RehberlikGeleneksel Eğitim

Anlayışı

ÖğretimveYönetim

Çağdaş Eğitim Anlayışı

ÖğretimYönetimÖğrenci Kişilik

Hizmetleri

1

2

Rehberlik Hizmetleri

Rehberlik Hizmetleri

Özel Yetiştirme Hizmetleri

Özel Yetiştirme Hizmetleri

Sosyo-kültürel

Hizmetler

Sosyo-kültürel

Hizmetler

Sosyal Yardım

Hizmetleri

Sosyal Yardım

Hizmetleri

Sağlık HizmetleriSağlık

Hizmetleri

Öğ.Kiş. Hiz.

Öğ.Kiş. Hiz.

3

rehberlikBireyin en verimli şekilde gelişmesini ve doyum verici uyumlar

sağlamasında gerekli olan tercihlerini, yorumları planları yapmasına ve kararları vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazanması ve bu tercih ve kararları yürütmesi için bireye yapılan sistemli ve profesyonel bir yardımdır (Tan, 1992).

Bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir (Kuzgun, 1992)

Kendini anlaması, problemlerini çözmesi gerçekçi kararlar alması kapasitesini geliştirmesi çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzaman kişilerce yapılan psikolojik yardımlardır (Koğlu, 1994)

4

REHBERLİK TANIMINDAKİ ORTAK ÖĞELERBirey merkezdedir.Bu yardım sistemli olarak ve profesyonel

düzeyde sunulmalıdırRehberlik bir süreçtir. Çeşitli aşamaları içerir

ve süreklilik gösterir. Bilimsellik esastır.

5

Rehberlikle İlgili Yanlış anlayışlar1. Rehberlik bireye tek yönlü yapılan bir yardım

sürecidir.2. Rehberlik yol göstermedir.3. Bireylere acıyıp, kol kanat gerilir.4. Bireyin duygusal yanı ile ilgilenilir.5. Rehberlik zorunlu bir hizmettir.6. Amaç yöntem ve teknikler geliştirmektir.7. Rehberlik önemli bir derstir.8. Rehberlik bireyi disipline eder.9. Rehberlik hizmetleri problemli bireylere

yöneliktir.10. Rehberlik hizmetleri belli yaş grubuna yöneliktir.11. Rehberlik her türlü sorunu anında çözer.

6

REHBERLİĞİN AMACIRehberliğin en temel amacı bireyin kendini

gerçekleştirmesine yardımcı olmaktır.Bu amaca ulaşabilmek için ise;

Bireyin kendini tanımasına (ben kimim? Özelliklerim nelerdir? Güçlü ve zayıf yanlarım? İlgi ve eğilimlerim? İhtiyaç ve problemlerim neler)

Kendini anlaması ve kabul etmesi

Bulunduğu çevreyi ve ortamı tanıma

Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım?

KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME

7

8

Kendini Gerçekleştirme süreci (Maslow’un Gereksinimler Hiyerarşisi)

Rehberliğin ortaya çıkmasını sağlayan nedenler

A- Sosyo-Kültürel ve ekonomik etmenler* Hızlı değişmeler* Bilimde ve teknolojide gelişmeler, * Kültürel alışverişin hızlanması* İnançlar ve değerlerindeki değişmeler, * Nüfus artışı ve göç

* Kuşaklararası çatışmalar, * Suç işleme oranının artması* Ruhsal boz., hastalıklarının artması

9

A- Sosyo-Kültürel ve ekonomik etmenler (Devam) * Çekirdek aileye geçiş, * Çocuk eğitiminde ailenin rolünü etkileyen çevresel etmenlerin artması, * Ailenin fonksiyonlarından bazılarının okula kayması, * Kadının çalışma hayatına katılması* Toplumun nitelikli insan gücüne ihtiyacının artması* İş hayatındaki değişmeler, * Mesleklerin çeşitlenmesi

10

B- Psikolojik Etkenler

* Seçme özgürlüğünün verilmesi, * İlerici eğitim anlayışının benimsenmesi* Psikoloji ve psikometrideki gelişmeler,* Bireysel farklılıkların eğitimde dikkate alınması, * Eğitimde bireyin duygularına verilen önemin artması

11

c. Felsefi etmenler

Demokratik eğitim anlayışı

12

Rehberliğin Tarihsel Gelişimi ABD’de 1908 ABD’de Frank Parson

tarafından iş arayanlara yardım hizmeti verilmeye başlanması. İşe yerleşme isteği ile başvuran adayların niteliklerini yetenek ve ilgilerini saptayarak sahip oldukları özelliklere uygun bir işe yerleştirme hizmetini başlatmıştır.

1910 bu alanda çalışanların örgütlenmeye başlaması

1913 ABD’de rehberlik hizmetlerinin eğitim sistemine alınması

Türkiye’de o 1950’li yıllarda Türk-Amerikan

işbirliği kapsamında çalışmalar başlamıştır.

o 1954 de lisans programlarına ders olarak konması

o 1970’de okullarda rehberlik uygulamalarının başlaması

o 1983 yılında MEB bünyesinde Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Daire Başkanlığı Kuruldu.

VII. Milli Eğitim Şurasında ele alındı

IX. Milli eğitim Şurasında Zorunlu hale getirildi.

13

14

REHBERLİK ile ÖĞRETİM ARASINDAKİ FARKLAR

Öğretim 1. Gruplara akademik alanla

ilgili bilgi ve beceri kazandırma

2. Ölçme değerlendirme vardır

3. Disiplin vardır4. Bireyin dış dünyasına

yönelik5. Toplumsal değerler

6. Zorunluluk7. Gizlilik yoktur8. Öğretmenler tarafından tek

başına sınıfta yapılabilir

Rehberlik1. Bireylerin sosyal ve

duygusal gelişimlerine destek olma, ayrıca gruplara yönelik çalışma

2. Bireyin kendini anlaması ve değerlendirmesi vardır.

3. Öz disiplin4. Bireyin iç dünyasına

yönelik5. Yargılama yerine

algılama esastır6. Gönüllülük7. Gizlilik vardır8. İşbirliği gerekir

15

Rehberlik Hizmetleri

Psikolojik DanışmaOryantasyonBireyi TanımaBilgi toplama ve yaymaYöneltme ve yerleştirmeİzleme ve değerlendirmeKonsültasyonAraştırma geliştirmeSevk hizmetleriÇevre ve veli ile ilişkiler

16

1. Psikolojik Danışma Hizmeti1. Psikolojik Danışma Hizmeti

Tüm rehberlik hizmetlerinin merkezindedir.Uzmanlık gerektirir.Duyuşsal problemlere yöneliktir.

17

18

2. Müşavirlik (konsültasyon) hizmetleri2. Müşavirlik (konsültasyon) hizmetleri

Okul personeli ve velilere yönelik öğrenciler için okulda ve evde uygun ortam oluşturma amacı güder.

Öğrenciye dolaylı olarak verilen bir hizmettir.Ortak bir rehberlik anlayışı, işbirliği ve dolaylı

hizmet ve fikir alışverişi kavramları daha çok müşavirlik hizmetini çağrıştırmaktadır.

19

3. Oryantasyon Hizmetleri3. Oryantasyon Hizmetleri

Okulun kısa tarihçesinin anlatımıFiziksel olanakların tanıtılmasıOkulun çevresinin tanıtımıProgram dışı eğitsel, sosyal ve kültürel

faaliyetlerin tanıtımıOkul kurallarının tanıtımı

20

4. Bireyi Tanıma Hizmetleri4. Bireyi Tanıma Hizmetleri

En önemli amaç bireyin kendisini tanımasına yardımcı En önemli amaç bireyin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır.olmaktır.

Kimlikle ilgili tanıtıcı bilgilerFiziksel gelişimi ve sağlık durumuAile durumuSosyal durumuGelişim ve uyumuOkul öz geçmişiZihinsel özelliklerKişilik özellikleri

REHBERLİĞİN İLK AMACI BİREYİ TANIMA, SON AMACI BİREYİN KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRMESİDİR.

21

5. Bilgi Toplama ve Yayma Hizmetleri5. Bilgi Toplama ve Yayma Hizmetleri

Eğitsel, sosyal, mesleki ve kişisel alanlarda bireylerin ihtiyaç duydukları bilgiler toplanarak bireye verilir. Seminerler Broşürler Afişler Bireysel ya da grup rehberliği

22

6. Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri6. Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri

Yönlendirme çalışmaları ağırlıklıdır. Bir eğitsel alana (sözel, sayısal vb.) Bir üst programa (genel lise, meslek lisesi vb.) Bir eğitsel kola Kişisel ve sosyal alanlara (dernek, kurslar, gezi vb.)

23

7. İzleme Hizmetleri7. İzleme Hizmetleri

İzleme hizmeti, yapılan herhangi bir rehberlik hizmetinin sonucunu görme işidir.

24

8. Araştırma-Değerlendirme Hizmetleri8. Araştırma-Değerlendirme Hizmetleri

Okulda yürütülen PDR hizmetlerinin etkililiğine yönelik çalışmalar ve programların sonuçları hakkındaki değerlendirmeler bu kapsamda ele alınabilir.

ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME HİZMETLERİ DAHA ÇOK İZLEME HİZMETİNDEN SONRA YAPILMAKTADIR. Verilen hizmet değerlendirilerek programın eksik yönlerini tespit edip düzenleme bu grupta yer alır.

25

9. Çevre ve Veli ile İlişkiler9. Çevre ve Veli ile İlişkiler

Aile ve yakın çevre ile rehberlik servisinin yaptığı eşgüdümlü çalışmaları kapsar.

26

10. Sevk HizmetleriOkul rehberlik servisinin sınırları dışında bazı

klinik sorunları olan öğrenciler, velilerle etkileşime girerek bir uzmandan yardım almaya yönlendirilir.

27

REHBERLİK MODELLERİ

ParsonianEğitimle Kaynaştırılmış

Klinik (özellik-faktör)

Karar vermeye yardım süreci

Gelişimsel

Frank Parsons

Brewer WilliamsonKatz, Tiedeman, Jones, Tyler

Bireyi tanımaMesleği tanımaİşe yerleşme

Rehberlik programıyla akademik programın birlikte yürütülmesini savunur.NOT: Bu modelle okullarda rehberlik saatleri başlamıştır

Parsons modelinden esinlenmiştir. Bireyin karardan sonra ayrıntılı incelenmesini savunur. Test ve test dışı tekniklerin eğitimde kullanılmasına katkı sağlamıştır.

Rehberlik bireyin karar verme sürecine yardımdır. Eğitsel ve mesleki seçenekler arasında bireyin yapacağı seçime profesyonel müdahaledir.

Gelişim dönemleri, görevleri ve kritik dönem önemlidir. Rehberlik yaşam boyu devam eder. Kapsamlı PDR programları bu yaklaşımın uygulama boyutudur. 28

Rehberliğin Başlıca TürleriHizmet Alanlarına GöreÖğretim Basamaklarına GöreBirey sayısına göreTemel işlevlerine göre Problem Alanlarına Göre

29

Hizmet Alanlarına Göre

30

Eğitim alanında; Bütün eğitim kademeleri, çıraklık eğitim merkezleri, halk

eğitim merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri, bilim ve sanat merkezleri.Sağlık alanında;

Sağlık ocakları ve hastanelerde özellikle anne çocuk sağlığını koruyucu nitelikteSosyal yardım alanında;

Huzurevleri, çocuk esirgeme kurumları, sosyal yardımlaşma ve dayanışma kurumları, kızılayEndüstri alanında;

İş ve işçi bulma kurumu, işçi sendikaları, personel seçimi yapan merkezler vb.Adalet ve güvenlik;

Cezaevleri, ordu, ıslahevleri, emniyet, aile mahkemeleri 31

Öğretim Basamaklarına Göre

Okul Öncesi

İlköğretimOrtaöğretim

Yükseköğretim

32

Okul öncesi

33

Daha çok grup rehberliği, oyun, gözlem ağırlıklıdır.

İlköğretim I. kademe

•Daha çok grup rehberliği•Eğitsel rehberlik önemlidir.*Koruyucu ve önleyici çalışmalar 34

İlköğretim II. kademe

Mesleki gelişim açısından önemliYöneltme hizmetleri önemli

35

Orta öğretim

Psikolojik danışma hizmetleri öne çıkarAkran danışmanlığı önemlidirMesleki gelişim açısından önemlidirMesleki rehberliğin en yoğun dönemidir.Ergenlik döneminin özellikleri dikkate alınmalıdır

36

Yükseköğretim

Psikolojik danışma ön plandadır

37

Birey Sayısına Göre

Bireysel Psikolojik Danışma /RehberlikGrupla Psikolojik Danışma / Rehberlik

Danışanın probleminin niteliğiBelirleyicidir.

38

Rehberlik ile psikolojik danışma arasındaki farklar

Rehberlik Psikolojik danışma

Rehberlikte bilişsel yön ön plandadır

Duyuşsal yön ağır basar

Kişi sayısında sınırlama yoktur Kişi sayısı sınırlıdır

Zaman sınırlaması yoktur Zaman sınırlıdır

Profesyonel düzeyde sınıf öğretmenleri yapabilir

Sadece uzman yapar

Kapsamı geniştir Daha özneldir

39

Psikolojik Danışma Hizmeti

Psikolojik danışma: Bireyin kendisini tanıması, geliştirmesi, kendisine ve çevresine uyum sağlaması, sorunlarını çözmesi ve sağlıklı kararlar verebilmesi için bireylere uzman kişilerce verilen profesyonel bir yardım hizmetidir.

• Sadece uzman kişiler verebilir.

• Bireysel yada grupla olabilir.• Gizliliğin en üst seviyede

olduğu bir hizmettir.• Güven, saygı ve eşitlik ilkesi

etrafında yoğunlaşılır.• Empatik yaklaşım önemlidir.

40

Bireyle Psikolojik Danışmada

45-50 dakika haftada bir oturum.

Etkileşim sınırlıdırMaliyeti yüksektirYardım süreci derindirKendini açmada sıkıntı

yaşayan ve grupta dışlanabilecek bireyler için daha uygundur

90 dakika oturum.İdeal kişi sayısı 8-12

arasıdır.Etkileşim yüksektirEkonomiktirYardım süreci daha

yüzeyseldir.Benzer problemli

bireylerin bir arada olması çözüm sürecini kolaylaştırır.

41

Grupla Psikolojik Danışmada

Temel İşlevlerine Göre

42

43

•Önleyici rehberlik problem çıkmadan önce,•Krize müdahale problem anında,•İyileştirici rehberlik problemin ortadan kaldırılmasına yöneliktir.

Problem Alanlarına GöreEğitsel RehberlikKişisel RehberlikMesleki Rehberlik

44

Eğitsel Rehberlik

Öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmelerini amaçlar

45

Kişisel Rehberlik

46

47

Kişisel Rehberlik

Mesleki rehberlik

Yetenek ve ilgi önemlidir.

48

Mesleki Gelişim süreci

49

Meslek seçimi ile ilgili kuramlar

50

Meslek seçimi ile ilgili kuramlar

51

52

Meslek seçimi psikolojik ihtiyaçların doyurulmasıdır.Çocukluk yıllarındaki anne/baba ve çocuk ilişkisi önemlidir.

53

Kişilik Tipleri Kişilik Özellikleri Meslekler

GerçekçiSabırlı, hoşgörülü, pratik, maddeci

Elektrikçi, mühendis, beden eğitimi öğretmeni

Araştırıcı Entelektüel, analitik düşünen, titiz, bağımsız, içedönük.

Biyolog, matematikçi, fizikçi, astronot.

Artistik Coşkulu, hayalci, sezgisel, etkileyici

Yazar, ressam, mimar

Sosyal

Yardımsever, sorumluluk sahibi, empatik anlayışı gelişmiş

İnsan kaynakları uzmanı, sosyal hizmet uzmanı, akademisyen, öğretmen

Girişimci Dışadönük, kendine güvenen, sosyal, konuşkan

Satıcı, pazarlamacı, politikacı, avukat

Geleneksel Dikkatli titiz, ,itaatkar Veznedar, postacı

Holland’ın Tipoloji kuramı

Katz Gelatt’ın Karar kuramıMesleki seçim sürecini duygusal değil, akılcı

süreçlerle açıklar.Kişi bilgilenirse karar vermesi kolaylaşır.Hoppock’un İhtiyaçlar Kuramıİhtiyaçlar meslek seçiminde temel rol oynar.Tiedeman ve O’hara kişilik KuramıMesleki gelişimin tek belirleyicisi kişiliktir.

54

Rehberlik Hizmet Alanları

55

56

57

58

59

60

Test dışı teknikler

61

62

Gözlem

e dayalı teknikler

63

Kendini anlatma teknikleri

64

Başkalarının kanılarına dayalı teknikler

Etkileşime dayalı teknikler

65