Revista MIQËSIA 1

Revistë kulturore periodike e Shoqatës Kombëtare të Miqësisë & Bashkëpunimit Shqipëri - Itali

Rivista Culturale periodicadell’Associazione Nazionale d’Amicizia e Collaborazione Albania - Italia

Viti IV i botimit Nr.4 Prill 2013

MiqësiaL’Amicizia

Revista MIQËSIA 2

REDAKSIAOrgan i Shoqatës Kombëtare të Miqësisë dhe

Bashkëpunimit Shqipëri – Itali.

REDAZIONEOrgano dell’Associazione Nazionale

Dell’amicizia e la Collaborazione Albania - Italia

Ideatori/Ideatore z. Nikoll LLESHI – Presidenti i Shoqatës

Drejtori /Direttore: Ing.Vlash GEGA

Zv/Drejtor/vice Direttore: z. Pjetër NIKOLLI

Kryeredaktori/Capo Redattore: Studjuesi: z.Vlash PRENDI

zv/Kryredaktor/Redattore: Studjuesi: z.Gjon MARKU

Redaktor /Redattore:Prof. As.Dr. Zef GJETA

Shkrime Historike/Scritture StoricheProf. As. Dr. Zef GJETA

Studiuesi z. Vlash PRENDI Studiuesi z.Gjon LLESHIPërkthime/Traduttore:

Ermelinda DODA Ing.Bersjan LLESHI

Marketingu/Marketing: z.Pashk META

zj.Vjollca JAHJA z. Martin GECAJ

Manazhimi /Manager:z. Sandër NDOCIz.Martin CETINA

z.Ded KOLAz.Isuf MYRTAJ

Etika&Komunikimi/Etica e Communicazionez.Pashk SYZIU

znj.Drita DASHIzj.Vojsava MARKUz. Besim HAMATAJ

Kopertina /CopertinaIng. Bersjan LLESHI

Grafika/Grafica Dafina STOJKO

Adresa/Indrizzo: Lac – Kurbin, AlbaniaTel : 0035553222738,00355682279697

e-mail:anaca_i@yahoo.comShtypur në shtypshkronjën / Stampa:

“GEER”, Tirana- 2013

Mirënjohje 3

Fjala e presidentit z. Nikoll Lleshi me rastin e festimit të 100 -vjetorit të Shpalljes së Pavarsisë së Shqipërisë 4Discorso del presidente il sig.Nikoll Lleshi in occasione dei festeggiamenti del 1000 anniversario dell’indipendenza dell’Albania 5

100 vjetori i shtetit të ri shqiptar 7100 – tessimo anniversariodel nuovo stato albanese 10

Koncert festiv me rastin e 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë 14Concerto festive- In occasione del 1000 anniversario della Proclamazione di Indipendenza dell’Albania 16

Kurbini dhe Pavarësia e Shqipërisë 18Kurbin e l’indipendenza dell’Albania 24

Dallgët e fatit, Shime Deshpali - poeti i panjohur arbëresh i Zarës, me rastin e 115 vjetorit të lindjes 30Le onde del destino, Shime Deshpali – poeta non noto arbresh di Zara, in occasione del suo 115 anno di nascita 33

Nga ekspozita e pikturës në galerinë Pigna në radio Vatikan 37Dalla mostradi pittura nella galleria Pigna in radio Vaticano 39

Për të mos u bjerrun vlerat etnokulturore kombëtare,një muze i ri etnohistorik në Kurbin-Shqipëri 42Per non perdere i valori etnoculturali nazionali, un nuovo museo etnostorico a Kurbin, Albania 46

Shpallen “Anëtar Nderi” të shoqatës në cermonin e festimit të 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë 49Proclamati “Membro Onorario” dell’associazione al giubileo del 100° anniversario della Dichiarazione d’Indipendenza dell’Albania 50Vizion, miqësi dhe bashkëpunim në Shkodër, me konsullin italian Roberto Andreotti, “Anëtar Nderi i Shoqatës” 51Visione, amicizia e collaborazione a scutari , con il console Roberto Andreotti, “Membro d’Onore” 52

“…Në Kurbin nuk vdes trimnia “ 53Krenaria e shqipnisë së lashtë 55Një atdhe ka Shqipja, qëndron si kala 56Po luftojnë bijtë e Arbnisë 56Albashoes 5821 vjet miqësi dhe bashkëpunim me rastin e 21-vjetorit të krijimit të shoqatës së miqësisë Shqipëri-Itali 59

Këshillit komunes Milot–Kurbin 64

Këshillit bashkis Laç –Kurbin 65

U nderuan me titullin “Antar Nderi” i shoqates në Jubileun e 100 vjetorit të Pavarësisë së ShqipërisëOnorati con il titolo “Membro D’onore” dell’associazione nel giubileo del 100° anniversario dell’Indipendenza dell’Albania 66

Takim pune / incontri di lavoro 70

Revista MIQËSIA 3

Në Jubileun e Madh të 100 Vjetorit të Shpalljes së Pavarsisë të Shqipëris, Stafi drejtues i Revistës “Miqësia” në Nr.4 Viti 2013 ka nderin ti shprehi Mirënjohje për të gjithë institucionet, Shoqatat, fondacionet e indiuvitët, të cilët kanë punuar e vazhdojnë të punojnë dhe hedhin ide, mendime dhe projekte për bashkimin e trojeve tona etnike Shqiptare.

U SHPREHIM MIRNJOHJEN TONË:1 Për ndihmën e madhe që kanë dhënë, SHBA, Italia dhe Austro – Hungarez në themelimin

dhe konsolidimin e Shtetit Shqiptar dhe luftës ndaj pushtuesit Osman në vendit tonë. Kjo mbështetje u konkretizua nëpërmjet klerit Katolik në Shqipëri , në armatosjen e kryengritësve të krahinave të veriut si dhe në hapjen e Shkollave Shqipe për herë të parë në Kurbin duke u mësuar gjuhën shqipe që në vitin 1632 dhe pastaj në të gjithë Shqipërinë.

2 PARLAMENTI DEMOKRATIK SHQIPËTAR, një kontribut të madh që kanë dhënë për miratimin e ligjeve demokratike, miratimin e Kushtetutës si dhe njësimin e Abetares për të gjithë trojet shqiptare kudo që ndodhen , si dhe miratimin e ligjit për ngritjen e Shoqërisë Civile në Shqipëri.

3 Mirënjohje për të gjithë nismëtarët që së bashku me z.Ylli Malaj , themeluan në qytetin bregdetar të Vlorës Shoqatën Kombëtare të Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri – Itali në Shqipëri në vitin 1991.

4 Mirënjohje të veçantë z.Simon KUZHNINIT- Kryetar i Lidhjes Shqiptare në Botë dhe stafit të Tij, për kontributin që ata kanë dhënë për ndërgjegjësimin e popullit shqiptar me sensin e mirëkuptimit dhe bashkëpunimit në mbarë botën.

5 z.Tahir MUHEDINI dhe z.Shpëtim IDRIZI të Partisë PDIU për punën, përkushtimin dhe këmbënguljen e tyre për të njohur të drejtat e Shqiptarëve të krahinës së Camërisë pranë organizmave ndërkombëtare dhe të kthimit të pronave të përvehtësuara nga shteti shovinist grek.

6 z.Kreshnik SPAHIA – Kryetari i Partisë KUQ E ZI, duke punuar në Shqipëri dhe në disa Shtete të Europës e botës po arrin të ndërgjegjësojë opinionin publik kombëtar e ndërkombëtar se Shqiptarët duhet të bashkohen në një shtet etnik të vetëm e me të njëjtin flamur.

7 z. Azgan HAKLAJ – President i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar, i cili ka punuar dhe punon shumë nëpërmjet kultures , aktivitetet kulturale duke shpalosur traditat e bukura të kombit tonë. Ai nëpërmjet aktiviteteve dhe koncerteve në trevat shqipfolëse dhe në botë e qytetruar ndikon në pasqyrimin e vlerave historike të mbar kombit shqiptar duke mbajtur të njohur për të gjithë, traditat tona për emigrantët kudo që janë dhe veçanërisht me Arbëreshët si model atdhedashurie.

8 z. Albin KURTI – Kryetar i Partisë “Vetëvendosja” në Kosovë. Ai po jep një kontribut të madh për të bërë bashkimin e trojeve Shqiptare Kosovë - Shqipëri e më gjërë. Ai po punon me të gjitha strukturat e partisë së tij në Parlamentin e Kosovës, në kancelarit Europine e Botërore që Shqiptarët të kenë një Flamur e të jenë të bashkuar në një shtet.

Shprehim mirënjohje të veçantë për të gjithë ata individë emigrantë në shtete të ndryshme të botës që kanë kontribuar në ngritjen e Shoqatave kulturore dhe artistike për të mbrojtur të drejtat e tyre dhe për të pasqyruar vlerat e kulturës, traditave e zakoneve të krahinave të ndryshme të Shqipërisë e cila do t’u shërbejë brezave të ardhëshme për ta vazhduar me këto tradita të bukura, si edhe për përpjekjet e tyre të pakursyera për hapjen e Shkollave shqipe për fëmijët shqiptarë për të mos harruar kurrë gjuhën shqipe, gjuhën e nënës.

9. Prof. Dr.Koço DANAJ – Kryetar i Levizjes per Shqiperine Natyrale, ka dhënë një kontribut të veçantë në lidhje me çështjen kombëtare , duke dhene një platformë konkrete e të shkruar, me të cilën jepen argumenta të drejta dhe bindëse mbi atë që ai quan Shqipëria Natyrale.

Nga Kolegjumi i Redaksisë së Revistës Miqësia Nr.4. Viti 2013

MIRËNJOHJE

Revista MIQËSIA 4

F J A L A E PRESIDENTIT Z. NIKOLL LLESHI ME RASTIN E FESTIMIT TË 100 -VJETORIT TË SHPALLJES SË PAVARSISË SË SHQIPËRISË

Të nderuara zonja e zotërinj, Mirëseerdhët !

Është kënaqësi e veçantë për mua t’ju përshëndes në emër të Shoqatës Kombëtare të Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri – Itali që unë drejtoj, me rastin e festes së 100 -vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë të Shqipërisë, ku pak ditë na ndajnë nga kjo festë madhështore që kombi Shqiptar pret me 28 Nëntor 2012.

Pjesëmarrja juaj na nderon dhe është një ndjenjë respekti dhe vlersim për punën e Shoqatës sonë.

Të nderuar të pranishëm, dua që t’u uroj mirëseardhjen në këtë koncert festiv përsonaliteteve që janë ftuar e na ndërojnë me ardhjen e tyre në aktivitetin tonë.

zj.Jozefina Topalli – Kryetare e Parlamentit Shqiptar

z. Massimo Gaiani – Ambasador i Repubilkës Italiane në Tiranë

z.Roberto Andreotti – Konsull i Konsullatës Italiane në Shkodër

Imz. Angelo Masafra – Ipezhkv i Shkodrës - Pultit dhe Kryetar

i Konferencës Ipezhkëvnore të Shqipërisë.

z. Artur Bardhi – Kryetar i Bashkisë Laç.

Deputë të Qarkut Lezhëz. David Luka - Profesor i

nderuar nga Shkodra dhe mësues prej 30 vitesh në Kurbin

z.Gjovalin Shkurtaj - Akademikun dhe Profesorin e Universitetit të Gjuhësis dhe Letersisë Shqipe në Tiranë me origjinë nga Shkodra.

Drejtues nga Qarku e Prefektura Lezhë, Shkodër, Mirditë e Kurbin si dhe drejtues të Partive Politike e të Shoqatave homologe. Pa përjashtim të gjithëve u uroj mirseardhjen.

Të nderuar të pranishëm!Të gjithë drejtuesit e Shoqatës

sonë në rrethe në këtë jubile të madh kanë qënë të angazhuar që kjo festë të marrë dimensionin që kërkon ky moment historik për Shqipërinë, festimi i 100- vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë të Shqipërisë.

Zhvillimi i këtij aktiviteti këtu në Kurbin ka një simbolikë të vecantë.

Kurbini njihet tashmë nga të gjithë shqiptarët se është vendi ku janë hapur për herë të parë shkollat shqipe, janë zhvilluar kuvende të mëdha dhe janë marrë vendime për tu bashkuar në luftë kundra pushtuesve osmanë.

Qendra e kësaj levizje patriotike ishte Arqipeshkëvia e Durrësit me Seli në Delbnisht të Rrethit Kuirbin që drejtohej nga Arqipeshkëvi Imz.Prend Bardh Kameri, biri i këtij fshati së bashku me patriotet e mëdhenj Gjin Pjetri e Dom.Nikoll Kaçorri me mbështetjen nga të gjitha fiset e kësaj zone e më gjërë..Arqipeshkëvi Prend Bardh Kameri dhe Dom. Nikoll Kaçorri

organizuan pritjen e Ismail Qemalit më ardhjen e tij në Durrës për ngritjen e flamurit në Vlorë.

Këta patriotë Kurbinas me në krye Gjin Pjetrin ngriten Flamurin e Gjergj Kastriotit, heroit tonë Kombëtar,më parë nga tjerët me datën 28 Nëndor 1912 në orën 10 paradite në Milot.

Po kështu përfaqësues i Kurbinit që mori pjesë në ngitjen e Flamurit në Vlorë me 28 Nëndor 1912 përkrah Ismail Qemalit u caktua zëvendësi i Arqipeshkëvit Prend Bardh Kameri, patrioti Dom. Nikoll Kaçorri i cili u shoqërua deri në Durrës nga Pjetër Ndue Lleshi e Nikoll Dod Simon Selala duke e bashkuar me të tjerë potriotë që vajtën në Vlorë për të ngritur Flamurin Kombëtar që Shqipëria të Shpallej Shtet i Pavarur.

Në kryengritjen e Kurbinit qe i pati fillimet rreth vitit 1898, me perpjekjet e Imz.Prend Bardhi dhe Gjin Pjetri, u angazhuan shumë patriotë të tjerë kurbinas qe luftuan për pavarësi. Permendim me nderim figura të shquara atdhetare të treves sonë si Llesh Marka Kola, Llesh Pjetër Koka, Hoxhë Muharremi, Llesh Pjetër Vathi, Pren Ndrecë Gega,Shaban Kasemi, Nikollë Kolë Mehilli, Lazër Gjoka, Nikollë Ndre Bardhoku,Tomë Piroli, Nikollë Dodë Selala, Marka Gjin Preni, Pjetër Ndue Lleshi, Mark Mir Miri, Dedë Marash Ulaj, Hasan Shafloqi, Ali Dervishi, Kolë Lekë Bori, Pjetër Balozi etj.

Nën drejtimin e kësaj Selie ipeshkvnore u hapën shkollat e para shqipe në Shën Premte të Kurbinit.në vitin 1632 nga Arqipeshkëvi Mark Skura, ndërsa nga Arqipeshkëvi Rafaele D’Ambrozio

Revista MIQËSIA 5

në Delbënisht 1856 si dhe në Tiranë e Durrës në vitin 1872.Kurse nga Arqipeshkëvi Prend Bardh Kameri në vitin 1900 në Milot e në Rreshen. Në vitin 1901 ne Lac dhe në vitin 1921 në Zhejë të Kurbinit etj. Mësuesit e parë në këto shkolla ishin Dom Ndue Lleshi, Dom Mark Vasa, At Shtjefen Gjeçovi dhe Dom Mark Biba.

Në misionin e tyre fisnik, Aqipeshkvi Rafaele D’Ombrozio me origjinë nga Napoli i Italisë dhe pasardhësi i tij Pren Bardh Kameri nga Delbnishti i Kurbinit udhëhiqeshin nga fryma e Kuvendit të Arbnit të mbajtur në Merqi të Lezhes në vitin 1703 me porosi të Papa Clementit XI – Gjon Françesk Albani – Laçi, pasardhës i familjes së Mëhill Laçit Nga Kurbini.

Partnerë e miq të mëdhenj të kombit shqiptar në ato vite, por edhe sot mbetën gjithnjë Shtetet e Bashkuara te Amerikes, shteti mik Italian,Vatikani dhe shteti Austro – Hungarez ku nëpërmjet misioneve të tyre fetare dhe katolike bënë të gjitha përpjekjet e duhura për perhapjen e arsimit shqip dhe ndërtimin e shtetit shqiptar.

Zonja dhe zotërinj.!Për ne si Shoqatë është një

detyrë parësore që më punën tone të rrisim bashkëpunimit me Italinë

fqinje e të shtrojmë sa më shumë ura miqësie e lidhje institucionale me këtë vend mik, kjo do të sjellë vecse zhvillime të reja pozitive për vendin tonë.

Një obligim të vecantë do të kemi ne si Shoqatë në të ardhmen, bashkëpunimin me Arbreshët e Italisë të cilët janë një urë e fuq-ishme lidhjeje gjaku me fqinjën tonë të vjetër.

Ata po punojnë shumë në rua-jtjen e gjuhës, traditave dhe zakone-ve duke ua bërë të ditur brezave të tyre se jemi me gjak shqiptar dhe se duhet t’i ruajmë fort këto tradita.

-Gjej rastin dhe dua të për-shëndes në mënyrë të vecantë para jush për një punë të madhë zotërin-jtë, Akademikun e Profesorin e nderuar z. Gjovalin Shkurtaj dhe të gjithë kolegët e Tij, Shqiptarë e Arbëreshë për punën e madhe qe kanë bërë për hartimin e miratimin e Atlasit Dialektologjik të Gjuhës Shqipe i cili ka vlera jashtëzakonisht të mëdha edhe në aspektin territo-rial të hartës me fqinjët tanë.

Prof. David Lukën, një studjues i nderuar dhe mësues që sherbeu prej 30 viteve edhe në Kurbin i cili flet me respekt për historinë e kësaj krahine, të cilën e njeh shumë mirë.

Shumë të nderuar të pranishëm !

Po kështu një nga problemet shumë të rëndësishme qe kërkon vemendje maksimale nga ana jonë është nisma për hapjen e Shkollave Shqipe në Itali për fëmijet shqiptarë që jetojë atje. Në disa qytete të Italisë shkollat janë hapur, por ato kanë nevojë për mbështetje nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Shqipërisë.

Në këtë jubile të 100 Vjetorit të Shpalljes së Pavarësis të Shqipërisë,, Shoqata jonë në bashkëpunim me Unionin e Shoqatave Kulturore dhe Atdhetare të Kurbinit u ka propozuar këshillave të bashkisë Laç dhe të Komonës Milot që këta patriotë të Kurbinit dhe të kombit shqiptarë të përkujtohen duke u vënë emrat e tyre rrugëvë,shesheve dhe institucioneve kulturore, në rëspekt të kontributit patriotik dhe atdhëtar të tyre.

Në përfundim të nderuar të pranishëm, unë dua të përshëndes e të falenderoj në emer të Shoqatës Kombëtare të Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri - Itali për bashkëpunim Bashkinë Laç, artistët, krijuesit, sponsorët e këtij aktiviteti në këtë jubile të 100 – vjetorit të Shpalljes t ë Pavarsisë së Shqipërisë.

JU FALEMINDERIT

Discorso Del Presidente il sig.Nikoll Lleshi in occasione dei festeggiamenti

del 1000 Anniversario dell’Indipendenza dell’Albania

Onorevoli signore e signori, Benvenuti!

È un inmenso piacere per me di salutarvi a nome dell’ Associazione Nazionale d’Amicizia e Collaborazione Albania – Italia, in occasione dei festeggiamenti del 100o anniversario dell’Indipendeza del Albania, dove pochi gironi ci dividono da questa grande festa che la nazione Albanese aspetta nel 28 novembre 2012.

La vostra partecipazione chi onora ed è un segno di rispetto e di valorizzazione per il lavoro della nostra Associazione.

Onorevoli partecipanti, voglio augurare il benvenuto in questo concerto festive alle personalità invitate e che ci onorano con la loro presenza.

Sua Eccelenza Mons.Angelo Masaffra – Arcivescovo di Scutari – Pult e Presidente della Conferenz

Arcivescovale dell’Albania. Il sig.Artur Bardhi – Sindaco

del Comune di Laç Prof.Dr.Gjovalin Shkurtaj

– Academico e Profesore nella Facoltà di Lettre Albanesi nel Università di Tirana.

Dirigenti della Regione di Lezha, Scutari, Mirdita e Kurbin e vari dirigenti dei Partiti Politici e Associazioni omoleghe.

Onorevoli partecipanti !

Revista MIQËSIA 6

Tutti i dirigenti della nostra Associazione nei distretti in questo grande giubileo sono stati impegnati che questa festa possa ottenere una dimensione che questo momento storico richiede per l’Albania.

Lo svolgimento di questa attività a Kurbin ha un particolare significato.

Kurbini oramai e conosciuto da tutto gli albanesi come il distretto dove sono stati aperti per la prima volta la scuola della lingua albanese, sono stati svolti grandi assemblee e prese decisioni per unirsi contro gli invasori otomani.

Il centro di questo moviemento patriotico era l’Arcivescovia di Durrazzo con sede a Delbnisht del distretto di Kurbin con a capo l’Arcivescovo Mons.Prend Bardh Kameri (Primo Bianco) figlio di questo paesino, insieme ai grandi patrioti Gjin Pjetri e Don Nikoll Kaçorri con il sostegno di tutte le famiglie di questa zona e più in largo. L’Arcivescovo Prend Bardh Kameri e Dom Nikoll Kaçorri hanno organizzato il ricevimento di Ismail Qemali per il suo arrivo a Durrazzo per inalzare in dopo la bandiera a Valona.

Questi patrioti di Kurbin con a capo Gjin Pjetri hanno inalzato la bandiera di Girogio Kastriota, nostro eroe nazionale, prima di tutti gli altri il 28 novembre 1912 alle ore 10 di mattina a Milot.

Cosi anche come rappresentante di Kurbin ha partecipato nella cerimonia di inalzamento della bandiera a Valona nel 28 novembre 1912 con Ismail Qemali e stato disegnato il Vice Arcivescovo Dom Nikoll Kaçorri il quale e stato acompagnato fino a Durrazzo da Pjetër Ndue Lleshi e Nikoll Dod Simon Selala unendosi ad altri patrioti per andare a Valona.

Nella rivolta di Kurbin la quale ha iniziato nel anno 1898, con i tentative di Mons. Prend Bardhi e Gjin Pjetri, si sono impegnati molti altri patrioti di Kurbin che hanno combatuto per l’indipendenza. Volgio nominare alchune delle figure come Llesh Marka Kola, Llesh Pjetër Koka, Hoxhë

Muharremi, Llesh Pjetër Vathi, Pren Ndrecë Gega, Shaban Kasemi, Nikollë Kolë Mehilli, Lazër Gjoka, Nikollë Ndre Bardhoku, Tomë Piroli, Nikollë Dodë Selala, Marka Gjin Preni, Pjetër Ndue Lleshi, Mark Mir Miri, Dedë Marash Ulaj, Hasan Shafloqi, Ali Dervishi, Kolë Lekë Bori, Pjetër Balozi ecc.

Nella direzione di questa sede arcivescovale si sono aperete le prime scuole di Albanese a Shën Premte di Kurbin nel anno 1632 dall’Arcivescovo Mark Skura, mentre dal’Arcivescovo Raffaele D’Ambrozio a Delbnisht nel 1856 ed anche a Tirana e Durrazzo nel anno 1872. Mentre dal Arcivescovo Prend Bardh Kameri nell’anno 1900 a Milot e a Rreshen. Nell’anno 1901 a Laç e nell’anno 1921 a Zheja e Kurbin ecc. I primi insegnati in queste scuole erano Dom Ndue Lleshi, Dom Mark Vasa, At Shtjefen Gjeçovi e Dom Mark Biba.

Nella loro nobile missione, l’Arcivescovo Raffaele D’Ambrozio con origine napoletana e il suo sucessore Mons.Pren Bardh Kameri da Delbnisht di Kurbin sono stati condotti dallo spirio dell’Assemblea di Arbni tenuta a Merqi di Lezha nel anno 1703 con ordine di Papa Clemente XI – Giovanni Francesco Albani (Laçi), discendente della famiglia di Mhill Laçi da Kurbin.

Grandi partner e amici della nazione albanese nei quei anni , ma anche oggi rimangono il stato italiano, il Vaticano e l’Austro Ungeria dove con le loro missioni cattoliche hanno fatto tutti gli sforzi voluti per espandere l’insegnamento in albanese e nella costruzione della stato albanese.

Signore e signori !Per noi come Associazione è un

dovere principale che con il nostro lavoro di crescere la collaborazione con l’Italia e di costruire nuovi ponti di amicizia e lagami instituzionali con questo paese amico, questo porterà solo svolti positive nel nostro paese.

Un particolare obligo abbiamo noi come Associazione nel future,

la collaborazione con gli arbresh dell’Italia, i quali sono un ponte potente e legame di sangue con I nostril antichi amici. Loro stanno lavorando molto a preservare la lingua e le tradizioni, facendo sapere ai loro discendenti che sono di sangue Albanese e che devono preservare fortemente queste tradizioni.

Colgo l’occasione e voglio salutare in modo particolare per un loro grande lavoro l’Academico Prof.Dr.Gjovalin Shkurtaj e i suoi coleghi albanesi e arbresh per il grande lavoro che hanno fatto per l’Atlante Dialectologico della Lingua Albanese, il quale ha un inmenso valore anche nell’aspetto territorilae della carta dei nostri vicini.

Il Prof.David Luka, un onorato studioso e ex insegnante che ha servito per circa 30 anni.

Onorevoli partecipanti! Uno dei problemi importanti

che richiedono un’attenzione mas-sima da parte nostra è quella di aprire nuove Scuole della Lingua Albanese in Italia per i bambini che vivono la. In alchune delle citta d’Italia si sono aperte, ma loro han-no bisogno per il sostegno del Min-istero dell’Istruzione dell”Albania.

In questo jubileo del 100o anniversario dell’Indipendenza dell’Albania, la nostra Associazi-one in collaborazione con l’Unione delle Associazioni Culurali e Patri-otiche di Kurbin, hanno proposto ai Consigli Comunali di Laç e Milot che i patrioti di Kurbin e della na-zione albanese si possano ricordare mettendo i loro nomi alle vie, alle piazze e alle instituzioni culturali in rispetto del loro contributo patri-otico.

In fine onorevoli parte-cipanti, voglio ringraziare a nome dell’Associazione Nazionale d’Amicizia e Collaborazione Al-bania – Italia per la collabora-zione il Comune di Laç, gli artisti e gli sponsor di questa attivitia del 100o anniversario dell’Indipendeza dell’Albania.

Vi ringrazio tanto

Revista MIQËSIA 7

100 vjetori i shtetit të ri shqiptar

Ashtu si edhe shumë vende të rajonit, Shqipëria ka një histori jo të gjatë të shtetit të ri. Për fatin jo të mirë të vendit tonë, jemi kombi që fituam më së voni pavarësinë e vendit nga të gjithë kombet e rajonit tonë. Por edhe pas pavarësisë nuk ishte aspak e lehtë për popullin, i cili duke patur gjithnjë patriotë dhe luftëtarë të ndërtimit të shtetit modern, arritën tu bëjnë ballë si presioneve të jashtme ashtu edhe bashkimit të fuqive të tyre me armiq e tradhëtarë të brendshëm. Kanë kaluar tashmë 100 vjet që nga moment kur shqiptarët, me anë të një akti solemn i deklaruan botës se janë akoma këtu, se janë pjesë e kësaj bashkësie që sot mbahet si elita e botës, se kanë dashur e duan të jetojnë në paqe e fqinjësi të mirë me të gjithë, por pikë së pari shqiptarët duan që të jenë të lirë, të pavaruar e të kenë mundësi të shprehin e të mbrojnë interesat e tyre.

D i t a e 28 Nëntor i 1912 ishte kurorëzim i përpjekjeve të pandalshme, heroike, të lara me gjakun e bijve nga më të mirët e kombit, dhe mund të konsiderohet si një ditë më fat në lidhje me pavarësinë e Shqipërisë. Është

pikërisht kjo datë që shënon kthesën e madhe në rrjedhën e historisë mjaft të mundimshme të popullit shqiptar. Kjo ditë u parapri me kryengritje që uzhvilluan në shumë zona të vendit, duke filluar nga malësia veriore e duke vazhduar thuase në të gjitha zonat e rëndësishme të vendit. Përpjekjet e patriotëve shqiptarë nuk kishin reshtur, por në fund të shekullit të XIX, këto përpjekje u konkretizuan më tej me përhapjen e alfabetit, me përpjekjet për të shkruar gjuhën shqipe, në botimin e reviztave e gazetave (kryesisht jashtë vendit), me tubime të ndryshme në mbështetje të pavarësisë dhe të lirisë, me peticione e deri edhe me kryengritje të armatosura në zona të ndryshme të vendit.

Por është me vend të thuhet se 100 vjet në jetën e një shteti janë mjaft pak dhe ne shqiptarët nuk kemi nevojë as ‘mundësinë’ që të kufizohemi në këtë përvjetor. Që nga 28 Nëntori i vitit 1912, ka filluar të shkruhet historia e shtetit të ri shqiptar, por shteti shqiptar, i formuar e i mbajtur nga shqiptarët e organizuar, jetestarë, qëndrestarë, dhe plot vitalitet kanë mijëra vite që jetojnë në trojet e tyre. Historia e popullit shqiptar, është historia e një populli nga më të vjetërit e Europës, pasi është vijimësia pellazgo-iliro-shqiptare që e dëshmon këtë. Janë edhe faktet e pafundme arkeologjike, historike, gjuhësore, etnografike, e kështu në vijim që dëshmojë se gadishulli Pellazgjik-Ilirik (i quajtur pa të drejtë Ballkanik), ka qënë i banuar nga paraardhësit e shqiptarëve.

Iliria u forcua, fitoi emër dhe u shqua nga banorët e saj, nga vetë ilirët. Por ishte pikërisht madhështia, emri i madh dhe pasutitë që krijuan ilirët, ato që nxitën cmirat dhe dëshirat e të tjerëve për të pushtuar, shfrytëzuar, coptuar e shkatërruar. Përvoja shekullore e prijësve

tanë si Bato, Genti, Teuta, Gjergj Kastrioti e prijësit e fiseve të mëdha e të panënshtruara shqiptare, nga kryengritjet e mëdha që kulmuan Lidhjen e Prizrenit, shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë, nga Kongresi i Lushnjës e Luftës së Vlorës, nga LANÇ-i dhe nga UÇK-ja tregojnë për aspiratën e pashterur të shqiptarëve për tu qeverisur vetë. Gjithë këto përpjekje ndikuan në forcimin e deri në çimentimin e lirisë e pavarësisë së shqiptarëve, janë shembulli më kuptimplotë dhe udhërrëfyes për shqiptarët që guxojnë të mbrohen nga padrejtësitë e kohëve të kaluara dhe të hedhin në koshin e plehrave traktatet e diplomacive sekrete dhe të zhabave të qeverisjeve klanore, krahinore etj.

Është me vend të thuhet se familjet e shquara shqiptare, të tilla si: Arianitë, Muzakaj, Bua-Shpataj, Skuraj, Balshaj, Topiaj, Mazrekë dhe shumë të tjerë, ishin formacione parashtetërore të botës shqiptare. Madje, mund të pranohet se në kushtet e periudhës historike kur ekzistuan arritën të kenë “shtetin” e tyre; ato kishin stemat e tyre, kanceleritë, bibliotekat e dorëshkrimeve, përkthyesit, noterët, zyrat e komunikimit me jashtë. “Shteti i Arbnit”, për të cilin në vitet 1970 Dh. S. Shuteriqi pati gjetur edhe inskripcione e emblema në gur, ekzistonte qysh në prag të Rilindjes Europiane, siç ekzistonte thema e Durrësit. Arbëria në këtë kohë ishte organizuar si shtetet perëndimore, me dukate dhe konte; me zotër fisnikë. Ndërkohë që një pjesë e madhe e qyteteve të ultësirës së vendit, prej Durrësit, Krujës, Lezhës, Danjës, Shkodrës, Drishtit, Shasit, Ulqinit e Tivarit, Kotorrit, kishin arritur në një rregullim të tillë të jetës urbane, sa të kishin statute dhe rregullore, që ishin kushtetuta të modelit të Rilindjes Europiane, një përpjekje për t’u kthyer te

Nga: Prof. AS. Dr Zef Gjeta

Revista MIQËSIA 8

burimi, te modelet e republikave dhe demokracive antike.

Por, ai që ndriçon me veçantitë e veta në historinë shumë shekullore të vendit është prijësi i shqiptarëve Gjergj Kastrioti Skënderbeu që organizoi, drejtoi e zhvilloi luftën për qëndresën antiosmane të popullit shqiptar. Ai arriti formë mjaft të lartë të organizimit të shtetit dhe kishte ambasadorët e vet në Perëndim, kishte këshilltarë e sekretarë, kishte gjithashtu titujt e tij të nderit të akorduar nga mretër e shtete të fuqishme të kohës. Ai njihet si “Dominus Albaniae”, pastaj edhe si “Epirotarum Rex” dhe me shumë tituj të ngjashëm. E tillë ishte në atë kohë edhe Europa vetë, Europë e mbretërve dhe e sovranëve që sundonin vendin me kurorë të trashëgueshme. Idetë për shtetin shqiptar sunduan gjithë shekullin e romantizmit, tek arbëreshët dhe në shoqëritë kulturore-atdhetare në Lindje. Flamuri shqiptar vinte që nga thellësitë e mesjetës, po ashtu dhe himni ishte kënduar para se Shqipëria të bëhej e pavarur.

Por, plaku i urtë i Vlorës, “babai i pavarësisë” e ka thënë me kohës atë që kërkuan edhe rilindasit e lirisë e pavarësisë më parë, se pa Kosovë (në kuptimin e gjerë të shiptarëvë në ish Jugosllavi) dhe pa Çamëri nuk mund të ketë Shqipëri në kuptimin e plotë të fjalës, në aspektin etnik, natyror dhe historik të këtij kombi. Asnjëra nga këto krahina nuk mund të jetojë e përparojë pa tërësinë e pasurive të veta në çdo skaj, siç e kanë treguar mjaft herë gjatë viteve vetë atdhetarët e përkushtuar shqiptarë, por edhe të huajt miq të vërtetë të shqiptarëve, të cilët kanë shkruar vepra të argumentuara mirë.

Ndërtimi i shtetit të ri shqiptar dhe prosperiteti i tij, nuk ishin një punë e lehtë, madje historia tregoi se ishte një betejë e gjatë, e mundimshme dhe që kërkon kontribut shumë të madh nga të gjithë. Megjithëse viti 1912 ishte një vit me “fat” për fatete e Shqipërisë, periudhaa që pasoi ishte mjaft e rëndë, duke filluar nga viti 1913 i cili ishte viti i mbrapshtë e tragjik i copëtimit më të bujshëm e më

të paturpshëm, për pasardhësit e trungut pellazgo-iliro-shqiptar. Më tej, mund të thuhet se periudha 1912-1915 paraqitën një shtet mjaft të dobët, që u shoqërua me ndikimin shumë të madh të Komisionit të Kontrollit Ndërkombëtar dhe me pushtime në të gjitha anët e vendit.

Kjo ndërhyrje ishte mjaft e rëndë, por po aq i rëndë ishte edhe justifikimi që u përdor për këtë: gjoja shqiptarët “barinj” nuk dinë të qeverisnin dhe fqinjët grabitqarë me platformat shovene serbe e greke. U bënë edhe traktate sekrete greko-italiane për copëtime të reja, por plasi Lufta e Parë Botërore dhe antishqiptarët vendas e të huaj u hodhën në veprim, për të marrë e përfituar sa më shumë nga Shqipëria. Nga brenda trojeve shqiptare vepronin tradhtarët që synonin vetëm për t’u bërë mbretër vasalë duke shitur territore të çmuara të trojeve arbnore apo duke bërë traktate copëtimesh me serbo-malazezët, etj, ku veçohet revolta nga esatpashëistat, apo grebenistët dhe dumbabistët haxhiqamilistë që donin të risillnin babadovletin, apo edhe “vorio-epirotasit” për t’u bashkuar me “nënën” Greqi. Këto përpjekje e sulme, të ardhura nga shumë anë e nga armiq të shumtë, thuajse gjatë gjithë historisë së popullit shqiptar, e paraardhësve të vet pellazgo-ilirët e arbnorët, ndonëse nuk arritën ta shuajnë kombin, ia dolën që të “shqyejnë” shumë “copa” nga trupi i dheut mëmë.

Për shkaqe historike, edhe vetë historia e re e qeverisjes dhe administrimit të vendit tonë kaloi nëpër rrugë të pashkëlura, disi të çuditëshme e që nuk patën shumë konsidtencë. Nga shpallaje mëvetësisë më 1912, kur partiotët morën përsipër ti dalin për zot fateve të vendit, kaluam nëpër një administrim ndërkombëtar. Më pas u kalua në Asamble Kombëtare, e në republikë parlamentare. Kjo e fundit, u transformua shpejt në një mbretëri që “mbiu” si një formë qeverisje, por që nuk e pati shumë të gjatë jetën. Periudha e pushtimit, ishte e pashmangshme në kuadrin e zgjerimeve territoriale dhe planeve

të fashizmit. Por, çlirimi i vendit u pasua nga një periudhë gjysëm shekullore e sundimit totalitar, që shkaktoi jo pak probleme për gjithë popullësinë e për shtresën e intelektualëve, patriotëve e klerikëve në veçanti pati pasoja shumë të rënda. Ndryshimet që erdhën me erën e transformimeve në të gjithë Europën qëndrore e lindore, u shoqëruan me ulje e ngritje që në vend tia lehtësonin vuajtjet popullit, mesa duket nuk është arritur akoma të gjendet rrugë e kthllët të zhvillimit e prosperitetit.

Që nga fillimi i historisë e deri më sot, shqiptarët janë prirur nga idetë e qeverisjes së vetes, mbajtjes së marrëdhënieve të mira me fqinjët, mos ndërhyrja në punët e tyre dhe pafundësisht përpjekja për të ruajtur territoret e veta, pasurinë më të çmuar atdheun e vet. Këto përpjekje janë ndeshur thuajse gjatë gjithë historisë në përpjekjet e kundërta të të tjerëve të cilët i ka shoqëruar dëshira për të na pushtuar pjesë apo të gjithë territorin, i ka grishur ideja për të na nënshtruar, grabitur e deri zhdukur përgjithmonë. Por, falë përpjekjeve titanike të popullit shqiptar, të sakrificave të tij të pafund, kemi arritur tu qëndrojmë këtyre sfidave dhe kemi mbijetuar.

Në të gjithë rrugëtimin e vet, populli shqiptar është prirë nga flamuri i vet, simboli më i dashur për të gjithë shqiptarët kudo që ndodhen. “Flamuri ynë, i cili është një nga më të lavdëruerit në botë, është padyshim edhe një nga më të vjetrit”, thoshte Konica, i cili në 1899-n, kishte shtypur shumë flamuj kombëtar dhe i kish shpërndarë në kolonitë dhe tokat shqiptare. Por janë edhe shumë patriotë të tjerë që kanë mbajtur në trastë, në gji, në rrobat e nusev e kudo ku e ka menduar si më të sigurtë flamurin kombëtar. Ndërkohë që patriotë të tjerë, të simbolizuar nga Dhaskal Todri shkrinë jetën e dyte për të përgatitur, shtypur, derdhur e ruajtur shkronjat e shenjta të gjuhës shqipëe. Në formën e mundësitë e veta, shqiptarë të mirë si: Ismail Qemali, Gurakuqi, Boletini, Bajram Curri, Dede Gjo Luli, Fishta, Noli,

Revista MIQËSIA 9

Libohova, e shumë të tjerë dhanë kontributin e tyre në fitimin dhe ruajtjen e pavarësisë së vendit. Mund të thuhet se përfaqësuesit më të mirë të popullit luftuan për ti ruajtur, përhapur e mbajtur të papërlyera shenjat e veta të identitetit. Është thuajse e pamundur që në një shkrim si ky të përmenden gjithë patriotët e luftëtarët e lirisë e të pavarësisë së vendit, por gjithë ata do të jenë të pavdekshëm në altarin e kujtesës së popullit dhe të historisë.

Nëntori i vitit 2012 shënoi një pikë kulminante: festimet për nder të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë. U shpalosën arritje të ndoshura në këto 100 vjet në të mirë të popullit e të shtetit shqiptar, u shpalosën energjitë e patriotizmit, idealet e optimizmit, planet e së ardhmes, etj. Poashtu, u angazhuan shumë fonde shtetërore e private në drejtim të imazhit: flamujtë kombëtarë, pankartat dhe posterat, spotet televizive e deri tek logoja e të famshmes Google, e cila me 28 Nëntor 2012 ishte e stolisur me ngjyrat dhe simbolet e shenjta të flamurit shqiptar. Festimet u shtrinë nga qoshja me e skajshme e vendit e deri në kryeqytetin Tiranë, por edhe deri në Australinë e Amerikën, Zelandën e Re e Argjentinë, e me siguri në zona e shtete të ndryshme të Europës. Shtypi vendas e ai i huaj, mediat vizive e rrjetet e ndryshme sociale bënë një pasqyrim të plotë të entusiazmit të shqiptarëve në këtë 100 vjetor të pavarësisë së vendit.

Gjatë këtyre viteve është arritur shumë, në shumë fusha të jetës dhe vepromtarisë, në aspekte kombëtare dhe në ato ndërkombëtare, por mund të bënim edhe më shumë. Është arritur që “garantohen” kufinjtë e shtetit, gjuha e normuar, e shkruar dhe e pasqyruar në të gjitha llojet e shkruara, që nga shënimet e letrat e deri tek librat e komplikuar, është krijuar një reputacion mjaft i mirë si shtet paqëdashës dhe me dëshirë për mar rëdhënie korrekte me fqinjët, është arritur një përfaqësim në shkallë të tillë në arenën ndërkombëtare aq sa shpesh herë Shqipëria ka qënë faktor, është arritur shkollimi, elektrifikimi,

sistemimi i tokës së kultivuar, një traditë e përparuar në mënyrën e të jetuarit, etj. Së fundmi, pasi jemi bërë pjesëtarë në shumë organizata e marrëveshje ndërkombëtare jemi në rrugën për tu pranuar në BE, jemi anëtarë të NATO-s dhe shpresojmë të ecim me ritme të tilla të zhvillimit që të mund të zbehim dallimet që kemi me vendet më të zhvilluara.

Po r , p ë r t e j a r r i t j e ve t ë der i tanishme, fest imeve dhe ceremonive festive, përtej gëzimit të ligjshëm dhe optimizmit të justifikuar, vendi dhe populli i shiponjave ka nevojë për të menduar e bërë bilance, ka nevojë për reflektim dhe plane konkrete për të ardhmen. Është pikërisht koha, kur burrat e gratë e mençura në Shqipëri e jashtë territoreve të saj, bijtë e bijat me vazhdimësi në Shqipëri apo jashtë kufinjve aktualë, të anagazhohen në vepra konkrte me natyrë kombëtare dhe patriotike. Situatat janë të ndryshme nga ato të 100 viteve më parë, shteti amë i shqiptarëve është në pozita mjaft më të vaforshme se atëherë, por sfidat mbeten akoma shumë të mëdha. Këto situata të reja kërkojnë energji, ide dhe rrugë të reja për ti dalë për zot çështjes kombëtare dhe të drejtave të shqiptarëve kudo që ata ndodhen.

Edhe pas 100 viteve, Shqiptarët në trojet e veta nën kolonizim, nuk gëzojnë as të drejtën e flamurit kombëtar dhe kanë hequr shumë si qytetarë të dorës së dytë e të tretë ose të dëbuar në mërgim me formula spastrimi etnik, genocide, shkëmbim popullsie e marifete të tjera polike e diplomatike. Btrenda territorit të Shqipërisë e në trojet e tyre në rajon, shqiptarët janë të ndarë e të përçarë në 150 parti, të ndarë nga brenda e të mbështetur edhe nga jashtë. Kjo situatë aspak e mirë, në 100 vjetorin e pavarësisë, është një zvarritje e shkaktuar nga “peshkaqenët” shqiptarë e të huaj që u morën me grabitjen e pasurive kombëtare, të bëra me gjakun e djersën e popullit gjatë sundimit socialist. Politikanë të papqrgjegjshëm përgjatë këtyre 100 viteve të fundit, e fatkeqësit edhe në ditët tona, vazhdojnë të thurin lëvdata për të bërat e të pabërat e

tyre, vazhdojnë të shënojnë fillimin e historisë me “shfaqen” e tyre në skenën politike.

Është për të ardhur keq që pas 100 vjetësh të shtetit të ri shqiptar, vetë ne shqiptarët vazhdojmë të përdorim për njëri-tjetrin emërtime jo dhe aq të kuptimta në kuadrin kombëtar si: gegë, toskë, kosovarë apo çamë. Nëse ne duam të ndërtojmë një vizion konkret dhe në favorin e shqiptarëve, duhet të harrojmë këto emërtime ashtu si edhe format: bajrak e bej, mbretni e sulltanat, të cilat na kanë lënë mjaftueshëm prapa në zhvillimin dhe prosperitetin tonë. Burrat e shtetit të Pavarësisë dhe shtetarët e Shqipërisë Ismail Qemali, me të lartuar flamurin atë 28 Nëntor në Vlorë, ka parë urtisht nga Luigj Gurakuqi, ndërkohë që ky të niste së shkruari Aktin e Pavarësisë, pa i diktuar as tekstin e as dialektin, sepse të gjitha këto ishin të papërfillshme para Mëvetësisë së Shqipërisë. Më vonë duket se shtetarët ndryshuan, i bëri pushteti të ishin tjetër, më pak burrështetas e më shumë shtetkapës.

Në ditët e sotme para nesh janë sfida të rëndësishme, por në këtë shkriam dëshiroj të veçoj tri prej tyre:

1. A do të arrijë Shqipëria të kapërcejë në kohë dhe si duhet gjendjen e vet të zhvillimit dhe mirëqënies?! E ndodhur në Mesdhe, me kushte klimaterike e tokësore mjaft të favorshme, me pasuri natyrore të pafundme, me energji e inteligjencë që mjaft popuj ia kanë zili, nuk po arrijmë të gjejmë rrugën e duhur të zhvillimit. Kemi nevojë urgjente të shmangim vetëkënaqësinë e vetmashtrimin dhe ti themi gjërat si janë e si duhet.

2. A do të arrijë Shqipëria të përfaqësojë si dhe sa duhet bijtë e vet – shqiptarët kudo që ata janë: në Shqipëri, në Kosovë, në Mal të Zi, në Maqedoni, në Greqi, në Itali e kudo në botë?! E përfshirë në Kushtetutën e vendit, dëshira dhe nevoja për tu “dalë për zot” gjithë shqiptarëve kudo që janë, duhet të paraprihet me ndërtimin e një shteti të fortë, bashkëkohor dhe demokratik. Pikërisht kjo duhet të jetë pikënisja e gjithë aktivitetit kombëtar, patriotik dhe dalëzotës për shqiptarët që

Revista MIQËSIA 10

ndodhën brenda apo jashtë kufinjve aktualë administrativë.

3. A do të arrijë Shqipërija të jetë pjesë integrale e Europës: në mënyrën e bërjes së shtetit, në arganizimin e punës dhe të lumturisë në jetën e përditshme, në kontributet që shtetasit japin për zhvillim e tyre, si dhe mënyrat e zgjedhura në ecjen e vet përpara?! Shumë shqiptarë apo të huaj mendojnë se që të tria këto sfida janë të lidhura me njëra-tjetrën, por për të arritur që këto sfida të kapërcehen kërkohet shumë punë e përpjekje. Por është e nevojshme që përpjekjet të jenë dypalëshe: nga njëra anë të vetë shqiptarëve kudo që janë e nga ana tjetër të faktorëve e aktorëve të tjerë, sidomos të miqve dhe përkrahësve tanë.

Ne si shqiptarë kemi pasur historikisht komshinj serbë, grekë, malazezë, bullgarë, italianë. Nuk i injorojmë dot, nuk e zgjedhim dot komshiun. Mund të zgjedhësh mikun, por jo kombin komsh. Ky shekull që iku mabse ishte shekulli i “kungullit në derë të komshiut”,

por ky shekull i ri i pavarësisë nuk mund të jetë i tillë. Ky duhet të jetë “shekulli i vetvetes” që do të thotë: përgjegjësi, qytetari, progres, prosperitet dhe protagonizëm konstruktiv brenda kombit dhe vendit tonë dhe njëkohësishr moral dhe principe për të gjithë brenda kombit. Çdokush prej pjesëtarëve të kombit tonë duhet të punojë për barazi dhe qytetari për të gjithë brenda kombit tonë, gërshetuar kjo me respekt dhe qytetari. Mesa duket ku është edhe misioni qytetar, ndërsa troksim drejt shekullit të dytë të pavarësisë. Tashmë njihet fakti se shqiptarët dhe paraardhësit e tyre i kanë dhënë shumë Europës: perëndorë, Papë, komandantë, u kanë shërbyer dhe i kanë ndihmuar përgjatë historisë. Populli shqiptar, megjithëse më i vjetri në botë (bashkëkohës me pak popuj të tjerë), është martiri i sakrifikuar mjaftueshëm. Me mjaft të drejtë shqiptarët kudo që janë pretendojnë nga miqtë e vet që në këtë periudhë të gjejnë mbështetje për realizimin e

aspiratave shekullore. Është logjike dhe lehtësisht e

kuptueshme që ne nuk do të jemi pjesë e kremtimeve për Pavarësinë e Shqipërisë pas njëqind vjetësh. Ne patëm fatin e lum të ishim pjesë e “njëqindvjeçarit” të parë të pavarësisë. Në dyqindvjetorin e pavarësisë gjërat duhet dhe shpresojmë që të jenë ndryshe. Urojmë që Shqipëria të bëhet europiane si Zvicra. Madje dëshira dhe urimi është edhe për më shumë sepseShqipëria ka edhe detin më tepër se ky vend me të cilin duam të “matemi”.

Pose, për të ndodhur kjo mrekulli e civilizimit, ne shqiptarëve na duhet më parë dakordësia e politikës për qeverisjen, zgjedhjet e lira, ndërtimi i shtetit të së drejtës, duhet të krijojmë e të shfrytëzojmë mundësi për punë të mira, duhet të ruajmë traditën e të përqafojmë të renë, duhet... ne fakt, duhen shumë e shumë gjera, për të cilat na duhet vullneti i mirë, përkushtimi njerëzor dhe ndihma e Perëndisë!

100 – tessimo anniversario del nuovo stato albanese

Albania come tanti altri paesi del mondo, ha la sua storia,

anche se non tanto lunga, della creazione dello stato. Purtroppo per la nostra fortuna siamo la nazione che abbiamo vinto l’indipendenza piú tardi che alti paesi. Peró anche dopo l’indipendenza non era tanto facile per il popolo, il quale avendo sempre patrioti e guarrieri della costruzione dello stato moderno, sono riusciti a resistere dei pressioni esteri, e anche alla riunione di loro con nemici e tradutori interni. Hanno passato 100 anni dal momento quando i albanesi, con un atto solenne hanno dichiarato al mondo che sono ancora qui, che fanno parte di questa comunione che oggi si chiama elite del mondo, che hanno voluto e vogliono vivere in pace ed in buoni raporti con i paesi ficini e tutti l’altri, però prima di tutto i albanesi

vogliono essere liberi, indipendenti e avere le possibilità di esprimere e proteggere i lori interessi.

I l 2 8 N o v e m b r e 1 9 1 2 era l’incoronazione degli sforzi inarrestabili, erioco, lavato con il sangue dei migliori figli della nazione, e che si può cosiderare un giorno fortunato per l’indipendenza dell’Albania. È esattamente questa data che segna la grande curva nel flusso della storia abbastanza dura del popolo al banese. Questo giorno è stata proceduta con rivolte che si sono sviluppati in tante zone del paese, iniziando dal Malësiae Madhe e scorrendo quasi in tutto le zone importante dell’Albania. I sforzi degli patrioti albanesi non avevano smesi, ma alla fine del secolo XIX questi sforzi si sono concretizzati ulteriormente con la difusione del alfabeto, con i sforzi per scrivere

la lingua albanese, nel publicazione dellereviste e giornali (specialmente quelle straniere, fuori dall’Albania), con incontri diversi in sontegno dell’indipendenza e la liberta, con pettizioni e fino a rivolte armate nelle zone diverse del paese.

Però è giusto dire che 100 anni nella vita di uno stato, sono pocchi e noi gli albanesi non abbiamo bisogno e ne anche “la possibilità” di limitarsi a questo anniversario. Dal 28 Novembre del 1912, ha iniziato a scriversi la storia del nuovo stato albanese, però stato albanese, formato, e mantenuto dagli albanesi organizzati, formati e anche tanto vivaci hanno migliaia d’anni che vivono nelle loro terre. La storia del popolo albanese, è la storia di uno dei popoli più vecchi dell’europa, perché è la continuazione pellazgo - iliri - albanesi che testimona questa.

Revista MIQËSIA 11

Sono anche innumerevolli fatti archeologici, historici, linguistici, etnografici, e cosi in continuazione che testimoniano che

Iliria, si è forzata, ha creato nome e si è conosciuta dai suoi abitanti, i stessi iliri. Però era esattamente la grandezza, il grande nome e lle ricchezze che hanno creato i iliri, quelli che hanno incoraggiato l’invidia ed i desideri degli altri per occupare, sfrutare, spezzare ed rovinare questa comunita. Esperienza secolare dei nostri principi come Bato, Genti, Teuta, Gjergj Kastrioti ed altri principi delle grandi tribù non sottomessi albanesi, dalle grande rivolte che hanno culminato l’accordo di Prizren, l’annuncio dell’indipendenzza dell’Albania, congresso di Lushnja e la guerra di Valona, la Guerra Anticomunista Nazionale di Liberazione (GANL), Esercito di Liberazione del Kosovo (ELK) racontanno per l’asspirazione in finita degli albanesi per govenarsi da soli. Tutti questi sforzi hanno influenzzato nel potenziamento fino al cemento della liberta ed indipendenza degli albanesi, sono l’esempo piu significativo e guidatori per gli albanesi che osano a protegersi dall’ingiustizie dei tempi passati e butarsi nelle spazzature I trattati delle diplomazie segrete e delle rospo e il governo dei clani e zone diverse, ect.

E importante a dire che le famiglie importante come: Arianitë, Muzakaj, Bua-Shpataj, Skuraj, Balshaj, Topiaj, Mazrekë e molti altri, erano formazioni sopra il governo del mondo degli Albanesi. Anzi si potra dire che nei condizioni nel periodo storico, quando hanno esistito, sono riusciti ad avere loro “Stato”; avevano le lore steme, le cancelarie, le biblioteche e I manoscritti, tratudrici, notai, uffici d’informazione all’estero. “Lo stato dell’Arber”, per lo qualle, neli anni 1970 Dh. S. Shuteriqi ha trovato anche inscripzioni ed embleme sulle pietre, esisteva fine dal inizio del epoco Rinacita d’europa, come esisteva quella del Durazzo. Arberia in quel tempo era organizzata come

I stati occidentali con duchi e conti, con uomini nobile. Mentre una grand parte delle citta’ che cominciano da Durazzo, Kruja, Lezha, Danja, Shkodra, Drishti, Shasi, Ulqini e Tivari, Kotorri, avevano riuscito ad avere una organizzazione della vita urbane, ad vere statuti e regoli che erano la costituzione del modello d’epoca di rinascita dell’Europa, una sforzo per ritornare dalla fonte, modelli delle republiche democratiche ad antiche.

Pero, quello che ilumina con le sue carateristiche nella storia secolare del paese e’il principe Gjergj Kastriot Skenderbeu che ha organizato, gestitoe sviluppato la guerra per la resistenza otomana del popolo albanese. Lui ha riuscito ad creare una forma abbastanza realizzata del oraganizzazione del lo stato ed aveva I suoi ambasciadori in ocidente, I suoi consilieri e secretari, anche I suoi titoli d’onore acordati dai re dei governi piu importanti di quel periodo. Si conosce come «Dominus Albaniae», poi anche come «Epirotarum Rex» ect. In quel periodo anche l’Europa era tale, l’Europa dei re e dei sovrani che occupavano il posto nel regno con la corona ereditata. L’idee per lo stato albanese hanno occupato tutto il secolo di romanticismo, da I arbresci e nelle soceta culturale – patriottico dall’est. La bandiera albanese veniva da medioevo, e anche l’inno era cantato prima dell’indipendenza.

Pero’ i l vecchio saggio di Valona “il padre dell’indipendenza” la dotto con tempo quello che hanno cercato di dire prima anche I altri rinascimenti della liberta’ e dell’indipendenza, che senza Kosovo (nel senso generale degli albanesi in ex Jugoslavia) e senza Cameria non potra avere Albania nel senso totaqle della parola, nel aspetto etnico, naturale e storico di questa nazione. Nessuna di questi regioni non potra’ vivere e fare progresso senza I suoi patrimoni totali in ogni angolo, come hanno dimostrato tante volte durante gli anni I patriotti imegnatti albanesi, ma anche I stranieri amici veri degli albanesi, che hanno scritto

opere bene agrumentati. La costruzione dello stato

albanese e la suo prosperita’, non erano un lavoro facile, anzi la storia ha raccontato che era una lunga battaglia, dura che cerca un contributo molto grande da tutti. Sebbene l’anno 1912 era un anno “fortunato” per le fortune dell’Albania, il periodo sucessivo era abbastanza grave, cominciando dal anno 1913 che era l’anno disfortunato e tragico della frammentazione piu sensazionale e vergognoso, per I discendenti della terra pellazgo – iliro – albanese. Ulteriormente si puo dire che’ il periodo 1912-1915 hanno presantato uno stato abastanzza debole, che si accomagna con una grande influenza del commissione del controllo internazionale e con l’occupazione in tutti le parti del Albania.

Q ue s to i n t e r v en to e r a abbastanzza forte, pero’ ugualmente forte era anche la giustificazione usata che: gli albanesi “essendo Pastori” non sano come governare e I vicini rapinatori con le platforme shovene sebre e greche. Sono fatti anche trattati segrete greco – italiano per nuove frammentazioni, pero’ ha scopiato la la prima guerra mondiale e I anti albanesi ---- e stranieri sono butati in azione, per prendere e profitare piu’ possibile dall’Albania. Dentro le frontiere albanese operavano I traditori albanesi che avevanno com obiettivo di diventarsi re vendendo territori preziosi d’Albania, o fare trattati di frammentazione con serbo –monenegrini-, ect. In particolare la revolta dalle famiglie Esatpashëistat, o Grebenistët e dumbabistët, haxhiqamilistë che volevano riportare babadovletin, o anche «vorio-epirotasit» per riunirsi con la “Madre” Grecia. Questi sforzi e attachi, venute da molte parte e tanti amici, quasi durante tutta la storia del popolo albanese, dai precedenti di pellasgo – iliro e arbnor, sebbene non hanno riuscito a spegnere la nazione, pero’ hanno riuscito a “strapazzare” molti “pezzi” dal corpo del paese madre.

Per motivi storiche, anche la

Revista MIQËSIA 12

storia nuova del governamento e gestione del nostro paese ha passato per attraverso strade non scritte, un po strane che non hanno avuto tanto conistenza. Dall proclamazione dell’indipendenza al 1912, quando I patriotti hanno preso incarico di protegere la fortuna del paese, abbiamo passato attraverso una gestione internazionale. Poi si e’ passato in Assamblea Nazionale, e in republica parlamentare. L’ultima molto velocemente si trasferisce in un regno che “Nasce” come una forma governativa, pero non ha durato per tanto tempo. Il periodo di occupazione era inevitabile nel quadro dell’ estenzioni territoriali ed I piani del fascismo. Pero’ liberazione del paese, per un periodo mezo secolare e’ stata seguita dal occupazone totalitario, cha ha causato tanti danni per tutta popolazione, e per la classe l’intelettuale, patriotti e clerici, in particolare ha avuto grande conseguenze. I cambiamenti venuti con il vento delle trasformazioni in tutto l’Europa centrale e qualla d’est, sono stati accompagnati alti e bassi, che inveci di ridule le sofferenze al popolo, apparentemente non si e’ arrivato ancora a trovare una strada lucida per lo sviluppo e prosperita del paese.

Da l’inizio della storia fino adesso, gli albanesi sono inclini dalle idee del governo di sestesso, ritenzione delle buoni raporti con I vicini, non intromerssi negli lori affari ed I sforzi infiniti per protegere il territorio. Questi sforzi sono incontratti quasi durante tutta la storia con cntrari sforzi degli altri che gli ha accomagnato il desiderio d’occupazione parte o tutto il territorio, gli ha grattato l’idea di sottoporci, derubati e fine ad scomparci per sempre. Pero’, grazie ai sforzi titaniche del popolo albanese, I suoi infiniti sacrifici, abbiamo riuscito di resistere a questi sacrifici e sopravivere.

Nel tutto il viaggio, il popolo albanese e’ guidato dalla sua bandiera, il simbolo piu’ amato per tutti gli albanesi dovunche sianno. “La nostra Bandiera” che e’ uno di

lode in tutto I mondo, e ovviamnete, ache uno dei piu’ vecchi” diceva Konica, che nel 1899, aveva stamato tanti bandiere nazionale e aveva distribuito nelle colonie e tere albanese. Sono anche tanti patriottici che hanno tenuto inascosto, nel petto, nelle correde delle spose, e dovunque hanno pensato che era piu’ sicuro la bandiera albanese. Mentre altri patriotti, simbolizati da Dhaskal Todri hanno fuso la seconda vita per preparare, stampare, gettare e conservare le lettere della lingua albanese. Nella forma e le loro possbilita’ I buoni albanesi come: Ismail Qemali, Gurakuqi, Boletini, Bajram Curri, Dede Gjo Luli, Fishta, Noli, Libohova, e tanti altri hanno datto il loro contributo nella conquista della liberta. Si puo’ dire che I rapresentati migliori del popolo hanno lottato per presservare, diffondere e non sporcare la loro dignita’. E’ quasi immpossibile che in una scrittura come questa, parlere per tutti I patrioti e guerrieri della liberta e l’indipendenza del paese, anche se tutti loro sarano inmortali nel altare della memoria del popolo e della storia.

Novembre 2012 ha segnato un punto molto culminante: festegamento per 100-tesimo l’anniversario dell’inidipendenza d’Albania. E’ stato comunicato, I resultati incontratti in questi 100 anni nel bene del popolo dello stato albanese, sono stato comunicato anche l’energie di patriottismo, l’idee ottimiste, piani per il futuro, ect. Si sono stati coinvolti molti fondi publici e privati in termini d’immagine; bandeire nazionale, pancarte, manifesti, spoti televisivi, fino a logo di Google, che il 28 novembre 2012 e’ stata ornata con I colori e sacri simboli della bandiera albanese. I festigi errano sparsi in agni angolo del paese fino alla capitale Tirana, pero anche in America ed Australia, Nuova Zelanda, Argentina, e sicuramente anche in tanti altri paesi dell’Europa. La stampa albanese e quella straniere, visual media ed altri diversi reti sociali hanno fatto una riflessione

totale dell’entuziasmo degli albanesi in quest 100-tesimo anniversario dell’inipendenza del paese.

Durante questi anni si e’ riuscito tanto, in tanti campi della vita e delle attivita’, in aspetti naziona ed internazionali, pero’ potevamo fare di piu’. Si e’ riuscito a “garantire” le frontire dello stato, la lingua regolata, scritta e riffletata in tuti I tipi di scrittura, da gli appunti e le lettere, fino ad I libri piu complicati, si e’ creato un reputazione abastanza buone come stato pacifico con il buono desiderio di creare raporti korreti con I vicini, si e riuscito alla rapresentazione in una tale scala internazionale, che tanto spesso l’Albania e stato un fattore, si e’ riuscito l’ducazione, l’elettrificazione, sistemazione della terra coltivata, una tradizione avanzata del modo di vivere, ect. Alla fine dopo che siamo fatti membri di tante organizzazione e accordi internazionali, siamo nella strada per essere accettati nel Comunione Europea, siamo membri del NATO e speriamo di continuare con tale ritmi di sviluppo che possono minimizzare le distinzione che abbiamo con altri paesi piu sviluppati.

Al di la’ di risultati attuali, celeborazione e ceremonie festive, al di la’ della gioia legale ed ottimismo giustificato, il territorio e il popolo delle aquile ha bisogno di pensare e fare bilanci, ha bisogno di riffletare e piani concretti per il futuro. E’ esatamente il tempo , quando uomin e donne inteligente in Albania e anche fuori del territore, d’impegnarsi nelle opere concrete di natura nazionale anche patriottiche. Le situazioni sono diverse da quelle 100 anni fa’, lo stato madre degli albanesi e in posizioni abbastanzza piu’ favorevoli che prima, pero’ le sfide rimangono ancora tanto pronfonde. Questi situazioni, cercano nuove energie, eidee e strade nuove per protegere problemi nazinali ed I diriti degli albanesi ovunque siano.

Anche dopo 100 anni, gli Albanesi nelle loro terre sotto colonie, non hanno il dirito della bandiera nazionale e hanno soferto tanto

Revista MIQËSIA 13

come citadini della secondari o terzo mano, o si sono in immigrazione con formule di pulizia etnica, genocide, scambiamento del popolazione con truchi politici e diplomatiche. Dentro il territori Albanese e nelle altre terre in regione, I albanesi sono separati e divisi in 150 partite, divisi da dentro e sostenuti da fuori. Questa situazione, per niente buona, nel 100 – tesimo anniversiario dell’Albania, e un striscattura causata da “squali” albanesi e stranieri che si sono state prese con il saccheggio dei beni nazionali, create con il sangue ed il sudore del popolo durante la regola socialista. I politici irresponsabili durante questi l’ultimi 100 anni, e purtroppo anche in attuali giorni, continuano ad creare vendande per I loro fatti non fatti, continuano a segnare l’inizio della stroia con “la loro mostrazione” nella scena politica.

E’ per dispiacerti che anche dopo 100 dello nuovo stato albanese, I albanesi continuano ad usare per l’uno o l’altro denominazioni non cosi comprensive nella struttura nazionale come: gegë, toskë, kosovari o çamë. Se noi vogliamo costruire un visione concreta al favore degli albanesi, dobbiamo dimenticare questi denominazioni e anche le forme come: bajrak e bej, regno e sulltano, che ci hanno lasciato abbastanza indietro nello sviluppazione e la nostra prosperita’. I uomini dello stato indipendente ed I cittadini dell’ albanesi di Ismail Qemali, dopo che hanno alzato la bandiera quel 28 novembre, ha visto con silenzio a Luigj Gurakuqi, quando scriveva l’Atto dell’indipendenza, senza detato ne il testo ne il dialetto, perche tutte queste davanti all’indipendenza dell’Albania eranno trascurabile. Piu’ tardo si vede che i citadini hanno cambiato, il pottero gli ha cambiato, meno in umoni di stato e di piu’ in shtetkapës.

Nei giorni attuali deavanti a noi, sono tante sfide importante, pero vogli separare tre, le piu’ importante di loro:

1. Riuscera l’Albania di passare

a tempo e come si deve la situazione delle sviluppo e del benessere?! Esendo in Mediter rano, con condizioni climatiche e con una terra abbastanza favorevole, con ricchezze naturale inffinite, con inteligenza e energia che tanti altri popoli lo invidiano, non stiamo riuscendo a trovare la strada giusta dello sviluppo. Abbiamo necessita emergente di evitare il compiacimento ed auto-ingano, di dire e fare le cose come si deve.

2. R i u s c e r a l ’ A l b a n i a a rapresentare come e qunado deve I suoi figli – albanesi ovunque loro siano: in Albania, Kosovo, Monte Negro, Maqedonia, Grecia, Italia e in tutto il mondo?! Inclusa nella costituzione, il desiderio eil bisogno per protegere tutti I albanesi in ogni angolo del mondo, deve essere preceduta con la costruzione d’un stato forte, conteporaneo e democratico. Esattamente questa deve essere il punto dell’inizio del tutto attivita nazionale, patriottico e protezione per gli albanesi che si trovano dentro e anche fuori del territorio attuale administrativo.

3. Riuscira l’Albania di essere parte inegrante dell’Europa: nella maniera della creazione dello stato, organizzazione del lavoro e della felicita nella vita quotidiana, nei contributi che I cittadini danno per la loro sviluppazione, e anche I metodi scelte per continuare avanti?!

Tanti a lbanesi o stranier i pensano che queste tre sfide sono molto legato l’una ad’altra, pero’ per riuscirsi che qeste sfide si passano si cerca tanto sforzo e lavoro. I sforzi dovrano essere bilaterali: da una parte I stessi albanesi e dall’atra parte I fattori degli altri autori, speciamente I nostri amici e sostenitori.

Noi albanesi abbimao avuto storicamnete vini serbi, greci, montenegrini, bullgari, italiani. Non possimao ignorare, e non possimao scegliere I nostri vicini. Poi scegliere l’amico pero non la nazione vicina. Questo secolo e’ andato, forse era il secolo “Zucca alla porta del vicino”, ma il nuovo secolo dell’indipendenza non potra essere tale. Questo

dovra essere “i l secolo del la verita” che vol dire: respossabilita’, cittadinanza, progresso, prosperita’ e protagonismo costrutivo dentro la nazione e nello stesso tempo morale e prinicpo per tutti dentro la nazione.

Ogni uno dei membri della nostra nazione deve lavorare per ugualianza e cittadinanza per tutti dentro la nazione, combianto questa con rispetto e cittadinanza. Apparentemente questo e la missione del cittadino, mentre busiamo nel secondo secolo dell’indipendenza. Ora si conosce il fatto che I albanesi e I loro antenati gli hanno datto tano all’Europa: perandori, Papa, comandanti, gli hanno servito e gli hanno aiutato durante la storia. Il popolo albanese, anche se piu vecchio nel mondo (conteporaneo con pocchi altri popoli), e’ il martiro sacrificato abbastanzza. Con tanto diritto gli albanesi ovunque siano pretendono dagli loroi amici che in questo periodo di trovare supporto per realizzazione delle aspirate secolare.

E ’ l o g i c o e f a c i l m e n t e incomprens ivo che noi non saremo parte delle celebrazioni per l’indipendeza dell’Albania dopo 100 anni. Noi abbiamo avuto la fortuna di essere presenti nel “100-tesimo anniversario” dell’Indipendenza. Nel 200 –tesimo anniversario le cose dovranno e speriamo che siano diversamente. Auguriamo che l’Albania sia fatta Europea come Svizzera. Anche se il desiderio e l’Auguria e per di piu’ perche’ l’Albania ha anche il mare in piu che il paese con chi vogliamo essere paragonati. Che succeda questo miracolo della civilizzazione, a noi gli albanesi servira’ in primo di mettersi dacordo politicamente per il governo del paese, ellezioni libere, costruzione di un stato giusto, creare e sfrutare possibilita’ per lavori migliori, conservare e proteggere la nostra tradizione abbracciare il nuovo, deve …in fatto, devono molte molte cose, per le quale serve buona volenta, imagnamento umano e l’aiuto del Dio!

Zef GJETA

Revista MIQËSIA 14

Me datën 24 Nëndor 2012, në prag të 100 vjetorit të Shpalljes së Pavrësisë së vendit, Shoqata e Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri-Itali organizoi në Pallatin e Kulturës në qytetin e Laçit, një takim me anëtarë të Shoqatës, sinpatizantë dhe të ftuar nga mbarë vendi. Për këtë takim pati interes të jashtëzakonshëm, sepse organizohej në një moment të vacantë, në prag të 100 vjetorit të Pavarësisë kun jë rol të vacantë në këtë levizje ka dhënë edhe treva e Kurbinit. Kurbini u përfshi mjaft herët në lëvizjet për pavarësi, por ata u intensifikuan në vitet 1906-1912 ku momentet më të rëndësishme qenë lufta e Tallajbesë, kryengritja e Bregut të Matit dhe më tej finalizimi i kësaj përpjekje me ngritjen e Flamurit të Lirisë nga patrioti Gjin Pjetri me 28 nëntor 1912 në Milot.

Nderonin me pjesëmarrjen e tyre figura të njohura të pushtetit shtetëror, diplomatik, fetar dhe përfaqësues të pushtetit lokal si: z.Artur Bardhi – Kryetar i Bashis Lac, imzot.Angelo Massafra –

Arqipeshkëvi i Shkodrës – Pultit, z. Zef Bushati – Përfaqësues i Ministris Kultures Turizmit, Rinisë e Sporteve, z. Gjergj Oroshi – Nënprefekt i Qarkut Lezhë – Kurbin, z, Azgan Haklaj – President i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar. Akademik e Prof.i Universitetit të Ghuhës e Letërsis z. Gjovalin Shkurtaj. z. Nikolin Kurti – Kryetar i Shoqatës At. Shqefen Kurti. Po kështu në këtë cermoni festive të 100 Vjetorit ishin edhe përfaqësues të patriotëve imz. Prend Bardh Kmeri ku përfaqësohej nga stërnipi tij Ndrec Kameri Delbënisht si dhe të patriotit Gjin Pjetri që përfaqësohej nga nipi i tij Kol Pal Gjini, të cilët u dekuruan nga Shoqata e Miqësisë Shqipëri –Itali me titullin “NDER i SHOQATËS” sonë pas vdekjes.

Takimin e hapi Presidenti i Shoqatës së Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri-Itali z. Nikoll Lleshi i cili ndër të tjera theksoi se momenti në të cilin mbahet ky takim është i rëndësishëm për mbarë kombin, sepse mbushet plot një shekull kur u finalizuan përpjekjet e këtij populli për ta parë vendin të lire dhe të pavarur. Më tej, Presidenti në fjalën e tij ngriti lart rolin e mjaft patriotëve kurbinas që dhanë kontribut të shquar në këta lëvizje patriotike dhe atdhetare, ndër të tjera ai theksoi se: ”...në kryengritjen e Kurbinit qe i pati fillimet rreth vitit 1898, me perpjekjet e Imz. Prend Bardhi dhe Gjin Pjetri, u angazhuan shumë patriotë të tjerë kurbinas qe luftuan për Pavarësi e Shqipërisë.Permendim me nderim figura të shquara atdhetare të treves sonë si Llesh Marka Kola, Llesh Pjetër

Koka, Pal Bardhi, Prend Bardhi, Gjon Bardhi, Hoxhë Muharremi, Llesh Pjetër Vathi, Ndue Jak Preni,Pren Ndrecë Gega, Shaban Kasemi, Nikollë Kolë Mehilli, Lazër Gjoka, Nikollë Ndre Bardhoku, Tomë Piroli, Nikollë Dodë Selala, Marka Gjin Preni, Pjetër Ndue Lleshi, Nikoll Gjok Cuni, Pal Ndue Lleshi, Mark Mir Miri, Dedë Mirash Ulaj, Hasan Shafloqi, Ali Dervishi, Kolë Lekë Bori, Pjetër Balozi, Gjergj Ndoci, Pjetër Mark Ndue Hidri, etj…”.

Pastaj ai foli për rolin e rendësinë që ka luajtur Shoqata e Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri-Itali në programimin,vlerësimin e festimin e kësaj ngjarje me rendësi të vaçantë për kombin tonë. Ai shtroi edhe platformën e kësaj Shoqate për veprimtari të mëtejshme në lëmin e bashkëpunimit me vendin fqinj dhe organizmat diplomatike të akredituara në vendin tonë.

Në takim përshëndetën edhe shumë të ftuar, të cilët në fjalën e tyre u përqëndruan në rolin aktiv që kanë luajtur strukturat e kësaj Shoqate në forcimin e lidhjeve dhe bashkëpunimit me vendin fqinj,si dhe jehonën që u ka bërë vazhdimisht ngjarjeve të tilla historike që mbeten në kujtesën e popullit tonë. Takimin e përshendeti edhe z. Artur Bardhi -Kryetar i Bashkis Laç, si qytetar i parë i ketij komuniteti,pasardhës i një prej familjeve më të vjetra e patriotike të Lacit (Bardhi &Vathi), në Kurbin që kanë kontribuar historikisht si në kryengritjen e Kurbinit për Pavarsi e deri në ditët e sotme për forcimin e demokracisë. z.Artur Bardhi si Kryetar i Bashkis i ketij qyteti, njeh e respekton dhe mbështet rolin e Shoqësris civile në këtë rajon.

KONCERT FESTIV ME RASTIN E 100 VJETORIT TË SHPALLJES

SË PAVARËSISË SË SHQIPËRISË

Nga: Gjon Marku-shkrimtar

Revista MIQËSIA 15

Tashmë është bërë traditë e vyer që Shoqata e Miqësisë dhe e Bashkëpunimit Shqipëri-Itali të vlerësojë figura të njohura dhe aktive të kësaj shoqate me titullin e lartë “Antarë Nderi”. Këtë titull e merituan figura të nderuara të kombit, kontributi i të cilëve ka qenë i pamohueshëm.U nderua patrioti Gjin Pjetri (pas vdekjes) një pjesëmarrës aktiv në lëvizjet për pavarësi në vitet 1906-1912, u nderua Imz.Angelo Massafra, ipeshkv i Shkodrës dhe Pultit për kontributin e dhënë në lidhjet miqësore me vendin fqinj dhe vlerat e pamohueshme në forcimin e bashkëekzistencës mes sekteve të ndryshme fetare.U nderua Imzot Prend Bardhi, Ipeshkëvi në Arqipeshkëvinë e Durrësit me Seli në Delbnisht, në vitet e vështira të Shpalljes së Pavarësisë (pas vdekjes, dekorata ju dha stërnipit tij z. Ndrec Gjok Kameri) ,si dhe promotor i lëvizjeve patriotike në Kurbin dhe më gjërë në ato vite të stuhishme.Nderim i veçantë iu bë edhe gjuhëtarit të shquar Prof.Gjovalin Shkurtajt për veprën e tij gjuhësore shumëdimensionale sidomos në lëmin e studimeve në traditat, zakonet dhe të folmen e arbëreshëve të Italisë. U nderua shkrimtari dhe gazetari i njohur Mirditor Gjon Marku,për kontributin e dhënë në fushën e letrave në prag të 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë, u vlerësuan edhe Konsulli i Rrepublikës së Italisë në Shkodër z.Roberto Andreotti, Kryetari i Komunës në Milot ku u ngrit flamuri i pavarësisë më 28

Nëntor 1912, z.Behar Haxhiu dhe zj.Shkëlqime Gazi - Drejtore e Qendrës Shëndetësore në Qytetin e Laçit në Kurbin. Nga Shkodra z. Martin Cetina-Drejtor i zonës nr 2 Shkodër.U nderua z. Pjetër Matusha –Këngëtar i Kurbinit nga Unioni Artistik i Kombit Shqiptar z. Azgan Haklaj, President i këti Unioni.Po kështu janë nderuar para kësaj feste, në jubileun e 100

Vjetorit Pavarsis, personalitete të rëndësishme të vëndit tonë, z. Mal Berisha ish Drejtor i Ministrisë së Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipëris, sot Ambasador i Shqipëris në Angli – Londër. Po kështu u nderua edhe Studjuesi i njohur z. Nikoll Gjok Lleshi, për kontributin e tij për Shoqërin Shqiptare e për bashkëpunimin me Shoqatën e Miqësisë Shqipëri – Itali.

Ngjyrat e këtij aktivitetit ia shtoi edhe programi artistik i përgatitur enkas për këtë takim jubilar.

Këngët dhe vallet e përgatitura nga Ansambli “Miqësia” i Shoqates Miqësis Shqipëri – Itali, u ndoqën me mjaft interes.Duhen përmendur dy këngë patriotike me tekste të poetit të mirënjohur z.Vlash Prendi,të cilat u bënin jehonë pikërisht këtyre ngjarjeve historike.Kënga “Një atdhe ka shqipja,qëndron si kala”,u interpretua me mjeshtëri nga këngëtari i talentuar Kastriot Kola, ndërsa këngëtarët Agustin Ceka dhe Pashk Marku sollën me zërin e tyre të ëmbël këngën “Kem nji besë, kem nji flamur” kushtuar patriotit Pal Ndue Lleshi, nga Delbnishti i cili në prag të Shpalljes së Pavarësisë, në shenjë hakmarrje ndaj pushtuesit Osman,vrau Bimbashin Turk dhe dy asaqer të tij, të disllakuar në fshatin Shullaz të Kurbinit.Edhe grupi i valleve nën drejtimin e koreografes zj.Leze Rrika la përshtypje mjaft të mire.Përshëndetën edhe këngëtarë nga rrethe të tjera të vendit si Lezha,

Shkodra etj, të cilët kishin përgatitur një repertor të pasur artistik.

Në fund u shtrua një koktej nga Kryetari i Bashkisë Laç z.Artur Bardhi, ku u shkëmbyen mendime dhe përvoja për përmirësimin e punës së kësaj shoqate në të ardhmen.Takimi tregoi se kjo Shoqatë është aktive dhe në krye të saj ka njerëz të zotë që u dalin në ballë detyrave të ngarkuara nga Asambleja e saj.

GJON MARKU- Shkrimtar

Revista MIQËSIA 16

I l 24 dicembre 2012, alla vigi-lia del 100 anniversario della

Proclamazione dell’Indipendenza del paese, l’Associazione di Amicizia e Cooperazione tra l’Albania e l’Italia ha organizzato presso il Palazzo della Cultura nella città di LAC un incon-tro con i membri dell’Associazione, dei sostenitori e ospiti provenienti da tutto il paese. Per questo incontro è stato dimostrato uno straordinario interesse, poiché è organizzata in un momento speciale, alla vigilia del 100 anniversario di Indipendenza in cui un ruolo particolare in questo movimento ha dato la regione di KURBIN. KURBIN è stato coin-volto molto presto nei movimenti d’indipendenza, ma loro si inten-sificarono negli anni 1906-1912 in cui i momenti più importanti erano la battaglia di TALLAJBÈ, insurre-zione di BREGU MATES e poi la finale di questo movimento, alzare la Bandiera della Libertà dal patriota GJIN PJETRI il 28 novembre 1912 a MILOT.

Onorarono con la loro parteci-pazione delle personalità ben note dello Stato, diplomatici, religiosi e rappresentanti del governo locale come: il signor ARTUR BARDHI - Sindaco di LAC, Monsignor AN-GELO MASAFFRA - Arcivescovo dell’Arcivescovado di SCUTARI-PULTI, il sig. ZEF BUSHATI dal Ministero della Cultura Turismo Gioventù e dello Sport, il signor GJERGJ OROSHI-Vice Prefetto della Regione di LEZHA, KURBIN, il sig. AZGAN HAKLAJ Presidente dell’Unione Artistica della Nazione Albanese.

Accademico eProfessore dell’U-niversità di Lingue e Letteratura, il sig. GJOVALIN SHKURTAJ.

Il sig. NIKOLIN KURTI – Presidente dell’Associazione “AT

CONCERTO FESTIVOIN OCCASIONE DEL 1000 ANNIVERSARIO

DELLA PROCLAMAZIONE DI INDIPENDENZA DELL'ALBANIA

SHTJEFEN KURTI”. In questa ce-rimonia di festa per 100 anniversario di Indipendenza, hanno partecipato anche i rappresentanti dei patrio-tiMonsignor PREND BARDH KMERI che è rappresentato dal suo pronipoteNDREC KAMERI, del patriota GJIN PIETRI che è rappresentato dal suo nipote KOL PAL GJINI, i quali sono stati de-corati dall’Associazione di Amicizia Italia-Albania, dopo la morte.

La riunione è stata aperta dal Presidente dell’Associazione di Ami-cizia e Cooperazione tra l’Albania e l’Italia, il signor NIKOLL LLESHI che tra l’altro ha dichiarato che il momento in cui si svolge questo incontro è importante per tutta la nazione, perché è compiuto un intero secolo, quando sono finalizzati gli sforzi di questo popolo per vedere il paese libero e indipendente.

Il presidente nel suo discorso ha rilevato il ruolo dei patrioti di KUR-BIN che hanno dato un contributo eccezionale in questo movimento patriottico e tra le altre cose ha det-to: “... nella rivolta di KURBIN che cominciava intorno all’anno 1898, con sforzi del Monsignor PREND BARDHI e GJIN PJETRI, sono

stati impegnati tanti altri patrioti di KURBIN che hanno combattuto per l’indipendenza. Menzioniamo con onore le figure eccezionali pa-triottiche della nostra regione come LLESH MARKA KOLA, LLESH PJETÉR KOKA, Imano MUHAR-REM, LLESH PJETÉR VATHI, PREN NDRECE GEGA, SHA-BAN KASEMI, NIKOLLE KOLÉ MEHILLI, LAZER GJOKA, NIKOLLÉ NDRE BARDHOKU, TOMÈ PIROLI , NIKOLLÉ DODÉ SELALA, NDUE JAK PRENI, MARKA GJIN PRENI, PJETER NDUE LLESHI, MARK MIR MIRI, DEDÉ MARASH ULAJ, HASAN SHAFIOQI, AII DERVISHI, KOLÉ LEKÉ BORI, PJETER BALOZI ecc... “

Poi ha parlato del ruolo impor-tante che ha avuto l’Associazione di Amicizia e Cooperazione tra l’Al-bania e l’Italia in programmazione, valutazione e celebrazione di questo evento con una particolare importan-za per la nostra nazione. Egli ha fatto la piattaforma di quest’Associazione per successive attività nel campo del-la cooperazione con il paese vicino e le rappresentanze diplomatiche accreditate nel nostro paese.

Revista MIQËSIA 17

L’incontro ha inoltre accolto molti ospiti, che nei loro discorsi sono incentrati sul ruolo attivo che hanno svolto le strutture di questa associazione a rafforzare i legami e la cooperazione con il paese vicino, e anche l’eco che ha reso costante-mente agli tali eventi storici che re-stino in memoria del nostro popolo.

Il sig. ARTUR BARDHI – Sin-daco della città di LAÇ, come primo cittadino di LAÇ e come rappresen-Ç e come rappresen- e come rappresen-tante di una delle più antiche famiglie patriottiche diLAC (BARDHI & VATHI) in KURBIN che ha stori-camente contribuitonellarivolta di KURBINper l’Indipendenza e fino

ad oggi per rafforzare la democrazia. Il sig. ARTUR BARDHI conosce e rispetta e sostiene il ruolo della so-cietà civile nella città di LAC.

È già diventata una tradizione importante che l’Associazione di Amicizia e Cooperazione tra l’Albania e l’Italia valuti le persone note e attive di questa associazione con il titolo di “Socio Onorario”. Questo titolo è meritato dalle personalità di onore nazionale, il cui contributo è stato innegabile. È stato onorato il patriota GJIN PJETRI(postumo) come un partecipante attivo nei movimenti per l’indipendenza negli anni 1906-1912, è stato onorato Monsignor ANGELO MASSAFRA, vescovo di Scutari e di Pulti, per il contributo

dato ai legami di amicizia con il paese vicino ed i valori inerenti nel raffor-zamento della co-esistenza tra le di-verse sette religiose.È stato onorato (postumo) MonsignorPREND BARDHIVescovo in Diocesi di Du-razzo con sede a DELBNISHT, per il contributo dato negli anni difficili della Proclamazione di Indipenden-za, così come un promotore del movimento patriottico in KURBIN e oltre in quegli anni tempestosi.

Omaggio speciale è stato fatto per il linguista distinto Prof. GJO-VALIN SHKURTAJ per la sua opera linguistica multi-dimensionale in particolare nel campo dello studio di

tradizioni, costumi e linguaggio degli arbereschi in Italia. È stato onorato lo scrittore e giornalista noto GJON MARKU da MIRDITA, per il suo contributo nel settore letterario, alla vigilia del 100° anniversario della Proclamazione di Indipendenza. Sono stati valutati il Console della Repubblica d’Italia a Scutari il sig. Roberto Andreotti, il Sindaco di MI-LOT, dove è stata sollevata la bandie-ra dell’indipendenza, il 28 novembre 1912, il sig. BEHAR HAXHIU, il sig. ARTUR BARDHI - Sindaco di LAC che ha accolto i partecipanti a nome dei cittadini della città di LAC, la sig.ra SHKELQIME GAZI - Direttore del Centro di Salute nella città di LAC. Sono stati altresì onorati in

onore del 100 ° anniversario, prima di questa celebrazione, personaggi importanti del nostro paese il sig. MAL BERISHA - ex Direttore presso il Ministero degli Affari Esteri della Repubblica di Albania, oggi Ambasciatore a Londra in Inghilterra.

Quest’attività è diventata più accogliente anche dal programma ar-tistico preparato appositamente per questo incontro giubilare. Le canzoni e le danze preparate dall’Ensemble ”Amicizia” sono state seguite con grande interesse. Vanno ricordate due canzoni patriottiche con testi dell’eminente poeta il sig. VLASH PRENDI che facevanouna eco a questi eventi storici. La canzone “Una casa ha l’aquila,sta come ca-stello”, magistralmente interpretata con maestositàdal cantante talen-tuoso KASTRIOT KOLA, mentre i cantanti AGUSTIN CEKA e PASHK MARKUhannointerpretato con la loro voce dolce,la canzone “Abbiamo unafede, abbiamo una bandiera” dedicato al patriota PAL NDUE LLESHI, che alla vigilia della Proclamazione di Indipendenza, in segno di vendetta contro gli invasori ottomani ha ucciso il BIMBASHtur-coche era dislocato nel villaggio SHULLAZ.

Anche il gruppo di danza, sotto la direzione della coreografaLEZE RRIKAha fatto un’impressione piut-tosto buona. Hanno salutato anche cantanti dalle altre circoscrizioni comunali del paese, come Lezha, Scutari ecc., che aveva preparato un ricco repertorio artistico.

Infine, è stato organizzato un cocktail dalSindaco di LAC, il sig. ARTUR BARDHI, dove si sono scambiati opinioni ed esperienze per migliorare il lavoro dell’associazione in futuro.

L’incontro ha dimostrato che questaOrganizzazione è attiva e che nella sua direzione ci sono persone intelligenti che si impegnano per eseguire i compiti incaricati dalla sua Assemblea.

GJON MARKU -Scrittore MIRDITE

Revista MIQËSIA 18

Krahina e Kurbinit shtrihet në zemër të Shqipërisë, një vend me bukuri të rrallë, male të larta, gjelbërim, lumenj, fusha dhe me detin e kaltër përballë. Në këtë krahinë jeton një popullsi e cila është krenare për emrin dhe historinë e të parëve, traditat dhe kulturën duke nderuar jo vetëm Kurbinin por gjithë Shqipërinë.

Kjo trevë ka qenë dhë është nyje e rëndësishme kombëtare ku janë kryqëzuar jo vetëm lumenjtë, rrugët kombëtare për në Kosovë, Shkodër, Dibër, Ohër, por edhe përjetuar ngjarje dhe histori që e kanë bërë Kurbinin qendër të historisë së kombit shqiptar në periudha të ndryshme kohore. Për qendresën historike të kurbinasve do të shprehej me krenari në veprën e tij “Historia e Skënderbeut”, në një vend “…i palavdi për rrethin e dikurshëm dhe fatin e senatit romak”.

Me rënien e perandorisë bizantine rreth vitit 1190 feudalët vendas nga familja e Skurajve dhe nga familja e Gjonimit (Jonimit) të dyja këta familje nga krahina e Kurbinit krijuan shtetin e Arbërit nën udhëheqjen e Progon Jonimës.Vendlindje familjes Jonima sipas dokumenteve turke të kopjes së defterit të Vilajeteve të Dibrës,

KURBINI DHE PAVARËSIA E SHQIPËRISË

Dalgobergës, Rjekës, Çermenikës, etj, të marsit të vitit 1467, rezulton në regjistrin e Vilajetit të Dhimitër Gjonimës, fshati Gjonimi (Jonimi), Sot fshati Gjorëm, në Kurbin. (Lufta Shqiptaro – Turke, Burime Osmane, Selami Pulaha).

Si pjesë e Principatës së Kastri-otëve kurbinasit ishin ndër të parët në krah të Heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti si pjesë e gardës dhe e ushtrisë së Heroit duke treguar trimëri dhe besnikëri të rrallë. Për këto cilësi Kurbini ishte streha më e sigurtë dhe sheshi i betejave i fitoreve kundër pushtuesve turq dhe tradhëtarëve të kombit, të ushtrisë dhe Gjergj Kastriotit. Janë të njohura betejat madhështore të zhvilluara nga kurbinasit dhe ushtria e Gjergj Kastriotit në fushat e Kurbinit, si betejat e Albulenës, e Fushë-Kuqes,

Lacit etj. Për këto trimëri të rralla që u zhvilluan në Kurbin, marin Barleti në veprën “Historia e Skëndërbeut” do të shprehej për betejën e vitit 1457 kundër Isak Pashës dhe ku u zu rob Hamza Kastrioti, “në fushën ndërmjet lumit Mat dhe ujërave që banorët e quajnë Bardhëza (Uji i Bardhë) dhe rrëzë malit Tumen-isht…(Delbnisht). Pas fitores së ushtrisë së Gjergj Kastriotit ai do

të shprehej: “…Bardhëza mund ta kishte ndërruar fare mirë atë ditë emrin për shkak të gjithë atij gjaku që u derdh dhe mbyti dhenë”.

Shkëlqim dhe emër të madh krahas namit të lashtë, mori

Nga: Gjon Lleshi - studiues

gjithashtu edhe fusha e Matit”.Po kështu në be te ja t që

u zhvilluan kundër turqve në rrethinat e Krujës, kurbinasit treguan trimëri të rralla, ku veçohen në mënyrë të veçantë kurbinasi Gjergj Lleshi (Aleksi), perkrah princave e komandantëve të ushtrisë Gjergj Kastriotit si Vuk Skura, Vrana Kondi, Tanush Topia, Muzaka, Balsha, Araniti,

Revista MIQËSIA 19

Dukagjini, Shpani, Perlati etj. Në betejën e vitit 1467 në rrethimin e tretë të Krujës kundër ushtrisë turke që drejtohej nga Ballaban Pasha u dallua për heroizmin dhe trimërinë e tij kurbinasi Gjergj Lleshi (Aleksi) nga Kuqani (sot lagje e Selitës-Kuqna, nga familja patriote e Nikoll Lleshit (Aleksi), Sipas regjistrit turk të marsit 1467),

e vazhduan luftën duke bërë të mundur që deri në vitin 1478, pra 10 vjet luftë, Kurbini të mos pushtohej nga turqit. Me pushtimin e plotë të Shqipërisë nga turqit osmanë një rol shumë të madh në mbrojtje të identitetit kulturor, historik dhe shpirtëror ka luajtur kisha katolike në Kurbin.

Selia Ipeshkvnore e Durrësit në

shkollës në vitin 1650 nga pushtuesit turq bëri që Arqipeshkvi Mark Skura të ngrejë në kryengritje rreth 6000 kurbinas, në mbrojtje të kishës dhe shkollës, siç do të shkruante “kalorësi Françesk Bolica”. Një fuqizim të madh morën kishat dhe shkollat në Kurbin dhe Shqipëri me ardhjen në krye të Selisë së Shenjtë në Vatikan të Gjon Françesk Albanit i quajturi Papa Klementi XI me origjinë nga Kurbini, pasardhës të Mëhill Laçit dhe sipas dokumentave turke të regjistrit të marsit 1467 nga familja e Pjetër Laçit në fshatin (Shillaz) Shullaz, pranë Laçit, (libri Visare të Kurbinit, Nikollë Gjok. Lleshi)

Nuk është e ndershme që studjues qoftë edhe nga Kosova, të tjetërsojnë një realitet të till të dokumentuar, në librin “Lufta shqiptaro - Turke, (Burime Osmane), në lidhje origjinën e familjes së Papa Klementit të XI duke e lidhur atë me emerin Kelmendi e cila nuk as një lidhje me vendlindjen e tij.

Me urdhër të tij u mbajt Kuvendi i Arbërit i vitit 1703 duke i dhënë një shtysë të madhe fuqizimit të kishës katolike, hapjen e shkollave të tjera, botimin e librave në gjuhën shqipe, etj.

Në këtë Kuvend Kurbin i përfaqësohej nga “Atë Martin Gjonima (Jonima), nga familja e njohur e Progon Jonimës nga fshati

Flamuri i Skurajve, KurbinPrincipata e Arbrit 1190-1255

Flamuri i Progon Jonimes,Gjorem-Kurbin

Papa Kelmendi XI- (Gjon Francesko Albani) Arqipeshkvi Prend Bardhi Arqipeshkëvi Pashk Trokthi

paraardhësit e familjes Lleshi & Çuni në Delbnisht. Më një guxim e trimëri të rrallë Gjergj Lleshi (Aleksi) vrau Pashain turk Ballaban Pashën duke bërë që turqit të dorëzohen e të lirojnë Krujën nga rrethimi shumë i gjatë. Për këtë trim kurbinas Barleti do të shkruante: “Njëri prej krutanëve, me emrin Gjergj Kastriotit në vitin 1468 kurbinasit

Shna Prende të Kurbinit do të bëhej qendra e rezistencës dhe e shpresës për kurbinasit ndaj pushtuesve turq.Për këtë Arqipeshkvi Gjon Koleci dhe ndihmësi i tij Mark Skura në vitin 1632 hapën shkollën e parë shqipe në Kurbin dhe Shqipëri për të mbajtur gjallë gjuhën shqipe dhe ruajtur besimin katolik, e identitetin kombëtar. Mbyllja e

Revista MIQËSIA 20

Gjonimi (Gjorëm) i Kurbinit”. (Kastriot Marku: Kishat e Kurbinit).

Një fytyrë e re dhe në zhvillim t ë j a s h t ë z a ko n s h ë m i d h a Arqipeshkvisë së Durrësit, ardhja në krye të saj e Imzot Rafaelo D’Ambrozio në vitin 1848, i cili e vedosi Selinë Ipeshkvnore në Delbnisht në vitin 1856, duke hapur po këtë vit shkollën e parë shqipe në Delbnisht. Në këtë kolegj mësohej në gjuhën latine dhe shqipe, një grup nxënësish të cilët përgatiteshin për meshtarë dhe një grup tjetër për administratë civile. Ndër nxënësit e parë të kësaj shkolle ishin, Prend Bardhi (Kameri) dhe Ndue Lleshi nga Delbnishti, Pashk Trokthi nga Laçi, Ndue Lleshi nga Luzi (Derveni), Nikollë Kaçorri nga Lura, Zef Kraja nga Shkodra, etj, të cilët më vonë do të bëheshin udhëheqësit shpirtërorë dhe politikë të Arqipeshkvisë. Me një përkushtim të rrallë Arqipeshkvi nga Napoli Raffaele D’Ambrozio bëri që Arqipeshkvia e Durrësit e cila shtrihej nga rruga Lura deri në Prevezë të Epirit të fuqizohej e gjallërohej duke hapur shkolla të reja në Tiranë, Durrës, duke e kthyer Delbnishtin në qendër të zgjimit të vetëdijes kombëtare.

“Në vitin 1856, rezulton se në qytetin e Tiranës ekzistonin dy shkolla shqipe, një kolegj i vogël në

Rezidencën e Delbnishtit (Kurbin), Dhe një shkollë në qytetin e Durrësit drejtuar nga vetë famullitari. Në vitin 1872, pranë famullisë së Tiranës u themelua shkolla e quajtur e “Gjashtë vajzave…”. (Dom Mark Dushi: Tirana dhe rrethinat e saj.)

Një kontribut të jashtëzakonshëm dha Ndue Lleshi si administrator civil e ligjor i Arqipeshkëvisë Delbnishtit, jo vetëm në mbeshtetjen e fuqizimin e shkollës së Delbnishtit por dhe hapjen e shkollave të tjera Tiranë e Durrës.

Krahas kësaj pune Ndue Lleshi si patriot i veërtet, ishte i pari Kurbinas në këtë periudhë që luftoj për zgjimin e vetëdijes kombëtare, duke propoganduar e nxitur idenë e rezistences, të revoltës dhe kryengritjes kundra regjimit turk në Shqipëri. Pas një aktiviteti të jashtëzakonshëm prej 63 vjetësh në Shqipëri, 8 vjet meshtar në Shkodër dhe 55 vjet në Kurbin, Arqipeshkvi Rafaele D’Ambrozio jep dorëheqjen me 27 nëntor 1892 duke ia besuar drejtimin e Arqipeshkvisë ish-nxënësve të tij tashmë të shkolluar dhe të burrëruar me cilësitë dhe virtytet më të mira të trevës së Kurbinit.

Jo rastësisht ai që në vitin 1867 kishte emëruar si Sekretar të Arqipeshkvisë Ndue Lleshin nga Delbnishti, pasardhës i denjë nga

familja patriote e Gjergj Lleshit (Aleksit) luftëtarë i rrallë i Gjergj Kastriotit. Po kështu nuk ishte rastëtsi që Selia e Shenjtë në Vatikan emëron Arqipeshkv Prend Bardhin (Prinio Bianku) nga Delbnishti në krye të Arqipeshkvisë së Durrësit me 17 korrik 1893 dhe Pashk Trokthin (Paskal Trakasho) Arqipeshkv të Shkupit me 10 janar 1894 nga Laçi, të dy kurbinas nga familje patriotësh.Duhet theksuar se kjo ishte një nga periudhat më të rëndësishme të kombit shqiptar, e përpjekjeve, levizjeve popullore, e kryengritjeve që përgatitën terrenin për shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë.

Në këtë proces “Selia Ipesh-kvnore e Delbnishtit do të bëhej epiqendra e aktiviteteve kishtare dhe patriotike të iniciuar nga vetë Imzot Bianci (Bardhi) si fis i denjë i kësaj krahine me tradita patriotike”.(V.Prendi: Shtigjeve të traditës dhe Kul-turës sonë.).

Në fund të shekullit të XIX pozitat e pushtuesit turk ishin dobësuar ndaj para Prend Bardhit dilte nevoja e nxitjes së popullit të krahinave nën juridiksionin e Arqipeshkvisë për rezistencë duke mos paguar taksat, si dhe hapjen e shkollave të reja. Për të realizuar këtë ai kishte mbështetjen e krerëve të Kurbinit dhe të bashkëpunëtorëve të tij, të aleatëve të përhershëm të

Llesh Marka KolaGjin Pjetër Pervizi i Skurajve

Milot më 28 Nëntor 1912 Pren Ndrecë Gega (1870-1941)

Revista MIQËSIA 21

Kishës Katolike, Shtetin protektor Austro-Hungarinë e Vatikanin, etj.

Një ng a vend imet më të rëndësishme të Prend Bardhit ishte caktimi i Dom Nikollë Kaçorrit famullitar në Durrës, njëri nga bashkëpunëtorët më të ngushtë, në vitin 1893.

Emërimi i Dom Nikollë Kaçorrit në një nga qytetet më të mëdha ishte një vendim i zgjuar i Prend Bardhi pasi kishte parasysh cilësitë e larta të Lurjanit, përbërjen familjare me

besime të përziera (i ati katolik, e ëma myslimane), Shkollimin e tij, miqësinë me kurbinasit pasi kishte studiuar e jetuar 10 vjet në Delbnisht.Rezistenca me armë në dorë e kurbinasve që nga viti 1898 deri në vitin 1900 dhe hapja e shkollave shqipe në Milot dhe Rrëshen po këtë vit shënoi fitoren e parë të Prend Bardhit ndaj pushtuesve turq dhe inkurajoi popullsinë e Kurbinit që të mos paguanin taksat. Një vit më vonë Prend Bardhi me anë të famullitarit të Laçit At Shtjefën Gjeçovit hapi shkollën e parë shqipe në Laç, të gjitha këto u realizuan me fonde të akorduara nga shteti Austro-Hungarez dhe Vatikani.

Me 30 prill 1902 në Shkodër u zhvillua Konferenca gjuhësore për përcaktimin e alfabetit të gjuhës shqipe ku mori pjesë edhe Arqipeshkvi Prend Bardhi së bashku me sekretarin e tij Dom Nikollë

Kaçorrin.Kërkesave të Esat Pashës për

të paguar taksat kurbinasit kishin vendosur ti përgjigjeshin me armë në dorë. Për këtë krerët e Kurbinit u mblodhën me 30 shtator 1903 në Laç dhe me 2 tetor 1903 në Krujë për të arritur marrëveshje kundër pagesës së taksave, duke bërë që deri në vitin 1904 Kurbini të mbetej jashtë Kontrollit të Administratës turke.

Rezistenca e kurbinasve mori përmasa të tjera në Kuvendin që zhvilloi Arqipeshkvi Prend Bardhi me 5 korrik të vitit 1905 gjatë punës për ndërtimin e Pallatit të Arqipeshkvisë me krerë të fshatrave të Kurbinit, ku ishte i ftuar dhe Dom Nikollë Kaçorri.

Mbështetja që jepnin Arqipeshkvi Prend Bardhi dhe Dom Nikollë Kaçorri kërkesave të kurbinasve kishin acaruar qeveritarët turq, prandaj Valiu i Shkodrës urdhëronte heqjen e vetëqeverisjes së Kurbinit dhe vendosjen e administratës osmane.

Në këtë kohë Dom Nikollë Kaçorri ishte vënë në shënjestër nga autoritetet osmane si nxitës i kësaj rezistence, për këtë ishte njoftuar edhe Arqipeshkvi Prend Bardhi, gjë që çoi në rrahjen e Dom Nikollës nga ushtarët turq në Durrës. Kjo ngjarje e acaroi më tej situatën ndaj Arqipeshkvi Prend Bardhi, Nikollë Kaçorri dhe Gjin Pjetri vendosën mbajtjen në Delbnisht në vjeshtë të vitit 1905 të një Kuvendi për krijimin e një besëlidhje ndërkrahinore për aleancë me Matin, Ishmin, Krujën, tiranën, etj. Ky Kuvend që njihet si Kuvendi i parë i Delbnishtit mori shumë vendime për të forcuar bashkëpunimin dhe krijimin e një fronti të përbashkët kundër qeverisë turke.

Ndërkohë akuza u bënë nga pushtetarët turq edhe ndaj Prend Bardhit si përkrahës i kryengritësve, prandaj i kërkonin që të ndikonte tek ata që të pranonin ligjet osmane.Në këtë situatë u mbajt me 31 Maj 1906 Kuvendi i dytë i Delbnishtit nga krerët e Kurbinit me praninë e Dom Nikollë Kaçorrit dhe At

Shtjefën Gjeçovit. Në mbështetje të kurbinasve dolën edhe malësorët e Bregut të Mates më në krye Gjetë e Dedë Coku, të Kthellës, Lurës, Rranzës, etj.

Në mbështetje të Arqipeshkvit Prend Bardhi dolën pleqësia e Kurbinit me Gjin Pjetrin, të cilët iu drejtuan me një promemorje Perandorit të Austro-Hungarisë ku shprehej mbështetja për Biankun.(Prend Bardhi) Sigurimi i armëve dhe shpërndarja e tyre kryengritësve nga Dom Nikollë Kaçorri, Gjin Pjetri, etj, kishte acaruar autoritetet turke që kërcënonin me pushtimin e Kurbinit.

Kjo situatë e detyroi Arqipeshkvin Prend Bardhi të kërkojë mbajtjen e një kuvendi të ri në Delbnisht që për nga numri ishte i treti.

Kuvendi u mbajt me 5 Gusht 1906 dhe zgjati tre ditë. Në këtë kuvend me krerët e Kurbinit merrte pjesë edhe Dom Nikollë Kaçorri dhe Atë Shtjfën Gjeçovi, Gjin Pjetri, etj., “për herë të parë, krahas kërkesave të kufizuara lokale, u hodh ideja e luftës për autonominë e Shqipërisë”. (Hyll i Dritës 1937).

Në Kuvend u miratuan dhe dymbëdhjetë ligje që kishin për qëllim bashkimin e popullit të krahinës kundër pushtuesve turq, dhe u caktua Gjin Pjetri si prijës i kryengritjes.

Pas kët i j kuvendi ngjar jet zhvillohen me shpejtësi ku forcat turke krahas mobilizimit për shtypjen e rezistencën mendonin të futnin edhe përçarjen midis të krishterëve dhe muhamedanëve. Ngjarjet në Tallajbe të Krujës u pasuan nga lufta, diegiet dhe shkatërrimet në Kurbin, në fshatrat Zhejë, Laç, Delbnisht, Milot, Skuraj ku u dogjën shtëpitë e Llesh Pjetër Kokës, Llesh Marka Kolës, Prend Ndrec Gegës, Shtëpitë e Pirolit, Llesh Pjetër Vathit, Gjin Pjetrit, etj. Në këto luftime kundër ushtrisë turke të udhëhequr nga Mirallai u vra heroikisht Pashk Piroli nga Zheja dhe u plagos Fran Mark Lleshi nga Gallata.

Protesta e Arqipeshkvit Prend Bardhi ishte e fuqishme drejtuar autoriteteve të shtetit Austro-Hun-

Dom Nikoll Kaçorri

Revista MIQËSIA 22

garez, autoriteteve turke, Konsujve perëndimorë, në mbrojtje të popu-llatës kurbinase.

Të n jë j t ën g j ë bë r i dhe Arqipeshkvi i Shkupit Pashk Trokthi si dhe patrioti Gjin Pjetri në mbrojtje të kërkesave të drejta të kryengritësve. Situata në Kurbin alarmoi dhe Portën e Lartë në Stamboll, e cila trembej nga hapja e saj në të gjithë Shqipërinë. Por kjo luftë nuk mund të vazhdonte gjatë pasi nuk po mbështetej nga krahinat e tjera të besëlidhura të cilat u mashtruan prej autoriteteve turke, bejlerëve dhe agallarëve të cilët kërkonin të ruanin privilegjet e pasurinë.

Në këto kushte pas katër muajsh luftë e rezistencë në një dimër të egër, me ndërhyrjen e Konsujve Austro - Hungarezë dhe perëndimorë u vendos që të ndërpritet përkohësisht lufta dhe të nënshkruhej marrëveshja në Milot nga Gjin Pjetri dhe Dedë Coku me 29 prill 1907. Nga kjo marrëveshje kurbinasve do t’u faleshin taksat e prapambetura, Kurbini do të ruante vetëqeverisjen etj, por që në fakt nuk u mbajtën asnjëherë nga autoritetet turke.Në këtë kryengritje,u angazhuan katolikë e muhamedanë nga të gjitha fshatrat e Kurbinit, nga Skuraj: Gjin Pjetri, Nikollë Kol Gjini, Ndue Gjon Prend Malçi, Ndue Jak Preni, Zef Pjetër Meta, Lazër Gjini, Zef Llesh Gjoka, Gjin Ndue Vela, Mark Ndrec Teska, etj, nga Miloti: Llesh Pjetër Koka, Llesh Marka Kola, Prend Ndrec Gega, Lazër Gjoka, Kolë Pjetër Gjetani, Prend Bardhok Bitroj, Ded Mark Kola, Shaban Kasemi, Ali Ahmeti, Hajdar Veseli, etj; nga Mali i Bardhë; Nikollë Ndre Bardhoku, Preng Ndreca, Llesh Gjok Lala, Likë Asllan Tafa, etj; nga Gallata; Pjetër Mark Balozi, Frrok Mark Lleshi; nga Selita e Lesteri; Gjergj Ndoci, Pjetër Marku, Ndue Hidri, Ndrecë Llesh Kapiçi; nga Laçi: Llesh Pjetër Vathi, Nikollë Kolë Mëhilli, Pal Hill Trokthi, Marka Gjin Zimi, Llesh Ndue Selala, Frrok Kol Tanushi, etj; nga Delbnishti: Pjetër Ndue Lleshi, Nikollë Gjok

Çuni, Zef Ndrec Kameri, Jak Vath Kameri, Nikollë Kol Zefi, Dodë Gjok Çuni, Pal Ndue Lleshi; nga Zheja: Zef Piroli, Pjetër Piroli, Jak Piroli, Bardhok Piroli, Gjergj Piroli, Tomë Piroli, Llesh Pjetër Mamli, Gjin Ndue Demiri, etj; nga Shullazi: Ramë Ali Rama; nga Gjorëmi: Ali Dervishi, Hasan Shafloqi: nga Vinjolli: Likë Zenel Hasneziri, Nezir Zenel Balloku; nga Bushneshi: Hajdar Kaci.

Shkelja e marrëveshjes nga autoritetet turke bënë që kurbinasit të mos i lëshonin armët dhe kërkesat e tyre, tani synonin drejt Pavarësisë së Shqipërisë në udhëheqjen e Arqipeshkvit Prend Bardhi si arkitekt i kryengritjes së Kurbinit, Dom Nikollë Kaçorrit si propogandues dhe Gjin Pjetri si prijës i kryengritjes.

Ng a f r ika e zg j e r imi t t ë kryengritjes së Kurbinit xhonturqit filluan mbylljen e shkollave dhe arrestuan me pretekstin e futjes së armëve Dom Nikollë Kaçorrin në Durrës dhe Gjin Pjetrin si kundërshtues të ligjeve xhonturke, të cilët pas një viti burg lirohen me ndërhyrjen e Konsujve e shtetit Austro-Hungarez pas kërkesës së Arqipeshkvit Prend Bardhi, udhëtimi i Tij në Vjenë dhe takimi me Ministrin e Jashtëm, Kontin Bertold. (Hajredin Isufi, Feja dhe Flamuri)

Ndërkohë vala e arrestimeve përfshin Delbnishtin si qendra e kryengritjes së Kurbinit dhe e grumbullimit të armëve. Në listën e arrestimeve ishte dhe emri i Pal Ndue Lleshit, i biri i patriotit dhe sekretarit të Arqipeshkvisë Ndue Lleshi, vëllai i Pjetër Ndue Lleshit, pasardhës të familjes Gjergj e Nikollë Lleshi (Aleksi), luftëtarë të Gjergj Kastriotit.

Shkaku u gjet pas një vrasjeje aksidentale që Pal Ndue Lleshi kishte bërë në Delbnisht në vitin 1905, ngjarje kjo e organizuar nga njerëz të cilët ishin të lidhur për interesat e tyre me pushtuesin turk dhe kishin për qëllim të dobësonin rolin e madh që luante familja e Ndue Lleshit me djemtë e tij tek Selia

Ipeshkvnore dhe në organizimin e Kuvendeve e kryengritjeve kundër pushtuesve turq. Si njeri trim i rrallë që ishte ai kishte vrarë dy asqerë turk duke i shpëtuar arrestimit. Kërkesës për ta kapur të gjallë Palin “shqiptari i vërtetë” siç thirrej nga turqit, ai iu përgjigj me vrasjen e Bimbashit turk pranë Teqesë së Shullazit në maj të vitit 1911. Pas kësaj “një trupë ushtarake turke prej 80 vetësh hyri në fshatin Delbnisht…në presione të egra e të dhunshme të ushtarëve turq”. (Feja dhe Flamuri. H.Isufi). Më ndërmjetësinë e Dom Nikollë Kaçorrit, rezistencës së kurbinasve iu bashkuan dhe Bushkashi, Mati, Lura, Mirdita, Kthella e Bregu i Matës, nën drejtimin e Gjin Pjetrit, e vëllezërve Çoku në Bregun e Mates, të cilët ishin hedhur në luftë kundër forcave të Turgut Pashës.

Për kontributin e dhënë si klerik dhe si patriot Arqipeshkvi Prend Bardhi gjatë udhëtimit në Dhjetor 1911 në Romë, së bashku me sekretarin e tij Dom Nikollë Kaçorri, i propozoi Selisë së Shenjtë për zëvendës të tij me të drejtë trashëgimie, duke i dhënë imunitet në aktivitetin e tij në lëvizjen për pavarësisnë e Shqipërisë Dom Nikoll Kacorrin.

Kryengritjet e vazhdueshme që organizonin malësorët e Bregut Mates me prijës vëllezërit Gjeto e Dedë Coku kishin mbështetjen e shumë patriotëve edhe nga Gurëzi si:, Dedë Mirash Ulaj, Nikollë Miri, Pjetër Miri, Kolec Marku, Mirash Ujke Mirashi, Preng Nikollë Mjeshtri, Llesh Sokol Lenickaj, Pjetër Prel Bici, Kolë Lekë Bori; nga Bulgri si: Mark Përzefi e Mark Prengë Dudit; nga Vukla djemtë e Marka Gjelit; nga Shkodra Zef Arapi, etj, të cilët dhanë jetën në luftë me pushtuesit turq për lirinë dhe Pavarësinë e Shqipërisë.

Ndërkohë që perandoria turke po shkërmoçej nga luftrat, një tjetër rrezik i kanosej vendit, ai i copëtimit nga vendet fqinje të cilat kërkonin të përfitonin territore.

Qëndrimi i Arqipeshkvit Prend Bardhi ishte prej një patrioti të madh, një diplomati e politikani

Revista MIQËSIA 23

të vërtetë në prag të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, kërkoi të shtohej bashkimi midis shqiptarëve të të gjitha besimeve fetare.

Ai i drejton klerit të Arqipesh-kvisë së Durrësit dhe nëpërmjet tyre gjithë besimtarëve katolikë një qarkore për të mos u harrue: “Dihet se Mal i Zi i ka ç’pallë luftë Turkisë e besohet me siguri se ashtu do të bajnë në mos paçin ba edhe Serbia, Bullgaria e Grekija, këndej shifet e domosdoshme të bajmë çmos që katolikët tanë të jenë të bashkuem me bashkatdhetarët tanë muslimanë, sepse është e kjartë se të gjithë ata që ç’pallën luftë, duan të përfitojnë mbi Atmen tonë të mjerë, Shqipërinë.

Prandaj na duhet të përpiçemi me të gjitha fuqitë tona, për një bashkim të fortë shqiptar, pa da-llim feje, për ta mbrojtë trimnisht Atmen tonë, që gjindet në ma të madhin rrezik…”. (F.Ilia:Famullia e Milotit).

Me shumë dashtni në Zotin PREND BJANKU

ARQIPESHKËV

Në këtë situatë të vështirë Prend Bardhi urdhëroi Dom Nikollë Kaçorrin dhe Gjin Pjetrin që të përgatitej ngritja e flamurit në Durrës dhe Milot para se vendi të pushtohej nga aleanca Serbo-Malazeze duke hyrë në lidhje me patriotët shqiptarë brenda dhe jashtë vendit, me Konsullin e Aaustro-Hungarisë, etj. Ndërkohë që Ismail Qemali ishte nisur nga Vjena dhe njoftonte ardhjen e tij në Durrës, Dom Nikollë Kaçorri organizoi me 21 Nëntor takimin e Ismail Qemalit me Prend Bardhin në Durrës për të vendosur shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë në Durrës ose në Vlorë. “…Prend Bardhi priti Ismail Qemalin në Durrës dhe ishte një ndër personalitetet kishtare që u angazhuan për ngritjen e flamurit Kombëtar shqiptar në kishat katolike të vendit”. (Angjelin Shtjefni, nikollë Loka:Imzot Nikollë Kaçorri.)

Dështimi për ta ngritur flamurin në Durrës dhe Shpallur Pavarësinë

bëri që ai të ngrihej në Vlorë me 28 nëntor 1912 ku Arqipeshkvi Prend Bardhi si njeri human që ishte, Duke parë se Kurbini dhe Shqipëria po pushtohej nga serbo-malazezët, dhe se populli kishte nevojë për mbrojtjen e tij, vendosi të delegojë si përfaqësues të tij, të Kurbinit dhe të gjithë krahinave nën juridiksionin e Arqipeshkvisë së tij Imzot Nikollë Kaçorrin, zëvendësin e tij, bashkëpunëtorin e tij më të ngushtë që kishte sakrifikuar gjithçka që Shqipëria të ishte e lirë.

Ndërkohë që pritej lajmi nga Vlora, në Milot krerët e Kurbinit të prirë nga Gjin Pjetri përgatiteshin për ngritjen e flamurit të Pavarësisë. Për ngritjen e flamurit në Durrës Prend Bardhi kishte caktuar përfaqësuesit e komunitetit katolik Filip Sereqin dhe Zef Vlashin të cilët së bashku me patriotët Durrsakë ngritën flamurin me 26 nëntor 1912.

Një ngjarje analoge përjetonte dhe Kurbini, në Milot përfaqësuesit e fshatrave të Kurbinit me 26 Nën-tor 1912 ngritën Flamurin Kuq e Zi,Gjin Pjetri ia jep flamurin Pjetër Llesh Kolës, i cili e vendos te një pemë e quajtur Vidhi i Kokës.

Nisur nga kontributi i jashtëza-konshëm, popullariteti i madh, autoriteti dhe ndikimi që kishte fjala e Prend Bardhit, me dt.27 Nëntor 1912, Ismail Qemali me Imzot Nikollë Kaçorrin i dërgojnë një telegram ku i kërkojnë “t’i bëjë me dije popullit të krahinave në Juridiksionin e tij, si dhe popullit të Mirditës e Shkodrës, ku është e mundur të ngrihej Flamuri Kuq e Zi i Gjergj Kastriotit e të Shpallej Pavarësia e Shqipërisë.

Me 28 nëntor 1912 në Vlorë Is-mail Qemali, Dom Nikollë Kaçorri e patriotët e tjerë nga të gjitha kra-hinat shpallën Shqipërinë të lirë e të pavarur pas 450 vjetësh në robërinë turke, ndërsa “Z.Dom Nikollë Kaçorri nga ana e Arqipeshvit të Durrësit, për të gjithë shqiptarët katolikë që ndodhen nën urdhrat e tij…” (sipas procesverbalit të mbledhjes së dt.28.11.1912) do të zgjidhej nënkryetar i Qeverisë së

Përkohëshme. Me një gëzim të pa përshkruar e përjetoi këtë ngjarje Arqipeshkvi Prend Bardhi i cili prej 20 vjetësh në krye të Arqipeshkvisë së Durrësit kishte ëndërruar, luf-tuar, Sakrifikuar gjithçka me anë të dijes,besimit, Dhe të luftës,që ëndër-ra prej 450 vjetësh e të parëve për ta parë Shqipërinë të lirë e të Pavarur si gjithë kombet e tjera u bë realitet.Këtë mision patrioti Prend Bardhi, Së bashku me Nikoll Kaçorrin, Gjin Pjetrin e popullin e Kurbinit do ta vazhdonin edhe më vonë për forci-min e shtetit shqiptar. Për shumë kohë emri i Prend Bardhit nuk u përmend fare në literaturën histo-rike të kohës, sepse ndoshta dikuj i cënoheshin interesat, disa të tjerë e trajtojnë si të huaj (Primo Bianci – prift italian), të tjerë kërkojnë t’i përvetësojnë e të tjetërsojnë kon-tributet që ka dhënë ky patriot.

Edhe në këtë 100 vjetor këta patriotë dhe Kurbini nuk e morën vlerësimin që meritojnë, megjithëse kontributi i tyre është i madh, si pak kush tjetër në Shqipëri.

Populli i Kurbinit e ka të shkruar historinë e tij, pa të cilën nuk ka histori të vërtetë të Shqipërisë, ajo ka nevojë vetëm të shfletohet e të nxirret në dritë.

Krahas reabilitimit e vlerësimit të figurave të “patrioteve” shqiptarë të cilët ishin pjesë e administratës të pushtetit otoman, mendojmë se detyrë e parë në një shoqëri të civilizuar e demokratike, është MIRËNJOHJA, VLERSIMI i të gjithë atyre patriotëve shqiptarë dhe të misionareve te huaj që kontribuan, që luftuan e derdhen gjakun për lirinë dhe pavarësinë e kombit shqiptar.

Është detyrë e historianëve ta bëjnë një gjë të tillë, sigurisht e atyre që nuk vuajnë nga mbeturinat e fanatizmit religjioz të çdo besimi qoftë,as nga xhelozitë krahinore që i kanë shoqëruar historikisht shqiptarët.

Historia dhe populli i Kurbinit janë krenaria e kombit shqiptar.

Revista MIQËSIA 24

Il distretto di Kurbin si trova nel cuore dell’Albania, un luogo di rara belleza, alte montagne, fiumi, campi e con un mare azzurro d’avanti. In questo luogo vive una comunità la quale e fiera del nome e della storia dei antenati, delle tradizioni e della cultura onorando non solo il Kurbin ma tutta l’Albania.

Questa regione e stato ed è un nodo importante nazionale dove si incrociano non solo I fiumi, le vie

nazionali verso il Kosovo, Scutari, Dibra, Ohrid, ma anche sono state viste eventi e storie che hanno fatto il Kurbin un punto central della storia della nostra nazione Albanese in vari periodi del tempo. Per la resistenza storica del popolo di Kurbin e stato espresso anche nel libro “La Storia di Scanderbeg”, in un posto “…senza gloria per l’occuparote e per destino del senato romano”.

Con la caduta del impero bizzantino verso l’anno 1190 i feudali del paesedalla famiglia degli Scuraj e dalla familgia di Jonima, queste due familgie hanno creato lo stati di Arbri sotto la governanza di Progon Jonima. Il luogo di nascita della famiglia Jonima secondo i documenti turchi della copia delle lettere di Vilaieti di Dibra, Dalgoberga, Rjeka,

Cermenika, ecc del marzo dell’anno 1467, risulta nel registro del Vilaieto di Demetrio Gonima, il vilagio Gionimi (Jonimi), oggi il vilaggio Giorem, a Kurbin. (“La Guerra Albano – Turca, Fonti Osmani”, Selami Pulaha).

Come parte del Princiato dei Castrioti, il popolo di Kurbin erano dei primi a combattere a fianco del nostro eroe nazionale Giorgio Castriota come parte della garda e del

esercito de eroe mostrando coragio e fedelta rara. Per questi motivi Kurbini era un rifugio sicuro e campo di battaglie vinte contro l’occupatore turco e dei traditori della nazione, del esercito e di Giorgio Castriota. Sono conosciute le battaglie maestose svolte dal popolo di Kurbin dal esercito di Giorgio Castriota nei campi di Kurbin, come la battaglia di Albulena, di Fushe – Kuqe, di Laç ecc. Per questo raro coragio, Marin Barleti nella sua opera “ La Storia di Scanderbeg” si esprime per la battaglia del anno 1457 contro Isac Pasha dove e stato catturato Hamza Castriota, “ nel campo tra il fiume Mat e le aque dove gli abbitanti del luogo lo chiamano Bardheza (Aqua Bianca) e a presso della montage di Tumenisht…(Delbnisht).

Dopo la vittoria del esercito di Giorgio Castriota, egli si esprime: “…Bardheza poteva molto facilemente cambiare nome quell giorno a causa di tutto quell sangue che è stato versato e che ha coperto la terra.

Splendore e grande nome ha preso anche il campo di Mat.”.

Cosi anche nelle battaglie svolte contro i turchi nelle vicinanze di Kruja, il popolo di Kurbin hanno mostrato un raro coragio, dove si evidenzia particolarmente Gjergj Lleshi (Alessio), a presso ai principi e ai comandanti del esercito di Giorgio Castriota come Vuk Skura, Vrana Kondi, Tanush Topia, Muzaka, Balsha,Araniti, Dukagjini, Shpani, Perlati ecc. Nella battaglia del 1467 nel terzo assedio di Kurja contro l’esercito turco con a capo Ballaban Pasha è stato distinto l’eroismo e il coragio di un di Kurbin Gjergj Lleshi (Alessio) da Kuqani (oggi quartiere di Selita, Kuqna) dalla famiglia patriotica di Nikoll Lleshi, secondo il registro turco del marzo 1467), I antenati della famiglia Lleshi e Çuni a Delbnisht di Kurbin. Con raro coragio Gjergj Lleshi ha uciso il Pasha turco Ballaban Pasha facendo coasi arrendere i turchi e liberare Kruja dal lungo assedio. Per questo eroe da Kurbin, Barleti scrive: “Un uome di Kurja, con il nome di Gjergj Aleksi, uomo epiriota, ha colpito a morte con un colpo d’arma in gola”. Dopo La moste di Giorgio Castriota nel anno 1468 il popolo di Kurbin ha continuato la guerra facendo possibile che nel anno 1478, dunque 10 anni di guerra, il Kurbin non e stato invaso dai turchi . Con la piena occupazione dell’Albania dai turchi un ruolo importante nella difesa dell’identità culturale, storica e spiritual ha avuto anche la chiesa cattolica di Kurbin.

La Sede Arci vescovale di Durrazzo a Santa Prende di Kurbin diventava il centro della resistenza degli occupatori turchi. Per questo

KURBIN E L’INDIPENDENZA DELL’ALBANIA

Revista MIQËSIA 25

Nikollë Dodë Simon Selala

l’arcivescovo Gjon Koleci e il suo aiutante Mark Skura nell’anno 1632 hanno aperto la prima scuola Albanese a Kurbin e in Albania per tenere viva la lingua Albanese e conservare la fede cattolica, e l’indentità nazionale.

La chiusura della scuola nell’anno 1650 dagli invasori turchi ha fatto si che l’Arcivescovo Mark Skura organizzi una rivolta di circa 6000 kurbinas, in difesa della chiesa e della scuola, come scriveva “ il cavaliere Francesco Bolica”. Un grande potere hanno prese le chiese e le scuole di Kurbin e Albania con l’arrivo a capo della Santa Sede in Vaticano di Giovanni Francesco Albani con il nome di Papa Clemente XI con origine di Kurbin, discendente di Mhill Laçi e secondo i documenti turchi del registro del marzo 1467 della famiglia di Pietro Laçi dal villagio di (Shillaz) Shullaz, vicino a Laç, ( libro “ Visare te Kurbinit”, Nikoll Gjok Lleshi)

Non è onesto che studiosi anche da Kosovo, alterano una simile realtà documentata, nel libro “La Guerra Albaneso-Turcha, (Fonti Osmane)”, riguardo all’origine della famiglia di Papa Clemente XI legando esso al nome di Kelmendi, il quale non ha nessun legame con il suo luogo di nascita.

Con un suo ordine e stato tenuto l’Assemblea dei Arbri del anno 1703 dando un grande aiuto al rafforzamento della chiesa cattolica, al aperture delle scuole, e al edizione di libri nella lingua albanese, ecc.

In questa Assemblea, Kurbin e stato rappresentato da Padre Martino Jonima, dalla nota famiglia di Progon Jonima dal fillafio di Gionimi (Gjorem) di Kurbin” (Kastriot Makru : “Le chiese di Kurbin”).

U n n u o v o v o l t o e u n o straordinario sviluppo ha dato all’Arcivescovia di Durrazzo, l’arrivo a capo di essa di Mons. Raffaele D’Ambrosio nel anno 1848, il quale ha spostato la Sede Arcivescovale a Delbnisht nel anno 1856, e aprendo durante questo anno la prima scuola Albanese

a Delbnisht. In questo collegio si imparava la lingua latina e la lingua Albanese, un gruppo di student si preparavano per dare le messa e un altro gruppo per l’amministrazione civile. I primi student di questa scuola erano, Prend Bardhi (Kameri) e Ndue Lleshi da Delbnishti, Pashk Trokthi da Laçi, Ndue Lleshi da Luzi (Derveni), Nikollë Kaçorri da Lura, Zef Kraja da Shkodra, ecc, i quali piu tardi diventeranno i condottieri spirituali e politici del Arcivescovia di Durrazzo. Con un raro impegno l’arcivescovo da Napoli Raffaele D’Ambrosio ha fatto in modo che l’Arcivescovia di Durrazzo la quale

si espandeva dalla via Lura fino a Preveza del Epiro di prendere potere e ravivarsi aprendo cosi nuove scuole a Tirana, Durrazzo, trasformando Delbnisht nel centro del risveglio della coscienza nazionale.

“Nel anno 1856, risulta che nella citta di Tirana esistono due scuole albanesi, un piccolo collegio nella Residenza di Delbnisht( Kurbin), e una scuola nella citta di Durrazzo diretti dallo stesso parroco. Nel anno 1872, presso la parrocchia di Tirana e stata fondata la scuola chiamata “Le sei ragazze…” . (Dom Mark Dushi: Tirana dhe rrethinat e saj.)

Un g rande contr ibuto ha dato anche Ndue Lleshi come amministratore civile e legale

dell’Asrcivescovia di Delbnisht, non solo nel sostegno e nel rafforzamento della scuola di Delbnisht ma anche nel aperture di altre scuole a Tirana e Durrazzo.

Oltre a questo lavoro Ndue Lleshi era un vero patriota, era il primo kurbinas in questo periodo che combatte per il risveglio della coscienza nazionale, propaganda l’idea della resistenza, della rivolta contro il regime turco in Albania. Dopo un attività straordinaria per 63 anni in Albania, 8 anni come parroco a Scutari e 55 anni a Kurbin, l’Arcivescovo Raffaele D’Ambrosio si dimette nel 27 novembre 1892, affidando la dirigenza dell’arcivescovia agli ex studenti ormani diventati uomini con le virtù migliori di Kurbin.

Non per caso essi nel anno 1867 aveva nominato Segretario dell’Arcivescovia Ndue Lleshi da Delbnisht, fiero discendente della famiglia patriotica di Gjergj Lleshi (Alessio) distinto combattente di Giorgio Castriota. Cosi anche non era un caso che la Santa Sede in Vaticano nomina l’Arcivescovo Prend Bardhi (Primo Bianko) da Delbnisht a capo dell’Arcivescovia di Durrazzo nel 17 Luglio 1893 e Pashk Trokthi (Paskal Trakasho) Arcivescovo di Scopie nel 10 gennaio 1894 da Laç di Kurbin, tutti e due da famiglie patriotiche di Kurbin. È da notare che questo è uno dei periodi più importanti della nazione Albanese, degli sforzi, dei movimenti popolari, delle rivolte che hanno preparato il terreno per la proclamazione dell’Indipendeza dell’Albania.

In questo processo la “Sede dell’Arcivescovia di Delbnisht diventava l’epicentro delle attività della chiesa e patriotiche iniziate dallo stesso Mons. Bianci come figlio di questa zona di una familgia patriotica ”.(V.Prendi:Shtigjeve të traditës dhe Kulturës sonë.).

Alla fine del XIX secolo le posizioni degli invasori turchi sono state indebolite, quindi PREND BARDHI cominciò a incoraggiare la gente delle province sotto la giurisdizione di Arcidiocesi, per fare

Revista MIQËSIA 26

resistenza, per non pagare le tasse e l’apertura di nuove scuole. Per raggiungere quest’obiettivo, ha avuto il sostegno dei capi della circoscrizione comunale di KURBIN e dei suoi collaboratori, alleati permanenti della Chiesa cattolica, Stato protettorato di Austro-Ungheria e Vaticano, ecc.

Uno del le p iù impor tant i decisioni di PREND BARDHI è stato la nomina di DOM NIKOLLE KACORRI come pa r roco a Durazzo nel 1893, uno dei più stretti collaboratori.

Nomina di DOM NIKOLLE KACORRI in una delle città principali era una decisione intelligente di PREND BARDHI, avendo le alte qualità della gente di Lura, la composizione della famiglia con le religioni miste (il padre cattolico e la madre musulmana), la sua educazione, amicizia con la popolazione di KURBIN, perché aveva studiato e vissuto per 10 anni in DELBNISHT.

La resistenza armata della popolazione di KURBIN dal 1898 fino al 1900 e l’apertura delle scuole albanesi a MILOT e RRESHEN nello stesso anno ha segnato la prima vittoria di PREND BARDHI contro gli invasori turchi e ha incoraggiato la popolazione di KURBIN di non pagare le tasse. Un anno dopo PREND BARDHI, attraverso il parroco di LAC, Padre SHTJEFEN GJECOVI, ha aperto la prima scuola albanese a LAC, tutti questi sono stati realizzati con i fondi accordati dallo Stato Austro-ungarico e dallo Stato di Vaticano.

Il 30 aprile 1902, a Scutari è tenuta la Conferenza linguistica per la determinazione dell’alfabeto albanese, dove ha partecipato anche l’Arcivescovo PREND BARDHI insieme con il suo segretario DOM NIKOLLE KACORRI.

Alle richieste di ESAT PASHA di pagare le tasse, la popolazione di KURBIN aveva deciso di rispondere con le armi in mano. Per questo i capi di KURBIN sono stati riuniti il 30 settembre 1903 a LAC e 2 ottobre 1903 a KRUJA, a raggiungere un accordo contro il pagamento di tasse,

ottenendo il risultato che fino al 1904 KURBIN è rimasto al di là del controllo dell’amministrazione turca.

Resistenza della popolazione di KURBIN, aveva preso altre dimensioni in Assemblea condotta da Arcivescovo PREND BARDHI il 5 luglio 1905, mentre lavorava a l la costr uz ione de l Pa lazzo dell’Arcivescovo con i capi villaggi di KURBIN, dove è stato invitato anche DOM NIKOLLE KACORRI.

Il supporto che hanno dato l’Arcivescovo PREND BARDHI e DOM NIKOLLE KACORRI per le esigenze della popolazione KURBIN, aveva irritato il governo turco, pertanto il Valì (rappresentante del governo turco) di Scutari ha disposto la cancellazione di autogoverno di KURBIN e la creazione di amministrazione ottomana.

In que s to t empo, DOM NIKOLLE KACORRI, è stato preso di mira dalle autorità ottomane, come l’istigatore di questa resistenza, per questo è stato informato anche l’Arcivescovo PREND BARDHI, che ha portato al pestaggio di DOM NIKOLLE da soldati turchi a Durazzo. Questo evento aggravò ulteriormente la situazione perciò l’Arcivescovo PREND BARDHI, NIKOLLE KACORRI e GJIN PJETRI hanno deciso di riunire a DELBNISHT, nell’autunno del 1905, un’Assemblea per l’istituzione di un’ alleanza interregionale di MAT,

ISHEM, KRUJE, TIRANA, ecc. Quest’Assemblea, conosciuta come la Prima Assemblea di DELBNISHT, ha preso molte decisioni per rafforzare la collaborazione e creare un fronte comune contro il governo turco.

Mentre accuse sono state fatte da governanti turchi anche verso PREND BARDHI, come il sostenitore dei ribelli, così gli hanno chiesto di influenzare loro ad accettare le leggi ottomane. In questa situazione si è svolta il 31 Maggio 1906 la Seconda Assemblea di DELBNISHT, dai capi di KURBIN nella presenza di DOM NIKOLLE KACORRI e At SHTJEFEN GJECOVI. In supporto del la popolazione di KURBIN, sono stati i montanari di BREG MAT diretti da GJETE DEDE COKU, quelli di KTHELLA, Lura, RRANZA, ecc.

A sostegno di Arcivescovo PREND BARDHI, sono stati i capi anziani di KURBIN con GJIN PIETRI, che hanno rivolto un memorandum per l’imperatore d’Austria-Ungheria, esprimendo il supporto per il Bianco (PREND BARDHI). La fornitura di armi e loro distribuzione agli insorti da DOM NIKOLLE KACORRI, GJIN PJETRI, ecc., aveva irritato le autorità turche, che minacciavano con l’occupazione di KURBIN.

Questa situazione ha costretto l’Arcivescovo PREND BARDHI

Revista MIQËSIA 27

di chiedere il mantenimento di una nuova assemblea in DELBNISHT, che era terza per il numero.

Assemblea s i è t enuta i l 5 agosto 1906 e durò tre giorni. In quest’assemblea con i capi di KURBIN ha partecipato anche DOM NIKOLLE KACORRI, Padre SHTJEFEN GJECOVI, GJIN PJETRI, ecc., “per la prima volta, insieme con le limitate richieste locali, è stata lanciata l’idea della lotta per l’autonomia di Albania”, (HYLLI I DRITES 1937). Nell’assemblea sono state approvate dodici leggi che avevano come lo scopo l’unità del popolo della regione contro gli invasori turchi, ed è stato nominato GJIN PJETRI come capo della rivolta.

Dopo questa assemblea, gli eventi si sono svolti rapidamente, in cui le forze turche insieme con la mobilitazione per la soppressione della resistenza, hanno pensato di imporre la divisione tra cristiani e maomettani. Gli eventi in TALLAJBE KRUJA sono stati seguiti da guerra, incendi e distruzioni in KURBIN, in v i l l ag g i d i ZHEJA, LAC, DELBNISHT, MILOT, SKURAJ, dove sono state bruciate le case DI LLESH PJETER KOKA, LLESH MARKA KOLA, PREND NDREC GEGA CASE DI PIROLI, LLESH PJETER VATHI, GJIN PJETRI, ecc., nella lotta contro l’esercito turco guidato da MIRALLAI, è stato ucciso eroicamente PASHK PIROLI dal villaggio di ZHEJ ed è ferito FRAN MARK LLESHI di GALLATA.

Protesta de l l ’Arc ivescovo PREND BARDHI era potente, diretto alle autorità statali Austro-ungariche, le Autorità turche, Consoli occidentali per la protezione della popolazione di KURBIN.

Così ha fatto l’Arcivescovo di Skopje PASHK TROKTHI e anche il patriota GJIN PJETRI, in difesa delle richieste giuste degli insorti. La situazione in KURBIN ha allertato la Porta Alta a Istanbul che temeva la sua estensione in tutta l’Albania. Ma questa guerra non poteva continuare a lungo,

siccome non è stata sostenuta da altre province che sono state ingannate dalle autorità turche, “i bey” e “gli aga”, che volevano conservare i privilegi e ricchezza.

In queste condizioni, dopo quattro mesi di guerra di resistenza in un inverno selvaggio, con l’intervento dei consoli austro-ungarici e di ovest, si è decisa l’interruzione temporanea della guerra ed è firmato l’accordo a MILOT da GJIN PJETRI e DEDE COKU il 29 aprile 1907. Da quest’accordo la popolazione di KURBIN non avrebbe pagato le tasse in ritardo, KURBIN avrebbe mantenuto autogoverno, ecc., ma in realtà le promesse non sono mai mantenute dalle autorità turche. In questa ribellione hanno partecipato cattolici e musulmani da tutti i villaggi di KURBIN, da SKURAJ: GJIN PJETRI, NIKOLLE KOL GJINI, NDUE GJON PREND MALÇI, NDUE JAK PRENDI, ZEF PJETER META, LAZER GJINI, ZEF LLESH GJOKA, GJIN NDUE VELA, MARK NDREC TESKA, ecc., da MILOT: LLESH PJETER KOKA, LLESH MARKA KOLA, PREND NDREC GEGA, LAZER GJOKA, KOLE PJETER GJETANI, PREND BARDHOK BITROJ, DED MARK KOLA, SHABAN KASEMI, ALI AHMETI, HAJDAR VESELI, ECC; da MALI I BARDHE: NIKOLLE NDRE BARDHOKU, PRENG NDRECA, LLESH GJOK LALA, LIKE ASLLAN TAFA, ecc.; da GALLATA: PJETER MARK BALOZI, FRROK MARK LLESHI; da SELITA e LESTER: GJERGJ NDOCI, PJETER MARKU, NDUE HIDRI, NDRECE LLESH KAPICI; da LAC: LLESH PJETER VATHI, NIKOLLE KOLE MEHILLI, PAL HILL TROKTHI, MARKA GJIN ZIMI, LLESH NDUE SELALA, FRROK KOL TANUSHI, ecc.; da DELBNISHT: PJETER NDUE LLESHI, NIKOLLE GJOK ÇUNI, ZEF NDREC KAMERI, JAK VATH KAMERI, NIKOLLE KOL ZEFI, DODE GJOK ÇUNI, PAL NDUE LLESHI; da ZHEJA: ZEF PIROLI,

PJETER PIROLI, JAK PIROLI, BARDHOK PIROLI, GJERGJ PIROLI, TOME PIROLI, LLESH PJETER MAMLI, GJIN NDUE DEMIRI, ecc.; da SHULLAZ: RAME ALI RAMA; da GJOREM: ALI DERVISHI, HASAN SHAFLOQI; da VINJOLL: LIKÉ ZENEL HASNEZIRI, NEZIR ZENEL BALLOKU; da BUSHNESH: HAJDAR KACI.

Violazione dell’accordo da parte delle autorità turche, ha indotto la popolazione di KURBIN di non lasciare le armi e le loro richieste, ora miravano l’indipendenza dell’Albania nella conduzione di Arcivescovo PREND BARDHI come architetto dell ’ insurrezione di KURBIN, DOM NIKOLLE KACORRI come propagandato e GJIN PJETRI come capo della rivolta.

La paura di espansione della rivolta di KURBIN, i turchi iniziarono la chiusura delle scuole e arrestarono con il pretesto di contrabbando delle armi, DOM NIKOLLE KACORRI a Durazzo e GJIN PJETRI come avversari delle leggi dei turchi, che dopo un anno di prigione vengono rilasciati sull’intervento dei Consoli dello Stato di Austro-Ungheria su richiesta di Arcivescovo PREND BARDHI, il suo viaggio a Vienna e incontro con il Ministro degli Affari Esteri, il Conte BERTOLD. (HAJREDIN ISUFI, Religione e Bandiera).

Nel frattempo, ondata di arresti comprende DELBNISHT, come il centro della rivolta di KURBIN e della raccolta di armi. Nella lista di arresti era il nome di PAL NDUE LLESHI il figlio del patriota e segretario dell’Arcivescovado NDUE LLESHI, fratello di PJETER NDUE LLESHI, discendenti della famiglia di GJERGJ NIKOLLE LLESHI (ALEKS), combattenti di GJERGJ KASTRIOTI (SKANDERBEG).

La scusa è stata trovata dopo un omicidio accidentale che PAL NDUE LLESHI aveva fatto a DELBNISHT nel 1905, e l’evento è stato organizzato da persone che sono stati collegati per i loro interessi

Revista MIQËSIA 28

con l’invasore turco e avevano lo scopo di indebolire il grande ruolo che svolgeva famiglia di NDUE LLESHI con i suoi figli presso la Sede Episcopale e per l’organizzazione di assemblee e insurrezioni contro gli invasori turchi. Siccome lui era un uomo valoroso e coraggioso, aveva ucciso due esattori fiscali turchi e sfuggì all’arresto. Richiesta di catturare vivo l’albanese PAL o “vero albanese” come chiamato dai turchi, lui è risposto con l’omicidio di BIMBASH turco nei pressi di SHULLAZ nel maggio 1911. Dopo di che “delle truppe militari turche di 80 persone sono entrati in villaggio di DELBNISHT… in ceppi selvatici di violenze dei soldati turchi” (La fede e la Bandiera, H. ISUFI). Con mediazione di DOM NIKOLLE KACORRI, sono uniti alla resistenza della popolazione di KURBIN anche abitanti di BUSHKASH, MATI, LURA, MIRDITA, KTHELLA. BREGU MATES, sotto la direzione di GJIN PJETRI e di fratelli COKU da BREGU MATES, che sono stati coinvolti nella lotta contro le forze del TURGUT PASHA.

Per il suo contributo come sacerdote e come patriota, l’Arcivescovo PREND BARDHI durante il suo viaggio nel mese di dicembre 1911 a Roma, insieme con il suo segretario DOM NIKOLLE KACORRI, ha proposto alla Santa Sede come suo successore DOM NIKOLLE KACORRI con il diritto di successione, dando l’immunità nella sua attività del movimento per l’indipendenza d’Albania.

Insurrezioni in corso organizzate dai montanari di BREGU MATES con i leader i fratelli GJETO e DEDE COKU avevano il sostegno di molti patrioti anche da GUREZ: DEDE MIRASH ULAJ, NIKOLLE MIRI, PJETER MIRI, KOLEC MARKU, M I R A S H U J K E M I R A S H I , PRENG NIKOLL MJESHTRI, LLESH SOKOL LENICKAJ, PETER PREL BICI, KOLE LEKE BORI, da BULGRI come: MARK PERZEFI e MARK PRENG DUDI

da VUKLA figli di MARKA GJELI; da Scutari: ZEF ARAPI, ecc., che morirono combattendo gli invasori turchi per la libertà e l’indipendenza dell’Albania.

Mentre l’impero turco stava crollando dalle guerre, un altro pericolo minacciava il paese, i paesi vicini stavano cercando di dividerlo e di approfittare territori.

La posizione di Arcivescovo PREND BARDHI è stata di un grande patriota, un diplomatico e vero politico; alla vigilia della dichiarazione di Indipendenza d’Albania, ha chiesto di essere aggiunto l’unione tra gli albanesi di tutte le credenze religiose.

E g l i m a n d a a l c l e r o d i Arcivescovado di Durazzo e attraverso di loro tutti i fedeli cattolici, un messaggio a non dimenticare: “E’ noto che il Montenegro ha dichiarato guerra alla Turchia e sicuramente cosi faranno, se non hanno già fatto, anche la Serbia, Bulgaria, Grecia, cui sosteniamo come essenziale per fare del nostro meglio che i nostri cattolici siano uniti con i nostri fratelli musulmani, perché è chiaro che tutti quelli che hanno fatto la guerra vorranno sfruttare la nostra povera patria, l’Albania. Perciò dobbiamo lottare con tutte le nostre forze, una forte unione albanese senza distinguere religione per difendere con coraggio la nostra Patria che si trova nel più grande rischio ... “.

(F. ILIA: Parrocchia di MILOT). Con tanto amore nel SignorePrend BIANCO, Arcivescovo

In questa difficile situazione PREND BARDHI ordinò DOM NIKOLLE KACORRI e GJIN PJETRI di organizzare di alzare la bandiera a Durazzo e MILOT prima che il paese sarebbe stato invaso da alleanza serbo-montenegrina, entrando in collegamento con patrioti albanesi in patria e all’estero, con il Console di Austro-Ungheria, ecc. Nel frattempo, ISMAIL QEMALI era partito da Vienna e aveva

annunciato il suo arrivo a Durazzo. DOM NIKOLLE KACORRI organizzò il 21 novembre l’incontro di ISMAIL QEMALI con PREND BARDHI a Durazzo per proclamare la dichiarazione di indipendenza dell’Albania a Durazzo e Valona, “. . . PREND BARDHI ha ospitato ISMAIL QEMALI a Durazzo ed è stato uno dei dignitari ecclesiastici che sono stat i impegnati per l’istituzione della bandiera nazionale albanese nelle chiese cattoliche del paese “(ANGJELIN SHTJEFNI, NIKOLL LOKA: Mons. NIKOLLE KACORRI).

Il mancato di sollevare la bandiera e Dichiarare la propria Indipendenza a Durazzo, fece che questo succedesse a Valona il 28 novembre 1912, dove l’Arcivescovo PREND BARDHI, poiché era molto umano, visto che KURBIN e Albania si stava occupando dai serbo-montenegrini e che il popolo aveva bisogno della sua protezione, ha deciso di delegare come suo rappresentante di KURBIN e di tutte le province sotto la giurisdizione del suo Arcivescovado Monsignor NIKOLLE KACORRI, il suo vice, il suo più stretto collaboratore che aveva sacrificato tutto che l’Albania fosse libera.

Mentre aspettavano la notizia da Va lona , a MILOT i cap i di KURBIN guidati da GJIN PJETRI si preparavano ad alzare la bandiera dell’Indipendenza.

Revista MIQËSIA 29

Per alzare la bandiera a Durazzo PREND BARDHI aveva nominato i rappresentanti della comunità cattolica FILIP SEREQI e ZEF VLASHI che insieme a patrioti di Durazzo hanno alzato la bandiera il 26 novembre 1912.

Un’esperienza analoga viveva anche la popolazione di KURBIN, a MILOT i rappresentanti dei villaggi di KURBIN il 26 novembre 1912 hanno alzato la Bandiera Rosso e Nero, GJIN PJETRI diede la bandiera a PJETER LLESH KOLA, che la mette in un albero chiamato VIDHI I KOKES.

Visto l’enorme contributo, la popolarità e l’influenza che ha avuto la parola di PREND BARDHI, il 27 novembre 1912, ISMAIL QE-MALI con monsignor NIKOLLE

meritano, anche se il loro contributo è enorme, come pochi altri in Albania.

Il popolo di KURBIN c’è l’ha già scritta la sua storia, senza la quale non vi è alcuna vera storia dell’Albania, ha solo bisogno di essere letta e portata alla luce.

Oltre a riabilitazione e valu-tazione delle figure di “patrioti” albanesi che facevano parte nella amministrazione del governo ottomano, riteniamo che il primo compito di una società civile e de-mocratica, è la GRATITUDINE, VALUTAZIONE di tutti coloro patrioti albanesi e missionari stranieri che hanno contribuito, che hanno combattuto e hanno versato il sangue per la libertà e l’indipendenza della nazione

NIKOLLE KACORRI da parte dell’Arcivescovo di Durazzo, per tutti albanesi cattolici che sono ai suoi ordini ... “ (in base al verbale della riunione del 28/11/1912) sarà stato eletto vice presidente del Governo Provvisorio.

Con una gioia indescrivibile ha vissuto questo evento l’Arcivescovo PREND BARDHI, che per 20 anni a capo dell’Arcivescovado di Durazzo aveva sognato, combattuto e sacrificato tutto attraverso la sapienza, la fede e la guerra, che il sogno da 450 anni degli antenati per vedere l’Albania libera e indipendente come tutte le altre nazioni, è diventato realtà. Questa missione il patriota PREND BARDHI insieme con NIKOLLE KACORRI, GJIN PJETRI e il

KACORRI gli inviano un tele-gramma in cui chiedono “di far sapere al popolo delle province nella sua giurisdizione e al popolo di MIRDITA e di Scutari, dove è possibile alzare la Bandiera Rosso e Nero di GJERGJ KASTRIOTI e di proclamare l’indipendenza dell’Albania.

Il 28 novembre 1912 a Valona, ISMAIL QEMALI, Dom NIKOLLE KACORRI e altri patrioti di tutte le province, hanno proclamato l’Albania libera e indipendente dopo 450 anni di prigionia turca, mentre “Il sig. Dom

popolo di KURBIN continuerebbero per consolidare lo Stato albanese. Per molto tempo il nome di PREND BARDHI non era affatto menzionato nella letteratura storica del tempo perché probabilmente a qualcuno gli danneggiavano gli interessi, alcune persone lo trattano come estraneo (Primo Bianchi - sacerdote italiano), altri cercano di rubare e di modificare i contributi che ha dato questo patriota.

Anche in questo 100 anniversario questi patrioti e KURBIN non hanno ricevuto l’apprezzamento che

albanese.È dovere degli storici per fare

una cosa del genere, naturalmente, di coloro che non soffrono dal fanatismo religioso di ogni fede, né dalle gelosie provinciali che hanno storicamente accompagnato gli albanesi.

La storia e il popolo di KURBIN sono l’orgoglio della nazione albanese.

Presidente dell’Associazione“KURBINI”

GJON LLESHI

Shkolla e parë shqipe Gallat - Kurbin, 1632Shkolla shqipe 1856 dhe ish Selia Ipeshkëvnore e Durrësit, me qendër në Delbnisht

Revista MIQËSIA 30

brez pas brezi gjuhën e tokës amë.Veç gjuhës, arbneshi i Zarës ka ruajtur edhe emrat e mbiemrat shqiptarë. Kështu, në zarë takojmë emra të tillë si Gjon, gjergj, mark, pjetër, teutë, ndërsa për mbiemrat ata kanë ruajtur tradicionalisht mbiemrat e vendilindjes së tyre si Kamsi, gjergji, deshpali,

Petani, Çoba, nikpali, luka, gjini, gjoni, vuka, Nika etj, por kanë ruajtur edhe shumë toponime me origjinë shqipe. Kështu, në Zarë takon emra vendesh si: Fusha e varreve, fusha e Arbneshit, gropa Shkamip, kisha, kullat etj, duke ruajtur kështu emërtime të pastra shqipe.Arbneshët e Zarës janë njerëz me kulturë dhe fije.

Shkolla shqipe në Arbneshët e Zarës u hap në vitin 1901 dhe Rreth mesit të shek.

XVIII, pikërisht në vitin 1721 nga fshatrat rreth

liqenit të Shkodrës, sidomos Ljarje dhe Shestan u shpërngulën rreth 32 familje shqiptare me rreth 27 frymë dhe u vendosën në fshatin Zarë të Dalmacisë. Lëvizja e tyre e padëshiruar, ishte e lidhur me shkaqe historike ku më të mundshmet mund të jenë luftrat e shpeshta,sëmundjet e ndryshme, kërkesa e qeverisë osmane për nizamë, kushtet e papërballueshme e konomike, kërkesa e qeverisë osmane për tu asimiluar në fenë myslimane, por edhe pazarllëqet që bënin qeveritarët turq me ata venedikas ose slave për interesa të ngushta dhe meskine.

Familjet shqiptare u vendosën në Zarë, qytet kroat që ndodhet në Dalmaci me një histori të lashtë 3 mijë vjeçare që në literaturën historike njihet si qendër e fisit ilir të Liburnëve. Rreth shek.III pas Krishtit u pushtua nga romakët dhe u njoh me emrin e lashtë Jadera,

ndërsa në shek.VI gjithë krahina bie nën sundimin bizantin.Aty nga shek.IX nga Azia qendrore në këta rajone vijnë fiset kroate, të cilat u përshtatët shpejt me kushtet natyrore dhe ngritën edhe qytetin e bukur të Zarës, të cilin në vitin 1202 e dogjën dhe e shkatërruan venedikasit. Në shek.XV, qyteti u administrua nga venedikasit dhe më vonë nga austro-hungarezët etj, ndërsa pas Luftës së Dytë Botërore vihet nën administrim të qeverisë kroate. Kolonitë shqiptare në brigjet Dalmate përbëjnë një rast të veçantë të ruajtjes së identitetit arbëror. Tek këta koloni pasqyrohen elemente të veçanta dhe tepër të rralla të identitetit shqiptar. Kolonia e parë që daton në vitin 1721, ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën e familjeve shqiptare që vërshuan në vitet e mëpasme drejt Kroacisë duke i strehuar dhe duke i ndihmuar bashkëkombasit e tyre për të mbijetuar nga përndjekjet e pushtuesve turq ose nga shantazhet e fqinjëve shovinistë sllavë, duke mos harruar asnjëherë origjinën e tyre shqiptare dhe duke mos shkëputur lidhjet me tokën e tyre mëmë. Kjo për faktin se pas shpërnguljes së parë, kemi edhe tri shpërngulje të tjera massive në vitet 1726,1727,1733, ku të gjitha familjet e shpërngulura ishin shqiptarë, ndesa në vitin 1726, u larguan nga trojet tona 147 shqiptarë.

Duhet theksuar se kolonitë shqiptare të Zarës në Dalmaci i kanë rezistuar rebeshëve të kohës, nuk janë asimiluar nga fiset slave, por kanë ruajtur gjuhën, doket, zakonet, emrat, mënyrën e jetesës.Ata e pohojnë kurdoherë prejardhjen e tyre arbërore dhe në përgjithësi flasin shqip, sidomos Brenda familjes duke synuar të ruajnë dhe transmetojnë

Nga: Vlash Prendi - studiues

SHIME DESHPALI - POETI I PANJOHUR ARBËRESH I ZARËS, ME RASTIN E 115 VJETORIT TË LINDJES

DALLGËT E FATIT

qëndroi e hapur për 17 vjet deri më 1918.Interesant është fakti se mësuesit e parë të saj kanë qenë prelatet e dneruar të fesë katolike si atë Shtjefën Gjeçovi, atë Pashka Bardhi, prof. Anton Paluca, prof. Pal Gjergji. Në fund të shek.XIX edhe arbëreshët e Zarës dhanë një kontribut të shquar në lëvizjen për çlirim kombëtar. Idetë e tyre patriotike intelektualët arbneshë i

Revista MIQËSIA 31

publikuan përmes gazetës së tyre “Zani i Shqyptarit” që u botua në disa numra në Zarë. Katundi Arbnesh i Zarës në Dalmaci ishte një vend i bukur, plot jetë dhe dritë, ndërtuar nga duar mjeshtrash me origjinë shqiptare. Të tillë ishin edhe arbneshët e Zarës, të cilët S.Buzoliqi i përshkruan “…janë njerëz me faqe të kuqe që pëlcasin nga shëndeti. Shikimin e kan të rreptë dhe plot zjarr,shtatin e mesëm port ë bukur.Për nga karakteri janë hijerëndë sad he të njerëzishëm.Fjalën e kanë në majë të gjuhës shpërthejnë si orteku, por edhe qetësohen shpejt, zërin e kanë melodic dhe këndojnë shumë bukur…”. Ndërsa intelektuali i njohur dhe poeti i shquar J. Rela thekson: “…Në fillim shtëpitë i kishin përdhese, më vonë ndërtuan kulla të rrethuara me mure të lartë dhe me kopshte me lule përreth. Këta janë pa mëdyshje, rrjedhim i zakoneve nga viset e tyre të vjetra. Duke qenë një fis me tradita kulturore dhe atdhetare, nga arbneshët e Zarës dolën edhe figura të shquara që përfaqësuan denjësit kulturën, artin dhe letërsinë arbneshe. Të tillë mund të përmendim Shime Deshpalin, aleksandër Stipçeviç,Josip rela, zef Duka, pal Gjergji etj. Kanë qenë të paktë ata studiues apo biografë që jan marrë me këta figura të shquara, prandaj mbetën gati të panjohura nga sfera të ndryshme të kulturës në vendin tonë.Ata meritojnë një vend nderi në letërsinë tonë, krahas figurave të shquara të letërsisë arbëreshe si Zef Serembe,Jeronim De Rada, gavril dara,Jul Veribaba, varea Ujka,Saladore Kuazimodo etj. Një nga më të shquarit poet,shkrimtar, muzikant dhe këngëtar ishte edhe Shime Deshpali, mësuesi patriot i Zarës që lindi dhe vdiq shqiptar. Sot në Kroaci jetojnë rreth 19 mijë shqiptarë që pushteti kroat ka synuar ti asimilojë, por ata kanë mbajtur gjithmonë traditën dhe karakterin e tyre shqiptar.

PËR TOKËN E SHQIPEVE

Shime Deshpali, poeti i shquar i arbëreshëve të Zarës në Dalmaci qe një nga përfaqësuesit më të denjë të kulturës dhe të letërsisë shqipe.Ai lindi në vitin 1897 në Zarë, në një familje patriotike të ardhur nga Shestani në vitin 1721.Familja e tij u vendos në Arbnesh të Zarës dhe u mjor kryesisht me bujqësi dhe blegtori për të siguruar bukën e gojës larg atdheut të të parëve.Gjendja e vështirë ekonomike, varfëria dhe mundimi,jeta e vështirë do të linte gjurmë të thella tek djaloshi i vogël. Rreth vitit 1903, nis mësimet në shkollën fillore të fshatit me mësues Atë Pashka Bardhin përmes të cilit u pais me kulturë të gjërë dhe me dashuri të pakufishme për dheun e të parëve.Pasi përfundoi shkollën fillore, vijoi mësimet në shkollën normale në zarë ku u përgatit dhe mori njohuri në fushën e edukimit. Studimet e larta i vijoi në Zagreb në fushën e muzikës, pasioni për të cilën i kishte lindur që në moshë të re.Për shumë vite me radhë punoi si mësues i lëndës së muzikës në Arbnesh të Zarës, ku veç edukimit muzikor dhe dirigjimit i praktikonte nxënësit edhe në fushën e këngës,sidomos atë patriotike.Gjatë kësaj periudhe hartoi shumë këngë kryesisht për atdheun etij, për figurat e shquara, për fshatin e tij Arbnesh, madje krijoi edhe një opera me titull “Vana” me motive patriotike. Kjo krijimtari e bëri Shime Deshpalin një intelektual dhe krijues të njohur në koloninë arbreshe të zarës dhe një mësues patriot të nderuar.

Shpesh kur bisedonte me prindërit e tij rreth oxhakut në netët e gjata të dimrit, tema qëndrore ishte ajo e dashurisë për atdheun.Gjyshi i tij i tregonte histori dhe ngjarje për vende dhe trima nga vendlindja duke i edukuar Shime Deshpalit ndjenjën e patriotizmit dhe dashurinë për atdheun. Kjo temë do të sundonte edhe krijimtrainë e tij të mëvonshme. Këtë e verteton edhe fakti që së bashku me shkrimtarin e shquar

Josip Rela,është ndër të parët qe merret me veprimtari artistike dhe në vitin 1921 patë vënë në skenë dhë shfaqur pjesën dramatike “Lundërza e Jozhës,qe përben tekstin e parë serioz të arbreshëvë të Zarës si dhe pati formuar shoqërinë kulturore dhe artistike “Arbëneshi” në Zarë, ku hartoi një program për edukimin patriotik të të rinjve me qëllim që,siç e pati thënë edhe ai vetë: “…këtë e kam ba me qëllim që të ndihet Arbneshi, ti kallxoj botës shpirtin e katundit tem, virtytet e vllazëne të mij, të merret vesh se na jena arbën…”. E në kuadër të kësaj shoqërie,Shime Deshpali si një atdhetar i vërtetë pati organizuar mjaft aktivitete kultuore dhe artistike, takime, vizita, koncerte në funksion të ruajtjes së gjuhës, historisë, traditave, zakoneve, veshjeve dhe cilësive të tjera morale të arbneshëve.

Krijimtaria letrare e Shime Deshpalit vijon me librin me tregime “Tregime arbnore”, botuar në vitin 1966 nga “Jeta e re” në Kosovë. Në këta tregime autori synon lartësimin e virtyteve morale dhe patriotike të arbneshëve. Tregimet e këtij vëllimi janë pasqyrë e jetës dhe veprimtarisë të arbneshëve, e karakterit burrëror dhe mjediseve fshatare ku gjallen puna dhe jeta.Përshkruan mjedise, tradita, zakone, tipa dhe portrete të arbneshëve duke synuar ti afrojë sa më shumë me shqiptarët e sotëm. Kudo ndjehet vuajtja, mundimi, jeta e vështirë që shqiptarit të gjorë nuk iu nda as në mërgim. Në një tregim

Revista MIQËSIA 32

të titulluar “Fyerje”, shkëputur nga “Tregimet arbneshe”, botuar në Prishtinë në vitin 1966, ai shkruan: “…Moni zbriti prej kulmit e duke dalë përpara Vancit zbathur e pa këmishë, nxori pesë solda prej kulete që mbante në tirqet gjithë arna.

-Mbaji , – i tha së shoqes duke i dhënë soldat. –Kjo është gjithë pasuria ime. Në këtë kohë të vështirë s’ka kuptim ruajtja.Bli diçka për fëmijët. Thotë se i ndalon të dridhurat kafja e zezë. –Ashtu më tha e shoqaja e Kolës, -tha Vanci…”.E më tej, përmes një tregimi të thjeshtë, me ndjenjë dhe të shpalosur më çiltërsi njerëzore ngre zërin kundër varfërisë, kundër dhunës dhe kundër padrejtësive shoqëroreqë bëhen ndaj shqiptarit.Ai tashmë është në moshë të pjekur rreth 70 vjeç, prandaj më mirë se kushdo e analizon dhe gjykon gjendjen e vështirë të arbneshit të zarës duke thënë … -Eh,-tha Vanci, -do tia dalim mbanë edhe ne varfërisë sonë? –Ja dalim! Ja dalim mbanë, vanci? –tha Moni hidhur. –Do t’ja shtrydh kokën gjarprit,që mbështolli edhe stërgjyshin tim në varfëri… Nga dita në ditë po ripem në punë të huaj, e me mundim dhe djersën tipe po nxjerrin të tjerët dobi, e ne gjithmonë arna, arna e të urët!...”. Shihet qartazi se autori di të përshkruajë atmosferën me ngjyrimet karakteristike negative por plot aktivitet dhe vlerësim të vendlindjes, ditët plot vuajtje, plot punë e halle, përpjekjet e bashkëfshatarëve për të dalë nga gjendja e mjeruar e tyre, duke synuar shpesh të japë edhe zgjidhje. “Hero ii përbahskët i tregimeve të Shimes, -thutë diku studiuesi Nasho Jorgaqi, -është arbëneshi i ndershëm, punëtor e krenar, më nje botë pasur shpirtëore, me temperament të gjallë e i vrullshëm, njeri i drejtë dhe guximtar…”.Vepra ka vlera jo vetëm përshkruese, por edhe kompozicionale dhe artistke.

Krijimtaria letrare e shime Deshpalit kulmon me librin me poezi “Agimet dhe parambarmjet

e Arbneshit” – poezi, “Rilindja”, Prishtinë 1968 dhe vëllimin “E vërteta”, poezi, “Rilindja”, Prishtinë 1972. Në poezinë e tij mbizotëron fryma atdhetare, malli për të parët, për gjuhën, për traditat më të vjetra të kombit tonë.Ashtu si mjaft të tjerë arbreshë, edhe Shime Deshpali kërkon të derdhë emocionet dhe mallin në vargje të thjeshta poetike, por plot ndjenjë dhe emocion.Objekt i poezisë së tij është katundi Arbnesh, plot jetë dhe gjallëri, pjesë e shkëputur nga trungu arbëror: “…O katund/me arbnesh të ndershëm,/guximtar,/krenar,/shikim, flakë,/O katundi jem,/sa të due,/me t’tregue,/fjal s’kam…”. E vështron katundin e tij plot krenari,sepse ka ruajtur traditat e të parëve, burrërinë, besën dhe vlerat njerëzore të trimave arbëror dhe me sytë e mendjes poeti sheh atdheun e tij të dashur Shqipërinë, ku lindën dhe u rritën stërgjyshërit e tij, ata njerëz trima dhe bujarë, punëtorë dhe mikpritës.Ai i sheh në beteja duke luftuar, nëpër ara duke punuar, nëpër kuvende duke biseduar, por dëgjon edhe fallin nëpër gryka dhe lugina tek gjëmon duke dhënë kushtrimin për luftë, prandaj shprehet: “…Ma shumë se dyqind e katërdhjet vjet janë,/se rrembi jonë/u këput prej trungut,/të paradheut,/porn e s’kemi harrue,/as nuk i harrojmë,/Kështu paradheut dhe juve,/Po ju thomi…”, u drejtohet qi vëllezërve të tij të një gjaku, atyre njerëzve me karakter të hekurt, krenarë, të guximshëm dhe patriotë.

Në krijimtarinë poetike të Shime Deshpalit mbizotërojnë notat romantike, çiltërsia e ndjenjave dhe thjeshtësia e mendimeve. Në këtë poezi pulson gjaku arbëror.Ai këndon dhe kënga e tij jehon e dëgjohet në tërë krahinën “…se kombiarbëresh,/e ka një histori botnore,/me nder të posaçëm një vend…”, pra vepra e Deshpalit është një thirrje krenare, plot dhimbje dhe shpresë për të mos humbur, për ti qëndruar kohës plot dallgë e stuhi, për të mbijetuar me nder

e lavdi.Poezia e tij të ngjan me një kronikë artistike që vjen gjithnjë në rritje kun ë të është Arbneshi, zara, arbëria, Shqipëria e mbi të gjitha njeriu-arbnesh, i cili kujton të parët,burrat e mençur e patriotë, gjyshin dhe nanën, ata që i edukuan dashurinë për atdhe. I këndon me pasion bukurive të fshatit, ndryshimeve të tij, punës plot vrull të fëmijëve, të rinjve e deri tek të moshuarit për të ndryshuar diçka në fshatin e tyre, në jetën e tyre të varfër. E kjo poezi është e mbrojtun me dashuri, me dashuri njerëzore që nuk shuhet kurrë, ajo përshkon poezitë duke u dhënë atyre ndjenjë, emocion, jetë.

Arbneshit i duhet luftë, mundë, sakrificë për të përballuar jetën, për të mbijetuar Brenda kontureve të trungut arbëror. Këtë e kërkon poeti përmes poezisë, përmes artit kur thotë: Mos më thuaj se je Arbnesh,/në mos bolla me nderje,/nuk të rrezaton,/në mos syni guximisht,/nuk të vekton,/në mos zemra parzmat,/me muburrje nuk t’i gjanon,/Këta virtyte në mos i ke,/ti s’di se kush je,/as çfarë trimash të lavdueshëm,/stërgjyshët i ke,/Mos më thuaj se je arbënesh,/nëse gjuhën e jonë,/pasdore e lëshon,/me me të huaj pispillohe,/dhe krenohe,/se për tingëllim t’ambël,/të gjuhës jonë,/vesh s’ke,/Dhe jo vetëm arbnesh,/por as njeri nuk je!...”. Këtë thirrje artistike autori e bën përmes poezisë “Mos më thuaj” shkruar në vitet e fundit të jetës, e cila shërben sistematikisht filozofik që grish bashkëkombasit e vet për të qëndruar, për të mos u asimiluar, për të mbetur krenar si shqiptarë. E kërkon në emër të trungut arbëror për të cilin poeti Shime Deshpali mburret me krenari të ligjshme, sepse për këtë qellim do të punonin edhe pasardhësit e tij. Këtë na e thotë në një intervistë studiuesi i njohur Aleksandër Stipçeviq, i cili thekson ”…Mos ta zgjas shumë, nga arbreshët e Zarës janë shquar shumë emra,qe nga shkenca, artet, politika e deri në estradën muzikore.Familja Dashpali, pra fëmijët e poetit dhe

Revista MIQËSIA 33

muzikologut Shime Deshpali, valteri, pali, maja sot praktikisht dominojnë në skenën muzikore të Zagrebit dhe të Kroacisë…”

Simbolet e dashura të Shime Deshpalit, por edhe të krijimtarisë tij janë atdheu dhe flamuri. Madje për këtë të fundit Nasho jorgaqi na tregon një ngjarje që poeti ja ka treguar vetë dhe që do të ketë ndodhur aty nga viti 1901, në Arbnesh të Zares: “…Kam qenë jo më shumë se katër vjeç, kur gjyshi më ka marrë për dore, më ka çue rrazë lisi të naltë të katundit dhe m’ka qitë prej prazmit nji flamur kuq e zi: Hyp n’majë t’lisit, -m’urdhnoj dhe m’dha flamurin n’dorë.Atë ditë frynte erë dhe degët e lisit lëkundeshin.Po unë s’kam dasht me ditë.Jam ngjitë n’majë tu kacavjerrë deri dera sa kam nigjue zanin nga poshtë: -Ndalu! Lidhe flamurin në majë t’majës…Kisha me vedi shpirtin e arbneshit. E thom tash këtë se atherna nuk e kuptojsha… M’pa mir kur e lidha dhe m’pyeti: -Shikon si valvitet? Nga valvitet nga juga a nga veriu? …Nga deti a nga toka? –Nga Deti, -i them menjëherë. “Të lumtë, -ndigjova

zanin e tij, -po shikoje mirë dhe gëzohu”…Kah valvitet flamuri, -më thotë, -asht Arbnia, paradheu i jonë. Kte mos e harro kurrë…”.

Gjithë motet e tij të jetës prej 84 vjetësh e kaloi në fshatin Arbnesh të zarës, mes vëllezërve të tij të një gjaku, të një gjuhe duke folur shqip dhe duke menduar për atdheun e të parëve, sepse dikur pati thanë: “…Unë jam mjellma e arbneshëve këtu,që po këndoj. Atëherë si mund të iki prej këtu? Këtu i kemi të tana gjanat të vyeshme që kemi sjellë nga Arbnia,shpirtin fisnik, gjuhën,shpijat plaka, oborret me lule…”.E me këtë ndjesi të ëmbël, një ditë të ftohtë janari të vitit 1981, mbylli sytë përgjithmonë në fshatin e tij të lindjes në Arbnesh të Zarës i paharrueshmi poeti dhe krijuesi i mirënjohur arbresh Shime Deshpali. Mendoj se kjo figurë e shquar e letersisë së arbreshëvë të Zarës, duhet të trajtohet në tëkstet tona shkollore krahas poetëvë të tjerë arbreshë të Italisë qe studiohen sot,sepse ai la një vepër, ai la një emër, ai la një zë të bukur që vazhdon të gjëmojë brigjeve të detit dalmat.

LITERATURË:

1- “Fjalori Enciklopedik Shqiptar”, Tiranë 1982, fq.184

2- Nasho Jorgaqi: “Larg dhe afër” – Udhëtime,shtëpia botuese “28 Nëntori”, tiranë 1987.

3- Isak Shema: “Vlerësime të letërsisë shqiptare”, “Rilindja”, Prishtinë 1996.

4- Aleksander Stipçeviq: ”Interpre-time albanologjike”, Shkup 1984

5- Don Ndue Ballabani: “Arbreshët e Zarës”, Zagreb 2006.

6- A. Stipçeviq, z. Neziri:Historia dhe bibliografia e arbreshëve të Zarës”, Shkup 1997

7- “Djepi i lashtë”, tregime, shtëpia botuese “Naim Frashëri”, Tiranë 1981.

8- Revista “Nëntori”, n.Jorgaqi: ”Zëra nga larg”, Nr. 4/1979, fq.184.

9- Gazeta “Rilindja”, Nr.685, datë 2 shtator 1995.

10-Gazeta “Shqip”, Tiranë 24.09.2006, fq.22.

11-“Milosao”,Suplement javor i GSH, dt.28.02.2010, fq.6-7.

12-Gazeta“Drita”, Tiranë, dt.22.08. 1981, fq.12.

LE ONDE DEL DESTINO

SHIME DESHPALI – POETA NON NOTO ARBRESH DI ZARA, IN OCCASIONE DEL SUO 115 ANNO DI NASCITA

In torno alla meta del sec. XVIII , p rec i samente nel anno 1721dai vilaggi

intorno al lago di Scutari, di più Ljarje e Shestan si sono dislocati circa 32 famiglie albanesi di circa 27 persone e si sono allocate nel vilaggio di Zara della Dalmazia. Il loro dislocamento involuto, è legato a cause storiche dove le più probabili sono le guerre, le malatie, le richieste del governo osmano per l’esercito, le condizioni insostenibili economiche, le richieste degli osmani per convertirsi nella fede islamica,

ma anche gli accordi che facevano i turchi con i veneziani.

Le famiglie albanesi si sono allocate a Zara, città kroata che si trovava in Dalmacia con una storia di 3 mila anni che nella litteratura storica si conosce come centro della stirpe ilirca dei Liburni. In torno al sec.III dopo Cristo sono stati invasi dai romani ed è stato conosciuto con il nome di Giadera, mentre ne sec.VI tutte le province cadono nel dominio bizantino. Li verso il sec.IX dal’ Asia centrale in questi regioni vengono le stirpe croati , le quali si

sono adatte presto con le condizioni naturale e hanno costruito la bella città di Zara, il quale nel anno 1202 lo bruciarono i veneziani. Nel sec.XV, la città è nell’amministrazione dei veneziani e più tradi dai austo – ungeresi ecc, mentre dopo la Seconda Guerra Mondiale viene messa sotto il dominio del governo croato. Le colonie albanesi nelle coste del Dalmacio costituiscono un parte particolare della conservazione dell’identità degli arbri. In queste colonie si manifestano elementi particolari e molto rari del identità

Revista MIQËSIA 34

albanesi. La prima colonia si data nel anno 1721, ha avuto un importante ruolo nella vita delle famiglie albanesi che sono andate là nei anni successivi verso la croazia, ospidandoli e aiutando i loro conazionali per sopravivere dalle persecuzioni degli invasori turchi e dai ricatti dei vicini sciovinisti slavi, e non dimenticando mai la loro origine albanese. Questo per il fatto che dopo il primo dislocamento , abbiamo anche tre altri dislocamenti masivi nei anni 1726, 1727, 1733, dove tutte le famiglie dislocate erano albanesi, mentre nell’anno 1726, si sono alontanati dalle terre albanesi 147 albanesi.

Sotolineando che le colonie albanesi di Zara in Dalmacia hanno resistito alle difficolta dei tempi, non sono stati assimilati dalle stirpe slave , ma hanno conservato la lingua , le tradizioni, i nomi e il modo di vivere. Loro confermano sempre la loro origjine arbnore e in generale parlano l’albanese , di più in famligia con lo scopo di conservare e trasmettere la lingua di terra madre. Oltre alla lingua, gli arbresh di Zara hanno conservato i nomi e cognomi albanesi. Cosi, a Zara incontriamo nomi come Gjon, Gjergj, Mark, Pjetër, Teutë, mentre i cognomi sono stati conservati tradizionalmente quelli del luogo di nascita come Kamsi, Gjergji, Deshpali, Petani, Çoba, Nikpali, Luka, Gjini, Gjoni, Vuka, Nika ecc, ma hanno conservato molti toponime con origini albanesi. Cosi a Zara trovi nomi di paesi come: Fusha e varreve, Fusha e Arbneshit, Gropa Shkamip, Kisha, Kullat ecc, conservando cosi nomi chiari albanesi. Gli arbresh di Zara sono persone di cultura.

La scuola di albanese dei arbresh di Zara è stata aperta nel anno 1901 ed è rimasta aperta per 17 anni fino al 1918. Interesante è il fatto che i primi insegnanti sono stati le grandi figure della chiesa cattolica albanese come Padre Shtjefën Gjeçovi, Mons.Pashka Bardhi, Prof. Anton Paluca,

Prof.Pal Gjergji. Nella fine del sec.XIX anche gli arbresh di Zara hanno dato un contributo nel movimento per la liberazione della nazione. Le loro idee patriotiche gli intelettuali arbresh gli hanno publicato tramite il loro giornale “Zani i Shqyptarit” il quale ha avuto alchuni numeri di edizione a Zara. Il vilagio arbresh di Zara in Dalmazia era un bel paese, pieno di vita, costruito da maestri con origjini albanesi. Cosi erano gli arbresh di Zara, i quali S.Buzoliqi li descrive “…sono gente con le guance rosse che scopiono di salute. Lo sguardo lo hanno servero e pieno di fuoco, corpi molto belli. Di carattere sono imponenti quanto anche umani. La parola c’è l’hanno sulla punta della lingua esplodono come una valaga, ma si calmano anche presto, la voce c’è l’hanno melodica e cantano molto bene...”. Mentre l’intelettuale noto e distinto poeta J.Rela mette in evidenza: “…All’inizio le case erano piano terra , più tardi hanno costruito case più grandi di due piani circondate da muri alti e giardini di fiori. Questi sono senza dubio conseguenza delle loro tradizioni dalla terra madre. Essendo una stirpe con tradizoni culturali e patriotiche , dagli arbresh di Zara sono venuti fuori figure note che hanno rappresentato dignitosamente la cultura, l’arte e la letteratura arbresh. Cosi possiamo nominare Sh ime Deshpa l in , Aleksandër Stipçeviç, Josip Rela, Zef Duka, Pal Gjergji ecc. Sono stati pocci quelli studiosi o biografici che si sono occupati con queste figure distinte , per questo rimangono inngote da molti settori della cultura nel nostro paese. Loro meritano un posto d’onore nella nostra letteratura a presso alle altre figure note della letteratura arbresh come Zef Serembe, Jeronim De Rada, Gavril Dara, Jul Veribaba,Varea Ujka, Saladore Kuazimodo ecc. Uno dei più noti poeti , scrittori, musicanti e cantanti era anche Shime Deshpali, insegante patriota di Zara che è nato ed è morto albanese. Oggi in

Croazia vivono circa 19 mila albanesi che il governo croato ha cercato di assimilarli, ma loro hanno cercato sempre di preservare la tradizione e il carattere albanese.

PER LA TERRA DELLE AQUILE

Shime Deshpali, il noto poeta degli arbresh di Zara in Dalmazia era uno dei rappresentanti più dignitosi della cultura e della letteratura albanese. Egli è nato nell’anno 1897 a Zara, in una famiglia patriotica venuta da Shestani nell’anno 1721. La sua famiglia si è allocata nel Arbnesh di Zara e si è occupata generalmente di agricultura e alevamento per mantenersi lontano dalla patria. Le condizioni difficili economiche, l apovertà e la sofferenza, la vita difficile ha marcato molto il giovane ragazzo. In torno al 1903, inizia la scuola elementare del vilagio con insegnate Padre Pashk Bardhi tramite il quale ha ricevuto un’ampia cultura e un profondo amore per la patria. Dopo aver conseguito la scuola elementare, ha cominciato la scuola normale di Zara dove ha ricevuto insegmamenti nel compo del educazione. L’Università lo ha conseguito a Zagreb per la musica, la passione che era nata in gioventù. Per molti anni di seguito ha lavorato come insegnante di musica ad Arbnesh di Zara, dove oltre all’educazione musicale, lui pratticava i suoi studenti sulle canzoni patriotiche. Durante questo periodo ha creato molte canzoni generalmente riguardanti la sua patria, per figure note, per il suo vilaggio Arbnesh, in oltre ha creato un opera con il titolo “Vana” con motivi patriotici. Questa creattività ha fatto di Shime Deshpali un intelettuale e creativo conosciuto nella colonia arbresh di Zara e un insegnate patriota onorato.

Spesso quando parlava con i suoi genitori intorno al camino nelle lunge notti d’inverno, il tema principale era quella dell’amore per la

Revista MIQËSIA 35

patria. Il suo nonno racontava storie ed eventi per i paesi e i coragiosi dal suo luogo di nascita , educando cosi Shime Deshpali con il sentimento di patriotismo e l’amore per la patria. Questo tema regna anche nella sua creatività successiva. Questo lo conferma anche il fatto che insieme allo scrittore noto Josip Rela, erano i primi ad occuparsi di attività artistiche e nell’anno 1921 hanno messo in scena una parte dramattica “Lundërza e Jozhës”, che è il primo testo serio degli arbresh di Zara ed anche ha formato la Associazione Culturale ed Artistica “Arbëneshi” a Zara, dove ha disegnato un programma per l’educazione patriotica dei giovani con lo scopo che come lui ha detto: “…questo lo fatto con l’intento che l’Arbresh si possa sentire, di raccontare al mondo lo spirito del mio vilaggio, la virtù dei miei fratelli, che si possa sapere che siamo albanesi …”. E in ambito di questa associazione, Shime Deshpali come un vero patriota aveva organizzato molte attività culturali ed artistiche, incontri, visite, concerti in funzione della preservazione della lingua , storia, tradizioni, costumi ed altre qualità morali degli arbresh.

La creatività letteraria di Shime Deshpali continua con il libro con racconti “Tregime arbnore”, edizioni dell’anno 1966 da “Jeta e re” in Kosovo. In questi racconti l’autore cerca di mettere in evidenza le virtù morali e patriotiche degli arbresh. I racconti di questa edizione sono uno spechio della vita e le attività degli arbresh, del loro carattere e vilagio dove c’è il lavoro e la vita. Descrive il paesagio, le tradizioni, caretteri e portreti degli arbesh cercando di avicinarli di più agli albanesi di oggi. Ovunque si sente la sofferenza, lo sforzo, la vita difficile che al povero albanese non si è separata anche al estero. In un racconto titolato “Fyerje”(offese), preso da “Tregimet arbneshe”, edizione di Prishtina nell’anno 1966, lui scrive: “…Moni scese dalle scale uscendo di fronte

al Vanci scalco e senza camicia, tiro fuori cincue soldi dal portafogli che teneva nei pantaloni pieni di cuciture.

-Tieni, – disse a sua moglie dandoli i soldi. –Questo e tutta la mia ricchezza. In questo tempo difficile non ha senso conservare. Compra qualcosa per i bambini. Dice che calma il tremore il caffe nero. –Cosi mi ha detto ma moglie di Kola, - dice Vanci…”. Ed in avanti, tramite un racconto semplice , con sentimento ed espresso con purezza umana alza la voce contro la povertà, contro la violenza e contro le ingiustizie sociali che si fanno contro gli albanesi. Lui oramai è in un età matura verso i 70 anni, quindi meglio di qualuque lo analizza e giudica il difficile stato degli arbresh di Zara dicendo : - Eh,-dice Vanci, - c’è la faremmo contro questa nostra povertà? –C’è la faremmo! C’è la faremmo,Vanci? –dice Moni amaro. – Lo schiacero la testa del serpente che ha avolto il mio bisnonno in povertà … Da giorno in giorno mi sto consumando in lavori degli altri, e con la mia sofferenza e il mio sudore , gli altri ricevono il meglio, e noi sempre cuciture su cuciture senza parlarne!...”. Si vede chiaramente che l’autore sa come descrivere l’atmosfera con negatività ma con molta attività e valorizzazione del luogo di nascità, i giorni pieni di sofferenza, pieno di problemi e lavori, i sforzi dei compaesani per uscire dalla loro sittuazione difficile , cercando a volte di dare soluzzioni . “Eroe comune dei racconti di Shima , -dice lo studioso Nasho Jorgaqi, -è l’arbresh onesto , lavoratore e fiero, con un ricco mondo spirituale , con temperamento vivo , gente giusta e coragiosa …”. L’opera non ha solo valori di descrizioni , ma anche artistica.

La creativita letteraia di Shime Deshpali ragiunge l’apice con il libro di poesie “Agimet dhe parambarmjet e Arbneshit” – poesie, “Rilindja”, Prishtina 1968 e l’edizione “E vërteta”, poesie, “Rilindja”, Prishtina 1972. Nella sua poesia regna lo

spirito patriotico, il ricordo dei antenati, per la lingua, le tradizioni più antiche della nostra nazione. Cosi come molti altri arbresh, anche Shime Deshpali cerca di esprimere le emozioni e il ricordo in versi semplici poetici , ma pieni di sentimento ed emozioni. Oggetto della sua poesia e il suo vilaggio Arbnesh, pieno di vita , parte distaccata dal tronco albanese: “…O vilaggio/con arbnesh onesti, /coragiosi,/fieri,/sguardo fuoco,/o mio vilaggio,/quanto di amo,/a raccontarti,/parole non ho…”. Guarda il suo vilaggio pieno di fierezza, perchè ha conservato la tradizioni degli antenati, la fede e i valori umani dei coragiosi albanesi e con gli occi del pensiero il poeta guarda la sua amata patria l’Albania, dove sono nati e cresciuti i suoi bisnonni , quei coragiosi e generosi , lavoratori e ospitevoli. Lui li guarda in battaglia combattendo , nei campi lavorando, in assemblee parlando, ma sente anche il suono del richiamo nelle valli per perparasi alla guerra, e si esprime: “…Più di quecento e cuarant anni sono,/che il nostro ramo /si è staccato dal tronco,/della primaterra,/ma non abbiamo dimenticato,/e non li dimenticeremo,/Cosi alla primaterra(patria) e a voi ,/vi diciamo…”, si indirriza a tutti i suoi faratelli di sangue, a quella gente con carattere di ferro, fiera , coragiosa e patriotica.

Nella creatività poetica di Shime Deshpali sopravalgono le note romatiche, la chiarezza dei sentimenti e la semplicità dei pensieri. In questa poesia pulsa il sangue albanese. Lui canta e la sua canzone fa eco e si sente in tutta la regione “…perchè la nazione albanese ,/c’è la una storia mondiale,/con onore unico per un paese…”, dunque l’opera di Deshpali è un richiamo fiero, pieno di sofferenza e di speranza per non perdere, per fare fronte al tempo, per sopravivere con onore. La sua poesi asomiglia ad una cornica artistica che viene sepmre crescendo do in essa c’è l’Arbnesh, Zara, Arberia, l’Albania e

Revista MIQËSIA 36

soppratutto la persona arbresh , il quale ricorda gli antenati, gli uomini svegli e patrioti, il nonno e la nonna, coloro che gli hanno educati con l’amore per la patria. Canta con passione alle bellezze del vilaggio, i suoi cambiamenti, il lavoro dei giovani e degli anziani per cambiare qualcosa nel loro vilaggio , nella loro povera vita. Questa poesia è protetta con amore, con l’amore umano che non si estingue mai , essa travolge le poesie dando a loro sentimento, emozione, vita.

Al arbresh serve combattere, sacrificio per affrontare la vita, per sopravivere dentro al tronco albanese. Questo il poeta lo cerca tramite la poesia, l’arte quanto dice: Mos më thuaj se je Arbnesh,/në mos bolla me nderje,/nuk të rrezaton,/në mos syni guximisht,/nuk të vekton,/në mos zemra parzmat,/me muburrje nuk t’i gjanon,/Këta virtyte në mos i ke,/ti s’di se kush je,/as çfarë trimash të lavdueshëm,/stërgjyshët i ke,/Mos më thuaj se je arbënesh,/nëse gjuhën e jonë,/pasdore e lëshon,/me me të huaj pispillohe,/dhe krenohe,/se për tingëllim t’ambël,/të gjuhës jonë,/vesh s’ke,/Dhe jo vetëm arbnesh,/por as njeri nuk je!...”. Questo richiamo artistico l’autore lo fa attraverso la poesia “Mos më thuaj” scritto negli ultimi anni della vita, la quale serve che filosoficalmente di muovere i suoi connazionali per lottare, per non assimilarsi, per rimanere fieri come albanesi. Lo cerca a nome del tronco albanese per il quale il poeta Shime Deshpali si

vanta con legittima f ierezza, perchè a ques to scopo possano lavorare a n c h e i s u o i dicendenti. Questo ce lo dice in un intervista il noto studioso Aleksandër Stipçeviq, i quale dice “…Per farla breve, dagli arbresh di Zara c i sono

molti nomi noti, dalla scienza , arti, politica e fino al estrada musicale. La familglia Deshpali, dunque i figli del poeta e musicologo Shime Deshpali, Valteri, Pali, Maja oggi pratticamente dominano la scena musicale di Zagreb e della Croazia …”

Gli amati simboli di Shime Deshpali, ma anche della sua creatività sono la patria e la bandiera. Anzi per quest’ultimo, Nasho Jorgaqi ci rivela un evento che il poeta gli ha detto in persona accaduta verso l’anno 1901 ad Arbnesh di Zares: “…Sono stato non più di quatro anni, quando il mio nonno mi ha preso per la mano, mi ha portato sotto ad un lungo albero ed ha tirato fuori dalla camicia una bandiera rosso nera: Sali in cima al albero, -mi ordino e mi ha dato la baniera in mano. Quel giorno c’era vento e le rami del albero si muovevano. Quel giorno non volevo. Mi sono arrampicato fino quanto ha sentito da sotto: -Fermati! Lega la bandiera in cima … Avevo con me lo spirito del albanese. Lo dico questo adesso che allora non lo capivo… Mi ha guardato bene quando lo legai e mi ha chiesto: -Guarda come si move? Da dove si move, dal sud o dal nord? … Dal mare o dalla terra? –Dal mare, - gli dico imediatamente. “Bravo, -sentii la sua voce, - ma guradalo bene e gioisci”…Da dove la bandiera si muove , -mi dice , - c’è l’Albania, la nostra patria. Questo non lo dimenticare mai …”.

Tutti gli anni della sua vita di 84 anni gli passo nel vilaggio di Arbnesh di Zara, in mezzo ai suoi

fratelli di sangue, con una lingua parlando albanese e e pensando alla patria , perche una volta aveva detto: “…Io sono il cingio degli abresh qui, che sto cantando. Allora come mi posso allontanare da qui? Qui abbiamo tutte le cose preziose che abbiamo portato dall’Albania, lo spirito fiero, la lingua, le case vechie, i gardini di fiori …”. E con questo dolce sentimento , un freddo girono di gennaio dell’anno 1981, ha chiuso gli occi persempre nel suo vilaggio di nascita ad Arbnesh diZara, l’indimenticabile poeta e creatore noto arbnesh Shime Deshpali. Penso che questa nota figura della letteratura degli arbresh di Zara, si deve trattare nei nostri testi scolareschi come altri poeti arbresh dell’Italia che si studiano oggi, perchè lui ha lasciato un opera, un nome, e una bellissima voce che continua a farsi sentire sulle coste della Dalmazia.

Letteratura:1-“Fjalori Enciklopedik Shqiptar”,

Tiranë 1982, fq.1842-Nasho Jorgaqi: “Larg dhe afër”

– Udhëtime,shtëpia botuese “28 Nëntori”,Tiranë 1987.

3-Isak Shema: “Vlerësime të letërsisë shqiptare”, “Rilindja”, Prishtinë 1996.

4-Aleksander Stipçeviq: ”Interpretime albanologjike”, Shkup 1984

5-Don Ndue Ballabani: “Arbreshët e Zarës”, Zagreb 2006.

6-A.Stipçeviq,Z.Neziri:Historia dhe bibliografia e arbreshëve të Zarës”, Shkup 1997

7-“Djepi i lashtë”, tregime,shtëpia botuese “Naim Frashëri”, Tiranë 1981.

8-Revista “Nëntori”, N.Jorgaqi: ”Zëra nga larg”, Nr. 4/1979, fq.184.

9-Gazeta “Rilindja”, Nr.685, datë 2 shtator 1995.

10-Gazeta “Shqip”, Tiranë 24.09.2006, fq.22.

11-“Milosao”, Suplement javor i GSH, dt.28.02.2010, fq.6-7.

1 2 - G a z e t a “ D r i t a ” , T i r a n ë , dt.22.08.1981, fq.12.

VLASH PRENDI- studiues

Revista MIQËSIA 37

E mirënjohura Galerin Pigna (Pinja) të qytet shtetit të

Vatikanit ka mirpritur ekspozitën e piktorëve mirditas Ndue Marku i cili jeton dhe punon prej më se 12 vitesh në Itali, Pjtër Marku, Gjok Pepa dhe Fran Prenga të cilët në praninë e një numri të madh kritikësh arti, piktorësh, studiuesish italjan dhe një numri të madh shqiptarësh kanë ekspozuar në katër ambiernte të ndara të kësaj galerie 54 piktura.

Në këtë ekspozitë kanë marr pjese: Z Rrok Logu Ambasador i Shqipërisë në Vatika, Z LLesh Kola Ambasador i Shqipëris në Republikën e Italis. Dom David Xhuxha Drejtori i emisionit shqip në Radio Vatikanin kritik arti si dhe studiues, piktor, skulptor, topmodele mes të të cilëve: Tana e Marusia Kalimerova piktore tekstiliste e njohur Bullgare, Kritikja e arteve Viviana Vanucci e cila është dhe organizatorja e Festivalkit “Roma Art 2012”, korospondente e njohur e Revistës prdestigjioze italjane “NEAPOLIS”

Ex Topmodelja brazil jane Simona de Pigna e cila tash merret me organizimin e aktiviteteve të artit dhe kryesish me hapje ekspozitash pikture, gazetar, shkrimtar, studiues si dhe një numë i madh shqiptarësh me banim në Itali;

Drejtori i Galeris së Arteve Pigna Karlo Marraffa pasi u ka

Nga ekspozita e pikturës në galerinë Pigna në Radio Vatikan

u r u a r m i r ë s e a r d h j e n piktorëve shqiptar dhe ka bërë me dije se ralizimi i kësaj ekspozite u bë i mundur falë bashkëpunimit të gjat me piktorin Ndue Marku anëtar i Unionit të Piktorëve Katolik të Romës njëkohësish pjesmarrës për të disatën herë në ekspozita të përbashkëta në këtë galeri ja ka dhënë fjalën Kritikes së ar t i t , Nënkryetares së Unionit të Piktorëve katolik të Romës Z. Cinza Falcarelli e cila mes të

tjerash u shpre se të keta pavionet së bashku përbëjnë një ekspozitë mjaft dinamike por që secili nga pavionet e njëkohësish piktorët paraçitet me karakteristika të ndryshme.

Ndue Marku sipas saj ka një ekspozitë mjaft dinamike ku spikat në mënyrë të veçantë mejeshtria e përdorimit të spatulës e cila është mjaft interesante, një ekspozitë e larmishem që vjen që nga portereti e deri tek peisazhi me një harmonizim mjaft perfekt.

Pjetër Marku sjell në këtë ekspozitë piktura të spikatura nga fusha e forklorit të pa ekspozuara dhe të pa njohura (dhe këtu bëhet fjal për portretet e gruas mirditore dhe festivalistes nga Kurbini) Ka një potencë të koloritit dhe një vizatim profesional.

Piktori Gjok Pepa vjen si njohës i penelit të hollë, preçiz në përdorimine penelit ku me interes vinë kryesisht natyrat e qeta.

Fran Prenga ka punime interesante por që ekspozita e tij ndahet në dy pjesë disa me kolorit të qetë dhe të patrazuar e disa me linja modern dhe lëvizje.

Ex Topmodelja brazil jane Simona de Pigna e cila tash meret me organizimin e aktiviteteve të artit dhe kryesish me hapje ekspozitash pikture ka shfaqur interest të veçantë për bashkëpunimin me piktorët.

Ndërsa Viviana Vanucci e cila është dhe organizatorja e Festivalkit “Roma Art 2012”, korospondente e njohur e Revistës prdestigjioze italjane “NEAPOLIS” e ka ftuar piktorin Ndue Marklu të marri pjese në këtë eveniment të rëndësishëm në prëag të mbylljes së vitit 2012.

Në ekspozitë kanë përshëndetur edhe Ambasadori i Shqipëris në Vatikan Z Rrok Logu si dhe Ambasadori i Shqipëris në Itali z Llesh Kola.

Ndue Marku duke marrë fjalën në emër të Piktorëve Mirditas ka falenderuar Drejtorin e Galeris Pigna z Karlo Marraffa për mundësin që ju dha atyre për të ekspozuar në kërtë galeri prestigjoze, piktorët për partaqitjen e veprave dinjitoze Ambasadorët për pjesmarjen dhe vlerësimin e aktiviteti. Drejtuesin

Nga: Gjon Marku - shkrimtar

Revista MIQËSIA 38

e emis ioni t shqip në Radio Vatikanin Z Dom David Xhuxha për pjesmarrjen dhe haposirën e krijuar në radio vatikani kushtuar këtij evenimenti.

Të nesërmen e hapjes së kësaj ekspozite e cila nuk ka kaluar në heshtje por është njoftuar dhe nga shtypi italjan, kjo ekspozitë është vizituar dhe nga njëri ndër drejtuesit e lartë të Senatit Italjan njëkohësishj antar i Unionit të Piktorëve Katolik të Romës Doktor Mateo Kaperalo i cili duke u ndalur veçmas në secilin pavion ai është shprehur në këtë mënyr.

Pjetër Marku Ka një kolorit që më pëlqen, ka diçka të realizmit, ka peisazhe të vendosura mirë, costume të ekspozuara sjellin diçka krejt të re kostume që për ne janë pak të njohura dhe të pa ekspozuar në ekspozita të kësaj natyre më parë këtu.

Fran Prenga Ka dorë të bukur në njërën prej pikturave të tij më pëlqejnë në mënyrë të veçantë mënyrë se si ai sjell avujt e ujit gjithshtu ka një peisazh me një natyr e të qetë.

Ndue Marku është një piktor ku spikat dukshëm aftësia e veçnte për përdorimin professional të spatulës për të pasur shum varjacion pra që nga portreti ku gjen një mënyr të vecant të të shprehurit dhe transmetimit të emocioneve edhe pse pikturat i përkasin portretit pejsazhit apo natyrës së qetë që janë nga e njejta dorë.

Gjok Pepa është një piktor afër natyrës ku spikat peisazhi shqiptar dhe duket ndjeshem se preferon peisazhin tradicional.

Ne natyrisht kërkuan dhe një opiunjon të drejtpërdrejt të drejtorit të Galeris së Mirënjohur Pigna Z Karlo Marraffa i cili pohoj se Mund të them se ka shumë të veçanta artist për artist.

Frani ka sjell këtu forklori shqiptar që duhet kuptuar dhe duhet parë me kujdes. Kostumi i gruas, punimi i leshit dhe piktura e oxhakut sjellin peisazhin e fshatit.

Gjok Pepa Arti i Gjokës është i veçantë për të dhënë ngjyra të verteta. Unë do të veçj dy prej piktura të tij Lulkuqet dhe natyren e qetë.

Pjetëtr Marku Demonstron një eksperiencë të gjatë. Pra ai ka një eksperiencë e cila e lejon të klaloj me lehtësi nga një peisazh tek një figurer njerzore. Bën këtu të njohur kostumet shqiptare kostume që ne si shohim përditë biles nuk ka rastisur të ekspozohen të tilla në këtë galeri. Pra ai sjell një traditë kulturore që ne nuk e njohim.

Ndue Marku Spikat me artin e tij shum profesional në spatula. Zotësia e tij është të ja dal të bëj në mënyr profesonale një vepër me spatula. Por ai ka dhe një kolor shum perfekt. Një tokë në të cilën vihet një ndërtes me një çati të kuqe harmonizohen në mënyr perfekte. Ndue - Ekspozon këtu për të disatën herë. Gjithnjë ai ka sjellur vepra te spikature dhe te veçanta.

Vizitë e veçantë dhe e paharruar në Vatikan Qytet shteti i vatikanit me

gjithçka përfshin brenda vetes së vet përban pa diskutim një mrekulli dhe një ëndërr të kujtdo për ta vizituar dhe prekur një pjese të bukurive mahnitëse që të afron kjo mrekulli. Por ne nuk ishim visitor të zakonshëm në ambientet e këtij qytet sheti të magjishëm. Pasi kisha vizituar për arsye nga më të ndryshmet me radhë edhe Kopenghagën apo Vjenën, Dubrovnikun apo Sarajeven, Selanikun, Splitin, Mostarin e gjer Stambollin apo Pekinin gjithkund më kishte mbetur në kujtes diçka e papërsëritshme që më kishte mbajtur ngërthyer për një koh të gjatë në magjin e vet.

Natyrëshem ndjehesha krenar kur kisha vrapuar maj murit kinëz apo kisha kaluar njëra pas tjetrës në dhomat e qytetit të ndaluar ashtu si kisha ndjer respekt për arkitekt Sinanin kur kisha vizituar xhaminë Blu në Stamboll por këtu ndjen veten dy herë më krenar. I shoqëruar

nga Ambasadori i Shqipëris në qytet shtetin e Vatikanit Rrrok Logu kalum njërën prej pesë portave që të fusin Brenda mureve të këtij qyteti shtet dhe pasi e lamë portën e arkivit Sekret të Vatikanit kaluam njëra pas tjetrës nëpër objektet e vendosura në këtë qytet shtet. Kush nuk do të kishte dëshir të futej pikërisht në kopshtet e Vatikanit të cilin prej kupolës sistin të kishës së Shën Pjetri mund ti shoh çdo visitor i zakonëshëm pa mundur të bëj një vizitë në ambientet e brendëshme të tyre. E pas kësaj vizite të pa harrueshme ne u drejtuam për në Kishën e Shën Pjetrit.

Ecim ngadal pse mrekullit të shoqërojnë ngado por Rrrok Logu na drejton diku ne të majtë të hyrjes aty ku gjendet i varrosur dhe trupi i njërit ndër më të lavdishmit e rracës shqiptarer Papa Klementit të XI i cili është njëkohësisht njëri ndër papët që për njëzetekater vite qe në krye të Vatikanit si njëri ndër më të suksesëshmit papë të Vatikanit e vizitojmë ngado ambientin e brendëshëm të kësaj madhështi ku ngado syu të zetet në një mrekulli më vete në çdo cep e pasi i biem cep më cep ne nuk mund të rrim pa u ndalur të shohim njërnë ndër skulpturat më të famëshme të Mikelanxhelos Pjetën.

O zot ne nuk mund ti bëjmë ballë tundimit dhe drejtohemi në të majtë të daljes në një sportel dhe presim biletat për tu ngjitur në Kupolen sistin ti shohim nga afër ato kyevepra të vendosura aty. Ngjitemi në majat më të larta të saj dhe vëzhgojmë me kujdes gjithçka e hedhim vështrimin gjithka nëpër Romë aty përpara kishës së Shën Pjetrit në sheshin përpara së cilës gjendet obelisk në majen e të cilës gjendet dhe kryqi ku është e vendosur dhe një copë druri nga druri i kryqit ku u var Krishti tej brigjeve të Lumit Tevera .Aty tek Kështjella e Shën Mëhillit apo pak më tej tek Pallati i Drejtësis apo në të djathtë diku tek pallati venecja e ne pasi e kishim vizituar me këmbë gjithcka edhe këtë mrekulli edhe

Revista MIQËSIA 39

Romën e vjetër apo dhe Koloseun e famëshëm tani prej Kupolës Sistin sikur i shihnim të riçmalleshim me to pasi i kishim vizituar gjithë nga të gjitha si për ti dhën fund kësaj vizite tepër mbreselënëse për ne, por në fakt nuk është ketu vizita jonë në Romë. Ne jemi të ftuar nga Drejtori i emisionit shqip në Radio Vatiaknin për të vizituar ambientet e këtij institucioni të famshëm e kjo do të ishte për të nesërmen e kësaj dite të këndëshme.

Pra pasi kishmi vizituar Romën ne tash do të përshendesnim nga valët e Radjo Vatikanit por më par do të vizitoninm ambientet e eketij institucioni. Te shoqëruar nga Drejtori i Radi Vatikanit për emisionin shqip së pari ndalemi gjith nderim përpar mikrofonit që në vitin 1931 filloj të trensmetohet i pari emission i kësaj radioje prestigjose pastaj kalojmë nëpër ambientet e këtij institucioni për të ndalur pikërisht në njërën nga studjot e kësaj radjoje ku vetë Drejtori i saj Pra Dom David Xhuxha bashkëbisedon me ne rreth botimeve apo Mirditës dhe vendit që ajo ze në historinë dhe kulturën kombëtare.

GJON MARKU-shkrimtar

Dalla Mostradi Pittura nella galleria Pigna in

Radio Vaticano

Il Cortile della Pigna nello Stato della città del Vaticano

ha accolto la mostra dei pittori da MIRDITA, NDUE MARKU che vive e lavora da più di 12 anni in Italia, PJETER MARKU, GJOK PEPA e FRAN PRENGA, i quali nella presenza di un gran numero di critici d’arte, pittori, studiosi italiani e un gran numero di albanesi, hanno esposto in quattro ambienti separati di questa galleria 54 quadri.

I n q u e s t a m o s t r a h a n n o partecipato: il sig. RROK LOGU Ambasciatore dell ’Albania in Vaticano, il signor LLESH KOLA, Ambasciatore di Albania in Italia.

Dom DAVID XHUXHA, Direttore del programma in albanese in Radio Vaticano, critici d’arte e studiosi, pittori, scultori, top model tra i quali: TANA e MARUSA KALIMEROVA, pittore e stilista nota in Bulgaria Bulicare. Il critico d’arte Viviana Vannucci, che è anche l’organizzatore del Festival “Roma Arte 2012”, e famosa corrispondente della rivista prestigiosa italiana “NEAPOLIS”.

Ex top model brasiliana Simona de Pigna, che si occupa ora con l’organizzazione di attività artistiche, aprire mostre di pittura, giornalisti, scrittori, ricercatori e un gran numero

Revista MIQËSIA 40

di albanesi residenti in Italia.Direttore della Galleria d’Arte

Pigna, CARLO MARRAFFA, dopo aver fatto gli auguri ai pittori albanesi e dopo aver fatto sapere che la realizzazione di questa mostra è stata resa possibile grazie alla collaborazione con il pittore NDUE MARKU, membro dell’Unione dei Pittori Cattolici di Roma, e nello stesso tempo partecipante di diverse volte in mostre comune in questa galleria, ha dato la parola al Critico d’arte, Vice Presidente dell’Unione dei Pittori cattolici di Roma la signora CINZIA FALCARELLI, che tra l’altro ha detto che i quattro padiglioni insieme costituiscono una mostra molto dinamica, ma che ciascuno dei reparti di degli artisti si presentano con caratteristiche diverse.

NDUE MARKU, secondo lei, ha una mostra molto dinamica, dove si nota in particolare la maestria di utilizzo di spatola, la quale è molto interessante, una mostra diversificata che viene dal ritratto al paesaggio, con un’armonizzazione abbastanza perfetta.

PJETER MARKU porta in questa mostra pitture notevoli

nel campo del folklore non esposte e ignote (e qui si tratta di ritratti di donne di MIRDITA e artisti che hanno preso parte al festival di KURBIN). Ha una potenza di c o l o r a z i o n e e u n disegno professionale.

P i t t o r e G J O K PEPA viene come un conoscente del pennello sottile, preciso nell’uso del pennello dove con l ’ interesse vengono par t ico lar mente i quadri di natura morta.

FRAN PRENGA ha opere interessanti, ma che la sua esposizione è divisa in due parti, alcune con colori un po’

tranquilli e altri con linee moderne e movimenti.

Ex top mode l b r a s i l i ana SIMONA DE PIGNA, che si occupa già con l’organizzazione di attività artistiche e soprattutto con aperture di mostre delle pitture, ha mostrato un particolare interesse per la collaborazione con i pittori.

Mentre VIVIANA VANUCCI, che è organizzatore del Festival “Roma Arte 2012”, corrispondente nota della rivista prestigiosa italiana “NEAPOLIS”, ha invitato il pittore NDUE MARKU a partecipare in questo importante evento, alla vigilia del capodanno del 2012.

Nella mostra hanno accolto anche l’Ambasciatore di Albania in Vaticano sig. RROK LOGU e l’ambasciatore dell’Albania in Italia, il sig. LLESH KOLA.

NDUE MARKU, prendendo la parola a nome dei pittori di MIRDITA, ha ringraziato il Direttore della Galleria Pigna il signor CARLO MARRAFFA per l’opportunità che ha dato a loro di esporre in questa prestigiosa galleria, i pittori per la presentazione delle opere degne, gli Ambasciatori per la partecipazione e la valutazione dell’attività, il Direttore

del programma in albanese a Radio Vaticano , il sig. Dom DAVID XHUXHA per la partecipazione e lo spazio creato in Radio Vaticano dedicato a questo evento.

Il giorno dopo l’apertura di questa mostra, che non è passata sotto silenzio, ma è annunciata dalla stampa italiana, questa mostra è stata visitata anche da uno degli alti dirigenti del Senato italiano, che è anche membro dell’Unione dei Pittori Cattolici di Roma, Dr. Matteo KAPERALO, che fermando in ogni padiglione, è espresso in questo modo:

PJETER MARKU ha una colorazione che mi piace, c’è qualcosa di realismo, ha paesaggi ben collocati, i costumi esposti che portano qualcosa di nuovo, vestiti che per noi sono poco conosciuti e non esposti prima nelle mostre di questo tipo qui.

FRAN PRENGA ha bella mano in uno dei suoi dipinti, mi piace in modo particolare come egli porta il vapore acqueo, ha anche un paesaggio con una natura morta.

NDUE MARKU è un pittore che mostra chiaramente la capacità unica dell’uso professionale della spatola per avere più variazioni, cioè dal ritratto dove trova un modo unico di esprimere e di trasmettere emozioni, anche se i dipinti appartengono al ritratto, paesaggio o la natura morta e che sono della stessa mano.

GJOK PEPA è un pittore vicino alla natura dove si nota il paesaggio albanese e si vede che preferisca il paesaggio tradizionale.

Noi ovv iamente abb iamo cercato anche un parere diretto del Direttore della nota Galleria Pigna, il sig. CARLO MARRAFFA, che ha sostenuto che ci sono particolarità per ognuno degli artisti.

FRAN ha portato qui folklore albanese che dovrebbe essere capito e considerato con cautela. Costume della donna, lavorazione della lana e dipinto del camino portano il

Revista MIQËSIA 41

paesaggio del villaggio.GJOK PEPA, l’arte di GJOK

è speciale per dare veri colori. Io vorrei individuare due dei suoi dipinti Papaveri e la natura morta.

PJETER MARKU dimostra una lunga esperienza. Quindi è un’esperienza che permette di passare facilmente da un paesaggio ad un figura umana. Fa conoscere quì i costumi albanesi che noi non vediamo tutti i giorni, persino non è successo a essere esposti tali in questa galleria. Così egli porta una tradizione culturale che noi non conosciamo.

NDUE MARKU è distinto per la sua arte professionale in spatola. La sua abilità è di riuscire a fare in modo professionale un quadro con la spatola. Ma lui ha un colore perfetto. Un terreno in cui è messo un edificio con un tetto rosso armonizzati perfettamente.

NDUE - esporre qui piu di una volta. Ha sempre portato opere importanti e specifici.

VISITA SPECIALE EMEMORABILE PER IL VATICANOStato della Città del Vaticano,

con tutto ciò che contiene al suo interno, costituisce senza dubbio un miracolo e un sogno di tutti a fargli visita e toccare un pezzo di straordinaria bellezza che porta questo miracolo.

Ma non eravamo visitatori comuni in ambienti di questa magica città Stato.

Dopo aver visitato per motivi diversi anche Copenhagen o Vienna, Dubrovnik o Sarajevo, Salonicco, Spalato, Mostar sino a Istanbul o Pechino e dovunque mi è rimasto nella memoria qualcosa unica che mi aveva tenuto bloccato per un lungo tempo nella sua magia.

Naturalmente mi sono sentito orgoglioso quando ho corso sopra la muraglia cinese o ho passato uno dopo l’altra nelle stanze della Città Proibita, come ho sentito rispetto per l’architetto SINAN quando ho visitato la Moschea Blu di Istanbul, ma qui ti sentiti doppiamente orgoglioso.

Accompagnato da RRROK LOGU, l’ Ambasciatore d’Albania in Città di Vaticano, abbiamo passato in una delle cinque porte per entrare all’interno delle mura di questa città - stato e dopo aver lasciato la porta dell’archivio Segreto di Vaticano, abbiamo passato una dopo l’altra attraverso gli oggetti situati in questa città-stato. Chi non vorrebbe entrare esattamente nei giardini di Vaticano, che dalla cappella Sistina della Chiesa di San Pietro qualsiasi visitatore può vedere senza fare una visita nei loro ambienti interni.

I l seguito di questa vis i ta indimenticabile ci siamo diretti alla Chiesa di San Pietro.

Moviamo lentamente perché i miracoli accompagnano ovunque ma RROK LOGU ci porta da qualche parte a sinistra dell’ingresso, dove è sepolto il corpo di uno dei più lodati del popolo albanese, Papa Clemente XI, che è anche uno dei papi che per venti quattro anni è stato papa in Vaticano come uno dei più di successo in Vaticano.

Noi visitiamo dappertutto l’ ambiente in te r no d i ques ta grandezza in cui ovunque occhio vede un particolare miracolo. Dopo

aver girato in ogni angolo, non possiamo restare senza fermarsi a vedere una delle più famoso sculture di Michelangelo, La Pietà.

O Dio, non possiamo resistere alla tentazione e giriamo a sinistra dell’uscita in un sportello e prendiamo i biglietti per salire in cappella Sistina per vedere da vicino i capolavori che si trovano lì. Saliamo in più alto picco di esso e osserviamo con cura tutto, vediamo la vista su Roma lì davanti la chiesa di San Pietro, nella piazza davanti al quale si trova l’obelisco e in cima al quale la croce e un pezzo di legno, dal legno della croce dove è stato appeso il Cristo, al di là delle rive del fiume Tevere. Lì , dal castello di San Michele o un po’ di là, al Palazzo della Giustizia ovvero a destra dal palazzo Venezia, e noi dopo aver visitato tutto a piedi, anche questo miracolo, anche la vecchia Roma o il famoso Colosseo, ora dalla Cappella Sistina era come rivedere tutto per porre fine a questa visita molto impressionante per noi, ma in realtà non finisce qui la nostra visita a Roma.

Noi siamo invitati dal Direttore del programma in albanese in Radio Vaticano per visitare gli ambienti di questa famosa istituzione e questo sarebbe per il giorno successivo di questa piacevole giornata.

Così, dopo aver visitato Roma, dobbiamo salutare attraverso le onde della Radio Vaticana, ma prima visiteremmo i locali dell’istituzione.

Accompagnati dal direttore della Radio del Vaticano per il programma in albanese, per prima ci fermiamo per onorare il microfono dove nel 1931 iniziò la prima trasmissione di questa radio prestigiosa poi passiamo attraverso i locali di questa istituzione per fermarci in uno degli studi della radio, dove il suo direttore DOM DAVID XHUXHA discute con noi su pubblicazioni o MIRDITA e il suo posto nella storia e nella cultura nazionale.

Gjon Marku – SctittoreMIRDITE

Revista MIQËSIA 42

Në Laç të Kurbinit është hapur muzeu i parë Etnohistorik “KURBINI-1”, duke pasqyruar kështu etnohistorinë kurbinase që nga viti 540 të ekzistencës së qytetit antik të Divasve në Sebasete të Laçit në Shqipëri..

Ky muze, është konceptuar dhe financuar nga Studio Artistike “NIDA” në Laç të Kurbinit me pronar Master Nikollë Gj.Lleshin, me një punë intensive prej më se 30 vitesh, dhe me një financim prej mbi 65 mijë eurosh, dhuratë kjo që ne në kuadrin e ditës së themelimit të Katedrës së parë të gjuhës Shqipe, të hapur në Romën e qytetruar me datën 20 Prill të vitit 1711 nga kurbinasi Gjon Francisco Albani,i njohur ndryshe si Papa Klemendi i XI-të, i cili ishte me origjinë nga Divasi i Laçit në Shqipëri, që rridhte nga familja e Mihal Laçit, nga Divasi i Sebastes. Këtë muze, ne kemi dashur tja kushtojmë këtij themeluesi dhe kontributori të madh të Gjuhës Shqipe dhe organizimit të Kuvendit të Arbërit në Lezhë, për bashkimin kombëtar.

Është në të mirë të sinqeritetit intelektual që të theksohet se ky event është arritrur nga ana jonë pas 30 viteve punë intensive mendore dhe fizike në fushën e hulumtimit, mbledhjes, kodifikimit dhe të sistemimit të disa vlerave të rëndësishme etnokulturore , historike, arkeologjike, linguistike etj të krahinës shkencërisht të virgjër të Kurbinit, duke shtegtuar me shumë mundime nepër arkivat e Vatikanit, Stambollit, Vjenës e të arkivit të Shtetit Shqiptar, madje në kohën e sotme duke shfrytëzuar

linjën e internetit të shpejtë, si dhe duke shfletuar mbi 1000 faqe të shkruara nga mbi 300 kronistë vendas dhe të huaj ndër shekuj për Kurbinin dhe Kurbinasit.

Pikërisht ne para pak kohësh bëmë të mundur realizimin e këtij eventi të rëndësishëm për vlerat Etnohistorike kurbinase, dhe jo vetëm, por madje edhe ato kombëtare, duke hapur kështu në Laç të Kurbinit muzeun e parë etnohistorik me emërtesën:

“MUZEU ETNOHISTORIK KURBINI-1”, në këtë kohë kaq të vështirë, ku askush nuk po merr në mbrojtje vlerat tona etnohistorike!!!

E kam ndërmarrë këtë nismë të nderuar miq, nisëm kjo e dhimbëshme ekonomikisht për mua si studiues e mësues si krijues i këtij Regjioni, por besojmë se kjo është shumë humanitare, duke pasur në ndërgjegjen time një koncept të konsoliduar Etnocentrist, si “Ndjenjë kombëtare e identitetit

kulturor të një kombi” , pa të cilin një komb nuk do të mund të dallohej nga një tjetër, sepse kështu mendoj se i shërbej ruajtjes së identitetit kulturor kombëtar, mbasi kam bindjen time të thellë se: Nga hiri i eshtrrave të të rënëve të etërve tanë që na i sollën këto vlera deri në ditët tona ,është formuar kombi im.

E kemi marrë këtë iniciativë, sepse kam bindjen se brezi im duhet që të mësoje se bustet, këngë t , l ap idar e t , va l l e t , kështjellat etj. Janë objekte shejtërimi të një jete të pa sosur, që po i preke ato, madje po i harrove apo tjetërsove,serish ato mund që të rirrjedhin gjak shpagimi, për mosmirënjohësit.

E kam ndërmar rë këtë nismë, sepse unë kam besuar se at’dheu dhe vendlindja ime ka lindur nga gjaku i të rënëvetë etërve tanë për këtë truall, nga vlerat etnokulturore e linguistike që ne trashiguam prej etërve tanë, ndaj ato mendoj se duhen ruajtur me fanatizmin

PËR TË MOS U BJERRUN VLERAT ETNOKULTURORE KOMBËTARE, NJË MUZE I RI

ETNOHISTORIK NË KURBIN-SHQIPËRI

Master: Nikollë Gj. Lleshi

Revista MIQËSIA 43

Dekorimi i z. Nikoll Gjok Lleshi

më të madh dhe vendosmërinë sublime, për tjua lënë brezave, sepse ndryshe vetë qenia jonë kombëtare do të vihet në dyshim!.

Këto postulate, gjatë gjithë jetës sime më kanë shoqëruar me një dashuri të jashtzakonshme për vendlindjen time, Kurbinin, vendin e mbi njëqind monumenteve të natyrës , kulturës dhe historisë, vatrën e shkollës së parë shqipe të vitit 1632, truallin prej të cilit dolën Korithej të mëdhenj të etnokulturës kurbinase dhe mbarë kombit me simbol familjen e Mihal Laçit nga Divasi i Sebastes në Kurbin, i cili i dha kombit dhe Krishtërimit nga familja e tij pesë kardinalë, dhe një papë, si PËRFAQËSUES TË DINASTISË KURBINAS, E MBARË ARBËRORIT .

Gjithashtu,ne në këtë muze jemi munduar që të shpjegojmë se Kurbini i ka dhënë kombit të vet Korithej e figura të mëdha të histories dhe etnokulturës shqiptare në levizjen atdhetare, si Nikollë Kacorrin,ish udhëheqësi politik të Kryengritjes së Kurbinit më 1906-1912, Shtjefen Gjeçovin, shkenctari i kodif ikimit të kanunit të Lekë Dukaninit, Gjin Pjetrin, udhëheqësi ushtarak i kryengritjes mbarëkombëtare në Kurbin gjatë viteve 1906-1912 dhe bashkëpunëtor i ngurshtë i Nikollë Kaçorrit, Gjeneralin Preng Përvizi, ushtarak dhe demokrat i shquar i Levizjes Kombëtare, Nikollë

Selalën, Sekretar i Besëlidhjes Kurbinase, i cili shkruajti vendimet e kuvendeve te mëdha kurbinase në Delbnisht e gjetk, e shumë figura e korithej të tjerë, madje dhe Iluministin e kohës së re postkomuniste, Zef Ndoci , i cili e pati kthyer arsimin në Kurbin në një shkollë politeknike, e cila për fat të keq sot ju mungon fëmijëve tanë.

Vlen për tu theksuar, se për tu arritur deri këtu, duke përfshirë objektet e blera prej më shumë se n j ëq ind , p l l aka ta t , fo to t etnokulturore të punuara artistikisht, relike të ndryshme, banesën, punën kërkimore shkencore nepër arkiva dhe në kompjuter, filmimet e riprodhimet e vjetra shekullore, ne deri tani kemi shpenzuar dhe vënë në shërbim të publikut Kurbinas e më gjerë, në këtë muze mbi 65 mijë euro.

Themi kështu, sepse asnjë bashki apo komunë në Kurbin, nuk na është afruar me kontributin e tyre financiar për ta ndërtuar këtë muze modest etnohistorik, përveç ish Kryetarit të Q.Lezhë zotit Bardh Rica dhe Firmës “Kolakem”, me lekët e të cilëve ne bëmë të mundur realizimin e ambjentit të jashtëm të këtij muzeu , për të cilën ata kanë dhënë ndihmesën e tyre modeste, dhe ne i falenderojmë ata publikisht dhe ju jemi mirënjohës për kontributin e tyre.

Në kontekstin e kontributeve shtetërore do të thonim se ka qenë edhe detyra e shtetarëve dhe intelektualëve kurbinas të votuar nga populli që të kontribuonin financiarisht apo materialisht, sepse kjo është një vepër publike jo fitimprurëse por domosdoshmërish shumë edukuese për brezin e ri që ende ne nuk po ju mësojmë fëmijëve tanë se prej nga vijmë, cilat vlera kemi, kush jemi dhe ku po shkojmë, mbasi mendoj se gabimi më fatal ka qënë ai që bëmë ne në luftën tonë të shejtë për emancipim, duke menduar të shkatërronim komunizmi, që mirë bemë, por në gabuam kur me

një të rënë të shkopit, shembëm dhe shkatërruam të gjitha muzetë etnohistorike të rretheve, ashtu sikundër bëri sistemi poskomunist me shembjen e kishave e xhamive, ushqimin shpirtëror të njerëzve, madje pasuri të rralla këto të kulturës sonë kombëtare që po shpërbëhen edhe gjerren sot.

Në këtë kontekst, ne gabuam rëndë, po,po, gabuam rëndë miqt e mi, sepse Komunizmi nuk i kishte rrënjët në tokë, por në kokë, e për këtë nuk besoj se do të na e falin brezat, në se ne nuk e riparojmë, shkatërrimin që u bëmë ne muzeve lokale e kombëtare, e kishave tona shekullore që e mbajtën shpirtërisht kombin tonë gjallë!!!

Vepruam ne kështu, në të njejtën kohë, kur kultura botërore sot po i përvetëson vlerat tona për një hiq, e ne i shkatërruam ato me një të rënë të shkopit!!! E kur ne nuk e rimëkëmbim kulturën tonë sot, nuk e rimbledhim këtë, kultura kombëtare gjerret dhe brezi i ardhshëm mund të çkombëtarizohet, e kjo do të ishte vdekja më tragjike e një kombi!!

Prandaj thirrja ime sot është: Ejani pra të gjithë ju o

intelektualë të ndershëm e humanë dhe ti rimbledhim ,

ti kodifikojmë dhe tjua lëmë trashigim brezave kulturën e etërve tanë, pa paragjykime politike në të majtë dhe të djathtë, sepse etnokulturo jonë nuk është as e majtë dhe as e djathtë, por gjithëkombëtare!

Ejani pra ju o njerëz të mirë mergimtarë dhe kontribuoni edhe ju financiarisht për ta r i m ë k ë m b u r, r i m b l e d h u r, kodifikuar dhe propoganduar etnohistorinë tonë kombëtare, për të cilën aktualisht nuk po gjegjet me zë zemre askush!!

Këtu në këtë muze, ne kemi paraqitur vetëm një të katërtën e materialeve etnohistorike që posedojmë, për shkak të mungesës financiare, të cilën nuk na e afroj askush nga organet e nomeklaturës shteterore!!!.

Revista MIQËSIA 44

Në këtë mikromuze etnohistorik, kam dashur që t ë pasqyro j kurbinasit dhe kurbinin e shekujve të shkuar, kulturën e tyre të lashtë të qytetrimit prej nga vijnë, thesaret e pa llogaritëshme etnohistirike të kombit tim.

Në të vërtetë ,unë kam dashur që të flas me forcën e argumentit shkencor, për etërit tanë që i lanë trashigimi kombit tonë një thesar të pa llogaritshëm arsimor dhe etnografik , të cilët jetuan në këto troje që prej vitit 540 në Divas të Sebastes, nga të cilët mendoj se buron kultura dhe arsimimi Arbëror , që deri më sot, pak është thënë. Gjithashtu, kam dashur të kodifikoj shkencërisht vlerat etnokulturore të Divasve dhe Sebastianëve të vitit 1232 kur u masakrua Vlashi kurbinas në Sebaste nga Barbarët. Gjithashtu, kam dashur të evidentoj dhe të kodifikoj vlerat etnokulturore të familjes Laçi, e cila emigroi në Urbino të Italisë në vitin 1464 me dy djemtë e tij për shkak të politikës dhe bashkëpunimit me Skendërbeun gjatë luftës së tyre të shejtë,ku prej kësaj familjeje dolën pesë kardinalë dhe një papë, të cilët i dhanë etnokulturës kombëtare dhe asaj të krishtërimit një thesar vlerash qytetruese dhe arsimim kombëtar, të cilat deri më sot kanë mbetur në honin e harresës intelektuale shqiptare!!!.

Domosdo që cmirëzinjëve dhe skeptikëve kuirbinas e më gjerë do tju duket e pabesueshme, por ja që historia është kokëfortë,njerzit humanitar e atdhetar zgjohen një ditë për ta mbrojtur etnokulturën e tyre, e vlerat etnokulturore të një krahine a kombi, vjen një ditë dhe dalin në shesh nga dikush që nuk mendohet, nga një mësues veteran a studiues provincial vlera të rralla etnohistorike kombëtare!!.

Ne e kemi ndërmarrë këtë i n i c i a t i v ë t ë d h i m b ë s h m e ekonomikisht për neve,port ë vullnetshme për sakrifikim me qellimin e mirë që fëmijët kurbinas e atyre mbarë kombëtar, nepërmjet mësuesëve të tyre të kenë mundësinë që sëpaku një orë në vit të mësimit mbi njohuritë e vendlindjes së tyre,apo një orë të lirë të mësuesisë për fëmijët, ata ta marrin në këtë muze ,me qellimin e mirë që fëmijët ta shijojnë vlerën etnokulturore të paraardhësve të tyre, e madje institucionet vendore kurbinase e më gjerë në shkallë kombëtare, të kenë mundësinë që tjua tregojnë vlerat tona të gjithë të huajve që vizitojnë Kurbinin tonë të mbrekullueshëm dhe të virgjër për nga ana studimore, i cili ka në vetvete mbi njëqind monumente të kulturës dhe natyrës së tij, dhe deri tani, njerëzit pak i njohim.

Themi kështu, sepse Krahina

e Kurbinit mund të jetë krahina unikale që ka katër kala, pesë kostume autentik Arbëror për gra, një kostum për burra dhe mbi pesë pika arkeologjike të pa studiuara asnjëherë, të cilat kanë një vlerë të jashtëzakonshme linguistike, arkeologjike, etnokulturore e të kultit,të cilat ne jemi munduar që ti bejmë të njohura nepërmjet këtij muzeu e madje botimit të Enciklopedise Kurbinase prej katër vëllimesh me tirtull: “VISARE NGA KURBINI” e madje ,objekte të lashtësisë që ende njerëzit nuk i njohin, dhe që të huajtë do të na kishin zili për vlerat e tyre. Duhet theksuar se vetëm Mulliri “FALLË” në Gallatë, i ndërtuar para kohës së Gjon Kastriotit dhe ekzistent fizikisht sot, e madje në gjendje të rrallë rezistence të erozionit të shekujve, që ka mundur të arrije deri në ditët tona, me të gjitha paisjet e tij, ka një vlerë monumentale të pa llogaritëshme, që askush sot nuk e merr në mbrojtje!!!. Në këtë kontekst, duhet thënë se nuk mund që të imagjinohet se sa vizitorë do të kishte, po të restaurohej dhe të propogandohej ai dhe shumë objekte të tjera të etnokulturës kurbinase, si Kisha e shemërisë në Zhej, Kalaja e Sebastes, ajo e shkopetit dhe ajo e Daulës, të cilat do të sillnin në shqipëri dhe Kurbin mijëra turistë të huaj!

Ky muze domosdo që kërkon një pasurim të më tejshëm, të paktën për të paraqitur edhe ato tre të katërtat e materialeve që posedojmë ne shkencërisht, që besojmë se institucionet shtetërore, me riorganizimin human të tyre do të investojnë për të, sepse ky do të jetë edhe nderi i tyre.

Në këndveshtrimin tjetër, në këtë material, do tju luteshim të gjithë mergimtarëve tanë Kurbinas dhe atyre mbarë kombëtar, të mund japin kontributin e munguar financiar të tyre si humanë që janë, me qellim që neve të mund të paraqesim edhe

Revista MIQËSIA 45

ato tre të kartërtat e materialeve që mungojnë në këtë muze regjional.

Të gjithë ata që deshirojnë të japin kontributin e tyre financiar për këtë muze nga mergata jonë, do të mund të derdhin dhuratën e tyre në llogarinë tonë:

Nikollë Gj. Lleshi Llogaria:2200-103645-0001 Euro, dhe

IBAN:AL152061 4014 0002 2001 0364 5001. (Për Muzeun Etnohistorik “KURBINI-1” Laç.)

Në këtë muze ne kemi paraqitur mbi njëqind pamje e kompozime të vlerave etnokulturore, arkeologjike e historike kurbinase kombëtare, gdhendje në gur , në dr u , qëndistari, objekte arkeologjike, pesë kostume për gra dhe një për burra, disa lloje të tjera veshjesh të veçanta, instrumenta e vegla të tjetra muzikore shumë të vjetra , punime monumentale artistike sikundër është figura e plakut të urtë kurbinas Kokë Malqi, i cili jetoi gjatë viteve 1376-1468 ,Pllakatat e zhvillimit etnokulturor të vitit 1945 - 1991, e madje atë të zhvillimit turistik dhe etnografik të 2012, objektet historike e arkeologjike, të cilat deri më sot nuk i ka paraqitur kush në punimet e gravurave monumentale. Gjithashtu në këtë muze kemi paraqitur disa kompozime të tjera të veprave monumentale dhe shumë pllakata që pasqyrojnë kohën e kaluar dhe të sotshmen.

Themi kështu, sepse duke i riprodhuar këto montazhe e piktura, madje duke i vendosur ato nepër zyra institucionesh , ato më së miri mund ta propogandojnë Kurbinin egjithë Shqipërinë, nepër ambjente turistike , tregtare e kishtare, me qellimin e mirë përhapjen dhe njohjen sa të jetë e mundur të etnokulturës dhe etnohistorisë sonë kombëtare, të cilat ne mund tjua vejmë në dispozicion duke i riprodhuar ato.

E kemi ngritur këtë muze duke qenë të ndërgjegjshëm se duke thënë e provuar se arsimimi, kultura dhe

dija pothuaj se në të gjitha kombet e botës është zhvilluar në vende të populluara masivisht, sikundër janë qytetet dhe fushat e begata dhe në asnjë rast ato nuk janë zhvilluar në thepimet e maleve dhe në kreshta, ashtu sikundër mendojnë disa skeptikë kurbinas e më gjerë, sepse thepimet dhe kreshtat kanë eposin e tyre të pa tjetërsueshëm, ndërsa qytetrimi, si ky i Divasve në Sebaste, i cili e daton ekzistencën e tij që në vitin 540, që partaqitet në këtë muze, na ka sjell dijen , arsimimin, etnokulturën dhe shkencën tonë kombëtare, që etërit tanë jua dhuruan brezave nga shekujt e përdjerrë!!!.

T hemi k ë sh tu , s e p s e ne posedojmë materiale burimore të mbledhura në popull për pergatitjen e ngjyrave, përdorimin e bimëve mjekësore në familje, prodhimet e disa lloje pijesh të veçanta, kostumografi të rralla, gdhendje në druri e guri, etj.

Në këtë kontekst, mund të themi se nuk kishte se si të ndodhte ndryshe kur Sebastia e Kurbinit nga Divasi i Laçit, i dha Selisë së shejtë dhe mbarë Krishtërimit e Qytetrimit Perendimor, një shejt, një Papë dhe pesë kardinalë (Gjeneralë) e dhjetra at’dhetar të shquar e iluministë të mëdhenjë, sikundër është familja Albani që ne kemi paraqitur këtu në pemën e kulturës kurbinase, madje vlerat etnokulturore si një pasuri të rrallë prej pesë kostumesh për gra dhe një relik të veçantë veshjeje që mund të jetë ekzemplari i vetëm në Ballkan dhe në Evropë, si kundër është Brezi me Rrema. Ndaj ne duhet të jemi të gjithë krenar që Divasi e Sebastia e Laçit i ka dhënë kulturës kombëtare kaq shumë figura të mëdha etnokulturë e arsimim kombëtar,kaq shumë vlera linguistike , arkeologjike dhe etnohistorike, sepse ishte Papa Klemendi i XI-të me origjinë nga Familja e Filip Laçit në Divas të Sebasates në Laç që themeloi për të parën herë katedrën e Gjuhës Shqipe në Romën e qytetruar me 20 Prill të vitit 1711, e madje organizoi edhe Kuvendin

e famshëm të Arbërit në Lezhë për bashkim kombëtar.

Në këtë kuadër, pikërisht për të përkujtuar këtë ditë të shejtë për kurbibasit e mbarë kombin tone, ne e zgjedhëm 20 Prillin, për ta përkujtuar në promocionin e këtj eventi të rëndësishëm kombëtar për shqiptarët,madje për ta shpallur atë ditë, Ditën e Kulturës Kurbinase, e për tju thënë skeptikëve se që prej atyre shekujsh, nga Divasi i Sebastes buron kultura dhe qytetrimi i Arbërit, e për këtë besojmë se të gjithë duhet të jemi krenar , dhe se në rrjedhën e viteve besojmë se organet e nomeklaturës në Kurbin e më gjerë do ta shpallin ditën e 20 PRILLIT si ditën e “KULTURËS KURBINASE”, me qellim që ne ta festojmë çdo vit atë bashkërisht.

Vërtetë ky sot është një muze etnohistorik modest, si një pronë vetiake e imja, i cili kërkon edhe shumë punë e financim për tu pasuruar dhe propoganduar, gjë të cilët besojmë me shpirt se do ta japin kontributin e tyre mergimtarët tanë në Diasporë me financimin e tyre, duke parë se në këto momente, shteti ynë është i pa fuqishëm për financim, por do të deshironim sinqesrisht me zemër të pastërt që intelektualizmi dhe administrata shtetërore kurbinas, e pse jo edhe ajo kombëtare, të rizgjohej dhe ta vlerësonte më shumë kulturën kombëtare pa të cilën askush prej nesh nuk mund të quhet shqiptar, e për këtë muze të financojnë të gjithë, të paktën mergimtarët tanë në Diasporë.

Në këtë kontekst ne besojmë se do të jetë më e ndershme dhe efikase puna dhe studimi i vlerave etnokulturore kombëtare kurbinase që unë jam munduar që ti dhuroj brezave, që jo vetëm fëmijët e studiuesit kurbinas do të mësonin shumë për etnokulturën tonë, por gjithkush që mund ta vizitoje këtë muze nga vendasit dhe të huajtë do të mund të mësonin shumë gjëra të dobishme për etnohistorinë tonë!!.

Themi kështu, sepse mendojmë se vlera e një kombi shkruhet më së

Revista MIQËSIA 46

shumti në tingujt e gjuhës së tij, në gjuhën dhe kostumografinë e një kombi, në shumëllojshmërinë e tyre dhe të ornamentikës gjithëfarëshe që ka trashiguar një popull, nga e cila dallohen kombet nga njeri tjetri.

Në këtë kontekst, dua që të pohoj krenarisht se krahina e vendlindje sime Kurbinit, mund që të jetë më e vaçanta,më e pasura etnokulturisht dhe etnohistorikisht, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në Ballkan dhe Evropë, sepse kjo krahinë ka një shumëllojshmëri kostumesh si asnjë regjion tjetër, një shumllojëshmëri ritesh e vallesh popullore si asnjë vend tjetër, të cilat janë të pa studiuara deri tani, dhe që nuk janë patur në konsideratë nga studiuesit tanë të nderuar!.

Regjioni i Kurbinit ka një gjuhë me një pasuri të rrallë kombëtare tingujsh, të cilën ne e kemi botuar në vëllimin e dytë të Enciklopedisë për Kurbinin, ku me kënaqësi kemi vërejtur se shum prej frazeologjisë dhe tingujve të saj, janë sot objekte studimi universitar në Fakultetin e Filologjisë, falë përkrahjes që na ka dhenë Profesor Dr.Gjovalin Shkurtaj, të cilin deshiroj që ta falenderoj publikisht.

Ne jemi koshient, se e kemi berë këtë duke qenë të bindur se sëparit etnografia dhe gjuha,ato janë, shprehja më e saktë e një kombi të formësuar që jepët nepërmjet etnokulturës, sepse mendojmë se prehistoria e një kombi shkruhet më së miri nepërmjet kostumografisë, ornamenteve, relikeve e tingujve

linguistik që vijnë nga thellësia e shekujve, e këto më shumë se kushdo tjetër, ne i kemi hulumtuar, kodifikuar , ripër tëritur dhe sjellë sot para vizitorëve në këtë muze, nepërmjet një punë të jashtëzakonshme të ndërtimit të fotografisë monumentale të ko s t u m o g r a f i s ë k u r b i n a s e , monumenteve etnografike të ardhura nepërmjet figurave të historisë sonë, burra shteti këta që nuk mund ta shikonin portretin e tyre jasht kostumeve kombëtare, të cilat besojmë se do të kenë interes kombëtar.

E kemi berë këtë me deshirën e madhe, duke qënë të bindur se ashtu si Rilindasi ynë Petro Nini dha kontributin e tij në përhapjen e gjuhës shqipe, ashtu sot në shekullin tonë , çdo mësues , sot më shumë se kurrë duhet që të mbledhin dhe të kodifikojnë të gjitha reliket etnokulturore të vendlindjes së tyre, sepse kemi bindjen se edhe motivet etnografike të gjithëfarëshme kanë gjuhën e tyre shqipe që krenarisht na ndihmon që ne të jemi shqiptar,e kjo dita ditës po gjerret ose po tjetërsohet nepërmjet futjes së elementeve etnografik të popujvë të tjerë në kostumografinë tonë, që askush nuk po i kontrollon, të cilët në një të ardhme jo të largët, ata mund të kenë pretendimet e tyre çkombëtarizuese, duke futur elementet etnokulturor të tyre në zemrën e etnokulturës sonë, e duke berë që etnokultura jonë të

futet në mjegullimën e harrimeve. Pikërisht këto kanë qenë motivet që mua më kanë inkurajuar të jap edhe bukën e gojës për ti mbledhur dhe kodifikuar ato, dhe për tja lënë brezave terë këtë pasuri, që ata të më kohen me dashurinë e pakufishme për vlerat etnokulturore të etërve të tyre, por tani më besoni se jam lodhur tejskajshëm financiarisht, ndaj dhe po kërkoj botërisht ndihmesën tuaj financiare humane për këtë muze regjional..

Në këtë kontekst do ti ftoja të gjithë mergimtarët e mundshëm që të kontribuojnë me sa munden financiarisht për ta pasuruar këtë muze, ku shumat e tyre ti derdhin në llogarinë tonë të lartpërmendur, që edhe ata ta kenë emrin e tyre si kontribues në historinë e këtij muzeu të veçantë etnohistorik.

Dhuroni pra sa mundeni të dashur mergimtar vlerat tuaja financiare që ne të mund ta pasurojmë këtë muze me objekte të reja dhe të jemi të gjithë bashkërisht krenar për etnokulturën tonë.

Ejani dhe shikoni vlerat tona të rralla etnokulturore kombëtare n ë M u ze u n E t n o h i s t o r i k Kurbini-1 në Laç të Kurbinit se do të mbeteni të befasuar nga kjo etnohistori shumë shekullore të mbi njëqind monumenteve të natyrës dhe etnokulturës sonë kombëtare!!!!

Master: Nikollë Gjokë LleshiStudiues, Financues dhe

ngritës i Muzeut Etnohistorik KURBINI-1-Laç Sebaste-Kurbin

PER NON PERDERE I VALORI ETNOCULTURALI NAZIONALI,UN NUOVO MUSEO ETNOSTORICO

A KURBIN, ALBANIA

A LAC nella circoscrizione comunale di KURBIN, è aperto il primo museo ETNOSTORICO “KURBINI-1”, riflettendo così

l’etnostoria di KURBIN dall’anno 540 dell’esistenza della città antica dei DIVAS in SEBASETE di LAC in Albania.

Questo museo è stato concepito

e finanziato dallo Studio Artistico “NIDA” a LAC, KURBIN, in proprietà del Master NIKOLLE GJ. LLESHI, con un lavoro intensivo più di 30 anni e con un finanziamento di

Master: Nikollë Gj. LLESHI

Revista MIQËSIA 47

oltre 65 mila euro, dono nel contesto del giorno di fondazione della prima Cattedra della lingua Albanese, aperta nella Roma civilizzata il 20 aprile 1711 dal cittadino di KURBIN, GJON FRANCISCO ALBANI, noto anche come Papa Clemente XI, il quale era d’origine dalla famiglia MIHAL LAÇI a KURBIN.

Questo museo, noi abbiamo voluto dedicare a questo fondatore e grande collaboratore della Lingua Albanese e all ’organizzazione dell’Assemblea di ARBER a LEZHA per l’unità nazionale.

È nel bene della sincerità intellettuale notare che questo evento è stato realizzato da noi dopo 30 anni di lavoro intenso mentale e fisico nel campo della ricerca, raccolta, codificazione e sistematizzazione di alcuni importanti valori etnoculturali, storici, archeologici, linguistici ecc., della provincia scientificamente vergine di KURBIN, viaggiando con molte difficoltà attraverso gli archivi del Vaticano, Istanbul, Vienna e dell’archivio dello Stato Albanese, addirittura nei tempi d’oggi utilizzando la linea veloce dell’internet, sia sfogliando più di 1000 pagine scritte da oltre 300 cronisti locali e stranieri nei secoli per il KURBIN e i suoi abitanti.

Proprio di recente noi abbiamo

reso possibile la realizzazione di questo importante evento per i valori Etnostorici di KURBIN, e non solo, ma anche quelli nazionali, aprendo così a LAÇ di KURBIN il primo museo etnostorico con il nome: “MUSEO ETNOSTORICO KURBIN-1”.

Ho intrapreso questa iniziativa cari amici, iniziativa dolorosa economicamente per me come ricercatore e insegnante, come creatore di questa Regione, ma crediamo che sia molto umanitario, avendo sulla la mia coscienza un concetto consolidato Etnocentrica come “Sentimento nazionale dell’identità culturale di una nazione”, senza il quale una nazione non può

essere distinto da un altra, perché credo che io stia servendo alla conservazione dell’identità culturale nazionale, poiché ho la mia profonda convinzione che: Dalle ceneri dei resti dei nostri padri caduti, che ci hanno portato questi valori fino a nostri giorni, si è formato la mia nazione.

Abbiamo preso questa iniziativa, perché credo che la mia generazione abbia bisogno di imparare che i busti, canzoni, lapidi, danze, castelli, ecc., sono oggetti di sacralità di una vita senza fine, che se si toccano, addirittura se si dimenticano o alienano, di nuovo loro possono sanguinare sangue di ritorsione per gli ingrati.

Ho preso questa iniziativa, perché io ho creduto che la patria e la mia città natale è nata dal sangue dei caduti i nostri padri per questa terra, dai valori etnoculturali linguistici , che noi abbiamo ereditato dai nostri padri, così penso che loro devono essere salvato con grande fanatismo e determinazione sublime, per lasciare alle generazioni, perché altrimenti il nostro essere nazionale si sarà messo in dubbio!.

Questi postulati, durante tutta la mia vita mi hanno accompagnato con uno straordinario amore per la mia città natale, KURBIN, paese di un centinaio di monumenti di natura, cultura e storia, il sito della prima scuola albanese dell’anno 1632.

Revista MIQËSIA 48

Nessun Municipio o Comune nella circoscrizione comunale di KURBIN, non ci ha offerto nessun contributo finanziario per costruire questo modesto museo etnostorico tranne l’ex presidente di LEZHA, Sig. BARDH RICA e la Ditta “KOLAKEM”, con i loro soldi noi abbiamo reso possibile la realizzazione dell’ambiente esterno del museo, per il quale loro hanno dato il contribuito modesto, e noi li ringraziamo pubblicamente e siamo grati per il loro contributo.

Nel contesto dei contributi statali, direi che era il dovere di intellettuali e rappresentanti di KURBIN votati dal popolo di contribuire finanziariamente o materialmente, perché questa è un’opera pubblica che non rende, ma necessariamente molto educativa per la nuova generazione che ancora noi non insegniamo ai nostri figli da dove veniamo, quali valori abbiamo, chi siamo e dove stiamo andando.

Quindi il mio invito di oggi è:Venite voi tutti intellettuali

onesti e umani e riaccogliamo, codifichiamo e lasciamo in eredità alle generazioni future la cultura dei nostri antenati, privi di pregiudizi politici a sinistra e a destra, perché la nostra ricchezza etnoculturale non è né destra né di sinistra ma tutto nazionale!

Ve n i t e vo i b r ava g e n t e immigrati e contribuite anche voi finanziariamente per riprendere, r i a c c o g l i e r e , c o d i f i c a r e e propagandare l’etnostoria della nostra nazione, per la quale al momento non si risponde nessuno con la voce del cuore!!

Parliamo così perché la Regione di KURBIN può essere la regione unica che dispone quattro castelli, cinque costumi autentici ARBEROR per le donne, un vestito per gli uomini e più di cinque siti archeologici senza mai studiati, che hanno un eccezionale valore linguistico, archeologico, etneo-culturali e di culto, che stiamo cercando di farli conosciuti attraverso questo museo

e anche con la pubblicazione della Enciclopedia di KURBIN di quattro volumi dal titolo: “TESORI DA KURBIN” anche oggetti antichi che la gente ancora non lo sa, e che gli stranieri sarebbero invidiati per i loro valori. Va notato che solo Mulino “FALLE” in Gallate, costruito prima del tempo di GJON KASTRIOTI e fisicamente esistente oggi, e anche in condizioni di rara resistenza all’erosione di secoli, che è potuto arrivare fino ai giorni nostri, con tutte le strutture, ha un valore importante monumentale, che oggi nessuno non lo difende!!!. In questo contesto, va detto che non può immaginare quanti visitatori avrebbe se fosse fatto il restauro e fare propaganda per esso e per tanti altri oggetti della ricchezza etnoculturale di KURBIN, come la Chiesa di Santa Maria in ZHEJ, Castello di SEBASTE, castello di SHKOPET e di DAULE, che porterebbero in Albania e KURBIN migliaia di turisti stranieri!

Questo museo necessariamente richiede un successivo arricchimento, almeno per presentare i tre quarti dei materiali che possediamo scientificamente, che crediamo che le istituzioni statali, con la riorganizzazione umana di loro dedicheranno investimenti al museo, perché questo sarà anche il loro onore.

In un altro punto di vista, in questo materiale, pregheremmo a tutti i nostri migranti di KURBIN e di tutta la nazione, di dare il loro mancato contributo finanziario, perché sono generosi , in modo da poter presentare tre quarti del materiale che mancano in questo museo regionale.

Tutti quelli che desiderano dare il loro contributo finanziario a questo museo dalla nostra diaspora, potrebbero far loro dono in nostro conto:

Nikolle Gj. Lleshi, conto: 2200-103645-000 1 Euro, e IBAN: AL152061

4014 0002 2001 0364 5001

(per il Museo Etnostorico “Kurbini-1” LAC.)

La regione di KURBIN ha un linguaggio con una ricchezza rara nazionale dei suoni, che noi l’abbiamo pubblicato nel secondo volume della Enciclopedia per KURBIN, dove siamo lieti di rilevare che molti delle espressioni frase-logistica e suoni di esso sono ora oggetti di studi universitari presso la Facoltà di Filologia, grazie al sostegno che ci ha dato il Prof. Dr. GJOVALIN SHKURTAJ, che vorrei pubblicamente ringraziarlo.

Venite a vedere i nostri valori rari etnoculturali nazionali in Museo Nazionale Kurbin-1 a LAC di KURBIN e rimarrete sorpresi da questo etnostoria di molti secoli di oltre 100 monumenti della natura e la nostra cultura etnica nazionale!!!

MASTER: NIKOLLE GJOKE LLESHI RICERCATORE, FINANZIATORE E FONDATORE DEL MUSEO ETNOSTORICO KURBIN-1-LAC-SEBASTE KURBIN, ALBANIA

L’ASSOCIAZIONE NAZIONALE DI AMICIZIA E COOPERAZIONE ALBANIA- ITALIA

Nella celebrazione giubilare de l 100° ann iversa r io de l l a proclamazione di Indipendenza dell’Albania, apprezza il grande contributo che il sig. NIKOLLE GJOKE LLESHI ha dato per l’istituzione del Museo con valori storici, e come dirigente del Forum di intellettuali di KURBIN. Egli è anche il Direttore Artistico dell’Associazione Culturale “NIDA”, che ha dato un prezioso contributo alla società albanese e soprattutto per KURBIN.

Per questo, l ’Associazione Nazionale di Amicizia e Cooperazione ALBANIA-ITALIA proclama il sig. NIKOLLE GJOKE LLESHI “MEMBRO ONORARIO” di esso.

PRESIDENTE DELL’ASSOCIAZIONE

NIKOLL LLESHI

Revista MIQËSIA 49

SHPALLEN “ANËTAR NDERI” TË SHOQATËS

Në cermonin e festimit të 100 Vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë

Shoqata Kombëtare e Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri – Itali me qendër në qytetin e Laçit –Kurbin, festoj 100 Vjetorin e Shpalljes të Pavarsisë së Shqipërisë, me datën 24 nëndor 2012 në Pallatin e Kultures në Laç – Kurbin.

Ky aktivitet kulturor e festiv ishte më të vërtetë i bukur. Kryesia e Asambles së Shoqatës Kombëtare të Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri - Itali kishte vendosur që në këtë aktivitet festiv kushtuar historisë së Pavarsis së Shqipëris, të nderojë me titullin më të lartë të nderit dy Ipeshkëvit shumë të nderuar në Shqipëri, imzot. Rrok Mirditën – Ipeshkëvi i Arqipeshkëvis Metropolitane Durrës – Tiranë, si dhe Imzot Angelo Massafra – Ipeshkëvi i Arqipeshkëvisë së Shkodres – Pultit, & Kryetar i Konferencës Ipeshkëvnore të Shqipërisë. Natyrisht prezenca e tij dhe fjala përshendetëse e tijë ishte për të gjithë më të vertetë mbresëlënse

për vetë mesazhin e madhë që ai i drejtoj të pranishmeve për paqen e lumturinë e njerëzimit në Shqipëri.

Ipeshkëvi Monsi. Rrok Mirdita i ftuar në këtë takim nuk mundi të jetë present për shkak të një aktiviteti shumë të rëndësishme që ai kishte planifikuar po atë ditë kur ne kishim aktivitetin.

Ai kishte planifikuar “Simpozium për 100 vjetorin e Pavarsisë së Shqipërisë”

Për këtë Kryesia e Asamblesë së Shoqatës vendosi që me datën 26 Nëndor 2012 të shkojë në Selin Ipeshkëvnore në Tiranë për t’i dorëzuar Dekoratën e Nderit Imzot Rrok Mirditës.

U caktua një përfaqësi e Shoqatës sonë e të tjerë të nderuar nga Shoqata.

Në këtë takim u caktuan për dorëzimin e dekoratës personat si më poshtë:

z.Nikoll Lleshi- Presidenti i Shoqatës Kombëtare të Miqësisë & Bashkëpunimit Shqipëri – Itali

z.Zef Bushati –Kryetar i ADK (Anëtar Nderi i Shoqatës Kombëtare të Miqësisë Shqipëri – Itali

Prof.As.Dr. Zef Gjeta – zv/President i Shoqatës Kombëtare të Miqësisë Shqipëri – Itali

Ded Kola – Drejtor i Zonës nr.1 Tiranë, i Shoqatës Kombëtare të Miqësisë Shqipëri – Itali

z. Pjetër Nikolli Kryetar i Shoqatës Miqësisë Shqipëri - Itali, Mirditë &zv/Drejtor i Revistës Miqësia të Shoqatës sonë.

z. Gjon Lleshi – Kryetar i Shoqatës Kurbini për problemet studimore e historike të Shoqatës sonë.

Ing. Bersjan Lleshi – Përkthyes dhe sekretar i Asambles së Shoqatës.

Për ne që ishim të pranishën ishte më të vertetë një gëzim e kënaqësi e veçantë që nuk mund ta harrojmë kurrë këtë pritje me shumë dashuri e me biseda shumë të këndëshme për ne.

Nga” Ded KOLADrejtor i Zonës nr.1, Tiranë për Shoqatën e Miqësisë Shqipëri – Itali

Revista MIQËSIA 50

Associazione Nazionale di Amicizia e Cooperazione Albania-Italia, con sede nella città di LAÇ, KURBIN, ha celebrato il 100° anniversario della Proclamazione di Indipendenza dell’Albania, il 24 novembre 2012 nel Palazzo della Cultura a LAÇ, KURBIN.

Quest’attività culturale e festiva è stata veramente bella. Presidenza dell’Assemblea dell’Associazione Nazionale di Amicizia e Cooperazione tra l’Albania e l’Italia aveva deciso che in questo evento di festa dedicato alla storia d’indipendenza dell’Albania, di onorare con il più alto titolo d’onore, due Vescovi molti noti in Albania, Monsignor RROK MIRDITA - Vescovo dell’Arcidiocesi Metropolita di Durazzo-Tirana, e monsignor Angelo Massafra - Vescovo dell’Arcidiocesi di Scutari-Pulti e Presidente della Conferenza Episcopale di Albania.

Naturalmente, la sua presenza

e il suo discorso erano per tutti davvero impressionante, grazie al grande messaggio che lui ha rivolto ai partecipanti per la pace e la felicità del popolo albanese da Mons.Angelo Massafra.

Vescovo Monsignor RROK MIRDITA, invitato alla riunione, non ha potuto essere presente a causa di un’attività molto importante già in programma lo stesso giorno.

Lui aveva progettato “Simposio per il 100° anniversario dell’indipendenza dell’Albania”a Tirana.

Per questo, Presidenza dell’Assemblea dell’Associazione ha deciso di andare in data 26 novembre 2012 presso la sede episcopale di Tirana per consegnare il decorato con il titolo “Membro d’Onore” a Mons.Rrok Mirdita - Arcivescovo dell’Arcivescovia Metropolitana di Durrazzo – Tirana, per il grande contributo

dato nella reabilitazione della fede in cattolica e delle insituzioni della chiesa in tutta l’Albania e per il valorizzamento della storia dell’ex Arcivescovo di Durrazzo con centro a Delbnisht – Kurbin, facendo grandi investimenti per conservare i valori storici di questa Arcivescovia. È stato nominato una rappresentanza della nostra Associazione e di altri onorati dall’Associazione.

In questa riunione sono stati nominati per la consegna della medaglia, le seguenti persone:

Il sig. NIKOLL LLESHI - Presidente dell›Associazione Nazionale di Amicizia e Cooperazione Albania-Italia;

Il sig. ZEF BUSHATI - Presidente di ADK (Membro Onorario dell’Associazione Nazionale Amicizia Albania-Italia);

Prof. As. Dr. ZEF GJETA - Vice/Presidente della Associazione Nazionale Amicizia Albania-Italia;

Il sig. DED KOLA - Direttore della Zona n. 1 di Tirana, di Associazione Nazionale Amicizia Albania-Italia;

Il sig. PJETER NIKOLLI - Presidente dell’Associazione Nazionale Amicizia Albania-Italia in MIRDITA e Vice Direttore della Rivista «Amicizia» della nostra Associazione.

Il Sig. GJON LLESHI - Presidente dell›Associazione «KURBINI» per i problemi di studi storici nella nostra Associazione.

Ing. BERSJAN LLESHI - Interprete e segretario dell›Assemblea dell›Associazione.

Per noi che eravamo presenti, è stata veramente una gioia e piacere particolare che non possiamo mai dimenticare, un›ospitalità con molto amore e con conversazioni piacevoli per noi.

Ded KOLADirettore della Zona nr.1

di Tirana, dell’Associazione Nazionale di Amicizia

Albania-Italia

PROCLAMATI “MEMBRO ONORARIO” DELL’ASSOCIAZIONE

Al giubileo del 100° anniversario della dichiarazione d’Indipendenza

dell’Albania

Revista MIQËSIA 51

Ditët e para të muajit Janar të vitit 2013, një përfaqsi

e Kryesisë së Shoqatës Kombëtare të Miqësisë Shqipëri-Itali,udhëtoi drejt qytetit verior të Shkodrës, me ftesë të Konsullit të Republikës së Italisë në këtë qytet Roberto Andreotti. Kjo përfaqsi kryesohej nga Presidenti i Shoqatës z.Nikollë Lleshi, në përbërje të të cilit ishin edhe prof. Ahmet Osja,drejtori i revistës “Miqësia” z.Vlash Gega, Kryeredaktori i saj z.Vlash Prendi, redaktori i revistës z.Gjon Lleshi, Martin Çetina, përfaqësues i Shoqatës për Shkodrën,Vjollca Jahja, asistuar nga përkthyesi Bersjan Lleshi. Qëllimi i vizitës së kësaj përfaqësie ishte dorëzimi i dekoratës “Nderi i Shoqatës”, akorduar nga kryesia

e kësaj Shoqate, konsullit të Italisë në Shkodër, Roberto Andreotti.

Qyteti i lashtë i Shkodrës është themeluar rreth shek.IV pr.l.Kr. dhe ishte kryeqendër e fisit ilir të labeotëve. Gjatë sundimit të mbretit ilir Gent, u bë kryeqendra e shtetit ilir. Në vitin 1396, u vu nën vartësinë e Venedikut, kryesisht në pikëpamjen administrative dhe tregtare.Në fakt ishin disa qytete shqiptare që kërkuan mbrojtjen e tyre nga “Selia e Shenjtë”, për ti bërë ballë invazionit osman. Në administrimin venedikas qy te te t shq ip ta re pa tën një zhvillim dhe lulëzim të hovshëm. Këta fakte vertetojnë lidhjet e hershme të qytetit verior me perandorinë Romake e këta lidhje bashkëpunimi dhe

miqsie ajo i ruan edhe në ditët tona.Në selinë e Konsullatës, plot

buzëqeshje dhe përzemërsi na pret vetë konsulli Andreotti. Ai na uron mirëseardhjen dhe plot solemnitet ia jep fjalën presidentit të Shoqatës Z.Nikollë Lleshi, i cili pasi vlerësoi

rolin e kësaj përfaqësie diplomatike akredituar në qytetin verior, në rritjen e ndihmës dhe bashkëpunimin mes dy vendeve fqinje, e vuri theksin edhe në disa mangësi të bashkëpunimit mes dy institucioneve tona. Pas fjalës së ratit ai i dorëzoi konsullit titullin “Anëtar Nderi” të Shoqatës Kombëtare të Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri-Itali me këtë motivacion: “Per kontributin e Tij per rritjen e raporteve miqesore dhe institucionale ne Shkoder dhe institucionet ne jurediksionit Tij, si dhe per bashkepunimin me Shoqaten e Miqesise Shqiperi - Itali”.

Konsulli e priti me entuziazëm vlerësimin. Falenderoi nga zemra përfaqësinë dhe premtoi se në të ardhmen bashkëpunimi mes këtyre dy institucioneve do të jetë më i shpeshtë dhe në baza institucionale dhe miqësore. Çast mbreslënës ishte edhe momenti kur studiuesi dhe publicisti i njohur Vlash Prendi i dhuroi konsullit librin e tij të fundit “Shtigjeve të traditës dhe kulturës sonë”. Konsulli e uroi nga zemra studiuesin për krijimtari të mëtejshme në fushën e studimit.

VIZION, MIQËSI DHE BASHKËPUNIM

Në Shkodër, me Konsullin Italian RobeRto AndReotti , “AnëtAR ndeRi i ShoqAtëS”

Martin CETINA Drejtor i Zones nr.2 për Shoqatën e Miqesisë Shqiperi – Itali, Shkodër

Revista MIQËSIA 52

Nei primi giorni del messe di Gennaio 2013, una rappresentanza della dirigenza dell’Associazione N a z i o n a l e d ’ A m i c i z i a e Collaborazione Albania – Italia, ha viagiato verso la citta di Scutari, con l’invito del Console della Republica Italiana in questa citta Dott.Roberto Andreotti. Questa rappresentanza con a capo il Presidente dell’Associazione sig.Nikoll Lleshi , e composto dal Prof. Ahmet Osja, il direttore della rivista “L’Amicizia” ing.Vlash Gega, dal Caporedattore della rivisita sig.Vlash Prendi, dal redattore della rivista sig.Gjon Lleshi, Martin Çetina,

rappresentante dell’Associazione per Scutari, sig.ra Vjollca Jahja, asistiti dal interprete Bersjan Lleshi. Lo scopo di questa visita era quella di consegnare il decorato di “Membro d’Onore” al Console Italiano di Scutari Dott.Roberto Andreotti.

L’antica citta di Scutari è stato fondato nel sec.IV p.n.c ed era il centro della stirpe illirica dei Labeoti. Durante il dominio del Re Gent, è diventato il capoluogo dello stato illiro. Nel anno 1396, è stato messo sotto il dominio di Venezia, principalmente sul punto di vista amministrativo e commerciale. In fatti era alcune

citta albanesi che hanno richiesto protezione dalla “Santa Sede”, per fare fronte all’invazione turca. Sotto l’amministrazione veneziana le citta albanesi hanno avuto uno svillupo imediato. Questi fatti raccontano gli antichi legami della citta con l’Impero Romano e questi legami di collaborazione e di amicizia si conservano anche nei nostri giorni.

Nella sede del Consolato, pieno di sorrizi e cordialità ci riceve in persona il Console Andreotti. Elgi ci augura il benvenuto e invita il Presidente dell’Associazione sig.Nikoll Lleshi a prendere la parola, il quale ha valorizzato il ruolo di questa rappresentanza diplomatica acreditata nella citta del nord, nella crescita del aiuto e della collaborazione tra i due paesi vicini, ed ha evidenziato alchune mancanze di collaborazione tra le nostre due instituzioni. Dopo la parola in questa occasione egli ha consegnato il titolo “Membro d’Onor” dell’Associazione Nazionale d’Amicizia e Collaborazione Albania – Italia con questa motivazione: “ Per il Suo contributo nella crescita dei rapporti di amicizia e instituzionali con Scutari e le insituzioni nella sua giurisdizione, e per la collaborazione con l’Associazione d’Amicizia Albania – italia”.

VISIONE, AMICIZIA E COLLABORAZIONE A Scutari, con il Console Roberto Andreotti,

“Membro d’Onore”

Për nder rë përfaqësisë së Shoqatës, konsulli Andreotti shtroi një kokteil, gjatë së cilit u shkëmbyen mendime frutdhënëse për bashkëpunim të mëtejshëm. I thjeshtë, i çiltër, i përzemërt ai bisedoi dhe diskutoi për çështje të ndryshme me sejcilin prej përfaqësuesve. Bisedat e lira me presidentin z. Nikoll Lleshin, prof. Ahmet Osjen, z.Vlash Prendin, z.Gjon Lleshin, zj.Vjollca Jahjen, z.

Vlash GEGA Islam Mataj e Sema Sala e te tjere ne delegacion e bënë takimin më të bukur dhe interesant.

Si gjithnjë, ing.Bersjani Lleshi nje nga drejtuesit kryesor te kësaj Shoqate i kudondodhur herë përkthente ne italisht bisedat e fjalimet e titullareve ne këtë takim dhe të tjerëve dhe herë shkrepte aparatin fotografik për të fiksuar në celuloid momente nga ky takim

i paharruar. Delegacioni i jonë u përcoll nga Konsulli Italian deri tek dera e hyrjes ne Konsullat, në respekt të tyre.

Largohemi nga ky institucion d i p l o m a t i k m e b i n d j e n s e bashkëpunimi dhe miqësia do të zhvillohen më tej, me diplomatë të tillë si Roberto Andreotti, njeri energjik, i dashur dhe me vizion të qartë në fushën e diplomacies dhe të bashkëpunimit.

Revista MIQËSIA 53

Il Console ha ricevuto con entusiasmo il titolo. Ha ringraziato dal cuore la nostra rappresentanza ed ha promesso che in futuro la collaborazione tra questi instituzioni sa ra p iù spesso e con bas i instituzionali ed amichevoli. Un momento memorabile era quando lo studioso e pubicista noto sig.Vlash Prendi ha regalato il suo libro al Console “I Sentieri della nostra tradizione e cultura”. Il console

ringraziato dal cuore lo studioso ed ha augurato per una continua attività nel compo dello studio.

In onore di questa rappresentanza dell’Associazione , il Console Andreotti ha organizzato un cocktail durante il quale abbiamo scabiato pensieri per un futuro collaboramento. Semplicemente e callorosamente ha conversato e discusso per diverse tematiche con ogniuno dei rappresentanti. Le

conversazioni libere tra il Presidente sig.Nikoll Lleshi, Prof.Ahmet Osja, sig.Vlash Prendi, sig.Gjon Lleshi, sig.ra.Vjollca Jahje, sig.Vlash Gega, sig.Islam Mataj e Sema Sala e altri nella delegazione hanno reso questo incontro più bello e interesante.

C o m e s e m p r e , l ’ i n g .Bersjani Lleshi uno dei dirigenti dell’associazione ha tradotto le conversazioni tra i rappresentanti e il Console ed ha fotografato i più bei momenti di questo incontro. La nostra delegazione e stata accompagnata dal Console Italiano alla porta del Consolato, in segno di rispetto. Usciamo da questa instituzione diplomatica convinti che la collaborazione e l’amicizia si svillupera in poi con simili diplomati come Dott.Roberto Andreotti, uomo energetico, con una chiara visione nel campo della diplomazia.

Martin CETINAIl Direttore della Zona nr.2 e

Capo dell’Associazione d’Amicizia Albania – Italia, Scutari

K ë n g a j o n ë p o p u l l o r e , duke qenë e lidhur ngushtë me historinë,lavdinë dhe jetën e popullit tonë, ka pasqyruar gjendjen e tij politike,ekonomike dhe patriotike në çdo periudhë të historisë si dhe përpjekjet e tij për liri dhe pavarësi.Dihet se jeta e masave tona popullore në krahinën e Kurbinit gjatë sundimit osman ka qenë shumë e vështirë sepse pjesa më e madhe e banorëvë jetonin në fshat e si e tillë varfëria ishte e pranishme në shumë familje kurbinase.Ja disa vargje të një kënge popullore ku përshkruhet kjo gjëndje:

…Janë të ngratë e janë dertliS’kanë ka i dele, ka dy dhi,Dhjetë katunde me i mulli…Me’i parmend punojnë shtatë shpi,Bukën n’dorë, krypën përmbi...

Arsyet e një varfërie të tillë rridhnin nga marrëdhëniet e padrejta shoqërore të atëhershme. Për të përmirësuar gjendjen e tij ekonomike populli ka luftuar ndër shekuj.Ajo që i ka shtyrë fshatarët tanë të vuajtur për të marrë armët në dorë kundër shfrytëzimit ekonomik kanë qënë robëria shumëshekullore, vendosja taksave të larta dhe marrja e një pjese të prodhimeve bujqësore nga pushtuesit, por edhe plaçkitjet nga ana e feudalëve, fyerjet që ata u bënin fshatarëve të varur prej tyre, tradhtia e klasave sunduese ndaj interesave të vendit etj.

Në vitin 1885 qeveria turke kishte vënë një taksë të lartë për regjistrimin e tokave. Më parë s’lahej vergji,por erdhi urdhër që të shkrueheshin shtëpitë dhe t’u viheshin numrat.Populli kishte dhënë besën që të mos pranonte këtë masë të pushtuesit.

Por si të gjitha lëvizjet, edhe kjo u shtyp me anën e forcës dhe presionit.

Një protestë e fuqishme kundër bejlerëve dhe sundimtarëve turq qe edhe çeta e kaçakëve me Marka Kulin në krye.Marka Kuli ishte nga Zheja,por për arësye familjare u vendos në Mat, si bujk i beut Dyl Beg Çela. Trajtimi i keq që i bëhej babit dhe vëllezërve të tij e bënë Markun të rrëmbejë pushkën dhe të ngrihet kundër bejlerëve dhe pushtuesve turq. Në këto kushte, me 15-20 fshatarë, luftoi kundër toptanasve dhe bejlerëve të Shijakut, të cilëve u rrëmbente pasuritë dhe u a ndante fshatarëve të varfër.Marku me çetën e tij e rrethuan me tre taborre me armë të rënda. Kënga vë në dukje guximin dhe trimërinë e Marka Kulit në rrethim:

…Marka Kuli n’gjysm t’Matit,Fort po bredh me gjyle t’topit...

“…NË KURBIN NUK VDES TRIMNIA “Nga Vlash Prendi

Revista MIQËSIA 54

Lidhjen e ngushtë të Luftës së tij të rreptë kundër feudalëve e forcave të tyre, kënga popullore e shpreh me këto vargje lapidare:

Marka Kuli i ZhenjanëFort shumë dam m’nizam po ban.Në luftën kundër toptanasve

Marku u mbështet tek fshatarët e tij, të cilët, sipas besës,e mbështetëtn atë dhe çetën e tij duke i dhënë mbështetje dhe kurajo:

…Qinro trim,or si përherë,Se trimnia ka selamenëdhe më poshtë:Marka Kuli trim daiPo qindron për t’tan Arbni...Një tjetër protestë e fuqishme

ka qënë Mbledhja e Tallajbesë. Kjo ka ndodhur në vitin 1906. Kishte ardhur urdhëri nga autoritetet osmane që të paguhej taksë për kafshët e mëdha nga një mexhitë për kokë.Kjo taksë nuk ishtë më parë dhe populli e quajti “bidat të ri”.U mblodhën nga të gjithë fshatrat e rrethit rreth treqind luftëtarë me pushkë të udhëhequr nga patrioti Gjin Pjetri. Luftëtarët kërkonin që t’u lejonin linjën telegrafike të flisnin drejt me Stambollin.Autoritetet lokale në Krujë nuk e lejuan këtë gjë dhe kërkuan që populli të shpërndahej duke lënë disa përfaqësues,por trimat luftëtarë nën komandën e Gjin Pjetrit nuk pranuan. “Ne do të bahemi kurbanë të tanë dhe këtë bidat s’e bajmë”,-u pergjigjen.U nisën forca turke nga Shkodra për të mposhtur qëndresën:

…Allaj pasha paska thanëTan xhelepët për me i dhanë.Në pamundësi për t’u marrrë

vesh me autoritetet turke,filloi lufta:Mun ke tabja, ke hyqymeti,N’Tallajbe, u ba kjameti....Këto përleshje të përgjakshme

shtonin edhe më fort urrejtjen e masave kundër pushtuesëve osmanë:

…Allaj Pasha faqezi,S’merret n’qafë kjo vegjëli...Mbledhja e Tallajbesë ka qenë një

protestë e fuqishme e fshatarëve të rrethit tonë me patriotin Gjin Pjetri në krye për të mos paguar xhelep për blegtorinë.Por shpesh kundërshtimet e fshatarëve shkaktonin edhe viktima

të shumta:…Shumë gazepi a ba n’kët Kru,Tridhet vetë t’vra e t’shitu...Këto masa të ashpra ngjallnin

r evo l t ë j o ve t ëm në masa t fshatare,por edhe tek njerëzit që kish rekrutuar vetë qeveria turke dhe që i mbante me pagesë.Figurë tipike e një revolte të tillë është Lam Osmani, i cili, megjithëse ishte me rrogë të qeverisë turke, kur shikon sjelljet e egra të turqve jo vetëm që s’i vjen mirë,po hedh edhe parullën për të kaluar në luftë të hapur:

Për një fjalë që tha Lam Osmani,Me marr shokë me dal mas mali...Me fitoren e Pavarësisë populli

ynë nuk e fitoi lirinë e vërtetë.Lufta për çlirimin kombëtarë dhe shoqëror u bë edhe më e ashpër.Feudalët, të cilët shekuj me radhë qenë vegla të pushtuesve të huaj, e shtypnin popullin politikisht dhe ekonomikisht.Ata luanin në kurriz të fshatarëve gjithfarë dallaveresh dhe pazarlleqesh të pista.Nga kjo zgjedhë e padurueshme, shpeshherë fshatarë të guximshëm të malsive tona rroknin armët dhe qëllonin shfrytëzuesit e ndryshëm.Populli u thurte këngë këtyre burrave trima.Të tilla janë këngët që në këto anë këndohen për Osman Sinanin dhe për Beg Nezirin:

…Krisi pushka n’at rrazë mali,Luftë po baka Man Sinani...Shpesh fshatarët e paditur

qenë gënjyer nga agallarët e qytetit, të cilët,duke i futur në kurthe të ndryshme, u kanë marrë gja e mall.Kështu Riza Belegu,aga prej Kruje,ja shet tokën Begë Nezir Kuqit,fshatar prej Gjormi,po pas ca kohe ja merr tapinë,duke i thënë se nuk është bërë siç duhej dhe ia shet një tjetri.Bega e vret aganë dhe populli i këndon një këngë këtij gjesti fisnik, të guximshëm dhe të drejtë:

…Kris patllakja n’rrazë t’ullinit Faqja e bardhë e Beg Nezirit... Një nga momentet më të

rendësishmë të luftës së popullit të Kurbinit për liri është edhe lëvizja e malësorëve të Gurëzit, milotit dhe Bregut të Mates në qershor të vitit 1912 kundër një taborri turk qe

vinte nga Shkodra për në Durrës.Malësorët u hodhën në luftë si trima të vërtetë në mës tyre Kolë Lekë Bori, marka Miri,Ded Marash Ulaj,Pjeter Bici etj.Ja si përshkruhet kjo luftë:

“…Zot ket luftë kush e nisi,Kolë lek Bori e Pjeter Bici,Kolë lek Bori ish ken djalë,Hyqymetit poi çon fjalë,Ta nis pushkën n’fushë të gjallë,N’fushë të gjallë do t’nisi pushka,Ti marr topat e ti vras mushkat…Humbja e ushtrisë osmane ishte

e pashmangshme përballë forcës së këtyre burrave trima,prandaj duke na pasqyruar fundin e turpshëm të ustarëvë turq poeti popullor thekson:

“…Merr nizamt nëpër livadhe,Për ibret kalon nëpër Tale,Shkojnë nëpër ferra e gardhiqe,Plot njiqint e tetëdhjetë vigje…”,

e në këto raste është e pranishme edhe fryma e bashkëpunimit, sepse malësorët e Kurbinit janë gati, prandaj lëshohët kushtrimi:

“…Gjashtëdhet kuaj i kanë rreshtue,Në nji urë tuj kalue,A po ndodhet noj djalë i ri,Me çue fjalë në at Kurbi,Paj n’Kurbin xhevap ka shkue,Tanë Kurbini n’kamë asht çue,Me asqer t’turkut me luftue…” Forcat kryengritëse të Kurbinit

të të udhëhequra nga Gjin Pjetri dhe bashkëpunëtorët e tij, sapo kanë dëgjuar pushkët janë nisur nga Skuraj, miloti, mali i Bardhë etj, kanë kaluar lumen Mat ,për tu shkuar në ndihmë vëllezërve të tyre malësorë qe po luftonin me heroizëm.

Një nga momentet më të paharrueshme qe mbeti i pashluer në kujtesën e popullit të zonës sonë ishte edhe ngritja e Flamurit të lirisë në qytetin e Milotit.Ky akt sublim erdhi si rezultat i perpjekjeve të pareshtura të bijëvë të Kurbinit qe luftuan me armë në dorë për këtë ditë të shënuar.Janë të shumta vargjet kushtuar kësaj ngjarje historike qe la gjurmë të thella në ndergjegjen kombëtare të popullit tonë. Në qendër të kësaj ngjarje nga më të rëndësishmët historike vihet figura e

Revista MIQËSIA 55

udhëheqësit të lëvizjeve për pavarësi Gjin Pjetrit dhe bashkëpunëtorëve të tij si Llesh Marka Kola, hoxhë Muharremi, Llesh Pjetër Preçi, Pren Ndrec Gega, Shaban Kasemi, Llesh Gjok Lala, Dedë Marka Kola, marka Pjetër Kola, Pjetër Marka Ndoj, Mark Gjin Preni, Ali Hyseni, Frrok Kol Tanushi, kolë Pjetër Franja, Nikoll Lesh Gjoka, nikoll Kol Gjini, Pjetër Balozi etj. Prandaj vargjet dalin nga shpirti i poetit popullor, përms të cilave përshkruhet fufta dhe perpjekjet e këtij populli për liri,prandaj kënga thotë:

“…Në mbarë Kurbinin ka çue fjalë, T’rrokim armët burrë e djalë,Kush lirinë don me fitue,Të vijë mas meje me luftue,Turku shpejt ka me na msy,

KRENARIA E SHQIPNISË SË LASHTËÇ’janë këto bilbila, që këndojnë në pyje,Janë bijtë e Kurbinit, që shëndrijnë si yje,Po u prin Gjin Pjetri, me flamur në dorë,Bashkë me Llesh Mark Kolën, zemrën bardhë si borë,Po thërret Lazër Gjoka, - Ta çlirojmë vatanin!Si shqiponjë me fletë, e hap xhamadanin.

Mblidhen patriotët në qëndër t’MilotitPërqafohën bashkë, lidhin besën e Zotit,Me luftue me zemër , për fatet e popullit,Me kujtue dhe një herë kohën e Kastriotit,-Prandaj ngrihni burra! – thotë Llesh Pjetër Vathi,Syri në shenjestër, pushkët plot t’i mbani.

Bashkohen shqiponjat, luftën për me nisë,Flamurin me ngritun, me i dalë zot Shqipnisë,-Ta shporrim pushtuesin, - po thotë Pren Ndrecë Gega,Se ma në robëri, nuk kalohet jeta,-Ty të lumtë goja, - i thotë Nikollë Kolë Mëhilli,Që me treqind trima, nga Laçi ia mbrrini.

-Tani zini pritat , - thotë Ded Marka Kola, Bashkë me Nikollë Selalën, përmbi kodër dola,Janë rreshtu taborret, luftën me fillue,Rreth dymbëdhjëtë mijë trupa, në fushë janë gatue,-Le të vijnë po deshën. Allahut t’i luten,Krejt brigjet e Matit, me vorre do t’mbushen.

Për liri do ngrihen, bijtë e këtij veni,Me Hoxhë Muharremin, vjen Marka Gjin Preni,Rreptas nis beteja, lufta vlon tek sheshi,Po msyn nga Delbnishti dhe Pjetër Ndue Lleshi,

Thotë Shaban Kasemi: - Kështu e don armiku,-Hidhuni bre burra , ku të jetë rreziku.

Besën t’shenjtë e kemi, kshtu këputet zinxhiri,Thotë plaku i mençur, trimi Marka Miri,Që atdheut i fali, dymbëdhjetë nga shtëpia,Me armë në dorë kanë luftu djelmnia,Trimat kurrë s’perkulen, nuk kanë frikë armikun e Djemtë e Marka Mirit, e coptojnë çelikun.

Për hirë të lirisë , që nga gjokset tona,I coptojnë në zemrat , lindin veç shqiponja,Që t’i numërojë ditët, pushtuesi i zi,Dhe Hasan Shafloqin ngrihet për liriMe Ali Dervishin hidhen ndër betejaBje Ded Marash Ulaj,sikur bje rrufeja

-Krenohu Shqipëri ke bijë besnikë,-Se ke Tom Pirolin me zemer çelikN’njanën dorë martinën, n’tjetrën mbajnë flamurin,N’luftë hidhen gurzakë, bashkë me Kolë Lek Borin,Se për kët liri, vloi gjaku dhe nderi,Gjithë bijtë e Kurbinit, u prin Preng Bardh Kameri.

Për liri t’vatanit, jetën e bëjmë fli,Gjaku ynë i pastër, t’derdhet për liriKurrë nuk do nënshtrohemi, se durojmë robninë,Pesë shekuj me rradhë, se njohim lirinë,Lirinë e fituam, ma robni nuk ka,Një atdhe ka shqipja, qëndron si kala. STUDJUESI VLASH PRENDI

Burra besën mos me e thy…” …dhe lufta nisi. Poeti popullor

nuk harron të japë në vargje edhe trima të tjerë si:

“…Prin Gjin Pjetri,Llesh Bibë Brozi,Nikollë Ndreu,Pjetër Balozi,Të dy Lleshat prej Miloti,Trima t’çartun flakë baroti,E Llesh Vathi,Zef Piroli,Pjeter Hidri e Ndrec Sokoli,Pren Bardhoku me djem të tjerë ,Këtij kutbinit me i lanë nderë…”

Dhe më tej ,populli ynë shpallet i lirë dhe i pavarur .Flamuri i lirisë valvitet krenar në qiellin tonë të kaltër sepse:

“…Po, sot dasëm ka Miloti,Treqint krushq në prag kan ardhë,Kërcet pushka flakë baroti,Ai Gjin Pjetri flamurtar,

Me njëzet e tetë nëntor,Në tanë Kurbinin lshon kushtrimin,Kush asht burrë më gjak arbnor,Në Milot sot bajnë betimin.S’ka tufan qe ua ndal turrin,Treqint burra dorë për dore,Në Milot kanë ngrit flamurin,Bash atë ditë qe u ngrit në

Vlorë…”.Dhe në fund amaneti për ta ruajtur flamurin dhe lirinë si sytë e ballit, si gjënë më të shtrenjtë në jetë:

“…Jam Gjin Pjetri i amanetit,Po ta shkrujë nji leter n’gurë,N’maje t’malit e n’brigje t’detit,Mos ta lshojmë flamurin kurrë…” Ngritja e flamurit të pavarësisë

në Milot, ishte një nga ngjarjet më të shënuara në jetën e popullit të Kurbinit.Ajo ka qënë dhe do të mbetet një ngjarje e paharruar ndër breza.

Revista MIQËSIA 56

NJË ATDHE KA SHQIPJA, QËNDRON SI KALA

Jeho sot moj tokë arbnore,Qe ndër rrjedha shekullorePak ke ndi dhe shumë ke pa,Çdo pëllambë tokë me gjak asht la,Ke lind burra zemra e tokës,Qe ushtimë i dhanë Europës.Janë rrit me zemër çelikë,Patriotë dhe shumë klerikë,Që dhanë jetën për atdhe,N’Kurbin hapën faqe t’re,Kështu hap fletët historia,N’ballë të luftës bien djelmnia,Me kryq n’dorë dhe Krishtin n’zemër,Me Prend Bardhin t’madhin emër,Rrit n’Delbnisht mbi kreshtën e bardhë,Nikollë Kaçorrin sekretar,Zemrën plumb dhe synin pishë,Kishin ngrit flamurin n’kishë,Ky flamurë i kuq arbnorë,Do t’valvitej edhe n’Vlorë.Ky Delbnishti burra e trima,Vend ma t’mirë nuk ka krahina,Me ujë t’ftohtë buron ndër gurra,Sofër shtrue me dymbëdhjetë burra,Që dhanë jetën për arbninë,Me gjak shkruan historinë,Me Prend Bardhin,Nikollë Kaçorrin,Shtjefën Kurtin e Atë Gjeçovin,Që n’robni ua këputën shpirtin,Me Mark Dushin e don Zef Bicin,Bijë besnikë i pat Shqipnia,Atë Prenush,Frano Illia.Djem t’Kurbinit me Mirditë,Zemrën Top dhe syrin dritë,Asnjëherë nuk iu tremb syni,Pashko Trokthit djalë Kurbini,Hero i gjallë kish qenë mbi dhe,Me kryq nana e kishte le.Për krishtërim dhe për t’vërtetën,Derdhën gjakun,sosën jetën,Sot shkëlqejnë si rreze dielli,Bashkë me ta Patër Mikeli.Për ta shndritun ma fort dritën,Kem Masafrën e Rrok Mirditën,Për Atdhe po luten bashkë,Krenaria e Shqipnisë lashtë. VLASH PREND

Shqipja jonë po lshon kushtrimin,- Ku e kam Gjergj Aleks trimin,Që ka msy ndër male t’larta,Ku shon dielli rreze t’arta,Me i dalë Zot dheut dhe kombit,Me luftue krah Kastriotit.Gjëmojnë malet,ushtojnë gurrat,Zemra këndon kur luftojnë burrat,Një kalorës rrugën nisi, Vjen Gjergj Lleshi nga Delbnishti,Si shqiponjë mbi shpinë të kalit,Krah për krah me lisat malit.Mal e fushë gjamën kanë nisë,Po luftojnë bijtë e Arbnisë,Shpata e Gjergjit la me gjak,Trimat bjenë,por ngrihen prapë,Flakë e zjarr shekujt kanë sjellë,Heroimi rritun n’kështjellë,Në brezni e ruajn vatanin,Me Gjergj Lleshin,Kont Uranin,Jatagani lidh tek brezi,Mbi bedena flakë i ndezi.Në kala janë ndezun yjet,Tym e flakë po shkrepin pyjet,Ushtojnë shekujt mot mas moti,Kushtrim jep Gjergj Kastrioti,Ky Gjergj Lleshi kurrë s’po ndalet,Me Vuk Skuren,tunden malet.N’luftë me turqit bani namin,Ballë për ballë me Ballabanin,-Ndalu turk se për besë t’burrit,Ta ngul zemrën n’shtizë t’flamurit,Thuj Sulltanit n’ardhsh n’kto anë’Do ta djeg tokën nan kamë,Sepse sot po ta baj benë,Prap do t’shifna n’Albulenë,Jam shqiptar nuk pyes për jetë,N’luftë kam lind,n’luftë du me vdekë,Kshtu po thotë sot zemra e trimit,Asht Gjergj Lleshi bir Kurbinit.Nëpër shekuj prap kjo derë,Ka rrit burra e trima të tjerë,Sa herë huta ka kërsitë,Djemt e saj kan ra në pritë,Si sokola kan tund malin,Ai Ndue Lleshi, bashkë me Palin,Për këtë truall kan thur lavdi,Me gjak trimash n’kët Shqipni,N’gjoks të shqipes dykrenare,Gjithmonë rreh zemra shqiptare. VLASH PRENDI

PO LUFTOJNË BIJTË E ARBNISË

Revista MIQËSIA 57

Kompania ALBA sh.p.k u kri-jua në Shqipëri në 1993 me qëllim prodhimin dhe qepjen e pjesëve të sipërme të këpucëve.

Fabrika nisi prodhimin dhe, hap pas hapi, falë largpamësisë së madhe dhe sipërmarrjes së drejtuesve të saj, falë investimeve të vazh-ë investimeve të vazh- investimeve të vazh- të vazh- vazh-dueshme për teknologjinë, aftësive të teknikëve dhe kujdesit të punë-ë teknikëve dhe kujdesit të punë- teknikëve dhe kujdesit të punë-ëve dhe kujdesit të punë-ve dhe kujdesit të punë-ë punë- punë-ë-torëve të saj, u bë një nga realitetet prodhuese më të mira dhe më të rëndësishme në Shqipëri, duke hapur departamente të reja, si prerja dhe injektimi perfundimtar I këpucëve të punës dhe sigurisë.Aktualisht sot janë të ndarë repartet e prodhimit të këpucës,të cilet ndahen në keto kategori:orlatura(qepja e faqeve të sipërme të këpucës), tranxheria (reparti i prerjes së materialeve, lëkurave të ndryshme) premtona (reparti i vendosjes së puntaleve, ndryshe quhet punto di protezione,

që do të thote mbrojtja ba-llore e këpucës) dhe reparti perfundimtar që është procesi I përfundimit të prodhimit të këpucëve dhe së fundi që është paketimi I këpucëve. Sot në këto reparte janë të punësuar mbi 600 persona. Fleksibil-iteti ekstrem i njësisë sonë të prodhimit na jep mundesi-në të plotësojmë kërkesat e klientëve tanë në një kohë të shkurtër, duke iu ofruar atyre një dorëzim të shpejtë dhe të personalizuar të produkteve me cmime shumë konkur-ë konkur- konkur-ruese.Kompania, gjithashtu ka sigurinë në bazë të normave të komunitetit europian për

të prodhuar kepucët. Ofron cilësi me konkurencë jo vetem ne tregun brënda vëndit por dhe atë europian.Këtë e vërtetojnë më së miri kontra-ëtë e vërtetojnë më së miri kontra-të e vërtetojnë më së miri kontra-ë e vërtetojnë më së miri kontra- e vërtetojnë më së miri kontra-ërtetojnë më së miri kontra-rtetojnë më së miri kontra-ë më së miri kontra- më së miri kontra-ë së miri kontra- së miri kontra-ë miri kontra- miri kontra-tat që kemi me klientë shumë të rëndësishëm në Europë,amerike dhe deri në vendet skandinave.

Kompania nga viti 1993 deri në vitin 2006 ka prodhuar faqe këpucësh të qepura. Duke bërë një investim

të madh në teknologjinë dhe duke bërë të mun-dur pikësynimin e pro-narit që në hapjen e kësaj fabrike në perfudimin e plotë të këpucëve të punës dhe të sigurisë.Kjo u bë e mundur me futjen në

procesin e prodhimit te makinerive të injektimit më moderne të kohës.Aktualisht në fabrike janë 5 makina injektimi(xhostra) që prodhojnë kë-pucë.Niveli mesatar I prodhimit te këtyre makinerive është rreth 4000 palë në ditë.

Me rritjen e tregut të këpucëve tona dhe nevojat e klientëve ad-ministratori vendosi të hapte një filial të tijën në Vlorë në vitin 2006.Me kalimin e kohës u rrit numri I makinerive të nevojshme dhe numri I punëtorëve.Sot numërohen rreth 600 punëtorë në fabrikën e vlorës dhe një prodhim ditor mesatar rreth 5200 palë në ditë.

Një filial i tillë është hapur edhe në Tiranë në vitin 2010 me kapacitet më të vogël se filiali në vlorë. Aty numërohen rreth 250 punëtorë dhe një prodhim 4000 palë në ditë.

Kjo kompani është e certifikuar nga ISO dhe ka lejen e prodhimit të këpucëve të punës dhe sigurisë dhe mundëson marketingun e shitjes së këpucëve. Është cilësuar e 3 nga kompanitë më të mëdhaja në Eu-ë më të mëdhaja në Eu- më të mëdhaja në Eu-ë të mëdhaja në Eu- të mëdhaja në Eu-ë mëdhaja në Eu- mëdhaja në Eu-ëdhaja në Eu-dhaja në Eu-ë Eu- Eu-rope për nga cilësia e prodhimit të këpucëve.

z. Nikolin LLeshi President i firmës ALBA

Laç - Kurbin

Revista MIQËSIA 58

AlbaSHOESLa società ALBA SH.P.K. è stata istituita in Albania nel

1993 per produzione e cucitura della tomaia della scarpa.La fabbrica ha avviato la produzione, e, passo dopo

passo, grazie alla lungimiranza e imprenditorialità dei suoi dirigenti, grazie ai continui investimenti sulla tecnologia, le competenze tecniche e la cura dei suoi lavoratori, è diventata una delle realtà più produttive e più importante In Albania, ha aperto nuovi reparti, come il taglio e l’iniezione finale delle scarpe da lavoro, e la sicurezza. Attualmente oggi sono separati i reparti della produzione delle scarpe, che sono divisi nelle seguenti categorie: orlatura (cucire le tomaie della scarpa), reparto di cesoie (taglio dei diversi materiali e pelle), premtoma (reparto impostazione delle puntale, ovvero chiamato punto di protezione, che significa che la protezione frontale della scarpa) e reparto finale che è il processo definitivo della produzione delle scarpe e alla fine è l’imballaggio calzatura. Oggi in questi reparti sono impiegate oltre 600 persone.

Estrema flessibilità della nostra unità di produzione ci consente di soddisfare le esigenze dei nostri clienti in breve tempo, offrendo loro un prodotto di consegna veloce e personalizzato a prezzi molto concorrenti. La società ha anche la sicurezza in base alle norme di comunità europea per la produzione di scarpe. Fornisce qualità concorrenti, non solo nel mercato interno ma anche europeo. La prova migliore di questo fatto sono i contratti che abbiamo con importanti clienti in Europa, America e nei paesi scandinavi.

La società dall’anno 1993 sino al 2006 ha fabbricato tomaie delle scarpe cucite. Facendo un enorme investimento in tecnologia è stato realizzato l’obiettivo del proprietario ad aprire la fabbrica di scarpe fino al prodotto definitivo di scarpe da lavoro e la sicurezza. Questo è reso possibile con l’introduzione nel processo di fabbricazione, delle macchine ad iniezione più moderne contemporanee. Attualmente in

fabbrica sono 5 macchine ad iniezione (giostra) che producono scarpe. La produzione media di queste macchine è di circa 4000 paia al giorno.

Con la crescita del nostro mercato delle calzature e delle esigenze dei clienti, l’amministratore ha deciso di aprire una filiale a Valona nel 2006. Con il passare del tempo, è aumentato il numero di macchine necessarie e il numero degli operai. Oggi si contato circa 600 lavoratori in fabbrica di Valona e una produzione media giornaliera di circa 5.200 paia.

Tale filiale è stata aperta anche a Tirana nel 2010, con una capacità minore

di quella di Valona. Lì si contano circa 250 dipendenti e una produzione di 4000 paia al giorno.

Questa società è certificata ISO e la produzione di scarpe e permesso di sicurezza e permette di marketing di vendita che kèpucève. É set di 3 delle più grandi aziende in Europa per la qualità della produzione di calzature.

La società è certificata da ISO e ha il permesso della produzione di scarpe da lavoro e di sicurezza e permette il marketing di vendita di scarpe. É stato nominato come tre delle più grandi aziende in Europa per la qualità della produzione di calzature.

Revista MIQËSIA 59

Miqësia dhe bashkëpunimi kanë ekzistuar që në kohë të lashta mes dy vendeve fqinjë Shqipërisë dhe Italisë e kjo rrugë që i shërben stabilitetit të marrëdhënieve dhe bashkëpunimit në Ballkan e më gjërë, i ka shërbyer më së miri edhe krijimi e Shoqatës Kombëtare të Miqësisë dhe Bashkëpunimit Shqipëri-Itali, krijuar në vitin 1991, me qendër në Kurbin, me president te saj Z.Nikoll Lleshi. Shoqata e miqësisë dhe bashkëpunimit Shqipëri-Itali ka synuar të forcojë marrëdhëniet kulturore në fusha të ndryshme mes dy vendeve.Në këtë kontekst, megjithëse nuk ka patur mbështetjen e duhur nga organet shtetëroredhe ato diplomatike, ia ka arritur qëllimit me sukses.

Pikërisht kësaj i kanë shërbyer vizitat reciproke mes shoqatave homologe, firmosja e marrëveshjeve të bashkëpunimit në lëmin e historisë dhe të kulturës duke synuar të forcojmë traditat e mira të miqësisë që kanë ekzistuar mes këtyre dy popujve që në lashtësi.Këtij qëllimi i shërben vendosja e bustit të Heroit tonë Kombëtar Gjergj Kastriotit në sheshin qëndror të komunës së Fermas në rajonin e Ankonas.Ky akt u vlerësua maksimalisht nga autoritetet vendase, sepse edhe Heroi ynë nuk ishte i panjohur për ta.

Levizjet dhe bashkëpunimi ekonomik-kulturor në momente të caktuara marrin vlera të veçanta, aq më tepër se popujt tanë kanë ndihmuar njëri-tjetrin dhe tradicionalisht kanë qënë pranë njëri-tjetrit. Nuk mund të harrohet mikëpritja që populli fqinj italian u bëri bijve të Shqipërisë,

21 VJET MIQËSI DHE BASHKËPUNIM

në vitet 1990-1991 në ata vite të vështira emigracioni,, kur masa e madhe e shqiptarëve të dala nga izolimi komunist 50-vjeçare zbarkoi në brigjet e Italisë.Nuk mund të harrohet ndihma e pakursyer e Qeverisë së vendit fqinj,që në vitin 1991-1992, në kuadër të operacionit “Pelikani” dhënë për vendin tonë në kuadrin e përmbysjes së sistemit komunist.E në këtë kontekst, shoqata e miqësisë Shqipëri-Itali,është krenar

për atë që po bën, formimin e bashkëpunimit dhe krijimin e një fryme miqesore dhe vëllazërore duke kujtuar tradicionalisht momentet më të mira të miqësisë mes dy vendeve tona. E në këtë drejtim ia ka arritur qëllimit.

Vëmendje të veçantë Shoqata e Miqësisë dhe Bashkëpunimit i ka kushtuar mbështetjes së inisiativave për integ rimin e fëmijëve të emigrantëve shqiptarë në shtetin mik, nëpërmejt organizimit të aktiviteteve kulturore dhe artistike ne vendin fqinj si dhe hapjen e funksionimin e shkollave shqipe në shërbim të emigrantëve shqiptarë

dhe fëmijëve të tyre që jetojnë përkohësisht në Itali. Kjo nismë merr vlera të veçanta në kushtet e sotme,pasi fëmijët që lindin në vendin e huaj kanë vështirësi të jashtëzakonshme në mësimin dhe komunikimin në gjuhën shqipe me bashkëkombasit e tyre.

Duhet theksuar se mbështetja e autoriteteve qeveritare dhe vendore të shtetit fqinj nuk ka munguar, po kështu edhe fryma e bashkëpunimit,

por ka penguar indiferentizmi i autoriteteve dhe institucioneve tona, megjithë këmbënguljen dhe përpjekjet e Shoqatës sonë për të bërë diçka me vlerë në këtë drejtim.

E frytet e këtij indiferentizmi,do të jenë të lidhura në të ardhmen, sepse për hapjen e një shkolle shqipe në atë vend,duhen disa kushte kuadri mësimor, programe speciale, tekste.Kjo është një mundësi e mirë që shteti ynë të kujdeset për shtetasit e tij.

Bashkëpunimi dhe fqinjësia e mirë janë reflektuar edhe në shumë aspekte të tjera.Janë organizuar mjaft aktivitete me karakter kulturor,

ME RASTIN E 21-VJETORIT TË KRIJIMIT TË SHOQATËS SË MIQËSISË SHQIPËRI-ITALI

Nga: VLASH PRENDI kryeredaktor i revistës “Miqësia”

Revista MIQËSIA 60

si konkursi i poezise italiane, koncerte të ndryshme, mbledhje e takime përkujtimore, shkëmbim përvojash dhe mendimesh me përfaqësues të organizatave homologe etj.Vlerat e tyre kanë qënë të dukshme, pasi jo pak qytete janë binjakëzuar me qytete italiane dhe ndihma e tyre nuk ka munguar edhe ne fushën e ekonomike. Një rol të veçantë ka luajtur edhe revista “Miqësia” e cila ka qënë një testament për marrëdhëniet e bashkëpunimit mes dy vendeve unike. Në të janë pasqyruar vlerat tradicionale e vendeve mike. Në të janë pasqyruar vlerat tradicionale të bashkëpunimit kulturor me sy vendeve tona mike.Kjo eshte mundësuar në saj të punës së palodhur të drejtorit të saj Vlash Gega dhe kryeredaktorit Kastriot Marku, si dhe stafit drejtues të saj.

Me këta arritje vjen Shoqata e Miqësisë dhe Bashkëpunimit “Shqipëri-Itali” në 21-vjetorin e krijimit të saj që fatmirësisht përkon edhe me 100-vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë. Me këtë rast në Pallatin e Kulturës së qytetit të Laçit u organizua një takim përkujtimor ku merrnin pjesë mjaft anëtarë të Shoqatës dhe autoritete të pushtetit qendrorë dhe vendorë: Të pranishëm ishin Znj.Paulina Hoti – deputete e Kuvendit të Shqipërisë, Z.Zef Bushati – përfaqësues i Ministrisë së Turizmit, kulurës, rinisë dhe Sporteve, ish-ambasador i Shqipërisë në Vatikan, Z.Azgan Haklaj – President i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar, Z.Gjergj Oroshi – N/prefekt i rrethit Kurbin si dhe kryetarë të shoqatave homologe nga mbarë vendi, anëtarë të shoqatës etj.Ra në sy mungesa e përfaqësuesit të Ambasadës Italiane në Shqipëri dhe e autoriteteve të pushtetit vendor.U kujtua me një minutë heshtje kujtimi i drejtuesit të ansamblit “Miqësia” Z.Ndoc Seferi që u nda nga jeta pak ditë më parë.

Në fjalën përshëndetëse të Presidentit të Shoqatës, Z.Nikollë Lleshi,u bë një pasqyrë e shkurtër e arritjeve, si dhe u vu theksi në detyrat që dalin për të ardhmen për të forcuar më shumë këtë bashkëpunim në fusha të ndryshme të jetës. Ai prezantoi para auditorit energjitë pozitive që e karakterizojnë për të punuar me përkushtim për forcimin e urave të bashkëpunimit, por nuk la pa përmendur edhe indiferencën e instancave shtetërore dhe atyre diplomatike për ndihmë dhe bashkëpunim me këtë shoqatë të vetme në Shqipëri në llojin e vet. Në fjalën e tij, ai përmendi mjaft persona që kanë dhënë një ndihmesë të pakursyer për forcimin dhe gjallërimin e jetës së kësaj shoqate si Pjetër Nikolli – Mirditë, Fred Stakaj – Lezhë, Josif Bardhi – Kurbin, Zef Gjeta

– Tiranë, Martin Gecaj – Durrës, Martin Çetina – Shkodër, Rrapi Myzeqari – Lushnje, Dedë Kola-Tiranë,Bashkim Sina – Elbasan, Artur Korçari – Korçë,etj,të cilët kanë ndihmuar dhe sponsorizuar aktivitetet e saj.

Më tej Presidenti Nikollë Lleshi, me propozim të asamblesë kombëtare të Shoqatës u dha tituj nderi disa anëtarëve që kanë kontribuar në fusha të ndryshme për forcimin e lidhjeve miqësore me vendin fqinj mes të cilëve spikasin emrat e Pavlina Hotit – deputete,Vlash Prendit – studiues, gazetar, Azgan Haklajt – artist, Gëzim Sinanit – mjek, Arben Burka – mjek, Pashk Lalës – Kryetar i Shoqatës së të Përndjekurve Politike, Genc Doçit – mjek. Dhënia e ketyre stimujve tashmë është kthyer në traditë nga kjo shoqatë. Në vemendjen e saj kanë qenë personat qe kanë dhënë kontribut në fushën e kulturës dhe të bashkëpunimit.

Ansambli “Miqësia” i drejtuar nga këngëtari Agustin Ceka i dha gjallëri takimit. Kënga himn e miqësisë “Bashkë më këngën shtrohet sofra”, kënduar nga grupi i burrave,u pozua nga zëri melodioz i këngëtarëve Kurt Lika, fatmira dhe Mide Aliu, Pashk Marku nga Lezha, si dhe grupi i valleve drejtuar nga koreografja e talentuar Leze Rrika.Ishin të ftuar edhe këngëtarët nga Shkodra Nimet Leka dhe Prishila Marku,qe me zërin e tyre brilant i dhanë bukuri takimit.

Takimi ishte i bukur, frutdhënës dhe me vlera. Detyra të reja na presin në këtë 100 vjetor të Pavarësisë së vendit tonë. Të punojmë bashkarisht, vëllazërisht, miqësisht ashtu siç ka dhe emrin kjo shoqatë për të arritur sukseset e dëshiruara,për të lartësuar kombin tonë në atë nivel që e meriton. Kurrë nuk është vonë…

Revista MIQËSIA 61

Revista MIQËSIA 62

Revista MIQËSIA 63

Revista MIQËSIA 64

I nderuar z. Kryetar!Të nderuar zonja e zoterinj Këshilltar!Ne jemi pjesë e Shoqëris Civile

me qendër në Rrethin e Kurbinit dhe jemi Shoqata jofitimprurse. Në misjonin tonë është, vec të tjerave edhe vlersimi i kultures dhe historisë të vëndit tonë që janë në arshiva e të pasqyruara ato nga studjuesit në librat e tyre.

Në këto libra nga Studjuest z.Kastriot Marku vecanerisht në librin Kishat e Kubinit e Studjuesi z. Vlash Prendi në librin Shtigjet e Tradites dhe Kultures Sonë, hidhet dritë plotësisht e qartësisht për rolin e madhë që disa nga figurat e mëdhenj të kombit shqiptar janë edhe me oregjin nga Kurbini. Mendojmë se këto përsonalitete të Kurbinit të vlersohen e të respektohen nga drejtuesit e institucioneve të këti Rrethi. Ata nuk duhet të rrinë si deri tani vetëm në libra.

Ne kërkojmë që drejtuesit e Komunes së Milotit të marrin në shqyrtim kërkesën tonë, që në Jubileun e 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarsisë së Shqipëris të merret një vendim për vlersimin e ketyre figurave patriotike të kombit Shqiptar, emrat e tyre ti vihen institucioneve, Rrugëve, Shesheve etjer si ta gjykojnë strukturat e ngritura pran Komunes Milot për përsonat si me poshtë:

1. Ipeshkv. Refaele d’Ambrosio një nga arkitektet e ndërtimit të Kryeipezhvis në Delbnisht të Kurbinit. Kjo qendër kishtare dhe patriotike ka luajtur një rol tepër të rendësishme patriotike të përhapjes së fesë kultures, ndertimit të Shkolla e Spitaleve të para në Shqipëri, në formimin e një brezi të ri intelektualesh klerikësh e patriotësh në të gjithë Arqipezhvin e Durrësit që përfshinte që nga Lura, Selita,

Rreshen Kthella, Kurbini,Kruja Durrësi, Tirana, Lushnja Vlora e deri në Prevezëtë Epirit. Ai emroj si këshilltar, sekretar, përkthes Ndue Lleshin, banor i Delbnishtit.

2. Arqipezhvi i Arqipezhvis së Durrësit Prend Bardh Kamberi me qendër në Delbnisht të Kurbinit ka një aktivitet 25 vjecar patriotik në bashkimin e Shqiptarëve në luftë kundra regjimit Turk. Ai urdhëroj hapjen e Shkollave të para Shqipe në Milot, Rreshen, Durrës e Tiranë, dhe kontribut të jashtëzakonshem në Shpalljen e Pavarsis nëpermjet përfaqsuesit tij Dom Nikoll Kcorrin në Qeverin e parë të Vlores në ngritjen e Flamurit Shqiptar me 28 Nendor 1912. Mesazhi që Ismail Qemali i dergon Prend Bardh Kamberit, tegoht qartazi kontributi dhe autoritetin e padiskutushem të Prend Bardh Kambert në të gjithë teritori ku shtrihet Arqipezhvia e Durrësit me qendër në Delbnisht.Në respekt të kontributit Tij vetë Ismail Qemali vendosi si Nën Kryetar të Qeveris së Vlores Dom Nikoll Kacorrin sekretarie Prend Bardh Kamberit.

3.Gjin Pjetri – Një nga luftëtarët e patriotët, organizatorë kryesor të kuvendeve dhe kryengritjen kundër Tuqeve si edhe në ngritje e flamurit më 28 Nëndor 1912 në Milot bashkë me patriotët tjerë të Kurbinit.

4. Ndue Lleshi – Një nga patriotet të Kurbinit, Sekretar i Arqipezhvis në Delbnisht ,përkthyes, njohës Ii mirë i gjuhës Shqipe, Tuke dhe Italiane, ndërmjetës midis Arqipezhvis dhe qeveris Turke në Krujë etj. Pjesmarrës në kuvendet e vendimet e burrave të Kurbinit, krahas Prend Bardh Kamberit, Gjin Pjetrit, Dom Nikoll Kacorri dhe At Shqefen Gjeqovit mbajtur në Delbnisht. Është detyrë e cdo pushtetari të qytetruar ta lexojë këtë histori që është shkruar duke hapur arshivat të cilët I kanë botuar në librat e lartpërmendura e të tjerë edhe të huaj sic është libri “Udhëtim Nëpër Viset e Drinit e të Vardarit” shkruar nga Johan Georg Von Hahn – Konsull Perandorak dhe Mbretror për Greqin Lindore, bërë me porosi të Akademis Perandorake të Shkencave, si dhe libëri Famullia e Milotit shkruar nga Monsinjor

KËSHILLIT KOMUNES MILOT–KURBIN

Revista MIQËSIA 65

Frano Illia, Libri i Dom Mark Dushit “Tirana dhe Rrethinat e Saj”. Këto burra me vlerat më të mëdha, me shumë se kushdo tjetër ,për ceshtjen kombëtare shqiptar e patriotike duhet tu jepet ajo cfar ata e kanë merituar shumë kohë më

Kryetar i Bashkis Lac – KurbinI nderuar z. Kryetar!Të nderuar zonja e zoterinj

Këshilltar!Ne jemi pjesë e Shoqëris Civile

me qendër në Rrethin e Kurbinit dhe jemi Shoqata jofitimprurse. Në misjonin tonë është, vec të tjerave edhe vlersimi i kultures dhe historisë të vëndit tonë që janë në arshiva e të pasqyruara ato nga studjuesit në librat e tyre.

Në këto libra nga Studjuest z.Kastriot Marku vecanerisht në librin Kishat e Kubinit e Studjuesi

z. Vlash Prendi në librin Shtigjet e Tradites dhe Kultures Sonë, hidhet dritë plotësisht e qartësisht për rolin e madhë që disa nga figurat e mëdhenj të kombit shqiptar janë edhe me oregjin nga Kurbini. Mendojmë se këto përsonalitete të Kurbinit të vlersohen e të respektohen nga drejtuesit e institucioneve vëndim marrës të kësaj Bashkie. Këto figura nuk duhet të rrinë si deri tani vetëm në libra, emri i tyre duhet tu vihet në vende të dukshme.

Ne kërkojmë që drejtuesit e Bashkis së Lacit të marrin në shqyrtim kërkesën tonë , që në Jubileun e 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarsisë së Shqipëris të merret një vendim për vlersimin e ketyre figurave patriotike të kombit Shqiptar, emrat e tyre ti vihen institucioneve, Rrugëve, Shesheve etj.si ta gjykojnë strukturat e ngritura pranë Bashkis Lac për përsonat si me poshtë:

1.Papa Klementi XI – Gjon Francesk Albani , me oregjin nga

KËSHILLIT BASHKIS LAÇ –KURBINz. Artur Badhi -Kryetar i Bashkisë Laç

Përshendetje per JuPresim Përgjigje.

Nga Unioni i Shoqatave Kurbin1.Vlash Prendi – Kryetar i Shoqatës Patrioti “Gjin Pjetri”2.Gjon Lleshi - Kryetar i Shoqatës Kurbini3.Pashk Lala – Kryetar i Shoqatës Përndjkurve Politik Kurbin4. Nikoll Lleshi – President i Shoqatës Miqësis Shqipëri – Itali Data 19/03/2012

parë, por fatkeqsisht ata janë lënë në hije. Ne propozojmë:

1. Ipezhem Refaele d’Ambrosios – ti vendoset emri i tij rrugës për në Delbnisht.

2. Ipezhvit. Prend Bardh Kamerit – ti vendoset emri i tij

Laci i Kubinit i cili ka një histori tepër të lavdishme duke drejtuar 21 vjet si Papë në Vatikan gjë që pasqyrohet në shumë dokumenta për të dhe aktivitetin e tijë.Ai ka lënë një amanet, duke bërë me dije se unë jamë nga Laci Kurbinit në Shqipëri. Puna e tij vlersohet ne shumë libra nga autor të ndryshem.

2.Arqipeshkevi i Arqipeshkevis së Durrësit Prend Bardh Kamberi me qemdër në Delbnisht të Kurbinit ka një aktivitet 25 vjecar patriotik në bashkimin e Shqiptarëve në luftë kundra regjimit Turk dhe hapjen e Shkollave të para në Milot,Rreshen,Durrës e Tiranë, si dhe kontributin e jashtëzakonshem në Shpalljen e Pavarsis nëpermjet sekretarit tij Dom Nikoll Kcorrin në Qeverin e parë të Vlores në ngritjen e Flamurit Shqiptar me 28 Nëndor1912.Në mesazhin që Ismail Qemali I dërgon në telegramin e 27 Nëndor 1912 Arqipezhvit Prend Bardh Kamberit, vlersohet kontributi dhe autoriteti I pa diskutushëm I tijnë Shpalljen e Pavarsis së Shqipëris.Si vlesim për këtë kontribut Ismail Qemali vëndosi si Nën Kryetar I Qeveris së Vlorës Dom Nikoll Kacorrin.

3. Dom Nikoll Kacorri – Sekretar I Arqipezhvis pranë Prend Bardh Kamberit i cili ishte firmetar i dytë dhe Nën Kryetar i Qeveris së

Vlores me datën 28 Nëndor 1912.Ndërsa me datën 26 Nëndor 1912 me porosi të Arqipezhvit Prengë Bardhok Kamerit, ai ka ngritur flamurin Shqiptar në Durrës.

4. Dom Ndue Lleshi – Një nga patriotet e Lacit të Kurbinit, Sekretar i Arqipezhvis në Delbnisht , përvec misjonit kishtar ai me porosi të Prend Bardh Kamberit ka qënë mësuesi i parë i Shkollat e para Shqipe në Milot, Rreshen, Durres,Tiranë etj.

Shumë të nderuar zonja e Zotrinj.

Është detyrë e cdo pushtetari të qytetruar ta lexojë këtë histori që është shkruar duke hapur arshivat të cilët I kanë botuar në librat e lartpërmendura e të tjerë edhe të huaj sic është libri “Udhëtim Nëpër Viset e Drinit e të Vardarit” shkruar nga Johan Georg Von Hahn – Konsull Perandorak dhe Mbretror për Greqin Lindore, bërë me porosi të Akademis Perandorake të Shkencave, si dhe libëri Famullia e Milotit shkruar nga Monsinjor Frano Illia, Libri I Dom Mark Dushit “Tirana dhe Rrethinat e Saj”Këto burra me vlerat më të mëdha, me shumë se kushdo tjetër ,për ceshtjen kombëtare shqiptar e patriotike duhet tu jepet ajo cfar ata e kanë merituar shumë kohë më parë, por fatkeqsisht ata janë lënë në hije.

Gjimnazit Milot.3. Gjin Pjetri – ti ngrihet një

permendore në vendin ku është ngritur Flamuri në Milot.

4. Ndue Lleshi - ti vendoset emri i tij Shkollës Delbnisht.

Revista MIQËSIA 66

U nderuan me titullin “Antar Nderi” i Shoqates në Jubileun e 100 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë

z. Mal Berisha Ambasador i Shipërisë në Londër-Angli

Revista MIQËSIA 67

Onorati con il titolo “Membro D’Onore” dell’Associazione nel Giubileo del 100° Anniversario dell’Indipendenza dell’Albania

Revista MIQËSIA 68

Revista MIQËSIA 69

Takim Pune / Incontri di lavoro

Revista MIQËSIA 70

Revista MIQËSIA 71

Sponsor kryesor / Sponsor General

Z. Pjetër Nikolli është kryetar i shoqatës Miqësisë dhe bashkëpunimit Shqipëri-Itali dega Mirditë, dhe President i Firmës “Kthella” sh.p.k. E falenderojmë shumë për kontributin e tij të përhershëm në financimin e aktiviteteve të ndryshme të shoqatës dhe në veçanti të Revistës Miqësia.

Sig. Pjetër Nikolli e Capo dell’Asssociazione e Collaborazione Albania - Italia filiale di Mirdita, e Presidente della Ditta: “Kthella” sh.p.k. Lo ringraziamo molto per il suo contributo permanente nel finanziamento di diverese attivita dell; Associazione e specialmente la Rivista l’Amicizia

z. Edmond Pal Jushi Stërnip i patriotit

Gjin Pjetri - Kurbin

z. Nikolin Lleshi Presidenti i firmës ALBA Laç-Kurbin

z. Pashk Syziu z. Behar Haxhiu

z. Isuf Myrtajz. Gjergj Leqejzaz. Vlash GegaDrejtor i Revistës

Revista MIQËSIA 72