ŚRODOWISKO

PRZYRODNICZE ANALIZA NA POTRZEBY

OPRACOWANIA DIAGNOZY STRATEGICZNEJ

Urząd m.st. Warszawy sierpień 2016

WA

RS

ZA

WA

2

03

0

Opracowanie przygotowane na potrzeby aktualizacji Strategii Rozwoju m.st. Warszawy do 2020 roku

przez zespół Biura Funduszy Europejskich i Rozwoju Gospodarczego we współpracy z innymi Biurami

Urzędu m.st. Warszawy.

Strona | 3

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

Środowisko przyrodnicze ma bardzo duży wpływ na prawidłowe funkcjonowanie człowieka. Tereny

zieleni są miejscem wypoczynku, rekreacji, spędzania czasu wolnego, pełnią również funkcje

estetyczne, a czystość powietrza determinuje stan zdrowia ludzi. Wysoka jakość środowiska

przyrodniczego świadczy o zrównoważonym rozwoju miasta1, którego celem jest harmonijny rozwój

społeczny i gospodarczy z zachowaniem równowagi przyrodniczej. Oznacza to integrowanie

prowadzonych działań społeczno-gospodarczych wraz z ochroną elementów środowiska

przyrodniczego.

O kondycji środowiska przyrodniczego świadczy między innymi: jakość powietrza atmosferycznego,

bogactwo zasobów przyrodniczych, poziom hałasu w najbliższym otoczeniu funkcjonowania człowieka,

sprawnie funkcjonujący system gospodarki odpadami komunalnymi, a także świadomość ekologiczna

mieszkańców i ich zachowania proekologiczne.

Zasoby przyrodnicze

Warszawa jest najbardziej zielonym miastem wśród polskich, dużych miast. Tereny zieleni urządzonej

Warszawy wraz z obszarami objętymi formami ochrony przyrody, wodami, gruntami rolnymi, lasami

zajmują ponad 23 tys. ha, co stanowi prawie 45% powierzchni miasta. Na strukturę zieleni składają się:

tereny objęte formami ochrony przyrody, lasy, tereny zieleni naturalnej oraz tereny zieleni urządzonej.

Mieszkańcy doceniają fakt, iż Warszawa jest miastem zielonym – 68% warszawiaków dobrze ocenia

ilość terenów zieleni, ale 23% nie miało zdania na ten temat. Ponadto 70% mieszkańców dobrze ocenia

stan zieleni w swojej dzielnicy, a 23% zauważa problem zaniedbanej zieleni2. Warszawiacy na tle innych

miast europejskich są zadowoleni z terenów zieleni3. 87% mieszkańców stolicy Polski jest

usatysfakcjonowanych z zielonych przestrzeni, takich jak parki i ogrody, co plasuje Warszawę na

trzecim miejscu wśród analizowanych miast zagranicznych. Wyprzedza nas jedynie Wiedeń (93%

zadowolonych mieszkańców) oraz Londyn. Mieszkańcy Madrytu natomiast najgorzej, wśród

analizowanych miast europejskich, oceniają zielone przestrzenie w mieście (69% zadowolonych

mieszkańców). W ogólnym zestawieniu Warszawa zajęła 25. pozycję na 81 miejsc.

Warszawa posiada wiele cennych obszarów i obiektów objętych ochroną na mocy ustawy o ochronie

przyrody wśród nich znajdują się: rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszar chronionego

krajobrazu, obszary Natura 2000, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, pomniki

przyrody. Ponadto na terenie miasta występują liczne gatunki roślin i zwierząt objęte ochroną

gatunkową4. Łączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych na mocy ustawy o ochronie przyrody

w Warszawie wynosi 15 tys. ha, co stanowi ponad 29% powierzchni miasta.

Ponadto Warszawę otaczają bardzo cenne przyrodniczo tereny jakimi są: Kampinoski Park Narodowy

oraz wchodzące w skład Mazowieckiego oraz Chojnowskiego Parku Krajobrazowego lasy

Celestynowskie, Otwockie i Chojnowskie. Wszystkie one wraz z obszarem Natura 2000 Dolina

Środkowej Wisły, stanowią trzon osłony ekologicznej Warszawy – głównego element tzw. zielonego

pierścienia5.

1 Zasada zrównoważonego rozwoju jest tak istotna, iż swoje odzwierciedlenie znalazła w Konstytucji Rzeczypospolitej. 2 Urząd m.st. Warszawy, Jakość życia w dzielnicach, Warszawa 2013. 3 European Commission, Quality of life in European cities 2015, Flash Eurobarometr, 2016. 4 Praca zbiorowa pod redakcją naukową J. Wojtatowicz, Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, Biuro Ochrony Środowiska, Przyroda Warszawy, Warszawa 2009. 5 Program ochrony środowiska dla Warszawy 2010 r., zielony pierścień jest tu rozumiany jako system terenów otwartych położonych w granicach miasta i w jego bezpośrednim otoczeniu, które stanowią źródło zasilania klimatycznego i biologicznego oraz bazę wypoczynkową.

Strona | 4

Tereny zieleni naturalnej, zajmujące nieco ponad 5% powierzchni miasta, występują głównie przy

dużych ciekach wodnych (Wisła, Wilanówka, Długa, Kanał Żerański). Unikatowy krajobraz miasta

tworzy ponadto prawy brzeg Wisły, będący ostoją dla przedstawicieli licznych gatunków zwierząt i roślin.

Właśnie na tym terenie miasta został wyznaczony obszar Natura 2000 – europejska sieć ekologiczna,

której celem jest utrzymanie różnorodności biologicznej. Obszary Natura 2000 na terenie Warszawy

zajmują nieco ponad 2,8 tys ha6.

Funkcję ogólnodostępnych terenów zieleni pełnią lasy. Warszawa jest jedną z niewielu stolic

europejskich, w której lasy znajdują się w granicach miasta i zajmują znaczny jego obszar – 8 tys. ha,

co stanowi blisko 16% powierzchni miasta. Najbardziej zalesioną dzielnicą jest Wesoła (55%

powierzchni dzielnicy) oraz Rembertów (36%). Natomiast w dzielnicach centralnych tego typu zieleń nie

występuje. Natomiast tę część miasta cechuje największa powierzchnia terenów zieleni urządzonej.

Struktura własnościowa lasów jest zróżnicowana. Największą powierzchnią dysponuje Skarb Państwa

(54% w ogólnej powierzchni gruntów leśnych miasta), 32% jest własnością prywatną, natomiast

własność m.st. Warszawy wynosi 2%.

Bardzo ważną rolę w systemie przyrodniczym miasta, zarówno ekologiczną, jak i społeczną pełnią

tereny zieleni urządzonej: parki, skwery, zieleńce, zieleń przyuliczna, zieleń osiedli mieszkaniowych,

ogrodów działkowych, cmentarzy, ogrody botaniczne oraz zoologiczne. W Warszawie jest 88 parków

oraz 233 skwery i zieleńce7, a ich udział w ogólnej powierzchni Warszawy wynosi blisko 6%. Dzielnicami

o największej powierzchni parków, skwerów i zieleńców są Śródmieście (177 ha), Mokotów (152 ha),

Ochota i Praga-Południe (po 106 ha) oraz Wola (102 ha), natomiast największy ich udział w powierzchni

danej dzielnicy jest w Śródmieściu oraz Mokotowie (po 11%), Żoliborzu (8%) oraz Ochocie i Woli

(po 5%).

Zieleń przyuliczna zajmuje ok. 1 tys. ha, co stanowi 2% powierzchni miasta, natomiast zieleń osiedlowa

zajmuje powierzchnię blisko 2 tys. ha. Pełni ona funkcję nie tylko estetyczną, ale również wpływa na

jakość powietrza. Bilans liczby drzew przeznaczonych do wycinki na podstawie decyzji8 oraz liczby

drzew do nasadzeń wynikających z postanowień decyzji zezwalających na usunięcie, jak również liczby

drzew nasadzonych w ramach nasadzeń związanych z utrzymaniem terenów zieleni9, na terenach

będących w zarządzie m.st. Warszawy w latach 2009-2014 był dodatni. W tym okresie posadzono

ponad 170 tys. drzew, a usunięto blisko 159 tys. drzew. Natomiast jak wynika ze statystyki publicznej10

bilans nasadzeń drzew jest ujemny. Należy jednak podkreślić, iż sytuacja w tym obszarze znacznie się

poprawia. Ubytki drzew związane są z rosnącą presją urbanizacyjną na tereny zieleni oraz

pogarszającym się stanem zdrowotny drzewostanu, szczególnie rosnących w pasach drogowych

(co spowodowane jest ograniczaniem powierzchni biologicznie czynnej wzdłuż dróg, zasoleniem gleb

oraz występowaniem odmian drzew krótkowiecznych) 11.

Innymi formami terenów zieleni w Warszawie są: ogród zoologiczny oraz ogrody botaniczne:

Uniwersytetu Warszawskiego oraz Polskiej Akademii Nauk, których ważną funkcją jest nie tylko ochrona

cennych gatunków roślin i zwierząt, ale i edukacyjna. Ponadto, ogrody działkowe pełniące funkcje

rekreacyjno-wypoczynkowe, które zajmują blisko 3% powierzchni miasta, zieleń cmentarna oraz ogrody

przydomowe.

6 Regionalna Dyrekcja Ochrony Przyrody, Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. 7 Urząd m.st. Warszawy, Program ochrony środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2017-2020 z perspektywą do 2023 r. – projekt wstępny, Warszawa, marzec 2016 r. 8 wydanych przez Wydziały Ochrony Środowiska dla Dzielnic oraz przez Stołecznego Konserwatora Zabytków. 9 przeprowadzonych przez Wydziały Ochrony Środowiska dla Dzielnic, Zarząd Terenów Publicznych, Zarząd Praskich Terenów Publicznych, Zarząd Oczyszczania Miasta oraz Lasy Miejskie-Warszawa. 10 „Dane GUS nie do końca odzwierciedlają stan rzeczywisty. Wynika to m.in. ze zmian dotyczących zakresu zbieranych danych” – Program ochrony środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Raport za lata 2013-2014, Warszawa 2015. 11 Raport za lata 2011-2012 Programu ochrony środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Warszawa 2013.

Strona | 5

Istotnym problemem, jaki obserwowany jest w Warszawie, jest presja zabudowy wokół terenów zieleni.

Wiąże się to często z prywatną własnością obszarów przylegających do terenów zieleni. Niesie to za

sobą zagrożenie przerwania integralności Systemu Przyrodniczego Miasta12. Ponadto rozmieszczenie

zieleni nie jest równomierne. Lasy znajdują się głównie w dzielnicach obrzeżnych, zaś tereny zieleni

urządzonej na terenach zurbanizowanych w centrum miasta.

Powietrze atmosferyczne

Jakość powietrza atmosferycznego jest jednym z istotnych czynników decydującym o komforcie życia

i zdrowiu mieszkańców. W Warszawie na jakość powietrza mają wpływ przede wszystkim czynniki

związane z działalnością człowieka. Źródłami zanieczyszczeń powietrza są transport drogowy,

tzw. niska emisja komunalna (emisja z indywidualnych pieców i kotłowni lokalnych) oraz napływ

zanieczyszczeń spoza terenu miasta. Mniejszy wpływ na jakość powietrza w Warszawie ma przemysł,

co wynika m.in. z małego jego znaczenia w Warszawie. A dzięki stosowaniu nowoczesnych technologii

i skutecznemu oczyszczaniu emitowanych gazów, ilość zanieczyszczeń pyłowych z zakładów

szczególnie uciążliwych od 2004 r. maleje.

Poziom emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w analizowanym okresie

zmniejszył się o 62% i w 2014 r. wyniósł 867 t/rok. Największy udział wśród źródeł emisji zanieczyszczeń

pyłowych pochodziło ze spalania paliw (95%). Poziom redukcji substancji pyłowych w 2014 r. wyniósł

99,8% i na takim poziomie utrzymuje się od lat. Zmniejszyła się również emisja zanieczyszczeń

gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych. W 2014 r. poziom emisji wyniósł blisko 6 mln t/rok i był

mniejszy o 9% w stosunku do 2004 r. Wśród substancji gazowych 99,5% stanowił dwutlenek węgla

i wielkość tego udziału nie zmienia się. Należy podkreślić, iż poziom emisji wszystkich zanieczyszczeń

w analizowanym okresie malał za wyjątkiem tlenku węgla, którego poziom emisji wzrósł o 20%. Poziom

redukcji substancji gazowych z roku na rok jest coraz większy, w 2014 r. wyniósł 56%.

Zanieczyszczenie powietrza ze źródeł antropogenicznych stanowi poważny problem w stolicy.

Przekraczane są dopuszczalne poziomy emisji dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz

benzo(a)pirenu. W ramach rocznej oceny jakości powietrza13, w Warszawie przyznano, po raz kolejny,

kategorię C. Oznacza to, że jakość powietrza na terenie całego miasta nie spełnia określonych kryteriów

– zostały przekroczone dopuszczalne poziomy wymienionych wyżej substancji powiększone o margines

tolerancji lub poziomy docelowe.

Złą sytuację w kontekście jakości powietrza dostrzegają mieszkańcy Warszawy – 35% z nich zauważa,

że w ich miejscu zamieszkania występuje problem zanieczyszczonego powietrza14. Natomiast na tle

analizowanych miast europejskich, Warszawa zajmuje piąte miejsce, z odsetkiem zadowolonych

mieszkańców z jakości powietrza, kształtującym się na poziomie 51%, co w ogólnym zestawieniu

rankingu plasuje miasto na 58. miejscu15. Najlepiej jakość powietrza oceniają mieszkańcy Wiednia

(88%), najgorzej zaś mieszkańcy Paryża (22%). Ostatnie miejsce w ogólnym, europejskim zestawieniu

zajmuje Kraków z odsetkiem zadowolonych mieszkańców z jakości powietrza na poziomie 16%.

Źródłami emisji liniowych w Warszawie jest transport drogowy. Z roku na rok rośnie liczba samochodów.

Ponadto z uwagi na to, iż stolica jest ważnym węzłem transportowym o znaczeniu zarówno regionalnym,

krajowym jak i międzynarodowym na wielkość emisji liniowych ma również wpływ ruch tranzytowy.

Dopuszczalny poziom (stężenie średnioroczne) dwutlenku azotu, a więc substancji charakterystycznej

dla miejsc o dużym natężeniu ruchu, w powietrzu wynosi 40 µg/m3 16. Odsetek mieszkańców obszarów

12Raport za lata 2011-2012 Programu ochrony środowiska dla… 13 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim Raport za rok 2014, Warszawa 2015. 14 Urząd m.st. Warszawy, Jakość życia w dzielnicach, Warszawa 2013. 15 European Commission, Quality of life in European cities 2015… 16 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 47, poz. 281).

Strona | 6

przekroczeń normatywnych stężenia NO2 (poziomów dopuszczalnych lub docelowych) w 2014 r.

wyniósł 6%17. Przekroczenia występują na drogach w centrum miasta z uwagi na najsłabsze warunki

rozprzestrzeniania się spalin. Należy podkreślić, iż po tych drogach porusza się wielu pieszych, więc

liczba mieszkańców narażonych na podwyższone stężenie tej substancji może być wyższa.

Przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniorocznego wystąpiły na stacjach komunikacyjnych

(przy Al. Niepodległości oraz ul. Marszałkowskiej), co potwierdza, iż wysokie stężenie NO2 w powietrzu

to problem głównie warszawskich ulic. Natomiast zmniejszyła się, w ostatnich latach, liczba pojazdów

wjeżdżających do centrum miasta18.

Średnie roczne stężenie dwutlenku azotu w Warszawie jest porównywalne do Pragi, Berlina

i Budapesztu, nieco gorsze niż

w Wiedniu. Natomiast w Warszawie

pod tym względem, powietrze jest

czystsze niż w Madrycie, Londynie

i Paryżu (Wykres 1).

Głównym źródłem emisji w stężeniu

średniorocznym PM10 w Warszawie

jest napływ zanieczyszczeń spoza

Warszawy. Udział tego źródła,

wynosi 56%, kolejnymi przyczynami

emisji pyłu PM10 jest transport

samochodowy (30%), domy

ogrzewane indywidualnie (13%),

zaś udział przemysłu z obszaru

Warszawy w poziomie emisji tego

rodzaju pyłu zawieszonego miał marginalne znaczenie (1%)19. Poziom dopuszczalny pyłu PM10 dla

stężenia rocznego wynosi 40 µg/m3, zaś dla średniodobowego 50 µg/m3 i nie może być przekroczony

więcej niż 35 dni w roku. W Wilanowie odnotowano największą liczbę dni z przekroczeniem średniego

dobowego stężenia PM10 (100 dni), zła sytuacja występuje również na Pradze-Północ, Białołęce,

Bielanach i Mokotowie, gdzie przekroczenie dopuszczalnych norm stężenia średniodobowego

występowało przez ponad 90 dni. Natomiast najmniejszą liczbę dni z przekroczeniem, a zarazem nie

przekraczanie dopuszczalnych norm, odnotowano w dzielnicach: Rembertów (36 dni) i Bemowo

(48 dni). Jednocześnie najwyższy poziom średniego rocznego stężenia pyłu PM10 odnotowano

w dzielnicach centralnych (Śródmieście, Praga-Północ, Ochota, Mokotów, Wola i Żoliborz) 20. Obszary,

na których występują przekroczenia dopuszczalnego poziomu dwudziestoczterogodzinnego pyłu PM10

zamieszkane są przez 84% mieszkańców Warszawy, zaś tereny, na których występują przekroczenia

dopuszczalnego poziomu średniorocznego – 4% mieszkańców 21.

Należy również podkreślić, iż w 2014 r. przekroczenie dopuszczalnego poziomu

dwudziestoczterogodzinnego pyłu PM10 wystąpiło na wszystkich stacjach pomiarowych, na których

mierzony był poziom zanieczyszczenia tą substancją. A liczba dni z przekroczeniami wyniosła od 36 do

84, natomiast przekroczenie dopuszczalnego poziomu średniorocznego wystąpiło na jednej stacji (przy

Al. Niepodległości) 22.

17 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Roczna ocena jakości powietrza w województwie… 18 Warszawskie Badanie Ruchu 2015. 19 T. Klech, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, materiał wygłoszony na konferencji „XII Forum Operatorów Systemów i Odbiorców Energii i Paliw” 23.10.2015 r., http://infrastruktura.um.warszawa.pl/wydarzenia/xii-forum-operator-w-system-w-i-odbiorc-w-energii-i-paliw. 20 Dokumentacja statystyk z wyników modelowania matematycznego emisji zanieczyszczeń powietrza, wykorzystanych na potrzeby Rocznej oceny jakości powietrza w województwie mazowieckim za 2014 r., Załącznik nr 6. 21 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Roczna ocena jakości powietrza w województwie… 22 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, Roczna ocena jakości powietrza w województwie…

Wykres 1. Średnie roczne stężenie NO2 w 2013 r. [µg/m3]

Źródło: opracowanie własne na podstawie Eurostat.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Strona | 7

Stolica Polski charakteryzuje się największą liczbą dni z przekroczonym stężeniem pyłu zawieszonego

PM10 w powietrzu spośród analizowanych miast europejskich (Wykres 2). Ponadto średnioroczny

poziom stężenia tego rodzaju

zanieczyszczenia dla Warszawy

również jest najwyższy (Wykres 3).

Pył zawieszony może zawierać

substancje toksyczne, takie jak

wielopierścieniowe węglowodory

aromatyczne np. bezno(a)piren.

Niemal wszyscy mieszkańcy

Warszawy (86%) mieszkają na

terenach, w których przekroczone

są normatywne stężenia tej

substancji, a powierzchnia terenu

przekroczeń w 2014 r wyniosła

90%23. Największe wartości stężeń

benzo(a)piranu odnotowano na

Targówku, w Wesołej, Ursusie

i Białołęce. Ponadto przekroczenie

dopuszczalnej wielkości stężenia tej

substancji wystąpiło na obu stacjach

pomiarowych (tj. przy ul. L. Tołstoja

oraz A. Krzywoń), na których

mierzony jest poziom

zanieczyszczenia powietrza tą

substancją. Należy również

podkreślić, iż dużo wyższe stężenia

odnotowuje się w sezonie

grzewczym, niż w okresie letnim.

Najwyższe nasycenie odnotowuje

się na terenach, gdzie emisja niska

z indywidualnego ogrzewania

budynków jest dominująca.

Źródłem emisji pyłu PM2,5 są indywidualne paleniska grzewcze oraz emisja spalin emitowana przez

pojazdy. Te źródła emisji, z uwagi na położenie na niedużej wysokości nad ziemią, bezpośrednio

oddziałują na ludzi. Pył o tak małej średnicy jest szczególnie niebezpieczny dla dróg oddechowych.

Dopuszczalny poziom stężenia w powietrzu pyłu PM2,5 wynosi 25 µg/m3, zaś poziom dopuszczalny

powiększony o margines tolerancji dla 2014 r. wyniósł 26 µg/m3. Najwyższe maksymalne wartości

stężeń – powyżej 30 µg/m3 zanotowano w Wesołej, Targówku, Ursusie oraz Białołęce – dzielnicach

obrzeżnych, w których jest najwięcej źródeł emisji niskiej z indywidualnych palenisk grzewczych. Zaś

najwyższe średnie stężenie roczne równe 26 µg/m3 odnotowano w Ursusie i Wesołej. Obszary, na

których występują przekroczenia dopuszczalnego poziomu pyłu PM2,5 zamieszkuje 7% mieszkańców

Warszawy. W 2014 r. przekroczenie poziomu dopuszczalnego wystąpiło na dwóch stacjach

pomiarowych (przy Al. Niepodległości oraz ul. Kondratowicza).

W celu ograniczenia niskiej emisji komunalnej, miasto realizuje szereg inwestycji mających na celu

podłączenie do centralnej sieci ciepłowniczej budynków komunalnych oraz użyteczności publicznej i ich

termomodernizację. Ponadto miasto dofinansowuje mieszkańcom montaż instalacji solarnych i pomp

ciepła, w celu likwidacji indywidualnych źródeł opalanych węglem24. Niemniej jednak w Warszawie

23 Ibidem. 24 W ramach projektu „Ciepło sieciowe w budynkach komunalnych” w latach 2010-2015 zostały podłączone 93 budynki.

Wykres 3. Średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego PM10 w 2013 r. [µg/m³]

Źródło: opracowanie własne na Eurostat.

0

5

10

15

20

25

30

35

Wykres 2. Liczba dni z przekroczonym stężeniem poziomu 50 µg/m³ pyłu zawieszonego PM10 w 2013 r. [szt.]

Źródło: opracowanie własne na Eurostat.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Strona | 8

podobnie jak w przypadku większości miast centralnej oraz południowej Polski (tj. jak choćby Łódź,

Poznań oraz Kraków) wśród mieszkańców odnotowuje się duży odsetek nowotworów płuc wywołanych

przez zanieczyszczenia powietrza (przedział od 11 do 16%). Stolica wypada pod tym względem dużo

gorzej na tle miast znajdujących się na wschodzie i północy kraju (np. Gdańska), gdzie odsetek ten

wynosi od 6 do 11%. Jednak sytuacja Warszawy jest znacznie lepsza w porównaniu m.in. z Wrocławiem

(gdzie zanieczyszczenia powietrza powodują od 16 do 20% nowotworów płuc) czy też miastami na

Górnym Śląsku (powyżej 20%)25.

Warszawa pod względem zanieczyszczeń powietrza zajmuje środkowe pozycje w rankingach

obejmujących 154 najbardziej zanieczyszczone miasta w Polsce. W przypadku stężenia PM10 jest to

miejsce 76., natomiast w kwestii stężenia PM2,5 – 68. Wśród analizowanych największych polskich

miast porównawczych, stolica zajmuje 4. pozycję pod względem poziomu koncentracji w powietrzu obu

pyłów (odpowiednio: 33 µg/m3 i 26 µg/m3). Sytuacja dużo gorzej prezentuje się jednak w przypadku

porównania wybranych stolic europejskich, gdyż zarówno w przypadku stężenia PM10, jak i PM2,5

powietrze w Warszawie jest najbardziej zanieczyszczone26.

Emisja gazów cieplarnianych, przede wszystkim dwutlenku węgla, nie ma bezpośredniego znaczenia

dla jakości powietrza, ma jednak zasadniczy wpływ na zmiany klimatu. Głównym źródłem emisji gazów

cieplarnianych w Warszawie jest sektor energetyczny, który stanowi 78% udziału w całkowitej emisji

oraz transport (15%), najmniejszy udział ma sektor gospodarki odpadami oraz proces związany

z oczyszczaniem ścieków27. Od 2007 do 2011 r. wielkość emisji CO2 sukcesywnie malała, natomiast

w ostatnich latach wartość ta rośnie

(Wykres 4). Niepokojące jest to tym

bardziej, iż Warszawa na mocy

Porozumienia między

Burmistrzami28 zobowiązała się

ograniczyć poziom emisji gazów

cieplarnianych o 20% do 2020 r. w

stosunku do bazowego 2007 r., czyli

o blisko 2,6 mln Mg CO2/rok. Do

ważniejszych zadań planowanych

do realizacji w ramach planu działań

na rzecz zrównoważonego zużycia

energii dla Warszawy

w perspektywie do 2020 roku29

należą: termomodernizacja

budynków użyteczności publicznej

i komunalnych budynków mieszkalnych, modernizacja oświetlenia ulicznego, budowa instalacji

odnawialnych źródeł energii, wymiana taboru komunikacji miejskiej oraz rozwój sieci komunikacji

publicznej. Ich celem jest ograniczenie między innymi wpływu funkcjonowania miasta na zmiany klimatu,

promocja zachowań prośrodowiskowych wśród mieszkańców, a przede wszystkim poprawa jakości

życia mieszkańców poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń stałych

mających wpływ na czystość powietrza oraz promocja „zielonego miasta” na arenie międzynarodowej.

W opinii mieszkańców Warszawy miasto w niskim stopniu walczy ze zmianami klimatycznymi. Jedynie

39% mieszkańców stolicy Polski zgadza się, iż miasto podejmuje działania na rzecz walki ze zmianami

klimatycznymi. To plasuje Warszawę na przedostatnim miejscu wśród innych analizowanych stolic

25 International Agency for Research of Cancer, https://www.iarc.fr/ [11.07.2016]. 26 http://www.who.int/phe/health_topics/outdoorair/databases/cities/en/ [11.07.2016]. 27 Urząd m.st. Warszawy, Plan działań na rzecz zrównoważonego zużycia energii dla Warszawy w perspektywie do 2020 roku, Warszawa 2013. 28 Uchwała nr XLIX/1495/2009 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 lutego 2009 r. w sprawie wyrażenia zgody na przystąpienie m.st. Warszawy do inicjatywy pod nazwą „Porozumienie między Burmistrzami”. 29 Uchwała nr XXII/443/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 8 września 2011 r. w sprawie „Planu działań na rzecz zrównoważonego zużycia energii dla Warszawy w perspektywie do 2020 roku”.

Wykres 4. Poziom emisji dwutlenku węgla w Warszawie w latach 2007-2013 [mln t]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w raporcie Zrównoważony rozwój Warszawy 2014

11,8

12

12,2

12,4

12,6

12,8

13

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

http://www.who.int/phe/health_topics/outdoorair/databases/cities/en/

Strona | 9

europejskich oraz na 77. pozycji w ogólnym rankingu, wyprzedzając jedynie Madryt (30%). W tym

zestawieniu najlepiej wypada Wiedeń – 75% mieszkańców twierdzi, że miasto podejmuje działania na

rzecz ograniczenia zmian klimatycznych30.

Woda

Warszawa położona jest w dorzeczu Wisły. Sieć hydrograficzną oprócz Wisły tworzy 12 innych cieków

wodnych oraz 15 zbiorników wodnych o łącznej powierzchni 93 ha31.

Oprócz Wisły największym ciekiem wodnym jest Wilanówka, która w granicach Warszawy ma ok.

10 km. Największym warszawskim kanałem jest Kanał Żerański (nieco ponad 9 km w granicach

Warszawy), wykorzystywany jako połączenie Wisły z Jeziorem Zegrzyńskim. Największym naturalnym

zbiornikiem wodnym jest Jezioro Czerniakowskie (blisko 20 ha) (Mapa 1).

Mapa 1. Układ hydrograficzny Warszawy

Źródło: Urząd m.st. Warszawy

Wisła jest głównym źródłem zaopatrzenia Warszawy w wodę. Na poprawę jakość wód w Wiśle

zasadnicze znaczenie miało oddanie w 2012 r. zmodernizowanej i rozbudowanej oczyszczalni Czajka.

Ponadto na jakość wód w Wiśle na odcinku warszawskim mają wpływ zanieczyszczenia zrzucane

powyżej Warszawy. W Warszawie zaś głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są

zrzuty nieoczyszczonych ścieków z przelewów burzowych oraz nielegalne zrzuty ścieków do wód32.

30 European Commission, Quality of life in European cities 2015… 31 Urząd m.st. Warszawy, Program ochrony środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2017-2020 z perspektywą do 2023 r. – projekt wstępny. Diagnoza, Warszawa, marzec 2016. 32 Urząd m.st. Warszawy, Program ochrony środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2017-2020 z perspektywą do 2023 r…

Strona | 10

Przez co stan ekologiczny siedmiu33 z dziesięciu badanych jednolitych części wód powierzchniowych

na terenie Warszawy oceniany jest jako „słaby”, natomiast dwóch jako „zły”, w tym Wisły (od Jezioraki

do Kanału Młocińskiego) oraz Kanału Wawerskiego34. Stan chemiczny dla czterech35 jednolitych części

wód powierzchniowych na terenie Warszawy oceniono jako „poniżej stanu dobrego”.

Elementy sieci hydrograficznej w Warszawie pełnią funkcje m.in. rekreacyjne, siedlisk naturalnych

ekosystemów oraz odbiorników wód opadowych i roztopowych. Istniejąca sieć hydrograficzna

charakteryzuje się przerwaniem połączeń hydraulicznych, zasypywaniem rowów, zanieczyszczeniem

elementów układu hydrograficznego oraz niewłaściwym przebudowaniem rowów na kanały zamknięte

o ograniczonej przepustowości36. Takie działania mogą w negatywny sposób przyczynić się do zmiany

stosunku spływu powierzchniowego, a w konsekwencji do występowania lokalnych podtopień. Zatem

aby sieć sprawnie funkcjonowała niezbędne jest dostosowanie elementów sieci hydrograficznej do

pełnienia przypisanych im funkcji i zachowanie jej ciągłości.

Warszawa położona jest w obrębie trzech głównych zbiorników wód podziemnych: dwa znajdują się

w utworach trzeciorzędowych, jeden w czwartorzędowym. Poziom czwartorzędowy jest głównym

źródłem użytkowania dla miasta. Główne ujęcia położone są na obrzeżach Warszawy – na terenach

o niskiej intensywności zabudowy37. Należy podkreślić, iż wielkość poboru nie przekracza zasobów

odnawialnych. Zatem zasoby poziomów użytkowych przy obecnej eksploatacji nie są zagrożone.

Natomiast z uwagi na długotrwałą antropopresję na terenach o intensywnej zabudowie, przemysłowych

lub poprzemysłowych, szczególnie o słabej izolacji warstwy wodnośnej, w obrębie piętra

czwartorzędowego, występują głównie wody o średniej i złej jakości38. Natomiast wody poziomu

trzeciorzędowego nie wykazują wpływów antropogenicznych.

Hałas

Hałas to dźwięk niepożądany lub szkodliwy dla zdrowia ludzkiego, powodowany przez środki transportu

(ruch drogowy, kolejowy i samolotowy) oraz pochodzący z obszarów działalności przemysłowej.

Najbardziej uciążliwy z uwagi na swój zasięg i oddziaływanie jest hałas drogowy. Wzrost zagrożenia

hałasem drogowym związany jest głównie z budową i eksploatacją nowych dróg oraz wzrostem liczby

samochodów poruszających się w mieście. Natomiast hałas przemysłowy został ograniczony i dla tego

typu źródła nie odnotowuje się przekroczeń (powyżej 60 dB).

Zgodnie z badaniami, 35% warszawiaków dostrzega w swoim miejscu zamieszkania problem

z hałasem39. Ponadto 52% mieszkańców Warszawy nie jest zadowolonych z poziomu hałasu

w mieście40. Plasuje to stolicę Polski na przedostatnim miejscu wśród analizowanych miast europejskich

(wyprzedza jedynie Madryt) oraz na 70. pozycji w ogólnym zestawieniu rankingu. Najlepiej oceniany

pod tym względem jest Wiedeń, w którym odsetek niezadowolonych mieszkańców z poziomu hałasu

w mieście wynosi 21%.

Hałas drogowy stanowi zagrożenie przede wszystkim na terenach zurbanizowanych i jest odczuwany

przez coraz większą liczbę mieszkańców. Hałas pochodzący z ruchu drogowego, którego wartość

33 Kanał Nowe Ujście, Wilanówka, Kanał Główny A (Kanał W, Kanał Siekierkowski, Kanał Portowy), Kanał Kamionkowski wraz z Kanałem Gocławskim, Kanał Żerański, Kanał Bródnowski, Długa (od Dopływu z Rembertowa do ujścia). 34 Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, Ocena stanu/potencjału ekologicznego lub/oraz stanu chemicznego w 155 jednolitych częściach wód przebadanych w latach 2010-2015. 35 Wisła (od Jezioraki do Kanału Młocińskiego), Wilanówka, Kanał Żerański, Długa (od źródeł do Kanału Magenta). 36 Ekovert, Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania m.st. Warszawy i planów miejscowych, Wrocław 2015. 37 Urząd m.st. Warszawy, Program ochrony środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2017-2020 z perspektywą do 2023 r… 38 Dolina Wisły, Białołęka, Praga-Północ, Praga-Południe, Targówek, Ursus, Włochy, Mokotów. 39 Urząd m.st. Warszawy, Jakość życia w dzielnicach… 40 European Commission, Quality of life in European cities 2015…

Strona | 11

przekroczyła 60 dB oddziałuje na 29% mieszkańców Warszawy41. A 7% mieszkańców żyje na terenach,

na których przekroczony jest jego poziom dopuszczalny (Mapa 2).

Mapa 2. Mapa akustyczna miasta stołecznego Warszawy, hałas drogowy

Źródło: Urząd m.st. Warszawy.

Kolejnym istotnym źródłem hałasu na terenie Warszawy jest ruch tramwajowy. Na ten rodzaj hałasu42

narażonych jest blisko 34 tys. osób, co stanowi 2% mieszkańców Warszawy43. Sytuacja w tym zakresie

uległa w ostatnich latach poprawie z uwagi na wycofanie z użytkowania wszystkich najstarszych

tramwajów o przestarzałych rozwiązaniach konstrukcyjnych i sukcesywne zastępowanie ich

nowoczesnymi tramwajami niskopodłogowymi. Ponadto modernizowane są torowiska tramwajowe

z zastosowaniem nowoczesnych technologii, które ograniczają emisję hałasu.

Źródła hałasów pochodzenia kolejowego, przemysłowego oraz lotniczego generują przekroczenia

w niewielkim stopniu. Jednak przez Warszawę przebiegają linie kolejowe o znaczeniu regionalnym,

krajowym i międzynarodowym, co powoduje duże natężenie ruchu pociągów w mieście. Głównym

41 oceniany wskaźnikiem LDWN, Program ochrony środowiska przed hałasem dla m.st. Warszawy, Załącznik nr 1 do Uchwały nr LXXII/1869/2013 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 2013 r, Warszawa 2013. 42 wyrażany wskaźnikiem LDWN, którego wartość przekracza 60 dB. 43 Program ochrony środowiska przed hałasem dla m.st. Warszawy, Załącznik nr 1 do Uchwały nr LXXII/1869/2013 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 5 grudnia 2013 r, Warszawa 2013.

Strona | 12

źródłem hałasu kolejowego jest transport towarowy, z uwagi na przestarzały tabor. Hałas pochodzący

z ruchu kolejowego, którego wartość44 przekroczyła 60 dB, oddziałuje na 4,5 tys. mieszkańców

Warszawy45.

Emitentem hałasu są również lotniska. Odsetek mieszkańców stolicy narażonych na hałas lotniczy,

którego wartość46 przekroczyła 55 dB, wyniósł 2%. Warszawskie lotnisko im. Fryderyka Chopina jest

położone wśród terenów zurbanizowanych, co znacznie wpływa na jego uciążliwość akustyczną

i dlatego został ustanowiony obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska. Lotnisko Warszawa-

Babice położone wśród zabudowy mieszkaniowej oddziałując na przyległy teren powoduje,

iż przekroczenia wartości dopuszczalnych47 odnotowywane są dla 3%48 powierzchni miasta. Na

przestrzeni lat (2007-2012) odnotowuje się zmniejszanie powierzchni obszarów narażonych na

oddziaływanie tego rodzaju hałasu z uwagi na wprowadzenie na lotnisku procedur antyhałasowych.

Ograniczenie emisji hałasu do środowiska jest ważne w kontekście jakości i komfortu życia

mieszkańców. Zatem ochrona przed hałasem polegająca na zapewnieniu jak najlepszego klimatu

akustycznego środowiska, w szczególności poprzez utrzymanie jego poziomu poniżej wartości

dopuszczalnych oraz na zmniejszeniu do co najmniej poziomów dopuszczalnych jest dużym

wyzwaniem na terenach zurbanizowanych, szczególnie w strefie śródmiejskiej.

Odpady komunalne i przemysłowe

Gospodarka odpadami komunalnymi

Przez gospodarkę odpadami rozumie się wytwarzanie odpadów, a następnie ich zagospodarowywanie.

W 2013 r. zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku

w gminach49 wszyscy mieszkańcy Polski objęci zostali systemem zbierania odpadów komunalnych,

organizowanym przez gminę. W Warszawie system, obejmując całe miasto, zaczął funkcjonować od

1 sierpnia 2014 r50.

W Warszawie 69%51 właścicieli nieruchomości zadeklarowała segregację śmieci. W opinii 61%

mieszkańców gospodarstw

domowych, które nie segregują

śmieci głównym tego powodem jest

brak odpowiednich pojemników do

segregacji w pobliżu miejsca ich

zamieszkania. Mniejsze znaczenie

w ich opinii ma sensowność

podejmowania tego typu działań

(13%) oraz brak miejsca

w mieszkaniu na dodatkowe

pojemniki (8%)52. Należy również

podkreślić, iż dla 28% mieszkańców

stolicy problemem w jego miejscu

zamieszkania są przepełnione

śmietniki53.

44 LDWN. 45 Program ochrony środowiska przed hałasem dla m.st. Warszawy... 46 LDWN. 47 dla wskaźnika hałasu LDWN. 48 Program ochrony środowiska przed hałasem dla m.st. Warszawy... 49 Dz. U. z 2013 r. poz. 1399, z późn. zm. 50 W 8 dzielnicach system funkcjonuje od 1 lutego 2014 r. 51Urząd m.st. Warszawy, Zrównoważony rozwój Warszawy 2014. 52 Urząd m.st. Warszawy, Zachowania proekologiczne w warszawskich gospodarstwach domowych, grudzień 2013 r. 53 Urząd m.st. Warszawy, Jakość życia w dzielnicach…

Wykres 5. Masa odebranych odpadów komunalnych w Warszawie w latach 2005 – 2014 [tys. t]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Biura Gospodarowania Odpadami

Komunalnymi.

560

580

600

620

640

660

680

700

720

740

760

780

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Strona | 13

Segregowanie odpadów dla 78% warszawskich gospodarstw domowych jest najczęściej

podejmowanym działaniem na rzecz poprawy jakości i ochrony środowiska, przy czym 69%

gospodarstw robi to regularnie54.

W 2014 r. masa wszystkich odebranych odpadów komunalnych z terenu m.st. Warszawy wyniosła

blisko 644 tys. ton. W porównaniu do 2005 r. zebrano o 4% mniej odpadów komunalnych (Wykres 5).

Zbierane selektywnie odpady komunalne w 2014 r. stanowiły niespełna 20% w strumieniu wszystkich

odpadów komunalnych, ale był to największy odsetek od 2007 r.55. Zachętą do segregowania śmieci,

a tym samym do ograniczenia poziomu składowania komunalnych odpadów ulegających biodegradacji,

były niższe stawki opłat za wywóz nieczystości w przypadku, gdy są one posegregowane.

Do najczęściej segregowanych odpadów w warszawskich gospodarstwach domowych, z uzyskanych

deklaracji, należą: plastik (90%), papier (84%) oraz szkło (77%)56. W 2014 r., spośród selektywnie

zebranych odpadów blisko 50% stanowiły odpady surowcowe, 23% wielkogabarytowe, 13% ulegające

biodegradacji oraz 13% odpady budowlane i rozbiórkowe.

Masa odebranych odpadów

komunalnych57 przypadająca na

jednego mieszkańca stolicy

wyniosła 370 kg i była to jedną

z najniższych wartości spośród

analizowanych miast (ex aequo

z Łodzią58). Dla porównania jedynie

w Gdańsku była ta wielkość

mniejsza o 15 kg59. Natomiast

największa masa odebranych

odpadów komunalnych przypadała

na mieszkańca Wrocławia (426

kg60), Poznania (415 kg61) oraz

Krakowa (398 kg62) (Wykres 6).

54 Urząd m.st. Warszawy, Zachowania proekologiczne w warszawskich gospodarstwach… 55 Od 2007 r. prowadzona jest jednolita metodologia zbierania danych. 56 Urząd m.st. Warszawy, Zachowania proekologiczne w warszawskich gospodarstwach… 57 Uwzględnia wszystkie odpady komunalne odebrane z terenu miast, w tym m.in. odpady zmieszane, odpady zielone, odpady zbierane selektywnie. 58 Urząd Miasta Łodzi, Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Łodzi za 2014 r., Łódź 2015. 59 Urząd Miejskie w Gdańsku, Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi dla gminy miasta Gdańska, Gdańsk 2015. 60 E. den Boer, R. Szpadt, J.den Boer, Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Wrocław (…), Wrocław 2015. 61 Związek Międzygminny „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”, Analiza stanu Gospodarki odpadami komunalnymi dla związku międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” za rok 2014, Poznań 2015. 62 Urząd Miasta Krakowa, Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie miejskiej Kraków w 2014 roku, Kraków 2015.

Wykres 6. Masa odebranych odpadów komunalnych przypadająca na 1 mieszkańca w 2014 r. [kg]

Źródło: opracowanie własne na podstawie analiz stanu gospodarki odpadami komunalnymi w poszczególnych gminach.

300

320

340

360

380

400

420

440

Gdańsk Warszawa Łódź Kraków Poznań Wrocław

Strona | 14

Masa zmieszanych odpadów63

zebranych w ciągu roku

przypadająca na mieszkańca

w stolicy wyniosła 301 kg. Na

przestrzeni analizowanych lat masa

tego typu odpadów przypadająca

na mieszkańca zmniejszyła się

w Warszawie o 38% (Wykres 7).

W porównaniu do mieszkańców

stolic europejskich, mieszkaniec

Warszawy wytwarzał małą ilość

odpadów. Jedynie mieszkaniec

Budapesztu wytwarzał mniej

odpadów niż mieszkaniec stolicy

Polski (średnio 248 kg)64. Najwięcej

zaś odpadów wytwarzał mieszkaniec Paryża (Wykres 8).

Ustawa o utrzymaniu czystości

i porządku w gminach wyznacza

poziomy recyklingu, jakie muszą

osiągnąć gminy w odniesieniu do

poszczególnych rodzajów odpadów.

W przypadku poziomu recyklingu

i przygotowania do ponownego

użycia następujących frakcji

odpadów komunalnych: papieru,

metali, tworzyw sztucznych i szkła

w 2014 r. w Warszawie wyniósł

14,1% i został osiągnięty wymagany

poziom 14%65, choć należy

zauważyć, że w 2013 r. sytuacja ta

wyglądała lepiej, poziom recyklingu

wymienionych surowców wyniósł niemal 17%66. W kolejnych latach wysokość wymaganego poziomu

recyklingu będzie wzrastała, do 50% w 2020 r.

Wyznaczony ustawowo poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi

metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w 2014 r. powinien wynosić

co najmniej 38%. W Warszawie poziom ten wyniósł 98% i był jednym z najwyższych poziomów wśród

analizowanych miast (jedynie we Wrocławiu osiągnięto wyższy poziom). Warszawa spełnia również

wyznaczone poziomy dotyczące ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,

przekazywanych do składowania. Dopuszczalny poziom wyznaczony w 2014 r. jako maksymalnie 50%

całkowitej masy odpadów komunalnych w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,

w Warszawie wyniósł 2,4%.

Głównym sposobem odzysku i zagospodarowania odpadów komunalnych zebranych w Warszawie jest

sortowanie. Udział procentowy tego rodzaju procesu we wszystkich sposobach odzysku

i zagospodarowania odpadów komunalnych wyniósł ponad 84%. Drugim pod względem wielkości

63 Zmieszane odpady komunalne to odpady zebrane w ciągu roku bez odpadów zebranych selektywnie i wyselekcjonowanych z frakcji suchej. [GUS BDL]. 64Eurostat, brak danych dla Londynu i Wiednia. 65 Załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r., Dz. U. 2012 poz. 645. 66 http://bip.warszawa.pl/Menu_podmiotowe/biura_urzedu/GO/informacja+o+poziomach.htm [15.09.2015].

Wykres 7. Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku ogółem przypadające na 1 mieszkańca w 2005, 2009 i 2014 r. [kg]

2005 2009 2014

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

0

100

200

300

400

500

600

Łódź Kraków Gdańsk Warszawa Poznań Wrocław

Wykres 8. Ilość wytworzonych odpadów komunalnych przypadająca na jednego mieszkańca w 2011 r. [kg]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.

0

100

200

300

400

500

600

BudapesztWarszawa Praga Berlin Madryt Paryż

http://bip.warszawa.pl/Menu_podmiotowe/biura_urzedu/GO/informacja+o+poziomach.htm

Strona | 15

procesem jest spalanie, za pośrednictwem którego zostało unieszkodliwionych blisko 5% odpadów

komunalnych. W procesie kompostowania poddano przetworzeniu ponad 2% odebranych odpadów

komunalnych, prawie 7% zostało poddanych procesom odzysku, a recyklingowi zaledwie 1,5%

odebranych odpadów komunalnych. Nie było natomiast w Warszawie odpadów ulegających

biodegradacji przekazanych na składowiska odpadów67.

Duży problem w Warszawie stanowią dzikie wysypiska odpadów. Z roku na rok liczba likwidowanych

wysypisk rośnie, pomimo to powierzchnia dzikich wysypisk, które istnieją na koniec danego roku

zwiększa się (na koniec 2014 r. było ich 13 i zajmowały ponad 34 tys. m2 ), co oznacza, że ciągle

powstają nowe. Od 2008 r. średnio likwidowanych było rocznie ok. 800 dzikich wysypisk, a masa

odpadów komunalnych zebranych podczas ich likwidacji średniorocznie wyniosła 9,5 tys. t. Należy

podkreślić, iż corocznie były likwidowane niemal wszystkie dzikie wysypiska. Oznacza to, iż pomimo

rozwoju systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, mieszkańcy ciągle pozostawiają

wytworzone przez siebie odpady w miejscach do tego nieprzeznaczonych.

Brak porządku i czystości w miejscu swojego zamieszkania dostrzega 28% warszawiaków68. Jednak,

jak pokazują wyniki badań europejskich69, 65% mieszkańców Warszawy jest zadowolonych z czystości

w mieście, co plasuje stolicę na trzecim miejscu wśród analizowanych miast europejskich oraz na 44.

pozycji w ogólnym zestawieniu rankingu. Najlepiej ocenianą stolicą jest Wiedeń

(90% usatysfakcjonowanych mieszkańców z czystości w mieście), najgorzej zaś Madryt (38%).

Odpady przemysłowe

Na masę odpadów przemysłowych składa się masa odpadów innych niż niebezpieczne oraz masa

odpadów niebezpiecznych. Masa odpadów przemysłowych na teranie Warszawy w 2013 r. wyniosła

blisko 5 mln Mg i do 2004 r. wielkość ta wzrosła o ponad 88%70. Natomiast największą masę tego typu

odpadów wytworzono w 2011 r. – blisko 6 mln Mg. Udział odpadów innych niż niebezpieczne w ogólnej

masie odpadów przemysłowych w 2013 r. wynosi 98,6%. Na przestrzeni lat masa odpadów innych niż

niebezpieczne zwiększyła się o blisko 85%, natomiast odpadów niebezpiecznych zwiększyła się

czterokrotnie.

Największy udział wśród wytworzonych odpadów innych niż niebezpieczne mają odpady pochodzące

z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz

z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych (55%); odpady z budowy, remontów

i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (25%); jak również pochodzące

z procesów termicznych (13%). Odpady z procesów termicznych i odpady budowlane były w wysokim

stopniu poddawane odzyskowi – odpowiednio 73% i 86%.

W 2013 r. wytworzono blisko 70 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Największy udział w masie

odpadów niebezpiecznych mają odpady medyczne i weterynaryjne (94%), które podlegają

unieszkodliwianiu.

67 Urząd m.st. Warszawy, Korekta sprawozdania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za 2014 rok. 68 Urząd m.st. Warszawy, Jakość życia w dzielnicach… 69 European Commission, Quality of life in European cities 2015… 70 Na postawie danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego.