Rotasyonel Kaliplama Makinelerinde Uretim3

7/26/2019 Rotasyonel Kaliplama Makinelerinde Uretim3

1/45

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP(MESLEKETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMESPROJES)

PLASTK TEKNOLOJS

ROTASYONEL KALIPLAMAMAKNELERNDE RETM 3

ANKARA,2006


2/45

Milli Eitim Bakanltarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 saylKararileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarakyaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarndaamalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retimmateryalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeyerehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve

gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarndauygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmasnerilen deiikliklerBakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler.

Baslmmodller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlndasatlamaz.


3/45

i

NDEKLERNDEKLER.........................................................................................................................iAIKLAMALAR ...................................................................................................................iiGR ......................................................................................................................................1RENME FAALYET1 ...................................................................................................31. ROTASYONEL KALIPLAMA MAKNELERNKAPATMAK ....................................31.1 Rotasyonel Kalplama Makinelerinin Kapatlmas ...........................................................3

1.1.1.Hareketli Arabann Kapatlmas .............................................................................31.1.2.Rotasyon nitesinin Kapatlmas ........................................................................... 4

1.2. Rotasyon Kalplarnn Montaj .........................................................................................7UYGULAMA FAALYET..................................................................................................14LME VE DEERLENDRME........................................................................................16RENME FAALYET2 .................................................................................................202. ROTASYONEL KALIPLAMA LE EKLLENDRLMRNLERDE MAKNEHATALARINI GDERMEK ................................................................................................202.1. Rotasyonel Kalplama Makinelerinde Emniyetli alma ............................................202.2. Makinede retim Hatalar..............................................................................................26

2.2.1 Makineden Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar ............................................262.2.2. Hammaddeden Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar.....................................262.2.3. alandan Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar ...........................................272.2.4. Ortamdan Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar .............................................28

UYGULAMA FAALYET..................................................................................................32

LME VE DEERLENDRME........................................................................................34MODL DEERLENDRME .............................................................................................37CEVAP ANAHTARLARI.................................................................................................... 39NERLEN KAYNAKLAR.................................................................................................40KAYNAKLAR......................................................................................................................41

NDEKLER


4/45

ii

AIKLAMALARKOD 543M00025

ALAN Plastik Teknolojisi

DAL/MESLEK Plastik lemeMODLN ADI Rotasyonel Kalplama Makinelerinde retim 3MODLN TANIMI Rotasyonel Kalplama Makinelerinde retim 3

Modl rotasyonel kalplama makineleri ve plastik malzemebilgilerini kullanarak, rotasyonel kalplama makinelerininkapatlmas ve rn hatalarnn giderilmesi yeterliininkazandrldrenme materyalidir.

SRE 40/32

N KOUL 1-Temel Talalretim 1-2-3-4-5,2-YardmcEkipmanlarla retim 1- 2,3-Rotasyonel Kalplama Makinelerinde retim 12

modllerini almolmak.YETERLK Rotasyonel kalplama makinelerinde retim yapmakMODLN AMACI Genel Ama

Bu modl ile gerekli ortam salandnda plastikrotasyonel kalplama makinelerinde istenilen zelliklerde

plastik rn elde edebileceksiniz.Amalar

Plastik rotasyonel kalplama makinelerini kurallarauygun olarak kapatabileceksiniz.Plastik rotasyonelkalplama makinelerinde meydana gelen rn hatalarnistenilen rn zeliklerini elde edebilecek ekildedzeltebileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Plastik rotasyonel kalplama makineleri, rotasyonkalplar, hammadde, emniyet ara ve gereleri.

LME VEDEERLENDRME

Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgilideerlendirme sorularile kendinizi deerlendireceksiniz.

retmen modl sonunda size lme arac(uygulama, soru cevap) uygulayarak modl uygulamalarile kazandnz bilgi ve becerileri lerekdeerlendirecektir.

AIKLAMALAR


5/45

1

GRSevgili renci,

Rotasyonla kalplama ilemleri, plastik teknolojisi alannda nemli bir konu olarakkarmza kmaktadr. Plastiin gnlk hayatmzdaki yeri ve kullanm alannn geniliigz nne alndnda bu nem daha da iyi anlalacaktr. Gnmzde kullandmz birokrnn hammaddesini plastik oluturmaktadr. Rotasyon kalplama makinelerinde plastikhammaddenin ilenmesi ve rotasyon makinelerini kullanmak birtakm becerilerigerektirmektedir. Bu becerilerden rotasyon makinelerinin kurallara uygun kapatlmas,kalplarnn montaj esaslarnn renilmesi ve rotasyon retiminde doabilecek hatay

istenen rnn kmasnsalayacak ekilde ortadan kaldrma bilgileridir.

Rotasyonel Kalplama Makinelerinde retim 3 modl, bu yndeki becerilerikazandrmak zere hazrlanmbir modldr. Bu modlde sizler, plastiklerin ekillendirmeyntemlerinden olan rotasyon ynteminde kullanlan makinelerin kapanmalarile makinedeemniyetli alma esaslar bilgi ve becerisine sahip olacaksnz. Bu bilgi ve beceriler,

plastiin rotasyon teknii ile ekillendirilmesi iin kullanlan makinelerde ortaya kabilecekbazsorunlargidermenize de yardmcolacaktr.

Bu modl de hedeflenen yeterlikleri edinmeniz durumunda, plastik teknolojisialannda daha nitelikli elemanlar olarak yetieceinize inanyor, baarlar diliyoruz.

GR


6/45

2


7/45

3

RENME FAALYET1

Gerekli ortam salandnda retim sonunda plastik rotasyonel kalplama makinelerinikurallara uygun ekilde kapatabileceksiniz.

.

evrenizde plastik hammaddeye rotasyonel kal

plama teknolojisi ile ekil vereniyerlerini ziyaret ederek,

Deiik rotasyonel kalplama makinelerinin kapatlmalarnn esaslarnaratrnz.

Rotasyon kalplarnn montajlarnda dikkat edilmesi gereken hususlararatrnz.

1. ROTASYONEL KALIPLAMAMAKNELERNKAPATMAK

1.1 Rotasyonel Kalplama Makinelerinin Kapatlmas

Rotasyonel Kalplama Makinelerinde retim 2 modln de rotasyonel kalplamamakinelerinin devreye alnmas detayl olarak ilenmiti. Rotasyonel KalplamaMakinelerinde retim 3 modlnde rotasyonel kalplama makinelerinin kapatlmasdetaylolarak ilenecektir.

1.1.1.Hareketli Arabann Kapatlmas

ekil 1.1: Kapatlmaya hazr araba

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA


8/45

4

Araba nitesi, kalbstma ve soutma istasyonlarnda ki ilemlere tadktan sonra

ekil 1.2deki kontrol panosunda aadaki dme ve butonlar kullanlarakkapatlabilir.

1 2 3 4

ekil 1.2: Araba kontrol butonlar

1: Araba kollardndrme motoru kapal2: Rotasyon frn kapakapal3: Araba ileri4: Araba geri

1.1.2.Rotasyon nitesinin Kapatlmas

ekil 1.3de ki eksende dnme hareketini tamamlam bir kalbnn rotasyonnitesindeki pozisyonu grlmektedir.

ekil 1.3: Rotasyon nitesinde bulunan bir kalp


9/45

5

Bundan nceki modllerde anlatldgibi rotasyon nitesine kalp bazen tek tarafl,

bazen de ift tarafl

girebilme imkn

na sahiptir. ekil 1.4de bu iki deiik durumgrlmektedir.

ekil 1.4: Deiik rotasyon niteleri

kinci modlde altrma esaslar anlatlan rotasyon makinesinin ekil 1.5degsterilen kontrol panosundaki dme ve butonlar kullanlarak kapatlmasanlatlacaktr.

ekil 1.5: Rotasyon kontrol panosu


10/45

6

Frn kaplarnn alma ve kapatlmasiin kullanlr.

ekil 1.6:Kapkontrol butonlar

retim srasnda doabilecek acil durumlarda tezghdurdurur.

ekil 1.7: Acil durdurma butonu

Araba kontrol butonlar.

ekil 1.8: Araba kontrol butonlar

Dnmotorunu hzlandrma ve yavalatma dmeleri.

ekil1.1.9: Dnmotoru hz k butonlar


11/45

7

retimde doabilecekbiraksaklsesleoperatre bildirensinyalblgesi

ekil 1.10: Arza kontrol panosu

ekil 1.11: Pano ana alter kontrol

Kalbn dn ilemi evrim bitiminde durdurulur. Araba nitesinin alan kapdandar kmasnn ardndan frn kaps kapatlr ve stma sistemi durdurulur. Panonunkapatlmas srasnda dikkatli ve kontroll olarak sinyal uyar sesi geldiinde dorumdahaleyi yapmak iin hazr olmal ve gerektiinde acil durdurma butonuna basarakmakineyi durdurabilmelisiniz. Son olarak pano alter dmesinden makinenin kapatlmastamamlanr.

1.2. Rotasyon Kalplarnn Montaj

Rotasyon teknii ile retimde kullanlan kalplarn dier kalplardan en nemli farkimalatnn ekonomik oluudur. Bunu salayan, kalp retimi iin kullanlan hammaddeninucuz ve iiliinin zor olmamasdr. Plastik rotasyon kalplar iki tiptir. Bunlardan birincisiDKP (demir) sac malzemelerden yaplm kalplar, dieri ise alminyum malzemedenyaplan kalplardr. DKPden yaplan kalplar, saclar metal ileme teknikleri uygulanarakelde edilen kalplardr. ekil 1.12de metal ekillendirme yolu ile hazrlanan bir rotasyonkalbgrlmektedir. Ayrca rotasyon kalplarenjeksiyon makinelerinde olduu gibi yksek

basn altnda almak zorunda kalmadklar iin, sac malzeme gibi ince malzemedenretilebilmektedir. Bylece kalp zerindeki deiikler kolayca yaplabilmektedir.


12/45

8

ekil 1.12.: ekillendirilen bir Rotaston kalb

Metal ileme teknikleri ile hazrlanmkalplar sac kesme, kvrma, dvme ve kaynakilemleri uygulanarak biimlendirilirler. ekil 1.13de bu ilemleri gerekletiren makine veaparatlar grlmektedir.

Hammadde saclarnn lsnde kesim iin kullanlr.

ekil 1.13: Sac kesim makineleri (Giyotin)


13/45

9

Bkme amaliler iin kullanlan borubkme aparat

ekil 1.14: Kvrma aparat

DKP saclarn kvrlarakekillendirilmesi iin kullanlr.

ekil 1.15: Sac kvrma makinesi (Silindirmerdane)

DKP saclarn birletirilmesiamacyla kaynak makinesi kullanlr.

ekil 1.16 : Kaynak makinesi


14/45

10

rnn karmak ve hacimsel olarak byk olmas nedeni ile kalp bazen paral

retildiinden bunlar kaynak veya cvata ve somun yardm ile birbirlerine montajedilmelidir.

ekil 1.17de cvatalbirletirme iin zerinde delikler bulunan kalp grlmektedir.

ekil 1.17: Cvatalmontaj yaplacak kalp

Hazrlanan kalplar, genelde L lamalarn zerine flanla ile birbirlerine balanr.

ekil 1.18de L profile oturtulmubir kalp grlmektedir.

ekil 1.18: Profile montaj edilmikalp


15/45

11

Ayrca yine ekil 1.18de L profil zerine montaj yaplm bir kalp grlmektedir.

Rotasyon kal

b

n

n tespiti, elde edilmek istenen rnn zellikleri ile belirlenir. Bunlar giri- kelemanlar, maa elemanlar, tutamak elemanlar, vidalama elemanlar(insrt) tamaelemanlar gibi. Ayrca gmme insrtler ve maalarda rn tipine gre kullanlmaktadr.ekil 1.19de maalbir kalpla retilmibir rn grlmektedir.

ekil 1.19: nsrt yaplmbir rn

kinci kalp imalat yolu olan alminyum tip kalplar ise modelleme ve dkm sonraselde edilen kalplardr veya alminyum levhalarn ilenmesi sonraselde edilen kalplardr.

ekil 1.20de alminyumdan retilmibir kal

p grlmektedir.

ekil 1.20: Alminyumdan retilen rotasyon

Birinci modlde rotasyon tekniinin avantajlar anlatlrken, bu teknik ile rnlereilem sonrasnda ek paralarn taklmasnn mmkn olduu anlatlmt. ekil 1.21de rneimalat sonunda taklmas istenen kk paralarn yaplabilmesi iin hazrlanm bir

alminyum kal

p grlmektedir.


16/45

12

ekil 1.21: Kk paralar iin alminyum rotasyon kalb

stteki kalptan kan rnler ekil 1.22de grld gibi nceden retilmirnlerin istenen blgesine yardmcaralar kullanlarak yaptrlr.

ekil 1.22: retimi bitmirne para yaptrma

Rotasyon bitmi olan rnn zerine eklenebilecek olan paralar retim esnasndaparaya eklemeye izin verir.

Ek para yaptrma ilemi srasnda kullanlan, elektrikle alan yaptrma makinesive yaptrma eridi ekil 1.23.de grlmektedir.


17/45


18/45

14

UYGULAMA FAALYET

Yukarda resmi grld gibi atlyenizde mevcut bir rotasyon makinesinin,nitelerinin retim sonunda kapatlmas faaliyetini aadaki ilem basamaklarna dikkatederek yapnz.

UYGULAMA FAALYET


19/45

15

lem Basamaklar

neriler

Kalbn i ksmnkontrol ediniz. alma ortamnzhazrlaynz

nlnz giyiniz.

ile ilgili gvenlik tedbirlerini alnz.

alma srasnda kullanacanz l vekontrol aletleri, ilgili tablo ve izelgeleriretmeninizi bilgilendirerek temin ediniz.

Kalp i yzeyini kontrol ediniz.

ksmda ekil bozukluu olmusa kalb

bakma gnderiniz.

Istma sistemini kapatnz. Isnma istasyonu zaman ayar iin ilgilimodl bilgi konularna dikkat ediniz.

Fan sistemini kapatnz.

Istcsistemi kapatnz.

Soutma sistemini kapatnz. Soutmay gerekletirilen araba nitesinikapatnz.

Kalb araba nitesinden skmeden nce

soutma zaman

n

n yeterliliini kontrolediniz.

Kalbmakineden sknz. lem iin gerekli alet ve malzemelerihazrlaynz.

Kalbvin yardmyla askya alnz.

Kalb dnen kollar arasna balayancvatalbalantlarsknz.

Kalbrn karma istasyonuna alnz.

Kalp paralarnsknz.

Makine alterini kapatnz Rotasyon makinesi kontrol panosundantezgah alterini kapatnz.

alma srasnda i disiplin kurallarnauyarak, temizlie nem veriniz.


20/45

16

LME VE DEERLENDRME

Aada verilen sorularda doru olan kkiaretleyiniz

1- stte grlen ekilde a,b,c blgelerinin doru adlaraadakilerden hangisidir?

A) Frn-Araba-FanB) Soutma-Vin-FrnC) Soutma-Araba-Frn

D) F

r

n-Vin-Soutma2- Altta grlen araba kontrol panosundaki 1ve 4 numaralbutonlarn fonksiyonlar

aadakilerden hangisidir?

1 2 3 4

A) Dndrme motoru kapal-Araba ileriB) Dndrme motoru ak-Araba geriC) Kapak- Araba geriD) Dndrme motoru kapal-Araba geri

LME VE DEERLENDRME


21/45


22/45

18

8- Rotasyon kalp imalatnda metal ekillendirme yntemlerinin yannda aadakilerden

hangisi kullan

r?A) Enjeksiyon tekniiB) Ekstrzyon tekniiC) Alminyum ile modelleme ve dkmD) Vakum teknii

9-Rotasyon nitesi kontrol panosuna ait dmelerin fonksiyonu aadakilerdenhangisidir?

A) Dnmotoru hz kontrol dmeleriB) Araba kontrol dmeleriC) Fan kontrol dmeleriD) Istckontrol dmeleri

10- Araba nitesinin kapatlmasiin aada yazlanlardan hangisi dorudur?A) Araba, frn iinde iken kapatlr.

B) Araba, soutma ileminin sona ermesinden sonra kapatlr.C) stteki kontrol panosunda 1 numaralbuton frn kapankapatr.D) stteki kontrol panosunda 3 numaralbuton arabaygeri alr.

1 2 3 4

DEERLENDRME

Cevaplarnz modl sonunda yer alan cevap anahtar ile karlatrnz ve dorucevap saynzbelirleyerek kendinizi deerlendiriniz.

lme sorularndaki yanl cevaplarnz tekrar ederek, aratrarak ya daretmeninizden yardm alarak tamamlaynz


23/45


24/45

20

RENME FAALYET2

Gerekli ortam salandnda, plastik rotasyonel kalplama makinelerinde meydanagelen retim hatalarnistenen rn zelliklerini elde edecek ekilde giderebileceksiniz.

evrenizde plastik hammaddeye rotasyonel kalplama teknolojisi ile ekil vereniyerlerini ziyaret ederek,

Rotasyon retimi yapan fabrikalarda emniyetli alma esaslarnaratrnz.

Rotasyon retimi yapan fabrikalarda retim hatalarnaratrnz.

Bu fabrikalarda retim hatalarnn giderilmesi yollarnaratrnz.

2. ROTASYONEL KALIPLAMA LE

EKLLENDRLMRNLERDEMAKNE HATALARINI GDERMEK

2.1. Rotasyonel Kalplama Makinelerinde Emniyetli alma

Tm fabrika ve imalathanelerde olduu gibi rotasyonla retim yapan fabrikalarda daretim ncesi, retim devam ederken ve retim sonrasnda alma emniyeti her zaman n

planda tutulmaldr. Emniyetli alma; ii emniyeti, iyeri emniyeti ve retimmalzemelerinin emniyeti olarak blmde incelenebilir. retimi yapan operatrler

gvenliini ncelikle kendileri salamal ve i ortamnda eldiven, baret, kaynak gzl,kontrol kalemi, elik burunlu ayakkab, gibi zel ikyafetleri giyerek gvenlik kurallarnaher zaman dikkat etmelidirler. ekil 2.1.de iilerin ahsi emniyetleri iin alma

blgelerine gre kullanmalarzorunlu emniyet aralarve kyafetleri grlmektedir.

ekil1.2.1.a: Baret iinin bann koruyucusu ekil .2.1.bKaynak maskesi

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA


25/45

21

ekil 2.1.c: Kulak ve gz koruyucular

ekil 2.1.d: elik burunlu ayakkab

ekil 2.1.e: zel iyeri alma kyafetleri

yeri emniyeti; alma, depolama, sevkiyat, dinlenme sahalar olarak farkllklar

gsterebilse de tm fabrika iin ortak emniyet art; yangn merdiveni ve sndrmemalzemelerinin kullanma hazr olmasdr. ekil 2.2.de yangn sndrme merdiveni ileyangn sndrme malzemeleri grlmektedir.


26/45

22

ekil 2.2.aYangn merdiveni

ekil 2.2.b: Yangn dumanndan korunma tp

ekil 2.2.c: Yangn sndrme su vanas ekil 2.2.d: Yangn sndrme tp

Bunlardan baka yangn kovas, krek gibi yardmcaralarda yangn sndrmek iinkullanlabilir. Rotasyon retimi hammaddesi plastiin yangn tehlikesinin ykseklii ve zel

mdahale bilgi ve becerisi istemesi nedeniyle iilerin yang

n sndrme ve kurtarma eitimialmolmalararttr. Aldklarbilgi ve kazandklarbecerileri kaybetmemeleri iin dzenli


27/45

23

yangn sndrme tatbikatlaryaplmaldr. Olasbir yangn annda kimin hangi grevi yerine

getirecei nceden belirlenmeli ve fabrikan

n uygun yerlerinde ilan edilmelidir. al

masahasnda, iyerlerinin uygun yerlerine iileri emniyetli alma alkanlkazandrmak vesrekli dikkatli olmalarn salamak iin gvenlik tabelalar aslmaldr. ekil 2.3te birgvenlik tabelasgrlmektedir.

eki 2.3: Gvenlik tabelas

Depolama sahas, retimi tamamlanm rnler ile kalplarn sakland yerdir.Buralarda da yangn nlemleri ve ikaz levhalar kullanlmal ek olarak; bu sahalar kapalolduundan klandrma yeterli olmaldr. Sevkiyat alanlarnda ise ykleme ve boaltmayaplacandan yeterli personel bulundurulmalve aralarn manevralariin uygun boluklar

braklm olmaldr. Her araca kurallara uygun arlkta ykleme yaplmal ara sevkiyatevraklareksik braklmamaldr.

Sosyal etkinlik sahalarpersonelin yemek ve dinlenme ihtiyalarnn giderilmesi iinhazrlanmyerlerdir. Buralarda da yine yangndan korunma tedbirlerinin yannda o alann

zelliine uygun ikaz levhalar uygun yerlere yerletirilmelidir. Ayrca bu blgelerdeolabilecek yaralanmalarda kullanlmak zere hazrlanm ilk yardm antasbulundurulmaldr. ekil 2.4de ilk yardm malzemeleri grlmektedir.

ekil 2.4: lk yardm malzemeleri


28/45

24

retim amacyla kullanlan tm makine, ara ve gerelerin emniyetli kullanlmas

retimin srekliliini salamak yan

nda ii emniyetine de yard

mc

olur. Tm makine veniteler iin ayr ayr hazrlanm bakm kartlar olmal bu kartlara gre aralarn bakmtakip edilmelidir. Kalp yapmnda kullanlan ara ve gerelerinde periyodik bakmlaryaplarak hem ara emniyeti hem de ii emniyeti salanmaldr.

Makine ve aralarda olabilecek bir arza ve aksakln giderilmesi iin ncelikle obirimin yetkilisi haberdar edilmeli ve arzalarn zelliine gre uzman kiilerin mdahalesisalanmaldr. Fabrikalarda retimin sreklilii gz nne alndnda alma emniyetininsalanmas iin retim planlamasnn ok iyi yaplmas gerekmektedir. Planl yryen birretim sreci her aamada emniyetin salanmasn kolaylatracaktr. ekil 2.5te rotasyonteknii ile retilecek bir polietilen tankn retim planlamasgrlmektedir.

POLETLEN TANK RETM AKIEMASI

HAMMADDE (LNEER POLETLEN)

KALIP

FIRIN (FIRINLAMA)

250 DERECE PRME

SOUTMA

KALIPTAN SKLME

FIRIN OPERATR KONTROL

SEVKYAT

RNN (Polietilen Su, Asit, Gda,Tuz Tanklar,TekstilTama Arabalar, Palet v.b) SEVKYATI

ekil 2.5: Rotasyonel kalplama retim emas


29/45

25

POLETLEN TANK RETM AKIS EMASI

HAMMADDE: Polietilen hammadde stabilizatrl LINEER polietilendenretilmektedir

KALIP: DKP sactan istenen rne gre tasarlanp yaplmaktadr.

FIRINLAMA: LPG ile alan frnlarn iine, hammadde doldurulmu olan kalpyerletirilir. Yaklak, 145 devir/dakika ile alarak yryen rayl araba iledndrlmeye balanr. Toz halindeki hammadde sv hale gelip, 250 derece syaulanca kalp 1 saat daha frnn iinde dndrlr. Sre dolduunda kalp frndankartlr, soumaya braklr.

KALIPTAN SOKLME: Souyan rn 5 ton kaldrma kapasiteli vin yardmylaveya manel olarak kalptan sklr.

OPERATOR KONTROL: Frndan kp soumu olan rn frn operatrtarafndan kontrol edilir. Tankn boyu, apve kalnluygun ise depolama alannagnderilir. Uygun deil ise geri dnme gnderilip toz haline geldikten sonraretimine yeniden balanlr. Geri dnm: Sevkiyata uygun olmayan rnler ncedekupaj ile paralanr, daha sonra 4 bakl krc ile daha ufak paralara blnr.rnn toz haline getirilmesi ile tekrar imalata hammadde olarak alnr.

DEPOLAMA: Kalptan sklen rn frn operatr tarafndan kontrol edilip, istenenl ve zelliklerde ise depolama alanna gnderilir.

SEVKYAT: Depolama alannda bekleyen siparilerin sevkiyatyaplr.

KALIPHANE

Malzeme Temini: DKP sac, profil, kebent, lama gibi malzemeler temin edilir. Kesim: htiya dorultusunda istenilen lye gre malzeme operatr tarafndan

llendirme yapldktan sonra oksijen, el testeresi veya canavar ta yardmylakesim ilemi yaplr.

K

vr

m: Kesilen malzeme operatr taraf

ndan manel olarak pleyt veya silindirzerinde kvrm yaplr. Kalp alt ve st Kapak: Kalp alt ve st plaka kapaklarimal edilir. Kalp yapm: Kvrlan malzeme ile retilen alt ve st kapaklar, operatr tarafndan

dz bir zemin zerinde gazalt kaynak makinesi yardmyla birletirilip kalpoluturulur.

Kontrol: Biten kalbn l kontrol yaplr.(kalbn ap, gvde boyu, toplam boy) Temizlik: l kontrol yaplan kalbn temizlii talama, zmpara gibi aralarla

yaplr. malat yaplmas: lemi bitirilmikalp, rotasyon blmnde hazrlanan hammadde

ile retime alnr.


30/45

26

2.2. Makinede retim Hatalar

retim hatalar; makineler ve aralardan doan hatalar, hammaddeden kaynaklananhatalar, alanlardan kaynaklanan hatalar ve alma ortamndan kaynaklanan hatalar olarakincelenebilir.

2.2.1 Makineden Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar

Makineden kaynaklanan hatalar, genellikle stc ve brlrlerden (hava fleyici)kaynaklanr. Makinede elektrik arzalar, hz srcleri, termokupul ve dier aksamlardankaynaklanmaktadr. ounlukla rotasyon teknolojisi ile retilen rnlerde hata kalptankaynaklanmaktadr. Bunlardan biride kalbn flannn merkezde olmamasdr. Bu durum iki

parann birbirine tam oturmamasna neden olmaktadr. te yandan kalptaki dili ksmlarabaklr. Dili ksmlar kalp iinde girintili, kntlyerlerdir. Toz rotasyon hammaddesinin,girintili ve kntl yerlere ok iyi dolmas gerekmektedir. Sonuta stma periyodundaeriyerek kalbn eklini alan malzeme soutma periyodun da hatay devam ettirecek vernn eklinin bozulmasna yani tasarm ekli ile uygunsuzlua neden olacaktr. ekil2.6da makineden dolayhatalkmbir rn grlmektedir.

ekil 2.6: Makineden meydana gelmihatalrn

Elektrik kesintisi olduunda devreye hemen girecek jeneratr kullanmak arttr.Kalptan doan hatalarnlemek iin ise kalp paralarnn montajlarnhatasz yapmalvekontrole nem vermeliyiz.

2.2.2. Hammaddeden Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar

Uygun hammadde seildii mddete retimde bir sorun yaanmaz. rnnzellikleri bilindii iin retim sonucu oluacak hammadde kaynakl hatalar minimumaindirilir. Hammaddeden kaynaklanan hatalar genellikle karan kir ve tozdur. Hammaddekaynaklbir hatann anlalmasiin kan mamln iine baklr. Przsz olmalve pimiolmaldr. Eer pimemise toz kalr, yzey tozlu ve przl olmaktadr. Hammadde

kaynaklhatalarnlemek iin operatr kalba hammaddeyi koyarken ortamda toz ve metal


31/45

27

apaklarnn olmamasna dikkat etmelidir. Ayrca rnn hammaddesi iyi analiz edilmeli ve

ihtiya olan hammadde miktar

doru hesaplanarak, ekme pay

hesapland

ktan sonra kal

piine hammadde konmaldr. Ayrca rotasyona uygun olmayan hammadde kullanm iledoabilecek hatalar ekil 2.7de grlmektedir.

ekil 2.7: Hammaddeden doan hatalar

retim sonunda sevkiyat kontrollerinden onay alamayan rnler eitli testere vekrc makinelerinde paralara ayrldktan sonra toz deirmenlerine atlr ve toz halindehammaddeye dntrldkten sonra tekrar retime gnderilir. ekil 2.8.ada krcmakinesiekil 2.8.bde toz deirmeni grlmektedir.

ekil 2.8.a: Krcmakinesi ekil 2.8.b: Toz deirmeni

2.2.3. alandan Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar

Rotasyon teknolojisinde en ok grlen hatalardan biride alandan kaynaklananhatalardr. Bu konuda eitilmikiilerin olmaybu tip hatalarn artmasna yol amaktadr.Genelde iilik hatalar iin, rnde leke olup olmadna baklr. rn karlrken kalpzerine kalp ayrcssrlmesi gerekmektedir. rnn kolay karlabilmesi iin kullanlankalp ayrcs fazla kullanlmas durumunda, rnde bir takm lekelerin olumasna sebepolmaktadr. Hammaddeye birtakm paralar karr ve rn zerinde birtakm lekelerolumasna neden olur.


32/45

28

Kalp balama zamannda ki yanl yer seimi, kalb dengeli balayamamak, maln

s

tma sresini amak hatal

rn retimine sebep olur. Ayr

ca iilerin baret takmamas

eldiven giymemesi, emniyet tedbirlerine nem vermemeleri, kendi salklarntehdit edecekhatalara sebep olmaktadr. alanlardan kaynaklanan hatalar nlemenin temel noktas,operatrlerin dikkatlerini alma srelerinin tamamnda retime vermelidirler. Gelienteknolojik bilgileri iin iiler belirli zamanlarda eitime alnmaldrlar. Bylece rotasyonmakinelerinde hatasz retim yaplmas salanr. Ayrca alanlardan kaynaklanan hatalarzmek iin operatr kesme ilemi yaparak rn temizler ve sevkyata hazr hale getirir.ekil 2.9da kesme ilemi grlmektedir.

ekil 2.9: Kesme ilemi

2.2.4. Ortamdan Kaynaklanan Hatalar ve zm Yollar

Bu hatalar ortamn alma artlarna uygun olmasyla ilgilidir. Ortamdaki aydnlatmaseviyesi, scaklk seviyesi, temizlik durumu, retim iin hareket alanlarnn uygunluu, iive retim sorumlulararasndaki ilikilerin seviyesi gibi hususlar ortamdan doacak hatalar

belirler. Scaklk, soutma sresi gibi artlar uygun olmadnda rnde ekil bozukluklarmeydana gelebilir. Rotasyon teknolojisi ile retilen mamullerde dier bir hata da kalnlktr.Kalnlk, lm cihaz yardmyla saptanr. Genelde bu cihazlar ses dalgalar ilealmaktadr. rn zerine koyduumuz cihaz, rnn ses dalgalarn alarak kalnlnlmektedir. Kalnln yannda dier bir faktr de kalnln homojen dalmdr. Bu durum

zellikle maml stabilitesi a

s

ndan nemlidir. Bu lmlerin hatas

z yap

lmas

iin ortam

nk ve ses ayarlamalarnn uygun olmas arttr. Bu hatalarn dnda, rotasyon teknii ileretimde karmza deiik sorunlar kmas kanlmazdr. Bu sorunlarn neler olabileceive bunlargidermek iin neler yaplabilecei aaya aklanmtr.


33/45

29

Rotasyonla Kalplamadaki Sorunlar ve zmleri:

PROBLEM: Para i yzeyinde renk solmas.SEBEP: Isve yksek sevrimi sebebi ile bozunma.ZMLER: Frn scaklnn veya s evriminin drlmesi, azotla paratemizlii, uygun miktarda antioksidan ieren hammadde kullanm

PROBLEM: Parann kalptan kmamasSEBEP: Yetersiz miktardaki veya bozulmukalp ayrc.ZMLER: Yeniden uygulama ve daha fazla kalp ayrc kullanm. Yenikalp ayrckullanm.

SEBEP: Yetersiz veya yksek s

cakl

klarda dayan

ks

z kal

p ay

r

c

ZM: Hammadde reticisinin tavsiye ettii etkin ve scaa dayankl kalpayrckullanm.

SEBEP: Yapmayan kalp ayrcsnn kalptan ayrlmasZMLER: Kalp yzeyinin dzletirilmesi bylece yzeyden kan kalpayrcnn daha iyi yapmas, iyi svanmas. Farklkalp ayrcsnn kullanm

parann kartlmassrasnda bozulmas

SEBEP: Kalbn yzey zelliklerinden dolay PEnin belli blgelerindeyapmas

ZM: Hasarl yzeyin yeniden yaplmas. ukurluk, gzeneklilik veoyuklarn dzletirilmesi.

SEBEP: Kalp i basncndan dolayreinenin ayrm izgisinden tamas.ZM: Yeterli ince cidar paralar iin metrekp bana 125 mm tahliyeakltavsiye edilir ve bylece havann kmasiin yeterli aklk braklr.

SEBEP: zellikle ince ksmlarda kalp iinde bozunmu, yanm plastiinartmasZM: Kalbn periyodik temizlii ve bakm.

SEBEP: Plastiin geni, derin i alanlarda skp tkanmas.ZMLER: Uygun koniklik kullanlmas, kalpta etkili kalp ayrckullanlmas.ZM: Kalp tasarmn yaparken parann kolay dmesi iin alt ksmdakoniklik braklmal.

PROBLEM: arpk kan paralarSEBEP: Yetersiz tahliye.ZM: nce cidarlparalar iin metrekp bana 125 mm tahliye akltavsiye edilir.


34/45

30

PROBLEM: Uzun

s

tma evrimi.SEBEP: Toz hammaddeye ok yavastransferi olmas.ZM: Frn scaklnn ve / veya hava hznn ykseltilmesi. Kalbnyaltmn azaltma. Istclarn kontrol. Daha ince bir toz kullanlmal.Brlrlerin (beklerin) temizlenmesi.

PROBLEM: Balanma, kpklenmeSEBEP: Dar alanlarda yavalayan ak.ZM: Kalbn daha genike dnleri hesaplanarak yeniden tasarlanmas.Tozun ak zelliklerinin kontrol, kalbn dairesel dnnn kontrol,yaltmn azaltlmas

PROBLEM: Parada arpklkSEBEP: Scak plastiin bel vermesi, yetersiz tahliye, standart olmayan soutmakalp ayrclarnn yetersizlii. NemZM: Soutma boyunca dn hznn sreklilii, yeterli kalphavalandrlmas, ykselen soutma suyunun scaklyla yavaa soutulmaveya balang hava soutma scaklnn ykseltilmesi, pskrtme memelerikontrol, kalp ayrc miktarnn drlerek az miktarda ve etkili kalpayrcnn kullanlmas. Sadece kuru madde kullanm.

PROBLEM: Parann kabarck iermesi ve przl i yzey.

SEBEP: Zayf, kt birleme ve yapma.ZM: Frnn scaklnn ykseltilmesi. Is evriminin arttrlmas, kalbnyaltmnn azaltlmas, kalbn duvar kalnlnn azaltlmas kalbnduvarlarnn homojenletirilmesi.

PROBLEM: Kalptan parann knn zor olmas.SEBEP: Kalp ayrcsnn yetersizlii, kalp yzeyindeki sorunlar. Kalptasarmndan gelen sorunlar.ZM: Uygun ve doru miktarda kalp ayrcskullanlmaskalptaki hasarlyzeylerin yeniden kaplanmas. Kalbn konik veya alttan kesmeden ayrmizgileri ile tasarlanmasHer rn iin farklekme paylarnn dikkate alnmas.

Frn (piirme ) scaklnn drlmesi. Plastiin kalp yzeyindentemizlenmesi ve birikmeleri nlenmesi.

PROBLEM: Yzeyin korozyonu, anmas.SEBEP: Kirli kalp yzeyi, plastiin bozulmas.ZM: Doldurmadan nce kalbn temizlenmesi. Az miktarda kalp ayrckullanm, kalp yzeyinde mikro porozite kontrol, frn (piirme) scaklnndrlmesi.

PROBLEM: Kalbn ayrm izgilerindeki hava kabarcklar.SEBEP: Yetersiz havalandrma, tahliye, zayf kalp kapanmas.

ZM: Yeterli havalandrma yaplmas, kalp ayrm izgilerinintemizlenmesi, daha iyi sktrma, vidalama.


35/45

31

PROBLEM: Kal

p ayr

m izgilerinde tama.SEBEP: Kalp i basncnn artmasZM: Yeterli havalandrma yaplmas. Kalp ayrm izgilerinintemizlenmesi, daha iyi sktrma, vidalama.

PROBLEM: Kalp ayrm izgilerindeki tama.SEBEP: Kalp i basncnn artmasZM: Isevriminin azaltlmas, daha dk frn scakl, kalba asal gazilavesi, polimer hammaddenin sdayanm kontrol, kalptaki scak noktalarnlemek.

PROBLEM: Eit olmayan et kal

nl

SEBEP: Lineer toza dzgn homojen olmayan stransferi.ZM: Kalp duvarnn dz olup olmadnn kontrol, yaltmazaltmak,kalbn dairesel dnmn kontrol etmek, derin olmayan bombesiz alanlkalpdizayn.


36/45

32

UYGULAMA FAALYET

Yukarda resmi grlen ya da atlyenizde imal edilmiolan rnlerde var olan retimhatalarn bir sonraki retimde tekrarlanmamas iin aadaki ilem basamaklarna dikkatederek hata dzeltme faaliyetlerini yapnz.

UYGULAMA FAALYET


37/45

33

lem Basamaklar neriler

retim hatalar

n

n yerlerini venedenlerini tespit ediniz.

al

ma ortam

n

z

haz

rlay

n

z.

nlnz giyiniz.


alma srasnda kullanacanz

Test ve lm cihazlar ile malzemetablolarn retmeninizi bilgilendirerektemin ediniz.

rnde var olan hatann yerini tespit ediniz.

Hatalar

n olas

nedenlerini arat

r

n

z.

Uygun zm yollarnbelirleyiniz. Belirlenen hata sebeplerine gre modlkonularnda var olan bilgilerdenyararlanarak zm yollarnbelirleyiniz.

Hatalarn giderilmesi iin ilembasamaklarnbelirleyiniz.


Uygun zm yollarnuygulaynz. alma ortamntemizleyiniz.

alma ortamnda hareket imkn iin

uygun boluklar yaratnz. Ortamda aydnlatmay yeterli olarak

hazrlaynz.

rn llerini eksiksiz kontrol ediniz.

Kalp hazrlamak iin kullanlanhammaddeyi kontrol ediniz.

Rotasyon makinesini kontrol ediniz.

Makine kontrol panosu deerlerini kontrol

ediniz.

Uygulanan zm yolunu kontrolediniz.

Hatann yerini, oluma nedenini ve zmiin izlenen yolu kayt altna alnz bylecehatann tekrarna engel olunuz.

Hatann giderilmesi iin mdahale edilenretim blgelerinin ilgili modlkonularndaki karlklar ile kontrolnyapnz.

Hatann giderilmesi iin yaplan ilemlerinkontroln yapnz.


38/45

34

LME VE DEERLENDRME

Aada verilen sorularda doru olan kkiaretleyiniz1- Aadakilerden hangisi emniyetli almann alt birimlerinden deildir?

A) yeri emniyetiB) Mteri emniyetiC) i emniyetiD) retim malzemesi emniyeti

2- Aadakilerden hangisi iilerin emniyetleri iin kullanmalarnn zorunlu olduu

aralardan deildir?

A) Kaynak maskesiB) elik burunlu ayakkabC) BaretD) elik kemer

3- Aadakilerden hangisi bir iyeri emniyeti iin kontrol sahalarndan deildir?

A) Dinlenme sahasB) alma sahas

C) Fuar sahasD) Sevkiyat sahas

4- Aadakilerden hangisi yangn sndrme malzemelerinden deildir?

A) Yangn merdiveniB) Yangn tpC) Yangn kovasD) Yangn battaniyesi

5- Aadakilerden hangisi sosyal etkinlik sahasna zel malzemedir?

A) lk yardm malzemeleriB) Yangn sndrme malzemeleriC) kaz lambalarD) Baret

6- Aadakilerden hangisi makinelerden doan hatalardan deildir?A) Kalnlk lm hatasB) Termokupul arzalarC) Hz srclerinin arzasD) Brlrlerden doan hatalar

LME VE DEERLENDRME


39/45

35

7- Aa

dakilerden hangisi hammaddeden kaynaklanan hatalardan deildir?A) Hammadde miktarnn yanlhesaplanmasB) Plastiin ekme paynn dikkate alnmamasC)Hammadde kalba konarken ortamdan toz ve metal paralarnn zaklatrlmamasD) Elektriklerin kesilmesi

8- Aadakilerden hangisi alanlardan kaynaklanan hatalardan deildir?A) alanlarn emniyet tedbirlerine dikkat etmemelerinden doan hatalarB) Deien retim teknikleri hakknda bilgilenmemekten doan hatalarC) Kalbn montajndan meydana gelen hatalarD) Fanlardan meydana gelen hatalar

9- Aadakilerden hangisi ortamdan kaynaklanan hatalardan deildir?A) Ses seviyesiB) Ik seviyesiC) Termokupul arzasD) Temizlik seviyesi

10- Rotasyon teknii ile retilen rnlerde eit olmayan et kalnlprobleminin zmiin aadakilerden hangisinin yaplmasdoru olmaz?

A) Kalp duvarnn dz olup olmadnn kontrolB) Kalp ayrclarnn yetersizlii

C) Yaltmazaltmak.D) Et kalnll kontrolnn yaplmas

DEERLENDRME

Cevaplarnzmodl sonunda yer alan cevap anahtarile karlatrnz ve doru cevapsaynzbelirleyerek kendinizi deerlendiriniz.

lme sorularndaki yanl cevaplarnz tekrar ederek, aratrarak ya daretmeninizden yardm alarak tamamlaynz.


40/45

36

PERFORMANS DEERLENDRME

renme faaliyetinde kazandnz becerileri aadaki tablo dorultusunda lnz.

PERFORMANS KRTERLER Evet Hayr

retim hatasnn yerlerini tespit ettiniz mi?

retim hatasnn nedenlerini tespit ettiniz mi?

Hatann giderilmesi iin zm yollarnbelirlediniz mi?

Uygun zm yollarnuyguladnz m?

Uygulanan zm yollarnkontrol ettiniz mi?

yerinin tamamnda bilgi ve becerinizle beraber dikkat seviyenizi

srekli yksekte tuttunuz mu?

almalarnzteknoloji kurallarna uygun olarak yaptnz m?

Sreyi iyi kullandnz m? (1-5 saat)

Faaliyet deerlendirmeniz sonucunda Hayr iaretlediiniz ilemleri tekrar ediniz.Tm ilemleri baaryla tamamladysanz bir sonraki faaliyete geiniz.


41/45

37

MODL DEERLENDRMEUYGULAMALI LME ARALARI(PERFORMANS TESTLER)

Atlyenizde bulunan bir rotasyonel kalplama makinesi ile kalbnla, yaplan retimsonunda kullanlan rotasyon nitelerini kapatnz. rn zerindeki retim hatalarn tespitederek, uygun zm yollarnuygulaynz.

MODL DEERLENDRME


42/45

38

PERFORMANS DEERLENDRME

Modlde kazandnz becerileri aadaki tablo dorultusunda lnz.

PERFORMANS KRTERLER Evet Hayr

Kalbn i ksmnkontrol ettiniz mi?

Istma sistemini kapattnz m?

Soutma sistemini sona erdirdiniz mi?

Kalbmakineden sktnz m?Makineyi kapattnz m?

retim hatasnn yerlerini tespit ettiniz mi?

retim hatasnn nedenlerini tespit ettiniz mi?

Hatann giderilmesi iin zm yollarnbelirlediniz mi?

Uygun zm yollarnuyguladnz m?

Uygulanan zm yollarnkontrol ettiniz mi?

yerinin tamamnda bilgi ve becerinizle beraber dikkatseviyenizi srekli yksekte tuttunuz mu?

Teknolojik kurallara uygun bir alma gerekletirdiniz mi?

disiplinine uygun bir alma gerekletirdiniz mi?

Sreyi iyi kullandnz m? (10 saat)

Modl deerlendirmeniz sonucunda Hayr iaretlediiniz ilemleri tekrar ediniz.Tm ilemleri baaryla tamamladysanz bir sonraki faaliyete geiniz.


43/45

39

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI1 C2 A3 B4 D5 C6 D7 D

8 C9 A10 B

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 B2 D3 C4 D

5 A6 A7 D8 D9 D10 B

Modl ile ilgili eksikleriniz var ise ilgili faaliyetlere geri dnerek bu eksiklerinizitamamlaynz.

Modl baar ile tamamladysanz retmeninize danarak bir sonraki modlegeebilirsiniz.

Deerli rencimiz, Rotasyonel Kalplama Makinelerinde retim3 modlnbitirmi durumdasnz; eer bu modl baar ile tamamladysanz burada elde ettiinizyeterlikleri bundan sonraki modllerde de sk sk kullanacanzunutmaynz. Bu konularndaha birok kez karnza kacann farknda olarak burada kazandrlan yeterliklerinizigelitirmek ve gncel gelimeleri takip etmek, alannzda yetimi bir eleman olmanzsalayacaktr.

CEVAP ANAHTARLARI


44/45

40

NERLEN KAYNAKLAR UZUN brahim, Yakup Erikin, Hacim Kalpl www.camelyaf.com.tr

www.floteks.com

Plastik Aratrma ve Gelitirme Vakf(PAGEV) yaynlarPlastik Dergisi

NERLEN KAYNAKLAR


45/45

KAYNAKLAR

UZUN brahim, Yakup ERKN, Hacim Kalpl

PolidaRotasyon Fab. Seminer Notlar

Hasan KAVUNDUK, Polietilen malzeme sanayi.(PMS) Fab. Seminer Notlar

Mazhar Z.ATL. ve Plastik E.M.L. Plastik Teknolojisine Giri

Kim.Mh. Hande ODABA Enpa Ltd. ti. Plastik Ambalaj Teknolojisi

Dergisi

KAYNAKA

Documents

Rotasyonel Kaliplama Makinelerinde Uretim3