Reanimimi Kardiopulmonar (Mbështetja bazike Jetësore)

Reanimimi Kardiopulmonar(Mbështetja bazike Jetësore)

Dr.Ilir.R.Mecini

Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer

"Any CPR is better than no CPR”

Robert O’Connor


RKP

Është një sekuencë e procedurave që performohen për të rikthyer qarkullimin e gjakut të oksigjenuar tek personat që kanë pësuar arrest të përnjehershëm kardiak , arrest respirator apo që kanë obstrukcion të rrugëve të frymëmarrjës.

Mbështetja bazike jetësore përfshin aftësitë psikomotorike për kryerjen e RKP me cilësi të lartë, duke përdorur një defibrillator të jashtëm automatizuar dhe lirimin e rrugëve të mbyllura respiratore për pacientët e të gjitha moshave.


Shkathtësitë e nevojshme për të performuar RKP

Të menduarit kritik: të menduarit e qartë dhe racional i bazuar në fakte të paraqitura dhe përvoja /ekspertiza e performuesit .

Zgjidhja e problemeve: identifikimin e zgjidhjeve për problemet që lindin duke përdorur burimet në dispozicion.

Komunikimi: një proces i mbyllur (qark) që përfshin dërguesin, mesazhin dhe marrësin.

Dinamika e ekipit: integrimi dhe koordinimi i të gjithë anëtarëve të ekipit që të punojnë së bashku drejt një qëllimi të përbashkët.


Faktet mbi RKP

75% aresteve kardiake ndodhin në shtëpi.

RKP dyfishon gjasat e personit të mbijetoj nga arresti i papritur kardiak & respirator si dhe obstrukcioni i rrugëve të frymëmarrjës.

RKP siguron rrjedhje të gjakut të oksigjenuar në drejtim të trurit & zemrës & i mban këto organe gjallë gjersa defibrilimi rikthen ritmin normal të zemrës.

Nëse RKP fillon mbrenda 4 minutash nga kollabimi & defibrilimi i siguruar mbrenda 10 minutash, viktima ka 40% gjasa për të mbijetuar.


Zingjiri i Mbijetesës


Si Funksionon RKP

RKP efektiv siguron 1/4 deri 1/3 e rrjedhjës normale të gjakut.

Frymëdhënja shpëtimtare përmban 16% oksigjen (21%).


Filloni me RKP menjëherë…..

Gjasat janë më të mira për mbijetesë.

Dëmtimi i trurit fillon 4-6 minuta pas ndërprerjës së frymëmarrjës dhe çarkullimit.

Dëmtimi i trurit është i sigurt pas 10 minutash pa RKP.


MOS E LËVIZNI VIKTIMËN GJERSA TË IPET RKP DHE TË KËRKOHET NDIHMA E KUALIFIKUAR…

Veç në rast se vendi i ngjarjës dikton ndryshe….

v Kërcnimi nga zjarri apo eksplozioni.

v Viktima duhet të shtrihet në sipërfaqe të fortë.

v Vendose viktimën ashtu që koka të jetë në nivel me trupin apo lehtësisht më poshtë se trupi.


Ndërprerja e punës së zemrës dhe e frymëmarrjes mund të verifikohet në bazë :

Vetëdija: .....nuk është e ruajtur,

Pulsi: …….mungesa e pulsit në arteriet e mëdha,

Respiracionet: …….s'ka respiracione, - apnea,

Bebëzat e syve: ………të dilatuara dhe të fiksuara,

Ngjyra e lëkurës: …………e zbehtë, cianotike.


Madje edhe me RKP të sukseshëm, shumica nuk do të mbijetojnë pa ALS

ALS (Advanced Life Support/Mbështetja e avansuar jetësore).

ALS përfshin defibrilimin, oksigjenimin,menaxhimin e rrugëve të frymëmarrjës, terapinë me barna.


Vështro vendin e ngjarjës….

Ndalu,Mendo &Vepro. Vështro vendin e ngjarjës për situata të rrëzikshme

dhe të pasigurta. Vendi i ngjarjës duhet të jetë i sigurt për ju. Ju nuk mund ti ndihmoni askujt nëse edhe ju bëheni

viktimë ! Para se të keni arritur tek viktima vazhdo të

përdorësh shqisat tuaja për të përfituar një përshtypje fillestare rreth mekanizmit të lëndimit apo sëmundjes dhe për të të identifiku se çfarë mund të ketë shkuar keq.


Vlersimi Primar

Ky vlerësim përfshinë tri fusha të mëdha :

v Vlerësimi i vetdijës

v Vlerësimi I frymëmarrjës dhe

v Qarkullimit.


Vlerësimi i vetdijës

AVPU


Kontrolloni viktimën për përgjigje.

Lehtësisht e shkundni viktimën për krahëdhe e pyetni me zë të lartë se si ndihet.


Nëse përgjigjet

E lajmë viktimën në pozitën në të cilën e kemi gjetur, me kusht se nuk e kanos asnjë rrezik i mëtejshëm;

Përpiqemi të gjejmë se çfarë i ka ndodhur dhe të kërkoni ndihmë nëse është e nevojshme;

Rivlerësoje atë rregullisht.


Rrugët e frymëmarrjes

A janë rrugët e frymëmarrjes të lira?

Nëse jo! atëherë


v E ngrisim kokën mbrapa dhe nofullën lartë.


Rrugët e frymëmarrjes

A merr frymë normal viktima?

Nëse jo!


v Shiqo, ndëgjo dhe ndjejë për frymëmarrjen normale.

v Jo më gjatë se

5 sekonda.


Nëse nuk ka përgjegje nga viktima apo viktima nuk është duke marr frymë apo vetëm gulqon


Kërkoni ndihmë

v Aktivizo shërbimin e Emërgjencës-thirr194.v Kërko apo sjelle AED v Ktheju viktimës


Poziciono viktimën në shpinë

Të gjitha pjesët e trupit të rrotullohën në të njejtën kohë. Gjithmonë je i vetdijshëm mbi lëndimet e kokës dhe boshtit

kurrizor. Mbështete qafën dhe boshtin kurrizor.


Qarkullimi

Kontrollo pulsin në karotide duke e ndier për 5-10 sekonda anash qafës së viktimës.

Nëse ka puls, por viktima nuk merr frymë, jep frymë.

Nëse nuk ka puls vazhdo me kompresion të toraksit gjersa të rikthehet pulsi.


Nëse s’ka puls


Fillo me kompresione

v Vendose bazën e njërës dorë në qendër të gjoksit të viktimës.


v Vendos bazën e dorës tjetër mbi dorën e parë.


v Gërshetoj gishterinjt e duarve. Mbaji duart drejt.


v Shtype sternumin së paku 5 cm.


A – Airway (rrugët e frymëmarrjës)v Hapi rrugët e frymëmarrjësv Kokën mbrapa nofullën lartë


Nëse tek viktima dyshojmë për traumë apo lendime të qafës, atëherë rrugët e frymëmarrjes duhet të hapen përmes teknikës së ngritjës së nofullës.


v Jep frymë në mënyrë të ngadalshme në gojën e tij, në ndërkohë shiqo për gjoksin e tij apo ngritet.


v Largojeni gojën tuaj nga viktima dhe shiqoni gjoksin e tij të bjerë gjersa ajri del jasht.


Breathing(frymëdhënja): Gojë me Hundë(kur duhet përdorur)

Viktima nuk mund ta hap gojën…. Nuk mund të mbulohet mirë goja…. Dëmtime të rënda të gojës… Distenzion i stomakut… Goja me stomë (trakeotomia)….


Lejo rrikthim të plotë të toraxit mes kompresioneve

Lejon qe zemra të mbushet me gjak ,përmirëson perfuzionin dhe mundëson rikthimin e qarkullimit spontan të gjakut tek viktimat e arrestit kardiak.


Shmang ventilimin e tepërt

v Vetëm një ngritje minimale të toraxit dhe frekuencë respiratore 12/min.


Defibrilimi

Përdorë AED (automated external defibrillator) sa më shpejt që është e mundshme.

Vazhdo me RKP gjersa AED sjellet.

Përcjelli instrukcionet e zërit.


DEFIBRILIMI

NDIZE AED

Disa AED automatikisht do të ndizen pasi që të hapet kapaku.

Ngjitni elektrodat në toraksin e viktimës

Analizimi i ritmitMos e prekni viktimën

Fibrilacioni Ventrikular Takikardia Ventrikulare

AsistolaAktiviteti ventrikular pa puls (PEA)

Shoku ( goditja) Indikohet

Qëndroni larg

Jepni një goditje(prekne pullën e shokut)

Shoku është dhënëPërcjelli instrukcionet nga AED

30 2

Shoku nuk rekomandohetPërcjelli instrukcionet nga AED

30 2

Siguria e shpëtimtarit

Mos e prekni viktimën gjatë analizës, ngarkeses apo shkrepjës së shokut

Përdorni dorëza mbrojtëse

Nëse viktima fillon të marr frymë normalisht vendoseni në pozitë kome.

Vlerësimi sekondar

Nga koka deri tek gishtërinjët e këmbëve


S (mbani mend këtë qysh nga fillimi)

v Serious Bleeding (gjakderdhje serioze),v Shock( Shoku),v Spinal injury(lëndimet e kurrizit).


Nuk duhet harruar as Disability

AVPU opo GCS

Bebezat

Glukoza

Barnat/drogat


Exposure-ekspozimi

Hjeken rrobat per te mundesu egzaminimin N.p.gj. lendimet,gjakderdhjet, egzantema

Anashkalo humbjen e nxehtesisë

Ruajtja e dinjitetit


Kur të ndërprehet RKP?

Viktima ringjallët… Ndihma profesionale arrinë… Shumë i lodhur për të vazhduar… Vendi i ngjarjës i pasigurt… Aresti kardiak më i gjatë se 30 minuta….

(Kontraverz)


Dy partner

Kompresioni 30:2

Ndrrimi i pozitave kur shfaqet lodhja…

Pas pesë cikleve bëhet rivlersimi i RKP.


Kontrolla e efektivitetit të RKP

A ngritet dhe bie toraksi me dhanjën e frymës artificiale?

Nëse dy persona le ta kontrolloj pulsin njeri gjersa ju jepni kompresionet.


RKP i kualitetit të lartë/Matësit e kualitetit


Minimizimi i ndërprerjeve në mes të kompresioneve

Frakcioni i kompresioneve të toraksit >80% është optimal për perfusion të gjakut dhe rikthim të qarkullimit spontan të gjakut.

v Frakcioni i kompresioneve të toraxit =

Kompresionet totale/Koha totale e arrestit (koha prej identifikimit të arrestit dhe rikthimi i qarkullimit spontan)

………spjegim:kur kompresionet nuk adminstrohen me ritëm të njejtë në mbi 80% të kohës atëherë shkalla e mbijetimit bie.


Sigurimi i kompresioneve me ritëm dhe thellësi adekuate

v Shkalla e kompresioneve 100 deri 120 min.

v Thellësia adekuate:

- Për të rriturit 2 inqa (50 mm)

- Për fëmijët dhe të porsalindurit 1/3 e pjeses AP të toraxit


10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 100-110 110-120 R>120

Chest compression rate (min-1)

Num

ber o

f 30

sec

segm

ents

300

250

200

150

100

50

0

n=1626 segments

Chest compression rates

Abella et al, 2005Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer

No ROSCROSC

10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 100-110 110-120 >120

Chest compression rate (min-1)

Mean rate, ROSC group 90 ± 17 *

Mean rate, no ROSC group 79 ± 18 *

210

180

150

120

90

60

30

0

Num

ber o

f 30

sec

segm

ents

Survival better with compression rate of100 – 120 compressions/minute

Abella et al, 2005

p=0.003


40

32

24

16

8

01 2 3 CPR duration, min

CPP

, mm

Hg

ICCM, 2005

2 inches vs 1.5 inchesSurvival:

100%

15%

Survival better with compressions >2 inches deep


Pse mund të dështoj RKP

Vonesa për të fillu me RKP…

Procedura e papërshtatshme ….

Nuk përcillet RKP me ALS kur ka nevojë dhe ka vonesë në defibrilim.

v Vetëm 15% të atyre që i nënshtrohen RKP mbijetojnë për të shkuar në shtëpi…

v Teknikat e papërshtatshme….

Sëmundjet terminale apo gjendjet e jomenaxhueshme (sulm masiv i zemrës)….


Lëndimet në lidhje me RKP

Fraktura e brinjëve.

Laceracioni në nivel të sternumit.

Dëmtimet e mëlqisë,mushkërive, shpnetkës.


Komplikimet e RKP

Vjelljaü Aspirimi.ü Vendose viktimën në anën e majtë.ü Fshijë të vjellurat nga goja me gishtërinjët të mbështjellur me

gazë.ü Repoziciono dhe rifillo RKP.


Distenzioni i stomakut

Ajri në stomak Krijon shtypje kundër mushkrive.

Parandalimiü Mos fryej shumë….ü Frymëdhënje shpëtuese e ngadalshme …ü Ri-ngrite kokën për të qenë i sigurt se rrugët e frymëmarrjës

janë të hapura..ü Përdorë metodën gojë me hundë.


Kunderindikacionet për RKP

Kundërindikacion absolut i vetëm është urdhëri DNR (do-not-resuscitate)/mos kryej reanimimin apo ndonjë urdhëresë e avancuar që indikon se dëshira e personit që mos të reanimohet në rast të arrestit kardiak .

Kundërindikacion relativ është nëse një klinicist mendon se ndërhyrja do të ishte e kotë.


Paisjet gojë me gojë…

Maskat.

Mbrojtëset.


Vlersimi Sekondar

Vlersimi nga koka deri te maja e gishtave të këmbëve

v Shiqo, ndjej për ndjeshmëri, edemë, deformitete, gjakderdhje.


Ngulfatja

Gjuha është shkaktari më i shpesht i ngulfatjës.

Të vjellurat.

Trupat e huaj.

Edema (reaksionet alergjike/ irituesit).

Spazmi (uji i inhaluar përnjëherë).


Si ta njohim ngulfatjen

A mund të ndëgjoni frymëmarrjën apo kollitjen e ashpërsuar?

v Tonet me frekuencë të lartë të frymëmarrjes?

A është kollitja e fortë apo e dobët?

Nuk mund të flas, merr frymë apo të kollitet.

Cianoza.


Si ta njohim ngulfatjen vazhdim…

Obstrukcioni parcial me shkëmbim të dobët të ajrit duhet të trajtohet si të ishte bllokim total.

Nëse viktima kollitet ashpër, mos intervenoni.


Ngulfatja te personat me vetdije (Obstrukcioni i rrugëve të frymëmarrjes te personat e rritur)

Jepi 5 goditje abdominale (Manovra e Heimlich-ut) Vendose grushtin mu mbi umbilicus

(madhësi normale) Jepi 5 goditje nga lart dhe mbrenda. Tek shtatzënat apo personat obez?

Grushti në sternum. Nëse pa sukses, mbështetete gjoksin me

një dorë dhe jep goditje nga mbrapa me dorën tjetër.

Vazhdo deri sa të kesh sukses apo viktimës i rikthehet vetdija.


Nëse je vetëm dhe je duke u ngulfatur

Përdore grushtin.

Përdorë këndin e mobiljeve.

Bëhu kreativ…


Nëse viktima e ka të humbur vetdijën

Thirrni 194.. Mundohuni të mbështetni viktimën me gjurin

tuaj gjersa e zbritni atë në dysheme Vlerso. Fillo RKP. Pas kompresioneve të toraksit, shiqo për

objektet para se të jepni frymëmarrje artificiale.


RKP për foshnjet (Nën moshën 1 vjeqare)

Apliko RKPv Shtype sternumin 1/2 deri 1/3 e thellësisë

së toraksit. v Përdorë gishtin e mesëm dhe të unazës.

30 kompresione me 2. Nëse jeni vehtë, apliko RKP për 2 minuta

dhe pastaj thirr 194.


E njejta procedurë përveq:

Mbulo hundën dhe gojën apo vetëm hundën.

Jep “frymë”sipërfaqësore.


Ngulfatja: foshnja e vetdijshme.

Poziciono me kokë tëposhtë.

5 goditje nga mbrapa (kontrollo për objektet e hudhura).

5 goditje torakale (kontrollo për obejktet e hudhura).

Përsërite…


Ngulfatja: foshnja pa vetdije

Nëse foshnja është pa vetdije:

Kur frymëdhënja e parë nuk kalon, kontrollo për objektet në fyt pastaj jep 2 frymëdhënje tjera.

Nëse asnjëra frymëdhënje nuk kalon, dysho në ngulfatje.

Fillo me 30 kompresione.

Kontrollo për objekt në fyt.

Jep 2 frymëdhënje të lehta.


Referencat:

http://www.heart.org/HEARTORG/CPRAndECC/Science/Guidelines-Highlights_UCM_317219_SubHomePage.jsp/

http://www.heart.org/idc/groups/heart-public/@wcm/@ecc/documents/downloadable/ucm_317350.pdf

http://www.simply-certified.com/index.php/tools-a-resources/blog-posts/item/1-2012-cpr-guidelines

www.erc.edu

http://www.lf.upjs.sk/kaim/pregradualne_vzdelavanie.html - first aid lectures

www.resus.org.uk

Moule P., Albarran J., 2009: Practical resuscitation for healthcare professionals






http://www.erc.edu/

http://www.lf.upjs.sk/kaim/pregradualne_vzdelavanie.html

Documents

Reanimimi Kardiopulmonar (Mbështetja bazike Jetësore)