ĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI 1. KİTAPimg.eba.gov.tr/492/769/871/650/056/154/9e9/b66/f92/05f/439/2d6/1c7/9a0/005/... · tÜrkÇe ders ve ÖĞrencİ ÇaliŞma kİtabi 1. kİtap İ lkÖ

TÜRKÇEDERS VE ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI

1. KİTAP

İLK

ÖĞ

RE

TİM

4. SIN

IF T

ÜR

KÇ

E D

ER

S V

E ÖĞ

RE

NCİ Ç

AL

IŞM

A KİT

AB

I (1

. KİT

AP

)

DERS VE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI

I

‹LKÖ⁄RET‹M

YAYINCILIK T‹CARET ANON‹M fi‹RKET‹

Ali Suavi Sokak Nu.: 1/4 06570 - Maltepe / ANKARA

tel. – belgeç: (0.312) 232 05 54 • 231 35 23

1. K‹TAP

Millî E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulunun 26.12.2012 tarih ve 225 say›l› karar› ile

2013 – 2014 ö¤retim y›l›ndan bafllayarak 5 (befl) y›l süreyle ders kitab› olarak kabul edilmifltir.

ISBN 978 - 9944 - 365 - 64 - 2

HAT‹CE BIYIKLI YAfiAR ÖZTAfi

II

Editör

Hasan Hüseyin YILDIZ

♦

Dil Uzman›

Münevver O⁄AN

♦

Görsel Tasar›m

Aynur Z‹LKAYA

♦

Program Gelifltirme Uzman›

Göksan BAY‹S

♦

Ölçme ve De¤erlendirme Uzman›

Banu KOÇ

♦

Rehberlik Uzman›

Mukadder GÜVENER

Her hakk› sakl›d›r ve Doku Yay›nc›l›k Tic. Afi’ne aittir. Kitab›n içindeki flekil,yaz›, resim ve grafikler yay›nevinin izni olmadan al›namaz, ço¤alt›lamaz vebas›lamaz.

Ankara, 2017

Bask›, Cilt:Özgün Matbaac›l›k San. ve Tic. Afi

Ankara-Polatl› Devlet Karayolu 52. km.Özgün Grup Sitesi, Temelli Beldesi / Sincan - ANKARA

tel.: 0312 645 19 10 (PBX) • belgeç: 0312 645 19 19

III

IV

V

VI

K‹TABIMIZI TANIYALIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VIII

CUMHUR‹YET‹N BEKÇ‹LER‹NE . . . . . . . . . . . . . . . . . .Öncü Çocuk dergisi . . . . . . . . . .21

ATATÜRK’ÜN ÇOCUKLU⁄U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹smail S‹VR‹ . . . . . . . . . . . . . . . .23

‹ST‹KLAL SAVAfiI’NDA ATATÜRK . . . . . . . . . . . . . . . . .Mesut TARCAN . . . . . . . . . . . . .27

UMUDUNU Y‹T‹RMEYEN TEK ‹NSAN

(1. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹smet KÜR . . . . . . . . . . . . . . . . .29

M‹LLÎ EGEMENL‹K

(2. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ahmet POYRAZO⁄LU . . . . . . . .31

2. TEMA: ATATÜRK ..................................................................................20

BABAANNE VE IHLAMUR A⁄ACI . . . . . . . . . . . . . . . . .Gülgün AKBABA . . . . . . . . . . . . .35

TEM‹ZL‹K KURALLARINA D‹KKAT EDEL‹M . . . . . . . . .Can Kardefl dergisi . . . . . . . . . . .38

‹P BACAKLI UZAYLI ÇOCUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Aytül AKAL . . . . . . . . . . . . . . . . .40

MEYVEN‹Z‹ YEMEDEN ÖNCE YIKADINIZ MI?

(1. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Banu B‹NBAfiARAN . . . . . . . . . .44

GÖKYÜZÜNDEK‹ DOST

(2. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mevlâna ‹dris ZENG‹N . . . . . . . .47

3. TEMA: SA⁄LIK VE ÇEVRE ..................................................................34

OKULUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Muzaffer BARANOK . . . . . . . . . .10

PAYLAfiMAYI Ö⁄RENEN S‹NCAP . . . . . . . . . . . . . . . .Tuncel ALTINKÖPRÜ . . . . . . . . .11

TRAF‹KTE NASIL GÜVENDE OLAB‹L‹R‹Z? . . . . . . . . .Cumhur AYDIN . . . . . . . . . . . . . .15

BARIfi fiARKISI

(1. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Necdet NEYD‹M . . . . . . . . . . . . .17

BEDEN D‹L‹M‹Z

(2. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sevilay ATMACA . . . . . . . . . . . .18

1. TEMA: B‹REY VE TOPLUM ...................................................................9

‹Ç‹NDEK‹LER (DERS K‹TABI)

VII

KAYNAKÇA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EK–1

TÜRK‹YE HAR‹TASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EK–2

TÜRK DÜNYASI HAR‹TASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EK–3

‹Ç‹NDEK‹LER (Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI)

TEMAYA HAZIRLIK ÇALIfiMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

CUMHUR‹YET‹N BEKÇ‹LER‹NE . . . . . . . . . . . . . . . . . .Öncü Çocuk dergisi . . . . . . . . . .35

ATATÜRK’ÜN ÇOCUKLU⁄U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹smail S‹VR‹ . . . . . . . . . . . . . . . .41

‹ST‹KLAL SAVAfiI’NDA ATATÜRK . . . . . . . . . . . . . . . . .Mesut TARCAN . . . . . . . . . . . . .44

SANATSAL DEVR‹MLER ((Dinleme Metni) . . . . . . . . . .Nezihe ARAZ . . . . . . . . . . . . . . .49

2. TEMA DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55

2. TEMA: ATATÜRK ..................................................................................33


BABAANNE VE IHLAMUR A⁄ACI . . . . . . . . . . . . . . . . .Gülgün AKBABA . . . . . . . . . . . . .60

TEM‹ZL‹K KURALLARINA D‹KKAT EDEL‹M . . . . . . . . .Can Kardefl dergisi . . . . . . . . . . .65

‹P BACAKLI UZAYLI ÇOCUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Aytül AKAL . . . . . . . . . . . . . . . . .70

UMUTLAR ((Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ali Kemal GÖZÜKARA . . . . . . . .75

ARA D‹S‹PL‹N ETK‹NL‹⁄‹ (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78


3. TEMA: SA⁄LIK VE ÇEVRE ..................................................................58


OKULUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .M. BARANOK . . . . . . . . . . . . . . .11

PAYLAfiMAYI Ö⁄RENEN S‹NCAP . . . . . . . . . . . . . . . .Tuncel ALTINKÖPRÜ . . . . . . . . .16

TRAF‹KTE NASIL GÜVENDE OLAB‹L‹R‹Z? . . . . . . . . .Cumhur AYDIN . . . . . . . . . . . . . .21

KOMfiU KUNDUZLAR (Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . . .Bestami YAZGAN . . . . . . . . . . . .26


1. TEMA: B‹REY VE TOPLUM ...................................................................9

VIII

20 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

2.TEMA

ATATÜRK

TEMADA ‹fiLENECEK MET‹NLER

CUMHUR‹YET‹N BEKÇ‹LER‹NE

ATATÜRK’ÜN ÇOCUKLU⁄U

‹ST‹KLAL SAVAfiI’NDA ATATÜRK

UMUDUNU Y‹T‹RMEYEN TEK ‹NSAN (1. Serbest Okuma Metni)

M‹LLÎ EGEMENL‹K (2. Serbest Okuma Metni)

Ülkemizin Günefli Ankara(Tuval üzerine ya¤l› boya temsilî resim, Fatma EYE)

K‹TABIMIZI TANIYALIM

Tema kapa¤›

Kitab›n sayfanumaras›

Temada ifllene-cek metinler.

Teman›n numa-ras› ve ad›

9T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

1.TEMA

B‹REY VE TOPLUM


OKULUM

PAYLAfiMAYI Ö⁄RENEN S‹NCAP

TRAF‹KTE NASIL GÜVENDE OLAB‹L‹R‹Z?

BARIfi fiARKISI (1. Serbest Okuma Metni)

BEDEN D‹L‹M‹Z (2. Serbest Okuma Metni)

Ne kadar seviyorum,

Okulumu bir bilsen.

Okul kadar güzel yer

Düflünemiyorum ben.

Benim gibi her çocuk,

Okulunu sevmeli.

Derslerine çal›fl›p

Kitaplar›n› övmeli.

Okulum, ah, okulum!

Bilgi, sa¤l›k yuvas›.

Kayn›yor damar›mda

Okulumun havas›.

Cahil kalmak dünyada

Yar›m olmak demektir.

Yar›m adam bu yurda

Zararl› bir emektir.

Okumal› yurt için,

Çal›flmal› yurt için,

Okullar kucak açm›fl.

Gitmemek sanki niçin?

Muzaffer BARANOK

(Okul ve Ders fiiirleri)


OKULUM

Evvel zaman içinde, geçmifl zaman içinde... Bilinmiyor ne, ne zaman, nas›l, nere-

de? Her fley olup bitmifl; bir vakitte, bir yerde. Periler ve insanlar, konuflan hayvanc›k-

lar... Hepsi masal içinde.

Yabanlar Orman›’n›n ortas›nda bir Mavi Göl varm›fl. ‹flte onun k›y›lar›ndan birinde

f›nd›k, ceviz ve mefle a¤açlar›, iç içe girmiflçesine birlikte yaflarlarm›fl. Buras›, iflte tam

buras›, sincaplar›n cennetiymifl. Yüce ceviz a¤açlar›n›n dallar›, burada gökyüzünü ör-

termifl. F›nd›k a¤açlar›n›n yapraklar›ndan toprak bile görünmezmifl. Ama sincaplar, yu-

valar›n› yafll› meflelerin genifl gövdelerinin kovuklar›nda yaparlarm›fl. Hele bu üç a¤a-

c›n yemiflleri yok mu? ‹flte sincaplar›n dünyada en sevdikleri yiyecekler bunlarm›fl. Sin-

caplar, yaz boyunca ceviz, f›nd›k ve mefle palamutlar›yla beslenirlermifl. Bir yandan da

bunlar› toplay›p evlerinin bir köflesinde biriktirirlermifl. Yoksa k›fl bast›r›p her fley karla-

r›n bembeyaz örtüsü alt›nda uykuya yat›nca tek bir meyve bile bulamazlarm›fl. Ama o

y›l çok verimli geçmifl. A¤açlar dallar› k›r›l›rcas›na çok yemifl vermifl. Sincaplar da yu-

valar›n› t›ka basa ceviz, f›nd›k ve mefle palamuduyla doldurmufl.

Seyrekdifl, sincaplar›n en flansl›s›ym›fl. O, bir gün unutulmufl bir piknik sepeti bul-

mufl. ‹çindeki z›p z›p topu, yiyecekleri, flekerleri evine tafl›m›fl, durmufl. Art›k k›fl› bekle-

mekten baflka yapacak hiçbir fley yokmufl. Sincaplar da öyle yapm›fllar. E¤lenerek,

oyun oynayarak k›fl› beklemeye bafllam›fllar. A¤açlar›n tepelerinde saklambaç, kovala-

maca oynam›fllar. Yerlere kadar sarkan a¤aç dallar›ndan kayd›rak gibi kaym›fllar. Sal›n-

cak yap›p sallanm›fllar. Hemen hemen tüm oyunlar› oynam›fllar. Sonunda s›ra top oy-

namaya gelmifl.



Sincaplardan birinin akl›na Seyrekdifl’in z›p z›p topu gelmifl. “Haydi kofl Seyrekdifl!”demifl. “fiu senin topu al da gel! Tak›mlar› kural›m, çift kale maç yapal›m.” Seyrekdifl’inyüzü hemen as›lm›fl. Kafllar› sertçe çat›lm›fl. “Yo! Do¤rusu siz e¤leneceksiniz diye bentopumu veremem. Onu sizin keyfiniz için eskitemem!” demifl. Sonra herkese küsüp yu-vas›na gitmifl. Arkadafllar›, Seyrekdifl’in bu bencilli¤ine flaflm›fl kalm›fl. Hem de onuay›plam›fl.

Seyrekdifl, yapraklar›n aras›na gizlenerek arkadafllar›n› seyretmeye koyulmufl. “Ne

güzel oynuyorlar, ne kadar çok e¤leniyorlar.” diyormufl, kendi kendine. “Benim flekerle-

rim, kurabiyelerim, z›p z›p topum var ama yine de can›m s›k›l›yor. Tek bafl›ma hiç e¤le-

nemiyorum. Keflke flu topu hiç bulmasayd›m da flu an arkadafllar›mla oynuyor olsay-

d›m.” Sonra ani bir kararla topunu alarak arkadafllar›n›n yan›na gitmifl. “Bak›n topu ge-

tirdim. Haydi, topla oynayal›m.”

Arkadafllar›, “Olur mu Seyrekdifl?” demifller ona. “Topun eskir sonra! Sen topunu al,götür yuvana. S›k› s›k› sakla.” Seyrekdifl, hem utanm›fl hem üzülmüfl. Çaresiz tekraryuvas›na dönmüfl.

Seyrekdifl, yuvas›ndan hem arkadafllar›n› izliyormufl hem de düflünüyormufl. “Bir

fleyleri yanl›fl ya da eksik yapt›¤›m besbelli. Yoksa benimle oynarlard›. Topumu onlarla

paylaflmad›¤›m ve haks›z yere onlara küstü¤üm için özür dilemeliydim. Evet! Evet!

Özür dilemeliydim. O zaman beni tekrar aralar›na al›rlar, benimle birlikte oynarlard›.”

Seyrekdifl, yeniden arkadafllar›n›n yan›na koflmufl. Bu kez hem z›p z›p topunu hem

de fleker torbas›n› götürmüfl. “Arkadafllar! Hem topumu sizlerle paylaflmad›¤›m hem de

sizlere küstü¤üm için özür diliyorum. Arkadafll›¤›n her fleyden daha de¤erli oldu¤unu

çok iyi ö¤rendim. Ne olur beni affedin. Tekrar aran›za kabul edin.” demifl.


Bütün sincaplar, Seyrekdifl’in çevresinde toplanm›fllar. Onu sevgiyle kucaklam›fllar.Seyrekdifl, torbas›ndaki renk renk flekerleri arkadafllar›yla paylaflm›fl. Konufla, gülüfleflekerleri yemifller. Ard›ndan z›p z›p topla, oynanabilecek ne kadar oyun varsa hepsinioynam›fllar.

Günler böyle nefle ve e¤lence içinde geçedursun a¤açlar›n yapraklar› sararm›fl.Üçer befler yerlere düflmeye bafllam›fl. Sonunda dallar ç›r›lç›plak kalm›fl. Derken bir ge-ce lapa lapa kar ya¤mas›n m›? Her yer bembeyaz olmufl. Sincaplar›n k›fl uykusuna yat-ma zaman› gelmifl.

Bütün sincaplar gibi Seyrekdifl de art›k günlerinin büyük bölümünü uyumakla geçi-riyormufl. Zaman zaman uyan›yor; yazdan biriktirdi¤i ceviz, f›nd›k ve mefle palamutla-r›yla karn›n› doyuruyormufl. Sonra da tekrar yat›p uyuyormufl. Uyumas›na uyuyormuflda bir fleyi akl›na takmadan edemiyormufl. Nas›l oluyor da o kadar u¤raflarak biriktirdi-¤i yemiflleri böyle h›zla tükeniyormufl?

Günlerden bir gün Seyrekdifl, yine karn› çok ac›km›fl olarak uykusundan uyanm›fl.Karn›n› doyurmaya kalkm›fl. Bir de ne görsün? Üç befl ceviz, birkaç f›nd›k, iki de meflepalamudundan baflka bir fley kalmam›fl.

Zavall› telafllanm›fl. Uykusu biraz kaçm›fl. Fakat elden ne gelir? Bir iki yemiflle açl›-¤›n› bast›rm›fl. Sonra ne kald›ysa yemifllerden geriye hepsini bir araya toplam›fl. Bun-lara s›k› s›k› sar›l›p yine uykuya dalm›fl. Art›k uyku denirse buna! Bafltan sona karaba-sanlarla u¤raflm›fl. Güya yuvas›nda bir delik varm›fl. Bu delikten d›flar›ya arka arkayaiki fare ç›km›fl. Fareler, bütün yuvay› köfle bucak dolaflm›fllar. Onun bafl›na dikilip sar›l-d›¤› yemiflleri tek tek elinden alm›fllar.

Seyrekdifl, uykusundan karn› guruldayarak uyanm›fl. Kuca¤›nda hâlâ s›k› s›k›ya tut-tu¤u cevizi varm›fl. Birden gördü¤ü o karabasan› an›msam›fl. Hemen kalk›p çevresine


bak›nm›fl. “Eyvah!” diye ç›¤l›¤› basm›fl. “Soyuldum! Soyuldum! Bütün yemifllerimi çal-m›fllar. Beni k›fl ortas›nda yiyeceksiz b›rakm›fllar. Hainler, kalpsizler, h›rs›zlar!” Zavall›,sesi k›s›lana kadar ba¤›rm›fl, durmufl.

Zavall› Seyrekdifl art›k bütün umudunu yitirmifl. Bütün bu k›fl› yiyeceksiz, aç olarakgeçirmesi mümkün de¤ilmifl. A¤lamaya, h›çk›ra h›çk›ra a¤lamaya bafllam›fl. Gözlerindeyafl kalmay›ncaya, h›çk›rmaktan yorgun düflünceye kadar a¤lam›fl. Bir ara susunca ku-la¤›na gelen bir sesle irkilmifl. Sanki... Evet, sanki yak›nlar›nda bir yerlerde birisi f›nd›kç›tlat›yormufl. “Bu olsa olsa yak›n komflum Bilmifl’tir.” demifl Seyrekdifl.

‹çinde bir umut yeflermifl. Hemen yandaki a¤aca, komflusu Bilmifl’e geçmifl. Ger-çekten de Bilmifl; uyanm›fl, bir fleyleri yemekteymifl. Seyrekdifl’i görünce onu da buyuretmifl. Do¤rusu Seyrekdifl’in naz yapacak hâli yokmufl. Hemen sofraya kurulmufl. Hemkarn›n› doyurmufl hem bafl›na gelenleri anlatm›fl, durmufl.

Bilmifl onu ilgiyle dinlemifl. Sonra da bir çözüm önermifl. “Hemen yan›mda yafll›, ge-nifl ama dinç bir mefle a¤ac› var. Yuvan› oraya tafl›r›z. Farelerin çald›¤› yemifllerini de ye-rine koyar›z. Bunun için herkese haber salar›z. Yiyeceklerimizi seninle paylafl›r›z.” demifl.

Seyrekdifl, hemen yeni evine geçmifl. Bütün sincaplara haber verilmifl. Herkes evindenbirkaç mefle palamudu, f›nd›k, ceviz getirmifl. Seyrekdifl’in evi yiyecekle dolmufl. Seyrekdifl,o k›fl› çok rahat geçirmifl. Ondan da önemlisi paylaflman›n de¤erini ö¤renmifl.

Tuncel ALTINKÖPRÜKral Aslan Masallar Dünyas›nda – Bir Masal Dinler misin?

(Düzenlenmifltir.)


Her gün, servisle ya da yürüyerek okula gidip geliyorsunuz. Al›flverifle ç›k›yorsu-nuz; arkadafllar›n›z›, akrabalar›n›z› ziyaret ediyorsunuz. Bütün hareketlerinizde yafl›-n›z gere¤i ya araç yolcusu ya da yaya olarak trafikte bulunuyorsunuz. Trafikte sizi netür tehlikeler, riskler bekliyor, bunlar›n yeterince fark›nda m›s›n›z?

Trafik kazalar›, hem dünyada hem de ülkemizde çok üzücü can kay›plar›na, yara-lanmalara neden olmay› sürdürüyor. Elbette trafi¤e hiç ç›kmamazl›k edemeyiz. Tekno-lojinin bize sundu¤u olanaklardan yani araçlarla yolculuk etmekten de kaç›namay›z.Öyleyse yan›t›n› aramam›z gereken soru flu: Trafikte nas›l güvenli olabiliriz? Bunusa¤lamak için neler yapmal›y›z, nas›l davranmal›y›z? Trafikte karfl›laflabilece¤imiz teh-likelerin yeterince fark›nda m›y›z? Yaz›m›z› okudu¤unuzda bilmemiz ve yapmam›z ge-reken çok fley oldu¤unu göreceksiniz.

Kuflkusuz, her fley trafik kurallar›n› bilmekle ve bunlar› her zaman uygulamaklabafll›yor. Ancak ilkö¤retim ça¤›nda tüm kurallar› ö¤renmeniz gerekli de¤il. Örne¤in, birarac›n di¤er arac› geçerken hangi kurallara uyaca¤›n› flimdiden bilmeniz gerekmiyor.Kurallar› bilmek yeterli olmuyor, trafikte karfl›laflabilece¤iniz tehlikeleri bilmeniz, gü-vende olmak için yap›lmas› gerekenleri ö¤renmeniz ve ö¤rendiklerinizi de uygulama-n›z önemli. Trafikte yaya ve yolcu olarak yaflad›¤›m›z tehlikeleri ve yapmam›z gere-kenleri gelin birlikte inceleyelim.

Yeflil Ifl›kta Bile Güvenli Bir Ortam Olmayabilir

Ortam›n trafik aç›s›ndan güvenli olmad›¤›n› fark etti¤imizde nereden geçece¤iz?E¤er yolumuzun üzerinde yayalar için düzenlenmifl alt ya da üst geçitler varsa mutla-



ka bunlar› kullanmal›y›z. Üst geçitleri kullanmam›z, belki biraz zaman yitirmemize ne-den olur ama çok güvenli bir geçifl sa¤lar. Bunun d›fl›nda, ›fl›kl› kavflaklarda yer alanyaya geçitlerini kullanabiliriz. Bir soru daha... Bu geçifllerde, yayaya yeflil ›fl›k yand›-¤›nda, hemen yola ç›kabilir miyiz ve güvende say›labilir miyiz? Kocaman bir “Hay›r.”daha. Neden? Elbette yine sürücüler yüzünden. Birçok kavflakta size yeflil ›fl›k yand›-¤›nda, baflka bir yöndeki araçlara da yeflil ›fl›k yanar. Yasalar gere¤i, sürücülerin ya-yalara öncelik tan›mas› gerekir. Ama sürücüler buna pek dikkat etmezler. Bu nedenlegeçifle bafllamadan önce tüm araçlar›n durdu¤undan emin olman›z hatta sürücülerlegöz iletiflimi kurarak karfl›ya geçmek istedi¤inizi belirtmeniz gerekir. Bu bile yetmeye-bilir, bu yüzden elimizle de bir uyar› yapmam›zda hiç sak›nca yok. Kavflaklarda hiçbirzaman çapraz geçifller yapmay›p hep iki aflamada geçmeliyiz. Unutmay›n, trafikte gü-vende olmak önemlidir, hakl› olmak de¤il!

Trafik Ifl›¤› Olmayan Yaya Geçitlerini Zorunlu Olmad›kça Kullanmayal›m!

Cadde ve sokaklarda karfl›dan karfl›ya geçmek de dikkat ister. Kesinlikle, yaya ge-çidi olmayan yerlerden geçifl yapmay›n›z. Peki, trafik ›fl›klar› olmayan ve yaya geçidiolarak iflaretlenmifl bir yer, bizim buradan güvenli geçifl yapaca¤›m›z anlam›na gelirmi? Elbette hay›r. Çünkü sürücüler araç kullan›rken ço¤unlukla yayalar› pek düflün-mez ve yaya geçitlerine yaklafl›rken arac›n h›z›n› azaltmazlar. Bir insanla bir araç çar-p›flt›¤›nda insan›n hayatta kalmas› için arac›n h›z›n›n en fazla 30 km/saat olmas› ge-rekir. Bizim size önerimiz, Türkiye’de özellikle trafi¤i yo¤un caddelerde trafik ›fl›klar›bulunmayan yaya geçitlerinden geçifl yapmay›n›z. Güvende olmak için mutlaka trafikkurallar›na uyunuz.

Cumhur AYDINBilim Çocuk dergisi(Düzenlenmifltir.)


BARIfi fiARKISI(1. Serbest Okuma Metni)

Bir evren istiyorum,

Bar›fl›n hüküm sürdü¤ü.


Sevginin yeflerdi¤i.

Ben bir çocu¤um,

Sevgi verin bana.

Ben bir çocu¤um,

Umut verin bana.

Almay›n oyuncaklar›m›,

An›lar›m var onlarda.

Atmay›n oyuncaklar›m›,

Aranmas›n sokaklarda.

Biz çocu¤uz,

Bar›fl istiyoruz.

Biz çocu¤uz,

Dostluk istiyoruz.


Bar›fl›n hüküm sürdü¤ü.


Sevginin yeflerdi¤i.


Necdet NEYD‹M

Sen Isl›k Çalmay› Bilir misin?


Hepimizin, istedi¤imizi söyleyemedi¤i-miz ya da söylemek istemedi¤imiz fleylerigizlemeye çal›flt›¤›m›z anlar›m›z olmufltur.Ama her nas›lsa a¤z›m›zdan bir tek söz-cük bile ç›kmadan karfl›m›zdaki kifli bizianlam›flt›r. ‹flte, bizi böyle ele veren fley“beden dilimiz”dir. Çünkü yaln›zca a¤z›-m›zla de¤il, bedenimizle de konufluruz as-l›nda.

‹nsanlar aras› iletiflimde söz ve sesd›fl›nda beden dilinin kullan›m› da çokönemlidir. Hem de sand›¤›m›zdan dahaçok. Biz, cümlelerimizi oluflturup etkili birses tonuyla onlar› s›ralamaya çal›fl›rkenbedenimiz çoktan harekete geçmifl; duy-gular›m›z›, düflüncelerimizi karfl› tarafaaktarm›flt›r bile. Araflt›rmalara göre, ileti-flimde beden dilinin pay› %55, ses tonu-nun pay› da %38, sözcüklere düflen yal-n›zca %7’lik bir pay. “Bu kadar da olmaz!”diyorsan›z iflte size bir örnek: Okuldaneve gelirken arkadafllar›n›zla karfl›laflt›n›z.

Birbirinize anlatacak o kadar çok fleyinizvar ki zaman›n nas›l geçti¤ini anlamad›n›zve eve geç geldiniz. Sizi bekleyen anneniziki flekilde davranabilir. Birincisinde olduk-ça sakin bir biçimde kap›y› açar, bir eliylekoridoru gösterir ve “Nerede kald›n? Me-rak ettim seni!” der. ‹kincisindeyse yineayn› fleyleri söyler ama elleri beline daya-l› olarak kap›da beklemektedir. Kafllar› ça-t›lm›fl, gözleri kocaman aç›lm›flt›r. Hangidurumda annenizin daha sinirli oldu¤unubilmem, sormaya gerek var m›?

Beden dilini anlayabilmemiz için iki te-mel ögeye gerek duyar›z: jestler ve mimik-ler. Jestler genel olarak el, kol ve bacakhareketlerimizi; mimiklerse yüz hareketle-rimizi içerir. Günlük yaflant›m›z s›ras›ndaço¤u zaman jest ve mimiklerimizi kulland›-¤›m›z›n fark›nda bile olmay›z. Çevremiz-deki insanlar bizi bir bütün olarak alg›larlarve bizim hakk›m›zda bazen fark›nda ol-madan fikir edinirler. Beden dilinin incelik-lerini fark edip onu bilinçli olarak kullan-

BEDEN D‹L‹M‹Z(2. Serbest Okuma Metni)


mak da mümkün. Ancak yine de kendi-mizi istedi¤imiz flekilde gösterebilmemizya da karfl›m›zdakilerin hareketlerini tamolarak yorumlayabilmemiz her zamançok kolay de¤il. Çünkü beden dili ülkele-re, kültürlere, ailelere, yafla, cinsiyetegöre de¤ifliklik gösterir. Örne¤in, yedi¤i-niz yeme¤in çok güzel oldu¤unu söyle-mek istiyorsunuz. Hemen parmaklar›n›z›uçlar›ndan birlefltirerek elinizi yukar›afla¤› sallamaya bafllars›n›z, de¤il mi?Sak›n bunu ‹talyanlara yapmay›n! Çün-kü, ‹talyanlar bu hareketi “rezalet” anla-m›nda kullan›yorlar. E¤er ‹talyan bir ar-kadafl›n›za “Yemek çok güzel.” demekistiyorsan›z iflaret parma¤›n›z›n ucunuyana¤›n›za koyup elinizi öne arkaya ha-reket ettirin. “Mmm” sesini ç›karmay› daunutmay›n ama!

Haydi bir deneme yapal›m. Önceyaln›zca bafl›n›z› kullanarak bir “Evet.”iflareti yapar m›s›n›z? Daha sonra yinebafl›n›zla bir “Hay›r.” yap›n. Araflt›rmalar“Evet.”in ve “Hay›r.”›n beden diliyle ifa-

desenin tüm dünyada ço¤unlukla ayn›oldu¤unu gösteriyor. Yani tüm insanlar,bafl›yla “Evet.” iflareti yaparken sizin gibibafl›n› yukardan afla¤›ya do¤ru sall›yor-lar. Yoksa siz öyle yapmad›n›z m›? Yan›-t›n›z “Hay›r.”sa sak›n üzülmeyin, bafl›n›sizin gibi geriye atarak “Hay›r.” diyen üçhalk oldu¤u belirlenmifl: Türkler, Yunan-l›lar ve Suriyeliler.

Kendimizi do¤ru anlatabilmemiz veyapt›klar›m›zla söylediklerimizin tutarl›olabilmesi için beden dilini etkili kullan-mam›z gerekir. Karfl›m›zdakini daha iyianlayabilmek için de beden dilini okuya-bilmeyi baflarmal›y›z. Bunlar› yaparkenbeden dilinin yan›nda sözcükler, sesler,kültür, cinsiyet, içinde bulundu¤umuz ko-flullar gibi etkenlerin varl›¤›na da dikkatetmemiz gerekti¤ini unutmamal›y›z.

Sevilay ATMACA

Bilim Çocuk dergisi

(K›salt›lm›flt›r.)


2.TEMA

ATATÜRK





UMUDUNU Y‹T‹RMEYEN TEK ‹NSAN (1. Serbest Okuma Metni)

M‹LLÎ EGEMENL‹K (2. Serbest Okuma Metni)

Ülkemizin Günefli Ankara(Tuval üzerine ya¤l› boya temsilî resim, Fatma EYE)


29 Ekim 1923 tarihinde ulu önder Atatürk taraf›ndan ilan edilen ve Türkiye Büyük

Millet Meclisinde kabul edilen cumhuriyetimizin kuruluflunu büyük bir coflku ve sevinç-

le kutluyoruz.

Biliyoruz ki cumhuriyet ilan edilmeden önce padiflahl›kla yöneliten Türk milleti, ifl-

gal alt›ndaki topraklar›n› kurtarmak için Mustafa Kemal komutas›nda büyük bir savafl

vermifltir. Daha sonra esaretten kurtulan Türk milleti için en iyi yönetim fleklini belirle-

me çal›flmalar› bafllam›flt›r. En iyi yönetim flekli olan cumhuriyetin ilan edilmesiyle

padiflahl›k yönetimi sona erdirilmifl, Türk milleti seçti¤i temsilcilerle kendi kendini yö-

netmeye bafllam›flt›r. Mustafa Kemal Atatürk’ün söyledi¤i gibi egemenlik kay›ts›z flart-

s›z milletin olmufltur.

Atatürk, Türkiye Cumhuriyetini kurup bugünkü hür ve demokratik ortamda yafla-

mam›z› sa¤layan en büyük devlet adam›d›r. Atatürk, “Ne mutlu Türküm diyene.” sö-

züyle Türk milletinin üstünlü¤ünü dünyaya ilan etmifl en büyük liderdir.

19 May›s 1919 günü Samsun’a ayak basarak Kurtulufl Savafl›’n› bafllatan Musta-

fa Kemal, Amasya’da yay›nlad›¤› genelgeyle, Erzurum ve Sivas’ta düzenledi¤i kongre-

lerle Türk milletine “Tek bir egemenlik vard›r, o da millî egemenliktir. Ülkeyi yine mille-



tin kendi gücü kurtaracakt›r.” diyerek ileriki tarihlerde en iyi yönetim flekli olan cumhu-

riyeti ilan edece¤inin belirtilerini vermifltir.

Ulu önder Atatürk, en büyük eseri olarak cumhuriyeti göstermifltir. Bu büyük eseri

bugünün çocuklar›, yar›n›n gençlerine yani bizlere emanet etmifltir. Mustafa Kemal

Atatürk, “Cumhuriyet fikren, ilmen, bedenen yüksek karakterli muhaf›zlar ister.” diye-

rek yar›n›n teminat› biz cumhuriyet muhaf›zlar›n›n her flartta ülkesini düflünece¤ine, bi-

lime dayal› e¤itim görerek Türk milletinin ilerlemesini sa¤layaca¤›na inanm›flt›r.

Cumhuriyetimize sahip ç›kmak, her Türk çocu¤unun görevidir. Cumhuriyete sahip

ç›kmak, Mustafa Kemal Atatürk’ün ilke ve ink›laplar›n› anlamak ve onlar› uygulamakla

olacakt›r.

29 Ekimlerde yaflad›¤›m›z coflku ile cumhuriyetimize sahip ç›karak onun y›lmaz bek-

çileri olaca¤›z. Unutmayaca¤›z, “Bir gün istiklal ve cumhuriyetimizi savunmak mecburi-

yetinde kal›rsak muhtaç oldu¤umuz kudret damarlar›m›zdaki asil kanda mevcuttur.”

Ne mutlu Türk’üm diyene!

Öncü Çocuk dergisi

(Düzenlenmifltir.)



Sevgili Çocuklar,

Büyük Atatürk,

Bir vakitler,

Sizler gibi

Bir çocuktu.

Atatürk,

Çocukluk y›llar›nda,

Sizler gibi

Gülüyor, kofluyor,

Düfller görüp hayaller kuruyordu.

Atatürk’ün

Bu düfl ve hayallerinde,

Neler neler vard›...

Bu hayal ve düfller,

Hep gelecek için,

Uygar ve ça¤dafl,

Büyük ve mutlu

Bir ulus ve ülke içindi.


Sevgili Çocuklar,

Atatürk,

1881 y›l›nda

Selanik’te

‹ki katl› ve bahçeli

Bir evde do¤du.

Anne Zübeyde Han›m ile

Baba Ali R›za Efendi,

Çocuklar›na,

Mustafa ad›n› koydular.

Bu sevgili o¤ul,

Çok güzel bir çocuktu.

Alt›n sar›s› saçlar›,

Aç›k mavi gözleri vard›.

Annesinin sevgilisiydi,

Baba üstüne titriyordu.

Büyükanne ise

Pafla’m diyordu.

Gerçekten pafla oldu.

Türk ulusunun kurtar›c›s›,

Gazi Pafla oldu.

Bir ö¤retmeni ona

Kemal ad›n› verdi.

Böylece

Ad›, Mustafa Kemal, oldu.

Mustafa Kemal ad›,

Kurtulufl Savafl›’nda

Tüm Anadolu’da

Bir bayrak gibi dalgaland›.

Türk ulusunun ulu önderi,

Okul yafl›na gelince


Annesinin iste¤iyle

Mahalle okuluna gitti.

Az sonra

Babas›n›n iste¤ine uyarak

Modern e¤itim yapan

Bir okula gitmeye bafllad›.

Atatürk,

Okulu bitirmeden

Babas›n› yitirdi.

Bu yüzden, annesiyle birlikte

Day›s›n›n çiftli¤ine gitti.

Ama

‹çi, okumak atefliyle yan›yordu.

Anne, o¤lunu alarak

Selanik’e döndü.

Böylece

Manast›r Askerî Lisesi

Teyzesinin evinden

Okula gitmeye bafllad›.

fiemsi Efendi Okulu bitince

Ortaokula girdi.

Bu s›ralar, on iki yafllar›ndayd›.

Bu kez, bir s›nav kazanarak

Selanik Askerî Ortaokuluna girdi.

Mustafa Kemal,

Bu okulu birincilikle bitirdi.

Sonra

Manast›r Askerî Lisesine gitti.

Çok baflar›l› bir ö¤renci oldu.

Mustafa Kemal,

1901 y›l›nda

18 yafl›nda

Harp Okulunu bitirdi.

1905 y›l›nda

Kurmay yüzbafl› oldu.

Mustafa Kemal’in

Bundan sonraki yaflam›,

Birinci Dünya Savafl›’na dek

Türk ordusunda,

Ulus ve ülke yarar›na

Çeflitli görevlerde geçti.

‹smail S‹VR‹

Atatürk Çocuklar›



19 May›s 1919,

Samsun’a ç›k›yorsun.

“Da¤ bafl›n› duman alm›fl!”

Halk aya¤a kalk›yor Anadolu’da,

Bafls›z kalm›fl.

Sen Mustafa Kemal,

Gür sesinle hayk›r›yorsun:

“Ya ölüm ya istiklal!”

Erzurum, Sivas, Ankara...

Ankara’n›n bir ucunda bayrak!

Da¤, tafl selam durmufl Ata’ma,

Yollarda ka¤n›lar g›c›rd›yor.

Yurdu ancak Mustafa Kemal kurtaracak,

Anadolu’nun nabz› onda at›yor.



Baflkomutan Mustafa Kemal Sakarya Meydan Savafl›’nda Duatepe’de (Kurtulufl Savafl› Müzesi)

Sakarya kan ak›yor boydan boya,

Mehmetçik art›k aya¤a kalkt›.

Bir mavi alev geçiyor gözlerinden,

Savaflan kuvvet de¤il, halkt›.

Yirmi alt› A¤ustos’ta

Karanl›kta düflman tel örgüleri...

Bir fleyler a¤ar›yor etrafta,

Mehmetçi¤in tetikte eli,

Saflar hücuma haz›rd›lar:

“Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz! ‹leri!...”

Mesut TARCAN

‹lk Dersimiz Atatürk


Büyük Taarruz Panoramas› (Kurtulufl Savafl› Müzesi)

UMUDUNU Y‹T‹RMEYEN TEK ‹NSAN(1. Serbest Okuma Metni)

Y›l 1918... Mevsim sonbahar... Mütareke imzalanm›flt›r. Müttefiklerimiz yani Bi-rinci Dünya Savafl›’nda bizimle birlikte dövüflmüfl olanlar, memleketlerine dönecek-ler. Bu nedenle bir akflam yeme¤i verilmektedir. Yemekte her iki taraf›n ileri gelen-leri bulunuyor.

Yeme¤in sonlar›na do¤ru, dost devletin bir generali aya¤a kalk›yor. Bu çeflitça¤r›larda âdet oldu¤u gibi general, bir konuflma yapacakt›r:

— Arkadafllar, bütün dünyay› kan ve atefl içinde b›rakan bu büyük savaflta siz-lerle omuz omuza, kahramanca dövüfltük.

Dost generalin sesi önceleri yorgun ve umutsuz... Sonra yavafl yavafl ›s›n›yor,heyecanlan›yor:

— Tarih, Türk milletini dünyan›n en kahraman milletlerinin ilki olarak sayarkenen ufak bir abartmaya düflmemifltir. Askerlerinizin kahramanca davran›fl›na, zorluk-lar› hiçe sayan sabr›na, usta sald›r›lar›na... K›sacas› Türk askerlerine hayran›m. Bizyenilmek için de¤il, zaferler kazanmak için dünyaya gönderilmifl milletlerdeniz. Neyaz›k ki bu kez flans›m›z bizi yaln›z b›rakt›.

General susuyor. Herkes susuyor. Sonra yorgunlaflm›fl, ihtiyarlam›fl bir sesleyeniden konuflmaya bafll›yor general:

— Art›k her fleyin bitti¤i, hiçbir kurtulufl umudunun ve olana¤›n›n kalmad›¤› fluanda bile kahramanl›klar›m›zla övünebiliriz. Elimiz kolumuz ba¤l›, silahs›z ve yor-gun memleketimize dönerken flunu kesinlikle söyleyebilirim ki askerlerimiz, Türk si-lah arkadafll›¤›n› asla unutmayacaklard›r.



Önce isteksiz, yorgun alk›fl sesleri, sonra sessizlik... A¤›r, umutsuz bir sessiz-lik... Dost generalin bu umutsuz, bu karamsar sözleri, k›r›k gönüller üstüne bir bu-lut y›¤›n› daha eklemifltir. Sofrada haz›r bulunnanlar art›k hiçbir kurtulufl umudununve olana¤›n›n bulunmad›¤› flu anda kendilerini ölesiye mutsuz ve çaresiz hissedi-yorlar.

Bir general aya¤a kalk›yor birden.

Genç yüzünde irade çizgileri, engin denizlerin rengi ve gururuyla ›fl›ldayan göz-lerinde yenilmez bir insan...

Bu general, Birinci Dünya Savafl›’n›n hiçbir cephesinde yenilmemifl olan büyükkomutan Mustafa Kemal’dir. Önce dost generalin yapt›¤› konuflmayla ilintili birkaçnezaket cümlesi söylüyor, sonra inanm›fl, biraz da sert bir sesle flöyle diyor:

— Dostlar›m›z için durumun ne oldu¤u, elbette kendilerine malûmdur. Onlar içinsavafl bitmifl say›labilir. Fakat Türk ulusal savafl› yeni bafllamaktad›r. Dileyelim kiyenilmifl görünen bütün uluslar için durum ayn› olsun.

Atatürk, en umutsuz günlerde umudunu yitirmeyen tek insand›.

Ona “Ordu yok!” dediler; “Kurulur!” dedi. “Para yok!” dediler; “Bulunur!” dedi.“Düflman çok!” dediler; “Yenilir!” dedi ve bütün dedikleri oldu.

‹smet KÜR An›larla Mustafa Kemal Atatürk

(Düzenlenmifltir.)

Baflkomutan Mustafa Kemal Kocatepe’de (Kurtulufl Savafl› Müzesi)


M‹LLÎ EGEMENL‹K(2. Serbest Okuma Metni)

Aç bak Türk’ün tarihine,

Millî Egemenlik söyler,

Bir kulak ver geçmifline,

Millî egemenlik söyler.

Amasya, Erzurum, Sivas,

Bütün yurtta tek bir ihlas,

Atam›zdan kalan miras,


Türkiye Büyük Millet Meclisinin aç›l›fl› (23 Nisan 1920)


Nazl› gelin cumhuriyet,

Sevgi sunar demet demet.

Gururlan›r ilelebet


Bu milletin al›n teri,

Gelece¤in zaferleri,

Atatürk’ün ilkeleri


Mustafa Kemal Atatürk, Kayseri’de halka yeni Türk harflerini tan›t›rken (1928)


Anadolu yokufllar›,

Hal›, kilim nak›fllar›,

Mehmetçi¤in bak›fllar›,


Fabrikalar, asfalt yollar,

Barajlarda dolan sular,

Kazma vuran çelik kollar,


Dalgalan›r al bayraklar,

Dolar caddeler, sokaklar,

Okul yolunda çocuklar,


Ahmet POYRAZO⁄LU

K. Atatürk


3.TEMA

SA⁄LIK VE ÇEVRE


BABAANNE VE IHLAMUR A⁄ACI

TEM‹ZL‹K KURALLARINA D‹KKAT EDEL‹M

‹P BACAKLI UZAYLI ÇOCUK

MEYVEN‹Z‹ YEMEDEN ÖNCE YIKADINIZ MI? (1. Serbest Okuma Metni)

GÖKYÜZÜNDEK‹ DOST (2. Serbest Okuma Metni)


Bir kona¤›n arka bahçesinde iki ›hlamur a¤ac› yaflard›. Birinin ad› Küçük Gümüfl,

di¤erininki de Büyük Gümüfl’tü. Onlara Gümüfl ad› verilmesinin nedeni, bilimsel adla-

r›n›n gümüfli ›hlamur olmas›yd›.

Küçük Gümüfl’ün boyu on befl metre, Büyük Gümüfl’ün boyu da k›rk metre kadar-

d›. K›fl aylar›nda yapraklar›n› döken bu iki a¤ac›n yaz aylar›nda dallar› sar›ms› beyaz

çiçeklerle dolard›. Yapraklar› da ayr› bir güzellikteydi. Kalp biçimindeki yapraklar›n alt

yüzü gümüflümsü beyaz, y›ld›z biçimli tüylerle kapl›yd›. Bu iki a¤aç, uzun y›llard›r hem

birbirleriyle hem de yaflad›klar› bahçenin sahipleriyle arkadaflt›lar. Evdeki çocuklar, ço-

cuklar›n babalar›, bu iki a¤ac›n çiçeklerinden yap›lan çaylar› içmeye bay›l›rlard›.

Büyük Gümüfl, onlar bu bahçeye gelmeden çok önceleri orada yafl›yordu. Küçük

Gümüfl’ü ise evin babaannesinin babas› oraya dikmiflti. Zaten hem çocuklar› hem de

babalar›n› bu nefis çay› içmeye, babaanneleri al›flt›rm›flt›. Ihlamur a¤açlar›n›n yüzler-

ce y›la varan yaflam süreleri dikkate al›nd›¤›nda Gümüfllerin, bu ailenin gelecek ku-

flaklar›yla da arkadafll›k kuracaklar› ortadayd›.

Babaanne, açt›¤›nda mis gibi kokusunu çevreye yayan ›hlamur a¤açlar›n›n çiçek-

lerini toplay›p kurutur, sonra da çocuklar›na ›hlamur çay› demlerdi. Ihlamur a¤ac›n›n

çiçeklerinden yapt›¤› bu nefis çay›n idrar art›r›c›, terletici, uyutucu etkileri oldu¤unu bi-

lirdi. Çocuklar›n› öksürük ve so¤uk alg›nl›¤›na karfl› da ›hlamur çay›yla korurdu. Bazen

›hlamur çay›n›n içine bir miktar portakal çiçe¤i eklerdi. Çay› böyle demledi¤inde, mut-

fak mis gibi ›hlamur ve portakal çiçe¤i kokard›. Bu nefis çay›n içine bir kafl›k bal kar›fl-

t›rd›¤› da olurdu. Çocuklar, bu ball› çay› da çok severek içerlerdi.



Yemekten sonralar› içilen ›hlamuru, genellikle içine biraz kuru nane ekleyerek

demler ve bu nefis lezzetin tad›na ailedeki herkes bakard›. Babaanneleri, ›hlamuru

böyle demledi¤inde a¤r› kesici etkisini, nanenin sindirimi kolaylaflt›r›c› özelli¤iyle bir-

lefltirdi¤ini biliyordu. Bu çay, akflam yemeklerinden sonra içilebilecek en iyi çaylardan

biriydi. Onlar çaylar›n› içerken babaanneleri de bu iki ›hlamur a¤ac›n›n akrabalar› hak-

k›nda bildiklerini onlara anlat›rd›. Çocuklar, bir zamanlar ormanca zengin olan ülkeler-

de ›hlamur a¤ac› kabuklar›ndan yap›lm›fl tabakalar üzerine yaz› yaz›ld›¤›n› yani bun-

lar›n kâ¤›t yerine kullan›ld›¤›n› ö¤rendiklerinde çok flafl›rm›fllar; o günden sonra Gü-

müfllere “Bilgin” lakab›n› takm›fllard›.

Babaanne çok güzel ut çalard›. Baz› akflamlar ailenin tüm bireyleri bir araya topla-

n›r, babaannenin uduyla çald›¤› klasik Türk müzi¤ini dinlerlerdi. ‹flte böyle bir günde,

babaannelerinden udun “burguluk’ denilen parças›n›n da ›hlamur a¤ac›ndan yap›ld›¤›-

n› ö¤rendiler. Ihlamur gibi yumuflak dokulu, kolay ifllenebilir a¤açlardan de¤iflik sazlar

yap›ld›¤›n› da. Eski kanunlar›n alt k›s›mlar› da ›hlamur a¤ac›ndan yap›l›rm›fl. O, son

derece güzel yumuflak ve yuvarlak sesleri bugünkü kanunlar›m›zda duyamamam›z›n

nedeniyse ›hlamur a¤ac› yerine, baflka malzeme kullan›lmas›ym›fl. Çocuklar o günden

sonra da babaannelerinin çald›¤› udu dinlerken ›hlamur içmeyi hiç ihmal etmediler. Ih-

lamur, bu keyifli müzik dinletisinin ayr›lmaz bir parças› oldu.

Bir yaz günü kona¤a akrabalar geldi. Hofl bir sohbetten sonra bahçeye ç›k›ld›. Ha-

va günlük günefllikti. Çocuklar için sal›ncak kural›m dendi. Misafirlerden biri koflarak

arabas›na gidip ucunda halka olan kocaman bir vida ve ip getirdi. Sonra da bu vidala-


r› önce Büyük Gümüfl’ün kal›n gövdesine bat›r›p çevire çevire iyice içeri soktu. Büyük

Gümüfl’ün gövdesi çok kötü yaraland›. Ayn› ifllem Küçük Gümüfl’e de uyguland›. Onun

da gövdesinde vidan›n neden oldu¤u kocaman bir delik aç›ld›. Sonra halkalara ip ba¤-

land›; iplere kilim dolanarak sal›ncak kuruldu. Her sallan›flta Gümüfllerin içine giren vi-

da da sallan›yor, aç›lan yara geniflliyordu.

Babaanne mutfakta konuklar›na ›hlamur çay› demlemekle meflguldu. Çaylarla bir-

likte bahçeye geldi¤inde ›hlamur a¤açlar›n›n ona “Kurtar bizi!” dedi¤ini duydu. Hemen

çaylar› bir kenara b›rakt› ve çocuklar› kurulan sal›ncaktan indirdi. Sonra da vidalar› Gü-

müfllerden ç›kard›. Gövdelerine aç›lan yaray› tedavi etmek için yerden biraz toprak al-

d›, bunu suyla kar›flt›rd›, bu çamuru vidan›n açt›¤› yaralara sürdü. Sonra konuklar›na

dönerek “Bu a¤açlar da bizler gibi canl›. Onlara zarar verecek fleyler yapmak hiç do¤-

ru bir davran›fl de¤il.” dedi. Hatalar›n› anlayan konuklar, Büyük ve Küçük Gümüfl’e

özür dileyen gözlerle bakt›lar. O s›rada hafif bir rüzgâr çevreye mis gibi ›hlamur çiçe¤i

kokusunu yayd›. Bu koku, dilenen özürün bir kabulüydü sanki.

Gülgün AKBABA


(Düzenlenmifltir.)


Merhaba Sevgili Günlü¤üm,

Okullar›n kapanmas›yla birlikte yeni bir dönem bafllad› benim için. Önce ailemle ta-

tile giderek güzelce dinledik. Tabii bu arada kardefllerim de ben de kitap okumay› ih-

mal etmedik. Tatilden gelince annem beni çocuklar için haz›rlanm›fl bir toplant›ya gö-

türdü. Burada bize temizlik kurallar›yla ilgili çok güzel bilgiler verdiler. Ben de unutma-

mak için bunlar›n hepsini sana tek tek yaz›yorum, sevgili günlü¤üm.

Öncelikle kendi vücut temizli¤imize dikkat etmeliymifliz. Bunun ilk flart› da s›k s›k

banyo yapmaktan geçiyormufl. Difllerimizi düzenli olarak günde en az iki kere f›rçala-

mam›z gerekiyormufl. E¤er böyle yapmazsak difllerimiz çürürmüfl ve a¤z›m›z baflka-

lar›n› rahats›z edecek kadar kötü kokarm›fl. Düzenli olarak yapmam›z gereken ifller-

den bir di¤eri ise t›rnaklar›m›z› kesmekmifl. T›rnaklar›m›z›n içinde gözümüzle göreme-

yece¤imiz kadar küçük mikroplar yaflarm›fl ve bunlar bizi hasta edebilirmifl. Tuvalet ku-

rallar›ndan da bahsetti hemflire teyze. Tuvaletten ç›kt›ktan sonra ellerimizi bol su ve

sabunla y›kamazsak mikroplar ölmezmifl.



Toplant›da çevre temizli¤inden

de bahsedildi. Odam›z›n daima

tertipli ve düzenli olmas›na özen

göstermeliymifliz. Özellikle tatill

dönemlerinde annemize bu konu-

da yard›mc› olman›n onu çok mut-

lu edece¤ini düflündüm, sevgili

günlü¤üm. Evimizi nas›l temiz tu-

tup yerlere çöp atm›yorsak okulu-

muzda ve sokakta da ayn› davra-

n›fl› sergilememiz gerekiyormufl.

Yerlere asla tükürmemeli ve tükü-

ren birini görürsek uyarmal›ym›fl›z.

Benim toplant› boyunca ö¤ren-

diklerim bu kadar. ‹nflallah bunla-

r›n hepsini uygulayabilirim. Çünkü geçen gün babam, ö¤renmek kadar ö¤rendiklerini

uygulaman›n da önemli oldu¤unu söyledi.

Görüflmek üzere Sevgili Günlü¤üm...

Can Kardefl dergisi


Çikolata ve flekeri bütün çocuklar severmifl. Ama bir çocuk varm›fl, yemek yemeyi

hiç sevmez, hep çikolata ve fleker istermifl. Uyumak için yata¤›na yatt›¤›nda çikolata-

dan evleri, flekerden a¤açlar› olan bir dünya düflünürmüfl. “Keflke yata¤›m flekerden,

yast›¤›m da çikolatadan olsayd›. Yata¤›ma yat›nca onlar› kenarlar›ndan ›s›r›r, öyle

uyurdum.” dermifl.

Sabah olunca annesi onu kahvatl›ya ça¤›r›rm›fl. Ama çocuk kahvalt›y› hiç sevmez-

mifl. Can› peynir yemek istemez, zeytini a¤z›na koymazm›fl. Yaln›z kahvalt›da m›? Her

yemekte “Ben bunu yemem! Ben bunu istemem!” diye huysuzluk edermifl.

Neden huysuzluk edermifl acaba? Çünkü bu çocuk sebzeleri sevmezmifl! Hangi

sebzeleri mi? Patl›can›, kerevizi, lahanay›, p›rasay›... Hatta havucu, patatesi... Yaln›z

sebzeleri mi? Yemekleri de sevmezmifl. Köfte yemez, dolman›n tad›n› bilmezmifl. Bü-

tün istedi¤i bol bol, renk renk flekerler, kocaman kocaman çikolatalarm›fl.

Bir gün yemek masas›nda yine “Benim karn›m tok! Midem bulan›yor. Yemek iste-

miyorum.” deyince annesi o kadar üzülmüfl ki “Çabuk odana git. Cezal›s›n!” demifl.

Çocuk odas›nda aç karn›na, oyuncaklar› ile oynamaya bafllam›fl. “Keflke bu araba

flekerden, bu bebek de çikolatadan olsayd›.” demifl kendi kendine. Tam bu s›rada bir

ses duymufl:

“Sen yemek yemeyi sevmiyor musun?”



Bir de bakm›fl, karfl›s›nda kendisi gibi bir çocuk. Ama bu çocuk, uçan daireden in-

mifl, uzayl› bir çocukmufl. Bacaklar› ve kollar› ip gibi incecik ama kafas›, elleri ve ayak-

lar› kocamanm›fl. Çok çirkin bir çocukmufl bu.

“Evet, sevmiyorum. Ben fleker ve çikolata seviyorum.” demifl, yemek yemeyen

huysuz çocuk.

“‹stersen sen de benim ülkeme gel.” demifl uzayl› çocuk. “Benim gezegenimde biz

hiç yemek yemeyiz. Bizim evlerimiz flekerden, eflyalar›m›z çikolatadand›r. Karn›m›z

ac›kt›¤›nda hemen bir köflesinden ›s›r›r, fleker ve çikolata ile karn›m›z› doyururuz.”

Yemek yemek istemeyen çocuk, bu ifle çok sevinmifl. Art›k ne kahvalt› etmek ne

yemek yemek zorundaym›fl. Annesi bu yüzden ona ceza veremeyecekmifl. ‹p kollu, ip

bacakl›, koca kafal› çocu¤un arkas›ndan uçan daireye do¤ru yürümüfl. Ne güzel bir

uçan daireymifl bu! Çikolata kâ¤›tlar› gibi parlak, renk renk flekerler gibi ›fl›l ›fl›lm›fl.

Uçan daire, uzayl› çocu¤u ve huysuz çocu¤u al›r almaz havalanm›fl. O kadar h›zl› uç-

mufl ki çocuk gökyüzündeki bulutlar› görememifl bile. Bulutlar› afl›p uzayl› çocu¤un ge-

zegenine gelmifller.

Uçan daire bu yeni gezegene indi¤inde çocuk hayretle etraf›na bak›nm›fl. Her ta-

raf kupkuru ve çikolata gibi kahverengiymifl. Etrafta ne yeflil bir a¤aç ne yeflil bir yap-

rak ne de rengârenk çiçekler varm›fl.

Çocuk sormufl. “Sizin ülkenizde hiç a¤aç yok mu?”

Uzayl› çocuk gülmüfl. “Biz sebze ve meyve yemeyiz ki! A¤açlara, çiçeklere ne ge-

rek var?”


“Ama nas›l olur?” diye flaflk›nl›kla sormufl çocuk. “Sen hiç meyve yemedin mi? El-

man›n, çile¤in, fleftalinin tad›n› bilmiyor musun? Sonra sebzeler de çok yararl›d›r. Pa-

tatesi, havucu, lahanay› da hiç tatmad›n m› yoksa?”

“Hay›r.” demifl uzayl› çocuk. “Biz onlar›n tad›n› bilmeyiz. Biz yaln›z çikolata ve fle-

ker yeriz. Ac›kt›ysan haydi gel, hemen karn›m›z› doyural›m.”

Yolda duran bir araban›n kenar›ndan yemeye bafllam›fllar. Sonra da bir evin pen-

ceresinden koparm›fllar. Hepsi fleker ve çikolatadanm›fl. Çok tatl› yiyince çocu¤un mi-

desi bulanm›fl. “Çok susad›m!” demifl. Koca bir bardak su içmifl. Ama can› asl›nda por-

takal suyu istiyormufl. Uzayl› çocuk gülmüfl.

“Sana bizim ülkemizde a¤aç yoktur demifltim ya! Yoksa sen portakallar›n a¤açta

yetiflti¤ini bilmiyor musun?” demifl.

“Öyleyse süt, süt istiyorum!” demifl çocuk.

Uzayl› çocuk daha çok gülmüfl. “Biz süt içmeyiz. Çünkü sütü inekler verir. Biz inek

beslemedi¤imiz için süt de içemeyiz.

Çocuk hayretle “Neden inek beslemiyorsunuz?” diye sormufl.

Uzayl› çocuk, “‹nek neden beslenir? Eti ve sütü için. Biz et de yemeyiz, süt de iç-

meyiz.” demifl. “Hem sonra et yemedi¤imiz için eti yenen baflka hayvanlar› da besle-

meyiz.”

Çocuk etraf›na bak›nm›fl. Gerçekten de görünürde bir tek hayvan bile yokmufl. Ne

suda bal›klar ne gökyüzünde kufllar ne kümeslerde tavuklar, ördekler, civcivler, tav-


flanlar... Her yer yaln›z fleker ve çikolataym›fl. “Ne tuhaf bir gezegen buras›.” demifl ço-

cuk. “Peki sebze yemeden, meyve yemeden, et yemeden burada çocuklar nas›l büyü-

yebiliyor?”

“Neden büyümesinler?” demifl uzayl› çocuk. “Bak bana, pek güzel büyüyorum iflte!”

Çocuk, uzayl› çocu¤a bakm›fl. Kollar›, bacaklar› incecikmifl. Boynu incecikmifl.

Ama kafas› kocamanm›fl. Ayaklar›, elleri kocamanm›fl. Çirkin, üstelik de güçsüz bir ço-

cukmufl.

Bütün yemeklerini dengeli yemeyen ve hep ayn› fleylerle beslenen çocuklar iflte böy-

le oluyorlarm›fl. fieker ve çikolata, çocuklar› yeterli besleyemiyormufl. Bu gezegende ka-

l›p hep fleker ve çikolata yerse o da uzayl› çocuk gibi ip bacakl›, güçsüz bir çocuk ola-

cakm›fl. Top oynayamayacak, bisiklete binemeyecekmifl. Hem sonra koklanacak çiçek-

lerin, t›rman›lacak a¤açlar›n olmad›¤› bir ülkede yaflamak hiç de güzel de¤ilmifl!

Annesinin güzel yemekleri gelmifl akl›na. Oyuncaklar›n› da çok özlemifl. Evine

dönmek istemifl çocuk.

“Peki, seni evine götüreyim.” demifl uzayl› çocuk. “Ama bir daha sak›n yemekte

huysuzluk yapma.”

“Hiç huysuzluk yapmayaca¤›m.” demifl çocuk. “Bütün yemeklerimi yiyece¤im.

Çünkü senin gibi ip bacakl›, ip kollu, güçsüz bir çocuk olmak istemiyorum.”

Göz aç›p kapayana kadar çocu¤un odas›na gelmifller. Uzayl› çocuk el sallay›p git-

mifl.

Tam o s›rada annesi içerden seslenmifl, “Haydi masaya... Yemek saati geldi!”

Ne dersiniz, art›k çocuk yemeklerini yer mi?

Aytül AKAL Geceyi Sevmeyen Çocuk

(Düzenlenmifltir.)


MEYVEN‹Z‹ YEMEDEN ÖNCE YIKADINIZ MI?(1. Serbest Okuma Metni)

Günlük yaflant›m›z süresince birçok etkinlikte bulunuruz. Parklar, oyun bahçe-

leri, evimizin yak›nlar›nda yürüyüfl yap›lacak ya da oyunlar oynanabilecek alanlar

özellikle yazlar› günümüzün önemli bir bölümünü geçirdi¤imiz yerlerdir. Yedi¤imiz

yiyecekler, yapt›¤›m›z etkinlikler sayesinde fark›nda olmadan, tan›mad›¤›m›z hatta

göremedi¤imiz canl›larla ve zehirli kimyasal maddelerle karfl›lafl›r›z. Bu zehirli kim-

yasal maddelerin etkisi kimi zaman önemsenmeyecek kadar küçük, kimi zamansa

bize zarar verebilecek kadar büyük olabilir. Ancak zehirli maddelerin etkileri, yetifl-

kinlere göre çocuklar için daha zararl› olur. Gerek etkinlikleri gerekse henüz gelifl-

mekte olan bedenleri, çocuklar›n bu maddelere karfl› daha zay›f olmas›na yol açar.

Bu kimyasal maddelerin neden kullan›ld›¤›n›, nas›l olup da bizim yaflad›¤›m›z yer-

lerde bulundu¤unu, çocuklara zararlar›n› ve onlardan korunman›n yollar›n› merak

ediyorsan›z yaz›m›z› okumay› sürdürebilirsiniz.

Yaflad›¤›m›z yerlerde ve çevremizde kimi zararl› canl›lar bulunur. Bunlar, yetifl-

tirilmekte olan sebze ve meyvelerimize zarar verir, hastal›klara yol açabilir. Daha

sa¤l›kl› ürünler elde edebilmek, hastal›k yapan ya da tafl›yan canl›lardan korunabil-

mek için zaman zaman bu canl›lara karfl› savafl›m yap›lmas› gerekir. ‹stenmeyen

bu canl›lar›n ortamdan uzaklaflmas›n›, azalmas›n› ya da yok olmas›n› sa¤lamak


üzere kimi zaman bir ya da birden fazla zehirli madde içeren kimyasal kar›fl›mlar-

dan yararlan›l›r. Ayr›ca banyo ve mutfaklarda kullan›lan klorlu a¤art›c›lar, temizlik

ürünleri, fare zehri, böcek ilaçlar›, bit flampuanlar› ve evcil hayvanlar için kullan›lan

pire ilaçlar› gibi kimyasal maddelerin de belirli miktarlar› aflt›¤›nda zehirli etkisi var-

d›r. Bu kimyasal maddeler, yaln›zca evimizdeki ve bahçemizdeki zararl› canl›lar›

yok etmek için kullan›lmaz; tar›m alanlar›nda sebze, meyve ve tah›llar›n zararl› bö-

cek, yabani ot ve kemirgenler taraf›ndan zarar görmesini önlemek için de kullan›l›r.

Çocuklar Daha Duyarl›!

Çocuklarla yetiflkinlerin bedenlerinin iflleyifli birbirinden biraz farkl›d›r. Çocuklar

h›zla büyürler. Bu nedenle bedenleri tehlikeler karfl›s›nda yetiflkinlerden daha du-

yarl›d›r. ‹flte, birçok tehlikeye karfl› oldu¤u gibi çocuklar, zehirli kimyasal maddeler-

den, yetiflkinlere göre daha çok zarar görebilirler. Örne¤in, bu maddelerden baz›lar›

geliflmekte olan bir çocu¤un gerekli besinleri almas›n› engelleyebilir. Bir baflka teh-

like de çocuklarda bu maddelerin bedenden at›l›m›n›n yeterince sa¤lanamamas›d›r.

Ancak önemli bir geliflme dönemi olan çocuklukta al›nan zehirli bilefliklerin kal›c›

bozukluklara neden olmas› da iflin bir baflka önemli yönüdür.

‹lkbahar aylar›nda dallardan toplanan erik, kay›s› ve ça¤la gibi meyveleri he-

pimiz çok severiz. Üstelik meyveleri dallar›ndan kopar›p yemek kadar da zevklisi

yoktur. Ama göz ard› etmememiz gereken çok önemli bir fley var: Bu dönemde

meyvelerin korunmas› için a¤açlara ilaçlama yap›l›r. Yak›n süre içinde ilaçlanm›fl


olan a¤açlar›n meyvelerini yemememiz ya da yemeden önce çok iyi y›kamam›z ge-

rekir. Bu nedenle taze meyve ve sebzeleri akan suyun alt›nda ovalayarak y›kama-

y› al›flkanl›k hâline getiriniz. Akan musluk suyunun durgun suya göre çok fazla ar›n-

d›r›c› etkisi vard›r. Bu sayede meyve ve sebzelerin üzerindeki bakterilerini ve kim-

yasal madde kal›nt›lar›n› temizleyebilirsiniz. K›fl›n ço¤u sebze ve meyveler seralar-

da yetifltirilir. Üretimin artmas› için de sözünü etti¤imiz kimyasal maddeler kullan›l›r.

Baz› meyve ve sebzelerin üzerlerinde beyaz ya da meyvenin kendisine ait olmayan

farkl› renklerde dalga dalga lekeler görebilirsiniz. ‹flte bu lekeler kullan›lan kimyasal

maddelerin yani ilaçlar›n lekeleridir. Bu nedenle özellikle k›fl aylar›nda meyve ve

sebzelerin iyi y›kanmas›na özen gösteriniz. Ancak tüm dikkatinize karfl›n, kimyasal

madde kal›nt›lar›n› her zaman yaln›zca y›kayarak temizleyemezsiniz. Kabuklu mey-

ve ve sebzeleri bakteri, kir ve kimyasal maddelerden temizlemek için kabuklar›n›

soyduktan sonra yiyiniz.

Kat kat yaprakl› sebzelerin d›fltaki yapraklar›n› kopar›p at›n›z. Tek bir meyve ya

da sebze yerine, farkl› farkl› meyve ve sebzeler yiyiniz. Bu sizin çok daha iyi besle-

nip güçlenmenizi sa¤lar.

Banu B‹NBAfiARAN


(Düzenlenmifltir.)

GÖKYÜZÜNDEK‹ DOST(2. Serbest Okuma Metni)

Her fley sakindi. Gökyüzü her zaman yapt›¤› gibi yeryüzünü seyrediyordu. Fa-

kat bir dakika içinde yeryüzü görünmez oldu. Nereden geldi¤i bilinmeyen bulutlar

her yan› kaplay›vermifl ve bir ya¤mur bafllam›flt›.

Ya¤mur damlalar›, bulutlardan tek tek atlayarak yeryüzüne do¤ru inifle geçmiflti.

Damlalar aras›ndaki küçük ya¤mur damlas›, yeryüzüne ilk defa inece¤i için kal-

bi küt küt at›yordu. Asl›nda bunun korkulacak bir fley olmad›¤›n› biliyordu. Daha ön-

ce yeryüzüne inip sonra buharlaflarak tekrar gökyüzüne dönen a¤abeyleri, ablalar›

ona her fleyi anlatm›fllard›. Yeryüzünden, insanlardan, a¤açlardan, flehirlerden, de-

nizlerden, kufllardan, çocuklardan uzun uzun söz etmifllerdi. Ne ki küçük ya¤mur

damlas› bunlar›n hiçbirisini de görmemiflti. Bu yüzden içinde sonsuz bir heyecanla

iniyordu yeryüzüne.

Ya¤mur damlalar› gittikçe h›zlanmaya bafllad›. Müthifl nefleliydiler. Yeryüzüne

yaklaflt›kça çoflkulu ç›¤l›klar at›yor, birbirleriyle flakalafl›p flark›lar söylüyorlard›.

Afla¤›y› flaflk›nl›kla seyreden küçük ya¤mur damlas› için her fley beklemedi¤i

kadar ilginç ve güzeldi.

Sokaklarda insanlar telaflla koflufluyor, renk renk flemsiyeler aç›l›yordu. fiimdi

ya¤mur kardeflleri sokaklar›n, arabalar›n, kufllar›n, okulun, insanlar›n, flemsiyelerin

üstüne p›t p›t düflmeye bafllam›fllard›.

Giderek daha çok, daha çok düflmeye bafllad›lar. Her yer hafifçe ›slan›nca yer-

den güzel bir koku yükseldi. Küçük ya¤mur damlas›, bu kokuyu içine çekip “Ah, biz

ya¤murlar ne güzel fleylermifliz!” diye kendi kendine konuflurken bir yandan da “Ne-



reye düflsem?” diye düflünü-

yordu. Çünkü düflmesine yir-

mi befl otuz metre bir mesafe

kalm›flt›.

A! O da ne? Gökyüzüne

bakan bir çocuk. Soka¤›n tam

ortas›nda, elleri cebinde ve

flemsiyesiz. fiimdi a¤z›n› açt›.

Saçlar› s›r›ls›klamd›.

Küçük ya¤mur damlas›

çocu¤a yaklaflt›, yaklaflt›. Neredeyse çocu¤un a¤z›na düflecekti. Fakat son anda

yana kayarak çocu¤un yüzüne düflüverdi.

Art›k yeryüzündeki bir çocu¤un yüzündeydi. Çocu¤un yüzünden yeryüzünü ve

gökyüzünü seyretti bir süre.

Yeryüzü güzeldi.

Gökyüzü güzeldi.

Çocuk güzeldi.

Sonra yürüdüler. Çocuk bir vitrinin önünde durup aynaya bakt›. Yüzündeki dam-

lay› gördü. Eliyle silecekti ki vazgeçip silmedi ve k›sa bir an, çok k›sa bir an ayna-

da gözgöze geldiler. Gülümsedi çocuk. Küçük ya¤mur damlas› ›fl›ldad›.

Günefl geldi. Havadaki serinlik,

yerini güneflin sar›fl›n s›cakl›¤›na

b›rakt›. Küçük ya¤mur damlas›,

kardefllerinin birer birer buharlafl›p

gökyüzüne yükseldiklerini gördü.

Ayr›lman›n vakti gelmiflti. Çocu¤un

kula¤›na f›s›ldad›: “Günefl bizi ça-

¤›r›yor. Gitmemiz gerek. Ama me-

rak etme yine gelece¤im.” Çocuk

gözlerini kapat›p “Haydi git, seni

bekledi¤imi unutma.” dedi.

Ya¤mur ya¤arken ›slak saçlar›yla gökyüzüne bakan bir çocuk vard›r sokakta.

Vard›r ve bekleyecektir ya¤mur ya¤d›kça.Mevlâna ‹dris ZENG‹NKirpiler fiapka Giymez

7T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

8 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

K‹TABIMIZI TANIYALIM


1.TEMA B‹REY VE TOPLUM


OKULUM



KOMfiU KUNDUZLAR (Dinleme Metni)


a. “Babaanne ve Ihlamur A¤ac›” metnindeki anahtar kelimelerinanlamlar›n› noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.


b. Bu kelimelerden biriyle akrostifl yöntemini kullanarak bir dört-lük yaz›n›z.

›hlamur koku çay yara

Dinleme ve okuma amac›n›za uygun olarak afla¤›daki yöntem-lerden birini seçiniz. Seçti¤iniz yöntemin bafl taraf›ndaki kutucu¤aX iflareti koyunuz.

ETK‹NL‹K2.

elefltirel dinleme ve okuma

sorgulayarak dinleme ve okuma

empati kurarak dinleme ve okuma

seçerek dinleme ve okuma

Teman›nnumaras›

Temada iflle-necek metinler

Metnin ad›

Etkinlik alan›

Teman›n ad›

Tema ile ilgiligörseller

Etkinlik numa-ras› ve yönergesi


1.TEMA B‹REY VE TOPLUM


OKULUM





TEMAYA HAZIRLIK ÇALIfiMALARI

1. Toplumsal düzenin sa¤lanmas› için bireyler hangi kurallara uymal›d›r? Bu kural-lar› s›ralay›n›z.

2. Birlik, beraberlik, dayan›flma, yard›mlaflma ifade eden atasözlerimizden bildi¤i-niz befl tanesini noktal› yerlere yaz›n›z.

3. “Hoflgörü” ne demektir? Bir arada yaflarken hoflgörülü olmak ne gibi kolayl›klar

sa¤lar? Düflüncelerinizi aç›klay›n›z.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


a. Afla¤›da harfleri kar›flt›r›larak verilen anahtar kelimeleri dü-zenleyip noktal› yerlere yaz›n›z.

.............................

KLOU

.............................

‹LGB‹

.............................

DSER

.............................

ÇMKAIfiLA

ETK‹NL‹K1.

OKULUM

“Okulum” metni için dinleme, okuma ve görsel okuma amac›-n›z› belirleyiniz. Bu amac› niçin belirledi¤inizi afla¤›daki noktal› yer-lere yaz›n›z.

ETK‹NL‹K2.

b. Bulundu¤unuz anahtar kelimeleri kullanarak afla¤›daki nokta-l› yerlere ‹lkö¤retim Haftas›’yla ilgili bir haber yaz›n›z.

“Okulum” metnini dinleme ve okumaktaki amac›m:

Bu amac› belirleme nedenim:


“Okulum” metninin bir fliir oldu¤unu göz önünde bulundurarakafla¤›daki dinleme ve okuma yöntemlerinden uygun olan birini se-çiniz. Bu yöntemi niçin seçti¤inizi altlar›ndaki noktal› yerlere yaz›-n›z.

ETK‹NL‹K3.

Metinde geçen anlamlar›n› bilmedi¤iniz kelimeleri, bu kelime-lerin anlamlar›na iliflkin tahminlerinizi afla¤›daki noktal› yerlere ya-z›n›z. Sözlüklerinizden kelimelerin anlamlar›n› bulup ilgili bölümeyaz›n›z.

ETK‹NL‹K4.

KEL‹MELER TAHM‹N‹M SÖZLÜK ANLAMI

Kat›l›ms›z

dinleme

Sesli

okuma

Kat›l›ml›

dinleme

Sessiz

okuma

GörsellefltirmeSeçici

okuma

Not alarak

dinlemeSoru sorarak

okuma


Afla¤›daki bofllu¤a “Okulum” metnini dinlerken ve okurken zih-ninizde canlananlar› anlatan bir resim yap›n›z.ETK‹NL‹K5.

“Okulum” fliirinin konusunu ve ana duygusunu afla¤›daki nok-tal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

a. Afla¤›daki noktal› yerlere “yuva” kelimesinin gerçek ve me-caz anlamlar›n› yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

b. “Yuva” kelimesini gerçek ve mecaz anlamlar›yla cümlelerdekullan›n›z. Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

Gerçek anlam:

Gerçek anlam:

Mecaz anlam:

Mecaz anlam:

fiiirin konusu: fiiirin ana duygusu:


Okulunuz size neler kazand›rm›flt›r? Afla¤›daki noktal› yerlerebunlara iliflkin örnekler yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

Afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z.1. Konuflma, yazma ve görsel sunu için hangi konuyu seçtiniz?ETK‹NL‹K9.

Konunuzu hangi yöntem ve teknikle sunacaks›n›z? Bu yöntemve tekni¤i seçmenizin nedeni nedir?ETK‹NL‹K10.

2. Bu konuyu seçme amac›n›z nedir?

1.

2.

3.

4.

Seçti¤im yöntem ve teknik Bu yöntem ve tekni¤i seçmektekiamac›m


a. Afla¤›daki kutucuklarda verilen kelimeleri bir araya getirerek“e¤itim, okul, kitap” konulu söz gruplar›n› bulunuz. Bunlar› s›ralay›n›z.ETK‹NL‹K11.

b. Yukar›daki söz gruplar›n›n anlamlar›n› sözlükten bulup kar-fl›lar›ndaki noktal› yerlere yaz›n›z.

c. Anlamlar›n› buldu¤unuz söz gruplar›n› birer cümlede kulla-n›n›z. Cümlelerinizi kutucuklardaki noktal› yerlere yaz›n›z.

cahil damar›mda kucak

yar›m adam kalmak

kaynamak açmak

1

2

3

4

1

2

3

4



Afla¤›daki görselleri inceleyiniz. Görsellerin size düflündürdük-lerini noktal› yerlere bir paragraf yazarak anlat›n›z.ETK‹NL‹K1.


Afla¤›daki kutucuklar içinde verilen anahtar kelimeleri cümle-lerde kullan›n›z. Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

Sizce metinde hangi konu anlat›lm›flt›r? Bu yarg›ya varmakiçin hangi ipuçlar›ndan yararland›n›z? Düflüncelerinizi yazarakafla¤›daki ifadeleri tamamlay›n›z.

ETK‹NL‹K3.

sincap top yemifl paylaflmak

Bence bu metinde

konusu anlat›lm›flt›r.

Metinde anlat›lan konuyu

bulmak için

ipuçlar›ndan yararland›m.


Afla¤›da metinde geçen baz› kelimelerle bunlar›n anlamlar› ve-rilmifltir. Kelimelerin bafl taraf›ndaki numaralar› yerlere yazarakkelimelerle anlamlar›n› efllefltiriniz.

ETK‹NL‹K5.

ay›plamak Meflenin f›nd›¤a benzeyen sert ve pürüzlü meyvesi.

S›k›nt›l› ve korkulu düfl, kabus.

Bencil olma.

Masa, sini gibi fleylerin yemek yenmek üzere haz›rlanmas›.

Bir anda oluveren.

K›namak.

Verimi iyi ve bol olan.

fiekerli küçük çörek.

Bir çeflit eflya.

1.

sofra2.

palamut3.

bencillik4.

kurabiye5.

verimli6.

karabasan7.

ani8.

Afla¤›daki sorular› “Paylaflmay› Ö¤renen Sincap” metnine gö-re cevaplay›n›z. Cevaplar›n›z› noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

1. Seyrekdifl, arkadafllar›n›n isteklerini nas›l karfl›lam›fl olabilir?

2. Arkadafllar› Seyrekdifl’e nas›l cevap vermifllerdir?

3. Sizce Bilmifl, Seyrekdifl’e nas›l bir çözüm önermifltir?


Afla¤›daki sorular› metne göre cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K6.

Afla¤›daki ifadeleri metne göre tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K7.

Seyrekdifl, ..................... yiyece¤ini çald›¤› için ................................. .

Seyrekdifl, arkadafllar›na ....................... için mutsuz olmufltur.

Seyrekdifl, arkadafllar›na küstü¤ü için ............................................ .

Metinde anlat›lan olay nedir?

Olay ne zaman gerçekleflmifltir?

Olay niçin yaflanm›flt›r?

Olay, nerede geçmifltir?

Olay nas›l olmufltur?

Olay, kimin bafl›ndan geçmifltir?

a. Afla¤›daki noktal› yerlere, verilen kelimelerin efl anlaml›lar›-n› metinden bulup yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

Siz, Seyrekdifl’in yerinde olsayd›n›z k›fl›n açl›k sorunuyla nas›lmücadele ederdiniz? Çözüm önerilerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K9.

b. Afla¤›daki noktal› yerlere, metinde geçen kelimelerin karfl›tanlaml›lar›n› yaz›n›z.

zaman verimli flansl› yüz

eksik yanl›fl küsmek çözüm


Afla¤›daki paragraf› okuyunuz. Paragrafla ilgili sorular› cevap-lay›n›z.ETK‹NL‹K10.

Afla¤›daki kelimeleri kullanarak bugün yapt›¤›n›z iflleri anlat›-n›z.ETK‹NL‹K11.

Dün arkadafl›m Mehmet’in evine gittim. Arkadafl›m Mehmet, beni hofl karfl›la-

d›. Arkadafl›m Mehmet’in odas›na gittik. Arkadafl›m Mehmet, bir sepette duran

oyuncaklar›n› ortaya getirdi. Arabalar, toplar, çeflitli aletler... Arkadafl›m Mehmet’in

oyuncaklar› çok güzeldi. Arkadafl›m Mehmet, oyuncaklarla kendisi oynuyor, benim

oyuncaklara dokunmam› bile istemiyordu. Bir süre sonra bu durumdan s›k›ld›¤›m›

arkadafl›m Mehmet’e söyledim. Arkadafl›m Mehmet önemsemedi. Arkadafl›m

Mehmet’e çok k›r›ld›m.

1. Yukar›daki paragrafta s›k kullan›lan kelimeler hangileridir? Bunlar›n s›k kul-lan›lmas›n›n paragrafa nas›l bir etkisi olmufltur?

2. Yaz›lar›m›zda kelime tekrar› olmamas› için neler yapmal›y›z? Düflünceleri-nizi yaz›n›z.

ilk önce sonradaha sonra önceen sonunda



Afla¤›daki anahtar kelimelerin size ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimele-ri noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

Yukar›daki anahtar kelimelerle bir slogan oluflturunuz. Sloga-n›n›z› noktal› yere yaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

trafik kural yaya sürücü

Metnin önemli bölümlerini belirleyiniz. Bu bölümlerden anlad›kla-r›n›z› kendi ifadenizle noktal› yerlere yaz›n›z.

ETK‹NL‹K3.


“Trafikte Nas›l Güvende Olabiliriz?” metninin ana fikrini ve yar-d›mc› fikirlerini afla¤›daki ilgili yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K5.

Ana Fikri Yard›mc› Fikirler

1.

2.

3.

4.

5.

b. Yukar›daki kelime gruplar›n› metindeki anlamlar›yla birercümlede kullan›n›z.

gözü korkmakKendine ve baflkala-

r›na güvenmemek.Y›lmak, cesaret ede-

memek.

zaman yitirmek Oyalanmak.Uygun zaman› bul-

mak.

yaya geçidiCaddelerde yayalara

ayr›lm›fl bölüm.Caddenin iki yan›nda

yayalara ayr›lm›fl yol.

yola ç›kmak Yol üstünde durmak. Yolculu¤a ç›kmak.

a. Afla¤›daki kelime gruplar›ndan anlamlar› do¤ru olan›, yan ta-raf›ndaki kutucu¤a X iflareti koyarak belirleyiniz.ETK‹NL‹K4.


Metne iki farkl› bafll›k önerip bunlar› afla¤›daki noktal› yerlereyaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

Afla¤›da verilen cümleleri metinden yola ç›karak tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K7.

Bence yazar bu metni ...................................................amac›yla yazm›flt›r.

Çünkü ...........................................................................................................................................................................................................................................................................

Afla¤›da verilen trafik iflaretlerinin anlamlar›n› altlar›na yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

Afla¤›daki kelimeleri iki farkl› anlamda cümlelerde kullan›n›z.Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K9.

yol

yol

.......................................................................................................

.......................................................................................................

ba¤

ba¤

.......................................................................................................

.......................................................................................................


Afla¤›da metinden al›nan bir bölüm verilmifltir. Bu bölümdekidüflüncelere kat›l›yor musunuz? Kat›lma ya da kat›lmama neden-lerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

ETK‹NL‹K11.

Afla¤›daki görsellerin ad›n› örnekteki gibi altlar›na yaz›n›z.ETK‹NL‹K12.

Ortam›n trafik aç›s›ndan güvenli

olmad›¤›n› fark etti¤imizde nereden

geçece¤iz? E¤er yolumuzun üzerinde

yayalar için düzenlenmifl alt ya da üst

geçitler varsa mutlaka bunlar› kullan-

mal›y›z.

yaya geçidi

Afla¤›daki ekleri karfl›lar›nda verilen kelimelere ekleyiniz. Olufl-turdu¤unuz kelimeleri kutucuklardaki noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K10.

-ci

-li

-lik

ev göz

yol kural

tehlike yeflil

düzen önem

yolcu güven

arkadafl ön


a. Afla¤›daki cümlelerde bulunan isimlerin altlar›n› renkli ka-lemle çiziniz.ETK‹NL‹K13.

Afla¤›daki sorular› cevaplayarak okudu¤unuz metni de¤erlen-diriniz.ETK‹NL‹K14.

Afla¤›daki ölçütleri okuyunuz. Size uygun cevaplar›n alt›na Xiflareti koyarak yaz›n›z› de¤erlendiriniz.ETK‹NL‹K15.

b. Altlar›n› çizdi¤iniz isimlerden beflini birer cümlede kullan›n›z.Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

Trafik, ulafl›m yollar›nda yayalar›n ve tafl›t araçlar›n›n seyretmesidir. Bir nok-

tadan di¤erine ulaflmak için trafi¤i kullan›yoruz. Sabahlar› babam›z, annemiz

ifle gitmek için yollara ç›k›yor.

1.

2.

3.

4.

5.

1. Okudu¤unuz metinden neler ö¤rendiniz?

2. Metindeki önerilerden en çok hangisini be¤endiniz? Yaz›n›z.

ÖLÇÜTLER Evet Hay›r

1. Yaz›mda ana fikri vurgulad›m.

2. Ele ald›¤›m konuyu etkili ve dikkat çekici biçimde anlatt›m.

3. Yazarken izlenim ve deneyimlerimden yararland›m.

4. Bilgilendirici bir yaz› yazd›m.



Ö¤retmeninizin gösterdi¤i foto¤raflardan ve metnin bafll›¤›n-dan yararlanarak metinde hangi konunun anlat›ld›¤›n› tahmin edi-niz. Tahminleriniz do¤rultusunda afla¤›daki cümleyi tamamlay›n›z.

ETK‹NL‹K1.

Metni dinlerken afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K2.

Afla¤›da metinden al›nan cümleler verilmifltir. Alt› çizilen keli-melerin ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› cümleden yararlanarakbulunuz, noktal› yerlere yaz›n›z.

ETK‹NL‹K3.

Bence “Komflu Kunduzlar” metninde ........................................

......................................................................................................

................................................. konusu anlat›lm›flt›r.

1. Kunduzlar yuvala-r›na dönünce niçin flafl›r-m›fl olabilir?

2. Sizce anne kunduzne yapmay› düflünmekte-dir?

3. Kral Kuskunduz,kunduzlara ne demifl ola-bilir?

Anne kunduz bu duruma çok içerlemifl.

‹çerlemifl:

Hofl geldin bile demeden vermifl verifltirmifl.

vermifl verifltirmifl:

Anne kunduzun k›zg›nl›¤› daha da artm›fl. Açm›fl a¤z›n›, yummufl gözünü.

açm›fl a¤z›n›, yummufl gözünü:

Tabi, anne kunduz ne diyece¤ini bilememifl.

ne diyece¤ini bilememifl:

O günden sonra kunduzlar birbirleriyle çok iyi geçinmifller.

geçinmifller:


Anlamlar›n› buldu¤unuz kelimeleri birer cümlede kullan›p cüm-lelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

Metinde akl›n›za tak›lan konularla ilgili üç soru yaz›n›z. Sorula-r›n›z› cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K5.

Afla¤›daki sorular› “Komflu Kunduzlar” metnine göre cevapla-y›n›z.ETK‹NL‹K6.

1.

2.

3.

SORULAR

1.

2.

3.

CEVAPLAR

Metinde anlat›lan olay nedir?Metnin kahramanlar› kimler-

dir?

Metindeki olay nerede meyda-na gelmifltir?

Metindeki olay ne zaman ya-flanm›flt›r?


Dinledi¤iniz metni özetleyiniz.ETK‹NL‹K7.

Dinledi¤iniz “Komflu Kunduzlar” metniyle ilgili ç›kar›m cümlele-rinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

Afla¤›daki ifadeleri uygun kelime yazarak tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K9.

Nine kunduz ...... torunlar› ...... bu ifle çok sevinmifller.

Bu sefer ...... öyle olmufl.

Allah’›n koca deresi sana ...... yeter, bana ...... demifl.

Yuvas› darmada¤›n olmufl, yavrular› ...... sele kap›l›pgitmifl.


a. Afla¤›daki paragrafta yanl›fl yaz›lan “de”lerin alt›n› çiziniz.ETK‹NL‹K10.

Afla¤›daki cümleleri olay s›ras›na koyunuz. Verilen kutucu¤abir paragraf fleklinde yaz›n›z.

• Yuvadaki a¤açlar›n ba¤›n› çözmüfl.

• Anne kunduz can›n› zor kurtarm›fl.

• Herkes uykuya dal›nca anne kunduz,sessizce yeni komflunun yuvas›na gitmifl.

• Ne olduysa o zaman olmufl.

• Fakat yuvas› ve çocuklar› onun kadarflansl› de¤ilmifl.

• Koca koca odun parçalar› yürümüfl üze-rine.

Bir de barajdaki sular hücum etmesin mi?

ETK‹NL‹K11.

b. Yanl›fl yaz›lan “de”leri düzelterek paragraf› afla¤›daki noktal›yerlere yeniden yaz›n›z.

Balkon da kitap okuyordum. Kap› çal›nd›. Kap›y› açt›m, karfl›mda yeni

komflum duruyordu. Utana s›k›la “Ev de hiç süt kalmam›fl, çocukda aç. Bir bar-

dak süt verir misiniz?” diye sordu. Hemen dolaba kofltum, bir flifle süt kap›p

komfluma uzatt›m. Çok sevindi, bana da teflekkür etti. “Çocukda çok sevinecek.

Sana da bir fley laz›m olursa sende bana gel.” dedi.


1. TEMA DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI

(Afla¤›daki ilk on soruyu verilen metinden yararlanarak cevaplay›n›z.)

1. K›rm›z› Kar›nca ailesini di¤er kar›nca ailelerinden ay›ran özellik nedir?

2. K›rm›z› Kar›nca ailesi, yard›m için kulland›¤› malzemeleri nereden teminetmektedir?

3. Bencil kar›nca, niçin K›rm›z› Kar›nca ailesine yard›m etmemektedir?

KIRMIZI KARINCA A‹LES‹ ‹LE BENC‹L KARINCA

Ülkenin birinde yaflayan bir aile varm›fl. K›rm›z› Kar›nca ailesiymifl bu. Dar-da kalan herkese yard›m ederlermifl. Yuvas› y›k›lana yuva, ç›plak kalana giye-cek, aç kalana yiyecek verirlermifl. O kadar zengin de¤ilmifl K›rm›z› Kar›nca ai-lesi. Peki, nereden geliyormufl bunca yiyecek, giyecek? Nereden olacak, di¤erkar›ncalar yard›m ederlermifl. “Bu yard›m› kötü günler için saklay›n.” derlermifl.K›rm›z› Kar›nca ailesi de bu yard›mlar› saklarm›fl.

Kar›ncalardan biri, bu yard›m denen fleyden nefret edermifl. Hayat›nda birkez olsun k›r›k bir i¤ne bile vermemifl K›rm›z› Kar›nca ailesine.

Bir gün kar›ncalar›n bafl›na büyük bir felaket gelmesin mi? Korkunç bir selneleri var, neleri yok al›p götürmüfl. Kar›ncalar yuvas›z, aç, ç›plak kal›vermifller.K›rm›z› Kar›nca ailesi haz›rl›kl›ym›fl. ‹mdad›na yetiflmifl kar›ncalar›n. Yaral›lar›nyaralar› sar›lm›fl, açlar doyurulmufl, evler yeniden yap›lm›fl. Ya bencil kar›nca?“Ah! Dost kara günde belli olurmufl. ‹yilik eden iyilik bulurmufl.” demifl. Art›k o daK›rm›z› Kar›nca ailesine yard›m etmeye bafllam›fl.

Aziz S‹VASLIO⁄LU

‹lkö¤retim Okullar› ‹çin Okul Tiyatrosu



4. Kar›ncalar›n bafl›na nas›l bir felaket gelmifltir? Bu felaketin zararlar› nas›l gi-derilmifltir?

5. Bencil kar›nca, felaketten sonra nas›l davranm›flt›r? Onu de¤ifltiren nedir?

6. “K›rm›z› Kar›nca Ailesi ile Bencil Kar›nca” metninde hangi konu anlat›lm›flt›r?

7. Afla¤›daki noktal› yerlere metnin ana düflüncesini bir cümle ile yaz›n›z.

8. Yukar›daki metni siz yazsayd›n›z hangi bafll›¤› verirdiniz? Kutucu¤a yaz›n›z.

9. “Yaralar›n› sarmak” kelime grubu afla¤›daki cümlelerde hangi anlamlardakullan›lm›flt›r? Cümlelerin karfl›s›nda verilen kutucuklara yaz›n›z.

10. Metinde geçen afla¤›daki kelimelerle z›t anlaml›lar›n› oklar kullanarak efllefl-tiriniz.

Hemflireler, hastalar›n yaralar›n› sar›yordu.

Küçük çocuk, yaln›zl›¤›n onun ruhunda açt›-¤› yaralar› sar›yordu.

y›kmak

zengin

aç

dost

tok

yapmak

düflman

fakir


11. Afla¤›daki cümlelerin bafl taraf›ndaki kutucu¤a alt› çizilen kelimelerden ger-çek anlamda kullan›lanlar›na “G”, mecaz anlamda kullan›lanlar›na “M” yaz›n›z.

12. Afla¤›daki kelimelere kutucuklardaki eklerden uygun olan›n› getirerek yenikelimeler türetiniz. Türetti¤iniz kelimeleri noktal› yerlere yaz›n›z.

i¤ne

13. Afla¤›daki cümlelerde isim olarak kullan›lan kelimelerin alt›n› çiziniz.

14. Afla¤›daki dörtlükte kaç tane isim vard›r?

Üç güzel kelebek,Da¤lar›, k›rlar› dolafl.Kanatlar›nda kokusu çiçeklerinBizim eve de ulafl.A) 3 B) 5 C) 7 D) 9

15. “Küçücük köyde okul da kütüphane de vard›.” cümlesinde hangi kelime isimde¤ildir?

A) küçücük B) köyde C) okul D) kütüphane

Kara bulutlar kuzeyden kente do¤ru h›zla yaklafl›yordu.

O felaket günü, kara bir gün olarak haf›zalara kaz›nd›.

Deniz yüzeyinde kara lekeler olufluyordu.

Kara kalbi yüzüne yans›yor, onu çirkinlefltiriyordu.

Yuvas› y›k›lana yuva, ç›plak kalana giyecek, aç kalana yiyecek verirlermifl.

-ci -li -lik -siz

ev çiçek kötü


2.TEMA ATATÜRK





SANATSAL DEVR‹MLER (Dinleme Metni)



1. “Millî Mücadele” kavram›n›n ça¤r›flt›rd›¤› kelimeleri afla¤›daki kutucuklara yaz›n›z.

2. Atatürk’ün yaflam›nda sizi en çok etkileyen nedir? Bu olay, sizi neden etkile-

mektedir? Aç›klay›n›z.

3. Atatürk’le karfl›laflma imkân›n›z olsayd› ona hangi sorular› sorard›n›z? Bu soru-

lar› sorma amac›n›z ne olurdu? Afla¤›da verilen bölüme sorular›n›z› ve amac›n›z› ya-

z›n›z.

SORULARIM

1

2

3

AMACIM

1

2

3


“Millî Mücadele” y›llar› denilince zihininizde nas›l bir Türkiyecanlanmaktad›r? Yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.


Afla¤›daki bulmacay› çözerek metnin anahtar kelimelerini bu-lunuz.

1. Siyasi bak›mdan örgüt-lü ve belli bir toprak bütünlü¤üolan millet ya da milletler top-lulu¤u.

2. Bir konuyu konuflmakveya görüflmek için yap›lantoplant› ve bu toplant›n›n ya-p›ld›¤› yer.

3. Milletin egemenli¤i ken-di elinde tuttu¤u ve bunu seç-ti¤i millet vekilleri arac›l›¤› ilekulland›¤› devlet biçimi.

4. Yönetmek, çekip çevir-mek, idare etmek.

ETK‹NL‹K2.1

22

3

1

4

2

3

4


a. Afla¤›daki kelimelerin anlamlar›n› tahmin edip karfl›lar›nayaz›n›z. Türkçe Sözlük’e bakarak tahminlerinizi kontrol ediniz.Do¤ru tahmin etti¤iniz kelimelerin yan›ndaki iflaretini renkli ka-lemle boyay›n›z.

ETK‹NL‹K3.

b. Anlamlar›n› ö¤rendi¤iniz kelimeleri birer cümlede kullan›n›z.Cümlelerinizi afla¤›daki noktal› yerlere yaz›n›z.

iflgal: ....................................................................................................................................

egemenlik: .....................................................................................................................

vatandafl: ........................................................................................................................

demokratik: ...................................................................................................................

tamim: ..............................................................................................................................

eser: ................................................................................................................................

emanet etmek: .................................................................................................................

muhaf›z: ............................................................................................................................


Afla¤›daki çerçevenin içine “Cumhuriyetin Bekçilerine” metnin-de be¤endi¤iniz bir bölümün resmini yap›n›z.ETK‹NL‹K5.

Okudu¤unuz metne göre Mustafa Kemal Atatürk, nas›l bir ön-derdir? Noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.


a. Afla¤›daki cümlelerin bafl›ndaki iflaretlerine “Ö” ya da “N”yazarak öznel ve nesnel yarg›l› cümleleri bulunuz.ETK‹NL‹K7.

Kad›nlar›n seçme ve seçilme hakk›na kavuflmas› beni mutlu ediyor.

Yabanc›lar, Türk tarihini kendi ç›karlar›na uygun yaz›yorlard›.

Atatürk, 1923’te cumhuriyeti kurdu.

Türkçe, dünyan›n en güzel dilidir.

Cumhuriyetten sonra e¤itimde birçok yenilik yap›ld›.

b. Siz de iki tane öznel yarg›l›, iki tane nesnel yarg›l› cümle ku-runuz ve ilgili bölüme yaz›n›z.

Afla¤›da verilen bölümleri doldurarak cumhuriyetten önceki vesonraki yönetim fleklini karfl›laflt›r›n›z.ETK‹NL‹K6.

Cumhuriyetten önce Cumhuriyetten sonra

Nesnel yarg›l› cümlelerimÖznel yarg›l› cümlelerim


a. Afla¤›daki paragraf› okuyunuz.ETK‹NL‹K9.

Yukar›daki metinde e¤itim ve toplumsal yaflama yönelik hangiyenilikler ele al›nm›flt›r? ‹lgili bölümlere yazarak s›n›fland›r›n›z.

Kurtulufl Savafl› y›llar›n› düflünmeli, iyi anlamal›y›z. O y›llarda kad›nlar›n, ço-cuklar›n, gençlerin, yafll›lar›n, hastalar›n neler çekti¤ini iyi bilmeliyiz. K›sacas› ya-flananlar› yüre¤imizde hissetmeliyiz.

Atatürk’ü sevmek, yurdumuzu sevmektir. Atatürk’ü sevmek, Kurtulufl Savafl›’n›kazananlar› bu u¤urda ölenleri sevmektir. Özetle Atatürk’ü sevmek geçmiflte ve ge-lecekte birbirimizi sevmektir.

ETK‹NL‹K8.

b. Paragraflardaki alt› çizilen kelimelerin anlat›na ne kazand›r-d›¤›n› aç›klay›n›z.

CUMHUR‹YET‹N GET‹RD‹KLER‹Türkler, Müslüman olduktan sonra Arap harflerini kullanmaya bafllad›lar. Cumhu-

riyet ilan edilince bunlar›n yerine Latin harfleri kabul edildi. Böylece halk, k›sa za-manda okuma ve yazmay› ö¤rendi.

Kifli, aile, miras ve eflya konular›nda iliflkileri düzenleyen Medeni Kanun kabuledildi. Medeni Kanun’un kabulü ile kiflisel özgürlü¤e, giriflimcili¤e, insan haklar›naönem verildi.

Kad›n haklar›n› veren kanun kabul edilince kad›nlar da erkeklerle ayn› haklarasahip oldular.

Okullar Millî E¤itim Bakanl›¤›na ba¤land›. ‹lkö¤retim paras›z ve zorunlu k›l›nd›. Bir-çok meslek okulu aç›ld›. Bu sayede bilim alan›nda ilerlemeler ve geliflmeler h›zland›.

Adnan Çakmakç›o¤luBelirli Günler ve Haftalarla ‹lgili Piyesler

(Düzenlenmifltir.)

E¤itimle ilgili yenilikler Toplumsal yaflama yönelik yenilikler


Afla¤›da verilen ifadelerden uygun olan›n› noktal› yerlere yaza-rak cümleleri tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K10.

Cumhuriyet Bayram›’nda yap›lan etkinliklerin en çok hangisin-den hoflland›n›z? Düflüncelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

ETK‹NL‹K11.

k›sacas› böylece sonuçta özetle

sonuç olarak sonucunda son olarak

Cumhuriyetten sonra yenilikler yap›l›yor, ..................... ça¤dafl bir toplumuntemelleri at›l›yordu.

Okullar yayg›nlaflt›r›l›yor, ders programlar› modernlefltiriliyor, üniversiteler ku-ruluyor, ..................... e¤itimde yenilik yap›l›yordu.

Cumhuriyet hak, özgürlük ..................... demokrasi demektir.

Latin alfabesi kolay okunup yaz›labiliyor, ..................... ülkedeki okuryazaroran› art›yordu.

Takvim, saat ve ölçüde de¤ifliklik yap›l›yor, ........................... uluslararas› bir-lik sa¤lan›yordu.

Kültürel yenileflme hareketleri ..................... toplumsal yaflam düzenleniyor-du.

Ülke yönetimi, toplum yaflam›, bilim, kültür, e¤itim ..................... sanat alan›h›zla modernlefltiriliyordu.



Afla¤›daki anahtar kelimeleri kullanarak Atatürk’ün ö¤renciliky›llar›n› anlatan bir paragraf yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

Afla¤›da anlamlar› ve anlamdafllar› verilen kelimeleri bulmaca-dan bulup üstünü çiziniz. Geriye kalan harfleri birlefltirerek flifreyibulunuz ve noktal› yerlere yaz›n›z.

1. Zaman.

2. Düfl.

3. Medeni.

4. Savafl.

5. Asri, ça¤dafl.

6. Kendi hayat›n› tehlikeye atarak birtoplulu¤u yok olmaktan kurtaran kimse.

7. Harp akademisini bitiren subay.

8. Rütbesi üste¤menle binbafl› aras›ndaolan subay.

ETK‹NL‹K2.

baflar›l› çocukluk okul ordu

A T A V A K ‹ T T Ü R

H K B A fi A R I L I K

A B U Y G A R ‹ R Ö U

Y ⁄ R E N C ‹ D ‹ R R

A O K U M L K L A R T

L R I N I I U Ü S T A

Ü H N B D A fi A R I R

‹ A L E E B M ‹ T ‹ I

R R M ‹ R fi A T ‹ R C

O P B ‹ N R Y D A H I

‹ D ‹ Y Ü Z B A fi I R


Afla¤›da verilen alt› çizili kelime grubunun anlam›n› cümledenyararlanarak bulunuz. Kelime grubunu bir cümlede kullan›p nokta-l› yerlere yaz›n›z.

ETK‹NL‹K3.

Metnin konusunu bulup noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

Baba, üstüne titriyordu.Üstüne titremek:

Metnin konusu:

a. Okudu¤unuz metne baflka hangi bafll›klar konabilirdi? Öne-rilerinizi yaz›n›z.ETK‹NL‹K5.

b. Hangi ipuçlar›ndan yararlanarak metne bu bafll›¤› uygungördü¤ünüzü aç›klay›n›z.

.......................... .......................... ..........................


a. Afla¤›daki yüzlerin ifade etti¤i anlamlar› yandaki numaral›yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

b. Resimdeki kiflinin duygu ve düflünceleri neler olabilir? Re-simlerdeki numaralar› kullanarak yandaki noktal› yerlere yaz›n›z.

1.

2.

3.

4.

5.

1. 2.

3. 4.

5.

a. Afla¤›da verilen kelimeleri efl anlaml›lar›yla efllefltiriniz.ETK‹NL‹K6.

y›l

yaflam

s›nav

ülke

ulus

imtihan

memleket

hayat

millet

sene

b. Afla¤›daki kelimelerin karfl›t anlaml›-lar›n› kutucuklara yaz›n›z.

kazanmak

gelecek

aç›k

bitirmek

1 2 3

4 5

3 4 5

1 2



Afla¤›da harfleri kar›fl›k olarak verilen anahtar kelimeleri bulupnoktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

Anahtar kelimeleri kullanarak afla¤›daki noktal› yerlere bir dört-lük yaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

1

‹ T‹

L

KAL

S

1

2

N

D Ü

M

fi A

3

HE

E

FD

4

B

Y

A

K

AR

5

HM E

ME

T

‹ KÇ

2 3

4 5


a. Afla¤›daki kelime gruplar›n›n anlamlar›n› metinden yararla-narak bulup noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K3.

b. Anlam›n› buldu¤unuz kelime gruplar›n› birer cümlede kulla-n›n›z.

aya¤akalkmak

bafls›zkalmak

eli tetikteolmak

nabz›atmak

selam durmak

boydanboya

aya¤akalkmak

bafls›zkalmak

eli tetikteolmak

nabz›atmak

selam durmak

boydanboya


Okudu¤unuz fliirde Atatürk’ün Millî Mücadele’yi gerçeklefltirir-ken hangi güçlüklerle karfl›laflt›¤› anlat›lm›flt›r? Aç›klay›n›z.ETK‹NL‹K4.

Metinden gerçek olanla hayal ürünü olan dizelere üçer örnekbulup ilgili bölümlere yaz›n›z.

1.

ETK‹NL‹K5.

a. Metni siz yazsayd›n›z hangi bafll›¤› kullan›rd›n›z? Yaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

b. Bu bafll›¤› kullanman›z›n nedenini aç›klay›n›z.

2.

3.

Gerçek olanlar

1.

2.

3.

Hayal ürünü olanlar


Afla¤›daki kelimeleri gerçek ve mecaz anlamlar›yla birer cüm-lede kullan›n›z. Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

hayk›rmak alev karanl›k ç›kmak düflman

Gerçek anlam

Mecaz anlam

Gerçek anlam

Mecaz anlam

Gerçek anlam

Mecaz anlam

Gerçek anlam

Mecaz anlam

Gerçek anlam

Mecaz anlam


Atatürk Kurtulufl Savafl›’nda hangi güçlüklerle karfl›laflm›flt›r?Bunlardan birini yaz›p çözüm öneriniz. Önerinizi noktal› yerlere ya-z›n›z.

ETK‹NL‹K8.

Afla¤›daki cümlelerde ünlem iflareti (!)’nin kullan›l›fl amac›n›karfl›lar›ndaki kutucuklara yaz›n›z. ETK‹NL‹K9.

Atatürk’ün imzas›n› inceleyiniz. Siz de kendinize uygun bir im-za belirleyip bofl b›rak›lan yere imzan›z› at›n›z.ETK‹NL‹K10.

✔ Yaflas›n cumhuriyet!

✔ Çocuklar, dinleyin!

✔ Sevgili arkadafllar›m!

✔ Türk milleti!


SANATSAL DEVR‹MLER (Dinleme Metni)

a. Metinde geçen baz› kelimeler afla¤›da harfleri kar›flt›r›lm›flolarak verilmifltir. Bunlar› bulunuz ve noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

Yukar›daki kelimelerden en az iki tanesini kullanarak bir dörtlükyaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

b. Buldu¤unuz kelimeleri birer cümlede kullan›p cümlelerinizinoktal› yerlere yaz›n›z.

T EY

N

E L‹

K

EC

M

E

Z ‹V

U

‹R

E

N

E SL

V

E

I

A

T L

I

M B

E

S T

E

‹C

S

K

N O

R

E


“Sanatsal Devrimler” metninden nas›l bir sonuç ç›kard›n›z?Metnin ana düflüncesini noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K3.

“Sanatsal Devrimler” metninin her paragraf›nda anlat›lan dü-flünceyi bulup ilgili bölüme yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

Dinledi¤iniz metinde hangi kelimeler müzikle ilgilidir? Davulla-r›n üzerindeki noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K5.

1. Paragraf: 2. Paragraf:

3. Paragraf:


Afla¤›daki sorular› ö¤retmeninizden dinledi¤iniz an›lardan yolaç›karak cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K6.

• Birinci an›da Atatürk’ün hangi özelli¤i anlat›lm›flt›r?

• ‹kinci an› Atatürk’ün kiflili¤iyle ilgili hangi ipuçlar›n› ortaya koymaktad›r?

• Dinledi¤iniz an›lardan yararlanarak Atatürk’ün nas›l bir önder oldu¤unuanlat›n›z.


Afla¤›daki cümlelerde bofl b›rak›lan yerleri uygun ifadelerledoldurunuz.ETK‹NL‹K7.

Afla¤›daki örne¤i inceleyiniz. Siz de örnekteki gibi cümlelerdeyap›lan iflleri ve bu iflleri yapan varl›klar› karfl›lar›ndaki kutucukla-ra yaz›n›z.

ETK‹NL‹K8.

.................. .................... müzi¤i çok ...................... .

.......................... evrensel bir çizgiye .......................... .

Cumhuriyet döneminde tüm ............ ............. hayat›m›za .............. .

Bale okullar›nda önemli .................... ..................... .

E¤itim için .................. .................. yurt d›fl›na .................. .

..................... mucizevi at›l›mlar ..................... .

Sanatç›lar operalar bestelediler.

Atatürk, tiyatro metinlerini okudu.

Türkiye sanatsal alanda geliflti.

Sanatç›lar, sergi açm›fllar.

Belediye flehrimize bir Atatürk hey-

keli yapt›rd›.

➪ bestelemek sanatç›lar

➪

➪

➪

➪

Cümle Yap›lan ifl ‹fli yapan


Afla¤›da verilen kelimelerden cümleler oluflturup noktal› yerle-re yaz›n›z.

izlerdi Atatürk tiyatro oyunlar›

ETK‹NL‹K9.

Afla¤›daki cümleleri düzelterek noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K10.

ve korurdu sanat› Atatürksanatç›lar›

durumuna merkezi baflkent sanat geldi

çal›flmalar› desteklerdi Atatürk sanatla ilgili

Atatürk, türküleri söylerdi Rumeli.

Atatürk de¤er verirdi çok sanatç›lara.

Atatürk aç›yor, provalar› seyrediyordu sergiler.

Atatürk, bat› sanat›n ülkelerinin düzeyine istiyordu ulaflmas›n›.


a. Afla¤›daki noktal› yerlere, yaz›n›zda ele alaca¤›n›z ana fikriyaz›n›z.ETK‹NL‹K11.

Metinden yeni ö¤rendi¤iniz kelimeleri kullanarak Atatürk’ün sa-nata ve sanatç›ya verdi¤i de¤eri anlatan bir yaz› yaz›n›z.ETK‹NL‹K12.

b. Ana fikri desteklemek için yararlanaca¤›n›z yard›mc› fikirleris›ralay›n›z.

1.

2.

3.

4.

5.



(Afla¤›daki ilk dokuz soruyu verilen fliirden yararlanarak cevaplay›n›z.)

1. Mustafa Kemal’in geliflmeye bafllamas› hangi okullarda gerçeklefliyor?

2. Mustafa Kemal’in “olgunlaflmas›”ndan ne anl›yorsunuz?

3. Mustafa Kemal, güçlü bir lider olaca¤›n›n ilk belirtilerini ne zaman ve nas›lgöstermifltir?

4. fiiirdeki “gün yüzlü delikanl›” ifadesi ile ne kastedilmek istenmifltir?

Amin alaylar›, mahalle mektebi, rüfltiye,

Bafll›yor Mustafa geliflmeye.

Nas›l ererse meyveler bal bal,

Olgunlafl›yor, Mustafa Kemal,

Ö¤retmenlerin elinde,

Kemal, ö¤retmenlerin dilinde...

Harp okulu, ‹stanbul

Milletim, vatan›m diyerek

Harp akademisinin gün yüzlü delikanl›s›,

Uyumaz sabahlara dek,

Vatana kurtulufl gerek.

Mualla UZMAY

Çocuk Gözüyle Atatürk


5. fiiire uygun bir bafll›k bulup afla¤›daki noktal› yere yaz›n›z.

6. fiiirin konusunu ve ana duygusunu bulup noktal› yerlere yaz›n›z.

7. fiiirde geçen afla¤›daki kelimelerin efl anlaml›lar›n› altlar›ndaki noktal› yerle-re yaz›n›z.

8. fiiirde geçen “el” kelimesini farkl› anlamlara gelecek flekilde cümlelerde kul-lan›n›z.

9. fiiirden isimleri bulup afla¤›daki noktal› yerlere yaz›n›z.

10. Afla¤›daki terimlerden bir grup oluflturulsa hangisi d›flar›da kal›r?

A) cümle B) isim C) paragraf D) sahne

fiiriin konusu

el

el

fiiirin ana duygusu

mektep vatan ö¤retmen millet


11. Kutucuklar içinde verilen kelimeleri kullanarak Kurtulufl Savafl›’n›n nas›l ge-liflti¤ini anlatan bir paragraf yaz›n›z.

12. Cumhuriyet yönetimi ile kazand›¤›m›z hak ve özgürlükler nelerdir? Bildikle-rinizi afla¤›daki noktal› yerlere s›ralay›n›z.

13. Afla¤›da verilen cümlelerden nesnel yarg›l› olanlar›n karfl›lar›ndaki kutucu¤uk›rm›z›ya, öznel yarg›l› olanlar›nkini ise maviye boyay›n›z.

14. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde birden çok varl›k karfl›laflt›r›lm›flt›r?A) Atatürk, ça¤›ndaki di¤er liderlerden bar›flç›l›¤› ile ayr›l›r.B) Atatürk, bar›fla ve kardeflli¤e inan›r.C) Erzurum ve Sivas’ta kongreler yap›ld›.D) Atatürk üstün bir kiflili¤e sahiptir.

15. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde “sonunda” kelimesi sonuç bildirmek ama-c›yla kullan›lm›flt›r?

A) Kitab›n sonunda okuru büyük bir sürpriz bekliyor.B) Sonunda yeni evlerine tafl›nabildiler.C) Yolun sonunda bir ma¤ara vard›.D) Filmin sonunda sinemadan ç›kt›lar.

sonunda özetle k›saca en sonunda

1. ........................................2. ........................................3. ........................................4. ........................................

5. ........................................6. ........................................7. ........................................8. ........................................

Atatürk, Kurtulufl Savafl›’n› Samsun’dan bafllatt›.

Atatürk ileri görüfllü, zeki, baflar›l› ve hoflgörülü bir liderdir.

Kurtulufl Savafl› hikâyelerini dinlemek beni çok heyecanland›r›yor.

Atatürk’ün düflünceleri, bugün bile birçok ulusa önderlik yapmaktad›r.

Çok çal›flarak Atatürk’e sayg›m›z› gösterebiliriz.


3.TEMA SA⁄LIK VE ÇEVRE





UMUTLAR (Dinleme Metni)


A) Afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z.

B) “Çevre” kelimesi size baflka hangi kavramlar› ça¤r›flt›r›yor? Noktal› yerlere ya-z›n›z.

C. Sa¤l›k ve çevre kavramlar› aras›nda nas›l bir iliflki bulundu¤unu noktal› yerlereyaz›n›z.


1. Sa¤l›kl› yaflam sözü size ne ifade ediyor?

2. Sa¤l›¤›n›z› korumak için nelere dikkat ediyorsunuz?

3. Çevrenizdeki sa¤l›k kurulufllar›ndan hangilerini biliyorsunuz?

ÇEVRE


a. “Babaanne ve Ihlamur A¤ac›” metnindeki anahtar kelimelerinanlamlar›n› noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.


b. Bu kelimelerden biriyle akrostifl yöntemini kullanarak bir dört-lük yaz›n›z.

›hlamur koku çay yara

Dinleme ve okuma amac›n›za uygun olarak afla¤›daki yöntem-lerden birini seçiniz. Seçti¤iniz yöntemin bafl taraf›ndaki kutucu¤aX iflareti koyunuz.

ETK‹NL‹K2.

elefltirel dinleme ve okuma

sorgulayarak dinleme ve okuma

empati kurarak dinleme ve okuma

seçerek dinleme ve okuma


ETK‹NL‹K4. Metinden al›nan afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Öznel yarg›bildirenlerin karfl›s›ndaki kutucu¤a “Ö”, nesnel yarg› bildirenlerinki-ne ise “N” yaz›n›z.

Küçük Gümüfl’ün boyu on befl metre, Büyük Gümüfl’ün boyu k›rk

metre kadard›.

Bu nefis çay›n içine bir kafl›k bal kar›flt›rd›¤› da olurdu.

Çocuklar, bu ball› çay› da çok severek içerlerdi.

Babaanne çok güzel ut çalard›.

Eski kanunlar›n alt k›sm› da ›hlamur a¤ac›ndan yap›l›rm›fl.

Afla¤›daki örne¤i inceleyiniz. Kelimelerin bafl taraf›ndaki nu-maralar› iflaretli yerlere yazarak anlamlar›yla efllefltiriniz.

ETK‹NL‹K3.

Sanatç›n›n müzik eserlerini bir toplulu¤a çalmas›veya söylemesi.

1. sindirim

2. idrar

3. lezzet

4. tabaka

5. ud

7. dinleti

8. konak

9. sohbet

10. nefis

6. kanun

Böbreklerde kandan süzülerek idrar yollar›yla d›fla-r›ya at›lan s›v›.

Büyük ve gösteriflli ev.

Besinlerin eritilerek, parçalanarak emilebilir ve kanakar›flabilir duruma gelmesi.

Dikdörtgen biçiminde, bir köflesi kesik, yass› birsand›k üzerine gerilmifl tellerden oluflan çalg›.

Pek hofl, istek uyand›ran, çok güzel.

Dostça, arkadaflça konuflarak hofl vakit geçirme.

Katman, kat.

M›zrapla çal›nan telli bir çalg›.

1


Afla¤›daki sorular› “Babaanne ve Ihlamur A¤ac›” metnine görecevaplay›n›z.ETK‹NL‹K5.

Metindeki olay nedir?Metindeki olay ne zaman

yaflanm›flt›r?

Metindeki olay nerede geçmektedir?

Metindeki olay›n kahraman-lar› kimlerdir?

Metindeki olay gerçektenyaflanabilir mi? Neden?

Metnin hangi bölümünü, niçin be¤en-diniz?


Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimeler hangi anlamda kulla-n›lm›flt›r? Kelimelerin anlamlar›n› bulup altlar›ndaki kutucuklarayaz›n›z.

Babaanne derdini uduna dökerdi.

ETK‹NL‹K6.

Afla¤›daki terimler ile kullan›ld›¤› alanlar› örnekteki gibi eflleflti-riniz.

Terimler

ETK‹NL‹K7.

• Öksürük

• Çay

• ‹fllem

• Ses

Kullan›ld›¤› alan

• Bitki bilimi

• Müzik

• Matematik

• T›p

Ut dinlerken ald›klar› tad› hiç unutmad›lar.

Babaanneleri ›hlamur a¤ac›n›n akrabalar› hakk›nda onlara bilgi verdi.

Vidalar sadece ›hlamurlar› de¤il, babaanneyi de yaralad›.


Afla¤›daki panoda ünlem (!) iflareti farkl› amaçlarla kullan›lm›fl-t›r. Ünlem iflaretinin kullan›l›fl amac›n› tablodan bulup numaralar›nkarfl›s›na yaz›n›z.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Do¤a Bize Sesleniyor!

ETK‹NL‹K8.

1

Hey Çocuk!2

Dikkatli ol!3

Do¤a yavafl yavafl yok oluyor!4

Yüksek sesle konuflma!5

Çocuklar!6

Aman, yavafl olun!7

‹nsan kardefllerim, beni de kendinizi de bu korkunç sondankurtar›n!

9

Bu yapt›¤›n›z sorumsuzluk!8

Hemen harekete geçin!10

• Seslenme ve hitap sözü

• Uyar› sözü

• Anl›k duygulara dikkatçekme


Afla¤›daki anahtar kelimelerle insanlar›n dikkatini temizlik ku-rallar›na çekecek üç slogan yaz›n›z.

ETK‹NL‹K1.


“Temizlik Kurallar›na Dikkat Edelim” metnini dinlerken ve okur-ken verilen zihin haritas›n› metne uygun biçimde tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K2.

vücut temizli¤i difl sabun

difl f›rças› mikrop

TEM‹ZL‹K KURALLARINAD‹KKAT EDEL‹M


a. Metinde geçen afla¤›daki kelimelerin ve kelime gruplar›n›nanlamlar›n› Türkçe Sözlük’ten bulunuz. Anlamlar›n› karfl›lar›na ya-z›n›z.

ETK‹NL‹K3.

b. Kelimeleri ve kelime gruplar›n› birer cümlede kullan›n›z.

günlük

ihmal etmek

mikrop

çevre

tertipli

dönem

özen göstermek

Kelimeler Anlamlar›

günlük

ihmal etmek

mikrop

çevre

tertipli

dönem

özen göstermek


Vücut temizli¤i için gerekli olan aflamalar› belirten üç yönergeyaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

1

2

3

“Temizlik Kurallar›na Dikkat Edelim” metninin konusunu ve anafikrini noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

Paragraflardan yararlanarak metnin yard›mc› fikirlerini bulu-nuz. Örnekteki gibi yaz›n›z.ETK‹NL‹K5.

K o n u s u A n a f ik r i

1. Paragraf: Tatil etkinlikleri

2. Paragraf:

3. Paragraf:

4. Paragraf:

5. Paragraf:


Afla¤›daki cümleleri genel ve özel durumlar› bildiren ifadelerletamamlay›n›z.ETK‹NL‹K8.

a. Afla¤›daki kelimelerin efl anlaml›la-r›n› metinden bulup karfl›lar›na yaz›n›z.

ETK‹NL‹K7.b. Metinde geçen afla¤›daki kelimeleri

z›t anlaml›lar›yla örnekteki gibi efllefltiriniz.

mektep • yeni

• güzel

• küçük

• temiz

• sa¤lam

• büyük

• pis

• çürük

• eski

• çirkin

ikaz

beden

koflul

Ellerimizi .............. ................. sabunla y›kamal›y›z.

................... difllerimizi günde iki defa f›rçalar›z.

Temizli¤in bir koflulu evimizi ............... de soka¤›m›z› temiz tutmakt›r.

Difl çürükleri .............. .............. difller f›rçalanmad›¤›ndan oluflur.

Afla¤›daki ifadeleri, parantez içindeki kelimeleri “olas›l›k” bildi-recek biçimde kullanarak tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K9.

Difl hekiminiz difl hastal›klar›n› (iyilefltirebilir.)

Ellerinizi sabunla y›kamazsak mikroplar (ölmeyebilir.)S›k s›k banyo yapmazsak (hastalanabiliriz.)

Afla¤›daki kutucuklarda verilen kelimelerle cümleler oluflturu-nuz. Cümleleri noktal› yerlere yaz›n›z. Cümlelerden hareketle so-rular› cevaplay›n›z.

1. Cümlelerde ifli kimler yapm›flt›r?

2. Cümlelerde yap›lan ifl nedir?

3. Cümlelerde hangi kelime gruplar› “zaman” anlam› katm›flt›r?

ETK‹NL‹K10.

Eflim gitti difli a¤r›y›nca doktora

Ahmet her f›rçalar sabah iki dakika difllerini


Afla¤›daki formu, yönergelerine uygun biçimde doldurunuz.ETK‹NL‹K11.

Afla¤›daki cümleleri “-i, -e, -de, -den” eklerinden uygun olan›y-la tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K12.

A. Kiflisel Bilgiler

Kiflisel bilgilerinizi yazarak formu doldurunuz.

Ad›n›z : Tarih :

Soyad›n›z : Cinsiyetiniz :

Yafl›n›z :

B. Aile Bilgileri

Aileniz ile ilgili bilgileri yazarak formu doldurunuz.

1. Ailenizde difl ve difl eti hastal›¤› olanlar

Annem Babam Kardeflim Yok

2. Ailenizde daha önce difl ve a¤›zla ilgili ameliyat geçirenler

Annem Babam Kardeflim Yok

C. Hasta Bilgileri

Afla¤›daki bilgilerden size uygun olan seçene¤in bafl taraf›ndaki kutucu¤a“X” iflareti koyarak formu doldurunuz.

1. Difl hekimine en son gitti¤iniz tarih

Bir hafta önce ‹ki hafta önce Bir ay önce

Alt› ay önce Bir y›l önce Di¤er

2. Difl hekiminize baflvurma nedeniniz

Difl a¤r›s› Difl çürümesi Kontrol

3. Difl hekiminizin yapt›¤› uygulama

Difl çekme Difl teli takma Difl parlatma

Difl ameliyat› Difl dolgusu Di¤er

Annnemle babam, kardeflim.... doktor.... götürdü.

Okul.... ev.... yürüyerek geldim.

Bahçe.... kediler geziniyor.

S›n›f.... birkaç ö¤renci görevlendirildi.

Hep birlikte s›n›f.... temizledik.



Afla¤›da verilen anahtar kelimeleri kullanarak noktal› yerlerebir dörtlük yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

Anahtar kelimeleri birer cümlede kullan›n›z. Cümlelerinizi nok-tal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

Bafll›k ve görseller size metinde hangi konunun anlat›ld›¤›n›düflündürdü? Noktal› yerlere tahminlerinizi yaz›n›z.ETK‹NL‹K3.

fleker çikolata kahvalt› yemek


“‹p Bacakl› Uzayl› Çocuk” metnini dinlerken afla¤›daki sorular›cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K4.

Metinde geçen afla¤›daki kelime ve kelime gruplar›n› metindekullan›lan anlamlar›yla örnekteki gibi efllefltiriniz.ETK‹NL‹K5.

1. Yemek yemeyen çocuk, nas›lbir ses duymufl olabilir?

2. Yemek yemeyen çocuk, uzay-l› çocu¤un teklifi karfl›s›nda ne yapa-bilir?

3. Yemek yemeyen çocu¤unevine dönmesini uzayl› çocuk nas›lkarfl›layabilir?

4. Sizce çocuk bundan sonra ye-mek konusunda nas›l davranabilir?

uçan daire

dengelibeslenme

gezegen

a¤z›na koymamak

akl›nagelmek

aflmak

can› istemek

tuhaf

Ne oldu¤u bilinemeyen, baflka gezegenlerden geldi¤idüflünülen yuvarlak biçimli uçan araç.

Çok h›zl› gitmek.

Sa¤l›k için gerekli olan besinleri, belirli ölçülerde ve dü-zenli bir biçimde alma.

Tutum ve davran›fllar›nda uyumlu.

Uzay bofllu¤u.Günefl çevresinde dolanan, ondan ald›¤› ›fl›¤› yans›tan

gök cisimleri.

Yememek veya içmemek.Sevmedi¤inden, içi almad›¤›ndan dolay› yutamamak.

Hat›rlamak.

Bir fleyi yapmaya karar vermek.

Yüksek, uzak veya geçilmesi güç bir yerin öte yan›nageçmek.

Geçmek, bitmek, sona ermek.

Çok hofllanmak.Heves duymak.

Güldürücü.fiafl›lacak, garip.


Yemek yemeyi sevmeyen çocuk ile uzayl› çocu¤un benzer vefarkl› yönleri nelerdir? Noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

Benzer Yönleri Farkl› Yönleri

Afla¤›daki 5N1K sorular›n› “‹p Bacakl› Uzayl› Çocuk” metnin-den hareketle cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K6.

Metinden abart›l› anlat›m› bulunan iki cümle bulup noktal› yer-lere yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

Metinde ne anlat›lmaktad›r?Olay nerede geçmektedir?

Ne zaman yaflanm›flt›r?

Metinde anlat›lan olay› kimyaflam›flt›r?

Metindeki olay niçin yaflan-m›flt›r? Nas›l sonuçlanm›flt›r?

1. 2.


‹stedi¤iniz bir varl›¤›n (eflya, hayvan, çiçek vb.) özelliklerinibaflka varl›klarla benzerlik kurarak anlat›n›z.ETK‹NL‹K10.

Afla¤›daki meyve ve sebzelerin adlar›n› altlar›ndaki noktal› ye-re yaz›n›z.ETK‹NL‹K11.

Afla¤›da görselleri verilen varl›klar›n adlar›n› noktal› yerlere ya-z›n›z.ETK‹NL‹K9.


a. Beslenme al›flkanl›¤› konusunda yemek yemeyen çocu¤undüflünceleri ile kendi düflüncelerinizi s›ralayarak yaz›n›z.

1.

2.

3.

4.

5.

ETK‹NL‹K12.

Afla¤›daki cümleleri olay s›ras›na koyunuz noktal› yerlere yaz›-n›z.ETK‹NL‹K13.

b. Yemek yemeyen çocu¤un düflünceleri ile sizinkileri karfl›laflt›-r›n›z. Benzer ve farkl› yönlerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

Yemek Yemeyen Çocu¤unDüflünceleri

1.

2.

3.

4.

5.

Benim Düflüncelerim

Benzer yönlerim:

Farkl› yönlerim:

1. Böylece erkenden kalkt›m.

2. Annem beni öperek uyand›rd›.

3. Okul k›yafetlerimi giyindim.

4. Elimi, yüzümü y›kad›m; difllerimi f›rçalad›m.

6. Okul servisinin gelmesini bekledim.

7. Çantam› kontrol ettim.


UMUTLAR (Dinleme Metni)

a. Afla¤›daki kelimelerin anlamlar›n› Türkçe Sözlük’ten bulupyaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

Afla¤›daki dizelerde alt› çizili kelimelerin yerine konabilecekkelimeler hangi kutucukta verilmifltir? Kutucu¤u k›rm›z› kalemleboyay›n›z.

ETK‹NL‹K2.

b. Anlam›n› buldu¤unuz kelimeleri birer cümlede kullan›n›z.Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

“Yokluk varl›¤› yenmifl.”

yamaç:

bitmek:

afl:

köy:

halk:

sürü:

tükenmek - ço¤almak cahillik - bilgelik fakirlik - zenginlik

“Çoluk çocuk toplan›p”

ev - bark efl - evlat anne - baba


Ö¤retmeninizin okudu¤u dörtlüklerden birini seçiniz. Afla¤›dakiçerçevenin içine dörtlükle ilgili bir resim yap›n›z.

ETK‹NL‹K3.

fiiire farkl› bafll›klar öneriniz. Bu bafll›¤› neden önerdi¤inizi aç›k-lay›n›z.ETK‹NL‹K4.

fiiirde ortaya konulan sorun nedir? Sorunu çözmek için nelerönerirsiniz? Noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K5.

1. Önerim:

Nedeni:

2. Önerim:

Nedeni:

Çözüm Önerilerim

Sorun


Afla¤›da verilen yere çevre sorunlar›yla ilgili bir fliir yaz›n›z. fiiir-de anlatt›¤›n›z duygular› uygun bir resim çizerek destekleyiniz.ETK‹NL‹K6.


1. ......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................

......................................................................................................................................

3. .......................................................................................................................................

............................................................................................................................................

SÜREÇ

★ Yönergelerinizi yazarken nelere dikkat ettiniz?

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

★ Yönergelerinizde olay s›ras›na uydunuz mu?

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

★ Yönergelerinizin uygulanmas›nda hangi güçlüklerle karfl›laflt›n›z?

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

DE⁄ERLEND‹RME

ARA D‹S‹PL‹N ETK‹NL‹⁄‹ (1)

YÖNERGE HAZIRLIYORUM

• Afla¤›daki çerçevenin içine spora bafllamadan önce neler yap›lmas› gerekti¤ini anlatan üç

yönerge yaz›n›z.

• Yazd›¤›n›z yönergeleri uygulay›n›z.



(Afla¤›daki ilk yedi soruyu “‹yi Beslenmek” fliirinden hareketle cevaplay›n›z.)1. fiiirde geçen “Can bo¤azdan gelir.” atasözü ile anlat›lmak istenen düflünce

nedir?

2. fiair, “Zahmetsiz lokma yutulmaz.” düflüncesini desteklemek için hangi ör-nekleri vermifltir?

3. Yukar›daki fliire göre nas›l beslenmeli, beslenmede nelere dikkat edilmelidir?

4. fiair, sa¤l›kl› beslenme ile temizlik aras›nda nas›l bir iliflki kurmaktad›r?

‹Y‹ BESLENMEK

Can bo¤azdan gelir derler,

Ekme¤i k›rar da yerler.

Zahmetsiz lokma yutulmaz,

Yufkay› sarar da yerler.

Abur cubur yememeli,

Az fakat temiz yemeli.

Sa¤l›¤›n› seviyorsan

Lokmay› çok çi¤nemeli.

Her fleyi a¤z›na sokma,

Kar›n doyurmaz tek lokma.

Sofrada yeme¤i yerken

Hiç öteye beriye bakma.

‹yi beslen, sa¤l›kl› ol.

Süt iç, meyve ye bol bol.

Yeme içmede her zaman

Temizliktir en do¤ru yol.

Ali Osman ATAK

Çocuk ve Gençlik fiiirleri Antolojisi


5. Yukar›daki fliire baflka hangi bafll›k konabilirdi? Bafll›k önerinizi ve neden bubafll›¤› önerdi¤inizi noktal› yerlere yaz›n›z.

7. Afla¤›da fliirde geçen baz› kelimeler ve kelime gruplar› verilmifltir. Bu kelime-leri anlamlar›na uygun olarak birer cümlede kullan›n›z. Cümlelerinizi noktal› yerlereyaz›n›z.

6. fiiirin afla¤›daki dörtlü¤ünü düz yaz›ya çevrip yandaki kutucu¤a yaz›n›z.

Bafll›k önerim

Bu bafll›¤› seçme nedenim

‹yi beslen, sa¤l›kl› ol,

Süt iç, meyve ye bol bol.

Yeme içmede her zaman

Temizliktir en do¤ru yol

abur cubur sofra yufka

zahmetsiz öte beri lokma


8. Afla¤›daki cümlelerden öznel yarg›l› olanlar›n karfl›lar›ndaki çiçekleri k›rm›z›-ya, nesnel yarg›l› olanlar› maviyle boyay›n›z.

9. Afla¤›daki cümlelerin sonunda uygun noktalama iflaretlerini kullan›n›z.

10. Noktal› yerlere verilen kelimeleri yazarak cümleleri tamamlay›n›z.

Sa¤l›kl› beslenmede temizlik kurallar›na uymak önemlidir.

Spor yapmak, vücudumuzun sa¤l›kl› kalmas›na yard›m eder.

Sabahlar› spor yapmaktan çok hofllan›r›m.

Spor yapt›¤›m zamanlar kendimi dinç hissederim.

Meyve ve sebzeleri asla y›kamadan yemem.

1. Sak›n ha, terliyken su içme ( )

2. Annesinin sa¤l›¤›nda bir düzelme oldu mu ( )

3. Çevreye zarar verenleri uyar›yor musunuz ( )

4. Parklardaki ve bahçelerdeki çiçekleri koparmay›n ( )

5. Birden da¤dan afla¤›ya do¤ru bir sel inmesin mi ( )

fakat ama ancak yaln›z

1. Çevremizde bulunan do¤al kaynaklardan yararlanmal›y›z......................... do¤ay› da korumay› unutmamal›y›z.

2. Spor yapmal›y›z .................... kendimizi de afl›r› yorma-mal›y›z.

3. Hasta oldu¤umuzda hastaneye gitmeliyiz .................. dok-torlar› da fazla meflgul etmemeliyiz.

4. ‹laç israf›ndan kaç›nmal›y›z ................ ilaçlar›m›z› daihmal etmemeliyiz.


11. Afla¤›da verilen cümlelerdeki noktal› yerleri tablodan seçece¤iniz uygun ek-lerle doldurunuz.

12. “Hava kirlili¤i, insana solunum yolu hastal›klar›na yol açmaktad›r.” cümlesin-

deki anlat›m›n düzeltilmesi için afla¤›dakilerden hangisi yap›lmal›d›r?

A) “Solunum” yerine “soluma” getirilmelidir.

B) “Kirlili¤i” yerine “kirlilik” getirilmelidir.

C) “‹nsan” kelimesine “-de” eki getirilmelidir.

D) “Hastal›klar›na” kelimesine “–den” eki getirilmelidir.

13. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde karfl›laflt›rma anlam› yoktur?

A) Akflama kadar aral›ks›z çal›flm›fl.

B) Bu sene ben de ablam gibi çal›flkan›m.

C) Okulumuz, flehrimizdeki di¤er okullardan baflar›l›d›r.

D) Ayça’n›n babas› da bizim araban›n ayn›s›n› alm›fl.

14. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde bir benzetme bulunmamaktad›r?

A) Gülünce inci gibi diflleri ortaya ç›kt›.

B) ‹nsanlar bal›k istifi gibi otobüslere dolufltular.

C) Çocu¤un gözleri zümrüt gibi yemyeflildi.

D) fiehrin üstünden kocaman, simsiyah bir bulut geçti.

Topraklar›m›z, erozyon.... dolay› giderek çöllefliyor.

Ev.... de okul.... da enerji tasarrufu yapmal›y›z.

Sa¤l›kl› bir çevre için tüm hayvanlar.... ve bitkiler.... korumal›y›z.

Do¤an›n korunmas›nda en büyük görev insan.... düflmektedir.

-de -den -e -i

EK-1

Akal, Aytül, ‹p Bacakl› Uzayl› Çocuk, Geceyi Sevmeyen Çocuk, Uçanbal›k Yay›nlar›,

‹stanbul, 1996.

Akbaba, Gülgün, Babaanne ve Ihlamur A¤ac›, Bilim Çocuk dergisi, TÜB‹TAK

Yay›nlar›, Ankara, Mart 2002.

Alt›nköprü, Tuncel, Paylaflmay› Ö¤renen Sincap, Kral Aslan Masallar Dünyas›nda –

Bir Masal Dinler misin?, Çilek Yay›nlar›, ‹stanbul, 2003.

Atmaca, Sevilay, Beden Dilimiz, Bilim Çocuk dergisi, TÜB‹TAK Yay›nlar›, say›: 62,

Ankara, 2003.

Ayd›n, Cumhur, Trafikte Nas›l Güvende Olabiliriz?, Bilim Çocuk dergisi, Eylül say›s›,

TÜB‹TAK Yay›nlar›, Ankara, 2009.

Baranok, Muzaffer, Okulum, Okul ve Ders fiiirleri, derleyen: Selahattin Ar›kan, ‹stiklâl

Matbaas›, Ankara, 1960.

Binbaflaran, Banu, Meyvenizi Yemeden Önce Y›kad›n›z m›?, Bilim Çocuk dergisi,

TÜB‹TAK Yay›nlar›, Ankara, Temmuz 2001.

Cumhuriyetin Bekçilerine, Öncü Çocuk dergisi, say›: 39, TSE Yay›nlar›, Ankara,

2005.

Neydim, Necdet, Bar›fl fiark›s›, Sen Isl›k Çalmay› Bilir misin?, Gün›fl›¤› Kitapl›¤›, ‹stan-

bul, 2008.

Poyrazo¤lu, Ahmet, Millî Egemenlik, K. Atatürk, Ödül Bas›n Yay›n, Ankara, 1985.

Sivri, ‹smail, Atatürk’ün Çocuklu¤u, Atatürk Çocuklar›, ‹nk›lâp Kitabevi, ‹stanbul, 1999.

Tarcan, Mesut, ‹stiklal Savafl›’nda Atatürk, ‹lk Dersimiz Atatürk, haz.: Osman Bolulu,

Duruluk Yay›nlar›, Ankara, 1981.

Temizlik Kurallar›na Dikkat Edelim, Yeni Can Kardefl dergisi, say›: 234, ‹stanbul, 2009.

Umudunu Yitirmeyen Tek ‹nsan, An›larla Mustafa Kemal Atatürk, haz.: ‹smet Kür,

Türkiye ‹fl Bankas› Kültür Yay›nlar›, Ankara, 1998.

Zengin, Mevlâna ‹dris, Gökyüzündeki Dost, Kirpiler fiapka Giymez, Çocuk Vakf›

Yay›nlar›, ‹stanbul, 1991.

www.anitkabirsanalmuze.org

KAYNAKÇAKAYNAKÇA

EK-2

EK-3

Documents

ĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI 1. KİTAPimg.eba.gov.tr/492/769/871/650/056/154/9e9/b66/f92/05f/439/2d6/1c7/9a0/005/... · tÜrkÇe ders ve ÖĞrencİ ÇaliŞma kİtabi 1. kİtap İ lkÖ