Uniwersytet Łódzki

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny

Studia podyplomowe „Mechanizmy Funkcjonowania Strefy Euro”

Maria Dajlidzienko, Marta Gardeła

Rola Europejskiego Funduszu Społecznego

w rozwiązywaniu problemów rynku pracy

na przykładzie Polski

Praca dyplomowa napisana

pod kierunkiem naukowym

prof. zw. dra hab. Janusza Bilskiego

w Katedrze Międzynarodowych

Stosunków Gospodarczych

Łódź 2015 r.

1

Spis treści

Wstęp .................................................................................................................................... 2

Rozdział 1 Charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej w tym Polski ................... 4

1.1 Definicja rynku pracy i definicja bezrobocia ..................................................................... 4

1.2 Ogólna charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej ................................................. 6

1.3 Rynek pracy w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej .......................................... 8

Rozdział 2 Polityka zatrudnieniowa w Unii Europejskiej................................................. 13

2.1 Charakterystyka i opis polityki zatrudnieniowej w Unii Europejskiej ............................. 13

2.2 Założenia polskiej polityki zatrudnieniowej ................................................................... 15

2.3 Europejski Fundusz Społeczny–główne narzędzie realizacji polityki zatrudnieniowej..18

Rozdział 3 Europejskie Fundusz Społeczny w Polsce w latach 2007 – 2013 .................... 21

3.1 Opis i podział środków finansowych Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce .... 21

3.2 Struktura wydatków z Europejskiego Funduszu Społecznego ......................................... 23

3.3 Ocena efektywności wykorzystania środków finansowych z Europejskiego Funduszu

Społecznego w rozwiązywaniu problemów rynku pracy ....................................................... 25

Zakończenie …………………………………………………………………………….…..28

Bibliografia …………………………………………………………………………………30

Spis tabel/rysunków/schematów, itd. ……………………………………………...………32

2

Wstęp

1 maja 2004 r. Polska wraz z dziewięcioma innymi krajami europejskimi zasiliła

szeregi Unii Europejskiej na mocy tzw. traktatu akcesyjnego, który został podpisany

16 kwietnia 2003 r. w Atenach. Akt ten stał się podstawą prawną akcesji Polski do Unii

Europejskiej (UE). Dla wielu „nowych” obywateli Europy, w tym również Polaków dokonało

się wiele zmian na różnych płaszczyznach życia. Z perspektywy dziesięciu lat bycia

pełnoprawnym państwem członkowskim można poddać ocenie te zmiany.

Jedną z najważniejszych zmian jest na pewno możliwość korzystania z funduszy

unijnych, które zmieniły nie tylko infrastrukturę, krajobraz czy gospodarkę Polski, ale przede

wszystkim nas Polaków, bo to właśnie dzięki tym środkom wielu z nas znalazło zatrudnienie

bądź podniosło swoje kwalifikacje korzystając z różnego rodzaju szkoleń, studiów,

konferencji, itd. W niniejszej pracy ocenie zostanie poddany Europejski Funduszu Społeczny

(EFS), który jest jednym z 5 głównych funduszy ukierunkowany jest na rozwój gospodarczo

– społeczny. Jego środki finansowe kierowane są głównie do ludzi, którzy borykają się

z problemami na rynku pracy.

Wybór tematu pracy został uwarunkowany chęcią ocenienia perspektywy finansowej

na lata 2007 - 2013. Tematyka pracy jest autorkom bliska ze względu, iż niejednokrotnie

korzystały z udziału w szkoleniach, konferencjach, studiach współfinansowanych ze środków

EFS. Dlatego też próba pokazania pozytywnych i negatywnych skutków korzystania z EFS,

stała się esencją niniejszej pracy. Ponadto ze względu na wytyczne pracy, w szczególności na

jej objętość, autorki scharakteryzowały tylko ich zdaniem najważniejsze aspekty związane

ze wskazanym tematem.

Celem głównym pracy jest odpowiedzenie na pytanie, jaka jest rola EFS

w rozwiązywaniu problemów na rynku pracy? Czy jest to instrument, którego działanie

jest zasadne i konieczne? Celem szczegółowym pracy jest pokazanie Czytelnikowi jakie

trudności występują na rynku pracy w Polsce. Kolejnym celem szczegółowym pracy jest

pokazanie jak ważną rolę odgrywają fundusze europejskie w kwestii niwelowania

problemów i trudności na rynku pracy. Trzecim celem szczegółowym pracy jest chęć

ukazania jak wiele korzyści niesie ze sobą pomoc ludziom z trudnościami na rynku

pracy. Zostaną pokazane przykłady ludzi, którzy ponownie uwierzyli w siebie, dzięki

pomocy ze strony UE.

3

Celowi podporządkowano strukturę pracy składającą się z trzech zasadniczych

rozdziałów.

W pierwszym rozdziale zostanie scharakteryzowany rynek pracy w Unii Europejskiej,

w szczególności Polski oraz zostaną przedstawione zmiany jakie na nim zaszły w Polsce po

wejściu do UE. Autorki pracy pokażą jak wielki wpływ miała akcesja Polski do UE. Zostaną

w tym rozdziale również pokazane grupy, które w sposób szczególny zostały objęte

wsparciem ze względu na ich trudną sytuację .

W drugim rozdziale pracy zostaną przedstawione narzędzia za pomocą, których

rozwiązywane są problemy osób z trudnościami na rynku pracy oraz metody walki

z bezrobociem. Autorki pracy pokażą tutaj jak ważną rolę odgrywają dobrze podjęte decyzje

i dobrze ulokowane środki finansowe. To właśnie od tych decyzji zależą losy wielu grup

społecznych. Autorki pracy zwrócą uwagę na tendencję, że im mniejsze bezrobocie w kraju,

tym bardziej szczęśliwie i zadowolone społeczeństwo, a także dobrze rozwijająca się

gospodarka kraju. Narzędziem tej nierównej walki jest EFS, których w sposób szczegółowy

zostanie scharakteryzowany – jego cele i zadania.

W kolejnym rozdziale analizie poddane zostanie funkcjonowanie Europejskiego

Funduszu Społecznego w Polsce. Zostanie tutaj przedstawiona próba oceny skuteczności

działań i wykorzystania środków z EFS w Polsce. Rozdział będzie zawierał wnioski autorek.

Zakres czasowy pracy obejmuje lata 2004 – 2013, a analiza wydatków EFS dokonana

jest z okresu programowania 2007 – 2013.

W trakcie pisania pracy autorki korzystały z wielu pozycji książkowych, źródeł

statystycznych, aktów prawnych, artykułów, czasopism oraz źródeł internetowych.

4

Rozdział 1 Charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej

w tym Polski

1.1 Definicja rynku pracy i definicja bezrobocia

W poniższym rozdziale zostanie scharakteryzowany rynek pracy w Unii Europejskiej

oraz w Polsce. Aby móc opisać jego wady i zalety, trzeba najpierw poznać to pojęcie.

Rynek pracy oznacza regulację dopływu i odpływu zasobów siły roboczej do

i z produkcji dóbr i usług. Rynek pracy oznacza także miejsce, zasięg terytorialny

wzajemnego oddziaływania podaży i popytu na siłę roboczą. 1

Literatura podmiotu wyróżnia dwa rodzaje rynku. Pierwszy został scharakteryzowany

ze względu na zasięg rynku pracy i tu wyróżniamy:

a. Rynek lokalny – to taki, w którym odległość między miejscem zamieszkania,

a miejscem pracy wynosi ok.60-70 km.

b. Rynek regionalny – dotyczy całego regionu, np. województwa.

c. Rynek krajowy – dotyczy całego kraju.

d. Rynek zagraniczny – obejmuje pracę poza granicami kraju ojczystego.2

Natomiast drugi podział dokonany został ze względu na „status prawny pracy”.

W skład tego podziału wchodzi tzw. „szara strefa” oraz rynek oficjalny.

Szara strefa to finansowy obszar zdrowej gospodarki państwa, którego dochody

osiągane z produkcji niezakazanej przez prawo, są ukrywane w całości lub w części przed

organami administracji państwowej, podatkowej, celnej itp.3

Szara strefa rozumiana jest jako zjawisko społeczne, które łączy się, lapidarnie

mówiąc, z pracą "na czarno". Dla pracodawcy oznacza to możliwość uniknięcia płacenia

świadczeń socjalnych i w Polsce jest to najczęstszy sposób, na obniżenie kosztów

zatrudnienia kadry pracowniczej. Dla pracownika zaś „praca na czarno” to lepiej płatna lub

jedyna możliwa do znalezienia praca.4 Media społecznościowe zaniepokojone faktem,

iż szara strefa poszerza swoje horyzonty co rusz publikują artykuły nt. tego zjawiska.

1 Regionalne zróżnicowanie rynku pracy w Polsce w latach 1989-1993, GUS, Departament Pracy i Dochodów

Ludności, Warszawa 1995, s. 19-20 2 http://mfiles.pl/pl/index.php/Rynek_pracy 21.01.2015 r. godz. 17.23 3 http://pl.wikipedia.org/wiki/Szara_strefa dn. 21.01.2015 r. godz. 16.20 4 B. Czarny, Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 316

5

Zaniepokojone piszą iż przybywa Polaków, którzy pracują na czarno - bez żadnej umowy, bez

opłacanych składek ZUS, które gwarantują choćby zasiłek chorobowy, rentę czy też mają

wpływ na wysokość emerytury. W minionym roku nielegalnie zatrudnionych pracowników

było ok. 1, 8 mln. Najwięcej szarej strefy jest w handlu, w budownictwie, gastronomii,

hotelarstwie. Nielegalnych pracowników przybywa, kiedy dochodzi do spowolnienia

gospodarki lub kryzysu.5

Natomiast rynek oficjalny to taki, w którym osoba pracuje zgodnie z prawem,

a z jej pensji odprowadzane są świadczenia socjalne, czyli składki ZUS i składki zdrowotne.

Zatem w przypadku tego rodzaju rynku pracy, wszystko odbywa się zgodnie z prawem. Jest

to rynek, który cieszy się największą „popularnością” wśród państwowych pracodawców tzw.

sfery budżetowej oraz wielkich korporacji. Natomiast w przypadku mikroprzedsiębiorców,

cieszy się on małym powodzeniem, ze względu na mniejsze dochody, niż w większych

przedsiębiorstwach oraz na realnie większą szansę likwidacji firmy ze względu na

konkurencje. W związku z tym, „mniejszy” pracodawca woli „zatrudnić” ludzi na czarno, aby

zminimalizować koszty utrzymania firmy.

Z pojęciem rynku pracy silnie wiąże się pojęcie bezrobocia. Bezrobocie jest stanem

bezczynności zawodowej jednostek zdolnych do pracy, które wyrażają chęć jej podjęcia.

Chodzi tu przede wszystkim o jednostki, dla których najważniejsze są dochody z pracy,

umożliwiające egzystencję. 6,

7

Do głównych przyczyn pozostawania osobą bezrobotną można zaliczyć przede

wszystkim8: zamknięcie niektórych gałęzi przemysłu, np. upadek przemysłu włókienniczego

w województwie łódzkim, brak odpowiednich kwalifikacji do zmieniającego się rynku pracy,

brak doświadczenia zawodowego (najczęstsza przyczyna wśród absolwentów szkół

ponadgimnazjalnych i wyższych),910

„nieodpowiedni” wiek do podjęcia zatrudnienia

(najczęściej odczuwalny w przypadku osób powyżej 50 roku życia, a w szczególności wśród

kobiet) oraz opieka nad osobami zależnymi ( dziećmi oraz osobami niepełnosprawnymi -

najczęściej z tego powodu, to właśnie kobiety zostają pozbawione pracy bądź też odrzucane

5http://biznes.newsweek.pl/milion-polakow-pracuje-w-szarej-strefie-newsweek-pl,artykuly,346142,1.html

22.01.2015 r. godz. 16.50 r. 6 T. Borkowski, A. Marcinkowski, Socjologia bezrobocia, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1999, s. 16 7 https://www.nbportal.pl/library/pub_auto_B_0003/KAT_B3376.PDF 8E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 7,

s. 46-77 10Bezrobocie równowagi w gospodarce polskie. Szacunki, tendencje i determinanty, pod. Red.

W. Kwiatkowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, s. 10-12

6

przez niedoszłego pracodawcę, w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej lub oceny curriculum

vitae i listów motywacyjnych ).

Poniższy wykres ilustruje problem bezrobocia w Polsce w latach 2003-2012

Wykres 1

Stopa bezrobocia w Polsce

Źródło: http://euro-dane.com.pl/polska

Z powyższego wykresu widać, że największa stopa bezrobocia występowała przed

wejściem Polski do UE. Następnie po roku 2004 ulegała ona drastycznemu zmniejszeniu.

Jednak w latach 2009-2012 nastąpił wzrost stopy bezrobocia, co na pewno podyktowane było

światowym kryzysem.

1.2 Ogólna charakterystyka rynku pracy w Unii Europejskiej

Znając już definicję rynku pracy i silnie z nim związanym bezrobociem przejdźmy do

charakterystyki rynku pracy.

W dniu 01.05.2004 r. szeregi Unii Europejskiej, zostały zasilone przez nowe państwa

członkowskie, w tym Polskę. Wraz z Polską do UE wstąpiło 9 pozostałych członków: Cypr,

Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Węgry. Przystąpienie nowych

państw członkowskich oznaczało zarówno rozszerzenie Unii Europejskiej, jak i rozszerzenie

europejskiego rynku pracy.

Otworzenie granic oznaczało, że każdy Polak oraz obywatel nowego państwa

członkowskiego mógł przekroczyć legalnie granicę danego państwa i podjąć legalną pracę

zarobkową, w wybranym przez siebie kraju UE. Jednocześnie inni obywatele krajów

członkowskich, mogli przybyć do Polski i podjąć zatrudnienie w „nowej ojczyźnie”.11

Otwarcie granic rynku pracy oznaczało dla wielu Polaków nie tylko szansę na „lepszy byt”12

,

ale również szansę rozwoju zawodowo-naukowego, której w Polsce nie otrzymali. Osoba

będąca obywatelem państwa Wspólnoty, ma możliwość poszukiwania pracy

w innym państwie tejże Wspólnoty, przebywając na jego terytorium bądź nie opuszczając

granic kraju pochodzenia.13

Rynek pracy jest częścią wspólnego rynku i musi być traktowany na równi

z pozostałymi swobodami. Obok swobody przepływu towarów, usług i kapitału właśnie

swoboda przepływu osób jest jedną z czterech wolności rynku wewnętrznego Unii

Europejskiej. Prawo to obejmuje: prawo do swobodnego poruszania się po terytorium krajów

Unii Europejskiej, prawo do poszukiwania zatrudnienia w innym państwie Wspólnot, prawo

pobytu w państwie członkowskim w celu świadczenia pracy, prawo do pobytu w państwie

członkowskim po ustaniu zatrudnienia.14

Otworzenie granic dla nowych państw członkowskich stało się wielkim problemem

dla krajów wchodzących już w skład Unii Europejskiej. Zaczęto mieć obawy przed

masowymi napływami ludności oraz zaczęto odczuwać zagrożenie ze strony młodych,

zdolnych i wykwalifikowanych pracowników. Takie obawy wymusiły na państwach

członkowskich wprowadzenie wielu zmian i planów, aby zarówno obywatele danego kraju,

jak i napływający obywatele czuli się równi.

Niektóre kraje dawnej 15 (państwa członkowskie do 01.05.2004 r.), w obawie przed

wielkimi napływami pracowników z nowo wstępujących państw, wprowadziły tzw. okresy

przejściowe związane z zatrudnieniem osób, które przybyły do danego kraju.

Okres przejściowy mógł trwać od 2 do 7 lat. Najdłuższy okres przejściowy czekał Polaków

w Austrii, Niemczech i Szwajcarii (5-7 lat).15

11 L. Kolarskiej- Bobińskiej , Emigrować i Wracać- Migracje zarobkowe Polaków a polityka państwa, Wydawca

Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007,str. 23 12 S.M. Kwiatkowski, Z. Siroje, Młodzież na rynku pracy, od badań do praktyki, Wydawnictwo Ochotnicze Hufce Pracy Komenda Główna Warszawa 2006 str.17-22 13 Ł. Dzienisz, J. Sobieska, Praca i staże w Unii Europejskiej Przewodnik praktyczny, Wydawnictwo Studio

EMKA, Warszawa 2003, s. 49 14 Ibidem 15 J. Miziarski, S. Zawisiński, Polska w Unii Europejskiej od A do Z, Biuro ds. Referendum Europejskiego,

KPRM, Wydanie II, Warszawa 2003, s. 33

8

1.3 Rynek pracy w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej

Po przyjęciu Polski do UE, sytuacja na lokalnym rynku pracy diametralnie się

zmieniła. Przede wszystkim drastycznie wzrosła skala migracji Polaków za granicę kraju. Po

01.05.2004 r. powstało wiele miejsc pracy poza granicami Polski, które były wynikiem

szybkiego wzrostu tempa gospodarczego, spowodowanego napływem funduszy

strukturalnych, realizacją nowych inwestycji oraz zmodyfikowanym popytem zewnętrznym.

W związku z powyższym, przed polskimi obywatelami pojawiły się szanse zatrudnienia

w krajach członkowskich, co doprowadziło do wysokiej, bo ponad milionowej migracji

zarobkowej polskich pracowników.16

Czekające nowe miejsca pracy, dały szansę osobom pozostającym bez zatrudnienia, na

zdobycie nowej, legalnej pracy, na terenie państw członkowskich, a co za tym idzie zdobycie

środków na życie. Osoby, które podjęły zatrudnienie w krajach unijnych, miały szansę na

lepszy start w życiu (czasem była to szansa na ponowne zaistnienie na rynku pracy, a innym

razem była to szansa na podjęcie jakiejkolwiek pracy).

Praca za granicą oferowała im, nie tylko większe zarobki, ale również możliwość

odbycia stażu w zagranicznej firmie, dużo lepszy system świadczeń socjalnych, zdobycie

lepszej pracy, możliwość rozwoju zawodowego, a przede wszystkim nie martwienie się

o przysłowiowe „jutro”. Wśród osób, które podjęły decyzję o wyjeździe, znalazły się przede

wszystkim osoby pozostające długo bez zatrudnienia, młodzież oraz wykwalifikowani

pracownicy, np. murarze, tynkarze, dekarze, elektrycy, inżynierowie, pielęgniarki,

pracownicy socjalni, opiekunowie osób starszych, itd. Dodatkowo osoby zatrudnione na

zagranicznych rynkach pracy, były traktowane na równi z innymi osobami, co stało się

dowodem, że zarówno Polak, jak i obywatel innego kraju, są równi

i posiadają takie same prawa. Zgodnie z art. 48 Traktatu Wspólnoty Europejskiej w przypadku

pracowników pochodzących z państw członkowskich zakazana jest dyskryminacja ze względu

na narodowość, płeć, wynagrodzenie i pozostałe warunki zatrudnienia. 17

Skalę emigracji z Polski po przystąpieniu do Unii Europejskiej przedstawia tabela

poniżej.

16 T. Pomianek, Raport. Rynek pracy w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej.Wydanie VI, poszerzone i

uaktualnione. Wyższa Szkoła Informatyki i Zrządzania, Rzeszów 2007 17 Ł. Dzienisz, J. Sobieska, Praca i staże w Unii Europejskiej Przewodnik praktyczny, op.cit., s. 50

9

Tabela 1

Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004 – 2007

Źródło:http://www.egospodarka.pl/32691,Emigracja-Polakow-w-latach-2004-2007,2,39,1.

Z powyższej tabeli, widać, że największa emigracja z Polski nastąpiła zaraz po

przystąpieniu Polski do UE, czyli w 2004 r. Największa liczba Polaków przekroczyła granicę

Niemiec, Wielkiej Brytanii oraz Norwegii. Były to państwa, które oferowały największą

liczbę miejsc pracy.

Migracja zarobkowa Polaków ściśle powiązana jest z malejącą stopą bezrobocia od

2004 r. Osoby, które opuściły ojczyznę przestały widnieć w ewidencji osób bezrobotnych

i tym samym stopa bezrobocia w Polsce zmalała (patrz tabel nr 2). Nie oznacza to jednak,

że tylko osoby bezrobotne wyjechały z kraju. Również osoby, które posiadały pracę w Polsce,

opuściły kraj i tym samym ich miejsce pracy zostało „zapełnione” innymi osobami, które jej

nie posiadały. Zmiany, które dokonały się po wejściu Polski do UE,

znalazły pozytywny oddźwięk również w płacach minimalnych.

W 2004 roku przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto pracowników etatowych

zatrudnionych ogółem we wszystkich przedsiębiorstwach wzrosło o 9,3% w 2005, o 2,7%,

a w 2006 roku o 5,2%. W 2006 roku tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia brutto

w małych i średnich firmach było niemal dwukrotnie szybsze niż w roku 2005.

Tabela 2

Zmiany przeciętnych wynagrodzeń brutto w latach 2003-2008*

Źródło:http://www.konferencja.edu.pl/Files/ConfXV/Reports/PDF/SteinerowskaStreb%20Izabella%20%20Ryne

k%20pracy%20w%20gospodarce%20transformujacej%20sie%20%20przyklad%20Polski.pdf dn. 16.09.2011

godz. 11.48

Otworzenie granic dało szansę nie tylko pracownikom, ale również przedsiębiorcom.

Korzystne warunki ekonomiczne, gospodarcze i społeczne ściągnęły do Polski wielu

zagranicznych inwestorów, którzy pragnęli nawiązać współpracę z polskimi pracownikami

i przedsiębiorcami. Często rozszerzali oni swoje firmy na terenie państwa polskiego, poprzez

zakładanie filii, bądź też otwierali zupełnie nowe firmy. Przyciągniecie inwestorów

zagranicznych dało Polakom szansę znalezienie zatrudnienia, natomiast przedsiębiorcom

nawiązanie współpracy. 18

Autorki pracy zwracają również uwagę na kwestie związane z zatrudnieniem.

Zwiększenie zatrudnienia w Europie pozostaje jednym z głównych priorytetów

zreformowanej Strategii Lizbońskiej. Wszelkie działania, które mają temu służyć, powinny

być podejmowane w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi.

18 E. Kryńska, Dylematy polskiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa 2001, s. 140-158

11

Działania priorytetowe:

1. Zaangażowanie i zatrzymanie w aktywności zawodowej większej liczby osób,

zwiększenie podaży siły roboczej i modernizacja systemów zabezpieczenia

społecznego,

2. Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw,

3. Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki dzięki lepszej edukacji i podnoszeniu

umiejętności.

Rada Europejska zaapelowała także do państw członkowskich, by kontynuowały

zwrot ku aktywnym i zapobiegawczym formom polityki, które motywują ludzi do szukania

płatnego zatrudnienia oraz wspomagania takich poszukiwań. Pożądane jest, by kraje trafniej

planowały działania służące osobom o niskich kwalifikacjach i niskich zarobkach,

szczególnie tym z „obrzeży” rynku pracy. 19

Poprawa sytuacji zawodowej, dotyczy szczególnie osób znajdujących się w tzw.

grupach priorytetowych, czyli grupie osób, które najbardziej potrzebują wsparcia ze strony

osób zajmujących się aktywizacją zawodową. Do tych grup, należą osoby wymienione w art.

49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r.

1. Osób do 30 roku życia – głównymi założeniami, służącymi do poprawy

sytuacji osób młodych na rynku pracy jest zredukowanie liczby uczniów,

którzy przedwcześnie kończą edukację, zagwarantowanie osobom do 22 roku

życia, co najmniej wykształcenia średniego oraz wszystkim ludziom młodych,

którzy przerwali naukę i pozostają bez pracy zagwarantowanie propozycji

pracy, stażu, dodatkowego szkolenia lub innego rozwiązania ułatwiającego

zatrudnienie.

2. Osób długotrwale bezrobotnych - pomoc w ponownym wejściu na rynek

pracy, odnalezienie się w realiach zmieniającego się rynku pracy.

3. Osób powyżej 50 roku życia – głównymi założeniami, mającymi na celu

poprawę sytuacji zawodowej jest danie motywacji do pozostania aktywnym na

rynku pracy jak najdłużej, umożliwić pracę w niepełnym wymiarze czasu

pracy,

19 Zatrudnienie i lokalny rozwój społeczno – gospodarczy w Strategii Lizbońskiej, część II Człowiek to kapitał,

Magazyn Unia&Polska, 2006, s. 8-9

12

4. bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej - pomoc

w znalezieniu stałego źródła dochodu, odcięcie się od tzw. "łatwego zarobku",

5. bezrobotnych samotnie wychowujących, co najmniej jedno dziecko do 6 roku

życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia –

pomoc w aktywizacji w/w osób oraz pomoc w godzeniu życia zawodowego

z życiem osobistym,

6. bezrobotnych niepełnosprawnych – głównymi założeniami jest pomoc

w poszukiwaniu pracy przez w/w grupę osób.20

W/w grupa osób ze względu na swoją trudną sytuację na rynku pracy została objęta

szczególna uwagą. Wszelkie działania podejmowana na rynku pracy skierowane są w głównej

mierze do nich. To właśnie pomoc państwa ma im pomóc w odnalezieniu się na rynku pracy.

W dalszej części pracy autorki pokażą, jakie działania podejmowane są w celu zmniejszenia

bezrobocia, również w tych grupach. Wiele instytucji unijnych zwraca szczególną uwagę na

pomoc tym grupom społecznym. Ta praca pokaże, że nawet środki unijne, z których Polska

tak chętnie korzysta, ukierunkowane są na pomoc tym osobom.

Z powyższego rozdziału można wywnioskować, że przystąpienie Polski do UE wiele

zmieniło na polskim rynku pracy. Przede wszystkim otworzyły się granice, z czego wielu

Obywateli UE skorzystało. Została pokazana skala emigracji Polaków. Wiele osób pojechało

za przysłowiowym "chlebem" . Bardzo ważne było również to, że Polska jako kraj

członkowski, skorzystał z wielu przywilejów, np. akceptacja dyplomów, świadectw,

certyfikatów przez pozostałe państwa członkowskie. Wielu Polaków skorzystało

z możliwości odbywania staży w zagranicznych firmach. Zdobyte tam doświadczenie

i wiedzę przywieźli tutaj i mądrze ją wykorzystali.

20 Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r.

Rozdział 2 Polityka zatrudnieniowa w Unii Europejskiej

2.1 Charakterystyka i opis polityki zatrudnieniowej w Unii Europejskiej

W poniższym rozdziale zostanie opisana polityka zatrudnieniowa w UE i w Polsce,

stosowane metody walki z bezrobociem i główne narzędzie tej „walki” - Europejski

Fundusz Społeczny. EFS zostanie scharakteryzowany pod kątem celów i zadań jakie mu

wyznaczono w latach 2007- 2013.

O polityce zatrudnieniowej mówimy na podstawie Artykuł 3 ust. 3 Traktatu o Unii

Europejskiej (TUE) i artykuły 8-10, 145-150, 156-159 i 162-164 Traktatu o funkcjonowaniu

Unii Europejskiej (TFUE).

Europejska Strategia Zatrudnienia to zbiór naczelnych zasad i priorytetów

ukierunkowujących działania Unii Europejskiej na określone cele w zakresie polityki

zatrudnienia.21

Na nadzwyczajnym szczycie poświęconym zatrudnieniu, który odbył się

w Luksemburgu w listopadzie 1997 r., po raz pierwszy uruchomiono europejską strategię

zatrudnienia (ESZ), zwaną także procesem luksemburskim. Dała ona podstawy do

koordynacji i monitorowania krajowej polityki zatrudnienia. Koordynacja krajowej polityki

zatrudnienia na szczeblu unijnym opiera się na zobowiązaniu państw członkowskich do

ustanowienia zestawu wspólnych celów. Strategia została stworzona w oparciu o:

wytyczne dotyczące zatrudnienia;

krajowe plany działania (KPD);

wspólne sprawozdanie na temat zatrudnienia;

zalecenia22

Przyjmując ESZ państwa członkowskie i Wspólnota są zobowiązane do osiągnięcia

wysokiego poziomu zatrudnienia jako jednego z głównych celów Unii Europejskiej.

Od 1997r. zatrudnienie po raz pierwszy zyskało taką samą rangę, jak cele dotyczące wzrostu

gospodarczego i stabilności, a państwa członkowskie i Wspólnota przystąpiły do prac nad

skoordynowaną strategią wspólnotową na rzecz zatrudnienia przy wykorzystaniu nowo

wprowadzonej „otwartej metody koordynacji” (OMK). W 2000 r. Rada Europejska

21 http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejska_Strategia_Zatrudnienia 28.03.2015 r. godz. 20.39

22 http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.html 28.03.2015 r.

godz.21.20

14

uzgodniła w Lizbonie nowy strategiczny cel : uczynienie z UE „najbardziej konkurencyjnej

i najdynamiczniejszej gospodarki opartej na wiedzy na świecie”, który obejmuje pełne

zatrudnienie stanowiące najważniejszy cel polityki społecznej i polityki zatrudnienia, oraz

konkretne cele do osiągnięcia do 2010 r.

Europejska strategia zatrudnienia została zweryfikowana w 2002 r. i ponownie

zainicjowana w 2005 r., z położeniem nacisku na wzrost i zatrudnienie - aby uprościć

i usprawnić strategię lizbońską. Zmiany obejmowały wprowadzenie wieloletnich ram

czasowych (pierwszy cykl w latach 2005–2008), a od 2005 r. europejska strategia

zatrudnienia została zintegrowana z ogólnymi wytycznymi polityki gospodarczej.

Zintegrowane wytyczne na lata 2005-2008 i 2008-2010 składały się z 23 wytycznych,

z których osiem specjalnie poświęcono zatrudnieniu , po to aby pobudzić strategię lizbońską.

Wytyczne miały na celu przede wszystkim wspieranie pełnego zatrudnienia, poprawę jakości

i wydajności pracy oraz zwiększenie spójności społecznej i terytorialnej.

Kolejnym planem Unii Europejskiej, jeśli chodzi o politykę zatrudnienia, była

strategia wzrostu na najbliższe dziesięciolecie, która przedstawiona została w postaci

dokumentu „Europa 2020”. Jest to konkretny program działań skupionych wokół pięciu

celów, wśród których można wymienić23

:

cel dotyczący rynku pracy tj. zwiększenie do 2020 r. wskaźnika zatrudnienia

do 75 % wśród osób w wieku 20-64 lata, m.in. poprzez zwiększanie zatrudnienia ludzi

młodych, osób starszych, pracowników nisko wykwalifikowanych i skuteczniejszą

integrację legalnych migrantów;

włączenie społeczne i zwalczanie ubóstwa poprzez wyeliminowanie zagrożenia

ubóstwem i wykluczeniem społecznym w przypadku co najmniej 20 milionów osób;

poprawa jakości i wyników systemów kształcenia i szkolenia dzięki zmniejszeniu

odsetka osób przedwcześnie kończących naukę do 10 % (z 15 %) i zwiększenie do co

najmniej 40 % (zamiast 31 %) odsetka osób w wieku 30–34 lata mających

wykształcenie wyższe lub równoważne.24

Szczególną kwestią w ramach polityki zatrudnienia Unii Europejskiej są rynki pracy

państw członkowskich. Obecnie największym problemem UE w dziedzinie zatrudnienia jest

bezrobocie, które najdotkliwiej dotyka ludzi młodych (15-24 lata) i kobiety. Według danych

Eurostatu z lipca 2013 r. stopa bezrobocia w Unii Europejskiej wyniosła 11%, a w strefie

23Dokument Europa 2020, http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm 05.04.2015 r. godz.11.20 24 http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.html 05.04.2015 r.

godz.20.21.

15

euro ukształtowała się na poziomie 12,1%. Oznacza to, że w 28 państwach członkowskich

Unii aż 26,6 mln kobiet i mężczyzn pozostawało bez pracy - w tym 5,5 mln młodych osób do

25 roku życia. Z kolei w strefie euro osób bezrobotnych było ponad 19 mln. Mimo lekkiej

poprawy w stosunku do lat poprzednich, sytuacja w dalszym ciągu pozostaje bardzo

niepewna, szczególnie wśród takich państw, jak Grecja czy Hiszpania, które zanotowały

najwyższe wskaźniki bezrobocia.25

Polityka zatrudnieniowa jest więc bardzo ważnym elementem, a nawet jednym

z filarów wspólnej polityki Unii Europejskiej i wywiera na nią znaczny wpływ. Powiązanie

tej polityki z innymi aspektami polityki wspólnotowej ma prowadzić do zmniejszenia

bezrobocia, a tym samym do zwiększenia zatrudnienia.26

2.2 Założenia polskiej polityki zatrudnieniowej

Polska od 2004 r. jest członkiem Unii Europejskiej, co dla naszego rynku pracy

oznacza włączenie się do obszaru wspólnotowych relacji między podażą a popytem na pracę.

Polityka zatrudnienia realizowana w krajach unijnych ma charakter narodowy i znajduje się

w gestii poszczególnych państw. Jednak poszczególne krajowe polityki zatrudnieniowe

muszą być skoordynowane i spójne z kierunkiem działań europejskiej polityki

zatrudnieniowej. Polska – jako kraj członkowski także musi realizować założenia

Europejskiej Strategii Zatrudnienia. W jej ramach nasz kraj zobowiązany jest m.in. do:

- przekładania intencji wytycznych polityki zatrudnienia na narodowe plany działań

na rzecz zatrudnienia oraz przygotowywania sprawozdań o stopniu ich realizacji,

- wprowadzenia narodowych procedur nadzoru i monitoringu.

Podmiotami decydującymi w dużym stopniu o sukcesie Europejskiej Strategii

Zatrudnienia na szczeblu narodowym są publiczne służby zatrudnienia. Realizują one

narodowe plany działań na rzecz zatrudnienia za pomocą instrumentów polityki rynku

pracy.27

W Polsce szczególnie zaangażowane w realizację zadań wynikających z Europejskiej

Strategii Zatrudnieniowej jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Jednym z głównych

zobowiązań w/w strategii było opracowanie Krajowych Planów Działań na rzecz

Zatrudnienia (KPDZ). Polska i inne nowoprzyjęte państwa członkowskie do dnia

25 Studia i analizy europejskie Zeszyt Naukowy (11) 2013 Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy 2013 s.13 26 Niewęgłowski M. 2009. Unijna polityka zatrudnienia a zmiany na polskim rynku pracy. Zeszyty Naukowe

SGGW, Polityki Europejskie, Fin. i Mark. [t.II], nr 2(51) s. 95-104 27

Z.Wiśniewski i K.Zawadzki (red.) Aktywna polityka rynku pracy w Polsce w kontekście europejskim str.20

16

1 października 2004 r. złożyły swoje KPDZ na 2005 r. Była to pierwsza i ostatnia runda

sporządzania przez nowe państwa członkowskie Krajowych Planów Działań na rzecz

Zatrudnienia, służących informacji i zaprezentowaniu swojej polityki zatrudnienia na

szczeblu UE.28

Dostosowanie polityki zatrudnienia w Polsce do wymagań związanych z realizacją

Europejskiej Strategii Zatrudnienia nastąpiło w pierwszej kolejności poprzez uchwalenie

ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,29

która

zastąpiła ustawę z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Przyjęte

w niej zmiany w funkcjonowaniu polskiego rynku pracy uwzględniały założenia Europejskiej

Strategii Zatrudnienia, wytyczne polityki zatrudnienia oraz Europejskiej Karty Społecznej

i Karty Podstawowych Praw Pracowniczych. Uwzględniono w zmianach przede wszystkim:

instytucje i rozwiązania funkcjonujące na europejskim rynku pracy;

wprowadzenie do obrotu prawnego dokumentu planistycznego Krajowy

Plan Działań na rzecz Zatrudnienia na wzór dokumentu o podobnej funkcji

obowiązującego w krajach UE;

dostosowanie polskiego ustawodawstwa do przepisów wspólnotowych

dotyczących swobody przepływu osób i koordynacji systemów zabezpieczenia

społecznego w zakresie świadczeń z tytułu bezrobocia;

przepisy wspólnotowe dotyczące świadczenia usług przez agencje

zatrudnienia;

zapisane w prawie wspólnotowym kwestie dotyczące wsparcia

pracodawców;

wymogi ratyfikowanych przez Polskę konwencji Międzynarodowej

Organizacji Pracy. 30

Potrzeba zmian w funkcjonowaniu instytucji i instrumentów rynku pracy

spowodowana była różnymi przyczynami, takimi jak np.: usprawnienie systemu publicznych

służb zatrudnienia, ukierunkowanie działań na rzecz promocji zatrudnienia, a nie łagodzenia

skutków bezrobocia, czy szersze włączenie partnerów społecznych do działania na rzecz

promocji zatrudnienia. Głównym powodem zmian okazała się jednak konieczność

dostosowania systemu instytucji i instrumentów rynku pracy do wymogów i standardów UE

28 http://www.mpips.gov.pl/praca/strategie-i-dokumenty-programowe 29 Dz. U. 2004 r. Nr 99, poz. 1001. Ustawa weszła w życie 1 czerwca 2004 r. 30 E. Kryńska , Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy. Artykuł opublikowany

w nr 3 (2010) Informatora Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji s.2-3

17

w celu właściwej realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia i skutecznej absorpcji środków

Europejskiego Funduszu Społecznego.

Ustawa ta była następnie kilkakrotnie nowelizowana i aby jak najlepiej dostosować ją

do wytycznych i zaleceń Komisji i Rady Europejskiej. Szczególne znaczenie miała

nowelizacja dokonana w 2008 r.,31

której główne cele i kierunki były następujące:

zwiększenie zakresu aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych;

zwiększenie motywacji bezrobotnych do uczestnictwa w działaniach aktywizujących;

zintegrowanie działań powiatowych urzędów pracy i ośrodków pomocy społecznej;

ograniczenie zbędnych procedur biurokratycznych związanych z obsługą klientów

urzędów pracy, a także usprawnienie komunikacji z klientami dzięki wprowadzeniu na

większą niż dotąd skalę technologii teleinformatycznych;

reorganizacja powiatowych urzędów pracy;

ułatwienie działania agencji zatrudnienia, w tym agencji zatrudnienia z państw

członkowskich UE;

zmiany w zakresie gospodarowania Funduszem Pracy. 32

Tak legislacyjnie dostosowana krajowa polityka zatrudnieniowa była właściwie

przygotowana aby w pełni zacząć wykorzystywać unijne środki pieniężne przeznaczone na

ten cel. Autorki pracy uważają, iż po wstąpieniu Polskie do UE dynamika i tempo

pozytywnych zmian w większości obszarów objętych programem reform w ramach Strategii

Lizbońskiej w Polsce była wysoka a przede wszystkim skuteczna, co wskazuje na pozytywne

oddziaływanie działań inspirowanych unijną strategią. Polska gospodarka dzięki właściwie

wprowadzanym reform, lepiej zdała egzamin z odporności na szoki zewnętrzne niż większość

krajów UE.

Jednakże uważamy, że nie wszystkie wytyczne założone w Strategii 2020 Polska będzie

mogła właściwie wprowadzić w życie m.in. wydaje się niemożliwe do osiągnięcia równość

stóp zatrudnieniowych kobiet i mężczyzn w 2020 r.

31 Ustawy z 19.12.2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie

niektórych innych ustaw (Dz. U. 2009 Nr 6 poz. 33). Ustawa (w zasadniczej części - z wyjątkiem niektórych

przepisów) weszła w życie 1 lutego 2009 r. 32

E.Kryńska, Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy. ..op.cit.s.3

18

2.3 Europejski Fundusz Społeczny – główne narzędzie realizacji polityki

zatrudnienia

Regionalne porozumienia integracyjne umożliwiają przyspieszenie rozwoju

gospodarczego państw członkowskich ale nie gwarantują równomiernego rozłożenia korzyści

na wszystkie regiony. Aby usuwać takie regionalne nierówności gospodarek państw

członkowskich Unia Europejska realizuje politykę spójności, a do jej najważniejszych

przesłanek należą: efektywność i równość, czyli przesłanki natury ekonomicznej i społecznej.

Funkcjonowanie mechanizmu polityki spójności opiera się zatem głownie na transferach,

a zatem istotą tej polityki jest redystrybucja dochodów w celu wsparcia określonych obszarów

i wybranych grup społecznych wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym.33

W latach 2007-2013 po publicznej debacie nt. kształtu polityki spójności

wyodrębniono jej trzy główne cele tj.

Cel 1 - Konwergencja, którego zadaniem jest ożywienie wzrostu gospodarczego

i wzrost zatrudnienia w najsłabiej rozwiniętych regionach. Kładzie on szczególny nacisk na

innowacyjność, społeczeństwo oparte na wiedzy, a także na przystosowanie do zmian

gospodarczych i społecznych, na ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego.

Cel 2 – Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, który ukierunkowany jest na

zwiększanie konkurencyjności i atrakcyjności regionów ( nie tylko tych najbiedniejszych), jak

również zatrudnienia poprzez uprzedzanie zmian gospodarczych i społecznych.

Cel 3 – europejska współpraca terytorialna, która ma przyczynić się do wspierania

współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej w UE. Uzupełnia działania

dwóch pozostałych celów, jako że regiony nim objęte korzystają również z pomocy z tytułu

celów Konwergencja lub Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie.34

Do głównych źródeł finansowanie polityki spójności i wymienionych wyżej trzech

celów zalicza się Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz

Społeczny (EFS) i Fundusz Spójności. Dwa pierwsze nazywane są funduszami

strukturalnymi.

Ze względu na temat pracy, szerzej autorki opiszą EFS, który został ustanowiony

głównie ze względu na znaczenie problematyki zatrudnienia i bezrobocia dla gospodarki przy

33 J. Świerocki ( red.) Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju kapitału ludzkiego

i społecznego w regionie łódzkim Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Łódź 2012 s.19-20 34 Polityka spójności 2007-2013 Komentarze i teksty oficjalne Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot

Europejskich, 2007 s.10-20

19

uwzględnieniu ich skutków społecznych i ekonomicznych. Do najważniejszych zadań

wyznaczonych EFS należy obecnie wzmacnianie gospodarczej i społecznej polityki Unii

poprzez poprawę jakości i możliwości zatrudnienia. W tym celu EFS wspiera działania

państw członkowskich ukierunkowane na zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników

i przedsiębiorstw, na wzrost dostępu do zatrudnienia. Ponadto, wspiera on procesy integracji

społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, zwiększenia i poprawy inwestycji

w kapitał ludzki, poprawy zdolności instytucjonalnych oraz wydajności administracji i służb

publicznych.35

Europejski Fundusz Społeczny wspiera regiony objęte pierwszym i drugim celem

polityki spójności UE, a poziom finansowania z EFS jest różny w zależności od względnej

zamożności regionu. Regiony UE dzieli się na cztery kategorie na podstawie PKB na

mieszkańca w regionie w porównaniu ze średnią dla UE (UE z 25 lub 15 państwami

członkowskimi) i przypisuje do jednego z dwóch celów.

Zgodnie z celem konwergencji oraz celem podstawowym EFS „konkurencyjność

regionalna i zatrudnienie” obejmuje zwiększenie konkurencyjności, zatrudnienia

i atrakcyjności inwestycyjnej regionów. Cel konwergencji obejmuje:

- regiony konwergencji: z PKB na mieszkańca poniżej 75% średniej dla UE-25;

- regiony pomocy przejściowej: z PKB na mieszkańca powyżej 75% średniej dla UE-

25, lecz poniżej 75% średniej dla UE-15.

Cel „konkurencyjność regionalna i zatrudnienie” obejmuje:

- regiony pomocy przejściowej „phasing in”: z PKB na mieszkańca poniżej 75%

średniej dla UE-15 (w okresie 2000–2006), lecz powyżej 75% średniej dla UE-15 (w okresie

2007–2013)

- regiony konkurencyjności i zatrudnienia: dotyczy wszystkich pozostałych regionów

UE.

Okres programowania EFS, obejmujący lata 2007–2013, przebiegał pod hasłem

„Inwestycje w kapitał ludzki”. Środki przeznaczone z EFS w tym okresie to około

75 miliardów euro – czyli blisko 10% budżetu UE – w projekty mające na celu zwiększenie

zatrudnienia. Środki finansowe przyznawane były zgodnie z sześcioma priorytetami :

- poprawa jakości kapitału ludzkiego (34% wszystkich środków),

- poprawa dostępu do zatrudnienia i równowaga (30%),

35Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu

Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999

20

- poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i firm, przedsiębiorstw

i przedsiębiorców (18%),

- poprawa integracji społecznej osób mniej uprzywilejowanych (14%),

- wzmocnienie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym

i lokalnym (3%),

- mobilizacja na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji (1%)36

Europejski Fundusz Społeczny określił także grupy społeczne, które szczególnie są

narażone na bezrobocie. Największą grupę stanowią bezrobotni i bierni zawodowo

stanowiący około 5 mln osób oraz kobiety, które tworzą grupę liczącą 4,7 mln. Kolejną -

trzecią grupę stanowią młodzi ludzie poniżej 25. roku życia stanowiący 3,2 mln. Grupa

zagrożonych bezrobociem rzędu 1,4 mln osób powyżej 54. roku życia jest czwartą wśród 6

grup zagrożonych. Pozostałą część osób stanowią mniejszości etniczne i emigranci w liczbie

0,6 mln osób oraz grupa osób niepełnosprawnych w liczbie 0,3 mln.37

W perspektywie 2007-2013 ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

realizowane były działania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL), a na ten cel

przeznaczono kwotę 9,7 mld euro. Program Operacyjny Kapitał Ludzki stanowił odpowiedź

na wyzwania, jakie przed państwami członkowskimi stawia odnowiona Strategia Lizbońska.

Wyzwania te to: uczynienie z Europy bardziej atrakcyjnego miejsca do lokowania inwestycji

i podejmowania pracy, rozwijanie wiedzy i innowacji dla wzrostu oraz tworzenie większej

liczby trwałych miejsc pracy.

Z powyższego rozdziału wynika, iż polityka zatrudnieniowa jest jedną z ważniejszych

kwestii, którymi zajmuje się Unia Europejska. Dąży ona do zwiększenia ilość miejsc pracy

i poprawy jakości już istniejących. Głównym instrumentem finansowym umożliwiającym

realizację w/w celów jest Europejski Fundusz Społeczny, a w ramach niego Program

Operacyjny Kapitał Ludzki, którego zadaniem jest umożliwienie pełnego wykorzystania

potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego

przedsiębiorstw i ich pracowników, poprawę stanu zdrowia osób pracujących, podniesienie

poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz

wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa.

36 http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny 37

Broszura informacyjna EFS, Inwestycje w Kapitał Ludzki 2007–2013, http://ec.europa.eu.esf, KE-30-08-459-

PL-D

21

Rozdział 3 Europejskie Fundusz Społeczny w Polsce w latach

2007 – 2013

3.1 Opis i podział środków finansowych Europejskiego Funduszu

Społecznego w Polsce

W poniższym rozdziale autorki pracy zajmą się oceną efektywności wykorzystania

środków finansowych przeznaczonych w ramach EFS na rzecz rozwiązywania problemów na

rynku pracy. Miniony okres programowania EFS, obejmujący lata 2007-2013, jak już autorki

pracy wspomniały w II rozdziale niniejszej pracy, przebiegł pod hasłem „Inwestycje w kapitał

ludzki’. We wskazanym okresie na rzecz zwiększenie zatrudnienia UE przekazała

75 miliardów euro, czyli blisko 10% budżetu UE. Opisaną sytuację ilustruje poniższy

rysunek:38

Rysunek 1

Podział środków finansowych wg państw członkowskich

Źródło: http://ec.europa.eu/employment_social/esf/docs/facts_figures_pl.pdf dn. 10.04.2015 r. godz.

19.50

Z powyższego wykresu widać, iż Polska otrzymała największą pulę środków do

wykorzystania spośród wszystkich państw członkowskich. Alokacja finansowa na lata 2007 -

2013 wyniosła 11 420 207 059 euro, z czego 85 % (9 707 176 000 euro) to środki EFS,

a 15 % (1 713 031 059 euro) to środki krajowe.

38 http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/ dn. 13.04.2015 r. godz. 17.20

22

Ze środków EFS w badanym okresie realizowany był Program Operacyjny Kapitał

Ludzki (PO KL). Jego głównym celem był wzrost rozwoju społeczno-gospodarczego Polski,

wzrost zatrudnienia oraz zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej

z krajami Unii Europejskiej. PO KL stał się odpowiedzią na wyzwania przed jakimi stanęły

państwa członkowskie w ramach odnowionej Strategii Lizbońskiej. To właśnie ona zakładała,

że Europa musi stać się konkurencyjna i pożądana przez potencjalnych przedsiębiorców.

Głównym celem było zachęcenie państw trzecich do lokowania podsiadanych zasobów

finansowych, gospodarczych w Europie, do podejmowania przez ludzi wykształconych pracy

w ośrodkach badawczych, a także rozwój dziedziny B + R. 39

Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z 10 Priorytetów, realizowanych

równolegle na poziomie centralnym i regionalnym. 40 % środków zostało wydatkowanych

w ramach komponentu centralnego (priorytety I - V), czyli wsparcie struktur i systemu, zaś 60

% środków została wydatkowana na komponentu regionalny (VI - IX), czyli wsparcie osób

i grup społecznych. Ostatni priorytet X to pomoc techniczna, czyli na wdrażanie

realizowanych programów oraz monitorowanie ich postępów. Wszystkie te środki mają

służyć poprawie sytuacji na rynku pracy, począwszy od budowy nowych miejsc pracy,

skończywszy na jak najlepszym wykwalifikowaniu osób i grup społecznych. Finansowy

podział środków z wyszczególnieniem na poszczególne priorytety obrazuje poniższa tabela.

Tabela 2

Podział środków finansowych EFS

źródło:http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/1/405119/slides/slide_17.jpg&

imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/405119/&h=720&w=960&tbnid=j-

B1k3rxQpB0M:&zoom=1&docid=Fj_wUSyKhhJN9M&ei=iBY1VbSfGYLZarHvgfgB&tbm=isch&ve

d=0CCsQMygJMAk&biw=1366&bih=635 dn. 11.04.2015 r. godz. 21.50

39 http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/dn. 13.04.2015 r. godz. 16.50

23

Z powyższej tabeli widać, na jakie priorytety Polska postanowiła przeznaczyć

w głównej mierze otrzymane wsparcie finansowe. Największe środki zostały przekazane na

priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich. Pokazało to jak ważną rolę w Polsce

odgrywa sprawny rynek pracy oraz dobra i wykwalifikowana kadra.

Warto zaznaczyć, że w ramach PO KL stopień wykorzystania alokacji na lata 2007 -

2013 wyniósł 51,9%. Najwięcej środków zostało wykorzystanych właśnie w ramach

priorytetu VI ( rynek pracy otwarty dla wszystkich ). Nikogo nie dziwi popularność tego

priorytetu, gdyż wspiera on samozatrudnienie, często jedyną i ostateczną szanse na wejście

lub powrót na rynek pracy.

3.2 Struktura wydatków z Europejskiego Funduszu Społecznego

Wdrażanie EFS w Polsce przebiegło dzięki realizowaniu tzw. projektów

konkursowych i systemowych, które były zgłaszane i realizowane przez różnego typu

organizacje, zarówno te z sektora publicznego jak i te z sektora prywatnego. Są to tak zwani

beneficjenci EFS, których ilustrację graficzną wraz z wartościami projektów,

z których skorzystali przedstawiamy poniżej:

Rysunek 2

Beneficjenci EFS

Źródło:http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/2/838051/slides/slide_17.jpg&

imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/838051/&h=720&w=960&tbnid=98KkgLx1vzVRAM:&zoom=1&

docid=qCAbwJaZzDPoSM&itg=1&ei=0xA1VfzXKobZavPFgLAM&tbm=isch dn. 11.04.2015 r. godz.

18.30

24

Z powyższego wykresu widać, że największą grupą beneficjentów stanowią jednostki

samorządu terytorialnego (JST) oraz przedsiębiorcy i jednostki oświatowe. To właśnie dzięki

ich projektom wiele osób podniosło swoje kwalifikacje, znalazło zatrudnienie.

W terminologii "projektowej" oprócz beneficjentów wyróżniamy również

beneficjentów ostatecznych (BO), czyli grupę osób do której w głównej mierze wsparcie jest

adresowane poprzez właśnie beneficjentów. Beneficjenci ostateczni to grupa osób

znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy m.in.: niepełnosprawni,

kobiety, długotrwale bezrobotni, wykluczeni społecznie, itd. Są to osoby, które w sposób

priorytetowy kwalifikowani są do wszelkiego rodzaju projektów. Poniżej prezentowany jest

graficzny obraz zjawiska.

Rysunek 3

Beneficjenci ostateczni EFS

źródło:http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny#/media/File:

Who_benefits_from_the_ESF%3F.jpg dn. 11.04.2015 r. godz. 20.50

Z powyższego wykresu widać, że największą grupę beneficjentów ostatecznych

stanowią bezrobotni lub nieaktywni zawodowo, a także kobiety i osoby poniżej 25 roku życia.

Najmniejszą grupę BO stanowią niepełnosprawni. Projekty w głównej mierze kierowane są to

w/w grup społecznych mając tym samym na celu poprawę ich sytuacji na rynku pracy.

25

3.3 Ocena efektywności wykorzystania środków finansowych

z Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów

rynku pracy

W poniższym podrozdziale autorki pracy pokuszą się o swoją ocenę efektywności

wykorzystania środków unijnych pochodzących z EFS w kwestii rozwiązywania problemów

na rynku pracy. Ze względu na objętość pracy, nie sposób jest przedstawić wszystkich stron

efektywności wykorzystania środków EFS dlatego też autorki pracy oprą swoją ocenę

o ich najważniejsze aspekty.

Jak już wyżej wspomniałyśmy PO KL był największym programem

współfinansowanym ze środków EFS w UE w latach 2007 - 2013. Już na samym wstępie

informujemy Czytelnika, iż nasza opinia zmierza ku pozytywnej ocenie, choć czasem kładzie

się na niej cień wątpliwości o czym w dalszej części pracy.

Otóż warto zwrócić uwagę, iż te siedem lat okresu programowania na dobre wpisały

się w polską historię. Polscy specjaliści ds. programów unijnych coraz śmielej i efektywniej

korzystają z możliwości ubiegania się o środki unijne. Coraz więcej słyszy się o szkoleniach,

studiach podyplomowych, które mają nauczyć i pokazać potencjalnym specjalistom jak

o te środki się ubiegać. Pozyskane umiejętności idą w parze z realizowanymi projektami,

które śmiało można powiedzieć, że są realizowane w sposób skrupulatny, a przede wszystkim

efektywny.

Tym sposobem we wskazanym okresie badawczym Polska stała się pionierem

w pisaniu projektów unijnych, aczkolwiek jak później pokaże czas - nie do końca potrafiła

te fundusze wykorzystać. W ciągu siedmiu lat zrealizowano ponad 47 500 projektów

o łącznej wartości blisko 53 mld zł, czyli reasumując wykorzystano wszystkie dostępne

środki finansowe. W ramach realizowanych projektów udział w nich wzięło 9 mln Polaków,

co daje nam imponujący wynik, o czym głośno mówi się w kampanii "47000 małych wielkich

rzeczy". Jest to kampania, w której dowiadujemy się jak wiele dobrego uczyniły nam projekty

unijne.

Na uwagę zasługuje na pewno fakt, iż w ramach EFS 472 tyś osób młodych

w wieku do 25 roku życia uczestniczyło w projektach unijnych, gdzie zdobyli lub podnieśli

swoje kwalifikacje, a blisko 45,5 tyś uzyskało bezzwrotne dotacje na podjęcie działalności

gospodarczej. Cała Europa stoi przed wielkim problemem bezrobocia wśród ludzi młodych.

Polska również. Dlatego projekty skierowane do ludzi młodych maja za zadanie pomóc im

26

w te nierównej walce. Mają pokazać, że istnieją szanse dla ludzi młodych na zdobycie

cennego doświadczenia, a także pomóc w samozatrudnieniu, które często staje się deską

ratunku na wyjście z bezrobocia.

Kolejną grupową wiekową, mającą problemy na rynku pracy, są osoby w wieku 50 +.

Są to osoby, które w oczach pracodawców są nieefektywne, mało mobilne, a przede

wszystkim "za stare". Wiele projektów zostało skierowanych właśnie do nich i już po raz

pierwszy w roku 2011 zaczęliśmy odczuwać tego pozytywne skutki. W 2011 r. w Polsce po

raz pierwszy od 2003 r. odnotowano wzrost zatrudnienia wśród tej grupy wiekowej z 28,3 %

na 36,9 %. Duża zasługa tutaj projektów unijnych, które pomogły 173 tyś osobom w wieku

50 + przeszkolić się i zdobyć nowe kwalifikacje, które umożliwiły powrót na rynek pracy.

Bardzo głośno było swojego czasu o projektach, które dotyczyły przeszkolenia zamkniętych

grup zawodowych, np. stoczniowców, górników. To właśnie dzięki drogim, ale efektywnym

szkoleniom unijnym grupy te nie wypadły w rynku pracy mogąc tym samym cieszyć się

zatrudnieniem i stałym źródłem dochodu. Warto również podkreślić, że 23 tyś. osób w tej

grupie wiekowej zdecydowało się na otworzenie działalności gospodarczej, która stała się dla

nich przysłowiowymi "schodami do nieba".

Ważną grupą zawodową, a zarazem znajdującą się w szczególnie trudnej sytuacji,

są kobiety. To ich aktywizacja zawodowa jest często utrapieniem dla specjalistów ds. rynku

pracy. W ramach projektów wsparciem objęto blisko 100 tyś kobiet, które otworzyły swoją

działalność gospodarczą. To dzięki pomocy UE kobiety mogły powrócić na rynek pracy lub

też pogodzić życie zawodowe z życiem rodzinnym. Samozatrudnienie pokazało, że i kobiety

długo biernie zawodowo mogą czuć się chciane i spełnione.

W analizowanym okresie odnotowano również wysoki stopień wzrostu MŚP,

czyli mikro i średnich przedsiębiorców. Szacuje się, że w ramach środków unijnych

otworzono 234 tyś nowych firm, w których z biegiem czasu zatrudnienie znalazło wiele

kolejnych osób. Pomocne okazały się tutaj również przepisy krajowe umożliwiające

korzystne prowadzenie działalność gospodarczej, np. preferencyjny ZUS dla zakładających

firmę. Połączenie przepisów krajowych wraz z gwarantowanymi środkami na podjęcie

działalności gospodarczej umożliwiło ludziom powrócić na rynek pracy i mieć stałe źródło

dochodu.

Jednak samozatrudnienie posiada również swoje słabe strony. Możliwość

samozatrudnienia stwarza dla pracodawców furtkę wyjścia w kwestii uniknięcia opłat

związanych z zatrudnieniem pracownika. Często to właśnie pracodawcy wymuszają na

pracowniku podjęcie działalności gospodarczej, aby unikać opłat związanych z ZUS

27

i podatkami. Koszty te w związku z podjęciem własnego biznesu spoczywają na

przedsiębiorcy, który sam sobie opłaca wszelkie świadczenia. Ponadto otworzenie

działalności gospodarczej jest opłacalne ze względu na fakt, iż koszty związane z nią są

o wiele mniejsze niż koszty związane z zatrudnieniem pracownika w pełnym wymiarze czasu

pracy (w okresie pierwszych 24 miesięcy przy prowadzeniu pierwszej działalności

gospodarczej samozatrudniony płaci preferencyjny ZUS, czyli 30 % podstawy minimalnego

wynagrodzenia).

Bardzo ważnym aspektem zarówno dla osób młodych jest możliwość skorzystania

z odbycia stażu u przedsiębiorcy. Taka forma dała możliwość młodym ludziom zdobyć

doświadczenie zawodowe, kwalifikacje , a także znaleźć zatrudnienie w miejscy odbywania

stażu. Szacuje się, że blisko 30 % odbytych staży sfinalizowanych zostało umową o pracę,

co w konsekwencji niesie ze sobą pozytywne aspekty zarówno dla pracodawcy jak i dla

stażysty. Ponadto wysoki wskaźnik odbytych staży odnotowuje się również wśród studentów.

Blisko 57 tyś studentów zakończyło praktyki lub staże współfinansowane ze środków EFS,

co pozwoliło im być bardziej konkurencyjnymi wśród innych studentów. Pozwoliło im także

zdobyć wiedzę i doświadczenie często wymagane przez potencjalnego Pracodawcę.

Ostatnim takim ważnym aspektem jest fakt, iż 200 tyś przedsiębiorstw skorzystało

z systemu szkoleń finansowanych przez EFS. Warto zwrócić uwagę, że szkoleniami zostało

objętych ponad 1,5 mln osób. Przeszkolona kadra pracownicza stała się bardziej

konkurencyjna na rynku pracy. Pracodawcy, którzy w swoich szeregach posiadają tak dobrze

wyszkoloną kadrę stali się bardziej konkurencyjni i innowacyjni w gospodarce. To właśnie

ten dobry pracownik stał się fundamentem i motorem napędowym do działania w firmie

i poza nią.

Jednak jak wyżej autorki pracy wspomniały nasza ocena nie zmierza tylko ku

superlatywom. Znajdujemy tutaj również wiele rys, które niestety rzutują na całość. Wśród

nich należy wymienić przede wszystkim nieumiejętne pozyskiwanie i realizowanie

projektów. Wielokrotnie słyszy się, iż beneficjenci pozyskują środki na spełnienie swoich

potrzeb, nie bacząc na potrzeby innych. Aczkolwiek miejmy nadzieje, że są to incydenty

jednorazowe.

28

Zakończenie

Niniejsza praca miała za zadanie odpowiedzenie na pytanie jaka jest rola

Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów na rynku pracy.

W poszczególnych trzech rozdziałach autorki pracy pokazały, że wejście Polski do Unii

Europejskiej wiele zmieniło w dotychczasowej sytuacji gospodarczej. Jak każdy medal ma

dwie strony, tak i wejście Polskie do UE miało swoje plusy, jak i minusy. Otworzenie granic

państw członkowskich umożliwiło Polakom wyjazd za przysłowiowym "chlebem" do innych

państwach członkowskich. Praca dla zagranicznych firm stworzyła Polakom szanse na

zdobycie cennego doświadczenia, kwalifikacji, umiejętności posługiwania się językami

obcymi, ale z drugiej strony emigracja rozdzieliła wiele rodzin, zburzyła kultywowanie

tradycji, a dla zagranicznych państw często byliśmy tanią, dobrze wykonującą swoje

obowiązki siła roboczą.

Pierwszy rozdział pracy został ukierunkowany na przedstawienie sytuacji na polskim

rynku pracy po wejściu do Unii Europejskiej. Scharakteryzowano w nim jednym słowem

sytuację na rynku pracy, a także zdefiniowano najważniejsze pojęcie związane z rynkiem

pracy. Autorki pracy przedstawiły Czytelnikowi, że bezrobocie, to poważny problem dla

gospodarki państwa. Jest to problem, z którym należy walczyć albo go zniwelować, bo

bezrobocia nie da się niestety całkowicie wyeliminować. Do tej nierównej walki potrzeba

wielu instrumentów, których działanie winno przynosić korzyści.

Wejście do UE dało Polsce możliwość ubiegania się o środki unijne. Staliśmy się

ośrodkiem, do którego wpływa największa pula dotacji unijnych. To Polska otrzymała

największą pulę środków do wykorzystania na walkę m.in. z bezrobociem. Jednak tak

wielkiej szansy Polska nie stała się niestety pionierem w prawidłowym ich wykorzystaniu.

W latach 2007 - 2013 mieliśmy afery związane z wykorzystaniem środków unijnych.

Wiele się słyszało na temat ustawianych przetargów, które finansowane były ze środków

unijnych, a także o nieefektywnym wykorzystaniu środków.

W drugim rozdziale niniejszej pracy został scharakteryzowany Europejskie Fundusz

Społeczny, który w głównej mierze ukierunkowany jest na walkę z bezrobociem - jednym

z najpoważniejszych problemów poszczególnych państw. W Polsce w miesiącu kwietniu

stopa bezrobocia wyniosła 11,3 % i wg Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej będzie ono

chyliło się ku spadkowi. Jest to w głównej mierze uwarunkowane zarówno podejmowaniem

prac sezonowych, a także uruchomieniem środków unijnych przeznaczonych na walkę

29

z bezrobociem na rok 2015 w nowej perspektywie finansowej Program Operacyjny Wiedza

Edukacja Rozwój (PO WER) na lata 2014 - 2020.

Trzeci rozdział zawiera wnioski autorek pracy dotyczące wykorzystania środków

unijnych. W tym rozdział autorki pracy znalazły odpowiedź na pytanie jaka jest rola

Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów na rynku pracy.

Otóż EFS jest jednym z podstawowych instrumentów przeznaczonych do walki

z bezrobociem w Polsce oraz do walki z występującymi trudnościami na rynku pracy wśród

ludzi będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy zgodnie z art. 49 ustawy o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. To właśnie środki finansowe przeznaczone z tego

funduszy pomogły wielu Polakom w poprawie swojej sytuacja na rynku pracy.

Dane statystyczne pokazują, że wiele osób skorzystało z darmowych szkoleń, studiów

podyplomowych, staży. Wiele miejsc odbywania stażu stało się nowym miejscem pracy

szczególnie absolwentów szkół wyższych. To właśnie dzięki stażom osoby go obywające

podniosły swoje kwalifikacje, zdobyły doświadczenie, a także nabyło umiejętności pracy

w grupie, walki ze stresem. Dodatkowo dane statystyczne są optymistyczne co do powstania

nowych miejsc pracy. Szacuje się, że w Polsce powstało ponad 400 tys. nowych miejsc pracy.

Wiele firm skorzystało z środków unijnych przeznaczonych na utworzenie nowego miejsca

pracy dla osoby bezrobotnej. Takie środki unijne pokazały, że jest to bardzo efektywna forma

wsparcia zarówno dla bezrobotnego jak i dla pracodawcy.

Jednak z drugiej strony nie można nie pokazać, że środki unijne to także wiele

negatywnych aspektów. Jednym z nich jest nagminne wykorzystywanie przez pracodawców

samozatrudnienia jako furtki wyjścia do zniwelowania opłat związanych z zatrudnieniem

pracownika. Pracodawcy często "proponują" pracownikowi otworzenie działalności

gospodarczej i skorzystania z preferencyjnego ZUS i tym samym unikając większych opłat

związanych z zatrudnieniem pracownika. Ponadto dane statystyczne pokazują, ze szkolenia

organizowane ze środków unijnych są nieefektywne. Po ukończeniu takiego szkolenia często

osoba nie może znaleźć pracy, gdyż rynek pracy został już takimi szkoleniami nasycony, a złe

rozeznanie rynku to główny problem w organizowaniu takich szkoleń. W ostatnim rozdziale

pokazano, iż EFS pełni dobrą, aczkolwiek niedoskonałą rolę w kwestii rozwiązywaniu

problemów na rynku pracy. W ponad połowie pomaga ludziom w ich trudnej sytuacji na

rynku pracy, ale w drugiej połowie pokazuje, iż jest to instrument nie w pełni doskonały,

który wymaga korekty, aby móc w pełni sprawnie funkcjonować i funkcjonować w takiej roli,

do jakiej został powołany.

30

Bibliografia

Pozycje książkowe:

1. Borkowski T, Marcinkowski A. (1999), Socjologia bezrobocia, Wydawnictwo Śląsk,

Katowice

2. Czarny B.(1998), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa

3. Dzienisz Ł., Sobieska J.(2003), Praca i staże w Unii Europejskiej Przewodnik

praktyczny, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa

4. Kolarskiej- Bobińskiej L.(2007), Emigrować i Wracać- Migracje zarobkowe Polaków

a polityka państwa, Wydawca Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa

5. Kryńska E.(2001), Dylematy polskiego rynku pracy, IPiSS, Warszawa

6. Kwiatkowska W.(2009), Bezrobocie równowagi w gospodarce polskie. Szacunki,

tendencje i determinant, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź

7. Kwiatkowski E.(2002), Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa

8. Kwiatkowski S.M., Siroje Z. (2006), Młodzież na rynku pracy, od badań do praktyki,

Wydawnictwo Ochotnicze Hufce Pracy Komenda Główna Warszawa

9. Miziarski J., Zawisiński S.(2003), Polska w Unii Europejskiej od A do Z, Biuro

ds. Referendum Europejskiego, KPRM, Wydanie II, Warszawa

10. Świerocki J. ( 2012.) Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju

kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu

Łódzkiego, Łódź

11. Wiśniewski Z., Zawadzki K. (2012) Aktywna polityka rynku pracy w Polsce

w kontekście europejskim

Strony internetowe:

1. http://mfiles.pl/pl/index.php/Rynek_pracy

2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Szara_strefa

3. http://biznes.newsweek.pl/milion-polakow-pracuje-w-szarej-strefie-newsweek-

pl,artykuly,346142,1.html

4. https://www.nbportal.pl/library/pub_auto_B_0003/KAT_B3376.PDF

5. http://euro-dane.com.pl/polska

31

6. http://www.egospodarka.pl/32691,Emigracja-Polakow-w-latach-2004-2007,2,39,1.

7. http://www.konferencja.edu.pl/Files/ConfXV/Reports/PDF/SteinerowskaStreb%20Iza

bella%20%20Rynek%20pracy%20w%20gospodarce%20transformujacej%20sie%20

%20przyklad%20Polski.pdf

8. http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.

html

9. http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejska_Strategia_Zatrudnienia

10. http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.10.3.

html

11. http://www.mpips.gov.pl/praca/strategie-i-dokumenty-programowe

12. http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny

13. http://ec.europa.eu/employment_social/esf/docs/facts_figures_pl.pdf

14. http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/

15. http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/1/405119/slides/slid

e_17.jpg&imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/405119/&h=720&w=960&tbnid=j-

B1k3rxQpB0M:&zoom=1&docid=Fj_wUSyKhhJN9M&ei=iBY1VbSfGYLZarHvgfg

B&tbm=isch&ved=0CCsQMygJMAk&biw=1366&bih=635

16. http://www.kapitalludzki.gov.pl/o-programie/

17. http://www.google.pl/imgres?imgurl=http://images.slideplayer.pl/2/838051/slides/slid

e_17.jpg&imgrefurl=http://slideplayer.pl/slide/838051/&h=720&w=960&tbnid=98Kk

gLx1vzVRAM:&zoom=1&docid=qCAbwJaZzDPoSM&itg=1&ei=0xA1VfzXKo

18. http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Fundusz_Spo%C5%82eczny#/media/File:

Who_benefits_from_the_ESF%3F.jpg

19. http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm

20. http://ec.europa.eu.esf, KE-30-08-459-PL-D

Akty prawne:

1. Ustawa promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dn. 20 kwietnia 2004 r.

2. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające

przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające

rozporządzenie (WE) nr 1260/1999

32

Inne:

1. Broszura informacyjna EFS, Inwestycje w Kapitał Ludzki 2007–2013

2. Kryńska E., Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy.

Artykuł opublikowany w nr 3 (2010) Informatora Dolnośląskiego Rynku Pracy i

Edukacji

3. Niewęgłowski M. (2009). Unijna polityka zatrudnienia a zmiany na polskim rynku

pracy. Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Fin. i Mark. [t.II], nr 2(51)

4. Polityka spójności 2007-2013 Komentarze i teksty oficjalne Urząd Oficjalnych

Publikacji Wspólnot Europejskich, 2007

5. Pomianek T. , Raport. Rynek pracy w Polsce i innych krajach Unii

Europejskiej.Wydanie VI, poszerzone i uaktualnione. Wyższa Szkoła Informatyki i

Zrządzania, Rzeszów 2007

6. Studia i analizy europejskie Zeszyt Naukowy (11) 2013 Wyższa Szkoła Gospodarki

w Bydgoszczy 2013

7. Zatrudnienie i lokalny rozwój społeczno – gospodarczy w Strategii Lizbońskiej, część

II Człowiek to kapitał, Magazyn Unia&Polska, 2006

SPIS TABEL

Tabela 1 Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004 - 2007 .................................... 9

Tabela 2 Zmiany przeciętnych wynagrodzeń brutto w latach 2003 - 2008 ........................... 10

Tabela 3 Podział środków finansowych ................................................................................ 23

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1 Podział środków finansowych wg państw ........................................................... 22

Rysunek 2 Beneficjenci EFS ................................................................................................ 24

Rysunek 3 Beneficjenci ostateczni EFS ................................................................................ 25

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1 Stopa bezrobocia w Polsce .................................................................................... 6