T.C.Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesi

Fen-Edebiyat Fakltesi

Trih Blm

RONALD REAGAN: HAYATI, KARARLI DNYA GR VE SYAS MRASI

Bura Can Bayifi20130116001

Aratrma Yntemleri I Final almas

STANBUL, 2014

ZET

Ronald Reagan'n hayat ve siyas miras, ABD'yi anlamak iin byk nem tamaktadr. Genliinden vefatna dein, grlerini kararl bir ekilde savunan ve uygulayan Reagan, 1981-1989 yllar arasnda ABD ve SSCB bata olmak zere dier tm uluslarn trihinde belirleyici olmutur. Trk dilinde, Reagan zerine yaplm almalarn yetersiz bulunmas dolaysyla, aratrmada ngilizce kaynaklardan faydalanlmtr. Bu aratrma ile Reagan'n yaam, siyas miras ve genlik yllarnda ekillenen fikirlerinin, Reagan tarafndan hayat boyunca tutarl bir ekilde uygulanmas hususlar incelenmi, Reagan'n siyas hayatyla genlik yllar arasndaki fikir benzerlikleri zerinde durulmutur. Nitekim kaynaklar tahlil edildiinde, Reagan'n hayat boyunca kendi bildii yntemleri kullanan, ABD trihindeki en nemli figrlerden biri olduu grlmektedir.

ABSTRACT

Ronald Reagan's life and political heritage, is of great importance for understanding the US. Reagan, who firmly defended and applied his ideas from his youth to his death, was decisive in the history of nations between 1981-1989, foremost the US and USSR. As the works concerning Reagan have been inadequate, in this research, sources in English are utilized. With this research, Reagan's life, political heritage, and his ideas which were shaped during his youth, being applied by Reagan firmly are examined. Also, the similarities between Reagan's political life and his youth are emphasized. Thus, when the sources are examined, it's possible to see that Reagan was a person who sticked to his own methods for his lifetime and also was one of the most important figures in American history.

NDEKLER

Ksaltmalar nsz GiriI-Hayata-Ailesi ve Genlii1-Doumu ve Aile Bireyleri2-ocukluu ve Eitimib-Radyoculuk ve Aktrlk Kariyeric-Askerlik Yllard-Aktrle Dn ve SAG BakanlII-Siyas Hayata Girii ve California Valiliia-lk Siyas Faaliyetlerib-California ValiliiIII-ABD Bakanla-1976 ve 1980 Seimlerib-Reaganomics Politikalarc-1981-1985 lk Bakanlk Dnemi1-30 Mart 1981, Bakan Reagan'a Suikast Giriimi2-Okullarda Dua Tartmas3-1981-1985 Yllar Arasnda ABD D Politikasd-1985-1989 kinci Bakanlk Dnemi1-ABD'de Yasa D Gmen Politikas2-1986, Libya'ya Hava Saldrs3-Irangate Skandal.4-1985-1989, ABD-SSCB likileriIV-Bakanlktan Ayrlmas ve VefatV-Siyas MirasSonuKaynakaKISALTMALAR

ABD: Amerika Birleik DevletleriFBI: Federal Bureau of IntelligenceGE: General ElectricHUAC: House Un-American Activities CommitteeINF: Intermediate-range Nuclear Forces TreatyKKK: Ku Klux KlanNSC: National Security CouncilSAG: Screen Actors GuildSDI: Strategic Defense InitiativeSSCB: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler BirliiUSS: United States Secret Service

NSZ

Ronald Reagan'n bakanlk dnemi, Amerika Birleik Devletleri iin olduu kadar btn dier lkeler iin de nemli sonulara haiz bir dnem olmutur. Kendine zg ekonomik modeli, d politika ekol ve etkileyici konumalaryla Ronald Reagan'n yakn trihin en nemli siyas figrlerinden biri olduunu sylemek mmkndr. Buna karn, Reagan hakknda yeterli Trke kaynak bulunduunu sylemek ise mmkn deildir. Bu sebeple aratrmamzn tamamen ngilizce kaynaklardan faydalanmak sretiyle yaplmas, bir zorunluluk olmutur.

Aratrmamzdaki konu balklar ile, okuyucunun gerekli bilgiye kolaylkla ulamas amalanmtr. Ronald Reagan'n ocukluu, yetitii evre ve eitimi konular aratrlarak, onu etkilemi olan birtakm olgu ve olaylarn zerinde durmaya alld. Bu aratrma ile, bakan olmasndan nce Ronald Reagan' etkileyen ve onun dnya grnn oluumuna katk salayan olaylara da deinilmi oldu.

stifade edilen kaynaklar ile, Reagan' destekleyenler ve ona muhalif olanlar kadar, bizzat Reagan'n da muhtelif olaylar hakkndaki grne bavuruldu. Onu sevenlerin gznde Reagan'n ne anlam ifade ettii kadar, ona muhalif olanlarn muhalefet nedenleri de irdelendi. ABD'nin i dinamikleri dorultusunda gerekleen muhtelif olaylara Ronald Reagan'n, olayn gerekletii trih itibariyle nasl bakt sorusuna cevap arand. Birtakm olgular, szgelimi Reaganomics kavramn, aklamak iin ayr balklar belirlendi ve bu kavramlar, bu balklarda incelendi. Bunun dnda balklar ile, kronolojik olarak ilerlendi.

Bu aratrmada, hem resm kaytlardan, hem biyografik ve akademik almalardan, hem de gazete haberleri ve dergi makalelerinden faydalanld. Sonu olarak, tm bu kaynaklarn deerlendirilmesinin ardndan, Ronald Reagan'n hayatn ve arkasnda brakt siyas miras konu alan aratrmamz meydana getirdik.

GR

Ronald Reagan, hem ABD, hem de btn dnya genelinde brakt miras ile hlen en nemli siyas figrlerden biri olma zelliini korumaktadr. Tm dnyaya hkim ve tek kutuplu dzenin hmisi konumundaki ABD imajnn olumasnda Reagan'n nemi ok byktr. Hatta, Reagan'n sklkla Souk Sava' kazanan bakan olarak nitelendiine rastlamak mmkndr. Ancak, Ronald Reagan'n bakanlk dneminden nce, hatta siyas faaliyetlerinden nce yaadklarna deinmeden, siyas faaliyetlerinin nedenlerini ve dnya grnn oluumunu anlamak, mmkn deildir. O, Illinois'den gelen, Komnizm kartlyla byyen bir Amerikan genci iken, dnya grn ekillendirecek pek ok temel geyi benimsemi idi.

Tampico'da doan, Dixon'da ve Eureka'da eitim gren, Iowa ve Des Moines'de meslek hayatna balayan Reagan, bu yllarda tam bir Midwestern (Orta Batl) idi. Great Depression da denilen, Amerikan ekonomisini derinden sarsan kriz ortamn byle yaayan Reagan'da, bu yllarn brakt izleri grmek mmkndr. Nitekim Reagan, hayat boyunca ekonomiye daha az mdahil olan bir devlet anlayn savunmu, yksek vergi oranlarnn serbest piyasa ve halk iin zararl olduunu vurgulamtr. Bu anlaynn yan sra, babas John Edward Reagan'dan miras kalan bir Democratic Party (Demokrat Parti) sempatizanln da, Orta Bat'da yaar iken gelitirdi. lerleyen yllarda Reagan, Demokratlar ile yollarn ayracak ve Ben partiyi brakmadm, parti beni brakt. diyerek partinin fikir anlayn deitirdiini, kendisinin ise hlen ayn fikirlere sahip olduunu vurgulayacakt.

Hollywood'da geen yllar, Reagan iin siyasetten bamsz deerlendirilebilecek yllar deil idi. O, burada komnist aktr ve aktrislere kar duran nemli bir lider olarak ne kacakt. General Electric ile geen yllarnda da, hatipliini gelitirme frsat bulan Reagan'n, General Electric Theatre ile tm ABD tarafndan tanndn sylemek de mmkndr. Nitekim, General Electric ile ilikisinin sonlanmasnn ardndan Reagan, aktif politikaya atlmtr.

Republican Party (Cumhuriyeti Parti) aday olarak girdii iki valilik seimini de kazanan Reagan, California Valisi olarak yine kendi dnya grn yanstmtr. Vergi orannda dzenlemelere gitme abas, idam cezasn desteklemesi gibi konularda mrnn sonuna dein piman olmayaca klarda bulunan Reagan, krtaj konusunda ise hayatnn sonraki yllarnda pimanlkla anaca Therapeutic Abortion Law kanununu imzalamtr. Buna karn, Ronald Reagan'n California Valisi olarak Berkeley'deki renci olaylarna kar sert tavryla, Souk Sava esnasnda dnya apndaki komnist hareketlere kar taknd sert tavr arasndaki benzerlii grmek mmkndr.

Bu aratrmada, Lou Cannon, Paul Kengor, Dinesh D'Souza, Gil Troy gibi aratrmaclarn Ronald Reagan ile ilgili almalarndan, makalelerden, resm internet sitelerinden, gazete haberleriyle dergi makalelerinden, bunlarn yan sra Reagan'a eitli konularda yneltilen eletirilerden de yararlanlarak Ronald Reagan'n siyas faaliyetlerinden nceki yaam ile, siyas bir figr olarak ortaya kmasndan sonra yaptklar arasndaki ztlklar ve benzerlikler vurgulanmaya alld. zellikle Time Magazine, New York Times, Los Angeles Times, USA Today, Washington Post, BBC ve CNN gibi nde gelen gazete ve dergilerin haber ve makalelerinden faydalanld. Kaynaklarn tasnifi ve tahlili esnasnda, Reagan' eletirenlerin ve yceltenlerin sebepleri deerlendirildi, istatistikler, belgeler ve devrin gazeteleri de incelenerek gerekte ne olduunu ortaya koyma abas iinde olundu. Sonu olarak, Reagan tarafndan gerekletirilen faaliyetlerin nedenleri kadar, nasl olduklar ve daha sonra nelere yol atklarna da deinilme abasnda bulunuldu. Mevcut olan kaynaklardan, Lou Cannon ve Dinesh D'Souza gibi aratrmaclar tarafndan kaleme alnan eserlerin, Reagan'n brakt siyas ve kltrel mirasa daha olumlu yaklat, Peter Dreier ve Roger Chapman gibi aratrmaclarn eserlerinde ise ona pheyle yaklald grld. Kaynaklardan birinin yahut dierinin, olumlu ya da olumsuz bak asna kaplmamak adna, resm kaytlardan ve gazete, dergi gibi yaynlarda yer alan haberlerden faydalanld.

Dnya trihi asndan, nemli sonular yaratan ok sayda icraat gerekletirmi olan Ronald Reagan'n hayatn Trke anlatan eser says yok denecek kadar az olduu gibi, mevcut eserlerin de Trke tercmeleri yoktur. Bu aratrma, Ronald Reagan hakknda Trke literatre katkda bulunmak, ilerleyen zamanlarda bu konu zerine alacak aratrmaclara yardmc olmak amacyla yaplmtr. Gnmzde, dnya zerindeki en baskn g konumunu srdrmekte olan ABD'yi anlamak iin, Ronald Reagan' anlamann gerekliliine inandmz iin, bu almamz ile Trk aratrmaclarn da Reagan' ve dolayl olarak ABD'yi anlama abalarna katkda bulunmak istedik.

Ronald Reagan, kendi otobiyografisine An American Life diyerek, aslnda aratrmaclara da yardmc olmutur. Zira Reagan, tam bir Amerikan hayat yaamtr. ABD'nin zor dnemlerini grm, bu dnemlerden nasl uzak durulmas gereklilii konusundaki fikrini mrnn sonuna kadar deitirmemitir. Sonuta Reagan, onu eletirenlerin de, ona ve mirasna olumlu bakanlarn da ABD trihi iin nemini yadsmadklar, zgn bir ahsiyet olarak yaam, yle de vefat etmitir.

I-HAYATI

a-Ailesi ve Genlii1-Doumu ve Aile Bireyleri

Ronald Wilson Reagan, 6 ubat 1911 trihinde, Amerika Birleik Devletleri'nde, Illinois eyaleti ierisinde yer alan Tampico'da domutur. 1Ronald Reagan, Encyclopedia Britannica, 2010. Eriim Adresi: http://global.britannica.com/EBchecked/topic/492882/Ronald-Reagan Eriim Trihi: 06.12.2014

Babasnn tam ismi John Edward Reagan olup, ailesi ve tandklarnca ksaca Jack olarak bilinmekteydi. 2Ronald Reagan, An American Life: The Autobiography, Simon&Schuster, New York, 1990, s. 21. Eriim adresi: http://books.google.com.tr/books Eriim Trihi: 29.11.2014

Annesinin ismi, Nelle Wilson Reagan idi. Nelle Reagan, Amerika Birleik Devletleri'ne g eden sko ve ngiliz gmenlerin soyundan gelen bir Amerikan vatandayd. 3a.g.e. s. 22.

Nelle Reagan, Disciples of Christ (sa'nn Mritleri) retisine bal bir Protestan idi. 4ayn yer.

John Edward Reagan, ikinci nesil bir rlandal gmen ve Katolik olup, Democratic Party'yi (Demokrat Parti) desteklemekteydi. 5Ed: Ian Jackman, Ronald Reagan Remembered: CBS News, Simon&Schuster, New York, 2004, s. 15. Eriim Adresi: http://books.google.com.tr/books Eriim Trihi: 10.12.2014

Ronald Reagan'n aabeyinin ad Neil Reagan idi. Neil Reagan, 1908 ylnda tpk kardei Ronald gibi, Tampico'da domutur. 6Ronald Reagan Presidential Library&Museum Resm nternet Sitesindeki Kronoloji iin Baknz: http://www.reagan.utexas.edu/archives/reference/prepreschrono.html Eriim Trihi: 29.11.2014

2-ocukluu ve Eitimi

Reagan'n en ok bilinen lakab olan "The Dutch" (Hollandal) da ocukluu esnasnda babas tarafndan konulmu, mr boyunca da unutulmamtr. 7Reagan, a.g.e. s. 21.

Reagan, Tampico'da domasnn ardndan babasnn i araylar sebebiyle ocukluunu, Illinois eyaleti ierisindeki farkl kasabalarda geirmek durumunda kalmtr. 8a.g.e. s. 23.

Illinois eyaletinde pek ok kasabada yaam olan Reagan ailesi, sonunda 1920 ylnda, Dixon'a tanmtr.9a.g.e. s. 27.

Ronald Reagan, annesine dkn bir ocuk olarak bymt. Annesi Nelle Reagan, ona zorlu koullar altnda bile mutlu olabilmeyi retmi ve Tanr'nn herkes iin ilah bir plan olduuna inanmay benimsetmitir. 10Dinesh D'Souza, Ronald Reagan: How an Ordinary Man Became an Extraordinary Leader, Simon&Schuster, New York, 1997, s. 38-39. Eriim Adresi: http://books.google.com Eriim Trihi: 07.12.2014

Annesinin bu etkisini hayat boyunca zerinde tayan Reagan, 22 Austos 1922 trihinde Disciples of Christ retisinin esaslarna uygun olarak vaftiz edildi. 11Stephen Vaughn, The Moral Inheritance of a President: Reagan and Dixon Disciples of Christ, Presidential Studies Quarterly, Cilt: 25, Say: 1, K 1995, s. 112. Eriim Adresi: www.jstor.org Eriim Trihi: 06.12.2014

Nelle Reagan'n Dixon'daki Disciples of Christ Kilisesi dhilinde gsterdii faaliyetlere ramen, kilise kaytlar Reagan'n madd balarnn, ailenin ekonomik olarak g durumda olduunu gstermektedir. 12a.g.e. s. 113.

Ronald Reagan'n kendisi de, onun biyografisini alan aratrmaclar da ailenin ekonomik durumu hakknda hemfikirdir. 13Reagan, a.g.e., s. 28.

14Lou Cannon, President Reagan: The Role of a Lifetime, PublicAffairs, New York, 1991. s. 16. Eriim Adresi:http://books.google.com/books Eriim Trihi: 29.11.2014

Babasnn i durumu sebebiyle hibir yerde uzun sre kalamayan Ronald Reagan'n eitim hayat da, bu duruma bal olarak ekillenmitir. Gittii okullarda her zaman yeni ve yabanc bir renci durumunda olan Reagan, dzenli bir okul hayatna ancak Dixon'da kavumutur. O, Dixon'da liseye admn atm, ve mezuniyetinin ardndan da yine Illinois eyaletindeki Eureka College isimli yksek retim kurumunda rencilik hayatna devam etmitir. 15School House to White House: The Educations of the Presidents, Prologue Magazine, Cilt: 39, Say: 1, Bahar 2007. Eriim Adresi: http://www.archives.gov/publications/prologue/2007/spring/schoolhouse.html Eriim Trihi: 05.12.2014

Disciples of Christ tarafndan kurulmu olan Eureka College'dan 1932 ylnda mezun olmutur. 16Eureka College, Disciples of Christ tarafndan kurulmu, edebiyat ve sosyal bilimler zerine eitim veren bir niversitedir. niversite, Illinois eyaletinin Eureka ehrinde hlen ayn isimle faaliyet gstermektedir. Detayl bilgi iin baknz: Complete Book of Colleges 2005, Princeton Review, New York, 2004, s.1106. Eriim Adresi: http://books.google.com.tr/books Eriim Trihi: 01.12.2014

17Paul Kengor, The Crusader, Harper Collins, New York, 2006, s. 6. Eriim Adresi: http://bookfi.org Eriim Trihi: 01.12.2014

Mezun olana kadar Tau Kappa Epsilon renci kulbnde faaliyet gstermi, Amerikan futbolundan oyunculua kadar pek ok alan d aktiviteyle de ilgilenmitir. 1932 ylnda da, sosyoloji ve iktisat alanlarnda ift ana dal yapm olduu iin, bu iki alandan da diploma almtr. 18Zikredilen okulun resm internet sitesindeki Reagan blm iin baknz: http://reagan.eureka.edu/lead_lessons/academics.htm Eriim Trihi: 06.12.2014

Mteakiben, Amerikan ekonomisinin byk bir knt yaad yllarda profesyonel bir meslek arayna balamtr. 19Christina D. Romer, Great Depression, Encyclopedia Britannica, December 2003. Eriim Adresi: http://eml.berkeley.edu/~cromer/great_depression.pdf Eriim Trihi: 04.12.2014

Reagan, 1924 ylnda bir tesadf eseri, annesinin gzln taktnda grnn ne kadar netletiini fark ederek, miyop olduunun ayrdna varmtr. 20Gil Troy, Morning in America: How Ronald Reagan Invented the 1980s, Princeton University Press, New Jersey, 2005, s. 1. Eriim Adresi: http://books.google.com.tr/books Eriim Trihi: 06.12.2014

Liseye giderken gzlk takmaya balam, ancak aktrle balamasndan itibaren kontakt lens takmtr. 21Ronald Reagan Presidential Library&Museum Resm nternet Sitesindeki Facts Blm iin Baknz: http://www.reagan.utexas.edu/archives/reference/facts.html Eriim Trihi: 06.12.2014

b-Radyoculuk ve Aktrlk Kariyeri

1932 ylnn Haziran'nda Eureka'dan mezun olan Reagan, profesyonel olarak yapaca bir meslek arayna girmitir. 22Reagan, a.g.e. s. 57.

Bu abalarn sonucunda Reagan nce Iowa'daki WOC radyosunda, ardndan ise ayn grubun sahibi olduu Des Moines'deki WHO radyosunda radyoculuk kariyerine balamtr. 23a.g.e. s. 70-71.

Burada, Chicago Cubs isimli beyzbol takmnn malarn anlatmak ile grevli idi. 1937 ylnda, Chicago Cubs takmnn Kaliforniya'daki kampn takip etmek zere Des Moines'den ayrld, burada bir arkadann araclyla Hollywood yapmclarndan Bill Meiklejohn'u etkilemeyi baararak, aktrlk kariyerine balam oldu. 24Lou Cannon, Actor, Governor, President, Icon, Washington Post, 19.11.2004. Eriim Adresi: http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A18329-2004Jun5.html Eriim Trihi: 06.12.2014

Warner Brothers ile olan kontrat baladnda, yeni bir oyuncu olarak B snf filmlerde oynayan ve buna gre maa alan Reagan, kariyerine Love in the Air filmindeki rolyle balamtr. 25Reagan, a.g.e. s. 85.

Ronald Reagan, aktrlk kariyeri boyunca elli filmde rol alacak, ancak aktrlk kariyerine kinci Dnya Sava'nn balamasyla ara vermek zorunda kalacaktr. 26Cannon, President Reagan: The Role of A Lifetime, s. 27.

Aktrlk kariyeri esnasnda bir film ekiminde, ilk ei olacak olan Jane Wyman ile tanan Reagan, 1940 ylnda onunla evlenmitir. 27Dinesh D'Souza, a.g.e., s. 48.

Bu evlilikten, Maureen Reagan, 4 Ocak 1941 trihinde dnyaya gelmitir. 28Ronald Reagan Presidential Library&Museum Resm nternet Sitesindeki Kronoloji Blm iin Baknz: http://www.reagan.utexas.edu/archives/reference/prepreschrono.html Eriim Trihi: 07.12.2014

Jane Wyman'n, Maureen Reagan'n doumunun ardndan doktorlar tarafndan bir kez daha hamile kalmamas gerektii ynnde uyarlmasnn ardndan, Reagan ile Wyman, henz gnlk olan Michael Reagan' evlat edinmilerdir. 29Michael Reagan&James D. Denney, Twice Adopt, B&H Publishing Group, Nashville, 2004, s. 2. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 07.12.2014

Ancak evlilikleri, 1948 ylna kadar srm ve 1948 ylnda ayrlmlardr. 30a.g.e. s. 26.

c-Askerlik Yllar

Japonya'nn Amerikan Deniz ss Pearl Harbor'a saldrmas, tm ABD'de olduu kadar Reagan'n hayatnda da nemli etkiler yaratmtr. Pearl Harbor'da gerekleen saldrnn ardndan ABD'nin kinci Dnya Sava'na dhil olmasyla, 19 Nisan 1942'de Ronald Reagan, her ne kadar miyop olmas sebebiyle daha nce bir testi geememi olsa da, ikinci bir testin ardndan aktif askerlik grevine balamtr. 31National Museum of the US Air Force Resm nternet Sitesindeki Factsheets Blm iin Baknz: http://www.nationalmuseum.af.mil/factsheets/factsheet.asp?id=1660 Eriim Trihi: 06.12.2014

9 Aralk 1945 trihine kadar asker grevine devam eden Reagan, askeriyede de Amerikan Hava Kuvvetleri adna eitim ve motivasyon maksatl 400 kadar film ve klipte rol almtr. 32Ronald Reagan Presidential Library&Museum Resm nternet Sitesindeki Military Service of Ronald Reagan Blm iin Baknz: http://www.reagan.utexas.edu/archives/reference/military.html Eriim Trihi: 06.12.2014

1945'te, Amerikan Hava Kuvvetleri'ndeki grevi boyunca hi denizar grevde bulunmam olan Reagan, 9 Aralk 1945'te askerlik grevinin sona ermesiyle yeniden aktrlk kariyerine geri dnmtr.

d-Aktrle Dn ve SAG Bakanl

Aktrle geri dnen Ronald Reagan, bu yllarda siyas gelimelere de dhil olmutur. Amerika Birleik Devletleri'nde, balayan Souk Sava'n etkisiyle anti-Komnist bir akm balam, bu akm oyuncularn sendikalarna dhi sramtr. Byle bir dnemde Ronald Reagan, Screen Actors Guild isimli oyuncu sendikasnn bakan olarak seilmi, alt yl boyunca bu grevini srdren Reagan, sinema sektr ierisindeki sol grl oyuncular ile devlet arasndaki mcadeleye tank olmutur. 33Cannon, a.g.e. s. 33.

O, 1947-1952 ve 1959-1960 yllarnda SAG Bakanl grevini yrtmtr. 34Screen Actors Guild Resm nternet Sitesindeki Presidents Blm iin Baknz: http://www.sagaftra.org/ronald-reagan Eriim Trihi: 07.12.2014

Reagan'n gncel siyasetle olan ilikisi burada snrl kalmamtr. Reagan, FBI'a (Federal Bureau of Intelligence) sinema sektr ierisindeki sol grl kiilerle ilgili bilgi de vermitir. 35Reagan, a.g.e. s. 111.

An American Life adl otobiyografik kitabnda FBI ile ilikisinin nasl baladna deinen Reagan, anti-Komnist olmas sebebiyle FBI'n bu talebini kabul ettiini, ei Jane Wyman ile birlikte onlara bilgi saladn belirtmitir. FBI grevlileri, ona, isminin birka gn nceki bir Komnist Parti toplantsnda getiini ve sol grllerin, onu hedef alabileceini sylemitir. 36ayn yer

Ronald Reagan, bu alanda FBI ile ibirlii yaparak ok sayda komnist aktr ve aktrisin ismini, FBI'ya vermitir. Ancak, Reagan'a gre, House of Representatives (Amerikan Temsilciler Meclisi) bnyesinde yer alan ve komnizmin yaylmasnn nne geme amacyla kurulmu olan House Un-American Activities Committee, komnizm ile alkas olmayan kiileri de Hollywood Blacklist ad verilen kara listeye dhil etmeye balamtr. 37a.g.e. s. 114. Ayrca Hollywood Blacklist ile ilgili detayl bilgi iin baknz: Hollywood Ten, Encyclopedia Britannica, 2010.

Bu durum zerine Ronald Reagan, FBI ile yntem ayrlklar yaam ve kendisinin tek bana kimin komnizm sempatizan olup olmadn kesin olarak bilemeyeceini belirtmitir. 38Hollywood: Unmasking Informant T-10, Time Magazine, 09.09.1985. Eriim Adresi: http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,959749,00.html Eriim Trihi: 09.12.2014

FBI tarafndan aklanan belgelerde grld kadaryla Reagan'n muhbirlii srasnda kendisi iin kullanlan kod ad, T-10 idi. 39Scott Herhold, Reagan Played Informant Role for FBI in 40's., The Chicago Tribune, 26.08.1985. Eriim Adresi: http://articles.chicagotribune.com/1985-08-26/news/8502250710_1_fbi-informant-hollywood-independent-citizens-committee-fbi-agent Eriim Trihi: 09.12.2014

SAG Bakan olarak Reagan, HUAC ile koordinasyonu da salyordu. Bu grevi esnasnda, Nancy Davis isimli bir aktrisin ikayeti olduunu, kendisinin bir baka Nancy Davis ile kartrld iin komnist olmakla ithaf edildiinden yakndn rendi. 40Reagan, a.g.e. s. 121.

Bu vesileyle tant Nancy Davis, daha sonralar kendi ifadesiyle hayatnn ak olacaktr. Reagan ile Nancy Davis, 4 Mart 1952 trihinde, mtevaz bir tren ile evlenmilerdir. 41a.g.e. s. 123.

Bu evlilikten Patti ve Ron isimli iki ocuklar olmutur.

Reagan, her ne kadar siyas meseleler ve SAG Bakanl ile megl olsa da, aktrlk kariyerine de devam etmek niyetinde idi. 1954 ylnda, ynetmen ve yapmc Taft Schreiber'dan ald teklif, onun iin byk bir frsat olmutur. Schreiber, ona, her hafta farkl oyuncu kadrolaryla, farkl olaylar konu alacak olan General Electric Theatre isimli televizyon programnn sunucusu olmay teklif etmitir. 42a g.e. s. 126.

GE firmasnn sponsorluunu yapt bu programda sunuculuk yaparken, GE firmasnn eliliini de yaparak, ABD'nin drt bir yanndaki GE tesislerini ziyaret etmi, buralarda konumalar yapmtr. 43Cannon, President Reagan: The Role of a Lifetime, s. 66.

Bu konumalarda Sovyetler Birlii'ni ve Komnist ekonomi modelini eletiren Reagan, bunu sklkla hikyelerden yararlanarak yapm, geni kitlelere baaryla hitap etmitir. 44D'Souza, a.g.e. s 139.

GE iin alt yllar Reagan, hem bu firmann hem de muhafazakar Amerikan vatandalarnn temsilcisi olabilmeyi baarmtr. Ronald Reagan, 1954 ylndan 1962 ylna kadar General Electric Theatre programndaki sunuculuunu srdrmtr. 45Harris M. Lentz, Heads of States and Governments Since 1945, Routledge, New York, 2013. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 09.12.2014

1962 ylnda, Reagan'n sunuculuk grevine, GE tarafndan son verilmitir. 46Scott Farris, Kennedy and Reagan: Why Their Legacies Endure, Lyons Press, 2013. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 09.12.2014

II- SYAS HAYATA GR VE CALIFORNIA VALL

a- lk Siyas Faaliyetleri

Ronald Reagan'n hayatnn, hibir dnemi itibariyle apolitik olarak deerlendirilmesinin doru olmayaca aktr. O, genliinde Amerikan ekonomisinin iinde bulunduu krizi ve bu krizin, insanlar zerinde yaratt depresif etkiyi iyi bir ekilde gzlemlemitir. Babasnn da etkisiyle genliinde bir Demokrat Parti destekisi olan Reagan, General Electric Theatre programnda sunucu olarak grev ald yllarda dhi hlen resm olarak bir Demokrat Parti yesi idi. 47Cannon, President Reagan: The Role of a Lifetime, s. 67. ve ayrca Seth Rosenfeld, Reagans Personal Spying Machine, New York Times, 01.09.2012. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/2012/09/02/opinion/sunday/reagans-personal-spying-machine.html?_r=0&adxnnl=1&pagewanted=all&adxnnlx=1418141022-5r5kw84VKcuWER5m9Q7XlQ Eriim Trihi: 09.12.2014

General Electric tarafndan grevinden alnan Reagan, ABD'yi kendi dncesine gre zararl bir fikir olan Marksizm'e kar uyarma abalarna devam etmitir. Reagan bu dorultuda The Truth About Communism (Komnizm Gerei) isimli, iki blmden oluan bir belgesel ekerek bu katliamda Hitler-Stalin ittifak, Katyn Katliam gibi farkl konulara deindi. 48Kengor, a.g.e. s. 28.

Siyas alandaki faaliyetlerine, 1964 ABD Bakanlk Seimleri'nde Republican Party (Cumhuriyeti Parti) aday olarak katlan Arizona Senatr Barry Goldwater lehine reklam kampanyalarna katlarak devam etti. 49Bu faaliyetleri esnasnda, A Time For Choosing yahut The Speech olarak bilinen konumasn da yapmtr. Ronald Reagan'n bu konuma ile, siyas bir figr olarak ne kmaya baladn sylemek mmkndr. Goldwater' desteklemek maksadyla yapt bu konumada Reagan, ideal bir devletin, halkn zgrlklerine ve ekonomiye daha az mdahil olmas gerekliliini vurgulamtr. Konumann tam metni iin baknz: http://www.reagan.utexas.edu/archives/reference/timechoosing.html

Hitabet yeteneini bu sayede kantlam olan Reagan, ksa srede Cumhuriyeti evrelerden destek grm, California'da 1966 ylnda dzenlenecek olan Valilik seimleri iin Cumhuriyeti Parti'nin aday olmas fikri de yaygnlk kazanmtr. 50Kengor, a.g.e. s. 30.

Amerikan sisteminin gerei olarak, vali adaylar partiler tarafndan belirlenecek, halk tarafndan seilecek idi. Reagan, 1966 ylnda dzenlenen seimlere Cumhuriyeti Parti aday olarak katlmtr.

b- California Valilii

1966 ylnda California'daki seimi kazanan Reagan, bylece California eyaletinin trihindeki 33. vali olmay baarmtr. 51California Eyaleti Valilii Resm Sitesindeki The Governors Gallery blm iin baknz: http://governors.library.ca.gov/33-reagan.html Eriim Trihi: 11.12.2014

Reagan'n vali olarak karlat ilk ikilemlerden birisi, krtaj meselesi olmutur. 14 Haziran 1967 trihinde, Therapeutic Abortion Law kanununu imzalayarak yrrle koyan Reagan, bu sayede krtaj yasallatrmtr. 52Paul Kengor&Patricia Clark Doerner, Reagan's Darkest Hour, National Review Online, 22.01.2008. Eriim Adresi: http://www.nationalreview.com/articles/223437/reagans-darkest-hour/paul-kengor Eriim Trihi: 13.12.2014

Bu yasa ile kayt d krtaj operasyonlarn engelleme amacnda olan Reagan, yine de ABD Bakan olduu dnemde krtaj kart fikirlerini ak bir ekilde ortaya koymutur. 53ayn yer.

Nitekim Reagan'n fikir deiikliinin sebebi iin, istatistiklere bakmak yeterli olacaktr. Reagan'n bahsi geen yasay yrrle koymasnn ardndan, birka yl ierisinde yaplan krtajlarn saysnda 1968 ylndaki 5.068'den, 1970 ylnda 60.000'e ulald grlmektedir. 54EW Jackson vd., Therapeutic Abortions in California, California Medical, Cilt: 115, Say 1, Temmuz 1971. Eriim Adresi: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1517904/pdf/califmed00127-0054.pdf Eriim Trihi: 13.12.2014

Reagan'n yeni makamnda karlat ilk glklerden birisi de, University of California-Berkeley dhilindeki renci olaylar olmutur. niversite rektrnn, protestocu rencilere kar fazla yumuak kaldn dnen Reagan, onun grevden alnmasn istemitir. Hlihazrda, Berkeley'deki rencilerin yaratt kargaa ortamn ortadan kaldrmak vaadiyle vali olan Reagan, bu dorultuda faaliyet gstermitir. 15 Mays 1969 trihinde, Berkeley'deki People's Park isimli yeil alanda toplanan gstericilere, Reagan'n emriyle mdahil olan polis direnile karlam, Bloody Thursday (Kanl Perembe) adyla da bilinen olaylarda bir renci hayatn kaybetmi, olaylara dhil olmayan Alan Blanchard da kr olmutur. 55Free Speech Movement isimli renci hareketinin balatt ve Araplar ile srail arasndaki atmalar tartmak iin balayan toplantnn, polis mdahalesinin ardndan atmaya dntn sylemek mmkndr. Seimlere clean up the mess at Berkeley sloganyla girip, Berkeley'deki renci olaylarn tamamen sona erdirmeye kararl olan Reagan'n, bu toplanty bir frsat olarak grdn sylemek mmkndr. Nitekim yaanan olay, niversitenin trihindeki en kanl olay olarak trihe gemitir.

Ronald Reagan, olaylar bastrmak iin National Guard' (Ulusal Muhafzlar) Berkeley'e gndermi ve sokaa kma yasa ilan etmitir. 56National Guard'n Berkeley'de eyleme mdahale etmesini gsteren bir video iin baknz: http://www.youtube.com/watch?v=68j0I9_gyCA Eriim Trihi: 13.12.2014

Reagan, 1970 ylnda ikinci kez California Valilii iin aday olmu, seimi kazanarak valiliinin ikinci dnemine balamtr. Valiliinin ikinci dneminde, Reagan'n idam cezasn savunduunu ve bu fikirlerini bakanlnda da benimsemi olduunu sylemek mmkndr. 57Reagan Urges Capital Punishment for Killers of Police in Drug Cases., LA Times, 20.04.1988. Eriim Adresi: http://articles.latimes.com/1988-04-20/news/mn-1437_1_capital-punishment Eriim Trihi: 13.12.2014

Ancak, onun tm abalarna ramen 1972 ylnda Supreme Court of California (Kaliforniya Eyaleti Yksek Mahkemesi) tarafndan eyalette idam cezasnn kaldrlmas karar verilmitir. 58Jonathan R. Sorenson vd., Research Note: Two Decades After People v. Anderson, Loyola of Los Angeles Law Review, Cilt: 24, Say: 1, 1990. Eriim Adresi: http://digitalcommons.lmu.edu/llr/vol24/iss1/2 Eriim Trihi: 13.12.2014

Bu kararn ardndan California'da idam cezas kaldrlm, bylece Reagan dneminde idam edilen son kii ise 1967 ylnda, Sacramento'da bir polis memurunu ldrd gerekesiyle idam edilen Aaron Mitchell olmutur. 59Miles Corwin, Last Man Executed in California: Furor Over Mitchell Case Resounds 18 Years Later, LA Times, 23.08.1985. Eriim Adresi: http://articles.latimes.com/1985-08-23/news/mn-24365_1_aaron-mitchell Eriim Trihi: 13.12.2014

Reagan, ikinci dneminin son yl olan 1975 ylnda, grevinden ayrlm ve ABD bakan olmak iin yarmaya karar vermitir. 60California Eyaleti Valilii Resm Sitesindeki The Governors Gallery blm iin baknz: http://governors.library.ca.gov/33-reagan.html Eriim Trihi: 11.12.2014 Ayrca Ronald Reagan'n ilk grevi olarak California Valilii'ni semesi, tecrbe kazanma giriimi olarak yorumlanabilir. Onun iin bu mevknin bir basamak olduunu sylemek mmkndr.

III. ABD BAKANLII

a-1976 ve 1980 Seimleri

1976 ylnda Ronald Reagan, Cumhuriyeti Parti adna bakan aday olabilmek iin parti ii n seime katlmtr. Buna karn, n seim, devrin ABD Bakan olan Gerald Ford tarafndan kazanlmtr. 61n seimi kazanan Ford, buna karn, genel seimlerde Demokrat Jimmy Carter'a kar kaybetmitir. 1974-1977 yllar arasnda bakanlk grevini yrten Ford, ABD'nin 38. Bakan idi. Carter ise, 1977-1981 yllar arasnda ABD Bakan mevksinde bulunmutur.

Gerald Ford, bu seimi olduka kk bir fark ile kazanabilmitir. 62Craig Shirley, Reagan's Revolution: The Untold Story of the Campaign That Started It All, Thomas Nelson, Nashville, 2005, s. xix. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 15.12.2014

1980'de, Reagan yeniden bakanlk iin aday olmutur. Kendisine gre, bu seimler ncesinde kendisi iin baarlmas gereken ilk ey, Dou sahilindeki insanlarn Batl, zellikle de California Valisi olmu bir adaya duyduklar n yargy krmak idi. 63Reagan, a.g.e. s. 206.

1976'nn tersine, bu kez baarl olabileceine inanan Reagan, 13 Kasm 1979'da, New York ehrinde, bakanla aday olduunun duyurusunu yapt. 64a.g.e. s. 208.

Reagan, seim propagandas olarak bakanl esnasnda da vurgulayaca temel argmanlar kullanmtr; ABD'nin asker g bakmndan SSCB'nin gerisinde kalmas ve devletin ekonomiye fazla mdahil olmas. George Bush ile girdii n seimi kazanan Reagan, genel seimi kazanmas hlinde ABD Bakan Yardmcs olarak atayaca isim olarak da yine Bush'u semitir. 65a.g.e. s. 216.

1980 seimleri ncesi, Carter ve hkmetin zor durumda olduunu sylemek mmkndr. ran'da 1979 ylnda gerekleen slm Devrimi'nin ardndan lkede youn bir Amerikan kartl akm ba gstermitir. Bu akmn sonucu olarak, 4 Kasm 1979 trihinde bir grup renci Tahran'daki ABD Elilii'ni basm ve ierideki altm alt Amerikan vatanda rehin alnmtr. 66U.S. Department of State Office of the Historian Resm Sitesi iin Baknz: https://history.state.gov/departmenthistory/short-history/iraniancrises Eriim Trihi: 15.12.2014

ran'da yaanan bu rehine krizi, Carter hkmeti iin d politikada yaanm byk bir baarszlk olarak deerlendirilmitir. Bakanlk seimlerine de, krizin devam ettii hlde giren Carter iin mevcut durumun nemli bir dezavantaj olduunu sylemek mmkndr. Mevcut koullarda Reagan, d politikada ve asker unsur bakmndan gl bir ABD yaratmak istedii iletisini, semenlere iletmeyi baarmtr.

Ronald Reagan, 1980 seimini tm oylarn %50.75'ini alarak kazanm ve 40. ABD Bakan olmay baarmtr. 67Craig Shirley, bu seimi ABD iin bir devrimin balangc olarak deerlendirmektedir. Ona gre, Reagan'n bakan olarak seildii gnden, bakanlk grevinden ayrld gne kadar yaananlar, bir devrimdir. Bu dorultuda Shirley, Reagan hakkndaki kitabn da Reagan'n Devrimi anlamna gelen Reagan's Revolution olarak adlandrmtr. Ayrca seim sonular hakknda detaylar ve eyalet sonular iin baknz: http://uselectionatlas.org/RESULTS/index.html Eriim Trihi: 15.12.2014

Seim zaferinin ardndan Reagan, daha nce duyurduu gibi George Bush'u ABD Bakan Yardmcs grevine atamtr. 68George H. W. Bush, 1981-1989 yllar arasnda ABD Bakan Yardmcs grevinde bulunduktan sonra, 1989 ylnda Reagan'n ardndan 41. ABD Bakan olmu, 1989-1993 yllar arasnda grevini srdrmtr. Reagan'n d politikasn sistematik bir ekilde srdren Bush, ayrca Krfez Sava esnasnda da ABD Bakan idi. Onun olu olan George Walker Bush da, 2001-2009 yllar arasnda, 43. ABD Bakan olarak grev yapmtr.

Reagan, seimi kazanmasnn ardndan ilk konumasnda ekonominin durumundan bahsederken, hkmetin ekonomiye mdahale ederek sorunlar yaratt fikrini savunmutur. 69Reagan, a.g.e. s. 226.

b- Reaganomics Politikas

California Valisi olduu dnemden itibaren, ekonomik grleri deimemi olan Reagan, bakan seilmesiyle bu fikirleri uygulama frsat bulmutur. Serbest piyasa ekonomisine ve arz yanl iktisata dayanan ekonomi politikas ile Reagan, ABD'de ekonomik bir devrim yaratmtr. 70Charles E. Jacob, Reaganomics: The Revolution in American Political Economy, Law and Contemporary Problems, Cilt: 48, Say: 4, Gz 1985. Eriim Adresi: http://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3812&context=lcp Eriim Trihi: 15.12.2014

Reagan'n bakan olmasnn ardndan ABD'de arz yanl iktisat ad verilen, Reagan ile olduu kadar ada olduu Britanya Babakan Margaret Thatcher ile de zdelemi olan ekonomi politikas yrtlmtr. 71Seyhun Doan, Keynesyen Teori'ye Bir Tepki: Arz Yanl ktisat, S BF Sosyal ve Ekonomik Aratrmalar Dergisi, Say: 12, 2006. Eriim Adresi: http://sead.selcuk.edu.tr/sead/article/download/328/324 Eriim Trihi: 15.12.2014

Reagan'n daha aktrlk yllarnda bile benimsemi bulunduu bu iktisad gre gre, devlet ekonomiye mmkn olduu kadar az mdahale etmeli, vergi oranlarn dk tutmal, sosyal hizmetlere ayrlan pay da drmelidir. Ancak, savunma harcamalarna ayrlan masraflar, Reagan dneminde art gstermitir. 72Earl C. Ravenal, Reagans 1983 Defense Budget: An Analysis and an Alternative, Policy Analysis, Say: 10, 30.04.1982. Eriim Adresi: http://www.cato.org/publications/policy-analysis/reagans-1983-defense-budget-analysis-alternative Eriim Trihi: 15.12.2014

Bu artn temel sebebi olarak, Reagan'n Jimmy Carter'a kar kulland argmanlardan biri olan ABD'nin SSCB karsnda asker g bakmndan geride kalmasn gstermek mmkndr.

Reagan'n, daha sonralar ismiyle, ngilizce iktisat anlamna gelen economics kelimesinin birleiminden tretilen Reaganomics kavramyla anlacak olan ekonomi politikas, gnmzde dhi bir tartma konusu durumundadr. 73Reaganomics tabirine benzer bir tabir olarak, farkl bir ekonomik model neriyor olmasna karn, gnmzde Japonya Babakan Shinzo Abe'nin ekonomi politikalar da Abenomics olarak nitelendirilmektedir. Bu anlamda, Ronald Reagan dneminin olduka dolayl yollarla dhi, hlen gnmz etkileyen bir dnem olduu grlmektedir.

Szgelimi, Reagan'n politikalar sonucu olarak ABD'de orta snfn ekonomik zorluklarla karlat iddias, bu politikalara muhalif kimseler tarafndan dile getirilmektedir. 74Richard Allen Greene, Critics Question Reagan Legacy, BBC News Online, 09.06.2004. Eriim Adresi: http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3788229.stm Eriim Trihi: 15.12.2014

Ekonomist Mark Weisbrot'a gre, Reagan dneminde ekonomi duraanlat gibi, gelir dalmnda da varlkl kesimin lehine bir dengesizlik grlmtr. 75ayn yer.

Patricia Schroeder, onun dneminde vadedilen dengeli ekonomi hedefine hibir zaman ulalamadn vurgulamaktadr. 76Patricia Schroeder, Nothing Stuck to 'Teflon' President, USA Today, 06.06.2004. Eriim Adresi: http://usatoday30.usatoday.com/news/opinion/editorials/2004-06-06-schroeder_x.htm Eriim Trihi: 15.12.2014 Ayrca Schroeder, Reagan'n tm eletirilere ve dnemindeki skandallara ramen halk arasndaki poplerliini kaybetmemesini, yapmaz zellii ile mehr teflon tavalara benzeterek, Reagan' Teflon President lakabyla niteleyen ilk kii olmutur. Schroeder'e gre, nasl ki piirilen malzeme teflon tavaya yapmyor ise, Reagan'n skandallar da hibir zaman onun halk gzndeki imajna yapmam, onu halkn gznden drmemitir.

Tm bunlara ramen Reagan, iktidar boyunca kendi ekonomi fikrinden taviz vermemi, arz yanl iktisat politikasn iki bakanlk dneminde de uygulamaya devam etmitir.

c- 1981-1985, lk Bakanlk Dnemi

1- 30 Mart 1981, Bakan Reagan'a Suikast Giriimi

Reagan'n bakanlk dneminin, byk aknlk yaratan bir olay ile baladn sylemek mmkndr. Daha bakanlnn ikinci ayn yeni doldurmu iken, 30 Mart 1981trihinde Reagan ve beraberindeki polis memuru Thomas Delahanty, basn szcs James Brady ve gizli servis grevlisi Timothy McCarthy, Washington'da, Hilton Hotel'in nnde saldrya uradlar. Saldr, bir tabancadan alt el ate almas sonucu gereklemi idi. Saldrgann ismi, John Hinckley Jr. olup, ya 25 idi. 77Michael Winter, The Man Who Shot Brady, Reagan., USA Today, 05.08.2014. Eriim Adresi:http://www.usatoday.com/story/news/nation/2014/08/04/james-brady-john-hinckley/13598699/ Eriim Trihi: 16.12.2014

Hickley, alt el ate etmesine karn, Reagan' direkt bir at ile yaralayamamtr. 78USSS'in 4 Mays 1981 trihinde hazrlam olduu rapor iin baknz: http://www.secretservice.gov/Reagan%20Assassination%20Attempt%20Interview%20Reports.pdf

Buna karn, Reagan'n hayat tehlikesi bulunduu ve nce gizli servis mensuplarnn ilk yardm bilgisi, sonra da doktorlarn youn abas sonuta hayatta kalabildii bilinmektedir. 79ayn yer.

Saldrgann kurunlar tarafndan Brady, McCarthy ve Delahanty'nin yan sra seken kurunlar sebebiyle Bakan Reagan da yaralanmtr. Brady ve Delahanty ar yaralanm, McCarthy ise hafif yaralanmt. 80David S. Broder, Reagan Wounded by Assiliants Bullet, Washington Post, 31.03.1981. Eriim Adresi: http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/03/28/AR2006032800766_2.html Eriim Trihi: 16.12.2014

Saldrnn ardndan, kalc yaralar alan James Brady, 2014 ylnda vefat etmi ve vefat sebebinin dorudan bu yaralar ile ilikili olduu aklanmtr. 81Mary Kay Mallonee, James Brady's Death Ruled a Homicide, Police Says, CNN, 09.08.2014. Eriim Adresi: http://edition.cnn.com/2014/08/08/politics/brady-death-homicide/ Eriim Trihi: 16.12.2014

Saldrda bandan vurulmu olan Brady, mrnn sonuna kadar tekerlekli sandalye kullanmak zorunda kalmtr. 82ayn yer.

Hinckley'e, saldrnn hemen ardndan sivil vatandalar ve polis memurlar tarafndan mdahale edilmitir. 83Baknz; USSS'in 4 Mays 1981 trihli raporu: http://www.secretservice.gov/Reagan%20Assassination%20Attempt%20Interview%20Reports.pdf Eriim Trihi: 16.12.2014

Ardndan USSS mensuplar tarafndan gzaltna alnan saldrgan, olay yerinden uzaklatrlmtr. 84Suikast giriiminin ardndan USSS mensuplaryla Beyaz Saray arasnda gerekleen telsiz grmelerinin transkripti iin baknz: http://www.secretservice.gov/press/GPA02-11_CommandPostTranscript%20.pdf Eriim Trihi: 16.12.2014

Hinckley, mahkeme tarafndan akl sal yerinde olmad iin hapishaneye deil, akl hastanesine gnderilmitir. 85Hickley, aktris Jodie Foster'a takntl durumda idi. Hickley, Foster'n oynad 1976 yapm Taxi Driver filminin senaryosundan esinlenerek, ABD Bakan'n ldrmesi durumunda Foster'n ilgisini ekebileceini dnmtr. Ancak, Hickley'nin akl sal yerinde olmad iin ceza almamas, ABD toplumunda byk tepki grmtr. Yarglarn on birinin siyah, birinin beyaz olduu bir jride yarglanan Hickley'nin cezasz kalmas, yarglamann Reagan kartlar tarafndan yapld iddiasyla eletirilmitir. Detayl bilgi iin baknz: http://law2.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/hinckley/hinckleyaccount.html Eriim Trihi: 16.12.2014 Ayrca Hickley'nin gemite ABD'deki neo-Nazi partisi olarak da bilinen National Socialist Party of America yesi olduu bilinmektedir. Baknz: Visit to Son Planned by Hinckley Family, Reading Eagle, 01.04.1981. Eriim Adresi: http://news.google.com/newspapers?nid=1955&dat=19810401&id=8t0hAAAAIBAJ&sjid=AKEFAAAAIBAJ&pg=5916,17408 Eriim Trihi: 16.12.2014

Hinckley ile Bakan Yardmcs Bush'un aileleri arasnda yakn ilikilerin mevcudiyeti, suikastin gerek sebebi hakknda farkl teorilerin olumasna sebebiyet vermitir. 86Hinckley Family Had Ties With Vice President, The Free Lance-Star, 31.03.1981. Eriim Adresi: http://news.google.com/newspapers?id=q1MQAAAAIBAJ&sjid=h4sDAAAAIBAJ&pg=1462,4604289&hl=en Eriim Trihi: 16.12.2014

Bush ailesinin saldrgan Hinckley'i tanmadklar ynnde deme vermi olmalar da, bu teorilerin nne geememitir. 87ayn yer.

2- Okullarda Dua Tartmas

Ronald Reagan, sklkla vurgulanm olduu gibi, bakanlk dneminde de hayatnn nceki aamalarndaki temel fikirlerini muhafaza etmitir. Okullarda, rencilerin topluca dua etmeleri ynndeki nerisi de onun yllar boyu muhafaza ettii bir fikirdir. 1962 ylnda ABD'de yasaklanan bu uygulama, Reagan dneminde yeniden ihya edilmek istenmitir. 1982 ylnda Reagan, bir yasa deiiklii nermi, bu neriyle devletin zel okullarda yahut devlet okullarnda, grup hlinde yahut bireysel olarak ifa edilecek dualar yasaklamayacan yasalatrmak istemitir. 88Reagan Proposes School Prayer Amendment, New York Times, 18.05.1982. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1982/05/18/us/reagan-proposes-school-prayer-amendment.html Eriim Trihi: 16.12.2014

nerisinde baarya ulaamayan Reagan, 25 ubat 1984'te radyo araclyla yapt ulusa sesleni konumasnda, yeniden okullarda dua yasa bulunduuna ve bu durumun deimesinin gerekliliine deinmitir. 89Ayn konumada, Reagan'n, U.S. Constitution The First Amendment olarak bilinen, ABD Anayasas'nda yer alan ilk ek maddeye deindii grlmtr. Okullarda dua trenlerinin dzenlenmesini yasaklayan bu maddeyi inceleyen Reagan, ayn maddenin hem KKK destekilerini, Yahudi ve siyahlere kar rk ayrmcln engelleyip, hem de okullarda dua edilmesini yasaklamasn eletirmektedir. Konumann tam metni iin baknz: http://www.presidency.ucsb.edu/ws/?pid=39565 Eriim Trihi: 16.12.2014

Reagan'n bakanlk dneminin sonuna kadar, okullarda dua serbestlii hususunda srarc olduu bilinmektedir.

3- 1981-1985 Yllar Arasnda ABD D Politikas

Daha siyas hayatnn balangcndan itibaren, inanm bir komnizm kart olan Reagan, bakan olmas ile komnizme kar mcadeleye dayal bir d politika anlayn benimsedi. O, tpk seilmeden nceki propaganda konumalarnda da belirttii gibi, ABD'nin asker g anlamnda SSCB karsnda gsz durumda kaldna inanyordu. Bu yzden, daha nce de belirtilmi olan ekonomi politikas dorultusunda Reagan, ABD'nin savunma harcamalarn artrarak, orduyu daha nitelikli ve daha modern hle getirmeye alt. Szgelimi, daha nce Jimmy Carter'n emri dorultusunda askya alnm olan B-1 Lancer spersonik bombardman ua projesi, Reagan tarafndan tekrar yrrle konuldu. 90Thomas Whitington, B-1B Lancer Units in Combat, Osprey Publishing, 2006, s. 7. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 17.12.2014

MX Peacekeeper isimli ktalararas balistik fze de, onun dneminde gelitirilmitir. Reagan, 9 Mart 1985 trihinde, ABD'nin asker caydrclnn artmas gerekliliini vurgulad ulusa sesleni konumasnda da, bu fzenin nemine dikkat ekmitir. 91Konumann tam metni iin baknz: http://www.presidency.ucsb.edu/ws/?pid=38302 Eriim Trihi: 17.12.2014

Reagan'a gre, ABD ile SSCB arasnda bir yumuama gerekleecek ise, ncelikle ABD asker caydrcln artrarak, SSCB karsnda daha gl bir konuma gelmeli idi. 92Nitekim Reagan, otobiyografik eseri olan An American Life kitabnn 14. sayfasnda, bu durumu yle ifade etmektedir: I knew America first had to upgrade its military capabilities so that we would be able to negotiate with the Soviets from a position of strength, not weakness.

8 Mart 1983'te, Reagan, SSCB'yi er imparatorluu anlamnda gelen evil empire kavramyla tanmlayan bir konuma yapmtr. 93Konumann tam metni iin baknz: http://www.fordham.edu/halsall/mod/1982reagan1.asp Eriim Trihi: 17.12.2014

Bu konuma, tm dnyada yank uyandrmtr. ABD'de de, birtakm trihiler ve yazarlar, evil empire konumasn eletirmi, bu konumann haksz sulamalar ierdiini ve hatta ABD'nin trihinde bir ABD Bakan tarafndan yaplm en kt konuma olduunu iddia edenler dhi olmutur. 94Andrew Busch, Ronald Reagan and the Politics of Freedom, Rowman&Littlefield, Lanham, 2001, s. 197. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 17.12.2014

Buna karn, 1989-1992 yllar arasnda Mihail Gorbaov'un ekonomik reform abalarnda grev alm olan ekonomist Yuri Maltsev, SSCB'nin temel probleminin demokrasi yoksunluu deil, sosyalizm olduunu kabul etmektedir. 95Yuri N. Maltsev, Decline and Fall of Gorbachev and the Soviet State, MISES Daily, 17.10.2008. Eriim Adresi: http://mises.org/library/decline-and-fall-gorbachev-and-soviet-state Eriim Trihi: 17.12.2014

Maltsev, asl problemin sosyalizm olduunu ifade ederek, Ronald Reagan'n sosyalizm eletirilerine paralel bir fikri savunmutur.

Reagan, komnizm kartln ABD ile snrl tutmam, komnizm ile mcadeleyi uluslararas boyutta uygulamtr. Reagan Doctrine ad verilen strateji, Reagan dneminde ABD d politikasnn esaslarndan olmutur. Bu stratetji dorultusunda, dnyann drt bir yanndaki komnizm kart hareketler, ABD tarafndan komnist hareketlere kar desteklenmitir. 96Charles Wolf Jr., Arming the Reagan Doctrine, The National Interest, Say: 5, Gz 1986, s. 102-105. Eriim Adresi: http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/notes/2007/N2541.pdf Eriim Trihi: 17.12.2014

Reagan Doctrine, zellikle Orta Amerika ve Gney Amerika'da, komnizmin engellenmesi iin baskc politikalar uygulayan diktatrlk rejimlerinin kurulmasna sebep olmutur. 97Noam Chomsky, Ronald Reagan's Secret, Genocidal Wars, Alternet, 06.06.2013. Eriim Adresi:http://www.alternet.org/noam-chomsky-nuclear Eriim Trihi: 17.12.2014

Reagan'n komnizm ile mcadele politikasnda en byk destekilerinden biri de, ekonomik adan da ABD'ye benzer politikalar uygulamakta olan Byk Britanya Babakan Margaret Thatcher olmutur.

Ronald Reagan dneminde, ABD asker gleri, snrtesi grevler icra etmilerdir. Bu grevlerden biri kapsamnda, 1982 ylnda Lbnan Sava'n sonlandrmak amacyla, Amerikan Deniz Piyadeleri, Lbnan'n bakenti Beyrut'a gnderilmitir. 23 Ekim 1983 trihinde, Beyrut'ta klalara dzenlenen bombal saldrda 220'si deniz piyadesi olmak zere 241 Amerikan vatanda hayatn kaybetmitir. Bu katliamn ardndan, 1984 ylnda Ronald Reagan'n emriyle, Amerikan birlikleri Lbnan'dan ekilmitir. 98Beirut Marine Barracks Fast Facts, CNN Library, 02.11.2014. Eriim Adresi: http://edition.cnn.com/2013/06/13/world/meast/beirut-marine-barracks-bombing-fast-facts/ Eriim Trihi: 17.12.2014

Reagan, d politikasndan taviz vermediini Lbnan'daki bombalama ile ayn yl, Grenada'ya ABD asker glerinin mdahale emrini vererek gstermitir. Operation Urgent Fury ad verilen operasyon ile komnist bir rejimin bulunduu Grenada adasna karma yapan ABD gleri, 1979 ylndan itibaren lkeyi ynetmekte olan ve Kba ile yaknlama politikasn benimsemi olan Maurice Bishop'un hkmetini zor kullanarak devirmilerdir. 99Ronald H. Cole, Operation Urgent Fury, The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada 12 October-2 November 1983, Joint History Office, Washington DC, 1997, s. 1. Eriim Adresi: http://www.dtic.mil/doctrine/doctrine/history/urgfury.pdf Eriim Trihi: 17.12.2014

1 Eyll 1983 trihinde, Kore Havayollar'na ait KAL007 uu sefer sayl yolcu ua, ABD'li Georgia Senatr Larry McDonald'n da dhil olduu 269 yolcu ile SSCB'ye bal Sahalin Adas yaknlarnda, Sovyet Hava Kuvvetleri'ne ait bir Su-15 ua tarafndan vurulmutur. Olay sonucunda, McDonald da dhil olmak zere, uaktan sa kurtulan olmamtr. 100Frederick C. Barth, The Shootdown of KAL007: Accident or Conspiracy?, Air Command and Staff College, Rapor Numaras: 88-0225, 1988. Eriim Adresi: http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a194976.pdf Eriim Trihi:17.12.2014

Bakan Reagan, 5 Eyll 1983 trihinde KAL007'n drlmesine dair bir konuma yapm, bu konumada SSCB'yi hedef alan ifadeler kullanm ve uan drlmesini bir katliam olarak tanmlamtr. 101Konumann tamam iin baknz: http://www.youtube.com/watch?v=9VA4W1wDMAk Eriim Trihi: 17.12.2014

d- 1985-1989, kinci Bakanlk Dnemi

1- ABD'de Yasa D Gmen Politikas

Reagan'n ikinci bakanlk dneminde, i politikadaki en dikkat ekici gelimelerden birisi, yasa d gmenlerin istihdam edilmesine kar taknlan tutum olmutur. 1986 ylnda Bakan Ronald Reagan, Immigration Reform and Control Act isimli yasa tasarsn onaylamtr. 102Karen Tumulty, Why Immigration Reform Fell Short, Washington Post, 03.02.2013. Eriim Adresi: http://www.washingtonpost.com/politics/why-immigration-reform-fell-short/2013/02/03/fbb643aa-6be7-11e2-8740-9b58f43c191a_story.html Eriim Trihi: 19.12.2014

Bu tasar ile ABD'deki yasa d gmenlere i verilmesi yasaklanm, bu sayede ABD'ye yaplan yasa d glerin durdurulmas hedeflenmitir. Yasann ierii gerei, 1 Ocak 1982 ncesinde ABD'ye g etmi bulunan yasa d gmenler de, affedilerek ABD vatanda kabul edilmilerdir. 103Emily Badger, What Happened to the Millions of Immigrants Granted Legal Status Under Ronald Reagan?, Washington Post, 26.11.2014. Eriim Adresi: http://www.washingtonpost.com/blogs/wonkblog/wp/2014/11/26/what-happened-to-the-millions-of-immigrants-granted-legal-status-under-ronald-reagan/ Eriim Trihi: 19.12.2014 Ayrca, mevcut ABD Bakan Barack Obama da, yasa d gmenler hususunda Reagan'nkine benzer tedbirler almakta, bu tedbirlerin herhangi bir etki gstermemesi hususunda eletirilmektedir.

Buna karn, belirlenen cezalara ramen bu yasann ABD'ye gelen yasa d gmenleri de, bu gmenlere yasa d yollarla i verenleri de caydramadn sylemek mmkndr. 104Tumulty, a.g.e.

2- 1986, Libya'ya Hava Saldrs

1986 ylnn Nisan aynda, ABD Hava Kuvvetleri'ne bal sava uaklar, Libya'da belirlenmi olan noktalar hedef alan hava saldrlar gerekletirmi, ABD bunu Libya'daki terrist merkezlerini vurduu iddiasyla duyurmutur. 105Bernard Weinraub, U.S. Jets Hit Terrorist Centers in Libya; Reagan Warns of New Attacks If Needed, New York Times, 15.04.1986. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1986/04/15/politics/15REAG.html Eriim Trihi: 19.12.2014

Bakan Reagan, ABD olarak yaplmas gerekeni yaptklarn, Libya'da yeniden terrist tehdit olduuna kanaat getirirlerse, yeniden hava saldrsnda bulunacaklarn belirtmitir. 106ayn yer. Ayrca Reagan'n szlerinde, tek kutuplu dnya dzeninin balangcnn ilk iaretlerini grmek mmkndr. Bir SSCB mttefii olan Libya'y, denizar bir lke olan ABD, hava saldrs ile vurmu iken ABD Bakan bu durumu, tamamen doal ve yaplmas gerekli olan bir hava saldrs olarak nitelemitir.

Ronald Reagan'a gre, Libya, 5 Nisan 1986 trihinde Bat Berlin'de gerekleen bombal saldry dzenleyen terristleri barndran lke idi. 107ayn yer.

ABD'nin hava saldrs da, Berlin'deki bombal saldry planlad iddia edilen Libya lideri Muammer Kaddafi'yi hedef alm, ancak Kaddafi bu saldrdan sa kurtulmay baarmtr. 108Nathalie Malinarich, Flashback: The Berlin Disco Bombing, BBC News Online, 13.11.2001. Eriim Adresi: http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1653848.stm Eriim Trihi: 19.12.2014

Grenada, Lbnan ve ardndan Libya'da ABD tarafndan asker operasyonlarn gerekletirilmesi, Reagan'n d politikadaki tavizsiz tutumunu zetlemektedir. O, Berlin'de gereklemi olan ve bir ABD vatanda ile Trk vatanda bir sivilin hayatn kaybetmesine sebep olan bombalama olay zerine sorumluluk almtr. Ronald Reagan'n bu tutumunda, ABD'yi dnyann lideri ve ynlendiricisi olarak grdne dair son derece ak bir iaret vardr. Reagan'n ABD'si, dmanlarn her nerede olurlarsa olsunlar bulabilmekte ve onlardan hesap sorabilmekte idi. Reagan'n ABD iin vadetmi bulunduu vizyon da, bu idi.

3- Irangate Skandal

1986 ylnda, ABD d politikasndaki en byk skandallardan birisi gndeme gelmitir. slm Devrimi'nin ardndan, ABD ve mttefikleri tarafndan silah ambargosu altnda bulunan ran, dolaysyla elinde mevcut bulunan ve ah Rza Pehlev'nin dneminden kalma ABD yapm silahlar iin yedek para bulamamakta idi. Yedek parann da tesinde, ran, ordusunun modern ABD yapm silahlar ile donatlmasn istemekte idi.

Lbnan'da, ran ile ilikili olan ii milisler tarafndan esir alnm durumdaki ABD vatandalarnn durumu, ran-ABD ilikilerini daha karmak hle getirmitir. Ronald Reagan, Irangate ile ilgili savunmasnda kendisinin skandalla bir ilgisi olmadn belirtirken, yalnzca Lbnan'daki esir ABD vatandalarnn serbest braklmas karlnda ran'a tanksavar TOW fzelerinden temin edilebileceini sylemitir. 109Excerpts From Reagan's Testimony on the Iran-Contra Affair, New York Times, 23.02.1990. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1990/02/23/us/excerpts-from-reagan-s-testimony-on-the-iran-contra-affair.html Eriim Trihi: 19.12.2014

Buna karn, 1985 ylnda NSC'nin en yetkili ismi konumunda bulunan Robert C. McFarlane, ran'a ciddi bir miktarda tanksavar ve uaksavar fzenin satlmasn onaylamtr. 110Iran-Contra Affair, Encyclopedia Britannica, 2010. Eriim Adresi: http://global.britannica.com/EBchecked/topic/293519/Iran-Contra-Affair Eriim Trihi: 19.12.2014

lerleyen yllarda, yine bir NSC yesi olan Korgeneral Oliver North, bu silah satlarn srdrmtr.

Skandaln bir dier boyutu, ran'a satlan silahlardan elde edilecek gelirin kullanm olmutur. Hlihazrda yasa d bir ekilde elde edilen bu gelir, daha nce ABD Kongresi tarafndan yasa d bir oluum olarak nitelenmi olan, Nikaragua'daki komnizm kart Kontra hareketini silahlandrmak iin kullanlmtr. 111Sara Fritz&Doyle McManus, News Analysis: The Iran-Contra Report, LA Times, 19.01.1994. Eriim Adresi: http://articles.latimes.com/1994-01-19/news/mn-13337_1_iran-contra-scandal Eriim Trihi: 19.12.2014

Bylece ambargo altndaki ran'a silah satmak, bu silah satndan elde edilen geliri yasa d bir grubu finanse etmek iin kullanmak ve bylece Kongre'nin yasal yetkilerini devre d brakmak sretiyle, Iran-Contra Affairs de denilen skandal meydana gelmitir. Reagan, kendisinin bu skandaln geliiminden tamamen habersiz olduunu savunmasnda belirtmitir, ancak skandaln olumasndaki nemli isimlerden biri olan Oliver North, Reagan'n bu skandal tm detaylaryla bildiini, bilinli olarak buna gz yumduunu iddia etmitir. 112David Johnston, North Says Reagan Knew of Iran Deal, New York Times, 20.10.1991. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1991/10/20/us/north-says-reagan-knew-of-iran-deal.html Eriim Trihi: 19.12.2014

Skandaln aa kmasnn ardndan Ronald Reagan, olay soruturmak iin bir komisyon kurmutur. Bu komisyon, Tower Commission olarak da bilinmektedir. Irangate skandalnn yaratt tepkiye karn, skandalda ad geen isimlerden biri olan Oliver North, skandaln gerekletii trihteki konumuna gre, daha iyi bir konuma gelmi, ekonomik olarak daha varlkl bir hle gelmitir. 113Joel Brinkley&Tim Weiner, The Iran-Contra Report: The Cast; Soldiers, Secretaries and Politicians, Now United in Bitterness, New York Times, 19.01.1994. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1994/01/19/world/iran-contra-report-cast-soldiers-secretaries-politicians-now-united-bitterness.html Eriim Trihi: 19.12.2014

Buna karn, North'un Cumhuriyeti Parti ierisindeki itibarn korumu olmas bir istisnadr. Skandala ismi karm isimlerin byk bir ksm, bir daha asla eski konumlarna dnememilerdir. 114ayn yer.

4- 1985-1989, ABD-SSCB likileri

Bakanlnn ilk dneminde, SSCB'ye kar silahlanma politikasn benimsemi olan Reagan, bu politikann niha hedefi olarak grd mzakereleri, ikinci bakanlk dneminde uygulama frsat bulmutur. 11 Mart 1985'te SSCB lideri olan ve ilerleyen yllarda SSCB iinde reform politikasn benimseyecek olan Mihail Gorbaov'un iktidar da, Ronald Reagan'n mzakere fikrini kuvvetlendirmitir. 115Mikhail Gorbachev, Encyclopedia Britannica, 2010. Eriim Adresi: http://global.britannica.com/EBchecked/topic/238982/Mikhail-Gorbachev Eriim Trihi: 20.12.2014

Gorbaov'un glasnost ve perestroyka ismi verilen reform politikalarnn, SSCB'yi daha demokratik bir hle getirmek ve ekonomiyi canlandrmak amacn gtt sylenebilir.116ayn yer.

Ronald Reagan'n d politikadaki en byk ibirlikisi olan Margaret Thatcher, Mihail Gorbaov iin birlikte i yaplabilecek birisi nitelemesini yapm, onu nceki SSCB liderlerinden farkl bir lider olarak deerlendirmitir. 117Thatcher'n 17 Aralk 1984'te BBC'ye verdii rportajn metni iin baknz: http://www.margaretthatcher.org/document/105592 Eriim Trihi: 20.12.2014

Nitekim Reagan da bizzat, Gorbaov hakkndaki olumlu fikirlerini, otobiyografik eseri olan An American Life kitabnda belirtmitir. 118Ayrca Ronald Reagan, hi kimsenin bir nkleer sava kazanamayacan, byle bir savan dnyann topyekn ykm ile sonulanacana inancn da vurgulamtr. Reagan bu gr, SSCB'de lml olarak deerlendirdii bir liderin varln fark etmesiyle uygulamaya balam, nkleer silahlanma yarn sonlandrmtr.

Gorbaov'un iktidaryla birlikte, ABD-SSCB ilikilerinin diplomasi odakl bir seyir izlediini grmek mmkndr. 1985'te svire'nin Cenevre kentinde, Reagan ve Gorbaov ilk kez bir araya gelmilerdir. Liderler, nkleer silahlanma yarnn durdurulmas silahlanma yarnn uzay teknolojisini kullanarak dnya dna tanmamas hususlarnda anlama salamlardr. 119Reagan, a.g.e., s. 626.

Ronald Reagan, Gorbaov'u ABD'deki refah dzeyinin yksekliine ikna edebilmeyi umuyor idi. 120David S. Foglesong, The American Mission and the 'Evil Empire': The Crusade for a 'Free Russia, Cambridge University Press, Cambridge, 2007, s. 174. Eriim Adresi: http://books.google.com/books Eriim Trihi: 20.12.2014

Reagan'n fikrine gre, SSCB liderini ABD'nin refah iinde yaadna inandrmak, Gorbaov'u komnizmin ilevsel olmadna inandrmak ile edeer olmaldr. Gorbaov'un kendi ekibinin iinde de, benzer grler mevcut idi. Szgelimi ekonomist Yuri Maltsev, SSCB'nin problemi olarak komnizmi iaret etmekte, dier tm problemlerin kaynann da komnizm olduunu belirtmektedir. 121Maltsev, a.g.e.

Cenevre'de bir araya gelmi olan liderler, 1986 ylnda bu kez zlanda'nn bakenti Reykjavik'de bir araya geldiler. Reykjavik Grmeleri'nde, Gorbaov, mzakere konusu olarak yalnzca silahlanma yarnn nne geilmesini belirlemi iken, Ronald Reagan'n SSCB'de yaayp da ABD'ye g etmek isteyen Yahudilerden, SSCB'nin Afganistan' igaline kadar pek ok farkl konuyu gndeme getirmitir. 122Reagan, a.g.e., s. 675.

Reykjavik Grmeleri esnasnda SSCB tarafn rahatsz etmi olan bir dier olgu da, ABD'nin SDI konusunda geri adm atmam olmas idi. 123SDI, ABD'nin olas bir nkleer saldrya kar son teknolojik kara ve uzay sistemleriyle korunmas projesi idi. Ancak, bu proje defalarca gereklikten uzak olmakla eletirilmitir. ABD medyas tarafndan uzay teknolojisine yaplan gnderme ile Star Wars filmleriyle zdeletirilen bu proje, SSCB'nin mzakereler esnasnda zerinde durmu olduu en nemli konulardan birisi olmutur.

Taraflarn birbirlerinden beklentilerinin farkl olmas sebebiyle, Reykjavik Grmeleri, 1987 ylnda bu kez ABD'nin bakenti Washington DC'de bir araya gelinmesi kararyla sonlandrlmtr.

1987 ylnda, Washington DC'de bir araya gelen Reagan ve Gorbaov, Washington Grmeleri olarak bilinen mzakereleri gerekletirmilerdir. Washington Grmeleri'de, Reykjavik'ten sonra iki tarafn da eit bir ekilde taviz vererek, uzlama salama abasnda olduu grlmektedir. Nitekim bu uzlama abas sonu vermi, 1987 Aralk'nda Reagan ve Gorbaov, Washington Grmeleri'nin baaryla sona erdiini ve taraflarn anlama saladn duyurmulardr. 124Don Oberdorfer&Lou Cannon, Summit Declared a 'Success, Washington Post, 11.12.1987. Eriim Adresi: http://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/summit/archive/dec87.htm Eriim Trihi: 20.12.2014

Washington Grmeleri ile ABD, daha nce taviz vermekten kanm olduu SDI projesini snrlandrmay kabul etmitir. Ronald Reagan'n SSCB'yi mzakereye ikna etmek iin silahlanmay benimseyen politikasnn, Washington Grmeleri'nde ak bir ekilde ilevini gsterdiini sylemek mmkndr. Gorbaov, Washington Grmeleri ile SSCB'nin de, ABD'nin silahlanma yarn durdurmas karlnda Afganistan'dan ekilmeyi kabul ettiini duyurmutur. 125Ayn yer.

Uzlamann bir dier sonucu olarak da, 1987 ylnda iki taraf tarafndan da imzalanan Intermediate -Range Nuclear Forces Treaty isimli antlamay gstermek mmkndr. Bu antlama ile ABD ve SSCB, 500-5.000 kilometre menzilli fzelerin kullanmn ve gelitirilmesini yasaklamtr. 126Russia 'Violated 1987 Nuclear Missile Treaty', Says US, BBC, 29.07.2014. Eriim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-us-canada-28538387 Eriim Trihi: 20.12.2014

1988 ylnda, Reagan ve Gorbaov bu kez SSCB'nin bakenti Moskova'da bir araya gelmilerdir. INF de, ayn yl ABD Senatosu tarafndan onaylanm ve yrrle girmitir. 127Rudy Abramson, Senate Approves INF Treaty, 93-5 : Landmark Accord Will Lead to 1st Offensive Arms Cut in History, LA Times, 28.05.1988. Eriim Adresi: http://articles.latimes.com/1988-05-28/news/mn-3390_1_senate-democrats Eriim Trihi: 20.12.2014

Moskova Grmeleri ile, iki taraf arasnda insan haklar ve SSCB'nin eitim sistemi zerinde mzakereler yaplmtr. Grmelerin sonucunda, SSCB'de resm trih kitaplar yeniden yazlmaya balanm, yaplmas planlanan trih snavlar SSCB'nin reform karar dolaysyla iptal edilmitir. 128Esther B. Fein, Moscow Summit: Unmaking History and Debating Rights; Soviet Pupils Spared Exams While History Is Rewritten, New York Times, 31.05.1988. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1988/05/31/world/moscow-summit-unmaking-history-debating-rights-soviet-pupils-spared-exams-while.html Eriim Trihi: 20.12.2014

Moskova Grmeleri sonrasnda iki taraf, 1988 Aralk'nda New York'ta yeniden bir araya gelmeyi kararlatrmlardr. Ancak, 7 Aralk 1988 trihinde Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde meydana gelen deprem zerine, Gorbaov New York'tan lkesine dnmek durumunda kalmtr. 129Doyle McManus, Soviet Quake Halts Gorbachev Trip : He Flies Home Today; Thousands Feared Dead in Armenia, LA Times, 08.12.1988. Eriim Adresi: http://articles.latimes.com/1988-12-08/news/mn-1508_1_home-today Eriim Trihi: 20.12.2014. Ayrca, yaanan depremin ardndan SSCB'nin devlet televizyonu tarafndan deprem hakknda net bilgilerin verilmesi, depremden en fazla etkilenmi olan Kirovakan ve Spitak ehirlerinden grntlerin gsterilmesi de reform abalaryla ilikilidir. SSCB yneticileri, daha nce yaanm olan felaket yahut skandallar genellikle inkr etmeyi veya ge aklamay tercih etmi idi. Szgelimi, 1986 ylnda yaanan ernobil Facias, gereklemesinden iki gn sonra, yalnzca 17 saniyelik bir haber ile kamuoyuna aklanmtr. Szkonusu haber iin baknz: https://www.youtube.com/watch?v=sC7n_QgJRks Eriim Trihi: 20.12.2014

1987 ylnda, Ronald Reagan, Berlin'de Gorbaov'a hitap ederek Berlin Duvar'nn yerle bir edilmesi isteini dile getirmitir. 130Romesh Ratnesar, 20 Years After 'Tear Down This Wall, Time Magazine, 11.06.2007. Eriim Adresi: http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1631828,00.html Eriim Trihi: 20.12.2014

1989 ylnda, Reagan'n bu istei gereklemi ve Berlin Duvar yklmtr. Berlin Duvar'nn yklmas, Souk Sava'n bitiinin de bir temsili olarak grlmektedir. Nitekim Reagan'n bakanl brakmasnn ardndan, 1991 ylnda SSCB dalm, Souk Sava resm olarak bitmitir.

IV- BAKANLIKTAN AYRILMASI VE VEFATI

Ronald Reagan, 1989 ylnda ABD Bakan olarak son yln geirmi ve bir sonraki seimlere katlmamtr. Onun yerini, 1981'den 1989'a kadar yardmcln yapm olan George Bush almtr. 1989 ylnda, California eyaletine dnen Ronald Reagan, Los Angeles ehrinin yaknlarnda yer alan Bel Air'de, ei Nancy Reagan ile yaamaya balam, vefatna kadar da burada yaamtr. 131Robert Reinhold, Reagans Settle In at 668 Saint Cloud, New York Times, 23.01.1989. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1989/01/23/us/reagans-settle-in-at-668-saint-cloud.html Eriim Trihi: 20.12.2014

1994 ylnda Ronald Reagan, kamuoyuna, bir ak mektup ile alzheimer hastalndan muzdarip olduunu duyurmutur. 132Michael R. Gordon, In Poignant Public Letter, Reagan Reveals That He Has Alzheimer's, New York Times, 06.11.1994. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/1994/11/06/us/in-poignant-public-letter-reagan-reveals-that-he-has-alzheimer-s.html Eriim Trihi: 20.12.2014

Vefatna kadar alzheimer hastal ile yaamak zorunda kalan Ronald Reagan'n durumu, giderek ktlemi ve zamanla, grd insanlarn ounluu tanyamaz hle gelmitir.

2004 ylnda, Nancy Reagan'n, einin durumunun giderek ktletiini aklamasndan yaklak bir ay sonra, 5 Haziran 2004'te, Ronald Reagan, Bel Air'deki evinde yaamn yitirmitir. 133Johanna Neuman, Former President Reagan Dies at 93, LA Times, 06.06.2004. Eriim Adresi: http://www.latimes.com/local/obituaries/archives/la-me-ronald-reagan-dies-20040604-story.html#page=1 Eriim Trihi: 20.12.2014

Vefatna, zatrree hastalnn sebep olduu aklanmtr. 134ayn yer.

93 yanda vefat etmi olan Ronald Reagan, Washington DC'de dzenlenen cenaze treninin ardndan, topraa verilmitir. Reagan'n cenaze trenine, Bill Clinton ve ei Hilary Clinton, devrin ABD Bakan George W. Bush ile eski SSCB Devlet Bakan Mihail Gorbaov da katlmtr. 135Thom Shanker, Gorbachev Honours His Enemy and Friend, New York Times, 11.06.2004. Eriim Adresi: http://www.nytimes.com/2004/06/11/politics/11gorby.html Eriim Trihi: 20.12.2014

V- SYAS MRASI

Ronald Reagan, ABD Bakan olarak yaptklar ile ABD trihindeki en kalc izleri brakan bakanlardan birisi olmutur. Reagan, ABD'nin SSCB karsnda g duruma dmeye balad 1980'li yllarn hemen banda ABD Bakan olarak greve balam, 1989 ylnda grevinden ayrldnda Souk Sava' kazanan ABD Bakan olarak tannr olmutu.

politikada, Ronald Reagan, Reaganomics politikasyla ve skandallar sebebiyle eletirilmitir. Szgelimi, Amerikal gazeteci Robert Parry, Irangate skandal ile ilgili haber yapmak istedii iin, New York Times gazetesinin yneticileri tarafndan dmanca muamele grdn belirtmitir. 136Robert Parry, NYT's Apologies Miss the Point, Consortium News, 02.06.2004. Eriim Adresi: https://consortiumnews.com/2004/060204.html Eriim Trihi: 20.12.2014

Parry'ye gre, New York Times yneticileri Reagan yanls grleri sebebiyle, Reagan aleyhinde yaplacak haberlere izin vermemilerdir. 137ayn yer.

te yandan, Ronald Reagan'n Souk Sava' kazanmas ynndeki genel kan dhi, tartlmaktadr. Jonathan Weiler, Ronald Reagan'n Souk Sava esnasndaki roln sorgulayarak, SSCB'nin dalmasn Reagan'n abalaryla ilikilendirmekten kanm, SSCB'nin tamamen i problemleri sebebiyle ykldn iddia etmitir. 138Jonathan Weiler, Why Ronald Reagan Didn't Really Win the Cold War, Huffington Post, 07.02.2011. Eriim Adresi: http://www.huffingtonpost.com/jonathan-weiler/why-ronald-reagan-didnt-r_b_819445.html Eriim Trihi: 20.12.2014

Orta Amerika lkelerinde de, Reagan konusunda bir gr birlii mevcut deildir. Orta Amerika'da, Ronald Reagan', lkeleri komnizmden kurtaran bir kahraman olarak deerlendirenler kadar, onu Orta Amerika'da i savalara sebep olan takntl bir komnizm kart olarak grenler de mevcuttur. 139Kevin Sullivan&Mary Jordan, In Central America, Reagan Remains a Polarizing Figure, Washington Post, 10.06.2004. Eriim Adresi: http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A29546-2004Jun9.html Eriim Trihi: 20.12.2014

Tm eletirilere karn, Ronald Reagan dneminde ABD, tek kutuplu dnya dzenine giden temel admlar atmtr. SSCB'yi daha demokratik ve daha kapitalist bir dzeni benimsemeye zorlayan ABD'nin, SSCB'nin dalmasndaki roln kmsemek, doru deildir.

Gnmzde, Cumhuriyeti Parti ve muhafazakarlar iin, Ronald Reagan'n bir idol olduunu sylemek mmkndr. Onun ardndan gelen Cumhuriyeti ABD Bakanlar, halk arasnda Ronald Reagan kadar muteber olamamlardr. 140Ronald Reagan ile ilgili aratrma iin baknz: http://www.ropercenter.uconn.edu/CFIDE/roper/presidential/webroot/presidential_rating_detail.cfm?allRate=True&presidentName=Reagan Eriim Trihi: 20.12.2014 George W. Bush'un muteberliinin ise, Reagan'n aksine giderek dt grlmektedir. George W. Bush ile ilgili aratrma iin baknz: http://www.gallup.com/poll/116500/presidential-approval-ratings-george-bush.aspx Eriim Trihi: 20.12.2014

Bu yzden, hlen Cumhuriyeti Parti iin ideal ABD Bakan olarak Ronald Reagan'n gsterildiini sylemek mmkndr.

Reagan'n lakaplarndan biri olan, teflon president onu en iyi tanmlayan lakaplarndandr. Nitekim, tm skandallara ramen Ronald Reagan, halk arasnda itibarn korumay baarm, hibir skandal onun itibarn lekeleyememitir. ABD dnda dhi, Reagan, sradan bir ABD Bakan olarak deil, Souk Sava'n galibi olarak hatrlanmaktadr.

SONU

Ronald Reagan, ABD'nin yaad en byk ekonomik kriz olarak grlen "Great Depression" yllarn, kinci Dnya Sava'n ve Souk Sava'n balangcn grm bir Amerikal olarak, bahsi geen olaylarn tesirini hissetmitir. O, ABD'nin gsz kalmas durumunda nce ABD'yi ve sonra tm "zgr dnyay" ele geirecek bir komnizm tehlikesinin varlna inanmtr. Reagan'n hayatndaki icraatlar, onun komnizm kartlndan bamsz deerlendirmek mmkn deildir.

Annesi Nelle Reagan'dan etkilenmi olan Reagan, tpk annesi gibi son derece iyimser bir insan idi. yimser olmasnn yan sra, Ronald Reagan'n fikirlerinin ve icraatlarnn, hatta dnemindeki skandallarn bile arkasnda durabilecek kadar kararl bir kiilie sahip olduunu sylemek mmkndr. Reagan'daki mevcudiyetine kaynak olarak annesi Nelle Reagan'n gsterilebilecei bir dier olgu da, Ronald Reagan'n dindarldr.

Souk Sava'n "zgr dnya" tarafndan kazanlmasndaki en byk pay sahibi olan Reagan'n, grlerinde ve icraatlarnda byk bir devamllk grlmektedir. SAG Bakan olduu yllarda komnist aktrler ve aktrisleri FBI'a ihbar eden Reagan, California Valisi iken, sol grl renciler tarafndan balatlan Berkeley'deki renci olaylarn, iddet kullanarak bastrmtr. Amerikan asker glerinin topyekn bir silahlanma ve modernleme hareketine girdii yllarn, Reagan'n bakanlna rastlamas tesadf deildir. Nitekim Reagan, ABD Bakan olarak bata SSCB olmak zere tm dnyadaki komnist hareketleri hedef alm, SSCB'yi anlamaya zorlamak

iin ABD'nin asker kapasitesini artrmtr. Reagan'n stratejisi baaryla sonulanm, 1989 ylnda Berlin Duvar yklm, 1991 ylnda ise SSCB dalmtr.

Ronald Reagan'n fikirlerindeki ve konumundaki kararlln ifade edebilmek iin, onun kendi szleri yeterli olmaktadr; Reagan'a gre o Demokrat Parti'yi brakp Cumhuriyeti olmamtr, aksine Demokrat Parti onu ve grlerini terk etmitir.

Reagan'n siyas miras, ABD'de hlen byk bir tartma konusudur. Onun dnemini, verilen szlerin tutulmad, ekonominin orta snfn zerine srekli yk bindirilmesi ile dengelendii bir dnem olarak niteleyenler mevcut olduu gibi, Reagan' "SSCB'yi yenen ABD Bakan" olarak niteleyenler de mevcuttur. politikada ve ekonomide tartlacak hamleler yapan Reagan, d politikada da iki temel sonu yaratan bir strateji takip etmitir. Bu sonulardan ilki, SSCB ve dier komnist devletlerin, ABD ve "zgr dnyay" oluturan kapitalist devletler tarafndan kesin bir ekilde bertaraf edilmesidir. kinci sonu ise, ABD'nin hlihazrda Vietnam Sava sebebiyle bozulmu bulunan imaj, Reagan'n tavizsiz politikalar sonucunda daha da bozulmas olmutur. Nitekim gnmzde Amerikan kartl, ABD mttefii olan lkelerde bile gl ekilde hissedilmektedir.

Tm eletirilere karn Ronald Reagan, SSCB'ye kar giderek daha g bir duruma dmekte olan ABD'yi, 1989 ylna gelindiinde SSCB'yle anlaarak nkleer silahlanmay sonlandran, 1991 ylnn ardndan da tek kutuplu dnya dzeni olarak nitelendirilen dzenin hkimi olan devlet hline getirmitir. Gnmzde, onu eletirenlerin de, onu ve politikalarn benimseyenlerin de kesin bir ekilde uzlaabilecekleri bir konu vardr ki, bu da Reagan'n etkisidir. yi yahut kt ynl bir etki olduu hlen tartlan bu etkinin mevcudiyeti zerinde hibir kuku yoktur. Ronald Reagan, iyi ve kt ynleriyle ABD trihindeki en nemli siyasetilerden birisi olmu, yakn trihi dorudan ekillendiren liderlerden biri olmutur.

KAYNAKA

ABRAMSON, Rudy, Senate Approves INF Treaty, 93-5 : Landmark Accord Will Lead to 1st Offensive Arms Cut in History, LA Times, 28.05.1988.

BADGER, Emily, What Happened to the Millions of Immigrants Granted Legal Status Under Ronald Reagan?, Washington Post, 26.11.2014.

BARTH, Frederick C., The Shootdown of KAL007: Accident or Conspiracy?, Air Command and Staff College, Rapor Numaras: 88-0225, 1988.

Beirut Marine Barracks Fast Facts, CNN Library, 02.11.2014

BRINKLEY, Joel ve WEINER, Tim, The Iran-Contra Report: The Cast; Soldiers, Secretaries and Politicians, Now United in Bitterness, New York Times, 19.01.1994.

BRODER, David S., Reagan Wounded By Assiliant's Bullets, Washington Post, 31.03.1981.

BUSCH, Andrew, Ronald Reagan and the Politics of Freedom, Rowman&Littlefield, Lanham, 2001.

California Eyaleti Valilii Resm nternet Sitesi: http://governors.library.ca.govThe Governors Gallery Blm.Governors Blm.

CANNON, Lou, President Reagan: The Role of a Lifetime, PublicAffairs, New York, 1991.Actor, Governor, President, Icon, Washington Post, 19.11.2004.

CHOMSKY, Noam, Ronald Reagan's Secret, Genocidal Wars, Alternet, 06.06.2013.

COLE, Ronald H., Operation Urgent Fury, the Planning and the Execution of Joint Operations in Grenada 12 October-2 November 1983, Joint History Office, Washington DC, 1997.Complete Book of Colleges 2005, Princeton Review, New York, 2004.

CORWIN, Miles, Last Man Executed in California: Furor Over Mitchell Case Resounds 18 Years Later, LA Times, 23.08.1985.

D'SOUZA, Dinesh, How an Ordinary Man Became an Extraordinary Leader, Simon&Schuster, New York, 1997.

DOAN, Seyhun, Keynesyen Teori'ye Bir Tepki: Arz Yanl ktisat, S BF Sosyal ve Ekonomik Aratrmalar Dergisi, Say: 12, 2006, s. 253-272.

Ed: JACKMAN, Ian: Ronald Reagan Remembered: CBS News, Simon&Schuster, New York, 2004.

Eureka College Resm nternet Sitesi: http://reagan.eureka.edu

Excerpts From Reagan's Testimony on the Iran-Contra Affair, New York Times, 23.02.1990.

FARRIS, Scott, Kennedy and Reagan: Why Their Legacies Endure, Lyons Press, 2013.

FEIN, Esther B., Moscow Summit: Unmaking History and Debating Rights; Soviet Pupils Spared Exams While History Is Rewritten, New York Times, 31.05.1988.

FOGLESONG, David S., The American Mission and the 'Evil Empire': The Crusade for a 'Free Russia, Cambridge University Press, Cambridge, 2007

FRITZ, Sara ve McMANUS, Doyle, News Analysis: The Iran-Contra Report, LA Times, 19.01.1994.

Gallup Resm nternet Sitesi: http://www.gallup.com

GORDON, Michael R., In Poignant Public Letter, Reagan Reveals That He Has Alzheimer's, New York Times, 06.11.1994.

GREENE, Richard Allen, Critics Question Reagan Legacy, BBC News Online, 09.06.2004.

HERHOLD, Scott, Reagan Played Informant Role for FBI in 40s, The Chicago Tribune, 26.08.1985

Hickley Family Had Ties With Vice President, The Free Lance-Star, 31.03.1981.

Hollywood Ten, Encyclopedia Britannica, 2010.

Hollywood: Unmasking Informant T-10, Time Magazine, 09.09.1985.

Iran-Contra Affair, Encyclopedia Britannica, 2010.

JACKSON, EW., TASHIRO M. ve CUNNIGHAM G.C., Therapeutic Abortions in California, California Medical, Cilt: 115, Say: 1, Temmuz 1971, s. 28-33.

JACOB, Charles E., Reaganomics: The Revolution in American Political Economy, Law and Contemporary Problems, Cilt: 48, Say: 4, Gz 1985, s. 7-30.

JOHNSTON, David, North Says Reagan Knew of Iran Deal, New York Times, 20.10.1991

KALLONEE, Mary Kay, James Brady's Death Ruled A Homicide, Police Says, CNN, 09.08.2014

KENGOR, Paul, The Crusader, Harper&Collins, New York, 2006.

KENGOR, Paul ve DOERNER Patricia Clark, Reagan's Darkest Hour, National Review Online,22.01.2008

LENTZ, Harris M, Heads of States and Government Since 1945, Routledge, New York, 2013.

MALINARICH, Nathalie, Flashback: The Berlin Disco Bombing, BBC News Online, 13.11.2001.

MALTSEV, Yuri N., Decline and Fall of Gorbachev and the Soviet State, MISES Daily, 17.10.2008.

Margaret Thatcher Resm Sitesi: http://www.margaretthatcher.org

McMANUS Doyle, Soviet Quake Halts Gorbachev Trip : He Flies Home Today; Thousands Feared Dead in Armenia, LA Times, 08.12.1988.

Mikhail Gorbachev, Encyclopedia Britannica, 2010.

National Museum of the US Air Force Resm nternet Sitesi: http://www.nationalmuseum.af.mil "Factsheet" Blm.

NEUMAN, Johanna, Former President Reagan Dies at 93, LA Times, 06.06.2004.

OBERDORFER, Don ve CANNON, Lou, Summit Declared a 'Success, Washington Post, 11.12.1987

PARRY, Robert, NYT's Apologies Miss the Point, Consortium News, 02.06.2004.

RATNESAR, Romesh, 20 Years After 'Tear Down This Wall, Time Magazine, 11.06.2007.

RAVENAL, Earl C. Reagan's 1983 Defence Budget: An Analysis and an Alternative Policy Analysis, Say: 10, 30.04.1982.

REAGAN, Michael ve DENNEY, James J., Twice Adopt, B&H Publishing Group, Nashville, 2004.

Reagan Proposes School Prayer Amendment, New York Times, 18.05.1982.

REAGAN, Ronald, An American Life: The Autobiography, Simon&Schuster, New York, 1990.

Reagan Urges Capital Punishment for Killers of Police in Drug Cases, LA Times, 20.04.1988

REINHOLD, Robert, Reagans Settle In at 668 Saint Cloud, New York Times, 23.01.1989.

ROMER, Christina D., Great Depression, Encyclopedia Britannica, 2010.

Ronald Reagan, Encyclopedia Britannica, 2010.

Ronald Reagan Presidential Library&Museum Resm nternet Sitesi: http://www.reagan.utexas.edu A Time for Choosing Blm.Facts Blm.Chronology BlmMilitary Service Blm

ROSENFELD, Seth, Reagan's Personal Spying Machine, New York Times, 01.09.2012

Roper Center for Public Opinion Research Resm ntenet Sitesi: http://www.ropercenter.uconn.edu/

Russia 'Violated 1987 Nuclear Missile Treaty', Says US, BBC, 29.07.2014

SAG Resm nternet Sitesi: http://www.sagaftra.org Presidents Blm.

School House to White House: Educations of Presidents, Prologue Magazine, Cilt: 39, Say: 1, Bahar 2007.

SCHROEDER, Patricia, Nothing Stuck to 'Teflon' President, USA Today, 06.06.2004.

SHANKER, Thom, Gorbachev Honours His Enemy and Friend, New York Times, 11.06.2004.

SHIRLEY, Craig, Reagan's Revolution: The Untold Story of the Campaign That Started It All, Thomas Nelson, Nashville, 2005.

SORENSON, Jonathan D., MARQUART, James W. ve BODAPATI, Mathava R., Research Note: Two Decades After People v Anderson, Loyola of Los Angeles Law Review, Cilt: 24, Say: 1, 1990.

SULLIVAN, Kevin ve JORDAN, Mary, In Central America, Reagan Remains a Polarizing Figure, Washington Post, 10.06.2004.

TROY, Gil, Morning in America: How Ronald Reagan Invented the 1980s, Princeton University Press, New Jersey, 2005.

TUMULTY, Karen, Why Immigration Reform Fell Short, Washington Post, 03.02.2013.

U.S. Department of State Office of the Historian Resm Sitesi: https://history.state.gov

US Election Atlas nternet Sitesi: http://uselectionatlas.org Results Blm.

VAUGHN, Stephen, The Moral Inheritance of a President: Reagan and Dixon Disciples of Christ, Presidential Studies Quarterly, Cilt: 25, Say 1, K 1995, s. 109-127.

Visit to Son Planned by Hinckley Family, Reading Eagle, 01.04.1981.

WEILER, Jonathan, Why Ronald Reagan Didn't Really Win the Cold War, Huffington Post, 07.02.2011.

WEINRAUB, Bernard, U.S. Jets Hit Terrorist Centers in Libya; Reagan Warns of New Attacks If Needed, New York Times, 15.04.1986.

WHITINGTON, Thomas, B-1B Lancer Units in Combat, Osprey Publishing, 2006.

WINTER, Michael, The Man Who Shot Brady, Reagan, USA Today, 05.08.2014.

WOLF JR, Charles Arming the Reagan Doctrine, The National Interest, Say: 5, Gz 1986, s. 102-105.