Ráðleggingar um meðferð algengra sýkinga utan spítala

-

er

a Ernbretti landlaaknis Sn9tll 11fi1b ir

-_ Strama

1

Braacuteeth mietheyrnaboacutelga

Skuacutetaboacutelga hjaacute fullorethnum

Haacutelsboacutelga

Braacuteeth berkjuboacutelga og lungnaboacutelga hjaacute fullorethnum og boumlrnum

THORNvagfaeligrasyacutekingar hjaacute konum Syacuteklar iacute thornvagi aacuten einkenna

Hruacuteethurgeit (Impetigo) Heimakoma (Erysipelas) Saacuterasyacuteking Syacutekt foacutetasaacuter

Syacutekingar iacute kattar og hundsbiti Floumlkkuroethi (Erythema migrans)

Raacuteethleggingar um meethfereth algengra syacutekinga

utan spiacutetala

Merki um alvarlega syacutekingu hjaacute boumlrnum

THORNyacutett uacuter saelignsku og staethfaeligrt Birt meeth leyfi

Um baeligklinginn

Baeligklingur thornessi er thornyacuteddur uacuter saelignsku og staethfaeligrethur meeth tilliti til naeligmis bakteriacutea og lyfja sem skraacuteeth eru heacuterlendis Nokkur munur er aacute naeligmi bakteriacutea aacute Iacuteslandi og iacute Sviacutethornjoacuteeth Svo aeth daeligmi seacute tekieth er thornannig minnkaeth naeligmi eetha oacutenaeligmi hjaacute naacutelaeliggt 20 af Streptococcus pneumoniae gagnvart penicilliacuteni aacute Iacuteslandi og soumlmuleiethis gagnvart eryacutetromyacuteciacuteni og fleiri syacuteklalyfjum THORNetta verethur til thorness aeth stundum er maeliglt meeth breiethvirkari lyfjum aacute Iacuteslandi en gert er iacute Sviacutethornjoacuteeth

Iacute saelignsku uacutetgaacutefunni 33 sem gildir fraacute februacutear 2016 segir

THORNessi baeligklingur hefur aeth geyma samantekt raacuteethlegginga um meethfereth algengra syacutekinga utan spiacutetala sem unnar eru af Smittskyddsinstitutet (Soacutettvarnastofnun) og Laumlkemedelsverket (Lyfjastofnun) 2013 Smittskyddsinstitutet vareth hluti af Folkhaumllsomyndigheten (Lyacuteethheilsuembaeligttinu) iacute januacutear 2014 sem ber aacutesamt Laumlkemedelsverket aacutebyrgeth aacute baeligklingnum fraacute thorneim tiacutema

Strama-raacuteethieth raacuteethgjafi Smittskyddsinstitutet aethstoethaethi vieth samantektina Markmiethieth er aeth baeligklingurinn komi laeligknum aeth gagni vieth meethfereth algengra syacutekinga Iacute oumlllum landsthorningum (sveitarfeacuteloumlgum) er aeth finna Strama-hoacutepa sem vinna aeth thornviacute aeth farieth seacute aeth raacuteethleggingum um algengar syacutekingar utan spiacutetala Strama-hoacuteparnir eru hluti af Strama-netinu aacute oumlllu landinu sem styethur thornessar meethferetharraacuteethleggingar

Samantektin er gereth uacutet fraacute iacutetarlegri leiethbeiningum um meethfereth aacute mietheyrnaboacutelgu skuacutetaboacutelgu haacutelskirtlaboacutelgu syacutekingum iacute neethri oumlndunarvegum thornvagfaeligrasyacutekingum hjaacute konum sem og huacuteeth- og mjuacutekvefjasyacutekingum sem lagethar hafa verieth til grundvallar aacute vinnufundum seacuterfraeligethinga Raacuteethleggingar thornessar snuacuteast fyrst og fremst um sjuacuteklinga utan spiacutetala sem ekki eru meeth neinn alvarlegan undirliggjandi sjuacutekdoacutem Raacuteethleggingarnar eru hugsaethar sem stuethningur vieth heilbrigethisthornjoacutenustuna og hvern thornann laeligkni sem sinnir meethferethinni en koma ekki iacute staethinn fyrir einstaklingsbundieth kliacuteniacuteskt mat aacute sjuacuteklingi

Aftast iacute baeligklingnum er viethboacutet meeth samantekt um merki alvarlegrar syacutekingar hjaacute boumlrnum THORNessi samantekt byggir aacute niethurstoumlethum seacuterfraeligethingafundar aacute vegum Smittskyddinstitutet vorieth 2012

Frekari upplyacutesingar og iacutetarlegri leiethbeiningar um meethfereth er aeth finna aacute wwwlakemedelsverketse eetha wwwfolkhalsomyndighetense

Heilsugaeligsla houmlfuethborgarsvaeligethisins hefur fengieth goacuteethfuacuteslegt leyfi Strama til aeth thornyacuteetha thornennan baeligkling og staethfaeligra og hafa eftirtaldir aethilar komieth aeth thornviacute verki Eliacuten Arna Ellertsdoacutettir Kristjaacuten Linnet Oddur Steinarsson Joacuten Steinar Joacutensson Karl G Kristinsson og THORNoacuteroacutelfur Guethnason Aeth auki komu fram gagnlegar aacutebendingar fraacute Michael Clausen og Peacutetri Heimissyni

Jafnframt er bent aacute kliacuteniacuteskar leiethbeiningar um mietheyrnaboacutelgu (httpwwwlandlaeknirisservletfilestore93item25474241pdf) og thornvagfaeligrasyacutekingar (httpwwwlandlaeknirisservletfilestore93item2528vers) aacute vef Embaeligttis landlaeligknis og soumlmuleiethis vakin athygli aacute upplyacutesingum um syacuteklalyfjanaeligmi sem er aeth finna aacute vef Landspiacutetala httpswwwlandspitaliissjuklingar-adstandendurdeildir-og-thjonustasykla-og-veirufraedideild (smellt aacute Naeligmisproacutef og syacuteklalyfjaoacutenaeligmi)

2


Bakgrunnur

Braacuteeth mietheyrnaboacutelga iacute boumlrnum laeligknast oftast af sjaacutelfu seacuter aacuten syacuteklalyfjameethferethar Alvarlegir fylgikvillar eins og stikilboacutelga (mastoiditis) eru sjaldgaeligfir Syacuteklalyfjameethfereth dregur uacuter haeligttu aacute stikilboacutelgu en uacutetilokar hana ekki

Greining

Greiningarviethmieth

bull Hratt vaxandi einkenni svo sem eyrnaverkur graacutetur pirringur hiti hefur haeliggar um sig svefn matarlyst minnkar oftast samtiacutemis syacutekingu iacute efri oumlndunarfaeligrum

bull Skoethun leiethir iacute ljoacutes hljoacuteethhimnuboacutelgu og iacutegereth iacute mietheyra eetha hlust

Hjaacutelpartaeligki vieth greiningu

bull Eyrnasjaacute meeth blaeligstri (pneumootoscopy) thornryacutestingsmaeliglir og smaacutesjaacute helst aacutesamt hljoacuteethholsmaeliglingu

Kliacuteniacutesk birtingarmynd

Oumlrugglega braacuteeth mietheyrnaboacutelga Graftarkenndur voumlkvi iacute mietheyra hljoacuteethhimna uacutetbungandi oacutegegnsaelig meeth breyttum lit eetha stiacutef

Oacutevissa um mietheyrnaboacutelgu Hljoacuteethhimna oacutegegnsaelig breytt aacute lit stiacutef en ekki uacutetbungandi eetha ekki haeliggt aeth meta hljoacuteethhimnu

Ekki braacuteeth mietheyrnaboacutelga Hljoacuteethhimna breytt aacute lit en bifanleg eetha gegnsaelig inndregin eetha iacute eethlilegri stoumlethu stiacutef (= voumlkvi iacute mietheyra)

Meethfereth

Maeliglst er til aeth barnieth verethi skoethaeth af laeligkni innan soacutelarhrings Sjaldnast er tilefni til laeligknisskoethunar aacute kvoumlldin eetha aacute noacutettunni Verethi sjuacuteklingurinn einkennalaus meethan hann biacuteethur er engin thornoumlrf aacute skoethun Bjoacuteethieth verkjalyf (parasetamoacutel 15ndash20 mgkg) Hafa haacutett undir houmlfethi

Vieth skoethun upplyacutesir laeligknir sjuacutekling um eethlilegan gang sjuacutekdoacutemsins og moumlgulega fylgikvilla sem huga thornarf seacuterstaklega aeth Upplyacutesingar fyrir sjuacuteklinga maacute naacutelgast aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (httpwwwlandlaeknirisum-embaettidgreinargreinitem14815Barnid-thitt-og-syklalyf) Boacutekieth endurkomu eftir 2ndash3 daga ef enginn eetha oacuteljoacutes bati hefur orethieth og tafarlaust hafi einkennin versnaeth oacutehaacuteeth thornviacute hvort syacuteklalyf hafi verieth gefin

Vieth iacutethornyngjandi einkenni (td svefndrunga barnieth aacute ekki eethlileg tjaacuteskipti hlaeligr hvorki neacute brosir er pirraeth) eetha einhver merki um stikilboacutelgu (roetha boacutelgu eymsli bak vieth eyraeth eetha uacutetbungandi eyra) skal skoetha sjuacuteklinginn tafarlaust og viacutesa til haacutels- nef- og eyrnalaeligknis eetha braacuteethamoacutettoumlku barna Sjaacute meira iacute siacuteethasta kafla baeligklingsins bdquoMerki um alvarlega syacutekingu hjaacute boumlrnumldquo

Maeliglt er meeth aeth biacuteetha og sjaacute thornegar

bull Boumlrn 1ndash12 aacutera eru oumlrugglega greind meeth braacuteetha mietheyrnaboacutelgu aacuten fylgikvilla eetha aukinnar haeligttu aacute thorneim

bull Sjuacuteklingar aacute hvaetha aldri sem er meeth oacutevissa greiningu um braacuteetha mietheyrnaboacutelgu aacuten fylgikvilla eetha aukinnar haeligttu aacute thorneim

Vieth oumlrugga greiningu aacute braacuteethri mietheyrnaboacutelgu er maeliglt meeth syacuteklalyfjameethfereth fyrir

bull Boumlrn 1ndash12 aacutera meeth braacuteetha mietheyrnaboacutelgu og fylgikvilla eetha aukna haeligttu aacute thorneim

bull Boumlrn yngri en 1 aacuters unglinga eldri en 12 aacutera og fullorethna

bull Boumlrn yngri en 2 aacutera meeth braacuteetha mietheyrnaboacutelgu iacute baacuteethum eyrum aacutesamt oumlllum sjuacuteklingum meeth rof aacute hljoacuteethhimnu aacute hvaetha aldri sem er

THORNaeligttir sem tengjast braacuteethri mietheyrnaboacutelgu ndash Saacuterir verkir thornraacutett fyrir eethlilega

verkjalyfjameethfereth ndash Meiri liacutekur aacute syacutekingu thornegar sjuacuteklingur er

meeth annan sjuacutekdoacutem eetha aacute meethfereth sem veldur oacutenaeligmisbaeliglingu

ndash Afloumlgun eetha vanskoumlpun andlitsbeina eetha innra eyra

ndash Aacutestand sjuacuteklings eftir houmlfuethkuacutepubrot eetha beinbrot iacute andliti

ndash Kuethungsiacutegraeligethsla ndash Saga um syacutekingar iacute mietheyra eetha

skurethaethgereth aacute eyra (thornoacute ekki roumlraiacutesetning)

ndash Saga um skyntaugaheyrnartap

3

Syacuteklalyfjameethfereth fullorethinna og barna

Fyrsta val Endurtekning Ekki aacuterangur af meethfereth

Boumlrn Amoxicilliacuten15ndash20 mgkg x 3 iacute 5 daga Vieth grun um minnkaeth naeligmi pneumokokka gegn penisilliacuteni Amoxicilliacuten 40 mgkg x 2 iacute 5 daga Vieth pensilliacutenofnaeligmi skal aacuteviacutesa boumlrnum ge 6 maacutenaetha aziacutetromyacuteciacuten mixtuacuteru 10 mgkg x 1 iacute 3 daga eetha 10 mgkg x 1 fyrsta daginn og siacuteethan 5 mgkg x 1 iacute 4 daga

Amoxicilliacuten 40 mgkg x 2 iacute 7ndash10 daga

Amoxicilliacuten-klavuacutelanat 40 mgkg x 2 iacute 7ndash10 daga

Fullorethnir Amoxicilliacuten 500ndash750 mg x 2 iacute 5 daga Vieth pensilliacuten-ofnaeligmi skal aacuteviacutesa fullorethnum og boumlrnum gt 35 kg eryacutetromyacuteciacuten syacuteruhjuacutep-hylkjum 250 mg x 4 (eetha 500 mg x 2) iacute 7 daga Athugieth naeligmi

Endurtekin syacuteking = nyacute braacuteeth mietheyrnaboacutelga innan maacutenaethar fraacute thornviacute aeth einkenni hurfu

Aacuterangurslaus meethfereth = oacutebreytt eetha aeth braacuteeth mietheyrnaboacutelga versnar eetha blossar upp aftur thornraacutett fyrir amk thornriggja soacutelarhringa syacuteklalyfjameethfereth Almennt hefur raeligktun uacuter nefkoki liacutetieth gildi en gaeligti thornoacute gagnast ef grunur er um fjoumlloacutenaeligma pneumokokka Ef til vill raeligktun fraacute mietheyra hafi komieth gat aacute hljoacuteethhimnu

Endurtekin braacuteeth mietheyrnaboacutelga Aeth minnsta kosti 3 tilfelli braacuteethrar mietheyrnaboacutelgu aacute 6 maacutenaetha tiacutemabili eetha minnst 4 tilfelli aacute einu aacuteri Ef liethnir eru amk 6 maacutenuethir fraacute siacuteethustu eyrnaboacutelgu telst nyacute eyrnaboacutelga vera tilfallandi

Meethfereth Boumlrnum meeth endurtekna braacuteetha mietheyrnaboacutelgu skal viacutesa til haacutels- nef- og eyrnalaeligknis eetha seacuterfraeligethings iacute smitsjuacutekdoacutemum eetha oacutenaeligmisfraeligethi barna Nyacute tilvik skal meethhoumlndla meeth amoxicilliacuteni x 3 iacute 10 daga

Meethfereth votrar bdquoroumlreyrnaboacutelguldquo Byrja aacute eyrnadropum (Hydrocortison mTerram) iacute 5ndash7 daga (2ndash3 dropar 2ndash3svar aacute dag) ef sjuacuteklingur er aeth oumlethru leyti einkennalaus

Eryacutetromyacuteciacuten-mixtuacutera er ekki skraacuteeth aacute Iacuteslandi Gefa maacute boumlrnum 6 maacutenaetha og eldri aziacutetromyacuteciacuten Cefalexiacuten kemur einnig til greina en krossofnaeligmi er aacute bilinu 10 ndash 20

Eftirfylgni braacuteethrar mietheyrnaboacutelgu og eyrnaboacutelgu meeth voumlkva

Eftirfylgni braacuteethrar mietheyrnaboacutelgu og eyrnaboacutelgu meeth voumlkva iacute mietheyra Markmieth eftirfylgni er aeth finna boumlrn meeth heyrnarskerethingu og bjoacuteetha meethfereth Sjuacuteklingum meeth thornraacutelaacutet einkenni svo sem verki thornryacutestings- eetha hellutilfinningu groumlft iacute eyra eetha skert jafnvaeliggi aeligtti aeth bjoacuteetha fljoacutett laeligknisskoethun

Ekki thornoumlrf aacute eftirliti Boumlrn og fullorethnir meeth braacuteetha mietheyrnaboacutelgu iacute oumlethru eyranu aacuten fylgikvilla og hitt eyraeth eethlilegt Boumlrn og fullorethnir meeth eyrnaboacutelgu og voumlkva iacute mietheyra oumlethru megin aacuten viacutesbendinga um heyrnarskerethingu eetha oumlnnur oacutethornaeliggindi fraacute eyra

Eftirlit Boumlrn yngri en 4 aacutera meeth braacuteetha mietheyrnaboacutelgu iacute baacuteethum eyrum eetha braacuteetha mietheyrnaboacutelgu oumlethru megin og eyrnaboacutelgu meeth voumlkva iacute hinu eyranu aeligtti aeth skoetha aftur eftir 3 maacutenuethi Vieth eyrnaboacutelgu meeth voumlkva iacute baacuteethum eyrum meeth viacutesbendingu um skerta heyrn iacute aeth minnsta kosti 3 maacutenuethi er maeliglt meeth tilviacutesun til haacutels- nef- og eyrnalaeligknis Vieth eyrnaboacutelgu meeth voumlkva iacute baacuteethum eyrum aacuten einkenna um skerta heyrn er maeliglt meeth endurkomu eftir aethra 3 maacutenuethi

4


Almenn raacuteeth

Aacutevallt skal bjoacuteetha reykingafoacutelki meeth oumlndunarfaeligrasyacutekingu meethfereth til thorness aeth haeligtta reykingum

Bakgrunnur

Kvef veldur alltaf skuacutetaboacutelgu og getur thornar af leiethandi valdieth verkjum fraacute andlitsholum aacutesamt hor og nefrennsli Flestar bakteriacuteusyacutekingar iacute skuacutetum laeligknast af sjaacutelfu seacuter Einkennin eru oft langvarandi 2ndash3 vikur oacutehaacuteeth thornviacute hvort syacutekingin er meethhoumlndlueth meeth syacuteklalyfjum eetha ekki Alvarlegir fylgikvillar eru afar sjaldgaeligfir

Greining

Efri oumlndunarfaeligrasyacuteking le 10 daga meeth lituethu nefrennsli liacutetill til meethalsaacuter verkur iacute andlitikinnkjaacutelka = sjaacutelfmeethhoumlndlun ndash biacuteetha og sjaacute Efri oumlndunarfaeligrasyacuteking gt 10 daga meeth lituethu nefrennsli saacuterum verk iacute andlitikinnkjaacutelka versnar stundum eftir kvef iacute 5ndash7 daga = sjuacuteklingur komi til laeligknis til skoethunar

Syacuteking iacute skuacutetum thornar sem syacuteklalyf geta komieth aeth gagni

bull Hornoumls

bull Einkenni oumlethru megin

bull Verulegur saacutersauki

bull Nyacute einkenni (tviacutefasa veikindi)

Ef 3 af thornessum 4 einkennum eru til staethar er liacuteklegt aeth um skuacutetaboacutelgu af voumlldum bakteriacuteu seacute aeth raeligetha Ef lt 3 af thornessum einkennum eru til staethar iacutehugieth roumlntgen eetha aeth biacuteetha og sjaacute

Vilsutaumar iacute miethgoumlngum iacute nefkoki eru oacutevanalegt en visst merki um bakteriacuteutengda skuacutetaboacutelgu

Roumlntgenmynd syacutenir merki um voumlkvasoumlfnun eetha stiacuteflaethan skuacuteta = liacuteklega skuacutetaboacutelga af voumlldum bakteriacutea (Sliacutemhimnuboacutelga ein seacuter dugir ekki sem greining)

Alvarleg einkenni Sjuacuteklingar meeth saacutera verki staethbundnar boacutelgur eetha haacutean hita ndash taka aacuten tafar aacutekvoumlrethun um meethfereth og hvort senda eigi sjuacutekling aacute goumlngudeild HNE eetha braacuteethamoacutettoumlku

Langvarandi skuacutetaboacutelga Margar mismunandi aacutestaeligethur moumlgulegar svo sem ofnaeligmi tannsyacutekingar separ endurtekieth smit fraacute boumlrnum og barnaboumlrnum og fleira Iacutehuga skal tilviacutesun til haacutels- nef- og eyrnalaeligknis seacuterstaklega ef einkennin vara lengur en iacute 3ndash4 vikur

Syacuteklalyfjameethfereth fullorethinna

Amoxicilliacuten 500 mg x 3 iacute 7ndash10 daga Vieth penisilliacutenofnaeligmi skal aacuteviacutesa doxyacutecyacutekliacuteni iacute 7ndash10 daga 200 mg x 1 fyrsta daginn og eftir thornaeth 100 mg x 1 Einnig kemur til greina aeth nota eryacutetormyacuteciacuten Meira naeligmi er fyrir cefalexiacuteni en haeligtta er aacute krossofnaeligmi

Metieth aacuterangur iacute fyrsta lagi eftir 5 daga Endurmetieth greininguna ef meethferethin kemur ekki aeth haldi Iacutehugieth aacutestungu Ekki breyta um syacuteklalyf nema enginn vafi leiki aacute greiningunni Ef meethfereth gagnast ekki eetha syacuteking blossar upp aftur innan fjoumlgurra vikna gefieth thornaacute amoxicilliacuten 05 g x 3 iacute 7ndash10 daga

Saacute haeligngur er aacute aeth um 20 pneumokokka eru oacutenaeligmir heacuterlendis fyrir doxyacutecyacutekliacuteni og eryacutetromyacuteciacuteni Oacutenaeligmi minnkaeth

naeligmi gagnvart amoxicilliacuteni er svipaeth en meiri thorneacutettni naeligst af thornviacute og fleiri stofnar eru miethlungsoacutenaeligmir

5

Skuacutetaboacutelga hjaacute boumlrnum

Bakgrunnur

Boumlrn faacute yfirleitt efri oumlndunarfaeligrasyacutekingu (kvef) 6ndash8 sinnum aacute aacuteri Boumlrn geta verieth meeth mislitan hor jafnvel lengi aacuten thorness aeth thornarfnast syacuteklalyfjameethferethar Syacuteklalyf gagnast ekki boumlrnum meeth fylgikvillalausa skuacutetaboacutelgu Gaacuteieth aeth aethskotahlut seacute barn meeth stoumlethugt graftarkennt nefrennsli fraacute annarri noumlsinni

Almennar raacuteethleggingar Braacuteeth einkenni sem byrja meeth saacuterum verk staethbundnum thornrota haacuteum hita og almennum aacutehrifum thornmt slappleika gaeligtu bent til saacuteldbeins- eetha ennisskuacutetaboacutelgu THORNessum sjuacuteklingum aeligtti aeth veita tafarlausa meethfereth og viacutesa aacutefram til barnalaeligknis eetha haacutels- nef- og eyrnalaeligknis Sjaacute frekar undir liethnum bdquoMerki um alvarlega syacutekingu hjaacute boumlrnumldquo aftast iacute baeligklingnum

6

Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur

Veirur valda flestum haacutelsboacutelgum Flestir thornessara sjuacuteklinga veretha einkennalausir aacute innan vieth viku

Sjuacuteklingum meeth klaacuter einkenni af voumlldum streptokokka getur gagnast syacuteklalyfjameethfereth Meethferethin getur stytt thornann tiacutema sem einkennin vara um 1ndash25 soacutelarhringa hjaacute sjuacuteklingum meeth staethfesta streptokokka og minnst 3 af 4 Centor-lykileinkennum

Kverkilgrenndarboacutelga (peritonsillitis) kemur fram sem fylgikvilli hjaacute uthornb 2 allra sjuacuteklinga meeth kok- og eitlaboacutelgu Draga maacute uacuter haeligttu aacute thornviacute meeth syacuteklalyfjum Fylgikvillar eins og gigtsoacutett (febris rheumatica) og braacuteeth nyacuternahnoethraboacutelga (glomerulonephritis) eru sjaldgaeligfir Seacute um aeth raeligetha fraacutevikseinkenni eetha kliacuteniacuteskt aacutestand er oumlethruviacutesi en vaelignta maacute hugleiethieth thornaacute aethrar greiningar tam kverkilgrenndarboacutelgu

Meethal barna lt4 aacutera er yfirleitt um aeth raeligetha veirusyacutekingu Moumlrg boumlrn aacute thornessum aldri geta borieth streptokokka aacuten thorness aeth thorneir valdi syacutekingu og thornurfa thornaacute ekki meethfereth

Greining

1 Venjuleg einkenni veirusyacutekingar iacute oumlndunarvegi eru tam nefrennsli hoacutesti haeligsi eetha bloumlethrur iacute munni eetha haacutelsi Ekki thornoumlrf aacute syacuteni fyrir streptoacutekokkaproacutef

2 Mjoumlg oacutevanalegt er aeth gruacuteppu A hemolyacutetiacuteskir streptokokkar valdi syacutekingu iacute haacutelsi hjaacute boumlrnum yngri en 3 aacutera og thornviacute aeligtti almennt aeth huga aeth annarri sjuacutekdoacutemsgreiningu

3 Taka thornarf afstoumlethu til thorness hvort kostir syacuteklalyfjameethferethar vegi thornyngra en oacutekostirnir fyrir sjuacuteklinginn aacuteethur en tekin er afstaetha til greiningar aacute aacutestaeligethu td meeth streptokokka-hraethproacutefi

4 Notieth Centor-lykileinkenni til aeth meta thornoumlrfina aacute streptokkaproacutefi hjaacute einstaklingum ge 3 aacutera bull Hiti ge 385degC bull Aumirboacutelgnir eitlar aacute haacutelsi (neethan vieth angulus mandibula) bull Skaacuten aacute kverkeitlum bull Enginn hoacutesti Hjaacute boumlrnum 3ndash6 aacutera dugir sem skilyrethi aeth kverkeitlar seacuteu boacutelgnir (roethi og boacutelga)

5 Ef minnst 3 Centor-lykileinkenni eru til staethar er aacutestaeligetha til aeth gera streptokokka-hraethproacutef Seacuteu Centor-lykileinkenni faeligrri en 3 er ekki neitt gagn af syacuteklalyfjum jafnvel thornoacutett syacutena megi fram aacute streptokokka

6 Ef minnst 3 Centor-lykileinkenni eru til staethar og streptokokka-hraethproacutef er jaacutekvaeligtt er maeliglt meeth syacuteklalyfjum Seacute streptokokkaproacutef neikvaeligtt er maeliglt meeth einkennameethfereth eftir thornoumlrfum Hugleiethieth greiningu fyrir einkyrningssoacutett

7 Ekki er haeliggt aeth greina meeth CRP aacute milli kok- og eitlaboacutelgu af voumlldum veira eetha bakteriacutea

8 Upplyacutesieth sjuacuteklinginn um eethlilega framvindu kok- og eitlaboacutelgu oacutehaacuteeth aacuteviacutesun aacute syacuteklalyf Endurkoma ef versnar eetha batnar ekki innan 3 daga


Fullorethnir Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten 1 g x 3 iacute 10 daga Boumlrn Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten 125 mgkg x 3 iacute 10 daga Vieth ofnaeligmi eetha endursyacutekingu (innan 4 vikna) er maeliglt meeth aeth gefa klindamyacuteciacuten einkum ef haeligtta er aacute tyacutepu-1-ofnaeligmi Fullorethnir faacute 300 mg x 3 iacute 10 daga boumlrn 5 mgkg x 3 iacute 10 daga Til vara vieth endursyacutekingu cefalosporiacuten (cefalexiacuten) Fullorethnir faacute 500 mg x 2 iacute 10 daga boumlrn 15 mgkg x 2 iacute 10 daga

Komi meethferethin ekki aeth gagni skal endurmeta aacutestaeligethur syacutekingarinnar

7

Braacuteeth berkjuboacutelga og lungnaboacutelga hjaacute fullorethnum

Almennar raacuteethleggingar

Bjoacuteethieth alltaf reykingamoumlnnum meeth oumlndunarfaeligrasyacutekingu meethfereth til aeth haeligtta aeth reykja Vieth hoacutesta gt4ndash6 vikur iacutehugieth thornaacute oumlndunarmaeliglingu (spiacuterometriacuteu) og lungnamynd

Braacuteeth berkjuboacutelga

Liacutett veikindalegur sjuacuteklingur meeth hoacutesta og enga undirliggjandi lungnasjuacutekdoacutema Ekki thornarf CRP til greiningar Seacute grunur um undirliggjandi sjuacutekdoacutema til daeligmis COPD hjaacute reykingafoacutelki er raacuteethlagt aeth gera spirometriu

Algeng einkenni og teikn Dreifeth aukahljoacuteeth yfir baacuteethum lungum hoacutestar upp lituethu sliacutemi og smaacutevaeliggileg andarteppa Hoacutestinn er oft slaeligmur og varir aeth meethaltali iacute thornrjaacuter vikur

Meethfereth Syacuteklalyf gagnast yfirleitt ekki thornar sem oftast er um veirusyacutekingu aeth raeligetha Gott aeth laacuteta sjuacutekling faacute skriflegar upplyacutesingar um eethlilega sjuacutekdoacutemsframvindu ef thornaeligr eru fyrir hendi

Lungnaboacutelga

Sjuacuteklingur er oft veikindalegur oft meeth hraethoumlndun (tachypnea) gt20miacuten eetha hjartahraethslaacutett gt120miacuten og einkenniteikn sem heacuter segir Algeng einkenni Hiti hoacutesti maeligethi nyacutetilkomin aacuteberandi thornreyta og takverkur Algeng teikn Staethbundieth dregieth uacuter oumlndunarhljoacuteethum staethbundin aukahljoacuteeth (braksnoumlrl) eetha bankdeyfa Ekki thornarf CRP ef klaacuter kliacuteniacutesk einkenni lungnaboacutelgu liggja fyrir en getur komieth aeth gagni vieth eftirfylgd Yfirleitt thornarf ekki lungnamynd til aeth staethfesta greiningu

Syacuteklalyfjameethfereth fullorethinna Metieth hversu alvarlegt aacutestandieth er aacuteethur en aacutekvoumlrethun er tekin um hvort leggja thornurfi viethkomandi inn aacute sjuacutekrahuacutes Fyrsta val Amoxicilliacuten 1 g x 3 iacute 7 daga Til aeth byrja meeth thornarf ekki aeth hugsa um myacutekoplasma-meethfereth thornar sem syacutekingin lagast alla jafna af sjaacutelfu seacuter Kliacuteniacutesk birtingarmynd er vanalega oumlnnur Ef meethfereth skilar ekki aacuterangri eetha penicilliacutenofnaeligmi thornaacute doxyacutecyacutekliacuten iacute 7 daga 200 mgdag fyrstu 3 dagana svo 100 mg x 1 Einnig koma eryacutetromyacuteciacuten og cefalexiacuten til greina Ath oacutenaeligmi sbr thornaeth sem aacuteethur er sagt um meethfereth aacute mietheyrnaboacutelgum

Eftirfylgd Kliacuteniacuteskt eftirlit (siacutemtal eetha skoethun) eftir 6ndash8 vikur Raacuteethleggja thornoacute skjoacuteta endurkomu ef sjuacuteklingur lagast ekki aacute 1-2 soacutelarhringum

Oacuteviss syacuteking iacute neethri oumlndunarfaeligrum

THORNegar kliacuteniacutesk birtingarmynd er oacuteljoacutes tam hoacutesti hiti og tilfinning fyrir oumlndunarerfiethleikum aacutesamt vissum almennum einkennum getur CRP gefieth viacutesbendingu en thornaeth verethur aeth meta meeth tilliti til sjuacutekdoacutemslengdar

bull CRP gt100 mgl + kliacuteniacutek bendir til lungnaboacutelgu hugleiethieth syacuteklalyf

bull CRP lt20 mgl eftir gtsoacutelarhring (24 klst) uacutetilokar lungnaboacutelgu sterklega engin syacuteklalyf

bull Einkenni gt 1 vika + CRP gt50 bendir til lungnaboacutelgu hugleiethieth syacuteklalyf

bull Iacutehugieth lungnamynd

Hafa ber iacute huga algenga langvinna lungnasjuacutekdoacutema td langvinna lungnateppu og astma sem eru gjarna vangreindir og thornar meeth vanmeethhoumlndlaethir Rannsoacuteknir benda til aeth hluti thorneirra sem taldir eru hafa braacuteetha berkjuboacutelgu greinist siacuteethar meeth langvinnan lungnasjuacutekdoacutem Hluti sjuacuteklinga ge35 aacutera meeth oumlndunarfaeligraeinkenni og reykingasoumlgu greinast meeth langvinna lungnateppu thornegar thorneim er fylgt eftir meeth oumlndunarmaeliglingu Braacuteeth berkjuboacutelga er langoftast af voumlldum veira en hafa thornarf atyacutepiacuteskar bakteriacuteur iacute huga eins og mycoplasma CRP maeligling kemur til greina vakni grunur um bakteriacuteusyacutekingu Rannsoacuteknir hafa ekki syacutent aeth syacuteklalyf vieth braacuteethri berkjuboacutelgu geri meira gagn en lyfleysa

8

Braacuteeth berkjuboacutelga og lungnaboacutelga hjaacute boumlrnum


Barnieth ekki braacuteethveikindalegt ekki meeth hraethoumlndun (tachypnea) en meeth slaeligman hoacutesta og stundum hita Algeng einkenni Aukahljoacuteeth fraacute baacuteethum lungum

Meethfereth Syacuteklalyf gagnast ekki thornar sem oftast er um veirusyacutekingar aeth raeligetha Leggieth til endurkomu fyrir barnieth ef almenn einkenni versna vaxandi oumlndunarerfiethleikar eetha thornaeth aacute erfiethara meeth aeth drekka Gefieth berkjuviacutekkandi ef thornaeth er meeth teppu

Lungnaboacutelga

Barn meeth talsvereth einkenni hita hraethoumlndun og stundum hoacutesta Ekki thornarf CRP thornegar oumlrugg kliacuteniacutesk greining lungnaboacutelgu liggur fyrir en getur haft thornyacuteethingu vieth eftirfylgd Algeng einkenni og teikn Hraethoumlndun og talsvereth almenn veikindaeinkenni (valda vel syacutenilegum einkennum) Hoacutesti og oumlnnur oumlndunarfaeligraeinkenni ekki alltaf til staethar Hraethoumlndun er mikilvaeliggt merki um lungnaboacutelgu gt50miacuten hjaacute boumlrnum lt1 aacuters og gt40miacuten hjaacute boumlrnum gt1 aacuters eetha barnieth aacute erfitt meeth andardraacutett

Syacuteklalyfjameethfereth barna Metieth hversu alvarlegt aacutestandieth er aacuteethur en aacutekvoumlrethun er tekin um hvort viacutesa eigi barninu aacute braacuteethamoacutetoumlku Sjaacute meira iacute siacuteethasta kafla baeligklingsins bdquoMerki um alvarlega syacutekingu hjaacute boumlrnumldquo Fyrsta val er amoxicilliacuten (hlutfall penicilliacuten-oacutenaeligmis aacute Iacuteslandi haacutett fraacutesog fenoxyacutemetyacutelpenicilliacutens lakara) Til aeth byrja meeth thornarf ekki aeth hugsa um myacutekoplasma-meethfereth thornar sem syacutekingin lagast alla jafna af sjaacutelfu seacuter Ef barn er meeth penicilliacutenofnaeligmi gefieth thornaacute eryacutetromyacuteciacuten eetha azitromyacuteciacuten (f boumlrn ge 6 maacuten) ef gefa thornarf mixtuacuteru (eryacutetromyacuteciacuten mixtuacutera ekki skraacuteeth aacute Iacuteslandi)

Amoxicilliacuten Eryacutetromyacuteciacuten azitromyacuteciacuten fyrir boumlrn ge 6 maacuten Boumlrn lt35 kg Azitromyacuteciacuten mixtuacutera 10 mgkg x 1 iacute 3 daga

Amoxicilliacuten15ndash20 mgkg x 3 iacute 5 daga Vieth grun um Boumlrn gt35 kg Eryacutetromyacuteciacuten syacuteruhjuacutephylki 250 mg x 4 iacute

minnkaeth naeligmi pneumokokka gegn penisilliacuteni 7 daga

Amoxicilliacuten 40 mgkg x 2 iacute 5 daga Vieth pensilliacutenofnaeligmi Eryacutetromyacuteciacuten toumlflur 500 mg x 4 iacute 7 daga eetha

skal aacuteviacutesa boumlrnum ge 6 maacutenaetha aziacutetromyacuteciacuteni azitromyacuteciacuten mixtuacutera 10 mgkg x 1 iacute 3 daga (mest 500 mg aacute dag)

Eftirfylgd Siacutemtal innan thornriggja daga Hafi engin bati orethieth endurmetieth thornaacute greininguna og faacuteieth ef til vill lungnamynd Seacute grunur um myacutekoplasma maeligtti setja barnieth aacute eryacutetromyacuteciacuten


Hjaacute boumlrnum meeth nokkueth almenn einkenni og hita thornreytt en ekki sljoacute og meeth daacuteliacutetieth oumlrari oumlndun en ekki hraethoumlndun getur CRP gefieth viacutesbendingu en thornaeth verethur aeth meta meeth tilliti til sjuacutekdoacutemslengdar

CRP gt80 + kliacuteniacutek bendir til lungnaboacutelgu hugleiethieth syacuteklalyf CRP lt10 eftir gtsoacutelarhring (24 klst) uacutetilokar lungnaboacutelgu sterklega engin syacuteklalyf

Meethfereth ef enn er oacutevissa Iacute fyrstu biacuteetha og sjaacute og til vara aeth senda lyfseethil iacute ldquoGaacutettinardquo sem sjuacuteklingur gaeligti leyst uacutet Vera iacute sambandi iacute siacutema eetha faacute sjuacutekling aacute stofu

9

THORNvagfaeligrasyacutekingar hjaacute konum

Bakgrunnur

Braacuteeth bloumlethruboacutelga hjaacute konum getur verieth oacutethornaeliggileg en er oftast skaethlaus 30 thorneirra veretha einkennalausar innan viku aacuten nokkurrar meethferethar Meethfereth styttir tiacutemann sem einkennin vara Bloumlethruboacutelgur fara sjaldnast yfir iacute syacutekingar iacute efri hluta thornvagfaeligra (nyacuterna- og nyacuternaskjoacuteethuboacutelgur)

Greining

Liacutekur aacute braacuteethri bloumlethruboacutelgu eru miklar og hjaacute konum sem ekki eru thornungaethar maacute nota greiningu byggetha aacute reynslu aacuten kliacuteniacuteskra proacutefana ef amk tvouml af ofanangreindum einkennum eru til staethar og engin einkenni fraacute leggoumlngum sjuacuteklingur seacute hitalaus og aacuten verkja iacute siacuteethubaki

bull Sviethi

bull Endurtekin thornoumlrf aacute thornvaglaacutetum

bull THORNvaglaacutet tiacuteeth

Takieth syacuteni til rannsoacuteknar vakni grunur um kynsjuacutekdoacutem Hiti yfir 38degC eetha verkur iacute siacuteethubaki getur bent til braacuteethrar nyacuternasyacutekingar THORNvag iacute raeligktun ef sjuacuteklingur er barnshafandi meethfereth bregst sjuacuteklingi slaeligr niethur eetha hefur nyacutelega dvalieth aacute sjuacutekrahuacutesi eetha erlendis


bull Gefieth sjuacuteklingum kost aacute biacuteetha og sjaacute til (tam meeth lyfseethil iacute Gaacutettinni) seacuteu einkennin vaeligg

bull Meethhoumlndla stutt 3ndash5 soacutelarhringar duga

bull Gefieth helst ekki kiacutenoacuteloacuten Oacutethornarflega breiethvirk og oacutenaeligmi fyrir thorneim fer vaxandi Fyrsta val Niacutetrofuacuterantoiacuten eetha piacutevmecilliacutenam Annaeth val Triacutemetoprim THORNoacute ber aeth gaeligta aeth thornviacute aeth oacutenaeligmi Ecoli er yfir 20 aacute Iacuteslandi

Skoumlmmtun fyrir fullorethna

Niacutetrofuacuterantoiacuten Piacutevmecilliacutenam Triacutemetoprim

50 mg x 3 iacute 5 soacutelarhringa 400 mg x 2 iacute 3 soacutelarhringa 160 mg x 2 iacute 3 soacutelarhringa 200 mg x 3 iacute 5 soacutelarhringa 300 mg x 1 iacute 3 soacutelarhringa 200 mg x 2 iacute 7 soacutelarhringa

Konum yfir fimmtugu og thorneim sem faacute endurtekna bloumlethruboacutelgu aeligtti aeth gefa piacutevmecilliacutenam iacute 5 -7 daga

10

Syacuteklar iacute thornvagi aacuten einkenna

Skilgreining

Sama bakteriacutea finnst iacute verulegum maeligli iacute annaeth skipti vieth endurtekna raeligktun thornoacutett sjuacuteklingur seacute einkennalaus

Lagt til

Bakteriacuteur iacute thornvagi skal ekki meethhoumlndla nema hjaacute barnshafandi konum Meethfereth eykur liacutekur aacute aeth syacutekingin blossi aftur upp og thornaacute fremur meeth meinvirkum og oacutenaeligmum bakteriacuteum

Afar algengt er aeth syacuteklar seacuteu iacute thornvagi hjaacute oumlldruethum Finnast hjaacute 25ndash30 eldri kvenna aacute elli- og hjuacutekrunarheimilum Sjuacuteklingar meeth langtiacutema inniliggjandi thornvaglegg eru alltaf meeth syacutekla iacute thornvaginu Soacutettvarnarvinnubroumlgeth heilbrigethisstarfsmanna draga uacuter liacutekum aacute smiti

Greina ber aacute milli einkennavaldandi thornvagfaeligrasyacutekinga og syacutekla iacute thornvagi aacuten einkenna hjaacute oumlldruethum Einkenni svo sem thornreyta rugl oacuteroacutei og lystarleysi hjaacute oumlldruethum eru ekki seacutereinkenni thornvagfaeligrasyacutekinga og aeligttu thornviacute ekki aeth leietha til aeth thornvagsyacuteni seacute tekieth nema eftir iacutetarlegt kliacuteniacuteskt mat thornar sem aethrar aacutestaeligethur fyrir einkennunum hafa verieth vegnar og metnar

Illa lyktandi thornvag eetha groumlftur iacute thornvagi eru ekki aacutebending fyrir syacuteklalyfjameethfereth

Nyacutetilkomin staethbundin einkenni ndash sviethi endurtekin thornoumlrf aacute thornvaglaacutetum thornvagleki ndash aeligttu aeth leietha til aeth tekieth seacute syacuteni og aeth moumlguleg thornvagfaeligrasyacuteking seacute meethhoumlndlueth

Seacuteu taldar liacutekur aacute thornvagfaeligrasyacutekingu sjaacutei heimilislaeligknir um meethferethin aacute stofu (dagvinnutiacutema)

THORNunguethum konum meeth syacutekla iacute thornvagi aeligtti alltaf aeth gefa syacuteklalyf vegna aukinnar haeligttu aacute nyacuternaboacutelgu

Frekari upplyacutesingar

Naacutenari upplyacutesingar um orsakir greiningu endurteknar thornvagfaeligrasyacutekingar og meethhoumlndlun barnshafandi kvenna maacute finna aacute wwwlandlaekniris

11

Hruacuteethurgeit (Impetigo)

Bakgrunnur

Engar bloumlethrur (hruacuteethurmyndandi syacuteking) ndash oftast Staphaureus ogeetha gruacuteppu A beta-hemolyacutetiacuteskir streptokokkar Bloumlethrur ndash oftast toxiacutenmyndandi Staphaureus

Meethfereth

1 Hreinsieth meeth saacutepu og vatni og svo meeth kloacuterhexidiacutenlausn 2 Staethbundin syacuteklalyfjameethfereth Dugi ekki hreinsun meeth saacutepu eetha soacutetthreinsun meeth kloacuterhexidiacuteni thornaacute

fuacutecidiacuten-smyrsli 2-3svar aacute dag iacute 5 daga Athugieth aeth mikil notkun fuacutecidiacutensyacuteru getur leitt til oacutenaeligmis Spara skal muacutepiacuterociacuten (Bactroban) fyrir MOacuteSA-meethfereth

3 Syacuteklalyf til inntoumlku vieth uacutetbreiddri eetha versnandi hruacuteethurgeit oft meeth bloumlethrum og vieth hruacuteethurgeit sem svarar ekki staethbundinni meethfereth

Syacuteklalyfjameethfereth barna

Fyrsta val Cefalexiacuten-mixtuacutera 25ndash50 mgkgsoacutelarhr iacute thornremur joumlfnum skoumlmmtum daglega iacute 7 daga Ef penicilliacuten-ofnaeligmi thornaacute klindamyacuteciacuten 15 mgkgsoacutelarhr iacute thornremur joumlfnum skoumlmmtum daglega iacute 7 daga

Heimakoma (Erysipelas)

Greining

Heimakoma er braacutett tilkominn vel afmarkaethur heitur hugsanlega aumur huacuteethroethi sem breiethir haeliggt og siacutegandi uacuter seacuter Oftast fylgir liacuteka almenn vanliacuteethan og hitihrollur Beta-hemolyacutetiacuteskir streptokokkar valda heimakomu einkum af gruacuteppu A og G Ekkert styethur aeth Staphaureus valdi heimakomu Vieth meethfereth getur huacuteethroethinn versnaeth fyrst iacute staeth en siacuteethan horfieth smaacutett og smaacutett Almenn liacuteethan lagast oftast aacute nokkrum doumlgum

Metieth hversu alvarlegt aacutestandieth er og hvort thornoumlrf seacute aacute innloumlgn


Fyrsta val Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten 1 g x 3 iacute 10ndash14 daga Tvoumlfaldieth skammtinn af fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuteni iacute 2 g x 3 iacute

10ndash14 daga ef sjuacuteklingur er 90ndash120 kg

Ef penicilliacuten-ofnaeligmi thornaacute klindamyacuteciacuten 300 mg x 3 iacute 10ndash14 daga

12

Saacuterasyacuteking

Bakgrunnur

Alvarleg saacuter og syacutekt saacuter eru hreinsueth vel meeth saacutepu og vatni THORNegar saacute groacutea eethlilega maacute buacuteast vieth roetha og vessa

aacuten thorness aeth um neina syacutekingu seacute aeth raeligetha

Meethfereth

Kliacuteniacutesk einkenni syacutekingar roethi boacutelga hiti og nyacutetilkominn verkur Syacuteklalyf skal thornviacute aetheins gefa aeth merki seacuteu um dreifetha syacutekingu eetha thornegar huacuten naeligr til dyacutepri huacuteethlaga

Takieth raeligktun uacuter saacuterinu ef syacuteklalyfjameethfereth er iacute athugun einkum ef sjuacuteklingur hefur dvalieth nyacutelega thornar sem mikieth er um fjoumlloacutenaeligmar bakteriacuteur Stingieth aacute graftarkyacutelum og boacutelgnum fituskellum (atheroma) og drenieth


Fullorethinsskammtar Fluacutekloxacilliacuten 1 g 3svar aacute dag iacute 7 daga Ef penicilliacuten-ofnaeligmi thornaacute klindamyacuteciacuten 150ndash300 mg x 3 iacute 7 daga Vieth heimakomu er fyrsta val fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten

Barnaskammtar Fyrsta val er cefalexiacuten-mixtuacutera 25ndash50 mgkgsoacutelarhr iacute 3 joumlfnum skoumlmmtum daglega iacute 7 daga Ef alvarlegt penicilliacutenoacutenaeligmi thornaacute klindamyacuteciacuten 15 mgkgsoacutelarhr iacute 3 joumlfnum skoumlmmtum daglega iacute 7 daga

13

Syacutekt foacutetasaacuter

Bakgrunnur

Iacute langvinnum saacuterum er naeligr alltaf aeth finna bakteriacuteuvoumlxt sem sjaldnast hindrar aeth saacuterieth groacutei THORNaeth aacute jafnvel vieth um stafyacutelokokka Fyrir greiningu er thornviacute ekki noacuteg aeth taka bara raeligktun Foacutetasaacuter og syacutekingar af voumlldum sykursyacuteki thornarfnast fjoumllthornaeligttrar thornverfaglegrar meethferethar

Greining Staethbundin syacuteking iacute saacuteri er kliacuteniacutesk greining sem byggist aacute nyacutetilkomnum vaxandi verk breyttri vaxandi seytingu vaxandi roetha og aeth vond lykt seacute af saacuterinu

Meethfereth

1 Fyrsta aethgereth er oumlflug staethbundin meethfereth skipta um umbuacuteethir daglega eetha annan hvern dag og thornryacutestingsumbuacuteethir ef bjuacuteg er aeth finna Verethi enginn bati innan 2-3 vikna Metieth hvort raeligkta eigi uacuter saacuterinu og gefa aethra staethbundna meethfereth

2 Ef aacutestandieth versnar og merki eru um dreifetha syacutekingu raeligktieth uacuter saacuteri og aacuteviacutesieth syacuteklalyfi samkvaeligmt naeligmi

3 Ekki eru aacutebendingar fyrir aeth aacuteviacutesa syacuteklalyfi nema vieth heimakomu huacuteethnetjuboacutelgu saacuteri thornar sem gruacuteppu A streptokokkar raeligktast eetha thornegar sjuacuteklingur er meeth hita og einkenni um dreifetha syacutekingu


Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten 1 g 3svar iacute 10 daga (streptokokkar)

Fluacutekloxacilliacuten 1 g 3svar aacute dag iacute 10 daga (stafyacutelokokkar)

Ef penicilliacutenofnaeligmi thornaacute klindamyacuteciacuten 150ndash300 mg 3svar iacute 10 daga

14

Syacutekingar iacute kattar- og hundsbiti

Bakgrunnur

Iacutehugieth syacuteklalyfjameethfereth seacuteu merki um syacutekingu tam roethi staeligrri en 2 cm kringum bitieth mikill verkur eetha vessandi iacutegereth Viacutesieth aacute sjuacutekrahuacutes seacute sjuacuteklingur meeth hita eetha oumlnnur almenn einkenni eetha ef teikn eru um dyacutepri syacutekingu svo sem erfiethleikar vieth aeth hreyfa liethi

Syacuteking iacute kattarbiti af voumlldum Pasteurella multocida kemur yfirleitt fram sem roethi og saacutersauki strax 2 ndash 4 tiacutemum eftir bit og skal meethhoumlndla meeth fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuteni Fluacutekloxacilliacuten klindamyacuteciacuten og cefalosporiacuten til inntoumlku verka ekki aacute P multocida

Vieth siacuteethkomin einkenni eftir kattarbit (gt2 soacutelarhr) og vieth oumlll hundsbit fjoumllgar Staph aureus tilfellum Vieth thornessum syacutekingum er gefieth amoxicilliacuten-klavuacutelan


Tegund bits Syacuteklalyf Fullorethinsskammtar Barnaskammtar

Kattarbit Fyrsta val Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten

1 g x 3 iacute 10 daga 25 mgkg x 3 iacute 10 daga

Kattarbit Siacuteethkomin einkenni (gt2 soacutelarhr) amoxicilliacuten-klavuacutelansyacutera

500 mg x 3 iacute 10 daga 20 mgkg x 3 iacute 10 daga

Hundsbit Amoxicilliacuten-klavuacutelansyacutera 500 mg x 3 iacute 10 daga 20 mgkg x 3 iacute 10 daga

Floumlkkuroethi (erythema migrans)

Bakgrunnur

Floumlkkuroethi er algengasta birtingarmynd borrelia-smits Til greiningar thornarf roethinn aeth vera gt5 cm iacute thornvermaacutel Roethinn getur litieth uacutet aacute yacutemsa vegu og getur ma verieth bdquosiacutegilt hringlagaldquo einsleitur roethablettur eetha siacuteethur daeligmigerethur iacute uacutetliti Oftast er greining gereth 14 doumlgum eftir bit skoacutegarmiacutetils Fyrr iacute ferlinu getur verieth erfitt aeth greina erythema migrans fraacute viethbroumlgethum vieth miacutetilsbitinu

Upplyacutesingar um orsakir og meethhoumlndlun borrelia-syacutekinga er aeth finna aacute vef Embaeligttis landlaeligknis (httpwwwlandlaeknirissmit-og-sottvarnirsmitsjukdomarsjukdomuritem12471Skogarmitill-(Borreliosa---Lyme-sjukdomur))

Greining og meethfereth

Greining floumlkkuroetha aacuten fylgikvilla er kliacuteniacutesk Sermiproacutef gagnast ekkert vieth greininguna

Syacuteklalyfjameethfereth fullorethinna Syacuteklalyfjameethfereth barna

Fyrsta val Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten 1 g x 3 iacute 10 daga Fyrsta val Fenoxyacutemetyacutelpenicilliacuten 25 mgkg x 3 iacute 10 daga

Ef penicilliacutenofnaeligmi thornaacute doxyacutecyacutekliacuten 100 mg x 2 iacute 10 daga (Ekki gefieth aacute siacuteethustu 2 thornriethjungum meethgoumlngu)

Ef penicilliacutenofnaeligmi thornaacute azitromyacutecin 10 mgkg x 1 fyrsta daginn og svo 5 mgkg x 1 naeligstu 4 daga

15


THORNekkingargrunnur meeth tilloumlgum um meethhoumlndlun iacute heilsugaeligslu

Inngangur

Mesta nyacutegengi alvarlegra syacutekinga meethal barna sem annars eru hraust er aacute aldrinum 0ndash2 aacutera

Alltaf thornarf aeth meta liacutefsmoumlrk iacute samhengi vieth soumlgu almennt aacutestand og kliacuteniacuteska stoumlethu

Taka verethur mark aacute aacutehyggjum foreldra (td bdquosvona veik hefur huacuten aldrei verieth aacuteethurldquo) og innsaeligi laeligknis og hjuacutekrunarfraeligethings (bdquothornaeth er eithvaeth aethldquo)

Til bdquooumlryggisnetsinsldquo heyrir aeth heilsugaeligslanaacutebyrgur laeligknir aacute aeth gefa sjuacuteklingnum eetha foreldrunum upplyacutesingar um hvers megi vaelignta um framvindu sjuacutekdoacutemsins hvaetha einkennum skal vera vakandi yfir og hvar og hvenaeligr skal leita aftur til heilbtigethisthornjoacutenustunnar

Langvinnir sjuacutekdoacutemar meethfaeligddir liacutekamsgallar og oacutenaeligmisbaeliglandi meethfereth auka haeligttuna aacute efiethum syacutekingum THORNroumlskuldurinn fyrir laeligkni sem sinnir sjuklingnum aeligtti thornaacute aeth vera mun laeliggri en ella ef viacutesa aacute sjuacuteklingi aacute braacuteethamoacutettoumlku barna Til aeth skilgreina og meta alvarleika almennrar liacuteethanar hita hraethoumlndunar og hraethslaacutettar er notast vieth graelignt gult og rautt eins og aacute umferetharljoacutesum

Vaeligg einkenni Miethlungseinkenni Mikil einkenni

Getur farieth heim aeth fenginni meethfereth eetha aacuten meethferethar meeth almenn raacuteeth um tam aeth gefa aeth drekka eetha verkjastillandi lyf

Getur farieth heim ef oumlryggisnet eetha aacute sjuacutekrahuacutes Gefur stundum tilefni til aeth viacutesaeth seacute aacute braacuteethamoacutettoumlku barna eetha meethfereth iacute samraacuteethi vieth barnalaeligkni Eitt bdquogult einkennildquo dugir til aeth gefa gult ljoacutes en eftir thornviacute sem bdquogul einkennildquo eru fleiri thorneim mun meiri aacutestaeligetha til aeth viacutesa aacute barnamoacutettoumlkuna Ef meethferethin fer einungis fram iacute heilsugaeligslunni veethur huacuten aeth bera aacutebyrgeth aacute eftirfylgdinni

Flestir sendir sem braacuteethatilfelli aacute sjuacutekrahuacutes

Eitt bdquorautt einkennildquo dugir fyrr rautt ljoacutes

Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan

Svara eethlilega Auethvakieth Fylgist meeth Hlaeligr Graeligtur haacutett og eethlilega eetha graeligtur ekki

Svarar ekki eethlilega feacutelagslegum boethskiptum THORNreytt hengir houmlfueth en vakandi Dregieth hefur uacuter virkni Mjoumlg oacuteaacutenaeliggt

Bregst ekki vieth rannsoacuteknum Vaknar ekki eetha sofnar aftur seacute thornaeth vakieth Alvarlega veikt samkvaeligmt foreldrum eetha aeth mati laeligknis eetha af innsaeligi Graeligtur laacutegt haacutett eetha stoumlethugt hriacuten

Liacutekamshiti

Ungbarn lt 3 maacutenaetha meeth Ungboumlrn 3ndash6 maacutenaetha meeth

Hitalaus eetha meeth hita sem uppfyllir hita ge 380 degC hita ge 390 degC

ekki skilyrethin um gult eetha rautt ljoacutes Boumlrn aacute oumlllum aldri meeth hita gt Barn meeth hita iacute 5 daga

410 degC (hyperpyrexi) Kannieth skilyrethi fyrir

Ungboumlrn (lt 1 aacuters) meeth hita Kawasaki-sjuacutekdoacutemi

lt 360 oC (hypotermi)

16

Oumlndunartiacuteethni

Aldur Andardrmiacuten Stynjandi oumlndun lt 2 maacuten gt 60 Hraethoumlndun gt 60 andardrmiacuten 2-12 maacuten gt 50 Mikill inndraacutettur 1-2 aacutera gt 40 Eethlileg oumlndun 3-5 aacutera gt 35 ge 6 aacutera gt 30

Hraethoumlndun getur verieth merki um lungnaboacutelgu en einnig um berkjuboacutelgu og bloacuteethsyacuteringu

Hjartslaacutetur

Aldur Hjartasloumlgmiacuten

lt 1 aacuters gt 160

Eethlilegur hjartslaacutettur

1-2 aacutera gt 150 2-5 aacutera gt 140

Tilfallandi hraethslaacutettur er algengur ef barnieth graeligtur er meeth hita eetha er oacuteroacutelegt En langvinnur hraethslaacutettur og syacuteking geta verieth merki um syacuteklasoacutettar-aacutefall hjartavoumlethvaboacutelgu bloacuteethtap og saacutersauka

Langvinnur hraethslaacutettur

Skilyrethi fyrir Kawasaki-sjuacutekdoacutemi Hiti gt 385 ordmC iacute minnst 5 daga aacutesamt minnst 4 af eftirfarandi 1) Poacutelyacutemorf huacuteethuacutetbrot 2) Munnsaacuter jaretharberjalit tunga eetha rjoacuteethar sprungnar varir 3) Hvarmaboacutelga beggja vegna sem ekki varir thornoacute lengi 4) Roethi boacutelga aacute houmlndum og foacutetum (seinna huacuteethfloumlgnun) 5) Haacutelseitlaboacutelga oft oumlethrum megin

Vatnsbuacuteskapur og bloacuteethflaeligethi

Til aeth maeligla bloacuteethflaeligethi iacute uacutetlaeliggum aeligethum og hugsanlega ofthornornun thornarf aeth meta yacutemsa thornaeligtti hjartslaacutettartiacuteethni endurfyllingu haacuteraeligetha huacuteethlit huacuteethvoumlkvathornryacutesting uacutetlaeligga koacutelnun tiacuteethni thornvaglaacuteta sliacutemhimnuthornurrk THORNeim mun fleiri einkenni thorneim mun meiri liacutekur aacute kliacuteniacuteskt marktaeligkri ofthornornun Bloacuteethflaeligethi iacute uacutetlaeliggum aeligethum er maeliglt meeth endurfyllingartiacutema haacuteraeligetha (CRT) eethlilegt lt 3 sekuacutendur CRT ge 3 sekuacutendur bendir til skerts bloacuteethflaeligethis iacute uacutetlaeliggum aeligethum

Til aeth maeligla CRT skal thornryacutesta thornumalfingri iacute minnst 5 sekuacutendur aacute huacuteeth barnsins (best yfir bringubeini en aacute doumlkkum boumlrnum yfir naglbeeth) sleppieth snoumlgglega og maeliglieth thornann tiacutema sem liacuteethur aacuteethur en bloacuteethieth er komieth til baka

Puacutelsoximetriacutea

Puacutelsoximetriacutea (POX) er til aeth meta suacuteefnismettun (SaO2) Huacuten er notueth ef barnieth er meeth haeligkkaetha oumlndunartiacuteethni eetha oumlnnur oumlndunaraacutehrif Seacuterstakan skynjara thornarf fyrir boumlrn

bull eethlilegt gildi ge 95 proacutesent bull ef POX le 92 proacutesent Aacute sjuacutekrahuacutes meeth suacuterefni aacute leiethinni

Aeth maeligla og tuacutelka CRP

bull helst thornarf aeth hafa liethieth soacutelarhringur (24 klst) fraacute thornviacute aeth einkennin hoacutefust aacuteethur en CRP er maeliglt

bull CRP lt 20 mgl aacuten staethbundinna einkenna bendir til aeth bakteriacuteur seacuteu ekki orsakavaldurinn

bull vieth syacutekingu og CRP gt 80 mgl eru auknar liacutekur aacute syacutekingu af voumlldum bakteriacutea

bull vieth CRP 20ndash80 mgl eru thornaeth einkenni og aacutestand sem raacuteetha eftirfylgd og aacuteframhaldandi meethfereth

bull vieth grun um thornvagfaeligrasyacutekingu bendir CRP gt 20 mgl til thorness aeth huacuten geti verieth iacute efri hluta thornvagfaeligra (nyacuterna- og nyacuternaskjoacuteethuboacutelgur)

17

Seacuterstakar sjukdoacutemsgreiningar

Lungnaboacutelga og berkjungaboacutelga

Lungnaboacutelga og berkjungaboacutelga (venjulega RS-veirusyacuteking hjaacute ungboumlrnum) eru algengastar alvarlegra syacutekinga meethal barna Venjuleg einkenni og teikn Hiti hoacutesti hraethoumlndun og almenn einkenni Hoacutesti og oumlnnur einkenni fraacute oumlndunarvegum eru thornoacute ekki alltaf til staethar iacute lungnaboacutelgu af voumlldum bakteriacutea

Aacutebendingar fyrir tilviacutesun aacute braacuteethamoacutettoumlku vegna lungnaboacutelgu og berkjungaboacutelgu

bull boumlrn lt 6 maacutenaetha

bull hraethoumlndun gt 50 sinnummiacutenuacutetu lt 12 maacutenaetha og gt 40 sinnummiacutenuacutetu gt 12 maacutenaetha

bull stynjandi oumlndun

bull mikill inndraacutettur milli rifbeina ogeetha iacute hoacutestargroacutef (jugulum)

bull cyacuteanoacutesa eetha suacuterefnismettun le 92

THORNvagfaeligrasyacutekingar meeth hita

THORNvagfaeligrasyacuteking hjaacute ungboumlrnum getur valdieth hita uppkoumlstum sljoacuteleika erfiethleikum vieth moumltun hjaacute staeligrri boumlrnum kviethverkjum og tiacuteethum thornvaglaacutetum meeth svietha

Sjuacuteklinga meeth syacutekingu iacute efri hluta thornvafaeligra (nyacuternaskjoacuteethuboacutelgu) hita gt 385degC og haeligkkaeth CRP (gt20ndash30 mgl) Hjaacute boumlrnum meeth hita af oacutethornekktum orsoumlkum eetha thornvagfaeligrasyacutekingu aeligtti aeth gera thornvagproacutef meeth strimlum Nota aeligtti miethbunu eins hjaacute ungboumlrnum

Ef grunur er um thornvagfaeligrasyacutekingu hjaacute barni yngra en 2 aacutera eetha aeth barn aacute hvaetha aldri sem er seacute meeth thornvagfaeligrasyacutekingu og hita thornaacute skal viacutesa thornviacute aacute braacuteethamoacutettoumlku barna

Syacuteking iacute beinum og liethum

Daeligmigereth merki um syacutekingu iacute beinvef eetha liethum er staethbundinn saacutersauki vieth aacutelag og hreyfingu boacutelgnir liethir eetha uacutetlimir hiti og haeligkkaeth CRP THORNessum boumlrnum skal viacutesa aacute braacuteethamoacutettoumlku barna

Slaeligmar huacuteethsyacutekingar og hiti

Fylgikvilli hlaupaboacutelu getur stundum verieth slaeligm huacuteethsyacuteking eins og heimakoma eetha streptokokkasyacuteking iacute dyacutepri huacuteethloumlgum hugsanlega syacuteklasoacutett (sepsis) Braacuteeth veikindi miklir verkir og hraethur puacutels geta bent til djuacuteplaeliggrar streptokokkasyacutekingar THORNessum boumlrnum skal viacutesa aacute braacuteethamoacutettoumlku barna

Syacuteklasoacutett ogeetha heilahimnuboacutelga

Einkenni um syacuteklasoacutettheilahimnuboacutelgu eru hiti pirringur slakt bloacuteethflaeligethi iacute uacutetlaeliggum aeligethum graacutefoumll huacuteeth kaldar hendur og kaldir faeligtur hraethoumlndun hraethslaacutettur verkir iacute hand- og foacutetleggjum magaverkir uppkoumlst og niethurgangur Vieth heilahimnuboacutelgu er barnieth ergilegt og pirraeth uacutetbungandi fontanella eetha hnakkastiacutefleiki ljoacutesfaeliglni og pirringur eetha skert meethvitund THORNessum boumlrnum skal viacutesa aacute braacuteethamoacutettoumlku barna

Stikilboacutelga (mastoiditis)

Snemmkomin einkenni um stikilboacutelgu er mietheyrnaboacutelga meeth uacutetbungandi eyra roetha bak vieth eyrun boacutelgur og eymsl THORNessum boumlrnum skal viacutesa aacute braacuteethamoacutettoumlku barna

Nefbeinsboacutelga (ethmoiditis)

THORNaeth vekur grun um nefbeinsboacutelgu ef boacutelgur eru aacute miethnesi og roethi aacute augnlokum einkum efri hlutanum aacutesamt graftarkenndu nefrennsli og verkjum iacute andliti

Kverkilgrenndarboacutelga (peritonsillitis)

Kverkilgrenndarboacutelga er huacuteethbeethsboacutelga (cellulitis) eetha graftarkyacuteli vieth kverkeitla Snemmkomin merki eru vaxandi haacutelssaeligrindi oumlethrum megin kyngingaroumlrethugleikar thornvoglumaeliglgi hiti og erfiethleikar vieth aeth gapa THORNessum boumlrnum skal viacutesa aacute braacuteethamoacutettoumlku barna

18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120

Naeligmi nokkurra syacuteklalyfja gagnvart thornremur bakteriacuteustofnum 2016

THORNessar upplyacutesingar er aeth finna aacute vef Landspiacutetala og miethast vieth naeligmi bakteriacutea uacuter syacutenum fraacute sjuacuteklingum oumlethrum en thorneim sem eru aacute legudeildum Landspiacutetalans httpswwwlandspitaliissjuklingar-adstandendurdeildir-og-thjonustasykla-og-veirufraedideild (smellt aacute Naeligmisproacutef og syacuteklalyfjaoacutenaeligmi) en jafnframt eru thornar mun iacutetarlegri upplyacutesingar um naeligmi yacutemissa bakteriacuteustofna gagnvart syacuteklalyfjum

0

20

40

60

80

100

Penicilliacuten Ceftriacuteaxoacuten Tetracyacutekliacuten Eryacutetromyacuteciacuten Triacutemsuacutelfa

Naeligmi Minnkaeth naeligmi Oacutenaeligmi

Streptococcus pneumoniae

90

92

94

96

98

100

Penicilliacuten Tetracyacutekliacuten Eryacutetromyacuteciacuten Klindamyacuteciacuten


Streptococcus pyogenes

0

20

40

60

80

100

Ampicilliacuten Mecillinam Cefalexiacuten Triacutemetoprim Triacutemsuacutelfa Niacutetrofuacuterantoiacuten Ciacuteprofloxaciacuten


Escherichia coli

Baeligklingur thornessi var gefin uacutet iacute aacutersbyrjun 2017 og uppfaeligrethur rafraelignt iacute september 2018 Nyacutejustu uacutetgaacutefu er aeth finna aacute vef Heilsugaeligslu houmlfuethborgarsvaeligethisins wwwheilsugaeslanis

Um baeligklinginn

Baeligklingur thornessi er thornyacuteddur uacuter saelignsku og staethfaeligrethur meeth tilliti til naeligmis bakteriacutea og lyfja sem skraacuteeth eru heacuterlendis Nokkur munur er aacute naeligmi bakteriacutea aacute Iacuteslandi og iacute Sviacutethornjoacuteeth Svo aeth daeligmi seacute tekieth er thornannig minnkaeth naeligmi eetha oacutenaeligmi hjaacute naacutelaeliggt 20 af Streptococcus pneumoniae gagnvart penicilliacuteni aacute Iacuteslandi og soumlmuleiethis gagnvart eryacutetromyacuteciacuteni og fleiri syacuteklalyfjum THORNetta verethur til thorness aeth stundum er maeliglt meeth breiethvirkari lyfjum aacute Iacuteslandi en gert er iacute Sviacutethornjoacuteeth

Iacute saelignsku uacutetgaacutefunni 33 sem gildir fraacute februacutear 2016 segir

THORNessi baeligklingur hefur aeth geyma samantekt raacuteethlegginga um meethfereth algengra syacutekinga utan spiacutetala sem unnar eru af Smittskyddsinstitutet (Soacutettvarnastofnun) og Laumlkemedelsverket (Lyfjastofnun) 2013 Smittskyddsinstitutet vareth hluti af Folkhaumllsomyndigheten (Lyacuteethheilsuembaeligttinu) iacute januacutear 2014 sem ber aacutesamt Laumlkemedelsverket aacutebyrgeth aacute baeligklingnum fraacute thorneim tiacutema

Strama-raacuteethieth raacuteethgjafi Smittskyddsinstitutet aethstoethaethi vieth samantektina Markmiethieth er aeth baeligklingurinn komi laeligknum aeth gagni vieth meethfereth algengra syacutekinga Iacute oumlllum landsthorningum (sveitarfeacuteloumlgum) er aeth finna Strama-hoacutepa sem vinna aeth thornviacute aeth farieth seacute aeth raacuteethleggingum um algengar syacutekingar utan spiacutetala Strama-hoacuteparnir eru hluti af Strama-netinu aacute oumlllu landinu sem styethur thornessar meethferetharraacuteethleggingar

Samantektin er gereth uacutet fraacute iacutetarlegri leiethbeiningum um meethfereth aacute mietheyrnaboacutelgu skuacutetaboacutelgu haacutelskirtlaboacutelgu syacutekingum iacute neethri oumlndunarvegum thornvagfaeligrasyacutekingum hjaacute konum sem og huacuteeth- og mjuacutekvefjasyacutekingum sem lagethar hafa verieth til grundvallar aacute vinnufundum seacuterfraeligethinga Raacuteethleggingar thornessar snuacuteast fyrst og fremst um sjuacuteklinga utan spiacutetala sem ekki eru meeth neinn alvarlegan undirliggjandi sjuacutekdoacutem Raacuteethleggingarnar eru hugsaethar sem stuethningur vieth heilbrigethisthornjoacutenustuna og hvern thornann laeligkni sem sinnir meethferethinni en koma ekki iacute staethinn fyrir einstaklingsbundieth kliacuteniacuteskt mat aacute sjuacuteklingi

Aftast iacute baeligklingnum er viethboacutet meeth samantekt um merki alvarlegrar syacutekingar hjaacute boumlrnum THORNessi samantekt byggir aacute niethurstoumlethum seacuterfraeligethingafundar aacute vegum Smittskyddinstitutet vorieth 2012

Frekari upplyacutesingar og iacutetarlegri leiethbeiningar um meethfereth er aeth finna aacute wwwlakemedelsverketse eetha wwwfolkhalsomyndighetense

Heilsugaeligsla houmlfuethborgarsvaeligethisins hefur fengieth goacuteethfuacuteslegt leyfi Strama til aeth thornyacuteetha thornennan baeligkling og staethfaeligra og hafa eftirtaldir aethilar komieth aeth thornviacute verki Eliacuten Arna Ellertsdoacutettir Kristjaacuten Linnet Oddur Steinarsson Joacuten Steinar Joacutensson Karl G Kristinsson og THORNoacuteroacutelfur Guethnason Aeth auki komu fram gagnlegar aacutebendingar fraacute Michael Clausen og Peacutetri Heimissyni

Jafnframt er bent aacute kliacuteniacuteskar leiethbeiningar um mietheyrnaboacutelgu (httpwwwlandlaeknirisservletfilestore93item25474241pdf) og thornvagfaeligrasyacutekingar (httpwwwlandlaeknirisservletfilestore93item2528vers) aacute vef Embaeligttis landlaeligknis og soumlmuleiethis vakin athygli aacute upplyacutesingum um syacuteklalyfjanaeligmi sem er aeth finna aacute vef Landspiacutetala httpswwwlandspitaliissjuklingar-adstandendurdeildir-og-thjonustasykla-og-veirufraedideild (smellt aacute Naeligmisproacutef og syacuteklalyfjaoacutenaeligmi)

2


Bakgrunnur


Greining










Meethfereth



















3

















4


Almenn raacuteeth


Bakgrunnur


Greining



bull Hornoumls














5


Bakgrunnur



6

Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur





Greining












7








Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur


Greining










Meethfereth



















3

















4


Almenn raacuteeth


Bakgrunnur


Greining



bull Hornoumls














5


Bakgrunnur



6

Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur





Greining












7








Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli


















4


Almenn raacuteeth


Bakgrunnur


Greining



bull Hornoumls














5


Bakgrunnur



6

Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur





Greining












7








Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Almenn raacuteeth


Bakgrunnur


Greining



bull Hornoumls














5


Bakgrunnur



6

Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur





Greining












7








Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur



6

Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur





Greining












7








Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli


Haacutelsboacutelga

Bakgrunnur





Greining












7








Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli









Lungnaboacutelga











8





Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli






Lungnaboacutelga













9


Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur


Greining


bull Sviethi












10


Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Skilgreining


Lagt til










11


Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur


Meethfereth







Greining







12


Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur



Meethfereth






13


Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur



Meethfereth








14


Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



Bakgrunnur












Bakgrunnur









15



Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli




Inngangur











Mat og meethfereth

Almenn liacuteethan




Liacutekamshiti







16




Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli





Hjartslaacutetur




















17


























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli



























18

Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli


Minnispunktar

19

120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli


120

d

20

102

120



0

20

40

60

80

100




90

92

94

96

98

100




0

20

40

60

80

100



Escherichia coli


Documents

Ráðleggingar um meðferð algengra sýkinga utan spítala