PSP nr 20, PG nr

5, PSP nr 9, PSP nr 25 oraz trawiaste w PSP nr 26 oraz boisko do gry w badmintona w PSP nr 7;

Przebudowano zaplecze sali gimnastycznej w ZSO nr II; Wymieniono podłogę w sali gimnastycznej w ZSP nr 2 na sportową; Opracowano dokumentacje techniczna rozbudowy sali gimnastycznej w PSP nr 11; Opracowano dokumentację budowy boisk wielofunkcyjnych w PSP nr 26 i ZSP nr 2.

Kontynuowany był również program dostosowania szkół i placówek oświatowych dla potrzeb osób niepełnosprawnych, usuwania barier architektonicznych i transportowych:

Zakupiono wózek Jolly (schodołaz) w VI LO do bezpiecznego poruszania się uczniów niepełnosprawnych pomiędzy piętrami budynku;

Wybudowano szyb i zamontowano windę osobową w ZSO nr I.

Przeprowadzono zaplanowane okresowe przeglądy techniczne obiektów oświatowych (co 5 lat) wymagane przepisami prawa budowlanego, wydając opinie dotyczące konieczności i zakresu niezbędnych robót budowlanych i inwestycyjnych, w oparciu o które składano propozycje do projektów budżetu Miasta Opola w poszczególnych latach.

Wykonany i opisany zakres działań dot. jedynie zadań dużych realizowanych przez Wydział Oświaty. Wiele mniejszych remontów i konserwacji o również istotnym znaczeniu przeprowadzały dyrekcje szkół, przedszkoli i placówek oświatowych we własnym zakresie, często z własnych dochodów. 9. Wyposażenie szkół i placówek w sprzęt i pomoce

dydaktyczne

W latach 2012 -2014 realizowano projekt pn.: „Rozszerzenie bazy techno-dydaktycznej w CKP - ZPO w Opolu”. Zakres przedmiotowego przedsięwzięcia obejmował zakup wyposażenia i sprzętu do nowo uruchamianych samochodowych pracowni zajęć praktycznych dla kierunku technik pojazdów samochodowych oraz do istniejących już w CKP pracowni w celu ich wzbogacenia i unowocześnienia dla realizacji podstawy programowej zajęć praktycznych, specjalizacyjnych, szkolnych oraz w formach pozaszkolnych w ramach kursów kwalifikacyjnych. W zakupiony w ramach projektu sprzęt zostały wyposażone następujące pracownie: pracownia montażu i obsługi maszyn i urządzeń – stanowiska podzespołów podwozia

i stanowiska naprawy elementów nadwozia, pracownia montażu i obsługi maszyn i urządzeń – stanowiska naprawy silników,

pracownia – linia diagnostyki samochodowej, pracownia budowy i eksploatacji pojazdów samochodowych, pracownia mechatroniki samochodowej, pracownia obróbki ręcznej i montażu, pracownie odnawialnych źródeł energii, pracownie mechatroniki, pracownie instalacji elektrycznych – dom inteligentny.

Ponadto zakupiono projektory multimedialne, tablice interaktywne, laptopy,

komputery stacjonarne i oprogramowania. Wybór takich obszarów był podyktowany potrzebą: uruchomienia w CKP pracowni zajęć praktycznych dla kierunku technik pojazdów

samochodowych dla potrzeb m.in. uczniów Zespołu Szkół Mechanicznych w Opolu. Potrzeba ta wynika z faktu, iż wśród szkół zawodowych regionu kształcących w zawodach samochodowych, miasto Opole nie posiada własnego zaplecza do realizacji tego typu zajęć praktycznych,

uzupełnienia wyposażenia nowych, otwartych w CKP pracowni z zakresu odnawialnych źródeł energii dla potrzeb nowego kierunku technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej,

unowocześnienia i wzbogacenia istniejącej bazy kształcenia praktycznego i ustawicznego m.in. pod kątem dostosowania wyposażenia do standardów kształcenia zawodowego zgodnie z nowymi podstawami programowymi wchodzącymi w życie od 01.09.2012 r. zgodnie z reformą szkolnictwa zawodowego MEN.

Realizacja przedsięwzięcia pozwoliła zatem na rozwiązanie wszystkich zidentyfikowanych problemów zarówno w sferze edukacyjnej, jak i społeczno-gospodarczej.

W projekcie pn. „Opolska e-Szkoła, szkołą ku przyszłości” uczestniczyło

5 szkół: PSP Nr 21, PG Nr 5, PG Nr 8, ZSO nr II i ZSE. Projekt „Opolska e-Szkoła, szkołą ku przyszłości” jest doskonałym narzędziem ukierunkowanych zmian w edukacji regionalnej i stymulacji rozwoju uczniów. Odpowiadał on na konieczność przygotowania uczniów do umiejętnego funkcjonowania w społeczeństwie informatycznym oraz pozwalał na wzmocnienie pozycji nauczyciela. Efektem jego wdrożenia jest bezpieczna sieć informatyczna w szkołach i dostęp do sieci w każdym miejscu szkoły w technologii Wi-Fi. Szkoły objęte projektem zostały wyposażone w tablice interaktywne, rzutniki multimedialne, wizualizery, laptopy dla nauczycieli oraz laptopy do wypożyczalni dla uczniów. Wraz ze sprzętem szkoły otrzymały oprogramowanie m.in. do zarządzania szkołą (w tym moduł prawny), platformę regionalną e-Szkoły, moduł systemu nadzoru, moduł samorządowy, w tym monitoring obowiązku szkolnego, e-Portfolio. Ponadto projekt umożliwia rodzicom korzystanie z platformy e-Szkoły, a uczniom udział w międzyszkolnych projektach edukacyjnych i zajęciach pozalekcyjnych.

W budynku Publicznego Gimnazjum nr 6 zaadaptowano pomieszczenia i utworzono Centrum Nauk Przyrodniczych. Powstała duża sala interaktywna, laboratoria: fizyczne, chemiczne i biologiczne. Powstały również pracownie: techniczno - artystyczne oraz obrazu i dźwięku. Wymienione pomieszczenia wyposażono w nowoczesny sprzęt m.in. projektory multimedialne, tablice multimedialne, wizualizery, komputery, sprzęt audio – video, pomoce dydaktyczne oraz meble. Realizacja zadania była współfinansowana środkami unijnymi.

Realizując kolejny etap komputeryzacji placówek oświatowych w ramach wymiany starych komputerów oraz tworzenia nowych pracowni komputerowych, zakupiono 279 laptopów, 179 komputerów stacjonarnych oraz 40 wizualizerów

do szkół wszystkich szczebli nauczania. Tym samym stworzono lepsze warunki do nauki zarówno informatyki i innych nauczanych przedmiotów. Opolskie przedszkola (32) wyposażono w laptopy wraz z oprogramowaniem umożliwiającym naukę języka angielskiego.

III. FINANSOWANIE ZADAŃ OŚWIATOWYCH

Edukacja stanowi jedną z najistotniejszych pozycji wydatków w budżecie Miasta

Opola. W ostatnich latach następował stały wzrost nakładów na zadania związane z kształceniem i wychowaniem uczniów. Od roku 2011 r. wzrost wyniósł 13,2 %., pomimo spadku liczby uczniów o 6,5%. Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące liczby uczniów, etatów nauczycieli oraz wydatków w latach 2011-2015.

Wykres. Tendencje dotyczące liczby uczniów, nauczycieli, wydatków i wynagrodzeń

w oświacie Opola w latach 2011-2015.

Stały wzrost wydatków na oświatę, pomimo spadku liczby uczniów oraz niewielkiego spadku zatrudnienia nauczycieli, spowodowany jest wieloma czynnikami:

w latach 2011 – 2012 podwyżki wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli wynikające z rozporządzenia MEN,

wzrost wynagrodzeń nauczycieli spowodowany zmianami stopnia awansu zawodowego (rocznie około 7% nauczycieli uzyskuje wyższy stopień awansu zawodowego),

zmiany organizacyjne w szkołach i przedszkolach wynikające z rozporządzenia o pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

zmiany w ramowych planach nauczania, wzrost kosztów utrzymania budynków oświatowych wynikający ze wzrostu cen

mediów, bieżące remonty obiektów jednostek oświatowych.

Obecnie Miasto Opole przeznacza na finansowanie zadań oświatowych

kwoty przekraczające wysokość otrzymanej subwencji oświatowej o ok. 39%, z czego dopłata ze środków budżetu miasta wynosi około 34 % co jest jednym z niższych wyników w skali kraju. W porównaniu do lat 2007 - 2010 r. dopłata ze środków budżetowych gminy zmniejszyła się o 5,5%.

W celu zminimalizowania kosztów na edukację w latach 2011 – 2015 dokonano zmian w systemie zarządzania i finansowania oświatą polegających na:

likwidacji szkoły podstawowej i gimnazjum w Pogotowiu Opiekuńczym, likwidacji Publicznego Gimnazjum Nr 2, połączeniu Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 16 i Przedszkola Publicznego Nr 16

w Zespół Szkolno–Przedszkolny Nr 2, standaryzacji zatrudnienia pracowników niepedagogicznych w szkołach

ponadgimnazjalnych (zmniejszenie liczby etatów o 46,73), standaryzacji zatrudnienia pracowników pedagogicznych (zmniejszenie liczby etatów

wsparcia o 13,75) w szkołach ponadgimnazjalnych i placówkach oświatowych, prowadzenie racjonalnie polityki zatrudniania pracowników pedagogicznych we

wszystkich jednostkach oświatowych w celu eliminacji wypłaty jednorazowego dodatku wyrównawczego dla nauczycieli wynikającego z art. 30a K.N.,

stałe monitorowanie kosztów eksploatacji budynków w szczególności koszty mediów. Głównym źródłem finansowania zadań oświatowych jest część oświatowa

subwencji ogólnej, która zaledwie w 62% (stan z lat 2011-2015) pokrywa wydatki na oświatę. Miasto Opole musi stale angażować środki własne, by wypełnić ustawowo przypisane mu zadania w obszarze oświaty i edukacji.

Wykres. Wydatki oświatowe w stosunku do subwencji oświatowej w Opolu w latach 2011-2015

Znaczny wpływ na wzrost wydatków na oświatę wynika z konieczności realizacji przez samorząd zapisów ustawy Karty Nauczyciela, która gwarantuje pracownikom pedagogicznym, oprócz podstawowych składników ich wynagrodzenia, dodatkowe świadczenia jak:

urlopy dla poratowania zdrowia, stany nieczynne, odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli i emerytów.

Znaczącym obciążeniem finansowym dla budżetu są urlopy dla poratowania

zdrowia. Roczny koszt takiego urlopu dla jednego nauczyciela wynosi: nauczyciel dyplomowany – 50.350,00 zł, nauczyciel mianowany – 42.130,00 zł.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2011 2012 2013 2014 2015

60,50% 61,50% 63,60% 62,00% 60,50%

36,80% 36,20% 33,10% 34,60% 34,60%

2,70% 2,30% 3,30% 3,40% 4,90%

Wydatki oświatowe w stosunku do subwencji oświatowej w Opolu w latach 2011-2015

subwencja oświatowa dopłata do subwencji środki budżetowe miasta opola dopłata do subwencji środki pozabudżetowe

Na przestrzeni 2011 – 2015 w skali roku szkolnego przeciętna liczba nauczycieli korzystających z urlopu dla poratowania zdrowia wyniosła około 70 osób.

Kolejnym zadaniem wymagającym dużych udziałów finansowych to realizacja zadań z zakresu specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów. W porównaniu do roku szkolnego 2013/14, o prawie 36,5% wzrosła liczba dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczęszczających do szkół i przedszkoli, dla których organem prowadzącym jest Miasto Opole.

Wykres. Liczba dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w szkołach publicznych

Zarówno nauczanie indywidualne jak i urlopy dla poratowania zdrowia

stanowią tę część wydatków na oświatę, które nie wynikają bezpośrednio z organizacji szkół, a zatem są trudne do zaplanowania w budżecie miasta. Wzrostowi wydatków na oświatę towarzyszy wzrost subwencji oświatowej, jednak subwencja rośnie w stopniu zdecydowanie niższym niż wydatki.

Wykres. Wydatki na edukację oraz wysokość subwencji na przestrzeni lat 2011 – 2015

Liczba uczniów

korzystających

z indywidualnego

nauczania

Liczba przyznanych godzin

indywidualnego

nauczania

Liczba uczniów

korzystających

z indywidualnego

nauczania


indywidualnego

nauczania

Liczba uczniów

korzystających

z indywidualnego

nauczania


indywidualnego

nauczania

Szkoły Podstawowe 61 778 51 533 70 820

Szkoły Gimnazjalne 12 132 18 217 17 198

Szkoły

Ponadgimnazjalne48 710 38 532 44 635

Ogółem 121 1 620 107 1 282 131 1 653

Poziom kształcenia

Rok szkolny 2012/2013 Rok szkolny 2013/2014 Rok szkolny 2014/2015

0

500

1 000

1 500

2 000

rok szkolny 2012/2013 rok szkolny 2013/2014 rok szkolny 2014/2015

121 107 131

1 620

1282

1653

Liczba dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w szkołach publicznych

Liczba uczniów korzystających z indywidualnego nauczania

Liczba przyznanych godzin indywidualnego nauczania

131 141 379,00

212 620 881,14

142 430 655,00

226 675 311,69

143 866 121,00

226 055 488,60

142 968 194,00

230 497 993,08

144 366 785,00

238 796 946,00

0,00 100 000 000,00 200 000 000,00 300 000 000,00

wysokość subwencji

wydatki na edukację ogółem

2015 2014 2013 2012 2011

Analizując wydatki na oświatę w perspektywie lat 2011 – 2015 zauważa się,

że największy i stale rosnący udział stanowią wynagrodzenia i pochodne – stanowiąc około 74% ogółem wydatków. Dwie następne kategorie to wydatki rzeczowe – blisko 14,7% i koszty związane z dotowaniem placówek niepublicznych – 9,9%. Szczegółową strukturę wydatków przedstawia poniższa tabela.

Dokonując analizy kosztów oświaty, należy zwrócić uwagę na zróżnicowane

kształtowanie się kosztów funkcjonowania jednostek na różnych etapach edukacyjnych, co obrazuje poniższa tabela.

Nr Struktura wydatków 2011 2012 2013 2014

1 Wynagrodzenia i pochodne 152 715 529,78 162 688 885,21 165 122 269,10 168 704 350,54

2 Remonty 357 710,58 274 796,58 310 488,99 1 023 659,95

3Dotacje do szkół i przedszkoli

niepublicznych20 681 451,00 22 378 288,25 22 034 190,43 21 290 756,24

4 Pozostałe wydatki bieżące 29 942 903,35 29 858 075,46 33 516 529,15 35 157 136,76

5 Wydatki inwestycyjne 8 923 296,43 8 455 266,19 5 072 011,19 4 322 089,59

6Dotacje na współpracę z

organizacjami pozarządowymi- 20 000,00 - -

212 620 891,14 223 675 311,69 226 055 488,86 230 497 993,08

Tab. Struktura wydatków oświatowych w latach 2011-2014. Dane ze sprawozdań z wykonania budżetu miasta Opola

RAZEM

Z kosztami prowadzenia oświaty oraz wysokością części oświatowej subwencji ogólnej nierozerwalnie wiąże się zagadnienie jednostkowych kosztów kształcenia uczniów oraz kwota, którą samorządy otrzymują na jednego ucznia. W latach 2011 – 2015 standard finansowy przekazywany miastu Opole w subwencji na jednego ucznia w 2015 roku wzrósł w stosunku do 2011 roku o 12,5%.

Tab. Miesięczna wartość standardu finansowego

przypadające na jednego ucznia w opolskich szkołach. Dane Wydziału Budżetu

Nr Rok budżetowy Standard finansowy na jednego

ucznia rocznie Kwota przypadająca na jednego

ucznia w rozliczeniu miesięcznym 1 2011 4 717,01 393,08 2 2012 4 936,75 411,40 3 2013 5 163,00 430,25 4 2014 5 243,31 436,94 5 2015 5 304,35 442,03

Nr Jednostki oświatowe rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 I półrocze 2015

1

Przedszkola, w tym

Przedszkola niepubliczne -

dotacje

Przedszkola specjalne

30.073.101,21

2.655.780,00

809.851,65

32.391.548,94

3.062.998,58

924.368,84

35.872.715,61

3.780.801,63

1.074.572,00

41.537.153,07

4.830.680,68

1.145.851,86

20.289.007,90

2.516.101,85

600.817,58

2

Szkoły podstawowe, w tym

niepubliczne i publiczne szkoły

podstawowe - dotacje

Szkoły podstawowe specjalne

54.842.055,01

2.053.635,00

4.925.261,24

56.303.273,64

2.245.436,54

5.185.062,84

47.165.52,99

2.545.350,82

4.301.409,35

49 255 282,61

2.668.061,88

4.406.134,22

25.256.469,08

1.646.388,68

2.203.710,53

3

Gimnazja, w tym

Gimanazja niepubliczne - dotacje

Gimnazja specjalne

26.536.974,84

2.053.635,00

2.280.583,59

28.878.280,44

1.502.226,13

5.185.062,84

25.913.036,43

1.946.816,78

1.464.856,18

26.092.740,78

2.056.122,03

1.618.902,40

12.779.494,98

1.011.634,65

975.457,86

4

Lecea ogólnokształcace, w tym

Licea niepubliczne - dotacje

Licea profilowane

26.082.411,37

3.240.075,00

23.192.354,31

4.017.560,00

26.415.362,13

3.795.021,40

969.226.31

25.464.152,15

2.506.877,86

318.027,38

12.732.414,04

1.259.666,46

5

Szkoły zawodowe, w tym

niepubliczne i publiczne szkoły

zawodowe - dotacje

Szkoły zawodowe specjalne

43.117.876,93

11.229.589,00

719.590,25

46.102.662,73

11.336.688,00

1.159.917,83

43.542.162,75

9.524.340,62

1.446.209,34

42.494.253,30

8.984.708,70

1.668.135,53

22.834.554.,86

5.389.325,18

892.504,20

6 Szkoły artystyczne 3.078.018,60 3.254.233,14 3.363.923,77 3.395.244,44 1.775.825,25

7

Centra kształcenia ustawicznego i

praktycznego oraz ośrodki

dokształcania zawodowego

2.776.324,56 3.215.274,97 3.413.407,62 3.325.241,96 1.850.615,45

8Ośrodki szkolenia, dokształcania i

doskonalenia kadr648.545,02 654.490,54 700.234,26 790.139,11 390.199,03

9Poradnie psychologiczne w tym

poradnie specjalistyczne3.063.800,57 3.153.784,89 3.233476,07 2.943.553,09 1.433.712,90

10Placówki wychowania

pozaszkolnego6.140.689,62 6.526.699,28 6.375.842,87 6.413.319,07 3.465.454,55

11 Internaty i bursy szkolne 2.039.485,56 1.999.722,10 2.319.298,75 2.006.545,39 1.082.664,97

12Szkolne skchroniska

młodzieżowe126.142,29 97.429,43 99.501,96 102.476,82 53.463,94

Tab.Koszty funkcjonowania jednostek oświatowych w poszczególnych latach budżetowych. Dane zesprawozdań z wykonania

budżetu miasta Opola.

Natomiast koszty kształcenia w przeliczeniu na jednego ucznia przedstawia poniższe zestawienie.

Porównując średnie miesięczne koszty kształcenia uczniów w poszczególnych typach szkół, odpowiednio do lat poprzednich, można stwierdzić, że:

w 2011 r. (porównując do 2010 r.) i w 2012 r. ( porównując do 2011r.) – najwyższy wzrost kosztów utrzymania ucznia wystąpił w liceach ogólnokształcących (ok. 11 %) i szkołach zawodowych (8,5%),

w 2013 r. ( porównując do 2012 r.) – koszt utrzymania dziecka w przedszkolu zmalał o 17,3% z racji zmiany opłaty na 1 zł za jedną godzinę pobytu ponad czas na realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego, zmniejszył się również koszt kształcenia ucznia w szkole podstawowej o 7,7% w wyniku podjęcia nauki przez dzieci sześcioletnie, natomiast wzrósł w gimnazjum o 8,5% z racji niżu demograficznego,

w 2014 r. ( porównując do 2013 r.) – najwyższy wzrost kosztu kształcenia wystąpił w przedszkolu – 15% w związku ze zwiększoną liczbą oddziałów oraz utworzeniem nowych oddziałów integracyjnych i wprowadzeniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

W budżecie oświaty znaczącą pozycję stanowi dotacja na szkoły publiczne

prowadzone przez inne organy niż JST oraz niepubliczne szkoły. Szkoły te

Nr Jednostki oświatowe rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 I półrocze 2015

1 Przedszkola 924,00 945,14 781,70 899,52 880,02

2 Przedszkola specjalne 3 300,67 4 186,98 4 860,00 5 967,98 6 675,75

3 Szkoły podstawowe 709,93 752,29 694,43 699,07 687,80

4Szkoła podstawowa specjalne w Zespole Szkół

Specjalnych3 299,78 3 610,43 3 695,37 3 564,83 3 992,23

5Szkoła podstawowa specjalna w Pogotowiu

Opiekuńczym2 062,82 3 743,75 - - -

6 Gimnazja 590,00 643,62 698,07 713,42 717,38

7 Gimnazjum Specjalne w Zespole Szkół Specjalnych 1 698,77 1 774,46 1 719,31 1 823,09 2 057,93

8 Gimnazjum specjalne w ZPOW 1 102,53 2 324,34 - - -

9 Licea ogólnokształcące 524,02 577,79 602,89 592,38 614,83

10 Licea profilowane - - 784,16 611,59 -

11 Szkoły zawodowe 523,31 571,85 601,49 603,93 627,84

12 Szkoła zawodowa w Zepsole Szkół Specjalnych 703,80 842,28 769,99 934,86 900,18

13Szkoła przysposabiająca do pracy z Zespole Szkół

Specjalnych1 817,15 2 101,30 2 270,16 2 551,37 2 881,47

14 Szkoły artystyczne 1 105,61 1 238,29 1 229,50 1 246,42 1 321,30

15Centra kształcenia ustawicznego i praktycznego

oraz ośrodki doskonalenia zawodowego218,88 259,01 - - -

Tab. Miesięczny koszt kształcenia ucznia w poszczególnych typach szkół (bez wydatków remontowych i inwestycyjnych). Dane ze sprawozdań z

wykonania budżetu miasta Opola

uzupełniają ofertę edukacyjną publicznych szkół prowadzonych przez miasto Opole. Wszystkie publiczne szkoły ponadgimnazjalne, prowadzone przez inne organy, wchodzą w skład sieci szkół ponadgimnazjalnych miasta Opola, natomiast szkoły podstawowe i gimnazja jedynie na wniosek organu prowadzącego mogą być wpisane do sieci szkół oraz mogą mieć ustalony obwód. Do szkół publicznych prowadzonych przez inne organy należą następujące placówki:

Publiczna Katolicka Szkoła Podstawowa (Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich), Publiczne Katolickie Gimnazjum (Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich), Publiczne Gimnazjum dla Dorosłych (Wojewódzki Zakład Doskonalenia Zawodowego), Liceum Ogólnokształcące (Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich), Publiczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (Wojewódzki Zakład Doskonalenia

Zawodowego), Technikum Zawodowe (Wojewódzki Zakład Doskonalenia Zawodowego), Technikum Zawodowe dla Dorosłych (Wojewódzki Zakład Doskonalenia

Zawodowego), Publiczna Zasadnicza Szkoła Zawodowa (Wojewódzki Zakład Doskonalenia

Zawodowego), Publiczne Policealne Studium Zawodowe (Wojewódzki Zakład Doskonalenia

Zawodowego).

Szkolnictwo niepubliczne w Opolu stanowi uzupełnienie oferty edukacyjnej szkolnictwa publicznego, prowadzonego przez Miasto Opole oraz inne organy prowadzące. Szkolnictwo to reprezentują jednostki oświatowe wszystkich typów i poziomów edukacyjnych. Liczba uczniów i wychowanków publicznych szkół prowadzonych przez inne organy niż JST oraz niepublicznych placówek dotowanych z budżetu miasta Opola ulega zmianom. Na przestrzeni trzech ostatnich lat zanotowano spadek liczby dotowanych uczniów o 4,4%.

Wykres. Liczba uczniów w szkołach publicznych i niepublicznych

dotowanych z budżetu Miasta Opola

W 2015 r. w Opolu funkcjonują niepubliczne punkty przedszkolne, przedszkola niepubliczne i szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkół publicznych. Liczba tych placówek ulegała w ciągu ostatnich lat zmianom. Obecnie wśród nich są: 3 punkty przedszkolne, 14 przedszkoli, 3 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 4 gimnazja dla dorosłych, 3 licea ogólnokształcące dla młodzieży, 13 liceów ogólnokształcących dla dorosłych, 2 szkoły zasadnicze, 2 technika, 34 szkoły policealne, w tym 7 szkół niepublicznych bez uprawnień szkół publicznych.

4500

5000

5500

2013 2014

2015

5286

5055 5062

Liczba uczniów w szkołach publicznych i niepublicznych dotowanych z budżetu Miasta Opola

Tab. Niepubliczne jednostki wg wpisu do ewidencji w latach 2011–2014.

Dane Wydziału Oświaty

Lp. Jednostki niepubliczne wg typów

2011 2012 2013 2014

1. Przedszkola 9 11 14 14

2. Punkty przedszkolne 3 2 4 4

3. Szkoły podstawowe 2 2 2 3

4. Gimnazja 2 2 2 2

5. Gimnazja dla Dorosłych 1 2 3 4

6. Licea

Ogólnokształcące dla Młodzieży 2 2 3 3

7. Ogólnokształcące dla Dorosłych 10 13 15 11

8. Uzupełniające dla Dorosłych 9 9 7 2

9. Profilowane dla Młodzieży 1 1 0 0

10. Profilowane dla Dorosłych 1 1 0 0

11. Szkoły zasadnicze 0 2 2

12. Technika 3 4 2 2

13. Szkoły Policealne 22 20 29 31

14. Placówki

Kształcenia Ustawicznego 52 53 54 60

15. Opiekuńczo - Wychowawcze 2 2 1 0

16. Oświatowo - Wychowawcze 3 3 5 5

17. Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne 1 2 3 3

18. Placówki Artystyczne – ogniska artystyczne 2 2 3 3

19. Ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego 1 1 2 3

Razem 126 132 151 152

Ponadto w systemie szkolnictwa niepublicznego funkcjonuje 63 placówek kształcenia ustawicznego, 5 placówek oświatowo-wychowawczych oraz 7 poradni psychologiczno-pedagogicznych.

W ostatnich latach odnotowano znaczny wzrost liczby szkół i placówek niepublicznych. Dużym zainteresowaniem cieszą się niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne z uwagi na wprowadzenie obowiązku szkolnego dla sześciolatków. Najwyższy koszt dofinansowania kształcenia szkolnictwa niepublicznego odnotowuje się w szkołach policealnych. Wynika to z nadużyć w kilkakrotnym wykazywaniu uczniów i słuchaczy lub przez okres, w którym nie pobierają nauki. Problemem jest brak wpływu samorządu na kształtowanie i jakość oferty kształcenia zawodowego w tym obszarze – po pozytywnym zaopiniowaniu przez Kuratorium dokumentacji założycielskiej miasto musi zarejestrować placówkę niepubliczną, której przekazuje środki na jednego ucznia.

IV. EFEKTYWNOŚĆ POLITYKI OŚWIATOWEJ MIASTA OPOLA NA LATA 2011 – 2015. Oświata Miasta Opola w ocenie zewnętrznej

Dla oceny efektywności polityki oświatowej Miasta Opola na lata 2011 - 2015

dokonano zestawienia informacji o pozycji oświaty prowadzonej przez Miasto Opole w różnego rodzaju zestawieniach, porównaniach i rankingach.

1. Pod względem wysokości dopłat gminnych do subwencji oświatowej (w przeliczeniu na jednego ucznia) Opole zajmuje 7. miejsce wśród miast wojewódzkich (w przeliczeniu na jednego ucznia). Wysokość dopłat do subwencji (średnia z lat 2009 -12) wynosi 1180 zł (Warszawa na 1. m. – 2444 zł).

2. Pod względem wartości wskaźnika efektywności wydatków oświatowych Opole zajęło 6. miejsce – Ranking miast wojewódzkich „Wydatki na oświatę – koszt edukacyjnej wartości dodanej” na podstawie danych IBE i sprawozdań budżetowych.

3. Wysoka pozycja Opola w Rankingu efektywności oznacza, że szkoły prowadzone przez Miasto Opole mają dobrze powiązane koszty z jakością.

4. Pod względem łatwości rozpoczynania samodzielnego życia i wskazanie najbardziej przyjaznych dla młodych 8. miejsce Opola w Wielkim Rankingu Miast Gazety Wyborczej - porównanie 21 miast (2014).

5. 3. miejsce Opola wśród miast prorodzinnych w Wielkim Rankingu Miast Gazety Wyborczej - porównanie 21 miast (2014).

6. 5. miejsce Opola pod względem edukacji przedszkolnej w Wielkim Rankingu Miast Gazety Wyborczej - porównanie 21 miast (2014).

7. 4. miejsce Opola pod względem wyników sprawdzianu szóstoklasistów (po Warszawie, Krakowie i Lublinie) w Wielkim Rankingu Miast Gazety Wyborczej - porównanie 21 miast (2014).

8. 2. miejsce Opola w kategorii dofinansowania świetlic szkolnych ex aequo z kilkoma innymi miastami, tuż po Zielonej Górze (na 1. miejscu) w Wielkim Rankingu Miast Gazety Wyborczej - porównanie 21 miast (2014).

9. 1. miejsce w Konkursie „Samorządowy Lider Zarządzania 2013. Samorząd jako pracodawca" (organizator: przez Związek Miast Polskich we współpracy z Norweskim Związkiem Władz Lokalnych i Regionalnych) - za rozwiązanie „Uspołecznienie procesu racjonalizacji sieci szkół i placówek oświatowych w Opolu w drodze konsultacji społecznych” (2013).

10. 3. miejsce w kraju, wśród miast powyżej 100 tys. mieszkańców, w rankingu „Miejsca sprzyjające edukacji” (badania Evidence Institute), mającym na celu wskazanie samorządów i miast w Polsce, gdzie edukacja – jakość nauczania – jest na najwyższym poziomie (2014).

11. Bardzo wysoka pozycja liceów ogólnokształcących i techników w Ogólnopolskim Rankingu Szkół Ponadgimnazjalnych PERSPEKTYWY (corocznie).

V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Działania określone w polityce oświatowej Miasta Opola na lata 2011 - 2015 były

sukcesywnie realizowane. Realizacja poszczególnych działań, uzależniona od różnorodnych czynników (uwarunkowania finansowe i prawne, możliwości organizacyjne, potencjał i zaangażowanie ludzkie) przebiegała w sposób zróżnicowany, dostosowany także do bieżących potrzeb i możliwości. Należy jednak uznać za satysfakcjonujący stopień realizacji większości działań przyjętych w dokumencie strategicznym dla oświaty w Opolu na lata 2011 – 2015. Na szczególne podkreślenie zasługują:

1. Dostosowanie miejskiego systemu oświaty (przedszkola, szkoły i placówki oświatowe) do zmian programowych i organizacyjnych wynikających z założeń reformy programowej i strukturalnej w oświacie, ale także z lokalnych uwarunkowań (niż demograficzny, konieczność racjonalizacji wydatków, zapotrzebowanie społeczne).

2. Stworzenie szerokiej dostępności do oferty edukacyjnej Miasta Opola, zwłaszcza na poziomie przedszkolnym, gdzie mimo zwiększonego zapotrzebowania na opiekę przedszkolną, Opole podjęło wielokierunkowe działania umożliwiające zapewnienie wszystkim zainteresowanym miejsc w przedszkolach. Blisko 90% dzieci w wieku 3-6 lat było objętych opieką przedszkolną, co stanowi jeden z najwyższych wskaźników w kraju;

3. Zapewnienie bogatej oferty edukacyjnej w szkołach, w tym utworzenie różnorodnych specjalistycznych oddziałów (integracyjne, specjalne, dwujęzyczne, międzynarodowe, sportowe), utrzymanie systemu godzin miejskich (bogata oferta zajęć pozalekcyjnych), realizacja projektów edukacyjnych wprowadzających szeroki wachlarz zajęć rozwijających i wyrównujących szanse rozwojowe, coraz bardziej atrakcyjna oferta placówek wychowania pozaszkolnego. Wszystko to stworzyło duże

możliwości zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzieży oraz rozwoju ich pasji i zainteresowań;

4. Podniesienie jakości kształcenia w szkołach na wszystkich etapach edukacyjnych poprzez wielokierunkowe działania organu prowadzącego i szkół (działalność innowacyjna, wykorzystanie wyników egzaminów zewnętrznych, badanie osiągnięć edukacyjnych uczniów z zastosowaniem kalkulatora EWD, praca z uczniem zdolnym, wzbogacenie oferty doskonalenia nauczycieli, współpraca ze środowiskiem akademickim).

5. Podniesienie rangi szkolnictwa zawodowego w Opolu poprzez wielokierunkowe działania (zmiany organizacyjne, programowanie działań szkół, wzbogacanie oferty kształcenia zawodowego: nowe zawody, innowacje i eksperymenty pedagogiczne, tworzenie nowych pracowni zawodowych i ich wyposażanie w nowoczesny sprzęt, uściślenie współpracy z pracodawcami, promocja szkół), które zaowocowały wzrostem zapotrzebowania na kształcenie zawodowe (technika) i ściślejszym dostosowaniem go do potrzeb rynku pracy;

6. Stały wzrost, m.in. poprzez bogatą ofertę doskonalenia, kompetencji kadry pedagogicznej i zarządzającej oświatą, który zapewnił jakościowy rozwój opolskiego systemu kształcenia;

7. Wsparcie finansowe dla przedsięwzięć realizowanych przez szkoły i placówki oświatowe: konkursy i olimpiady wiedzy, sportowe, imprezy kulturalne i inne (realizacja projektów edukacyjnych w ramach programu „Uczenie się przez całe życie”, współpraca zagraniczna szkół, wyjazdy i udział uczniów w różnego rodzaju przedsięwzięciach w kraju i za granicą, organizacja konferencji i seminariów, publikacje wystawy tematyczne).

8. Zapewnienie opieki i edukacji prozdrowotnej (m.in. opieka świetlicowa, dożywianie uczniów, dowożenie do szkół, stypendia i zasiłki szkolne oraz stypendia motywacyjne dla uczniów, dofinansowanie zakupu podręczników, wypoczynek letni i zimowy, w tym bezpłatny dla dzieci w trudnej sytuacji, opieka pielęgniarska i stomatologiczna w szkołach).

9. Poprawa stanu bazy oświatowej w mieście (termomodernizacja czterech dużych obiektów szkolnych, adaptacja części obiektów szkolnych na potrzeby przedszkoli, remonty sal gimnastycznych i budowa nowych lub modernizacja boisk sportowych, rozbudowa CKP o kolejne pracownie praktycznej nauki zawodu);

10. Kompleksowe przygotowanie szkół podstawowych w związku z obniżeniem wieku szkolnego do 6 lat (adaptacja pomieszczeń na sale lekcyjne i pomieszczenia świetlicowe oraz szatnie, wyposażenie w sprzęt, meble oraz miejsca do zabawy, budowa placów zabaw w ramach programu „Radosna Szkoła”);

11. Dostosowanie w przedszkolach pomieszczeń na sale dla dodatkowych oddziałów oraz ich wyposażanie w meble, sprzęt i zabawki, w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem na edukację przedszkolną;

12. Wyposażenie przedszkoli i szkół w sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem, oraz zakup dla przedszkoli programów do nauczania języka

angielskiego; Wyposażenie szkół w sprzęt i pomoce naukowe oraz nowoczesne technologie i pomoce techno-dydaktyczne;

13. Pozyskanie znaczących środków na finansowanie zadań oświatowych. W latach 2011-15 zrealizowano 13 projektów (programy rozwojowe na każdym poziomie edukacyjnym), pozyskując dodatkowo prawie blisko 8,5 mln zł, w których udział wzięło ponad 10 tys. beneficjentów;

Jednocześnie wiele działań wymaga wzmocnienia i zintensyfikowania dla osiągnięcia satysfakcjonującego poziomu realizacji. Wśród nich należy wymienić następujące kwestie:

1. Praktyczny wymiar kształcenia zawodowego w powiązaniu lokalną gospodarką, pracodawcami i instytucjami rynku pracy. Istotne jest tu przede wszystkich zasadnicze kształcenie zawodowe w zakresie organizacyjnym, praktycznym i promocyjnym.

2. Organizacja systemu doradztwa zawodowego na poziomie gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym.

3. Powiązanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z rzeczywistymi potrzebami przedszkoli, szkół i placówek oświatowych, z uwzględnieniem polityki oświatowej Miasta Opola.

4. Efektywne zarządzanie jednostkami oświatowymi w oparciu o kompetencje dyrektorów, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii komunikacji interpersonalnej.

5. Wysoka jakość infrastruktury oświatowej (inwestycje, remonty i modernizacja bazy, wyposażenie w sprzęt i pomoce techno-dydaktyczne).

VI. REKOMENDACJE

Prawidłowość i wysoka skuteczność realizacji Polityki oświatowej Miasta Opola na lata 2011 – 2015 uzasadnia kontynuację dotychczasowych działań w ustalonych wcześniej formach. Biorąc pod uwagę, że w najbliższych latach w systemie edukacji realizowane będą działania wynikające z wprowadzonych zmian, takie jak: nowa podstawa programowa, upowszechnienie edukacji przedszkolnej, zmiany systemowe w poradnictwie psychologiczno – pedagogicznym, zmodernizowany nadzór pedagogiczny, a także modernizacja szkolnictwa zawodowego, a także prawdopodobnie będą wprowadzane dalsze zmiany programowe i strukturalne, należy uwzględnić, w kierunkach polityki oświatowej na najbliższe lata działania umożliwiające właściwe wdrożenie przewidywanych tendencji.

Dla realizacji powyższych celów istotne byłoby podjęcie i realizacja

między innymi następujących zadań: 1. Kształcenie i doskonalenie kadry pedagogicznej dla właściwej realizacji

wprowadzanych zmian w edukacji i w celu podnoszenia jakości kształcenia na wszystkich poziomach edukacyjnych m.in. we współpracy z opolskimi uczelniami;

2. Systematyczne podnoszenie kwalifikacji dyrektorów przedszkoli, szkół i placówek oświatowych w efektywnym zarządzaniu, z uwzględnieniem komunikacji interpersonalnej;

3. Monitorowanie wydatków na doskonalenie zawodowe nauczycieli w zakresie powiązania ich z rzeczywistymi potrzebami wynikającymi z realizowanej polityki oświatowej;

4. Dalszy rozwój jakościowy edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej (doskonalenie sytemu opieki i indywidualizacja pracy z dzieckiem);

5. Wdrażanie zmian organizacyjnych i programowych w systemie kształcenia zawodowego – ścisłe powiązanie edukacji z lokalną gospodarką i rynkiem pracy, wzmocnienie rangi zasadniczych szkół zawodowych; Wzmocnienia wymaga kształcenie na poziomie zasadniczych szkół zawodowych – nabór do oddziałów kl. I jest zbyt niski, zwłaszcza wśród absolwentów gimnazjów z Opola.

6. Doskonalenie form i metod promocji oferty edukacyjnej szkół prowadzących kształcenie zawodowe, dla których organem prowadzącym jest Miasto Opole, wśród uczniów gimnazjów w Opolu, jak również i regionie.

7. Wdrażanie w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe innowacji pedagogicznych, jak również podejmowanie dodatkowych działań mających na celu wprowadzanie do oferty kształcenia nowych zawodów w ramach eksperymentów pedagogicznych. Działania te muszą być prowadzone wyłącznie w korelacji z potrzebami inwestorów z terenu miasta Opola, jak również regionu;

8. Zwiększenie nakładów finansowych, zarówno ze strony organu prowadzącego, jak też podmiotów zewnętrznych współpracujących ze szkołami na zakup niezbędnych pomocy naukowych i dydaktycznych, w szczególności sprzętu potrzebnego do realizacji zajęć praktycznych;

9. Niezbędne jest podjęcie dodatkowych działań w zakresie doradztwa zawodowego na poziomie gimnazjum prowadzonego przez doradców zawodowych oraz wychowawców poprzez właściwą promocję umiejętności i osiągnięć uczniów oraz absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, a także korzystnych zmian na rynku pracy.

10. Wdrażanie zmian w organizacji systemu poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego w Opolu i ścisłe powiązanie go z systemem doskonalenia nauczycieli;

11. Wielokierunkowe przystosowywanie szkół do efektywnego kształcenia uczniów o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych i możliwościach psychofizycznych;

12. Wspomaganie procesu kształcenia młodzieży poprzez udział w projektach rozwojowych, systemowych oraz międzynarodowych – dalsze pozyskiwanie środków finansowych pochodzących z funduszy europejskich;

13. Rozwój umiejętności uczniów w zakresie technologii informacyjny no – komunikacyjnych (TIK), m.in. poprzez zwiększenie kompetencji kadry pedagogicznej w tej dziedzinie.

14. Podejmowanie przedsięwzięć wpływających na jakość kształcenia oraz atrakcyjność oferty edukacyjnej miasta Opola (tworzenie i wdrażanie programów, projektów, innowacji i eksperymentów, przedsiębiorczość, oferta zajęć pozalekcyjnych, współpraca z pozaszkolnymi miejscami nauki, efektywne wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych);

15. Zwiększenie nakładów finansowych, zarówno ze strony organu prowadzącego, jak też podmiotów zewnętrznych współpracujących ze szkołami na zakup niezbędnych pomocy naukowych i dydaktycznych, w szczególności sprzętu potrzebnego do realizacji zajęć praktycznych;

16. Dalsza poprawa infrastruktury oświatowej, w tym rozwój bazy i doposażenie szkół pod kątem nowych zadań edukacyjnych.

Wnioski wynikające z realizacji pięcioletnich kierunków polityki oświatowej miasta

Opola w połączeniu z zamierzeniami i wyzwaniami edukacyjnymi staną się podstawą do opracowania kolejnej perspektywicznej strategii rozwoju oświaty w mieście na lata 2016 – 2020.

Opracowanie: Wydział Oświaty

Documents

RAPORT Z REALIZACJI POLITYKI OŚWIATOWEJ MIASTA OPOLA …oswiata.opole.pl/images/2015/12/Raport_z_realizacji_polityki... · gdzie w latach 2011 – 2014 występowało zwiększone