VESTLANDSFORSKING · Berit Bringedal, dr.polit og forskingsleiar VF i området helsepolitikk og etikk. FOU – rettleiar avd. samfunnsfag ved HSF Nils Arne Hove, IT – medarbeidar

VESTLANDSFORSKING

It-basert rettleiingsteneste for mosjonistar

Forprosjektrapport

Av Rasmus Stokke, Berit Bringedal, Asgeir Mamen, Nils Arne Hove

VF-rapport 16/01: It-basert rettleiingsteneste for mosjonistar - Forprosjektrapport

2

VF Prosjektrapport

Rapport tittel

Rapportnr. 16/2001

It-basert rettleiingsteneste for mosjonistar Dato September 2001

Forprosjektrapport Gradering Åpen

Prosjekttittel Internett, helse og mosjon

Tal sider 39

Prosjektnr 3199

Forskarar Berit Bringedal, Nils Arne Hove (VF) Rasmus Stokke, Asgeir Mamen (HSF)

Prosjektansvarleg Berit Bringedal

Oppdragsgjevar SND

Emneord Mosjon Rettleiing Ikt

Samandrag Rapporten er forprosjekt for eit mogeleg kunnskapsbasert næringsretta tiltak, ”It – basert rettleiingsteneste for mosjonistar”. Rapporten er utvikla i samarbeid mellom Vestlandsforsking og idrettsseksjonen ved HSF. Føremålet med forprosjektet har vore å utvikle prosjektidéen vidare og vurdere om det kan vere grunnlag for å setje i verk ei slik teneste. Konklusjonen er at det er marknadsmessig grunnlag for å gå vidare med prosjektet. Andre publikasjonar frå prosjektet ISBN nr 82-428-0211-4 ISSN: 0803-4354

Pris Kr 100,-


3

Innhald

Side

Samandrag 3

Mål med forprosjektet 4

Fagleg bakgrunn og behov for prosjektet 4

Prosjektorganisasjonen for forprosjektet 5

Modellskisse 6

Kartlegging av tilgrensande tenester nasjonalt og internasjonalt 8

Fagleg innhald i tenesta 13

Marknadsundersøking 19

Strategi for marknadsføring 22

Protype av nett-tenesta 23

Organisatorisk forankring 26

Økonomisk vurdering 28

Vedlegg 1: Prototype 32

Vedlegg 2: Spørjeskjema 39


4

SAMANDRAG

Denne rapporten er forprosjekt for eit mogeleg kunnskapsbasert næringsretta tiltak, ”It –

basert rettleiingsteneste for mosjonistar”. Rapporten er utvikla i samarbeid mellom

Vestlandsforsking og idrettsseksjonen ved HSF. Føremålet med forprosjektet har vore å

utvikle prosjektidéen vidare og vurdere om det kan vere grunnlag for å setje i verk ei slik

teneste.

Hovudmålgruppa vil vere vaksne mosjonistar i alle aldrar. Det spesielle ved tiltaket er

individuell rådgjeving basert på innhenta opplysningar gjennom intervju, spørjeskjema og

testar, og oppfølging gjennom internett. Det finnast pr. i dag ikkje denne typen norsk teneste

på internett, men det er utvikla liknande tenester som enten ikkje er på nettet, eller som ikkje

er tilsvarande individuelt retta. Den lokale marknadsundersøkinga viser at det er generell

interesse for eit slikt tilbod, og at det er grunnlag for ei vidareutvikling. Det totale

marknadspotensialet er på fleire hundre tusen menneske.

Organisatorisk vert det foreslått at idrettssenteret i Sogndal vidareutviklar og set tenesta i drift

som del av aktiviteten ved senteret, organisert som medlemsteneste på internett, og med sikte

på å utvikle det til ei nasjonalt dekkjande teneste gjennom samarbeid med organisasjonar og

bedrifter lokalt. Ein rår likevel først senteret til å inngå samtaler med NIF om å knyte tenesta

opp mot on - linesystemet til idrettslag og medlemar i laga. Eit slikt samarbeid kan gjere

marknaden for tiltaket større, ein kan nå ein nasjonal marknad raskare, det kan gi reduserte

investeringskostnader, og det kan gjere tenesta billegare for medlemane. Å setje tenesta i drift

utan samarbeid med NIF vil truleg medføre ei investering på kr. 300 000 – kr 400 000.

Driftsutgiftene for tenesta slik ho no er planlagd, og utan å rekne inn investeringskostnader,

vil utgjere kr. 500,- til kr. 900,- pr. kunde pr. år, avhengig av kundemassen.


5

MÅL MED FORPROSJEKTET

Målet med rapporten er å vurdere grunnlaget for å gå vidare med å utvikle og setje i verk ei

kommersiell it-basert rettleiingsteneste for mosjonistar. Dette gjer ein ved å spesifisere det

faglege tilbodet, kartlegge og vurdere tilgrensande tenester, vurdere den lokale marknaden,

utvikle prototype for nettløysing, og vurdere organisatorisk løysing og økonomi.

Fagleg bakgrunn og behov for prosjektet

Utviklinga i samfunnet går i retning av meir og meir stillesitjing, med mindre fysiske krav i

arbeidslivet og fysisk passive fritidsaktivitetar. Ei rekkje helseproblem er avdekka som følgje

av fysisk forfall og uheldige livsstilsvaner. Samstundes er ein del av befolkninga meir aktive

og meir opptekne av fysisk aktivitet enn nokon gong.

Desse utviklingstrekka har skapt ein informasjonsflaum i form av artiklar, bøker, tidsskrift,

dagspresseoppslag, reklame m.m. om mosjon, ernæring, helse og livsstil. Sterke økonomiske

interesser er involverte i marknadsføring av tilhøyrande produkt. Floraen av tilgjengeleg

litteratur og informasjon tyder på at folk flest er opptekne av problemområdet. Men det kan

fortone seg som eit kaos av seriøs og useriøs kunnskap som det er vanskeleg å finne ut av i

høve til eigne behov. Ein ungdom har andre behov for helse-, mosjons-, og kosthaldstiltak

enn middelaldrande og eldre med symptom på spesielle lidingar. Dei som er mykje fysisk

aktive har andre behov for råd og støtte enn fysisk passive.

Det er vanskeleg for folk å sortere i denne informasjonsflaumen, og difor er det behov for

tilbod som er kvalitetssikra og oppdatert, og der informasjonen ikkje er lekk i marknadsføring

av eit produkt.

Det er vidare behov for individuelt tilpassa rådgjeving og tilrettelegging på ein seriøs måte.

Det offentlege tek i vare oppgåva gjennom skuleverk og helsevesen. Men skuleverket er

pressa av den store mengda fagstoff som skal inn i skulen, og helsevesenet sin kapasitet er

sprengd med lange køar hjå legar og fysioterapeutar. Det har skapt grobotn for ein

tilsynelatande veksande privat bransje gjennom alternativ medisin og utbygging av meir og

mindre seriøse treningstilbod der det finst fagfolk som kan ivareta ein individuell


6

rådgjevingsfunksjon og tilrettelegging. Innanfor treningsbransjen har ein sett ein framvekst av

såkalla ”personlege trenarar”. Kundar leiger sin eigen trenarar for å bli hjelpt, motivert og

inspirert til å mosjonere.

Internettmediet vert meir og meir tilgjengeleg. Fleire og fleire aktørar bruker mediet som

informasjonsorgan. Mellom anna har Statens råd for ernæring og fysisk aktivitet ei web-side

med lenkar til aktuelle eksterne kjelder, nasjonale og internasjonale. Men fordi internett er

open for alle som vil legge inn noko, vil der også vere ei store mengder useriøs informasjon.

Forprosjektet tek mål av seg til å vurdere om internettmediet også kan vere ein god reiskap

for seriøs individuell rådgjevingsteneste om mosjon, kosthald og livsstilsendring, ei slags

form for ein ”personleg trenar” via nettet.

Målgruppe

Målgruppa er vaksne mosjonistar, inaktive, arbeidstakarar i bedrifter, studentar,

idrettsutøvarar, klientar i rehabilitering og andre vaksne som ønskjer å vere fysisk aktive. Data

frå MMI i 1999 (prosjektrapport offentleggjort på www.nif.idrett.no) indikerer at om lag 2/3

av vaksne over 15 år er fysisk aktive eller trenar ein gong i veka og meir, og at om lag 1/3

aldri er fysisk aktive. Ti til tolv prosent trenar styrke i treningsstudio eller driv aerobic og

liknande. Det vil vere eit særskild mål å nå passive grupper gjennom tiltaket, men og dei

aktive gruppene, t.d. gjennom marknadsføring mot bedrifter. Dei aktive gruppene er truleg

lettast å rekruttere til ei rådgjevingsteneste.

Prosjektorganisasjon for forprosjektet

Partane i utviklinga av prosjektet har vore:

Vestlandsforsking

Høgskulen i Sogn og Fjordane, idrettsseksjonen

Idrettssenteret i Sogn og Fjordane

Arbeidsgruppa for forprosjektet har vore samansett av:

Berit Bringedal, dr.polit og forskingsleiar VF i området helsepolitikk og etikk. FOU – rettleiar

avd. samfunnsfag ved HSF

Nils Arne Hove, IT – medarbeidar VF

Asgeir Mamen, høgskulelektor idrett ved HSF, spesialområde treningsfysiologi og ernæring.


7

Rasmus Stokke, 1. amanuensis idrett ved HSF. FOU-rettleiar ved avd. for lærarutdanning.

Fagleg leiar Idrettssenteret

Kjell Kjørlaug, lege. Spesialist i idrettsmedisin Idrettssenteret

Mandatet for prosjektgruppa har vore:

Gjere ei marknadsvurdering i høve til behov for tenesta

Kome med framlegg til fagleg organisering og utvikle prototype for tenestetilbodet

Kome med framlegg til organisering av og prototype for nettdelen av tilbodet

Utvikle framlegg til driftsopplegg og finansieringsplan for tiltaket

Finansiering av forprosjektet:

Stønad frå SND: Kr. 100 000,-. Dette har dekka Vestlandsforsking sitt bidrag til prosjektet.

Prosjektstønad frå HSF: kr. 50 000,-.

Fri arbeidsinnsats frå HSF - tilsette i prosjektet: kr. 80 000,-

Til saman kr. 230 000,-

Modellskisse for hovudprosjektet

1: Informasjon

Helserelatert info

Treningsrelatert info

Kosthaldsrelatert info

Informasjonsdelen kan ha utgangspunkt i ei eiga web-side. Sida kan bestå av ei samordning

av eksterne lenkar eller ein kan legge ut eigenprodusert info og samandrag. Det kan leggast ut

lenkar til eller utviklast eigne rammeprogram for mosjon og kosthald utvikla mot spesielle

grupper, t.d. grupper med lidingar, idrettsutøvarar, friske mosjonistar osv. Det kan også

etablerast ekspertpanel som svarer på spørsmål som blir tilgjengeleg for alle, i tillegg til at det

kan etablerast prategrupper der det føregår erfaringsutveksling, spørsmål og svar.

Delar av tenesta kan vere gratisteneste på nettet. I tillegg kan det lagast ei form for

abonnementsteneste som betalast på rekning.


8

2. Individuell helseretta rådgjeving

Individ ⇒ trening/Kosthald ⇐ kompetansemiljø for rådgjeving

For å etablere den individuelle rådgjevingstenesta kan det vere aktuelt å utvikle:

1) Reiskap for kartlegging av individuell person m/ omsyn til helse/tilstand, motivasjon og

ønskjer, t.d. som spørjeskjema/intervjuskjema/screeningskjema. Skjema kan ligge på

nettet, fyllast ut på nettet og mottakast t.d. av rådgjevar i kompetansemiljøet.

2) Testprogram for testing av fysisk tilstand. Medisinske testar. Testprogram kan

gjennomførast heime, på arbeidsplassen eller ved eit treningssenter.

3) Rammeprogram for mosjon/trening og kosthald. Kan ligge under del 1, info.

4) Rådgjevingsteneste, teneste for individuell tilpassing til rammeprogram.

Tenesta kan vere knytt opp til frammøte der rådgjevingstenesta vert utført, eller vere

rådgjeving via nettet. Det kan og vere knytt til ei form for ”personleg trenar” via nettet.

5) Mogelegheiter for gjennomføring av mosjon/trening. Kan vere ved eit treningssenter, ved

arbeidsplassen, ved eit tilbod i samarbeid med lokale idrettslag, eller heime.

6) Oppfølging av trenings- og livsstilssråd. Dette kan skje i direkte kontakt med rådgjevar

eller via nettet.

Aktuell modell for nettilgangen:

Aktuell er HØYKOM som har teknisk infrastruktur for å kommunisere med internett, og god

kapasitet.

Personifisert inngang

• Ein for brukar, som gir tilgang til eigne skjema, testar, program, tilrådingar osv

• Ein for rådgjevar som gir tilgang for dei som er knytt opp mot rådgjevingstenesta.

Rådgjevar kan gjere endringar direkte på kunden sine program.

Utvikling av portalfunksjon som har

• Peikarar til litteratur, til øvingsoversikt, erfaringsdatabase og liknande


9

• Individualisering av portalfunksjonen. (Brukar kan velje kva peikar han vil ha på si eige

inngangsside.)

Brukarar av tenesta kan ha abonnement.

3: Statistikk.

Spørjeskjema/intervjua.

Testar

Endringar av tilstand

Ny utspørjing/intervju

Retestar

Denne typen data frå rådgjevingstenesta kan danne utgangspunkt for mange interessante

forskingsarbeid og samfunnet vil få tilgang på resultat. Data vil og danne utgangspunkt for

vidareutvikling av tenesta.

Kartlegging av tilgrensande tenester nasjonalt og internasjonalt

Det finast mange tilbod av typen helse/trening på Internett. Med bruk av søkjemaskinene

Lycos og AltaVista, og søkjeorda ”fitness” og ”trening”, blei det gjort mange treff. Nedanfor

blir det presenterast ei liste over det ein vurderer som dei mest relevante treffa. Nettstadane er

stilte opp alfabetisk og er valde ut fordi dei fyller minst eit av følgjande kriterium:

1) Dei er viktige kjelder for informasjon om trening, kosthald og mosjon, og kan erstatte

eller supplere punkt 1 i modellskissa for prosjektet, informasjonsdelen.

2) Inneheld ei medlemsteneste på nettet mot ei eller fleire av målgruppene for prosjektet

(sjå punkt 2 i modellskissa).

3) Inneheld ei lukka individuell tilbakemeldingsteneste til medlemar eller interesserte

som melder seg.

American Fitness Alliance (http://www.americanfitness.net)

Dette er ein paraplyorganisasjon for AAHPERD (American Alliance for Health,

http://www.americanfitness.net


10

Physical Education , Recreation and Dance, Cooper Institute og Human Kinetics). Den

førstnemnde organisasjonen er ein fagorganisasjon for kroppsøvingslærarar/

instruktørar i USA. Cooper Institute er ein forskingsinstitusjon fokusert mot fysisk

aktivitet og helse, med hovudkontor i Dallas, USA. Human Kinetics er den største

forleggaren av bøker om idrett, trening, helse, hovudkontor i Champaign, USA.

Heimesida tilbyr ulike typar software og kunnskapsprøver for studentar, kurs for

instruktørar, testar og linkar.

Vurdering i høve til kriteria: Denne nettstaden tilfredsstiller punkt 1.

Bodyline Fitness Foundation (http://www.bodyline.co.za)

Her blir det tilbode kurs for instruktørar og andre interesserte. Dei tilbyr også ”fitness

music” og lenker. Bodyline er ein Syd-Afrikansk organisasjon som også er tilknytta

IDEA Health & Fitness Association i USA.

Vurdering i høve til kriteria: Nettstaden tilfredsstiller punkt 1.

Exercise Teachers Academy (http://etasa.co.za)

Denne organisasjonen tilbyr kurs for intsruktørar og personlege trenarar. Dei har også

ein ”lifestyle consultant”. Har samarbeid med Bodyline og IDEA.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 3.

Doktoronline (www.doktoronline.no)

Denne nettstaden gir medisinsk informasjon, inneheld diskusjonsforum og spørsmål

og svarteneste på medisin og livsstilsproblemområde.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller både punkt 1 og 3. Men den er fagleg

retta mot medisin, og ser ikkje ut til å ha ei individuell oppfølgjings- og

rådgivingsteneste i høve til fysisk aktivitet. Det fins og fleire andre liknande nettstader

på det medisinske området, t.d. nettdoktor.no.

.

Hal Higdon Home Page (http://halhigdon.com)

Hal Higdon er skribent for Runners World og forfattar av fleire bøker om trening/løp.

På heimesida presenterast det treningsprogram for løp frå 5 k til maraton.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1.

Helhetstrening (http://ingrid-kristiansen.com/helhetstrening/)

http://www.bodyline.co.za

http://etasa.co.za

http://halhigdon.com

http://ingrid-kristiansen.com/helhetstrening/


11

Ingrid og Arve Kristiansens firma EBAS Consulting AS gir treningsråd for

mosjonistar og andre. Det er mogeleg å gjere individuelle avtaler vedgåande utforming

av treningsprogram. Heimesida har også avsnitt med generell treningslære.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1og 3, og ligg såleis tett opp til

prosjektet ”internett-helse-mosjon”. Der ser ikkje ut til å vere medlemsteneste. Men

tilbodet om rettleiing og tilbakemelding skjer etter nærmare avtale og ved personleg

frammøte, ikkje via tilbakemelding på nettet. Tenesta ser ut til å dekke alle aktuelle

målgrupper. I infoen blir det sagt at den høver best for dei som bur i Osloområdet , på

grunn av at tilbakemeldingane skjer etter personlege avtaler.

Kondisjonsforum (http://www.kondis.no)

Heimesida til Den norske maratonklubben tilbyr også eit diskusjonsforum,

”Kondisjonsforum”, der trening, skader og konkurransar diskuterast.

Vurdering i høve til kriteriane: Dette er ein norsk nettstad som tilfredsstiller punkt 1.

Leonard Fitness (http://www.leonardfitness.com)

Her tilbyd det kosttilskotsprodukt, treningsutstyr, kosthaldsråd og treningsråd. Eit

gratis ”fitness newletter” blir og tibode. Har også ein del lenkar.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1.

Arthur Lydiard (http://www.lydiard.com(html/coaching.html)

Den verdskjende trenaren tilbyr seg som ”personlig trener”. Ved å registrere seg kan

ein få tilsendt konkrete treningsråd frå Lydiard. Registreringa kostar ingen ting, men

skal du få tilsendt treningsprogram m.m, er prisen 200 NZ$ pr. år.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 2. Om der er utvikla

tilbakemeldingstenester for medlemane på nettet utover å få tilsendt treningsprogram

er usikkert, då ein lyt registrere seg som medlem for å få tilgang på meir detaljar i

tenesta.

SATS (http://www.sats.no)

SATS - kjeda blir rekna som Noreg si leiande kommersielle treningssenterkjede. På

heimesida blir det tilbode medlemskap i SATS og treningstips.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 2. Det er ikkje utivikla

personleg tilbakemeldingsteneste/rettleiingsteneste på nettet for medlemane.

http://www.kondis.no

http://www.leonardfitness.com

http://www.lydiard.com(html/coaching.html

http://www.sats.no


12

Science Sportware (http://www.science-sportware.dk)

Science Sportware tilbyr ei treningsdagbok. Ei gratis demoutgåve kan lastast ned frå

heimesida. Registrering kostar 39 US$. Sida har også lenkar til spesielle idrettar:

symjing, sykling, løp, triatlon og helse/ernæring/skader. Disse lenkene er svært

omfattande, med mykje treningsinformasjon.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 2. Den ser ikkje ut til å ha

personleg rettleiings/tilbakemeldingsteneste.

Sport-Office (http://www2.sport-office.no)

Her blir det også tilbode ei treningsdagbok. Dette er eit prosjekt som Olympiatoppen

har stått bak. Den er nettbasert, og har et øvingsbibliotek med videoklipp. Du kan

planlegge, registrere og evaluere treninga di. Treningsdagboka finnast i ein utøvar- og

ein trenarversjon. Ein einbrukar versjon (utøvar) kostar 490,- kr .

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 2. Tenesta er utvikla for

toppidrettsutøvarar, men kan og vere nyttig for mosjonistar som trenar mykje. Det er

ikkje utvikla tilbakemeldingsteneste på nettet. Tenesta er basert på at rettleiing skjer

via personleg trenar lokalt.

Treningsforum (http://bertie.myforum.net)

Dette er meir eit diskusjonsfourum. Du kan poste spørsmål til ulike temasider, og få

kommentarar tilbake.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 2. Medlemane vil kunne få

rettleiing via andre i gruppa, ikkje personleg gjennom fagpersonale knytt til nettstaden.

Trening.no (http://www.trening.no)

Denne heimesida er drive av tre personar med idrettsfagleg kompetanse. Her kan ein

spørje lege, fysioterapeut, kosthaldsekspert, instruktør eller idrettsvitar. Sida inneheld

tips om trening og kosthald, videoklipp og diskusjonsforum. Sida ”Min trening” kan

setjast opp individuelt. Det er ikkje noen pris for medlemsskap, den ser ut til å vere

reklamefinansiert.

Vurdering i høve til kriteria: Den tilfredsstiller punkt 1 og 2. Den ser ikkje ut til å vere

utvikla som lukka individuell rettleiingsteneste til medlemane.

http://www.science-sportware.dk

http://www2.sport-office.no

http://bertie.myforum.net

http://www.trening.no


13

Samla vurdering:

I høve til kriterium 1 finnast det mange nettstader som gir informasjon både nasjonalt og

internasjonalt, langt fleire enn dei som er tekne med her. Dei er av varierande fagleg kvalitet.

Mange er knytt opp mot firma som del av marknadsføring av produkt. På bakgrunn av det

store omfanget av tilgjengeleg informasjon om trening, kosthald og livsstil som allereie

finnast på nettet, vil ein ikkje tilrå å bruke mykje ressursar på å utvikle eigne faglege

infosider. Arbeidet bør rettast inn mot å samle lenkar til nettstader som er gode og fagleg

solide. Ein finn også nokre norske nettstader som har utvikla diskusjonsforum på området.

Ein vil likevel tilrå å satse på å etablere diskusjonsgruppe fordi det vil vere viktig for å

engasjere medlemane. Men diskusjonsforumet kan avgrensast sterkt fagleg, og i staden vise til

andre diskusjonsforum for tilgrensande tema.

I høve til kriterium 2 finast det litt ulike former for medlemskap. Nokre tenester tilbyr

medlemskap som betaling for å laste ned treningsprogram, andre for å sende personlege

program, andre igjen for å bli medlemer i treningsinstitutt eller grupper. Dei nettstadene som

her er vurderte til å oppfylle kriterium 2 og ikkje kriterium 3, ser ikkje ut til å ha utvikla

tenester for individuell oppfølging.

Tenestene som er førte opp under punkt 3 har også tilbod for individuell rådgjeving og/eller

oppfølging, enten på nettet eller ved personleg frammøte. Av dei nasjonale tenestene kjem

”trening.no” nærmast prosjektideen i Sogndal. ”Trening.no” ser ut til å vere fagleg solid

fundert. Den ser ut til å vere finansiert av annonsar, så medlemskap er gratis, den har

rådgivingsteneste, og er fagleg spesialisert mot eit breit spekter av målgrupper. Nettløysing og

system ser ut til å vere bygd opp lik tenester som ”doktor.no”. Tenesta ser ut til å vere eit

privat føretak som ei gruppe fagpersonar har starta. Rådgjevingstenesta på desse nettstadene

er informasjon tilbake til medlem basert på spørsmål som vert stilt til ekspertpanelet. Svara

vert gitt individuelt eller i diskusjonsforumet. Men som det vil framgå av seinare omtale tek

prosjektet med utgangspunkt i Sogndal i tillegg sikte på å gi individuell rådgiving ikkje berre

basert på spørsmål frå medlem, men også ut frå testresultat og intervju/utspørjing ved

frammøte eller over nettet. Nettstaden ”Ingrid-Kristiansen. com/helhetstrening” har dette

tenestetilbodet, men berre ved personleg frammøte, og er difor geografisk avgrensa og heller

ikkje basert på rådgjeving og personleg oppfølgjing via nettet.


14

Konklusjon: Internasjonalt har vi ikkje funne nettstader som er identiske med det tenkte

prosjektet, men det kan skuldast at ein ikkje har greidd å spore dei opp. Dei internasjonale

nettstadene vil likevel neppe vere konkurrentar på ein norsk marknad, mest av språklege

omsyn. Dei internasjonale tenestene som grensar opp til prosjektet trur ein først og fremst vil

kunne fungere som viktige kjelder for idear til vidareutvikling av tilbodet, og som viktige

delar av ei lenkesamling.

Nasjonalt er nettstaden ”trening.no” og ”helhetstrening” dei tenestene som i dag ser ut til å

ligge nærmast opp mot prosjektet, og kan sjåast som konkurrentar på same marknad. Tenesta i

Sogndal vil likevel kunne ha eit større geografisk nedslagsfelt enn ”helhetstrening” fordi

rådgjevinga vil vere nettbasert, og ho vil kunne gi ei meir individuelt tilpassa og presis

rådgjevingsteneste enn det ”trening.no” ser ut til å kunne gjere. I tillegg er begge dei to

nemnde nettstadene private tiltak. Viss Idrettssenteret i Sogndal utviklar tilbodet, vil det vere

ein mindre kommersiell organisasjon som står bak, og ein organisasjon med brei fagleg

tyngde. Dei andre aktuelle norske nettenestene som er trekte fram vender seg enten til ei smal

målgruppe eller har eit mindre individuelt opplegg for dei faglege tenestene enn det som er

tenkt i Sogndal.

Fagleg innhald i tenesta

Her vil ein diskutere, konkretisere og gi tilråding til fagleg innhald i tenesta på bakgrunn av

studiar av tilgrensande tenester, og på bakgrunn av modellskissa for prosjektet slik det går

fram innleiingsvis.

Informasjonsdelen

Ein vil tilrå å bruke eksisterande nettstader som mal for å opprette denne delen av tenesta, t.d.

trening.no og doktoronline.no. Prototypen (http://oluf.vestforsk.no/hm) viser korleis dette kan

gjerast, sjå omtale. For å skape nærleik og engasjement til brukarane bør det etablerast både

diskusjonsgruppe og ekspertpanel som kan gi opne svar på opne spørsmål frå alle, sjølv om

det allereie eksisterer slike tenester på andre norske nettstader. Det bør arbeidast med den

tematiske avgrensinga for tenesta. Den bør ha hovudfokus på fysisk aktivitet, og gjerne

avgrensast til berre å omhandle mosjon.

Pga. den store eksisterande mengda med fagstoff på nettet, vil ein ikkje sjå det som

føremålstenleg å utvikle og legge ut fagstoff utover korte informasjonsmeldingar frå

http://oluf.vestforsk.no/hm


15

ekspertgruppa. Det viktigaste vil vere å utvikle ei lenkesamling mot fagstoff som ein har

kvalitetssikra.

Individuell rettleiing

Den individuelle nettbaserte rådgjevingsdelen på eksisterande tenester ser ut til å vere former

for informasjonsbasert respons frå ekspert på spørsmål frå publikum eller medlemer, ofte

kombinert med framlegg til treningsopplegg. Ingen av tenestene ser ut til å tilby personleg

rådgjeving basert på kartlegging av individuelle faktorar. Satsar ein på dette som

kjerneproduktet i rettleiingstenesta frå Sogndal vil det pr. i dag vere unikt nasjonalt. Ei slik

teneste kan vere basert på betalt medlemskap eller vere reklamefinansiert.

Individuell kartlegging som grunnlag for rådgjeving.

Ved Idrettssenteret har ein tilpassa eit internasjonale spørjeskjema til dette bruk. Skjemaet kan

vidareutviklast og leggast ut på nettet og svarast på via nettet (sjå vedlagt nettversjon).

Nedanfor viser døme på korleis eit slikt skjema kan byggjast opp:

Kartlegging av fysisk aktivitetsnivå:

I forrige veke, kor mange timar/minutt brukte du til fø lgjande aktivitar der du gikk eller var

fysisk aktiv på annan må te:

A. Husarbeid

B. Gåing i samband med ærend til butikk eller liknande

C. Turggåing som fritidsaktivitet

D. Deltaking i trening eller fritidsaktivitet

E. Andre fysiske belastningar

F. Til og frå jobb eller fysisk belastning i jobb

Var sist veke typisk for ei vanleg veke i vinter i høve til fysisk aktivitet?

Var du meir fysisk aktiv i haust? Viss meir, kva gjorde du ekstra?

Var du meir aktiv i fjor sommar? Viss meir, kva gjorde du ekstra?


16

Var du meir aktiv føregå ande å r enn sist å r? Med kva?

Kartlegging av eventuelle lidingar som kan verke inn på aktivitetsnivå og type aktivitet:

Kjenner du smerter når du er fysisk aktiv?

Kvar kjenner du smerter nå r du er fysisk aktiv? Kva for aktivitetar fører til smerter?

Er det aktivitetar du fø ler/veit at du ikkje toler?

Kartlegging av motivasjon for aktivitet:

Kva type aktivitetar likar du best å gjere ute? Kva for aktivitetar trur du at du vil kome til å

like best å gjere inne?

Slik kartlegginga kan danne utgangspunkt for rådgjeving i høve val av aktivitetsformer og

dosering av mengde og intensitet av den fysiske treninga. Kartlegginga vil og kunne inngå

som del av statistikkgrunnlaget for forsking Ei slik kartlegging kan vere aktuelt å

gjennomføre ca. to gonger i året for kvar kunde/medlem. For lokale kundar ved idrettssenter

eller andre organisasjonar som ein eventuelt samarbeider med, kan kartlegging eventuelt skje i

form av personlege intervju.

For kartlegging av kosthald, sjå vedlegg prototype nettdel.

Testar

I tillegg til denne kartlegginga vil det vere ønskjeleg med meir objektive opplysningar som

fortel noko om personen sin faktiske fysiske form. Testane må kunne gjennomførast uansett

kunden si fysiske form. For kundar som kan møte fram til eit lokalt testsenter, er følgjande

enkle testar aktuelle:

Åstrand/Ryhming – testen. Den inneber roleg sykling i ca 6 minutt. På grunnlag av

pulsmå ling og kroppsvekt kan ein stipulere eit kondisjonstal. Kondisjonstalet let seg på verke

av trening.


17

Laktattest: I tillegg kan ein må le laktatmengda i blodet ved slutten av syklinga. Den seier

noko om kor hardt ein må tte presse seg under aktiviteten.

Body mass Indeks (BMI): Ein kan rekne ut BMI (ein formel for høvet mellom kroppshøgde og

vekt), og bruke verdien som utgangspunkt for rå dgjeving.

Kostnader: Erfaringar med slik testing tilseier at testane må budsjettarast med ein tidsbruk på

ein halv time.

For kundar/medlemer som ikkje har tilgang til testsenter kan tilsvarande opplysningar skaffast

gjennom standardiserte testar som kan gjerast heime, og der resultatet kan formidlast over

nettet.

Døme på slike kondisjonstals-testar er ”gå testen” ”steptesten” og standardiserte testar der

ein kan kalkulere kondisjonstal basert på BMI og scorer frå spørjeskjema. (Referanse:

MCArdle/Katch/Katch: Essentials of Exercise Physiology, Williams & Wilkins, 2000.) Dette

er internasjonalt kjende testar, men ikkje så valide som dei ein kan gjere i laboratorium.)

Føremonen med testar i tillegg til opplysningar frå spørjeskjema/samtale er at dei gir

objektive mål som supplement til dei subjektive opplysningane og kartlegginga av

aktivitetsvaner, og at dei vil fungere som kontroll på verknaden av dei råda som vert gitt.

Utvikling av standardprogram for fysisk aktivitet

For kundar som er lite fysisk aktive treng ein neppe gi mosjonsråd med utgangspunkt i

standard treningsprogram. Rådgjevinga kan basere seg på å ta utgangspunkt i det kunden gjer,

og forsterke eller anbefale avvik frå det. Men for kundar som ønskjer å vere mykje fysisk

aktive, vil rådgjevinga kunne gjennomførast mest rasjonelt viss ein gir treningsråda opp mot

eit standardprogram som høver avhengig av kva kartlegginga har vist. Slike standardopplegg

kan utviklast mot ulike aktivitetsmiljø, t.d. treningsstudio, sal, jogg, turgåing i terreng, sykkel,

symjing, ski osv. Ved klipp og lim frå standardprogram kan kunden få tilrådd eit individuelt

tilpassa opplegg. Ved å utvikle slike program kan og tenesta verte aktuell å bruke for

konkurranseidrettsutøvarar. Idrettssenteret i Sogndal har utvikla nokre standardprogram, men

fleire bør lagast, eller hentast frå andre. Det kan lagast nettversjonar av programma.


18

Samarbeid med lokale organisasjonar:

Det viser seg ofte at mosjonistar har dei beste intensjonar om å endre treningsvaner og livsstil

i utgangspunktet, men får problem med å følgje opp endringane over tid. For å sikre at dei

som melder seg på tenesta ikkje sluttar etter kort tid, kan det vere aktuelt å etablere lokale

forankringar rundt kundane. Det kan til dømes vere bedriftene som dei jobbar i, lokale

idrettslag, turgrupper, lokale treningssenter eller helsestudio, uorganiserte grupper osv. Eit

slikt kontaktnett eller samarbeidsnett vil og fungere som marknadsføring av tiltaket.

Å etablere slike kontaktar vil vere krevjande. Det må sjåast som ei framtidig oppgåve som kan

utviklast etter kvart. Det vil kunne starte med dei bedriftene og organisasjonane som

idrettssenteret i Sogndal har kontakt med i dag, og utvidast gradvis. Særskild engasjerte

kundar som er medlemar kan brukast som kontaktpersonar og initiativtakarar lokalt. Viss ein

inngår eit samarbeid med NIF om etablering og drift av prosjektet, vil idrettsslaga verte dei

viktigaste sentrale lokale kontaktpunkta.

Rådgjevingstenesta

Rådgjevingstenesta kan byggjast opp på den måten at det er innebygd ei

førstegongsrådgjeving, oppfølgjande rådgjeving og spørsmål/svar innimellom.

Førstegongsrådgjevinga er den første og grundigaste rådgjevingskontakten. Den baserer seg

på kartlegginga. Den bør ta utgangspunkt i ein tidsbruk på ca. 1 time der kontakt med kunden

i form av samtale og/eller telefon/nettkontakt tek halve tida. Den andre halvdelen går til

utviklinga av program/plan. For kundar i nærområdet til Sogndal eller medlemar av

Idrettssenteret vil hovudrådgjevinga kunne givast personleg, kombinert med oppfølging på

nettet. For eksterne kundar bør kontakten vere ein kombinasjon av telefonsamtale og

informasjon på nettet.

Oppfølgjande rådgjeving bør gjerast ein gong i halvåret basert på ny utfylling av

spørjeskjema/samtale og nye testar. Den oppfølgjande rådgjevinga er basert på justering av

tidlegare råd. Kommunikasjonen kan gå føre seg på nettet, men ein telefonsamtale vil vere ein

føremon å inkludere for å halde den personlege kontakten. Samla tidsbruk ca. ½ time. Viss ny

test ved idrettssenter inngår, kjem ein halvtime i tillegg.

Spørsmål/svar kjem i tillegg til dette. Det er basert på kunden sine initiativ, og foregår

primært på nettet ved individuelle spørsmål på nettet direkte til ekspert, eller ved


19

spørsmål/svar i prategruppene. Samla tidsbruk kan stipulerast til 1 time pr. kunde pr.år. Nokre

kundar vil truleg vere aktive og medføre meir tidsbruk, andre kundar vil ikkje nytte seg av

denne tenesta. Det må også vere mogeleg å kunne ta kontakt med ekspert via telefon for

spørsmål.

Oppsummering av tidsbruk til rådgjeving og kartlegging pr. år pr. kunde:

Testar: 1 time (ikkje for dei som gjer testane heime)

Rådgjeving: 1,5 timar

Spørsmål/svar: 1 time

Sum: 2,5 – 3,5 timar pr. kunde.

Utvida rådgjeving: Ei slik teneste kan utviklast til å gå i retning av personleg trenar - teneste

og med nett- tenesta som støtte- og kontaktmetode. Dette vil seie at ekspert også kan delta på

treningar og involvere seg i treningsplanlegginga og oppfølging med større tidsbruk. Skal

dette fungere utover nærområdet til Sogndal, må det byggjast opp eit nett av slike trenarar

lokalt rundt kundane. Bruk av personlege trenarar er ein veksande trend innafor

treningsbransjen.

Etiske problemstillingar

Ei rådgjevingsteneste som skal vere individuelt retta støyter mot ein del etiske

problemstillingar. Sentralt er: Kor langt kan ein gå i å hente inn personlege opplysningar i

kartleggingsfasen, t.d. av medisinske, utan at det vert gjort av lege? I kva grad kan ein late

vere å spørje om medisinske problem i høve til å kunne kome til å gi dårlege individuelle råd

eller skadelege råd fordi ein ikkje veit om desse problema? Kva med konsesjonar og sikring i

høve til å lagre personopplysningar? Juridiske spørsmål rundt etablering av lukka on –

linetenester må avklarast, osv. Dei andre nettstadane som er undersøkte unngår truleg desse

problemstillingane fordi dei ikkje tek sikte på å gi same grad av individuelle råd via bruk av

internett.

Ein vil foreslå at før internett - tenesta vert teken i bruk bør det gjerast grundigare

undersøkingar og vurderingar av dei medisinske, etiske og juridiske grensene.


20

STATISTIKK

Viss tenesta vert omfattande vil det kome til å ligge føre store mengder statistisk materiale

samla inn gjennom spørjeskjema, intervju og testar. Dette kan systematiserast og brukast i

forsking. Ein vil ikkje rå til å setje tiltaket i gong som eit reint forskingsprosjekt med dei

avgrensingar det vil medføre, men materialet som vert samla inn kan vere så interessant at det

i framtida vil vere aktuelt å bruke det som utgangspunkt for søknader om forskingsmidlar til å

få publisert resultat.

Viss dette skal vere mogeleg er det viktig å frå starten å byggje inn den naudsynte

systematikken og nøyaktigheita i datainnsamlinga så det oppfyller sentrale vilkår for

vitskapleg forsking. Utvikling av spørjeskjema, testar og innsamling av data må ta omsyn til

dette.

MARKNADSUNDERSØKING

Lokal marknadsundersøking

Ein gjorde ei mindre marknadsundersøking av individuelle brukarar av idrettssenteret for å få

informasjon om haldningar til et slikt tilbod. Undersøkinga var samansett av to delar, ei

spørjeskjemaundersøking og ei brukarvurdering av prototypen.

Resultat

Spørjeskjemaundersøkinga

I samarbeid med instruktørane ved idrettssenteret delte vi ut skjema til ulike brukargrupper

over ein periode på to veker. Vi fekk inn 79 svar av 150 utdelte skjema, og instruktørane

hadde lagt vekt på at det var spreiing i utvalet med omsyn til kjønn, alder og kor aktive

mosjonistane var. Skjemaet inneheldt informasjon om tilbodet og spørsmål om folk var

interessert i høvesvis eit gratis tilbod, ei betalingsteneste, om dei ikkje var interesserte i det

hele teke og om dei ikkje visste. Sjå vedlegget.

Svara fordelte seg slik:

1. Interessert i

gratis tilbod

2. Interessert i

betalingsteneste

3.

Ikkje interessert

4.

Vet ikkje

56 32 3 12


21

Summen av svara i dei ulike kategoriane er høgre enn talet på skjema vi fekk inn fordi mange

svarte både 1. og 2.

Som vi ser er det grunn til å seie at stemninga er overvegande positiv. 32 av 79 som svarer at

dei er interessert i ei betalingsteneste er eit høgt tal når ein veit så lite om kva tilbodet går ut

på, og heller ikkje kva det kostar. Berre 3 personar svarer at dei ikkje er interesserte i ei slik

teneste i det hele teke.

Brukarvurdering av prototype

Vi inviterte 8 personar til å vurdere ein prototype som først blei demonstrert og deretter ba vi

deltakarane om å stille spørsmål og kommentere fritt, både prototypen og idéen med tilbodet.

Deltakarane i denne delen av marknadsundersøkinga var samansett av eit aldersmessig breitt

utval av brukarar av idrettssenteret, frå 20 til 60 år, og det var like mange av kvart kjønn.

Kommentarane var særleg knytt til samordninga av dette tilbodet med medlemskap i

idrettssenteret. Deltakarane vurderte tilbodet som interessant, at det kunne ha ein motiverande

effekt, og at det kunne være nyttig å få meir individuelt tilpassa oppfølging enn i dag.

Diskusjonen om samordninga med idrettssenteret dreia seg om to tilhøve. Det eine gjaldt kva

ein kunne få i tillegg til det som allereie vert gitt ved eit vanleg medlemsskap, og at kva ein

eventuelt ville være viljug til å betale var avhengig av det. Det andre dreia seg om

oppfølginga skulle/kunne skje ved å møte opp på idrettssenteret eller om alt skulle baserast på

internett.

Den vidare vurderinga av prototypen gjaldt innhaldet i tenesta meir spesifikt, til dømes kva

som skulle registrerast, kor ofte, om det var behov for større grad av tilpassing til individuelle

behov osv.

Prototypen kan ein sjå på følgjande adresse: http://oluf.vestforsk.no/hm/

Kommentar

Føremålet med marknadsundersøkinga var å skaffe et raskt bilde av folk si spontane haldning

til et slikt tilbod, altså finne ut om det bør gjennomførast ei grundigare undersøking dersom

http://oluf.vestforsk.no/hm/


22

det skal gjerast større investeringar i samband med igangsetjing av hovudprosjektet. På

bakgrunn av den informasjonen vi har fått inn her, kan det sjå ut til ut til at det er

marknadsinteresse for et slikt tilbod.

Når det gjeld erfaringane frå demonstrasjonen av prototypen er det særleg to tilhøve som må

takast omsyn til i ei eventuell utvikling av tenesta. For det første må det avklarast kva posisjon

dette tilbodet skal ha i høve til medlemsskap i idrettssenteret. Det er truleg naudsynt å vurdere

to ulike variantar, ein som samordnast med medlemsskap og ein for ikkje - medlemar. For det

andre må innhaldet i tenesta spesifiserast nærmare, og dette bør utviklast i samråd med

aktuelle brukarar. Kombinasjonen av et system som gir rom for individuelle opplegg for

registreringar og mogelegheit for å stille spørsmål og få personlege svar via e-post, er

interessant. Slik prototypen står fram i dag er det lagt for stor vekt på kosthald og kondisjon,

det er truleg behov for meir detaljerte registreringar av ulike typar treningsopplegg og ulike

målsetjingar med treninga, ikkje berre kondisjonstrening. Skreddarsydde råd om

treningsopplegg for spesielle behov blei også etterlyst av deltakarane i

marknadsundersøkinga. Sjå elles vurdering under avsnittet ”fagleg innhald i tenesta”, der

desse momenta er nærmare omtala .

Oppsummert kan ein seie at det er generell interesse for tilbodet og at det er grunnlag for ei

vidareutvikling.

Kvantifisering av marknaden og vurdering av trendar i høve til

etterspørjing av denne typen tenester

I prinsippet vil alle over ca. 15 år med tilgang til internett og som ikkje kan rådast frå å vere

fysisk aktive, vere potensielle kundar. MMI – undersøkinga i perioden 1985 – 1999 over

aktivitetsvaner i den norske befolkinga (www.nif.idrett.no) viser at andelen som aldri

trenar eller er fysisk aktive har minka frå 42% til 34% frå 1985. Den mest vanlege

mosjonsforma er fotturar i skog og mark (54%) og sykling (31%). Trening til musikk (14%)

og styrketrening (16%) er den mest vanlege forma for tilrettelagt trening.

Den gruppa som allereie driv tilrettelagt trening, vil truleg vere dei som i størst grad vil spørje

etter rådgjevingstenesta fordi dei har behov for råd om tilbakemeldingar på den aktiviteten dei


23

driv. For den inaktive gruppa vil tenesta primært kunne fungere som motivasjon og for nokon

det siste puffet som skal til for å bli aktiv.

Stipulering av den totale marknaden:

I Noreg er 80 prosent av folkesetnaden over 15 år, altså meir enn 3,2 millionar menneske (tal

frå Statistisk Sentralbyrå per 1. januar 2000). Av desse er 25% aktive 3 eller fleire gongar i

veka (MMI, 1999). Totalt vil det altså vere om lag 800 000 menneske i den gruppa som

truleg vil spørje mest etter tenesta. Gruppa som trenar i tilrettelagde studio er på ca. 300 000.

Ut frå marknadsundersøkinga i Sogndal kan ein kalkulere med at ca. 40 prosent av desse kan

vere interesserte i den planlagde betalingstenesta, altså 120 000.

Ut frå desse vurderingane kan ein konkludere med at potensialet for den planlagde tenesta kan

vere på fleire hundre tusen menneske. Kor stor del av marknaden som faktisk vil teikne

medlemskap, vil avhenge av kor god tenesta utviklar seg til å bli, talet på konkurrentar og

korleis tenesta vert marknadsført. Viss tenesta er god, kan det og vere ein marknad i dei andre

nordiske landa. I dei økonomiske vurderingane har ein lagt til grunn at 13 000 av desse kan

bli medlemar i tenesta i løpet av ein 8 - års periode.

Teikn i samfunnet tyder på at folk har eit meir materialistisk verdisyn enn tidlegare. Dette

speglar seg og i haldningar til fysisk aktivitet der individuelt tilrettelagde aktivitetsformer som

ein finn ved treningssentra er på frammarsj, og dei meir kollektivt tilrettelagde

aktivitetstilboda som den friviljuge idretten står for, er trua. Det er rimeleg å tru at ein slik

tendens snarare vil føre til auka spurnad etter individuell mosjonsrådgjeving i framtida enn

minka.

Strategi for marknadsføring

Ved sidan av kvaliteten på tilbodet og pris, vil truleg måten tenesta vert marknadsført på

avgjere kor stor medlemsmassen kan bli. Dette må vurderast grundigare i samband med

iverksetjing, men ein trekkjer her fram følgjande moment som det kan sjåast nærmare på:

1. Starte i det små. Det kan vere føremålstenleg å bruke første driftsåret til å prøve ut og

utvikle det faglege innhaldet i tenesta for ei mindre gruppe. Til dømes kan tenesta

første året berre vere eit tilbod for medlemar i treningssenteret og kundar i testsenteret

i Sogndal. Ein sikrar då at ”barnesjukdomar” er luka bort ved den nasjonale


24

lanseringa, og reduserer sjansen for å få dårleg rykte. Det vil og fungere som

opptrening av rådgjevarane.

2. Bruke kundane aktivt i marknadsføring. Her kan mange typar vervestrategiar nyttast

av typen som ein finn ved marknadsføring av t.d. tidsskrift og klubbar.

3. Knyte kontaktar med andre aktørar. Andre aktørar kan sjåast som konkurrentar. Dei

kan og sjåast som medspelarar som opnar marknaden til felles gagn. Desse aktørane kan

vere andre treningssenter, idrettslag, bedrifter eller andre nettstader. Det kan og vere

særskild dyktige personar ein har kome i kontakt med som kundar, og som kan gjere ein

jobb lokalt. Desse aktørane kan skaffe nye medlemar, gjennomføre kartleggingar og

testar, organisere treningsgrupper, vere med og sikre fråfall, osv.

Med eit godt utvikla fagleg produkt, lav pris og god marknadsstrategi kan ein tenkje seg ei

målsetjing i retning av å doble medlemstalet kvart år i løpet av ein 5 års periode frå eit tal på

100 første året. Ein vil då ha 3200 medlemar etter 5- 6 år. Det er då enno langt attende til den

stipulerte totale marknaden på fleire hundre tusen, men med potensiale for ytterlegare kraftig

vekst.

Prototype nett-tenesta

Det er utvikla 9 sider som viser døme på korleis nettsidene grafisk og fagleg kan byggjast opp

og korleis tenesta kan sjå ut på nettet. Nedanfor viser vi startsida i prototypen og sida for

innlogging av medlemar.

Prinsippa som ligg bak utviklinga av startsida er at ho skal vere interessevekkande og vise

inngang til dei andre sidene, både side for medlemsregistrering og dei opne sidene.

Inngang til medlemssidene vil krevje passord


25


26

Medlemssidene omfattar (sjå vedlegg):

1) Registrering av personalia og opplysningar om høgd, vekt og alder

2) Skjema for kartlegging av fysisk aktivitet i løpet av ei veke

3) Skjema for kartlegging av kosthaldsvaner

4) Skjema for registrering av testresultat

5) Sider som viser personlege testresultat

På medlemssidene er det lagt vekt på at utfylling av spørjeskjema og registrering av testdata

skal gjerast sjeldan, og vere enkelt å fylle ut.


27

Organisatorisk forankring

1. Oppbygging av ei sjølvstendig medlemsteneste

Ein ser tre måtar for organisatorisk forankring av ei sjølvstendig medlemsteneste: Tenesta kan

gå inn som del av drifta i Idrettssenteret i Sogndal. Den kan byggjast opp rundt eit team av

private aktørar, slik ein ser med nokre av dei tilgrensande tilboda på nettet, eller ein kan danne

ein ny organisasjon der HSF, Vestlandsforsking og Idrettssenteret er aktørar.

Ein vil primært rå til at idrettssenteret byggjer tilbodet inn i si tenesteportefølje. Grunnen er at

tenesta vil falle inn under dei målsetjingane som senteret er bygd på. Senteret kan og dra nytte

av det tette faglege samarbeidet med idrettsseksjonen ved HSF. Det idrettssenteret treng i

tillegg for å starte tenesta og drive ho, er samarbeid med ein web-leverandør. Idrettssenteret

kan og bruke sin eigen administrasjon til å drive tenesta, og kan truleg gjere dette med mindre

kostnader enn ved å etablere ein ny administrativ organisasjon. Senteret er dessutan eit ideelt

aksjeselskap som ikkje betaler ut utbyte til eigarar, men pløyer overskot inn i selskapet igjen.

Det kan vere ein føremon både i marknadsføring og fagleg innhald at tenesta ikkje er for

sterkt kommersialisert.

Viss idrettssenteret ikkje ønskjer å etablere tenesta av økonomiske eller andre grunnar, kan

det vere aktuelt å lage ein sjølvstendig organisasjon som står for drifta eller å trekkje inn

private aktørar. Ein føreslår at idrettssenteret får høve til å styre prosessen rundt etablering,

men med primært utgangspunkt å integrere det inn i den ordinære drifta i senteret.

Ein vil og foreslå at senteret organisatorisk knyter tenesta opp mot avdeling for test fordi

denne avdelinga allereie har utvikla liknande faglege tenester. Tilknyting til avdeling for

treningsstudio kan og vere aktuelt. Tenesta må i alle høve samordnast med aktiviteten ved

avdeling for treningsstudio for lokale kundar, jamfør spørjeundersøking.

For å sikre det faglege nivået bør det knytast til ein eller fleire tilsette med spesialutdanning i

fysisk aktivitet og helse på minimum hovudfagsnivå til å vere hovudansvarlege for den

daglege drifta og styring av kommunikasjon med kundane på nettet.


28

2. Byggje tenesta inn i NIF sitt onlinesystem

Idretten er eigar av idrettssenteret. Ei alternativ organisering kan difor vere å søkje samarbeid

med NIF og byggje opp ei sjølvstendig medlemsteneste innanfor NIF sitt onlinesystem med

idrettslaga. Dette er eit lukka system som dei ca. 13000 laga i dag må betale for å ta i bruk. På

bakgrunn av uformell kontakt har ein fått opplyst at det vert diskutert internt i NIF å opne

tenesta og organisere ho slik at alle idrettslag og einskildmedlemar i laga (ca. 1,5 mill) kan få

ta det i bruk gratis. På denne måten vil alle tenestene som ligg i nettet kunne nyttast av

medlemane. NIF har ikkje utvikla og etablert individuell rettleiingsteneste for mosjonistar på

nettet enno, men har planer om å gjere der. Den faglege delen av tenesta kan i prinsippet

leggast til og styrast frå idrettssenteret i Sogn og Fjordane.

Føremonen ved å innleie eit samarbeid med NIF om tenesta er at ein langt lettare truleg

raskare vil kunne nå fram til ein stor marknad framfor å marknadsføre og byggje opp ei eiga

medlemsteneste. I tillegg vil det vere lettare og raskare å byggje opp dei lokale nettverka

rundt tenesta med utgangspunkt i idrettslaga enn gjennom private treningssenter og bedrifter.

Ein vil og spare store delar av dei utviklingskostnadene som står att før tiltaket kan setjast i

drift. Drifta kan også bli finansiert av reklame, og bli ei gratisteneste eller ei svært rimeleg

teneste for medlemane, som igjen vil føre til at ein når fram til fleire (jamfør

spørjeundersøkinga).

Ulempene vil vere at dei som ønskjer å nytte seg av tenesta må vere medlemer i eit idrettslag.

Vidare vil idrettssenteret i Sogndal misse innverknad på den økonomiske og faglege styringa.

I alle høve må det etablerast forhandlingar og avtaler om økonomiske risikoar og gevinstar

ved ei iverksetjing av tiltaket på denne måten for å sikre idrettssenteret sin innverknad.

Ein vil rå til at idrettssenteret tek initiativ til og gjennomfører samtaler med NIF om

samarbeid før det blir gjort avgjerd om å setje i verk prosjektet.


29

Økonomisk vurdering

Vidare utviklingskostnader: Det gjenstår ein del utviklingskostnader. Det viktigaste er å gjere

ferdig utviklinga av nettdelen og setje den i drift. Gruppa ved Vestlandsforsking som har

arbeidd med prototypen, kalkulerer arbeidsinnsatsen som står att for å utvikle eit system som

består av same prototype pluss ei diskusjonsgruppe, til å vere 7 vekeverk, eller 250 timar.

Den faglege utviklinga er langt på veg gjort. Det mest arbeidskrevjande som gjenstår er

utvikling av ein del standard treningsprogram, det gjenstår å avgjere kva slag testar ein skal

nytte for fjernkundar som ikkje kan reise til testsenteret i Sogndal og prøve ut og legge til rette

desse, og det gjenstår noko detaljeringsarbeid med spørjeskjema rundt kartleggingane. Med

ein arbeidsinnsats på ca. 120 timer, som også inkluderer den tida det tek å kommunisere med

og samordne materiale med dei som set nettdelen i drift, meiner ein at tenesta skal kunne vere

oppe og gå slik det er skissert i forprosjektet, både for nærkundar og fjernkundar.

I tillegg er det naudsynt med ei grundigare vurdering av dei etiske problemstillingane som må

takast omsyn til. Dette arbeidet må gjerast både under utviklinga av tilbodet og i samband

med drifta. Dei erfaringane ein gjer med drift må systematisk nyttast for å vurdere den etiske

kvaliteten eksplisitt. I samband med utviklinga av tenesta stipulerer vi dette arbeidet til 200

timar.

Driftskostnader første driftsår: Når det gjeld drifta av eit system som skal vere tilgjengeleg på

internett, må det installerast på ein web – server. Dette har i dag idrettssenteret utplassert på

ein tredje part som ikkje er VF eller HSF. Ekstra kostnader for idrettssenteret til å drive

denne nett - tenesta er minimal viss ein nyttar eigen ACCESS database. Ein tek atterhald om

tryggleiken rundt opplysningar om personar.

Tidsbruk til drift av den faglege delen er diskutert under avsnittet ”fagleg innhald i tenesta”.

Kundar som gjer testane ved idrettssenteret vil krevje ein tidsbruk på 3,5 timar i året til testar,

rådgjeving og spørsmål/svar. For kundar som gjer testane heime reknar ein 2,5 timar. I desse

tidsstipuleringane er det lagt inn lite rom for fagleg utvikling for den/dei som driv tenesta og

tid til å administrere tenesta. Ein har såleis rekna ein timepris på kr. 400- første driftsår for å

gi større rom for dette. Ved eit lavt tal kundar, dvs. under ca. hundre, kan tid til fagleg

utvikling og administrasjon vere knapp, ved eit høgt tal kundar kan det verte rikeleg. Ved eit


30

lavt tal kundar vi ikkje idrettssenteret pådra seg ekstra infrastukturkostnader, ved eit høgre tal

kundar vil det medføre behov for ekstra kontor og dermed grunnlag for ein høgre timepris.

Driftsutgiftene til testtenestene ved idrettssenteret vil vere marginale (ca. 20 kr. pr kunde).

Samla sett er det såleis berre lønskostnader og kostnader til infrastruktur for den/dei tilsette

som er knytt til tenesta som er dei økonomiske utfordringane driftsmessig.

Inntekter oppstartskostnader: Mogelegheiter for å finansiere oppstartskostnadane er FUNN –

ordninga (inntil 25%), gjennom sponsing/reklame, ved at idrettssenteret investerer eigne

midlar eller tek opp lån, eigen arbeidsinnsats og søknader om stønad. Tenesta kan og fungere

for konkurranseidrettsutøvarar, så ein bør også prøve å skaffe tilskot frå idrettsorganisasjonar.

Driftsinntekter: Driftsinntektene må hentast inn frå medlemane og/eller reklame på

nettstaden. For å stå fagleg nøytralt og sikre ein seriøs image, bør ein unngå heilt eller

avgrense bruken av reklame slik at berre organisasjonar som har eit ideelt preg får

reklameplass. Inntektene bør difor hovudsakleg baserast på medlemsavgifter. Viss tenesta vert

lagt under NIF sitt on - linesystem, vil reklame truleg verke meir indirekte i høve til sjølve

rådgjeving, og dermed gjere reklamefinansiering meir forsvarleg.

Prisfastsetjing av tenesta bør vurderast nærmare. I utrekningane under framlegg til budsjett for

første driftsår har ein lagt til grunn ein timepris på kr. 400,-. Dette dekkjer lønsutgifter og

administrasjon, men ikkje infrastrukturkostnader fullt ut. Ved høgre kundetal må ein kalkulere

større infrastrukturkostnader, men ein vil få redusert tidsbruk pr. kunde. For kundar ved

idrettssenteret (ordinære medlemar og kundar ved testavdelinga) kan minst ein time av

rådgjevingsdelen integrerast i tenester som kunden allereie betaler for, og medlemsprisen

reduserast tilsvarande.

Budsjett for iverksetjing

Utgifter:

Ferdigutvikling og oppstart av prototype nettdelen og etablering av diskusjonsgruppe:

250 at a kr. 600,. = kr. 150 000,-

Ferdigstilling av det faglege opplegget: 120 at a kr. 400,- = kr. 48 000,-


31

Etisk vurdering: 200 timar a 660 kr 132 000

Marknadsføring: kr 40 000,-

SUM kr. 370 000,-

Inntekter:

Tilskot gjennom Funn – ordninga (25 % av utviklingskostnadene): kr. 92 500,-

Idrettssenteret gjennom eigeninvestering/tilskot/ lån/eigen arbeidsinnsats: kr. 277 500,-

Budsjett for 1. driftsåret u/investeringskostnader

Utgifter:

Ein tek sikte på 100 kundar 1. driftsåret, sjå under kapitelet marknadsvurdering. Ein reknar

med at halvparten av kundane gjer testinga heime, halvparten ved idrettssenteret. Ein reknar

ikkje at det vert driftskostnader ved web - tilknytinga utover det idrettssenteret allereie har.

Testteneste, 50 kundar a 1 time: kr. 320,- x 50 x 1: kr. 16 000,-

Individuell rådgjeving 1,5 timar pr. kunde: kr. 400 x 100 x 1,5= kr. 42 000,-

Spørsmål/svarteneste/drift av diskusjonsgruppe: kr. 400 x 100 x 1 = kr. 32 000,-

SUM kr. 90 000,-

Inntekter:

Viss alt skal dekkjast inn av medlemsavgifter utgjer det rundt kr. 900,- pr. kunde første året

for å svare driftsutgiftene. Kundar i idrettssenteret eller testsenteret har allereie betalt for ein

time, slik at prisen for dei vil vere tilsvarande ca. kr. 500,-.

Når drifta er koma i gong ligg det innsparingspotensiale i tidsbruken til den individuelle

rådgjevingstenesta ved at svar kan standardiserast til kundar som er like, og i

spørsmål/svartenesta. Ved å arbeide fram slike standardiseringar kan medlemsprisen

reduserast, og mogelegheita for å gjere det aukar med kundemassen. Utgifter til

administrasjon og fagleg ajourføring fell også med aukande kundemasse, men kostnader til

infrastruktur vil auke når eksisterande kapasitet er sprengd.


32

Fordi kostnadene samla sett fell ved høge medlemstal, vil det vere viktig å satse på å prise

tenesta ned så langt det er forsvarleg i startfasen og arbeide for å få ein stor kundemasse når

tenesta har gått seg til og vorte god. Det bør såleis vere eit mål allereie første driftsåret å

kunne etablere tenesta etter intensjonane for fjernkundar til mindre enn kr. 900,- og for

kundar ved idrettssenteret til mindre enn kr. 500,-. Dette kan vere mogeleg å greie gjennom

måten idrettssenteret integrerer tenesta inn i si ordinære drift. Senteret kan og budsjettere med

tap første driftsåret.

Framtidig innteningspotensiale

Det kan vere ei målsetjing å styre marknadsføringa med sikte på dobling av medlemstalet for

kvart år dei 5 første åra. Medlemstalet vil då auke frå 100 til 200 andre år, til 400 medlemar

tredje år, 800 medlemar fjerde år og 1600 medlemar 5 år. Omsetjinga har då auka frå ca kr. 90

000,- første driftsår til kr. 1 28000,- femte år med ei gjennomsnittleg medlemsavgift på kr.

800,- pr år. Ved dobling av medlemstal kvart år i 8 år vil kundetalet vere 12400 og omsetjinga

over 10 millionar, og det doble etter 9 år. Medlemsavgifta kan truleg setjast mykje lægre enn

kr. 800 viss kundemassen vert så stor, med mogelegheit for endå større medlemsauke. Vi

viser til vurderinga av maksimale storleiken for marknaden på fleire hundre tusen, og

strategiar for marknadsføring, i høve til kor stor ein medlemsmasse kan bli for ei slik teneste.

Sidan dette er ein ny type teneste må det og takast høgde for at det kan verte vanskeleg å få

ein stor masse fjernkundar. Det må difor byggjast inn ein svært stor risiko for at tenesta ikkje

blir vellukka, og det berre vert brukt av eit fåtal kundar ved idrettssenteret i Sogndal i

framtida. Det er difor viktig at idrettssenteret greier å finansiere oppstartskostnadane utan å ta

opp lån. Viss tenesta skulle vise seg ikkje å utvikle seg nasjonalt, vil ho likevel i framtida

kunne verte eit tilbod til medlemane i senteret utført av senteret sitt ordinært tilsette

fagpersonale. Senteret vil då kunne yte ein ekstra service til kundane over internett

tilsvarande prisfastsetjinga for 1. driftsår, eller vere ei teneste som senteret byggjer inn i

framtidige prisaukar utlikna over alle medlemar, og vere eit tilbod dei kan nytte seg av eller

ikkje.

Konklusjon: Ved å byggje opp og etablere tiltaket på den skisserte måten kan det vere

mogeleg å etablere ei kunnskapsbasert teneste med omsetjing på mange millionar etter nokre

år, men samstundes sikre seg for tap viss ein ikkje greier å etablere tenesta utover

idrettssenteret i Sogndal sitt nærområde.


33

VEDLEGG PROTOTYPE NETTDEL


34


35


36


37


38


39


40

VEDLEGG 2 Spørreskjema markedsundersøking

Individuell veiledning om trening Seksjon for idrett ved høgskolen, Vestlandsforsking og Idrettssenteret samarbeider om å utvikle en internettbasert veiledningstjeneste for mosjonister. Vi vil gjerne vite om det er interesse for dette. Tjenesten består av én del som er åpen for alle og én del som man kan abonnere på. Den åpne delen er generell informasjon om ulike sider ved trening, blant annet kosthold og helsemessige forhold. Denne inkluderer også lenker til andre nettsteder som vi anbefaler. I tillegg kan man abonnere på et utvidet tilbud, der den enkelte får individuell veiledning av kompetente fagfolk. Man kan da få tilbud om testing av formen og vurdering av treningsbehov som er tilpasset akkurat deg, og en videre oppfølging av treningsprogram og andre sider du ønsker veiledning på (kosthold og mosjonsrelaterte helsespørsmål, for eksempel). Spørsmålet nå er om dette er en tjeneste det er interesse for. Vi er takknemlige hvis du tar deg tid til å si din mening om dette. Interessert i det generelle tilbudet (gratis) Interessert i individuell veiledning (abonnement) hvis det ikke koster for mye Ikke interessert Vet ikke

Documents

VESTLANDSFORSKING · Berit Bringedal, dr.polit og forskingsleiar VF i området helsepolitikk og etikk. FOU – rettleiar avd. samfunnsfag ved HSF Nils Arne Hove, IT – medarbeidar