Reforma emerytalna w świetle modelu nakładających się pokoleń (OLG)

Reforma emerytalna w ±wietle modelu nakªadaj¡cychsi¦ pokole« (OLG)

Jan Hagemejer, Krzysztof Makarski, Joanna Tyrowiczwsparcie: Marcin Bielecki, Agnieszka Borowska, Karolina Goraus

GRAPE@WNE UW/SGH/NBP

17 pa¹dziernika 2013

1 / 50

Wprowadzenie

Ukªad prezentacji

1 Wprowadzenie

2 Model

3 Kalibracja

4 Wyniki: Reforma 1999

5 Wyniki: Reformy JVR

6 Wnioski

2 / 50

Wprowadzenie Problemy badawcze

Problemy i pytania badawcze

Zmiany demogra�czne wpªywaj¡ na stabilno±¢ (�skaln¡ i polityczn¡)systemów emerytalnych

Reforma emerytalna 1999:

(DB => DC) + (PAYG => cz¦±ciowe FF), w dªu»szym okresie pozwala naobni»enie obci¡»enia �skalnego, ale powoduje spadek stóp zast¡pienia

Pytania: jak rozªo»y¢ jej koszty mi¦dzy obecne i przyszªe pokolenia?

Jaki jest wpªyw na oszcz¦dno±ci (kapitaª i PKB) oraz poda» pracy?Rozwa»ania dotycz¡ce dobrobytu

Krótkookresowe koszty reformy s¡ wysokie, a krótkookresowe korzy±ci zniej zaniechania - du»e (JVR 2011 i 2013)

3 / 50

Wprowadzenie Model ogólnie

Gªówne cechy modelu (1)

Konsument (optymalizacja wewn¡trzokresowa i mi¦dzyokresowa)

wybór konsumpcja/oszcz¦dno±ci, niespójno±¢ preferencji w czasiedecyzje o poda»y pracy - wybór praca/czas wolny80 pokole«, okres 1 rok

Reprezentatywny producent (funkcja Cobba-Douglasa z post¦pemuciele±nionym w pracy)

Rz¡d: opodatkuje czynniki produkcji i konsumpcj¦, wydaje na spo»yciepubliczne, de�cyt FUS i obsªug¦ dªugu

Zmienny wiek emerytalnySystem emerytalny przed i po reformie 1999 (DB+PAYG => NDC+PAYG iFF+DC)

4 / 50

Wprowadzenie Model ogólnie

Gªówne cechy modelu (2)

Modelowanie: stan ustalony i ±cie»ka przej±cia mi¦dzy dwoma SS

±cie»ka przej±cia: 60 okresów prognozy demogra�cznej + nowy stanustalony = 250 okresówscenariusz bazowy - 250 okresów bez reformy, scenariusze - 250 okresów zreform¡

Lump-Sum Redistribution Authority (LSRA) - transfery mi¦dzypokoleniowei ocena skutków dobrobytowych

Demogra�a (na podstawie prognozy demogra�cznej do 2060 r),

Indywidualna produktywno±¢ pracy zale»na od wieku - BAEL

�cie»ka tempa wzrostu produktywno±ci pracy - AWG

Kalibracja w oparciu o wielko±ci z Rachunków Narodowych

5 / 50

Model

Ukªad prezentacji

1 Wprowadzenie

2 Model

3 Kalibracja



6 Wnioski

6 / 50

Model

Konsument (wiek j)

Maksymalizuje »yciow¡ u»yteczno±¢ z konsumpcji i czasu wolnego:

Uj(cj,t , lj,t) = uj(cj,t , lj,t) + β

J−j∑s=1

δsπj+s,t+s

πj,tuj (cj+s,t+s , lj+s,t+s)

Otrzymuje wynagrodzenie w zamian za prac¦.

Oszcz¦dno±ci daj¡ rynkow¡ stop¦ procentow¡

Wybiera poda» pracy dopóki wiej j < J̄ (wiek emerytalny)

Umiera (z pewno±ci¡) w wieku J, ale z niezerowym prawdopodobie«stwemmo»e tak»e umrze¢ wcze±niej (oszcz¦dno±ci rozdzielane pomi¦dzy »yj¡cych)

Kohorta urodzona w okresie t liczy Nt osób.

7 / 50

Model

Reprezentatywny producent

Funkcja produkcji CD:

Yt = Kαt (ztLt)1−α

Produkt na zatrudnionego ro±nie wraz z kapitaªem na zatrudnionego iproduktywno±ci¡ pracy

Dynamika zt ma znaczenie dla korzy±ci z przej±cia na system kapitaªowy zsystemu repartycyjnego

8 / 50

Model

Rz¡d

Pobiera skªadki emerytalne oraz wypªaca emerytury.

Pobiera podatki od wynagrodze«, zysków kapitaªowych i konsumpcji, atak»e wydaje staª¡ cz¦±¢ PKB na konsumpcj¦ publiczn¡.

Finansuje wydatki rz¡dowe i subsydiuje emerytury dªugiem lub podatkami.

9 / 50

Kalibracja

Ukªad prezentacji

1 Wprowadzenie

2 Model

3 Kalibracja



6 Wnioski

10 / 50

Kalibracja

Demogra�a i produktywno±¢

Demogra�a:

Prognoza demogra�czna do 2060, nast¦pne 80 lat i nast¦puje nowy stanustalony.

Liczba �narodzin� dwudziestolatków - na podstawie prognozydemogra�cznej, potem staªa.

�miertelno±¢ - na podstawie prognozy.

Produktywno±¢

Zagregowana: na podstawie prognozy AWG, potem staªa na poziomie 1,7%

Indywidualna: staªa lub rosn¡ca z wiekiem

11 / 50

Kalibracja

Parametry makro

Parametr Warto±¢

α udziaª kapitaªu 0.33β niespójno±¢ czasowa 1, 0.9, 0.8r rynkowa stop procentowa 7.5%

stopa inwestycji 20.8% - 24.1%

12 / 50

Kalibracja

Inne parametry

Preferencje wzgl¦dem czasu wolnego (φ) - odpowiada stopie aktywno±ci56.8%

Cierpliwo±¢ (δ) - dobrana do rynkowej stopy procentowej = 7.5%

Stopa zast¡pienia (ρ) - skalibrowana tak, aby emerytury/PKB = 5%

Stawka skªadki emerytalnej (τ) - odpowiada de�cytowi FUS /PKB= 1.5%

Podatek dochodowy (τl) odpowiada relacji 11% PIT/PKB

Podatek od konsumpcji(τl) odpowiada relacji VAT/PKB

Podatek od zysków kapitaªowych zgodnie obowi¡zuj¡cym prawem

13 / 50

Kalibracja

Dwudziestolatkowie

14 / 50

Kalibracja

Wspóªczynnik umieralno±ci dla 50-ków

15 / 50

Kalibracja

Stopa wzrost produktywno±ci

16 / 50

Kalibracja

Wiek emerytalny

17 / 50

Kalibracja

Emeryci/pracuj¡cy

18 / 50

Wyniki: Reforma 1999

Ukªad prezentacji

1 Wprowadzenie

2 Model

3 Kalibracja



6 Wnioski

19 / 50

Wyniki: Reforma 1999 Scenariusze reformy 1999

Zaªo»enia

Punkt startowy/scenariusz bazowy: system DB PAYG o stopie zast¡pienia60% b1,j,t = ρj,twt oraz b2,j,t = 0

System docelowy:

cz¦±ciowo kapitaªowy system DCcze±¢ systemu pozostaje PAYG ale tzw. NDCModel skalibrowany do danych ZUS o uczestnictwie w nowym systemie orazkapitale pocz¡tkowym

Finansowanie de�cytu FUS (5 alternatyw):

podatek: (1) kwotowy; (2) dochodowy; (3) konsumpcyjny;(4) czasowe zwi¦kszenie dªugu, potem spªata przez zwi¦kszenie podatku odpracy lub konsumpcji

Dwie stopy procentowe:

stopa zwrotu z kapitaªu = kra«cowy produkt kapitaªu - deprecjacjastopa zwrotu z obligacji = 0,33*stopa zwrotu z kapitaªustopa procentowa jest ±redni¡ wa»on¡ powy»szych stóp

20 / 50

Wyniki: Reforma 1999 Scenariusze reformy 1999

Podgl¡d skutków reformy

Makroekonomiczne umiarkowane.

Dobrobytowe i �skalne istotne.

Transfer pomi¦dzy kohortami.

Dªug pozwala na inne rozªo»enie kosztów reformy.

Wyniki odporne na niespójno±¢ preferencji w czasie (dobrobyt).

21 / 50

Wyniki: Reforma 1999 Scenariusz bazowy

Emerytury jako % PKB (scenariusz bazowy)

22 / 50

Caªkowite efekty makroekonomiczne reformy 1999

Wyniki w relacji do scenariusza bazowego

Closure GDP Labor supply Capital

Period D97 ω �at ω D97 ω �at ω D97 ω �at ω

10 1.005 1.007 1.000 1.000 1.016 1.023

Labor tax 50 1.025 1.029 1.002 1.012 1.083 1.092

∞ 1.026 1.031 1.000 1.005 1.088 1.096

10 1.008 1.010 1.000 1.004 1.025 1.030

Cons. 50 1.034 1.039 1.005 1.013 1.113 1.124

tax ∞ 1.026 1.030 1.001 1.005 1.085 1.093

10 1.000 1.002 1.004 1.007 1.000 1.006

Debt with 50 1.023 1.028 1.003 1.014 1.076 1.088

τl ∞ 1.026 1.031 1.000 1.004 1.088 1.096

10 0.999 1.001 1.003 1.005 0.998 1.004

Debt with 50 1.034 1.040 1.005 1.013 1.114 1.127

τc ∞ 1.026 1.030 1.001 1.005 1.085 1.093

Wyniki: Reforma 1999 Wyniki

Efekty �skalne

Utrzymanie starego systemu emerytalnego (z niezmienionymi stopamizast¡pienia) wymagaªoby znacznego wzrostu podatków

Przez ponad 30 pierwszych lat od reformy koszty systemu emerytalnegoodzwierciedlone s¡ wy»sz¡ stop¡ podatkow¡ w scenariuszach reformy

Po tym nast¦puje skokowy wzrost domykaj¡cej system stopy podatkowej (w±cie»ce bazowej).

24 / 50


Dostosowanie �skalne: podatek dochodowy

25 / 50


Dostosowanie �skalne: podatek od konsumpcji

26 / 50


Dostosowanie �skalne: dªug plus podatek konsumpcyjny

27 / 50


Dostosowanie �skalne: dªug plus podatek od pracy

28 / 50


Stopy zast¡pienia w relacji do scenariusza bazowego

29 / 50


Efekty dobrobytowe

Reforma emerytalna powoduje (w relacji do scenariusza bazowego):

spadek stóp zast¡pieniawzrost bie»¡cego opodatkowania/dªugu w celu pokrycia kosztów reformyobni»enie si¦ opodatkowania w przyszªo±ci i skali znieksztaªce« cenrelatywnych w modelu

Efekty te b¦d¡ wpªywaªy na:

obni»enie si¦ dobrobytu bie»¡cych pokole«zwi¦kszenie si¦ dobrobytu przyszªych pokole«

efekty te s¡ du»e - do 7% caªkowitej »yciowej konsumpcji

30 / 50


�redni efekt dobrobytowy (wynik netto LSRA)

Dom- jedn. β = 1 β = 0.9 β = 0.8

kni¦cie ω = 1 = D97∗ ω = 1 = D97 ω = 1 = D97

τl % ∆ C 3,9% 2,9% 2,4% 2,1% 0,5% 0,3%

Dªug + τl % ∆ C 3,9% 2,9% 2,3% 2,1% 0,5% 0,3%

τC % ∆ C 3,8% 2,9% 2,4% 2,1% 0,5% 0,4%

Debt + τC % ∆ C 3,8% 2,9% 2,3% 2,0% 0,5% 0,3%

kwotowy % ∆ C 3,9% 3,1% 2,8% 2,2% 0,5% 0,3%∗D97 oznacza dekompozycj¦ wg. Deaton (1997).

31 / 50


Rozkªad ekwiwalentu konsumpcji po kohortach

32 / 50


Podsumowanie wyników

Makroekonomiczne efekty reformy emerytalnej s¡ umiarkowane

Istotny wzrost dobrobytu (unikni¦cie wzrostu podatków)

Przyrost PKB 0.5% przez dekad¦, 3% przez 50 póª wieku (niewielki efektna poda»y pracy)

Dodatkowy przyrost PKB gªównie efektem przyrostu zasobu kapitaªu(8-9% w stosunku do scenariusza bazowego)

Domkni¦cie �skalne nie wpªywa znacz¡co na wyniki (rola dªugu za chwil¦)

33 / 50

Wyniki: Reforma 1999 Dekompozycja

Dekompozycja skutków reformy

Reforma skªada si¦ de facto z dwóch cz¦±ci:

DB �> DC (przej±cie ze zde�niowanego ±wiadczenia na zde�niowan¡skªadk¦)PAYG�>FF (przej±cie z systemu repartycyjnego na systemcz¦±ciowo-kapitaªowy.

Dekompozycja dwóch efektów poprzez:

stworzenie hipotetycznego scenariusza, w którym reforma 1999 polegawyª¡cznie na stworzeniu pierwszego �lara (100% skªadki).

34 / 50


Dekompozycja skutków reformy: wyniki

Wi¦kszo±¢ efektów reformy to efekty przej±cia z systemu DB na system DC

te efekty s¡ ujemne dla »yj¡cych pokole« ze wzgl¦du na spadek stópzast¡pieniadodatnie efekty dla przyszªych pokole«

Reforma PAYG�FF ma du»e krótkookresowe koszty dobrobytowe, gdy�nansuje j¡ si¦ wzrostem bie»¡cych podatków.

Domykanie podatkiem dochodowym jest mniej szkodliwe ni» domykaniepodatkiem od konsumpcji.

Czasowe zwi¦kszenie dªugu pozwala na rozªo»enie kosztów reformy mi¦dzypokolenia i zmniejsza krótkookresowy ujemny wpªyw reformy na dobrobyt.

35 / 50


Dekompozycja - dªug i podatek od konsumpcji

36 / 50


Dekompozycja - dªug i podatek dochodowy

37 / 50

Wyniki: Reformy JVR

Ukªad prezentacji

1 Wprowadzenie

2 Model

3 Kalibracja



6 Wnioski

38 / 50

Wyniki: Reformy JVR Zaªo»enia

Warianty reformy

Scenariusz bazowy: reforma z 1999

2011RS1: zmniejszenie skªadki do OFE z 7.3% do 2.3%-3.5% i subkonto wZUS (wi¦kszy I �lar)

Reformy JVR z 2013:

2013RS2: skªadka do OFE 2.92% + tylko akcje w OFE, ZUS = 16.6%(fundusz pªac) + 4.38% (∆PKB)

2013RS3: 2013RS2 + dobrowolno±¢ OFE - wariant faktycznie wybrany

2013RS4: 2013RS3 + wzrost skªadki: ZUS = 17.52% (12.22% +5%) +OFE = 4%

Dobrowolno±¢ OFE: 50% czªonków zostanie w OFE.

39 / 50

Wyniki: Reformy JVR Zaªo»enia

Zaªo»enia symulacji

W scenariuszu bazowym dªug mo»e narosn¡¢ do 55% PKB do roku 2060,potem powolne spªacanie do 45% PKB

Scenariusz (zmiana skªadek) :1 zachowujemy ±cie»k¦ podatków i dostosowujemy dªug w czterech reformach2 (nie dzisiaj) zachowujemy ±cie»k¦ dªugu i dostosowujemy podatki w czterech

reformach

Od 2050 dªug ma zbiega¢ do poziomu 45% PKB

40 / 50

Wyniki: Reformy JVR Wyniki

Podgl¡d wyników

Spadek dobrobytu.

Spadek stóp zast¡pienia (wyj¡tek 2011RS1).

Wpªyw na PKB i kapitaª zale»y od zachowania dªugu.

Poprawa �skalna w obecnie obowi¡zuj¡cym 2011RS1 w ±rednim i dªugimokresie wi¦ksza ni» w implementowanym obecnie 2013RS3.

Wyniki odporne na niespójno±¢ preferencji w czasie.

41 / 50

Wyniki: stopy zwrotu (scenariusz bazowy)

Wyniki: stopy zast¡pienia

Scenariusz 2013RS3 daje najni»sze stopy zast¡pienia w stosunku do innychpropozycji

W 2011RS1 spadek o 7% w relacji do scenariusza bazowego vs 14% w2013RS3

Efekty �skalne: de�cyt FUS

Scenariusz 2011RS1 jest lepszy ni» scenariusz 2013RS3 dla poziomude�cytu FUS (po 2039)

Wyniki: dªug publiczny i kapitaª (domkni¦cie dªugiem)

Spadek dªugu w relacji do PKB sprzyja wzrostowi kapitaªu przez 90-100 lat

Po 2039, wariant 2011RS1 znacz¡co lepszy ni» 2013RS3 (kapitaª i dªug)

Dekumulacja kapitaªu zwi¡zana z wzrostem dªugu publicznego po 2050

Wyniki: dªug publiczny i kapitaª (domkni¦cie podatkiem)

Bez spadku relacji dªugu do PKB kapitaª spada

2011RS1 troch¦ lepszy ni» 2013RS3 (kapitaª)


Efekty dobrobytowe (wynik netto LSRA)

Scenariusz Ekwiwalent konsumpcji

2011R1 -0,41%2013R2 -0,20%2013R3 -0,32%2013R4 -0,49%

Wszystkie scenariusze reformy pogarszaj¡ dobrobyt w stosunku doscenariusza bazowego.

47 / 50


Podsumowanie wyników

Zmiany obni»aj¡ dobrobyt.

Stopy zast¡pienia spadaj¡ (wyj¡tek 2011RS1).

Wpªyw zmian na PKB i kapitaª warunkowany jest zachowania dªugupublicznego.

Poprawa �skalna w obecnie obowi¡zuj¡cym 2011RS1 w ±rednim i dªugimokresie wi¦ksza ni» w implementowanym obecnie 2013RS3.

Wyniki odporne na niespójno±¢ preferencji w czasie.

48 / 50

Wnioski

Ukªad prezentacji

1 Wprowadzenie

2 Model

3 Kalibracja



6 Wnioski

49 / 50

Wnioski

Wnioski

Model OLG, by oszacowa¢ skutki (dobrobytowe) reformy emerytalnej wPolsce + w jaki sposób �nansowa¢ tego typu reformy

wprowadzenie systemu cz¦±ciowo FF generuje koszt = �nansowanie godªugiem zapewnia optymaln¡ redystrybucj¦ mi¦dzypokoleniow¡wprowadzenie systemu DC znacz¡co obni»a emerytury (demogra�a) i obni»aobci¡»enia �skalne (dobrobyt ro±nie)

�Poprawianie� reformy z 1999 roku

nie rozpatrujemy kwestii optymalnej struktury rynkowej (efektywno±¢inwestycji, opªaty, struktura konkurencji pomi¦dzy OFE); tylko wariantyreform JVR�przyj¦ta� propozycja z 2013 roku pogarsza sytuacj¦ �skaln¡ w ±rednim idªugim okresie wobec zmian z 2011 roku (dobrobytowo minimalnie lepsza -likwidacja inwestowania w obligacje)

Model �±lepy� na kwestie ekonomii politycznej, wiarygodno±¢ obietnic, itp.

50 / 50

Documents

Reforma emerytalna w świetle modelu nakładających się pokoleń (OLG)