Rregullimi i Temperatures Trupore [Compatibility Mode] (1)

Rregullimi i temperaturës trupore

(Termorregullimi)

Prof.ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 1

Termorregullimi

• Termorregullimi paraqet aftësinë e organizmit për mbajtjen e temperaturës trupore brenda kufinjëve fiziologjikë në te cilën mundësohet funksionimi efikas i qelizave.


Termorregullimi

• Realizohet përmes mekanizmave të cilët mundësojnë drejtpeshimin në mes të prodhimit dhe eliminimit të nxehtësisë.


Termorregullimi


Temperatura trupore

• Temperatura e “brendshme”

• Temperatura sipërfaqësore


Temperatura e brendshme dhe sipërfaqësore

• “Temperatura e brendshme” është temperatura ne indet e thella ( brenda toraksit, abdomenit).

• Temperatura e sipërfaqësore është temperatura e lëkurës.

• “Temperatura e brendshme” është temperaturë konstante për dallim nga temperatura sipërfaqësore e cila mund të ketë fluktuacione varësisht nga temperatura e ambientit të jashtëm.


Temperatura trupore• Temperatura trupore normale është 37 C me

variacione prej 36,3-37,1 C gjatë matjes orale• Temperatura orale është për 0,50C më e ulët se

temperatura rektale,• Ekziston një fluktuacion ditor rreth 10C ;

temperatura është më e lartë gjatë ditës se sa gjatë natës,

• Një variacion shtesë në temperaturën trupore ekziston brenda muajit tek femrat.


Mekanizmat për këmbimin e nxehtësisë

– Radiacioni – Kondukcioni– Konvekcioni– Evaporacioni


Radiacioni paraqet aftësinë e emetimit të valëve elektromagnetike nga të gjitha objektet të cilat kanë temperaturë më të lartë se zero apsolute.

– Me anë të radiacionit nxehtësia mund të transferohet midis trupave në distancë.

– Për shembull, njeriu mund të pranon nxehtësinë e cila rrezatohet nga dielli ose trupat nxemës.


Kondukcioni është transferim direkt i nxehtësisë në mes të molekulave të ambientit jashtë sipërfaqes së trupit.

– Nxehtësia çdo herë bartet prej trupit me temperaturë më të lartë në trupin me temperaturë më të ulët.

– Uji është 50 deri në 100 herë më efikas se ajri në bartjen e nxehtësisë.


Konvekcioni paraqet eliminimin e nxehtësisë nga organizmi përmes rrymimit të ajrit afër sipërfaqes së trupit.


Evaporationi është humbje e nxehtësisë si pasojë e avullimit të ujit nga mukoza e gojës, e traktit respirator dhe lëkura .

– Prodhimi i djerses është mekanizmi kryesor për eliminimimin e nxehtësisë kur temperatura e ambientit është më e lartë se tempertura e trupit.

– Ndihmon në ruajtjen e temp. trupore vetem kur ajri në ambientin e jashtëm nuk është i ngopur me molekula te ujit.




Qendra për rregullimin e temperaturëstrupore(termostati hipotallamik)

•Neuronet termoreceptore në hipotallamus dhe lëkurë reagojnë në ndryshimet e temperaturës trupore ashtu që aktivizojnë mekanizmat për ruajtjen apo eliminimin e nxehtësisë.

Termoreceptorët

• Termoreceptorët periferikë (lekurë )

• Termoreceptorët qendror ( në medullen spinale, organet abdominale dhe regjioni preoptik i hipotallamusit)



Termorregullimi

Hormonet

Marrja e ushqimit

Aktiviteti fizik

Termogjeneza kimike

Mekanizmat per prodhimin e nxehtesise

Evaporacioni

Konvekcioni

Kondukcioni

Radiacioni

Mekanizmat per eliminimin e nxehtesise

Drejtpeshimi ne mes te prodhimit dhe eliminimit te nxehtesise


Dridhja

Rritet oreksi

Rritet sekretimi i adrenalines

Rritet tonusi muskular

Rritet prodhimi i nxehtesise

Veshmbathja, ngrohja etj

Rrenqethja

Vazokonstriksioni i eneve te gjakut ne lekure

Zvoglohet humbja e nxehtesise

Mekanizmat efektore pas stimulimit nga te ftohtit


Veshja e lehte, ventilatoret

Djersitja

Vazodilatacioni i eneve te gjakut ne lekure

Rritet humbja e nxehtesise

Zvoglohet oreksi

Zvoglohet tajimi i adrenalines

Zvoglohet tonusi muskular dhe aktiviteti

Zvoglohet prodhimi i nxehtesise

Mekanizmat efektore pas stimulimit nga te nxehtit


Termorregullimi - patologjitë

• Hipertermia – ngritja e temperatures trupore

• Hipotermia – ulja e temperatures trupore– Ulje e metabolizmit humbje e vetëdijes,vdekje– Aplikimi kirurgjik: kirurgjia e zemrës


Hipertermia

• Mekanizmat normal per eliminimin e nxehtesise behen joefikas dhe temperatura e larte trupore deprimion hipotallamusin.

• Kjo shkakton vendosjen e nje feed-back mekanizmi pozitiv ashtu qe rritet temperatura trupore dhe intenziteti i metabolizmit.

• Kjo gjendje e cila quhet “goditje nga nxehtesia”, mund te jete fatale nese nuk korigjohet.


Zjarrmia

• Mund te jetë si rezultat i infekcionit, kancerit, reaksioneve alergjike ose dëmtimit të sistemit nervor qendror.

• Leukocitet, qelizat e dëmtuara dhe makrofagjet lirojnë materie pirogjene të cilat veprojnë në hipotallamus ashtu që shkaktojnë lirimin e prostaglandinave.

• Prostaglandinat resetojnë termostatin hipotallamik-ngrisin nivelin e përshtatjes.

• Kur termostati hipotallamik përshtatet mbi nivelin e temperatures kritike,fillojnë mekanizmat për ngritjen e temperaturës trupore.


Documents

Rregullimi i Temperatures Trupore [Compatibility Mode] (1)