Ryszard Wnukrwnuk@kape.gov.pl

Krajowa Agencja Poszanowania Energii SAul. Pożaryskiego 28, 04-703 WarszawaTelefon/faks: +48 22 8127674 lub 8127675www.kape.gov.pl

OŹE w zrównoważonej polityce energetycznej Polski i Unii Europejskiej, instrumenty wsparcia, dyrektywy UE i implikacje ich wprowadzenia w

Polsce

Odnawialne źródła energii (OŹE) – promocja, finansowanie i wsparcie inwestycji wykorzystania biomasy i energii słonecznej

Warszawa, 21 kwietnia 2004

SEMINARIUMSEMINARIUM

Energetyka w UE. Fakty

• 50 % zależność Unii Europejskiej od dostaw surowców i paliw energetycznych z importu, jeżeli nie będzie podjęta wspólna akcja;

• 45 % import ropy naftowej z krajów Bliskiego Wschodu (w tym krajów niepewnych politycznie);

• 40 % gazu ziemnego jest dostarczane z Rosji;

• 5,6 % obecnej produkcji energii pochodzi ze źródeł odnawialnych; stawiany jest 12 % cel udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym UE w 2010 roku;

• 35 % energii elektrycznej jest pochodzenia nuklearnego;

• 94 % zanieczyszczeń atmosfery CO2 związanych z działalnością człowieka pochodzi z sektora energetycznego;

• 90 % wzrostu emisji CO2 jest związanych z transportem;

• 8 % redukcja gazów cieplarnianych wyznaczona jako cel w latach 1990-2010.

Ku nowej polityce energetycznej, która powinna

• równoważyć ekonomiczne, społeczne i środowiskowe cele zrównoważonego rozwoju

• zmniejszać ryzyko poważnych perturbacji w pracach systemów energetycznych i ich otoczeniu ekonomicznym i społecznym oraz środowisku

• wynikać z procesów opartych na ciągłym postępie nauki i dopływie informacji

• uwzględniać w procesach decyzyjnych interesy wszystkich uczestników rynku

Zrównoważona polityka energetyczna

Główne cele: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, zapewnienie konkurencyjności gospodarki, ochronę środowiska.

Zrównoważona polityka energetyczna jest to polepszenie dobrobytu społeczeństwa w aspekcie długotrwałym poprzez dążenie do utrzymania równowagi pomiędzy: bezpieczeństwem energetycznym, zaspokojeniem potrzeb społecznych, konkurencyjnością gospodarki, ochroną środowiska.

Porównanie systemów energetycznych

Konwencjonalny system energetyczny

• nacisk na wzrost PKB

• przewaga paliw kopalnych

• polityka energetyczna skoncentrowana na wytwarzaniu

• scentralizowane usługi energetyczne

• scentralizowane wytwarzanie energii

• dominowanie celów ekonomicznych

Zrównoważony system energetyczny

• nacisk na długoterminowe cele ekonomiczne i środowiskowe

• wzrost wykorzystania OZE• polityka energetyczna

ukierunkowana na ochronę zasobów naturalnych

• generacja rozproszona• rosnące zaufanie do systemów

średniej skali• wyważenie pomiędzy celami

społecznymi, środowiskowymi i ekonomicznymi

Wyznaczniki ZSE

• Miarą prowadzenia przez dany kraj polityki zrównoważonego rozwoju jest głównie:

– realizacja polityki z Kioto (redukcja emisji gazów cieplarnianych do atmosfery),

– inowacyjność w sektorze energetyki,

– wzrost efektywności energetycznej gospodarki,

– wzrost udziału energii z odnawialnych źródeł energii (OŹE) w bilansie energetycznym kraju.

Najnowsze inicjatywy UE

Priorytety dotyczące sektora energetycznego: bezpieczeństwo dostaw energii

wypełnianie postanowień Kioto

liberalizacja rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego w UE

wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

efektywność cieplna budynków

efektywność energetyczna urządzeń elektrycznych

Główne dokumenty UE (EE i OŹE)

• Biała Księga – Energia przyszłości: „Odnawialne źródła energii - Raport technologiczny dla strategii Wspólnoty i plan działania”, 1997,

• Europejski Program Zapobiegający Zmianie Klimatu (EPZK) - czerwiec 2000/01,

• Zielona Księga – Ku europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego - listopad 2000.

• Karta Energetyczna i Protokół Karty Energetycznej o efektywności energetycznej i odnośnych aspektach ochrony środowiska,

• Plan działania w celu poprawy efektywności energetycznej we Wspólnocie Europejskiej - 1997

Lp. Rodzaj odnawialnego źródła energii

Jednostki 1995 Stan planowany w

roku 20101. Energia wiatru GW 2,5 40

2. Duża energetyka wodna GW 82,5 91

Mała energetyka wodna GW 9,5 14

3. Ogniwa fotowoltaiczne (PV)

GWp 0,03 3

4. Energia biomasy Mtoe 44,8 135

5. Energia geotermalna – en.el.

GW 0,5 1

  Energia geotermalna - ciepło

GWt 1,3 5

4. Cieplna energia słoneczna

mln m 2 6,5 1005. Systemy słoneczne

pasywneMtoe   35

6. Inne GW   1

Zielona Księga

• debata o bezpieczeństwie energetycznym,

• obecnie UE importuje około 50% swego zapotrzebowania, w roku 2030 będzie to ok 70%,

• aktualne zużycie energii:

– 41% ropa naftowa, 22% gaz, 16% węgiel (węgiel kamienny, brunatny i torf), 15% energia jądrowa, 6% odnawialne źródła energii.

• w roku 2030:– ropa naftowa (38%), gaz (29%), paliwa stałe (19%),

odnawialne źródła energii (8%) i energia jądrowa (zaledwie 6%).

Europejski Program Zapobiegający Zmianie Klimatu

(EPZK)

• zainicjowany w czerwcu 2000 roku,

• trzy grupy przedsięwzięć:

• pierwsza grupa - przedsięwzięcia, których realizacja przyczyni się do redukcji emisji CO2 w wymiarze ok. 240 Mt rocznie,

– dyrektywy: wdrażającej schemat handlu emisjami, w sprawie efektywności energetycznej budynków 2002/91/EC, dyrektywa w sprawie biopaliw 2003/30/EC, dyrektywa w sprawie przetargów publicznych związanych z efektywnością energetyczną.

EPZK (II)

• druga grupa przedsięwzięć, których wprowadzenie przyczyni się do zmniejszenia CO2 o 140 Mt rocznie,

– dyrektywy: o kogeneracji (2004), o usługach energetycznych i minimalnych standardach wydajności energetycznej dla sprzętu elektrycznego;

• trzecia grupa to środki potrzebne w przyszłych przedsięwzięciach.

– np. promocja ciepła wytwarzanego z odnawialnych źródeł energii, dobrowolne umowy w przemyśle, zachęty podatkowe oraz dalsza poprawa technologii paliw i pojazdów.

DYREKTYWA nr 2001/77/WE DYREKTYWA nr 2001/77/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADYPARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY

w sprawie promocji energii elektrycznej w sprawie promocji energii elektrycznej

ze źródeł odnawialnych na ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii wewnętrznym rynku energii

elektrycznejelektrycznej

• wskaźnikowe cele krajowe powinny być zgodne z celem ogólnym dla roku 2010 czyli:

- 12% zużycia energii brutto- 22,1% udziału energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych

• Określenie spójnego systemu wsparcia• Konieczność świadectw pochodzenia• Uproszczenie procedur administracyjnych

Proces rozszerzenia UE

Najważniejsze zagadnienia dla Polski:• opracowanie skutecznej narodowej polityki energetycznej,

• tworzenie wewnętrznych rynków energii (gazu, en.elekt.),

• przyśpieszenie procesu liberalizacji rynku i prywatyzacji sektora energii, paliw płynnych,

• potrzeba unowocześnienia lub zamknięcia istniejących elektrowni na paliwa stałe,

• tworzenie zapasów rezerw

• promocja efektywności energetycznej i kogeneracji oraz większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,

• rozwój narzędzi sterowania popytem,

• zapewnienie bezpieczeństwa nuklearnego.

Strategia rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce

• Celem strategicznym jest zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w 2020 roku w strukturze zużycia nośników pierwotnych

• Prawo energetyczne (1997) i inne• Rozporządzenie o obowiązku zakupu energii

elektrycznej i ciepła ze źródeł odnawialnych (2003)

OŹE w Polsce – polityka, legislacja

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

%

Instrumenty regulacji bezpośredniej

Instrumenty rynkowe (ekonomiczno- fiskalne)

Instrumenty wspomagające• Informacja, promocja• Edukacja• Badania i rozwój

Wsparcie na rzecz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł odnawialnych

Porównanie kosztów wytwarzania energii

80

7 7

32

0102030405060708090

ElectricityBiomass (13MWel CHP)

Heat (100 kW)Pellets

Solar thermal(100 m2)

Biodiesel

Eur

o / M

Wh

Additional costs for 1 MWH of renewable energy compared to market prices of fossil solutions

PV: >400 €/MWh

Development of New Technologies

DSM

Business as usual

Today

% of electricity generated with RES+DG in the EU

Be

nef

its

fo

r th

e E

U

2000 2010 2015 2020 2025

RTD Actions in DERRTD Actions in DER

10 20 30 40 50

Badania i rozwój technologii w Unii Badania i rozwój technologii w Unii Europejskiej – Generacja rozproszonaEuropejskiej – Generacja rozproszona

Finansowanie (I)

• inwestycje ekologiczne: BOŚ, NFOŚiGW, EKOFUNDUSZ

• inwestycje termomodernizacyjne: Fundusz Termomodernizacyjny

• Fundusze akcesyjne

Skuteczna strategia finansowa powinna m.in.: wiązać partnerów, którzy mają silne ekonomiczne

pobudki do działania,

obejmować projekty o atrakcyjnej stopie zwrotu,

stosować odpowiednią strukturę finansowania.

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

Th

ou

san

ds

of

EU

RO

Wood Straw Geothermalenergy

Sun (thermal) Small hydro Wind Methane(landfills)

Grants provided by EcoFund (1992-2001)

EkoFundusz

Finansowanie (II)

wsparcie finansowe ze strony rządu,

stworzenie mechanizmów rynkowych dla inwestycji OŹE

popieranie niekonwencjonalnych metod finansowania np. TPF, ESCO,

selekcja ekonomicznie atrakcyjnych obszarów finansowania i opracowanie mechanizmów wspierających,

udział Polski w programach UE jako skuteczny mechanizm finansowania polityki efektywności energetycznej w kraju,

ustanowienie priorytetów dla OŹE w procedurach instytucji finansowych wspierających ekologię.

Współpraca międzynarodowaKAPE S.A.

Programy Unijne

• 5 Program Ramowy (ENIRDGnet, OPET Building)• 6 Program Ramowy (EU-DEEP)

• SAVE np.:– Finansowanie przez Stronę Trzecią przedsięwzięć efektywności

energetycznej w przemyśle (CLEAR III - EAST)

• ALTENER:– Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii ze szczególnym

uwzględnieniem krajów Europy Środkowo-Wschodniej (REPROMO)– Tworzenie rynku dla biomasy w Europie (BioXchange)– Promocja wykorzystania biomasy do ogrzewania dużych obiektów

(BIOHEAT II)– Planu działania na rzecz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł

energii (REACT) - Opisanych, zanalizowanych 60 instrumentów wsparcia rozwoju wykorzystania OŹE w krajach UE i Polsce

www.kape.gov.pl

Wymiana doświadczeń w ramach projektu BIOHEAT II

Domy jednorodzinne

Koszty inwestycyjne systemów grzewczych wykorzystujących biomasę

Lokalne systemy ciepłownicze

Systemy grzewczedużych budynków

Wymiana doświadczeń w ramach projektu BIOHEAT II

Annual sales of pellet boilers for households

425

1323

2128

3466

49324492

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1997 1998 1999 2000 2001 2002

Nu

mb

er o

f u

nit

s

Austria – rozwój rynku paliw drzewnych i systemów grzewczych je wykorzystujących

www.kape.gov.plCLEAR III EAST

http://collaboration.clearcontract.net

ENIRDGnet www.dgnet.orgEU-DEEP www.prodige.comEU-DEEP www.eu-deep.comOPET - Building

www.opet-building.net

BIOHEAT www.bioheat.infoREACT www.react.novem.nl/index.htmREPROMO www.repromo.org

Ogrzewanie na biomasęSpecjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Węgorzewie

2 kotły na biomasę 500 kW i 250 kW