Rozwój usług Rozwój usług około około

przemysłowych przemysłowych w Polscew Polsce

Prezentacja zawiera syntetyczne wyniki projektu badawczego NN11241240 wykonanego w Politechnice Łódzkiej na Wydziale Mechanicznym

pod kierunkiem dr hab. inż. O. Kunert prof. PŁ

Pojęcie „usługi przemysłowe” w oficjalnych statystykach Pojęcie „usługi przemysłowe” w oficjalnych statystykach nie jest jednolicie zdefiniowane. Branże usługowe są określone nie jest jednolicie zdefiniowane. Branże usługowe są określone

bez ścisłych powiązań z przemysłem. bez ścisłych powiązań z przemysłem.

W czystym rozumieniu usługi około przemysłowe są W czystym rozumieniu usługi około przemysłowe są częścią przemysłowej wartości dodanej, mogą dotyczyć częścią przemysłowej wartości dodanej, mogą dotyczyć

procesu produkcyjnego lub produktu. procesu produkcyjnego lub produktu.

Usługi rozumiane są jako kooperacja w zakresie Usługi rozumiane są jako kooperacja w zakresie wykonywania podzespołów, części, elementów i komponentów wykonywania podzespołów, części, elementów i komponentów lub świadczenia usług produkcyjnych w zakresie obróbki czy lub świadczenia usług produkcyjnych w zakresie obróbki czy

uszlachetniania zlecanych przez zamawiających w ramach uszlachetniania zlecanych przez zamawiających w ramach realizacji logistycznego łańcucha dostaw. realizacji logistycznego łańcucha dostaw.

Usługodawcy to często wytwórcy realizujący zamówienia Usługodawcy to często wytwórcy realizujący zamówienia innych producentów (jako produkt pośredni). Produkcja innych producentów (jako produkt pośredni). Produkcja

pośrednia może być związana z produktem - np. pakowanie, pośrednia może być związana z produktem - np. pakowanie, konfekcjonowanie, kompletowanie itp. lub z procesem konfekcjonowanie, kompletowanie itp. lub z procesem

produkcyjnym - komponenty wchodzące w skład innego wyrobu produkcyjnym - komponenty wchodzące w skład innego wyrobu zamawiane przez jego producenta, o określonych parametrach zamawiane przez jego producenta, o określonych parametrach

technicznych i eksploatacyjnych oraz formy, narzędzia technicznych i eksploatacyjnych oraz formy, narzędzia specjalistyczne itp. wykonywane z materiałów własnych lub specjalistyczne itp. wykonywane z materiałów własnych lub

powierzonych, usługi na materiałach powierzonych np. zaciski powierzonych, usługi na materiałach powierzonych np. zaciski na przewodach pneumatycznych, końcówki przewodów na przewodach pneumatycznych, końcówki przewodów

elektrycznych, wtyczek itp. elektrycznych, wtyczek itp. Według EUROSTATWedług EUROSTAT[1][1] usługi należy rozumieć jako usługi, usługi należy rozumieć jako usługi,

które są nabywane od innych firm do prowadzenia własnej które są nabywane od innych firm do prowadzenia własnej działalności i dlatego nie powinny obejmować usług działalności i dlatego nie powinny obejmować usług

odsprzedawanych. odsprzedawanych.

[1] EUROSTAT 2000 str.5

Usługi okołoprzemysłowe można różnie klasyfikować, ale z Usługi okołoprzemysłowe można różnie klasyfikować, ale z punktu widzenia bliskiego związku z produktem przemysłowym punktu widzenia bliskiego związku z produktem przemysłowym widoczne są dwie grupy:widoczne są dwie grupy:

1.1. Pierwsza grupa usług ma za zadanie uruchomienie Pierwsza grupa usług ma za zadanie uruchomienie produktu i umożliwienie korzystania z niego. Są to typowo produktu i umożliwienie korzystania z niego. Są to typowo techniczne usługi związane z dokumentacją, montażem, techniczne usługi związane z dokumentacją, montażem, instalacją, konserwacją, naprawami, szkoleniami. instalacją, konserwacją, naprawami, szkoleniami.

1.1.Druga grupa obejmuje ofertę usług, które podnoszą dla Druga grupa obejmuje ofertę usług, które podnoszą dla kupującego wartość produktu przemysłowego przez np. kupującego wartość produktu przemysłowego przez np. finansowanie, ubezpieczenie, pakiety serwisowe itp. W tego finansowanie, ubezpieczenie, pakiety serwisowe itp. W tego rodzaju produktach związanych z usługami, interakcje rodzaju produktach związanych z usługami, interakcje pomiędzy producentami i odbiorcami są zwykle wyższe niż w pomiędzy producentami i odbiorcami są zwykle wyższe niż w pierwszej grupie produktów związanych z usługami. pierwszej grupie produktów związanych z usługami.

Przedsiębiorstwa w globalnej gospodarce to firmy Przedsiębiorstwa w globalnej gospodarce to firmy „organizujące” a nie „zatrudniające. „organizujące” a nie „zatrudniające.

Wiąże się z tym tendencja do kształtowania nowych form Wiąże się z tym tendencja do kształtowania nowych form organizacyjnych stosując zarządzanie procesowe, gdzie organizacyjnych stosując zarządzanie procesowe, gdzie właścicielem procesu certyfikowanego może być właścicielem procesu certyfikowanego może być przedsiębiorstwo produkcyjne, a sam proces może być przedsiębiorstwo produkcyjne, a sam proces może być częściowo realizowany w innej organizacji. częściowo realizowany w innej organizacji.

Wyodrębnianie usług z procesu produkcji, wydzielanie Wyodrębnianie usług z procesu produkcji, wydzielanie określonej działalności z przedsiębiorstwa na zewnątrz określonej działalności z przedsiębiorstwa na zewnątrz uzasadnione z punktu widzenia przyjętej strategii uzasadnione z punktu widzenia przyjętej strategii przedsiębiorstwa i służące jej realizacji nosi nazwę przedsiębiorstwa i służące jej realizacji nosi nazwę outsourcingu. Outsourcing może dotyczyć zarówno outsourcingu. Outsourcing może dotyczyć zarówno pojedynczych funkcji przedsiębiorstwa, procesów (funkcji pojedynczych funkcji przedsiębiorstwa, procesów (funkcji powiązanych), jak i całych obszarów funkcjonalnych. powiązanych), jak i całych obszarów funkcjonalnych.

Biorąc pod uwagę dwie możliwe formy wydzielenia, Biorąc pod uwagę dwie możliwe formy wydzielenia, Outsourcing dzieli się na dwa rodzaje: Outsourcing dzieli się na dwa rodzaje: kontraktowy kontraktowy i kapitałowy.i kapitałowy.

Wyodrębnienie kontraktowe oznacza wyodrębnienie Wyodrębnienie kontraktowe oznacza wyodrębnienie funkcji z przedsiębiorstwa, które likwiduje majątek i funkcji z przedsiębiorstwa, które likwiduje majątek i redukuje zatrudnienie. Polega ono na połączeniu się redukuje zatrudnienie. Polega ono na połączeniu się kontraktem – umową z zewnętrznym dostawcą. kontraktem – umową z zewnętrznym dostawcą.

Wyodrębnienie kapitałowe oznacza wyodrębnienie z Wyodrębnienie kapitałowe oznacza wyodrębnienie z przedsiębiorstwa funkcji (wraz z majątkiem i przedsiębiorstwa funkcji (wraz z majątkiem i pracownikami) i stworzeniu z niej „spółki córki” lub pracownikami) i stworzeniu z niej „spółki córki” lub przejęciu kapitałowym (na zasadzie np. pakietu przejęciu kapitałowym (na zasadzie np. pakietu większościowego) innej, nie związanej dotychczas w żaden większościowego) innej, nie związanej dotychczas w żaden sposób firmy. sposób firmy.

Wyodrębnienie kontraktowe Wyodrębnienie kontraktowe Forma tam ma pewne zalety, do których należy: pełna swoboda Forma tam ma pewne zalety, do których należy: pełna swoboda doboru wykonawcy, ograniczenie zaangażowania, ryzyka i doboru wykonawcy, ograniczenie zaangażowania, ryzyka i odpowiedzialności za realizację funkcji, uproszczenie struktury odpowiedzialności za realizację funkcji, uproszczenie struktury firmy i zarządzania, efekt specjalizacji itp. Ale ma również pewne firmy i zarządzania, efekt specjalizacji itp. Ale ma również pewne wady, a mianowicie: redukcja zatrudnienia, ograniczenia wady, a mianowicie: redukcja zatrudnienia, ograniczenia możliwości pełnej kontroli nad powierzoną funkcją, ograniczone możliwości pełnej kontroli nad powierzoną funkcją, ograniczone możliwości planowania długookresowego, itp. możliwości planowania długookresowego, itp.

Wyodrębnienie kapitałoweWyodrębnienie kapitałowe Zaletami takiego rozwiązania są: zachowanie lub niewielka Zaletami takiego rozwiązania są: zachowanie lub niewielka redukcja zatrudnienia (w przypadku „spółki córki”), większe redukcja zatrudnienia (w przypadku „spółki córki”), większe możliwości kontroli, większa swoboda planowania strategicznego, możliwości kontroli, większa swoboda planowania strategicznego, kształtowania cen, działalności wyodrębnionej funkcji – „spółki kształtowania cen, działalności wyodrębnionej funkcji – „spółki córki” (możliwość współpracy z innymi podmiotami na rynku przy córki” (możliwość współpracy z innymi podmiotami na rynku przy zachowaniu priorytetu dla przedsiębiorstwa macierzystego). Wady zachowaniu priorytetu dla przedsiębiorstwa macierzystego). Wady tego rozwiązania to: ograniczona swoboda wyboru wykonawcy, tego rozwiązania to: ograniczona swoboda wyboru wykonawcy, brak radykalnej zmiany strategii oraz stosunkowo wysokie koszty.brak radykalnej zmiany strategii oraz stosunkowo wysokie koszty.

Outsourcing usług służy określonym celom:Outsourcing usług służy określonym celom: redukcja i kontrola kosztów operacyjnych,redukcja i kontrola kosztów operacyjnych, zwiększanie koncentracji firmy na podstawowej zwiększanie koncentracji firmy na podstawowej działalności, działalności, uzyskanie dostępu do najlepszych mocy uzyskanie dostępu do najlepszych mocy produkcyjnych, produkcyjnych, wykorzystanie uwolnionych zasobów do innych wykorzystanie uwolnionych zasobów do innych celów, celów, dostęp do zasobów, którymi przedsiębiorstwo nie dostęp do zasobów, którymi przedsiębiorstwo nie dysponuje, dysponuje, wyodrębnienie funkcji trudnych w wykonywaniu wyodrębnienie funkcji trudnych w wykonywaniu lub/i zarządzaniu, lub/i zarządzaniu, pozyskanie kapitału,pozyskanie kapitału, podział ryzyka,podział ryzyka, dopływ gotówki. dopływ gotówki.

W praktyce gospodarczej często pojawia się wątpliwość W praktyce gospodarczej często pojawia się wątpliwość czy usługi związane z produkcją i sprzedażą dóbr czy usługi związane z produkcją i sprzedażą dóbr

fizycznych, mają być wytworzone lub nabyte z zewnątrz. fizycznych, mają być wytworzone lub nabyte z zewnątrz. Jeśli firma decyduje się na zakup usługi, to często Jeśli firma decyduje się na zakup usługi, to często

wcześniej wyodrębnia usługi z procesu produkcji.wcześniej wyodrębnia usługi z procesu produkcji.

Jeśli wybór usługodawcy pada z drugiej strony, firmy Jeśli wybór usługodawcy pada z drugiej strony, firmy mają możliwość korzystania z tych usług, nie tylko mają możliwość korzystania z tych usług, nie tylko

wewnętrznie, ale także oferują usługi na zewnątrz, w takim wewnętrznie, ale także oferują usługi na zewnątrz, w takim przypadku udział usług w przedsiębiorstwach przypadku udział usług w przedsiębiorstwach

przemysłowych może wzrastać w sposób zintegrowany z przemysłowych może wzrastać w sposób zintegrowany z procesem produkcji.procesem produkcji.

Argumenty za realizacją działalności wewnątrz firmy

– make

Argumenty za zakupem usług od wyspecjalizowanych podmiotów –

buyArgumenty podstawowe: konieczność ochrony tajemnicy własnej działalności, brak oferty usług z zewnątrz, wymagania jakościowe, terminowe i inne możliwe do spełnienia na zewnątrz.

Argumenty ekonomiczne: koszty, rentowność, mniejsze ryzyko działalności.Argumenty dodatkowe: prestiż, wykorzystanie posiadanych zdolności wykonawczych.

Argumenty podstawowe:wyższy poziom umiejętności podmiotów zewnętrznych w zakresie analizowanej działalności, brak dostępu do know – how, wymagania jakościowe, terminowe i inne niemożliwe do spełnienia wewnątrz firmy.Argumenty ekonomiczne: koszty, rentowność, mniejsze ryzyko działalności.Argumenty dodatkowe: prestiż, ograniczenie ryzyka zawiązanego z postępem technicznym

Porównanie argumentów dot. wyboru usługodawcy Źródło: opracowanie własne

Badania przeprowadzone przez Holenderskie Biuro Badania przeprowadzone przez Holenderskie Biuro Analiz EkonomicznychAnaliz Ekonomicznych[1][1] wykazały, że wydajnie wykazały, że wydajnie

funkcjonujący rynek usług może dokonać zarówno wzrostu funkcjonujący rynek usług może dokonać zarówno wzrostu handlu o 15-30% jak i bezpośrednich inwestycji handlu o 15-30% jak i bezpośrednich inwestycji

zagranicznych o 20-35%. zagranicznych o 20-35%. Wykonana analiza czynników warunkujących ekspansję usług Wykonana analiza czynników warunkujących ekspansję usług

związanych z przemysłem w nowoczesnych społeczeństwach związanych z przemysłem w nowoczesnych społeczeństwach industrialnych wykazuje jak ogromne znaczenie dla rozwoju industrialnych wykazuje jak ogromne znaczenie dla rozwoju sektora usług ma konkurencyjność przemysłu wytwórczego. sektora usług ma konkurencyjność przemysłu wytwórczego.

Pomiędzy sektorami przemysłu i usług występują silne Pomiędzy sektorami przemysłu i usług występują silne powiązania technologiczne. Przemysł dostarcza sektorowi powiązania technologiczne. Przemysł dostarcza sektorowi

usług produktów pośrednich t.j nowych technologii i wiedzy.usług produktów pośrednich t.j nowych technologii i wiedzy.

[1] Internal Market Scoreboard July 2005 n 14

Usługi skupiające się wokół przemysłu w Polsce Usługi skupiające się wokół przemysłu w Polsce należy rozpatrywać w kontekście transformacji należy rozpatrywać w kontekście transformacji polskiej gospodarki. Zmiana ustroju w Polsce polskiej gospodarki. Zmiana ustroju w Polsce

otworzyła nowe szanse dla rozwoju przedsiębiorstw, otworzyła nowe szanse dla rozwoju przedsiębiorstw, które osiągały sukcesy rynkowe w dawnym systemie. które osiągały sukcesy rynkowe w dawnym systemie.

Zrównanie warunków dla funkcjonowania przedsiębiorstw; tych z rodowodem państwowym i powstałych z kapitałem prywatnym, stanowi punkt

zwrotny na drodze budowy nowych kompetencji polskich przedsiębiorstw, odpowiednich dla

gospodarki rynkowej.

W okresie polskiej transformacji, w zależności od W okresie polskiej transformacji, w zależności od rodzaju właściciela, budowanie i rozwój kooperacji rodzaju właściciela, budowanie i rozwój kooperacji

przedsiębiorstw, odbywał się zgoła inaczej. Widoczne przedsiębiorstw, odbywał się zgoła inaczej. Widoczne różnice dotyczyły spółek zależnych od Skarbu Państwa, różnice dotyczyły spółek zależnych od Skarbu Państwa,

spółek zależnych od kapitału obcego oraz spółek zależnych spółek zależnych od kapitału obcego oraz spółek zależnych od prywatnego kapitału polskiego. Można zatem od prywatnego kapitału polskiego. Można zatem

wyodrębnić wyodrębnić trzy zasadnicze modele tworzenia usług trzy zasadnicze modele tworzenia usług kooperacyjnychkooperacyjnych. .

. .

Pierwszy model Pierwszy model tworzenia usług okołoprzemysłowych tworzenia usług okołoprzemysłowych dotyczy spółek Skarbu Państwadotyczy spółek Skarbu Państwa, gdzie zmiana formuły , gdzie zmiana formuły własności przedsiębiorstwa państwowego następuje na własności przedsiębiorstwa państwowego następuje na

mocy ustawy, co w praktyce oznacza konieczność mocy ustawy, co w praktyce oznacza konieczność spełnienia jedynie kryteriów własnościowych spełnienia jedynie kryteriów własnościowych

(udokumentowanie praw własności oraz wycena majątku) (udokumentowanie praw własności oraz wycena majątku) - spółka staje się spółką prawa handlowego.- spółka staje się spółką prawa handlowego.

Wewnętrzny rynek usług około przemysłowych w Wewnętrzny rynek usług około przemysłowych w grupach kapitałowych JSSP wykazywała niskie wskaźniki grupach kapitałowych JSSP wykazywała niskie wskaźniki rentowności w działalności operacyjnej. Przedsiębiorstwa rentowności w działalności operacyjnej. Przedsiębiorstwa przemysłowe traktowały „lenniczo” spółki usługowe i jak przemysłowe traktowały „lenniczo” spółki usługowe i jak

się wydaje spełniały one rolę służebną w stosunku do się wydaje spełniały one rolę służebną w stosunku do firmy macierzystejfirmy macierzystej

Grupy kapitałowe powstałe z podziału majątku Jednoosobowych Spółek Skarbu Państwa słabo

rozwijają sektor usług około przemysłowych w sensie rynkowym. Trwają w związkach kooperacyjnych z dawnych lat traktując je często, jako „obowiązek

wynikający z pokrewieństwa”.Nadzór korporacyjny Jednoosobowych Spółek Skarbu

Państwa wciąż zbyt liberalnie traktuje wewnętrzny rozwój innowacyjny przedsiębiorstw.

Drugi modelDrugi model rozwoju usług kooperacyjnych rozwoju usług kooperacyjnych dotyczy dotyczy przedsiębiorstw zależnych od kapitału zagranicznego, przedsiębiorstw zależnych od kapitału zagranicznego, powstałych z wykupienia w Polsce podmiotów gospodarczych powstałych z wykupienia w Polsce podmiotów gospodarczych w różnych sektorach gospodarki. w różnych sektorach gospodarki.

Na rynku kooperacji wykupionych przedsiębiorstw odbywa Na rynku kooperacji wykupionych przedsiębiorstw odbywa się proces porządkowania w obrębie kapitału obcego sfery się proces porządkowania w obrębie kapitału obcego sfery produktowej przedsiębiorstw, poprzez tzw. „wewnętrzną produktowej przedsiębiorstw, poprzez tzw. „wewnętrzną restrukturyzację”, która sprowadza się głównie do: restrukturyzację”, która sprowadza się głównie do: oZmian w naczelnym kierownictwieZmian w naczelnym kierownictwieoDokonanie odpowiednich korekt między aktywami i pasywami w Dokonanie odpowiednich korekt między aktywami i pasywami w

celu poprawy bieżącej zdolności płatniczej /upłynnienie „cichych celu poprawy bieżącej zdolności płatniczej /upłynnienie „cichych rezerw”/ rezerw”/oZamknięcia nierentownych zakładów i redukcji zatrudnienia,Zamknięcia nierentownych zakładów i redukcji zatrudnienia,oWewnętrznej konsolidacji grupy i wykorzystania efektów Wewnętrznej konsolidacji grupy i wykorzystania efektów

synergicznych, synergicznych,owzrostu poziomu importuwzrostu poziomu importu

Przedsiębiorstwa należące do grup kapitałowych z kapitałem zagranicznym pełnią wyznaczoną im rolę

wykonawców zadań wynikających ze strategii wielkich korporacji.

W większości firm z grup kapitałowych nowopowstałych zasady współpracy w usługach miały charakter rynkowy. Preferowano jednak przedsiębiorstwa własnego kapitału.

Wspólne działania dotyczyły asortymentu oferowanych produktów, polityki jakościowej, wspólnych kanałów

dystrybucji i negocjacji z partnerami handlowymi zwłaszcza sieciowymi. Wysokie zyski czerpały z

wydajności w usługach związanych z przedsiębiorstwami przemysłowymi.

Trzeci model Trzeci model tworzenia rynku usług kooperacyjnych tworzenia rynku usług kooperacyjnych dotyczy dotyczy spółek zależnych od polskiego kapitału prywatnego. spółek zależnych od polskiego kapitału prywatnego.

Badane firmy były na ogół firmami średniej wielkości. Badane firmy były na ogół firmami średniej wielkości. Ich właściciele w większości przypadków budowali Ich właściciele w większości przypadków budowali przedsiębiorstwa od podstaw i przechodzili drogę ewolucji przedsiębiorstwa od podstaw i przechodzili drogę ewolucji podmiotowej. Dopiero gdy przestawali sami panować nad podmiotowej. Dopiero gdy przestawali sami panować nad nagromadzonym majątkiem decydowali się zmienić jego nagromadzonym majątkiem decydowali się zmienić jego formułę prawną. Od menedżerów oczekują zysku i rozwoju formułę prawną. Od menedżerów oczekują zysku i rozwoju firmy drogą wzrostu obrotów w handlu zagranicznym. W firmy drogą wzrostu obrotów w handlu zagranicznym. W polskich spółkach prywatnych przeważnie właściciele sami polskich spółkach prywatnych przeważnie właściciele sami sprawują nadzór.sprawują nadzór.

We wszystkich badanych przypadkach na rynku usług okołoprzemysłowych spółki prywatne polskiego

kapitału wykorzystywały możliwości zwiększania różnicy kosztów i przychodów na korzyść właścicieli.

Wysokie zyski czerpały z wydajności w usługach świadczonych przez podmioty zewnętrzne

niepowiązane kapitałowo z przedsiębiorstwami przemysłowymi.

METODA BADANIA METODA BADANIA I ROZWOJU USŁUG I ROZWOJU USŁUG

OKOŁOPRZEMYSŁOWYCH OKOŁOPRZEMYSŁOWYCH MeRKI-UMeRKI-U

Przekształcenia w przemyśle europejskim mają na celu Przekształcenia w przemyśle europejskim mają na celu utrzymanie konkurencyjności między innymi poprzez utrzymanie konkurencyjności między innymi poprzez utrzymanie istniejącej struktury produkcyjnej i jednoczesne utrzymanie istniejącej struktury produkcyjnej i jednoczesne kształtowanie jej w kierunku społeczeństwa opartego na kształtowanie jej w kierunku społeczeństwa opartego na wiedzy. wiedzy.

Biorąc pod uwagę cel w postaci utworzenia Biorąc pod uwagę cel w postaci utworzenia dynamicznego i jednolitego Europejskiego Obszaru dynamicznego i jednolitego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, opartego na wspólnych regułach i równych Gospodarczego, opartego na wspólnych regułach i równych warunkach konkurencji, państwa członkowskie UE zawarły warunkach konkurencji, państwa członkowskie UE zawarły w styczniu 1993 roku umowę o wspieraniu harmonijnego w styczniu 1993 roku umowę o wspieraniu harmonijnego rozwoju i ograniczaniu nierówności gospodarczych i rozwoju i ograniczaniu nierówności gospodarczych i społecznych. społecznych.

W ramach przepisów tej umowy nie ma żadnych W ramach przepisów tej umowy nie ma żadnych ograniczeń swobody przedsiębiorczości dla prowadzących ograniczeń swobody przedsiębiorczości dla prowadzących działalność na terytorium każdego z państw członkowskich.działalność na terytorium każdego z państw członkowskich.

Metoda MeRKI-U jest kolejnym modułem metody badania Metoda MeRKI-U jest kolejnym modułem metody badania rozwoju kompetencji innowacyjnych MeRKIrozwoju kompetencji innowacyjnych MeRKI[1][1] dostosowanym do dostosowanym do specyfiki usług okołoprzemysłowychspecyfiki usług okołoprzemysłowych. .

Czynniki budowy kompetencji innowacyjnych w Czynniki budowy kompetencji innowacyjnych w przedsiębiorstwach usługowych, zawarte w endogenicznej przedsiębiorstwach usługowych, zawarte w endogenicznej przestrzeni wartości niematerialnych, są ze sobą wzajemnie przestrzeni wartości niematerialnych, są ze sobą wzajemnie powiązane jako elementy trzech zbiorów:powiązane jako elementy trzech zbiorów:

•Zbioru KH Zbioru KH – know-how, czyli wiedzy techniczno-handlowej, – know-how, czyli wiedzy techniczno-handlowej, która nie ma charakteru wynalazczego, lecz dotyczy specjalnych która nie ma charakteru wynalazczego, lecz dotyczy specjalnych właściwości asortymentowego obrotu towarowego oraz właściwości asortymentowego obrotu towarowego oraz doświadczeń i osiągnięć w warunkach konkurencyjnych,doświadczeń i osiągnięć w warunkach konkurencyjnych,

•Zbioru ZIT Zbioru ZIT – zasobów intelektualnych i twórczych kadry – zasobów intelektualnych i twórczych kadry przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa,

•Zbioru PAR Zbioru PAR – potencjału aktywności i rozwoju – potencjału aktywności i rozwoju przedsiębiorstwaprzedsiębiorstwa

[1] Kunert O „Budowa kompetencji innowacyjnych wyzwaniem rozwojowym polskich przedsiębiorstw” wyd. Monografie PŁ Łódź 2008

maximumZbiory elementów powiązanych w procesie budowy kompetencji. Źródło: opracowanie własne

Wzajemne relacje czynników tworzących kompetencje innowacyjne przedsiębiorstw

powodują, że endogeniczna przestrzeń może mieć różną siłę umocowania

w konkurencyjnym otoczeniu.

Z tego punktu widzenia przyjmuje się, że pełny iloczyn wszystkich trzech wartości

powoduje, że przestrzeń staje się najbardziej odporna na płynące z otoczenia zakłócenia i

tym samym może najszybciej wzrastać.

Metodyka MeRKI zakłada czterostopniową skalę Metodyka MeRKI zakłada czterostopniową skalę oceny stopnia powiązania elementów w zbiorach, a oceny stopnia powiązania elementów w zbiorach, a mianowicie: mianowicie:

1º - czynniki niepowiązane, 1º - czynniki niepowiązane, 2 º - czynniki słabo powiązane, 2 º - czynniki słabo powiązane, 3 º - czynniki powiązane, 3 º - czynniki powiązane, 4 º - czynniki silnie powiązane. 4 º - czynniki silnie powiązane.

Powiązanie oznacza wzajemne oddziaływanie w Powiązanie oznacza wzajemne oddziaływanie w kierunku innowacyjnym. kierunku innowacyjnym.

Kierunek wzrostu kompetencji innowacyjnych w zależności od siły powiązań między czynnikami. Źródło: opracowanie własne

Do czynników podstawowych w badaniu przedsiębiorstw Do czynników podstawowych w badaniu przedsiębiorstw świadczących usługi na rzecz przemysłu zaliczono:świadczących usługi na rzecz przemysłu zaliczono:

•w zbiorze ZIT (zasobów intelektualnych i twórczych kadry): umiejętność wdrażania innowacji, działania proeksportowe oraz unowocześnianie oferty,

•w zbiorze KH (kompetencji handlowych);, certyfikaty jakości, konkurencyjność w sprzedaży oraz atrakcyjność oferty handlowej,

•w zbiorze PAR (potencjału aktywności i rozwoju): częstotliwość instalowania na rynek innowacji (unowocześnionych produktów/usług), przygotowania do handlu na rynku UE oraz zaplecze B + R.

Kluczowe stymulatory wydajności i wzrost zatrudnienia w sektorze Kluczowe stymulatory wydajności i wzrost zatrudnienia w sektorze bliskich przemysłowi usług:bliskich przemysłowi usług:

1.1.Wszelkie działania innowacyjne przemysłu,Wszelkie działania innowacyjne przemysłu,2.2.Oferta odpowiednich usług dodana do samego produktu. Kombinacja ta Oferta odpowiednich usług dodana do samego produktu. Kombinacja ta

często zespala produkt materialny i usługę w nowy produkt-hybrydę lub często zespala produkt materialny i usługę w nowy produkt-hybrydę lub „pakiet kompleksowy”. „pakiet kompleksowy”.

3.3.Różnorodność usług powiązana z wytwarzaniem produktu. Produkcja w Różnorodność usług powiązana z wytwarzaniem produktu. Produkcja w

gospodarce, jako całości, zostaje pobudzona bezpośrednio lub pośrednio gospodarce, jako całości, zostaje pobudzona bezpośrednio lub pośrednio przez związki z produktami pośrednimi, przez co wzrasta ostateczny przez związki z produktami pośrednimi, przez co wzrasta ostateczny popyt na produkty przemysłowe. popyt na produkty przemysłowe.

4.4.Bliskość przestrzenna sprzyja powstawaniu rozpowszechnień. Bliskość przestrzenna sprzyja powstawaniu rozpowszechnień. 5.5.Sektor usług związanych z przemysłem wpływa na zmiany strukturalne Sektor usług związanych z przemysłem wpływa na zmiany strukturalne

zatrudnienia Na przykład, znaczenie „ inżynierów„ zmalało w latach zatrudnienia Na przykład, znaczenie „ inżynierów„ zmalało w latach 1980-tych i 90-tych, podczas gdy wzrosła waga gałęzi „ przetwarzanie 1980-tych i 90-tych, podczas gdy wzrosła waga gałęzi „ przetwarzanie danych i baza danych”. danych i baza danych”.

6.6.Wzmocnienie związków produktów pośrednich z usługami i Wzmocnienie związków produktów pośrednich z usługami i przemysłemprzemysłem

7.7.Wysokie zyski z wydajności w usługach związanych z Wysokie zyski z wydajności w usługach związanych z przedsiębiorstwami przedsiębiorstwami

Kluczowe stymulatory rozwoju usług około przemysłowych można podzielić na dwa rodzaje; egzogeniczne (oddziaływujące od zewnątrz) oraz endogeniczne (pochodzące z wnętrza przedsiębiorstwa). Do pierwszej grupy można zaliczyć:1.1.Dostawcy technologii to niektóre branże przemysłu, które w danym momencie mają Dostawcy technologii to niektóre branże przemysłu, które w danym momencie mają największą dynamikę rozwoju. największą dynamikę rozwoju.2.2.Czynniki faworyzujące sektor wytwórczy wpływają pozytywnie na rozwój usług Czynniki faworyzujące sektor wytwórczy wpływają pozytywnie na rozwój usług związanych z przedsiębiorstwami tego sektora - wzrost w usługach przemysłowych związanych z przedsiębiorstwami tego sektora - wzrost w usługach przemysłowych spowodowany jest wzrostem zapotrzebowania ze strony przedsiębiorstw, spowodowany jest wzrostem zapotrzebowania ze strony przedsiębiorstw,3.3.Produkcja w gospodarce, jako całości, jest pobudzona przez związki produktów Produkcja w gospodarce, jako całości, jest pobudzona przez związki produktów pośrednich, pośrednich,4.4.Usługi związane z przedsiębiorstwami produkcyjnymi przyczyniają się do eksportu, ( Usługi związane z przedsiębiorstwami produkcyjnymi przyczyniają się do eksportu, ( produkcja stymulowana eksportem) - odpowiedni udział usług w gałęziach przemysłu, produkcja stymulowana eksportem) - odpowiedni udział usług w gałęziach przemysłu, które są szczególnie nastawione na eksport; które są szczególnie nastawione na eksport; 5.5.Na zyski w przemyśle maja wpływ zyski z wydajności w usługach - znaczenie usług Na zyski w przemyśle maja wpływ zyski z wydajności w usługach - znaczenie usług przemysłowych, jako pośrednia wydajność w przemyśle; przemysłowych, jako pośrednia wydajność w przemyśle; 6.6.Rozpowszechnienie technologii- z produkcji na usługi- poprzez produkty pośrednie, Rozpowszechnienie technologii- z produkcji na usługi- poprzez produkty pośrednie, 7.7.Działania innowacyjne w sektorze krajowej produkcji mają pozytywny wpływ na Działania innowacyjne w sektorze krajowej produkcji mają pozytywny wpływ na rozwój usług rozwój usług8.8.Utrzymanie klientów usług związanych z produktem, kiedy produkt bez usług byłby Utrzymanie klientów usług związanych z produktem, kiedy produkt bez usług byłby bezużyteczny, bezużyteczny,9.9.Przeniesienie przemysłu za granicę łączy się często z przeniesieniem usług związanych Przeniesienie przemysłu za granicę łączy się często z przeniesieniem usług związanych z produktem, włącznie z działem Badań i Rozwoju ( uczestnictwo w międzynarodowej z produktem, włącznie z działem Badań i Rozwoju ( uczestnictwo w międzynarodowej wymianie myśli), wymianie myśli),10.10.Rozwój usług przed sprzedażnych i po sprzedażnych produktów.Rozwój usług przed sprzedażnych i po sprzedażnych produktów.

Stymulatory wewnętrzne w obszarze czynników ze źródeł endogenicznych źródło: opracowanie własne

ZIT

KH

PAR

W coraz powszechniejszym procesowym W coraz powszechniejszym procesowym modelu zarządzania firmą kluczowym modelu zarządzania firmą kluczowym

czynnikiem warunkującym powodzenie czynnikiem warunkującym powodzenie przedsięwzięcia są ludzie – zarządzający przedsięwzięcia są ludzie – zarządzający

etapami procesu. etapami procesu. Ich zaangażowanie i doświadczenie, a przede Ich zaangażowanie i doświadczenie, a przede

wszystkim wszystkim kompetencje, rozumiane jako kompetencje, rozumiane jako szeroki wachlarz posiadanej wiedzy i szeroki wachlarz posiadanej wiedzy i umiejętności umiejętności decydują o skuteczności decydują o skuteczności funkcjonowania procesowego modelu funkcjonowania procesowego modelu

organizacji. organizacji.

Konkurencyjność przedsiębiorstwa tworzą zasoby Konkurencyjność przedsiębiorstwa tworzą zasoby i umiejętności ich wykorzystania. i umiejętności ich wykorzystania.

Można więc powiedzieć, że w momencie, gdy zasoby Można więc powiedzieć, że w momencie, gdy zasoby materialne takie jak maszyny, narzędzia, warunki pracy i materialne takie jak maszyny, narzędzia, warunki pracy i

materiały niezbędne do produkcji są porównywalnej klasy i materiały niezbędne do produkcji są porównywalnej klasy i ilości, to o poziomie konkurencyjności zdecydują pozostałe ilości, to o poziomie konkurencyjności zdecydują pozostałe

czynniki: personel i wartości reprezentowane przez czynniki: personel i wartości reprezentowane przez zarządzających. zarządzających.

Mówiąc precyzyjniej o pozycji konkurencyjnej Mówiąc precyzyjniej o pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa zadecyduje kadra kierownicza i jej przedsiębiorstwa zadecyduje kadra kierownicza i jej skłonność do odważnego wdrażania innowacji oraz skłonność do odważnego wdrażania innowacji oraz

pracownicy, którzy mają zrealizować bieżące zadania i pracownicy, którzy mają zrealizować bieżące zadania i przyszłe wizje szefów firmy. Ludzie bowiem stanowią ową przyszłe wizje szefów firmy. Ludzie bowiem stanowią ową wartość dodaną organizacji realizując i wdrażając trudne wartość dodaną organizacji realizując i wdrażając trudne

rozwiązania, podejmując i wykonując wyzwania na rozwiązania, podejmując i wykonując wyzwania na początku uznawane często jako nierealne. początku uznawane często jako nierealne.

Kompetencje nieudokumentowane Kompetencje nieudokumentowane i udokumentowane, i udokumentowane, opisujące dane stanowisko opisujące dane stanowisko powinny być sklasyfikowane według kryterium powinny być sklasyfikowane według kryterium

ważności. ważności.

Taki podział wydaje się celowy w przypadku Taki podział wydaje się celowy w przypadku oceny kompetencji menedżerskich, a mianowicie:oceny kompetencji menedżerskich, a mianowicie:•KluczoweKluczowe (znaczące, oczekiwane) (znaczące, oczekiwane)•UzupełniająceUzupełniające (znaczące, wymagane w niepełnym (znaczące, wymagane w niepełnym zakresie) zakresie)•Pomocnicze Pomocnicze (dodatkowe, przydatne, niewymagane)(dodatkowe, przydatne, niewymagane)

Nieudokumentowane kompetencje kluczowe

Nieudokumentowane kompetencje kluczowe

Nieudokumentowane kompetencje uzupełniające

Nieudokumentowane kompetencje uzupełniające

Profil kompetencyjny stanowiska

Profil kompetencyjny stanowiska

Kompetencje udokumentowane

Kompetencje udokumentowane

Kompetencje nieudokumentowane

Kompetencje nieudokumentowane

Kwalifikacje zasadnicze (wykształcenie)

Kwalifikacje zasadnicze (wykształcenie)

Niezbędne kwalifikacje uzupełniające wymagane na stanowisku poświadczone

odpowiednim dokumentem (np. uprawnienia budowlane, certyfikowana

znajomość j. obcych, certyfikowane uprawnienia))

Niezbędne kwalifikacje uzupełniające wymagane na stanowisku poświadczone

odpowiednim dokumentem (np. uprawnienia budowlane, certyfikowana

znajomość j. obcych, certyfikowane uprawnienia))

Uzupełniające udokumentowane kompetencje przydatne na stanowisku

nabyte w procesie podnoszenia kwalifikacji oraz inne umiejętności

dodatkowe (np. uprawnienia obsługi sprzętu – nie wymagane, ale przydatne;

ukończone kursy specjalistyczne itp.)

Uzupełniające udokumentowane kompetencje przydatne na stanowisku

nabyte w procesie podnoszenia kwalifikacji oraz inne umiejętności

dodatkowe (np. uprawnienia obsługi sprzętu – nie wymagane, ale przydatne;

ukończone kursy specjalistyczne itp.)

Cechy pożądane i niepożądane

na stanowisku

Nieudokumentowane kompetencje pomocnicze

Nieudokumentowane kompetencje pomocnicze

.Profil kompetencyjny stanowiska – kategorie Źródło: opracowanie własne

Proponowana struktura bazy kompetencji – podział na grupy

Przykładowe grupy bazy kompetencji

Źródło: opracowanie własne

Metoda budowania systemu oceny kompetencji

Krok 1 – Wyznaczenie profilu kompetencyjnego stanowisk pracy

Krok 2 – Wybór metody realizacji procesu oceny pracowników

pełna ocena wg wszystkich kompetencji ocena wg wybranych profili kompetencyjnych

Krok 3 – Wybór metody oceny pracownika ocena przełożonego (wyłącznie) ocena pracownika (samoocena) ocena przełożonego i samoocena oraz realizacja protokołu rozbieżności

Krok 4 – Ocena kompetencji pracownika wg wybranej metody (wg przełożonego i/lub samooceny)Krok 5 – Porównanie uzyskanych ocen pracownika z profilem

kompetencyjnym stanowiska oraz emisja karty oceny zgodności kompetencyjnej wraz z opisem.

Ekran startowy aplikacji – steruje przebiegiem procesu i umożliwia Ekran startowy aplikacji – steruje przebiegiem procesu i umożliwia wybór wymaganych funkcjonalności wybór wymaganych funkcjonalności

źródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Wsparcie informatyczne procesu badania i oceny Wsparcie informatyczne procesu badania i oceny kompetencji wymaganych na stanowisku kompetencji wymaganych na stanowisku

i oczekiwanych od personelui oczekiwanych od personelu

Kompetencje - definicje i skala Kompetencje - definicje i skala Wybór tej opcji umożliwia zdefiniowanie bazy kompetencji wraz Wybór tej opcji umożliwia zdefiniowanie bazy kompetencji wraz z określeniem skali i zdefiniowaniem opisowym ocenz określeniem skali i zdefiniowaniem opisowym ocenźródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Kompetencyjny opis stanowiska - lista kompetencjiKompetencyjny opis stanowiska - lista kompetencjiFunkcja umożliwia zdefiniowanie listy kompetencji Funkcja umożliwia zdefiniowanie listy kompetencji

oczekiwanych oczekiwanych na danym stanowisku na danym stanowisku

źródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Kompetencje - ocena przełożonegoKompetencje - ocena przełożonegoW tym miejscu wprowadzamy ocenę kompetencji pracownika W tym miejscu wprowadzamy ocenę kompetencji pracownika źródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Kompetencje - ocena przełożonegoKompetencje - ocena przełożonegoPorównując kompetencje pracownika z profilem kompetencyjnym stanowiskaPorównując kompetencje pracownika z profilem kompetencyjnym stanowiskaustalamy niezgodności - aplikacja wskaże kompetencję, w których ocena osobyustalamy niezgodności - aplikacja wskaże kompetencję, w których ocena osobyJest niezgodna z oczekiwaniami stanowiskaJest niezgodna z oczekiwaniami stanowiskaźródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

PROGNOZY WZROSTU PROGNOZY WZROSTU POWIĄZAŃ MIĘDZYBRANŻOWYCH POWIĄZAŃ MIĘDZYBRANŻOWYCH

Zastosowanie metody scenariuszowejZastosowanie metody scenariuszowejw przewidywaniu rozwoju wzajemnych w przewidywaniu rozwoju wzajemnych

relacji branżowychrelacji branżowych

Zarządzanie ukierunkowane na przyszłość Zarządzanie ukierunkowane na przyszłość musi sięgnąć do narzędzi wspierających musi sięgnąć do narzędzi wspierających

przewidywanie zdarzeń. Nauka oferuje ich sporo, o przewidywanie zdarzeń. Nauka oferuje ich sporo, o różnym poziomie trudności i ocenianej różnym poziomie trudności i ocenianej

perspektywie. perspektywie. Metody dostarczają analitykom materiał Metody dostarczają analitykom materiał

pozwalający tworzyć wizje rozwoju sytuacji w pozwalający tworzyć wizje rozwoju sytuacji w bliższej i dalszej przyszłości i na tym tle osadzać bliższej i dalszej przyszłości i na tym tle osadzać

możliwe działania przedsiębiorstw, branż czy możliwe działania przedsiębiorstw, branż czy gospodarki. gospodarki.

Idea scenariuszy to tworzenie obrazów przyszłości Idea scenariuszy to tworzenie obrazów przyszłości w taki sposób, by najlepiej oddawały rozwój w taki sposób, by najlepiej oddawały rozwój

sytuacji z uwzględnieniem ich wpływu na daną sytuacji z uwzględnieniem ich wpływu na daną organizację.organizację.

Metoda scenariuszowa opiera się na założeniu, że Metoda scenariuszowa opiera się na założeniu, że

przyszłości nie da się przewidzieć z całą pewnością. przyszłości nie da się przewidzieć z całą pewnością. Można jednak skonstruować scenariusze rozwoju Można jednak skonstruować scenariusze rozwoju obecnej sytuacji z uwzględnieniem czynników nań obecnej sytuacji z uwzględnieniem czynników nań

wpływających.wpływających.

Siła metody scenariuszowej polega też na tym, że Siła metody scenariuszowej polega też na tym, że badacz może skoncentrować się na pojedynczym badacz może skoncentrować się na pojedynczym

procesie czy zdarzeniu i dość wnikliwie procesie czy zdarzeniu i dość wnikliwie oszacować jego intensywność i oszacować jego intensywność i

prawdopodobieństwo wystąpienia, badając prawdopodobieństwo wystąpienia, badając jedynie bezpośrednio związany kontekst. jedynie bezpośrednio związany kontekst.

Nie gubi się w wielowątkowych ocenach, gdy Nie gubi się w wielowątkowych ocenach, gdy analizie poddany jest liczny zespół procesów i analizie poddany jest liczny zespół procesów i wydarzeń tworzących tło i platformę na której wydarzeń tworzących tło i platformę na której

funkcjonuje badana organizacja. funkcjonuje badana organizacja.

Koncepcja wykorzystania technik scenariuszowych Koncepcja wykorzystania technik scenariuszowych w metodzie MERKI-Uwraz z projektem informatycznego wsparcia przy w metodzie MERKI-Uwraz z projektem informatycznego wsparcia przy

zastosowaniu arkusza kalkulacyjnegozastosowaniu arkusza kalkulacyjnego

Zaprojektowany arkusz zawiera opis czynników stymulujących i Zaprojektowany arkusz zawiera opis czynników stymulujących i hamujących oraz zdefiniowane opisowo tendencje zmian czynnika.hamujących oraz zdefiniowane opisowo tendencje zmian czynnika.Dla poszczególnych branż, zgodnie z metodą, pokazano ocenę wpływu Dla poszczególnych branż, zgodnie z metodą, pokazano ocenę wpływu czynnika w skali od „silnie negatywnego” do „silnie pozytywnego”czynnika w skali od „silnie negatywnego” do „silnie pozytywnego”źródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Arkusz ocen stanowi podstawę do wygenerowania arkusza scenariusza. Arkusz ocen stanowi podstawę do wygenerowania arkusza scenariusza. Należy wybrać branżę i odpowiedni przycisk generowanie scenariusza.Należy wybrać branżę i odpowiedni przycisk generowanie scenariusza.W zależności od wybranego parametru otrzymamy: scenariusz najbardziej W zależności od wybranego parametru otrzymamy: scenariusz najbardziej prawdopodobny, optymistyczny, pesymistyczny oraz niespodziankowy.prawdopodobny, optymistyczny, pesymistyczny oraz niespodziankowy.źródło: opracowanie własneCźródło: opracowanie własneC

Jeśli dysponujemy scenariuszami dla różnych branż i wiedzą o branżach Jeśli dysponujemy scenariuszami dla różnych branż i wiedzą o branżach powiązanych to w konstrukcji arkuszy przewidziano możliwość uzyskania powiązanych to w konstrukcji arkuszy przewidziano możliwość uzyskania połączonego scenariusza uwzględniającego dane z dwu branż.połączonego scenariusza uwzględniającego dane z dwu branż.W ten sposób dysponować będziemy materiałem porównawczym W ten sposób dysponować będziemy materiałem porównawczym pozwalającym analizować scenariusze zdarzeń równolegle w obupozwalającym analizować scenariusze zdarzeń równolegle w obuanalizowanych branżach powiązanych.analizowanych branżach powiązanych.

źródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Szczegółowe wykresy obrazujące oceny trendów, zarówno dla Szczegółowe wykresy obrazujące oceny trendów, zarówno dla pojedynczego scenariusza branży jaki i dla scenariuszy branż powiązanychpojedynczego scenariusza branży jaki i dla scenariuszy branż powiązanychUłatwiają analizę sytuacji i ocenę jakości scenariusza. Ułatwiają analizę sytuacji i ocenę jakości scenariusza.

źródło: opracowanie własneźródło: opracowanie własne

Zaprezentowane tu narzędzie może mieć szersze Zaprezentowane tu narzędzie może mieć szersze zastosowanie. zastosowanie.

Po pierwszePo pierwsze, może być wykorzystane dla skutecznego , może być wykorzystane dla skutecznego wsparcia stosowania metody scenariuszowej w praktyce wsparcia stosowania metody scenariuszowej w praktyce przedsiębiorstw. Miejsce stymulatorów zająć mogą zjawiska i przedsiębiorstw. Miejsce stymulatorów zająć mogą zjawiska i czynniki mające wpływ na przyszłe funkcjonowanie czynniki mające wpływ na przyszłe funkcjonowanie organizacji, a opisowy opis tendencji zmian powinien ułatwić organizacji, a opisowy opis tendencji zmian powinien ułatwić i pomóc w tworzeniu lepszego, bardziej realnego opisu i pomóc w tworzeniu lepszego, bardziej realnego opisu prognozowanej przyszłości. prognozowanej przyszłości.

Po drugie, Po drugie, możliwe jest szersze wykorzystanie wsparcia możliwe jest szersze wykorzystanie wsparcia budowy scenariuszy współzależnych, bez względu czy dotyczyć budowy scenariuszy współzależnych, bez względu czy dotyczyć to będzie branż, organizacji czy wręcz grupy przedsiębiorstw. to będzie branż, organizacji czy wręcz grupy przedsiębiorstw. Dotychczas nie spotkaliśmy się z szerszym stosowaniem Dotychczas nie spotkaliśmy się z szerszym stosowaniem prognoz współzależnych. prognoz współzależnych. Dla analityka zbudowanie indywidualnych prognoz dla dwóch Dla analityka zbudowanie indywidualnych prognoz dla dwóch obserwowanych obiektów jest łatwiejsze niż równoległe obserwowanych obiektów jest łatwiejsze niż równoległe ocenianie ich wzajemnych zależności. ocenianie ich wzajemnych zależności. W tym przypadku analityk najpierw koncentruje się na W tym przypadku analityk najpierw koncentruje się na prognozowaniu rozwoju obiektów w tym samym horyzoncie prognozowaniu rozwoju obiektów w tym samym horyzoncie czasowym niezależnie, zaś aplikacja sama dostarcza mu czasowym niezależnie, zaś aplikacja sama dostarcza mu danych powiązanych, przez co analiza i ocena danych powiązanych, przez co analiza i ocena prognozowanego rozwoju sytuacji powinna być zdecydowanie prognozowanego rozwoju sytuacji powinna być zdecydowanie łatwiejsza. łatwiejsza.

Po trzecie, Po trzecie, narzędzie jest oparte o popularny arkusz narzędzie jest oparte o popularny arkusz kalkulacyjny i jego wdrożenia do praktyki przedsiębiorstw kalkulacyjny i jego wdrożenia do praktyki przedsiębiorstw nie powinno nastręczać problemów. nie powinno nastręczać problemów. Może ono natomiast rozpowszechnić metodę scenariuszową Może ono natomiast rozpowszechnić metodę scenariuszową jako efektywnego i dobrego narzędzia do wsparcia diagnozy jako efektywnego i dobrego narzędzia do wsparcia diagnozy sytuacji na której zwykle budujemy działania przyszłe, bez sytuacji na której zwykle budujemy działania przyszłe, bez względu czy mają one formę planów strategicznych czy też są względu czy mają one formę planów strategicznych czy też są po prostu zwykłymi zamierzeniami rozwojowymi niewielkiego po prostu zwykłymi zamierzeniami rozwojowymi niewielkiego przedsiębiorstwa. przedsiębiorstwa.

Dla rozwoju sektora usług w Polsce ma znaczenie międzynarodowy sektor wytwórczy, którego technologiczne rozpowszechnienie jest

pierwotnie stymulowane przez interakcje społeczne i zdolności absorpcyjne gospodarki.Analiza powiązań technologicznych pomiędzy

sektorami jest oparta na koncepcji wysoce innowacyjnego przemysłu, który dostarcza

sektorowi usług nowych technologii i wiedzę. Usługi związane a przedsiębiorstwami

bezpośrednio zależą od popytu produkcji.