http://tug.tubitak.gov.tr/ �1

RTT150 BültenTemmuz 2018 Sayı 7

Temmuz Ayı Gözlem İstatistikleri RTT150 Coude Otomasyon Sistemi

http://tug.tubitak.gov.tr/ �2

RTT150 Teleskobu Aylık Bülten

Temmuz 2018

Hazırlayanlar

Oğuzhan OKUYAN

Süleyman KAYNAR

Kadir ULUÇ

Dr. İrek Hamitoğlu

http://tug.tubitak.gov.tr/ �3

2018 B Dönemi Temmuz Gözlem İstatistikleri

Ankara Üni Kazan Federal Üni Atatürk Ü. İKİ İstanbul Ü. Çukurova Ü. Akdeniz Ü.

Mesut YILMAZ Potansiyel Ötegezegen Adayların Hassas Dikine Hız Ölçümleri

Nazım AKSAKER Seçilmiş Galaktik Gezegenimsi Bulutsuların Tayfsal İncelenmesi

KFU Kazan Federal Üniversitesi

İKİ Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırma Enstitüsü

Seda KAPTAN Seçilen Değen Çift Yıldızların Tayfsal Gözlemleri

İlham NASIROĞLU Çoklu Gezegen Sistemi Barındıran Kepler Yıldızlarının TFOSC-WP Polarimetresi ile VRI Bandında Polarimetrik incelenmesi

Timur ŞAHİNRV Tauri Türü Asimptotik Dev Kolu sonrası Dev/Superdev Yıldızların Tayfsal Takip Gözlemleri - II: RV Türü alt gurup için Birinci İyonizasyon Potansiyeli Etkisi ve Doğası

Sayılarla RTT 150

Projeler

Zaman Paylaşımı

http://tug.tubitak.gov.tr/ �4

Saat

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Gün

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

3,2

7,2

3,3

9,3

3,8

4,8

5,8

6,77,4

5,8

7,6

4,3

5,95,86,3

7,87,07,07,0

5,6

6,7

8,48,48,58,08,3

7,16,6

7,88,68,3

Konu başlıkları dağılımı

Temmuz 2018 Gözlem Süreleri

Sayılarla RTT 150

Konu Başlığı Kısaltması Açıklama Proje Sayısı

STARS Yıldızlar ve Ötegezegenler 4

BIN İkili Yıldızlar 1

COMP Sıkı Nesneler 1

SPEC Yıldız Tayfı 4

SOLAR Güneş Sistemi Astronomisi 0

INST Gözlemevleri, Teleskoplar, Alet, Yazılım 0

GAL Samanyolu, Galaksiler, Kozmoloji 1

RAD Radyo Astronomisi 0

META Tarih, Eğitim, İdari vb. 0

IR Kırmızıöte Astronomi 0

SPACE Uydu Sistemleri, Uzay Etkinliği, Uzay Politikası, Uzay Hukuku 0

http://tug.tubitak.gov.tr/ �5

RTT 150 Teknik GelişmelerRTT150 Coude Otomasyon Sistemi

Bu kontrol sisteminde RTT150 teleskobu binasında coude odasında bulunan Iodine hücresi lineer hareket sistemi ve Flat – ThAr lambası hareket sistemlerinin web sayfası tabanlı otomasyon hareket kontrolleri işlemi yapılabilmekte ve pozisyon durum bilgileri okunabilmektedir.

Sistemin Donanım Mimarisi

Burada tasarlanan RTT150 Coude Otomasyon Sistemi (RTT150 Coude Automation System), önceki sistemlerde olduğu gibi UDP (Unix Domain Port) üzerinden RTT150 Kubbe Kapak Kontrol Sistemi ile haberleşerek coude odasındaki Iodine Cell lineer hareket ve Flat – ThAr lambalarının hareket kontrolleri yapılabilmekte ve yine RTT150 Kubbe Kapak Kontrol Sisteminde kullanılan Raspberry Pi kontrol kartı üzerinden de ilgili hareketli sistemlerin kontrolü ve bilgileri web sayfasında gösterilmektedir. Sistemin ana mimari yapısı Şekil 1’de gösterilmektedir.

Şekil 1: RTT150 Coude Otomasyon Sistemi Ana Mimarisi

RTT150 Coude Otomasyon Sistemi elektronik donanım yapısında uzaktan erişim sağlanması ve sistemde kullanılan motorlar için birer adet Arduino Mega kontrol kartı, Arduino bağlantı kartı, DC Servo Motor sürücü kartı (VNH5019 Dual Motor Driver Shield), 12V’luk DC güç kaynağı, Arduino Ethernet LAN modülü, limit anahtarı (switch) bağlantı kartı ve bu karta bağlı 4 adet limit anahtar (switch) ve 2 adet redüktörlü DC Servo Motor elemanları bulunmaktadır. İlgili sistemde yapılan elektronik kontrol kutusu ve kullanılan donanım elemanları görüntüsü Şekil 2’de gösterilmektedir.

Şekil 2: RTT150 Coude Otomasyon Sistemi (a) elektronik donanım bileşenleri (b) elektronik kontrol kutusu

http://tug.tubitak.gov.tr/ �6

RTT 150 Teknik Gelişmeler Sistemde kullanılan güç kaynağı, sistem içerisinde bulunan 2 adet elektrik güç kontrol kartlarının çalışması için gerekli olan beslemeyi sağlamaktadır. Sistemde bulunan Arduino Mega kontrol kartı, DC Servo motor sürücü kartı, limit anahtar (switch) bağlantı kartı ve Ethernet LAN modülünün beslemesi olarak kullanılmaktadır. Tasarlanan elektronik kontrol sisteminde Şekil 3’te gösterilen Iodine Cell lineer hareketi ve Flat – ThAr lambalarının kontrolündeki motorlar “+” ve “-” yönlerde UDP bağlantısı üzerinden almış olduğu komutlar ile hareket ettirilmektedir. Motorların her iki yöndeki hareketini belirli bir aralıkta tutmak ve mekanik sisteme zarar vermemek amacıyla “+” ve “-” limit anahtarlar (switchler) konulmuş ve bunların limit anahtar (switch) bağlantı kartına sinyal kabloları üzerinden bağlantısı yapılarak ilgili motorların her iki yöndeki hareketleri sınırlandırılmıştır. Ayrıca ek olarak her iki hareket sisteminde de DC Servo Motor kullanıldığından ve bu motorların encoder sinyalleri de okunmasından dolayı limit anahtarlarda (switchlerde) veya ilgili kablolarda bir sıkıntı oluşsa bile motor yine belirli aralıklarda hareket edecektir. Bu özelliklere ek olarak gerek

Şekil 3: RTT150 Coude Otomasyon Sistemi mekanik hareket yönleri (a) Iodine hücre (b) Flat - ThAr lamba

Bu özelliklere ek olarak gerek duyulduğu takdirde sistem yanına giderek bir USB kablo vasıtasıyla bilgisayardaki herhangi bir seri haberleşme arayüz programı araçlığıyla da motorların hareketleri kontrol edilebilmektedir. Bunun için ilk olarak bilgisayarda kullanılacak olan seri port haberleşme yazılımında seri port haberleşme hızı olarak “9600 bps” değeri ayarlanmalıdır. Bu aşamadan sonra da aşağıda açıklamalarıyla belirtilen kodlardan uygun olanlar verilerek istenilen yönde motor hareketi gerçekleştirilebilmektedir.

USB bağlantı üzerinden Iodine hücre lineer hareket motor kodları:

• +L#: Motoru “+” yönde sür.

• -L#: Motoru “-” yönde sür.

• 0L#: Motoru durdur.

• ?L#: Motor hangi pozisyonda.

http://tug.tubitak.gov.tr/ �7

RTT 150 Teknik GelişmelerUSB bağlantı üzerinden Flat – ThAr lambaları hareket motor kodları:

• +R#: Motoru “+” yönde sür.

• -R#: Motoru “-” yönde sür.

• 0R#: Motoru durdur.

• ?R#: Motor hangi pozisyonda.

RTT150 Coude Otomasyon Sistemi’nin çalışır hale getirilmesi için ilk olarak kutuya TCP/IP soketi üzerinden internet bağlantısı olan bir Ethernet kablosu takılmalı; sonraki aşamada ise güç kablosu, RTT150 Coude Güç Dağıtım kutusunda da 6. slota bağlanmalı ve bu slot yine RTT150 Coude Güç Dağıtım Sistemi web kontrol sayfasından aktif hale getirilmelidir. Böylece RTT150 Coude Otomasyon Sistemi, uzaktan kontrol için hazır hale gelecektir.

Sistem Yazılımı ve Kontrolü

Geliştirilen sistemin web üzerinden takibi ve gerektiğinde kontrol edilmesi için hem görüntüleme ve hem de kontrol özelliğine sahip sadece tek web sayfası tasarlanmıştır. Tasarlanan web sayfasına ilişkin ekran görüntüsü Şekil 4’te verilmiştir.

Şekil 4: RTT150 Coude Otomasyon Sistemi kontrol web sayfası

http://tug.tubitak.gov.tr/ �8

RTT 150 Teknik Gelişmeler Şekil 4’te gösterilen kontrol tabanlı web sayfasında açılışta kullanıcı giriş ekranı çıkmaktadır. Sayfanın açılması sırasında kullanıcı giriş ekranı için sizden kullanıcı adı ve şifre sorgulama ekranı gelecektir. Çıkan ekranda “Username: Observer” ve “Password: Rtt150!” bilgileri girilerek kontrol tabanlı web sayfasına erişim yapılabilmektedir. Kullanıcı giriş ekranına doğru kullanıcı adı ve şifre bilgileri girildiğinde açılacak olan web sayfası üzerinden hem önceki entegre edilen sistemlerin kontrolleri yapılmakta ve RTT150 teleskop kamera görüntüsü anlık alınabilmekte hem de RTT150 Coude Otomasyon Sistemi’ndeki Iodine hücre ve FLat – ThAr lambalarının kontrolleri ve pozisyon durumları gösterilebilmektedir.

Sistemin ilk olarak çalıştırılması için RTT150 Coude Otomasyon Sistemi’nin beslemesinin bağlı olduğu RTT150 Coude Güç Dağıtım Sistemi’ndeki 6. slotun aktif hale getirilmesi gerekmektedir. Bu aşamada 6. slot aktif olduğunda ilgili web sayfadaki coude control tablosundaki pozisyon durumları (State) kısmında Iodine hücre için bilgiler “UNKNOWN” bilgisinden “OUT” veya “IN” bilgisine ve Flat – ThAr lambaları içinde “UNKNOWN” bilgisinden “Flat” veya “ThAr” bilgisine dönüşecektir. Buradaki Idoine hücre ve Flat – ThAr lambaları için gerekli bilgilerin açıklamaları aşağıda verilmiştir.

Iodine hücresi durum bilgisi:

• State (OUT): Iodine ışık yolu dışında.

• State (IN): Iodine ışık yolu içinde.

Flat – ThAr lambası durum bilgisi:

• State (Flat): Flat lambası aktif.

• State (ThAr): ThAr lambası aktif.

Ekrem KANDEMİR Uzman Araştırmacı

Elektrik - Elektronik Yüksek Mühendisi