KSL-STANDARDVersjon 11, oktober 2015 – nynorsk

KSL-standarden omfattar både sjekklister og rettleiarar, som begge skal brukast ved eigenrevisjon.

RETTLEIAR10 - Honning

Foto: Eli Åsen

2 10 - Honning

10.1.3

IrettleiarenerdetfleirestadarvisttilHåndbok Dokumentert produksjon av honning (Handboka) og noteringsskjema i denne. Innhaldet i boka kan skrivast ut frå nettsidene til Honningcentralen.

Birøktarar som ikkje har andre driftsformer enn honningproduksjon, skal ved eigenrevisjon svare på sjekkliste 1 Generelle krav til garden, sjekkliste 2 Helse, miljø og tryggleik og sjekkliste

10 Honning. I sjekkliste 1 Generelle krav til garden skal ein svara på desse kapitla:

1.0 Mål for produksjonene 1.1 Oversikt over dokumentasjonen 1.2 Revisjon og avvik 1.3 Sporing 1.12 Smitteførebygging ved import av brukt utstyr 1.13 Skadegjerarar i husdyrrom, lager, sorterings- og foredlingsrom 1.14 Helse og hygiene

Itilleggskaleinsvarapåfireenkeltkravknytttilavfallshandteringikapittel1.8,dettegjeld 1.8.3-1.8.6.

OmnokreavkravakjemikonfliktmedDebiosinekravvedproduksjonavøkologiskhonning,erdetDebio-kravasomgjeld.

10.1 REGISTRERINGAR OG SPORING

10.1.1 Korrekt merking av bigardane gir omgivnadene og styresmaktene kunnskap om eigarskap.

10.1.2/ Ved oppretting og nedlegging av bigardplass, skal denne registrerast/avregistrerast i Mat-tilsynet sitt sentrale register. Kontakt Mattilsynet sitt distriktskontor eller skriv ut skjemaet frå Mattilsynet sine nettsider. Når du registrerer bigardplass er du registrert som primærprodusent. Underforstått i dette er også at du har eit slyngjerom, og at du som primærprodusent kan gi honningtilvennerogkjente.DukanmeddenneregistreringaogsåleverehonningtilHonningcen-tralen eller tilsvarande verksemd.

10.1.4 Dersomduselhonningskaldetteregistrerast.Seldutillokalmarknaden,detvilseieBondensmarked, torget, til lokale butikkar og elles i nærområdet, skal du registrere at du sel hos Mat-tilsynetsomOmsetningavanimalskråvaredirektefraprodusent.DettegjerduiMattilsynetsittdatasystem MATS (mattilsynet.no).

10.1.5 Deisomdrivistorskala,ogfungerersomgrossistforandreellerdistribuererhonningistorskala, skal registrere Honningverksemd.DettegjerduiMattilsynetsittdatasystemMATS

(mattilsynet.no).

10.1.6 Allebigardarkordetskjerflyttingellersomdeteromsetnadfrå,skalveresertifiserte.Detsamegjeldforopprettingavsvermebigard.Mattilsynetkanutførasertifisering.Deisomersertifisertebirøktarar, kan gjere dette sjølv.

Lover og forskrifter: - Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) - Forskrift om næringsmiddelhygiene (næringsmiddelhygieneforskrifta) - Forskrift om birøkt

10.2 SMITTEFØREBYGGING

10.2.1 For å oppretthalde god helsestatus i norsk birøkt skal birøktar sørgje for god hygiene i bigarden, slik som nødvendig reingjering av bikubar, bimateriale og utskifting av vokstavler (jf. kapittel 4 i Handboka).

10.2.2 Mattilsynet sitt regionkontor skal varslast straks ved førekomst av eller mistanke om følgjande

Rettleiing til sjekklista

10 - Honning 3

bisjukdommar: Lukka yngelråte, open yngelråte, steinyngel, lita kubebille (Aethina tumida), tropilaelapsmidd,varroa- eller trakèmiddinfeksjon. Varsel om varroamidd gjeld ikkje for bigardar iregionaneCogD,sjåvedlegg1ibirøktforskrifta. Varsel om trakèmidd gjeld ikkje for bigardar i sone B1, sjå vedlegg 1 i birøktforskrifta (jf. kapittel 7 i Handboka).

10.2.3 Ved mistanke om meldepliktig bisjukdom skal bier, bieprodukt eller brukt kubemateriell ikkje førast ut av bigarden. Birøktaren skal setje i verk tiltak for å hindre smittespreiing, motarbeide sjukdommenogsetteoppMattilsynetsittvarselskilt.Dufinnmeirinformasjonomdetteikapit-tel 7 i Handboka.

10.2.4 For å førebyggje spreiing av varroamidd er det forbode å overføre bier i alle utviklingstrinn frå og medeggtilimago,utbygdevokstavlerogbruktkubemateriellfråregionaneCogDtilregionaneA og B (jf. vedlegg 1 i birøktforskrifta). Forbodet gjeld ikkje overføring av brukt kubemateriell og utbygdevokstavlersomikkjeharvoreikontaktmedbierdeisistetidøgna.Dufinnmeirinfor-masjon om dette i kapittel 7 i Handboka.

10.2.5 For å førebyggje spreiing av trakèmidd er det forbode å overføre fullt utvikla bier (imago) frå sone B1 (jf. vedlegg 1 i birøktforskrifta),tilandredelaravlandet.Dufinnmeirinformasjonomdette i kapittel 7 i Handboka.

10.2.6 MattilsynetharisambandmedutbrotetavopenyngelråteinnførtrestriksjonariheileAust-Agder og på kontaktbigarder i andre delar av landet. Birøktaren må sjølv søkje Mattilsynet om oppheving av restriksjonane.

10.2.7 Deterikkjelovåflyttebikubartil,innaforogutavkommunarisonasomeropprettaforåmotverke plantesjukdommen pærebrann frå 1. mai til 25. september. Birøktaren kan søkje om dispensasjonfråflytteforbodet.

10.2.8 Avomsyntilsjukdomsspreiingogforåhindreatmenneskeblirplaga,skalbirøktarengjeretiltakfor å førebyggje sverming frå bigardane (jf. kapittel 4 i Handboka).

10.2.9 For å hindre spreiing av smittsame sjukdommar skal svermar som ein ikkje veit kor kjem frå, plasserast i eigen svermebigard.

10.2.10 For å hindre spreiing av yngelråte skal innfanga svermar settast i ein tom, reingjort kube med byggetilvisingellerbyggevokstavler.Etterfiredagarskalbienesettastoverieinreinkubemedbyggevokstavler.Denbruktevoksenskalsendasttilomsmeltingellerbrennast.

10.2.11 Voks på lager, eller som blir transportert til vokspresseri, skal ikkje kome i kontakt med levande bier. Voksbitar skal heller ikkje ligge slengt i bigarden.

10.2.12 Detskalikkjebrukastbieprodukt(honning,bivoks,pollen,propolis,dronninggelé)fråutlandetel-lerandresinbigardiNoreg.Deterberrenorsk,varmebehandlabyggjevokssomskalbrukast.Deterlovåbrukeutbygdevokstavlerfråandresinbigarddersomdeikjemfråeinsertifisertbigard.

10.2.13 For produksjon av KSL-honning skal dronning og bifolk vere norske. Ved import vil dronningegg, dronesæd og produksjon etter dette bli rekna som norsk. Importerte dronningar, dronningceller og honningproduksjon etter dette, er ikkje godkjend som norsk.

10.2.14 Deterikkjelovåimporterebruktkubemateriell,medandeterlovåimporterebruktutstyrforbehandlingavhonningdersomdetteerreingjortogdesinfisert.

10.2.15 Voksleverandør er pliktig å levere erklæring om at behandling og pressing av voks er gjennomført med varmebehandling ved minimum 120 0C i 30 minutt.

10.2.16 BierfråsvermebigardskalkontrollerastihøvetilsjukdommanepåNoteringssjemadel2,førdeiblirtekneinnieigensertifisertbigard.Birøktararsomersertifisertekangjeredettesjølv,medanandre må få Mattilsynet til å gjennomføre denne kontrollen.

10.2.17 Deterberrelovåomsetjebier,ialleutviklingstrinnfråogmedeggtilimago,ogutbygdevok-stavlerfråsertifisertebigardar.Detanbefalaståbeomskriftlegstadfestingpåatbigardenersertifisert,tildømeseinkopiavNoteringsskjemaDel2(Sertifisering av bigården).

10.2.18 Bruktkubemateriale(ikkjeutbygdetavler)kanomsetjastfråikkje-sertifisertebigardardersommaterialeterreingjortogikkjeharhusabierdeisistetidøgnaførflyttinga.

4 10 - Honning

10.2.19 Vedflyttingavbifolkmellomregistrertebigardplassar,skaleinnoteredatoogbikubensinidenti-fikasjon.Opplysinganeskaltakastvarepåiminimumfemår.

10.2.20 Deterikkjelovåinnførebierellerutbygdetavlerfråusertifisertebigardar.Birøktarskalfortlø-pande notere all omsetnad av bier, brukt kubemateriale og utbygde vokstavler ved å angi art og dato på omsetnaden, og namn og adresse til avsendar og mottakar. Ved mottak og levering av bier ellerutbygdetavlerfråogtilsertifisertebigardarkanregistreringanegjerastiNoteringsskjemaDel3.

Lover og forskrifter: - Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) - Forskrift om fortegnelse over sjukdommer som omfattes av matloven - Forskrift om dyrehelsemessige betingelser for import og eksport av levende pattedyr, fugler, reptiler, amfibier, bier og humler.

- Forskrift om tilsyn og kontroll ved import og eksport av levende dyr, annet avlsmateriale og animalsk avfall innen EØS, og ved import av levende dyr fra tredjestater.

- Forskrift om birøkt - Forskrift om tiltak mot pærebrann - Forskrift om opprettelse av soner for å bekjempe åpen yngelråte, Aust-Agder

10.3 SJUKDOMSBEHANDLING

10.3.1 Birøktar er ansvarleg for å sette i verk nødvendige tiltak for å sikre at biene ikkje blir tilført for-bodne stoff, og at honningen ikkje inneheld restmengder av forbodne stoff, forureina stoff eller restmengderavveterinærpreparat.Detteskalsikreathonningereitreintprodukt(jf.kapitla4og 7 i Handboka).

10.3.2 Birøktaren er ansvarleg for å føre register over dato og type sjukdomsbehandlingar. Til dette kan einbrukeNoteringsskjemaDel5.

Lover og forskrifter: - Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) - Forskrift om kontrolltiltak for restmengder av visse stoffer i animalske næringsmidler, produk-sjonsdyr og fisk for å sikre helsemessig trygge næringsmidler (restkontrollforskrifta)

10.4 AVL

10.4.1 Innan eit reinavlsområde er det berre lov å halde bier av den rase som området er godkjent for. Detereignebestemmingarform.a.vandringutoginnaveitreinavlsområde,ogslikvandringskalmeldast til birøkterlaget i fylket v/fagleg utval for biavl innan 1. oktober same år.

10.4.2 Vandring ut og inn av område rundt parestasjonar eller innføring av avlsmateriale i form av em-bryo og sæd til same områder, må ikkje skje utan skriftleg løyve frå Norges Birøkterlag. Ein føre-setnad for at eit slikt løyve kan bli gitt er at det ikkje er fare for skade på pågåande avlsarbeid, og at bestemmingar om førebygging av sjukdom er oppfylt.

Lover og forskrifter: - Forskrift om avlsfremmende tiltak på bier

10.5 FÔRING

10.5.1 Foråunngåhonningforfalskingmådetikkjeveretilgangpåflytandefôretterattrekketharstarta (jf. Kap. 4 i Handboka).

10.5.2 Forregistreringavtidspunktforfôring,fôrmengdogfôrtypekaneinbrukeNoteringsskjemaDel4.Riktigfôringogriktigfôrkvalitetgirproduktutanfareforhonningforfalsking.

Lover og forskrifter: - Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) - Forskrift om næringsmiddelhygiene (næringsmiddelhygieneforskrifta) - Forskrift om honning

10 - Honning 5

10.6 BEHANDLING, PAKKING OG LAGRING AV HONNING

10.6.1 Allhonningsomblirpakkatilsaloggåverskalmerkastmedinformasjonomprodusent,adresse,nettovekt, best før-dato og åtvaringsmerking, for at forbrukarane skal få kunnskap om produkt ogopphav.Dufinnmeirinformasjonomdetteikapittel5iHandboka.Detereignespannlapparfor levering til Honningcentralen (jf. kapittel 5 i Handboka).

10.6.2 Honningtilforbrukarskalberretappastinyogreinemballasje.HonningtilHonningcentralenskal

leverast i godkjent, rein emballasje (spann eller fat frå Honningcentralen) (jf. kapittel 5 i Hand-boka).

10.6.3 Birøktareransvarleg,vedeigenellerdelttransportmedandre,åsikretransportentilmot-taksstad (jf. kapittel 5 i Handboka).

10.6.4 Kravatilkvalitetpåhonninggårframavforskrift om honning. Her er nokre viktige kriterium for åkunnekalleeitproduktforhonning:Denskalikkjeveregjæra,denskalikkjehaframandsmakeller lukt, den skal som hovudregel ikkje innehalde over 20 prosent vatn ved sal, og den skal ikkje vere (varme-)behandla på ein slik måte at den endrar karakter. I KSL blir det stilt krav om at det blirgjortregistreringarislyngjeromogivarme-/tørkerom.DesseregistreringanekangjerastiNoteringsskjemaDel9(jf.kapittel5iHandboka).

Vidare skal drifta vere gjennomgått med tanke på kartlegging av farar, og birøktar skal ha kon-

troll med farar når produktet blir handtert både før og etter hausting. Ein skal alltid utøve god hy-giene ved behandling av honning. Les meir om farar og gode hygienereglar i kapittel 5 i Handboka. RegistreringarkangjerastiNoteringsskjemaDel7(jf.kapittel5iHandboka).

Lover og forskrifter: - Lov om matproduksjon og mattrygghet mv. (matlova) - Forskrift om næringsmiddelhygiene (næringsmiddelhygieneforskrifta) - Forskrift om honning - Forskrift om advarselsmerking av honning - Forskrift om merking mv av næringmidler - Forskrift om identifikasjonsmerking av næringsmiddelpartier - Forskrift om materialer og gjenstander i kontakt med næringsmidler (matkontaktforskrifta)

6 10 - Honning

10 - Honning 7

MATMERK Besøksadresse: Tollbugt. 32 Postboks487–Sentrum0105 OsloTelefon:24148300 ksl@matmerk.no ksl.no