1

Sağlıkta Dönüşüm Programı İle Değişen Çalışma Koşulları

Dr. Süheyla AĞKOÇİstanbul Tabip Odası

22

Sağlıktadönüşüm

SağlıkFinansmanı

G.S.S.

SağlıkBakanlığı’nınYeniden

Yapılanması

Hastanelerinİşletmeleştirilmesiözelleştirilmesi

BirinciBasamakta

Ailehekimliği

SağlıkÇalışanlarınınİstihdamındaDeğişim

“sözleşmelilik”

Performansagöre

ücretlendirme

3

NELER DEĞİŞMELİ

Hastane yönetim yapıları,

İstihdam modelleri,

Hizmet alanları,

Teknoloji yatırımları

Yatak planlamaları

4

Kamunun dönüşümü

Verimlilik Etkinlik Kalite Performans Müşteri memnuniyeti Kar-Zarar İşletmek-İşlettirmek

5

Sağlık Hizmetlerini Standartlaştırma

Sağlık kurumlarını ve hizmetlerini sınıflandıran akreditasyon sistemleri

Performansa dayalı ücretlendirme SGK ödeme yönergeleri Toplam kalite uygulamaları İş akış şemaları Tedavi rehberleri Kanıta dayalı tıp uygulamaları

6

Sağlık Alanında Yeni Denetim Stratejileri

Toplam kalite yönetimi

İnsan kaynakları yönetimi

Performans yönetimi

Elektronik gözetim sistemi (kartlı geçiş, kamera vb.)

Hasta kayıt sistemi

Hasta memnuniyet / şikayet sistemi

7

Süreç

İşyeri ve işgücü parçalanıyor, Çalışma süresi uzuyor, Emek yoğunluğu artıyor, Az personelle çok iş yaptırılıyor, Esnek çalışma (zaman ve istihdam

açısından) yaygınlaşıyor, Sözleşmeli çalışmaya geçiliyor, Ücret ve sosyal haklarda eşitsizlik artıyor, Taşeronlaştırma sistemli bir hal alıyor…

8

İstihdam biçimlerinde Esnek çalışma Güvencesizlik Taşeronlaştırma

Üretim ilişkilerinde Parçalanma, yalnızlaşma Birbirine yabancılaşma

9

Performans

Sağlık Bakanlığı hastanelerinde performansa göre döner sermaye katkı payı ödemesi 2004 yılından itibaren uygulanmaya başlandı.

Tam Gün Yasası: performansa Dayalı Ödeme Sistemi 31 Ocak 2011

Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Ek Ödeme Yönetmeliği 18 Şubat 2011

Birlikte Kullanım ve İşbirliği 6354 saıylı torba yasa 12 Temmuz 2012

10

Performans Sistemi

Amaç: Birim zamanda en düşük maliyetle en yüksek karı elde etmek Sadece bir ücretlendirme modeli değil; aynı zamanda denetim ve baskı aracı Sağlık hizmetinin işleyişine yönelik bir düzenleme değil, doğrudan doğasına yönelik bir müdahale(Ne kadar ücret alınacağı belirlenirken işin nasıl yapılacağı da belirleniyor. Mesleki bağımsızlık?)

11

Artanlar

tetkik, lokal anestezi, yatırılan hasta, konsültasyon isteme,

endikasyonsuz müdahaleler,

etik olmayan uygulamalar

uygulama hataları (malpraktis)

çalışanlar ve klinikler arasında rekabet

çalışma stresi

Azalanlar

hasta başına düşen muayene süresi

beceri kazandırmaya ayrılan süre

hasta başı eğitim ve teorik eğitime ayrılan süre

sürekli tıp eğitimine katılma ve literatür okumaya ayrılan süre

TTB etik kurul 2009

12

Azalanlar

motivasyon, izin ve dinlenme süreleri mesleki dayanışma ve örgütlenme

arayışı mesleki geleceği görme arkadaş/meslektaşlar ile ilişki çalışanlar arasında işbirliği hekim dışı sağlık personeli ile ilişki, dürüst çalışma, mesleki doyum sağlayarak çalışma topluma daha iyi hizmet verme olanağı

TTB etik kurul 2009

13

Birinci BasamakAile Hekimleri Gelir ve iş güvencesizliği, kaygı İstihdam şekilleri/ mesleki statülerde belirsizlik

(kamu/özel) Hekimlik uygulaması ile ilgili olmayan iş yükleri Rekabet ortamı Geçici görevlendirmeler/ angarya görevler, ikinci

basamakta acil nöbeti tutma uygulaması Negatif performansa dayalı sözleşmeli çalışma, ihtar

puanı tehditleri Kışkırtılmış hasta talepleri, 184 Sabim uygulamaları,

14

Birinci Basamak TSM Hekimleri, ücret eşitsizliği, hekimlik yapma

yetkilerinin kısıtlılığı, ASM/ ASB’lerin lojistiğini sağlama, adli nöbet, evde bakım, filyasyon, okul aşıları gibi görevleri üstlenme, geçici görevlendirme

112 Acil Hekimleri, olumsuz çalışma koşulları, düşük ücret ve özlük hak kayıpları, hizmetin kamusal niteliğinin giderek azalarak özele devredilme süreci…

İşçi sağlığı ve işyeri hekimliğinde piyasa koşulları; OSGB’ler

15

Üniversiteler Ülkemizde 2006 yılında 50 olan tıp fakültesi sayısı,

2013 yılında 86 olmuştur. Kamusal finansal desteği önemli ölçüde azaltılan

üniversite hastaneleri, ayakta kalabilmek için, kâr amacını ön planda tutan birer “sağlık işletmesi” haline getirilmiştir.

Performansa dayalı ödeme sistemiyle, eğitime ve araştırmaya ayrılan süre azalmıştır.

Öğretim üyeleri, serbest çalışma haklarını kaybederken, mesai sonrasında hastalardan ek ücret almaya ya da üniversitelerin anlaşma yapacağı vakıf hastaneleri ya da özel hastanelerde çalışmaya yönlendirilmektedir.

16

Üniversiteler Uygun olmayan çalışma koşulları, mesleki

doyumsuzluk ve finansal baskılar artmaktadır. Performans sisteminde öğretim üyeleri, asistan

ve uzman hekimler, hemşire ve diğer sağlık çalışanları hak ettikleri ücreti alamamaktadır.

Zarar eden, mali açıdan güçsüz bırakılan üniversite hastanelerinin, Eğitim ve Araştırma Hastaneleriyle “birlikte kullanım ve işbirliği” protokolleri yaparak, Sağlık Bakanlığı’nın yönetimi ve mali denetimi altına girmeleri sağlanmaktadır.

17

Kamu Hastane Birlikleri Özerklik? Performans/ kar baskısı Artan iş yükü Zorunlu görevlendirmeler/ personel

hareketliliği İyi hekimlik değerlerinde kayıp Tabela değişikliğiyle açılan EAH’ler Uçan profesörler

18

Asistanlar niteliksizleşen uzmanlık eğitimi, artan iş yükü ve angarya, azalan ücretler, şiddetle sarmalanmış çalışma ortamı, geleceksizlik duygusu, görev tanımlarında belirsizlik, keyfi şartlar ve sürelerde çalıştırılma(performans kaygısı ile açılan poliklinikler)

19

Özel HekimlikÜcretlendirme ve çalışma biçimleri; herhangi bir düzenleyici kriter olmaksızın piyasa koşullarında belirlenmekte, farklı ücretlendirme modelleri

Sabit maaş=fiks ücret (İstanbul’da ortalama ayda 5000–8.000 TL iken giderek düşmektedir)

Sabit maaş + hakkediş Sadece hakkediş (müdahale, ameliyat vd.

uygulamaların her birinden hekime hastadan alınan paranın belli bir oranda miktarının aktarılması

Nöbet usulü ücretlendirme

20

Özel Hekimlik

Kliniklerin ortak havuzlarında biriken belli bir paradan ücretlendirme

Bütçe kısıtlamaları, SUT uygulamaları Vergilendirme sisteminde karmaşa Muayenehane açmada zorluk Planlama/ ihaleyle lisans satışı

21

Özel Hekimlik çalışma koşulları

Tam zamanlı, partime, konsültan ve nöbet usulü Ortalama 50-60 saat çalışma

En fazla 1-2 hafta şeklinde olan ve genellikle ücretsiz kullanılan yıllık izinler

Düşük ücretle SGK kaydı

22

Hekimlikte bir ilk!

Hekimlerin mesleklerinin gereğini yerine getirmeleri, yani olağandışı durumlarda yaralıya, hastaya yardım etmeleri; “izinsiz-ruhsatsız” sağlık hizmeti olarak tanımlandı ve hapis cezası getirildi.

23

Hekim dışı sağlık çalışanları yasayla belli olan görev tanımları amirlerin

baskı, sürgün, kötü sicil verme tehditleriyle yaptırılmaya zorlanmakta

3153 sayılı Radyoloji, Radiyom Ve Elektrikle Tedavi Ve Diğer Fizyoterapi Müesseleri Hakkında Kanuna tabi olarak çalışanlar haftada “35 saat çalışır” “yılda 30 gün şua izni kullanır” hükmüne dahil olmasınlar diye idare tarafından rotasyona tabi tutulmakta

24

Hekim dışı sağlık çalışanları mobbing personel sıkıntısı nedeniyle uzun çalışma

saatleri yoğun çalışma, artan iş yükü ve aşırı

sorumluluk  yetersiz sayıda ve nitelikte yardımcılarla

çalışmak tükenmişlik

25

Hizmet satın alımı: Taşeronlaştırma

“Sağlık ve Yardımcı Sağlık Personeli Tarafından Yerine Getirilmesi Gereken Hizmetlerin Satın Alma Yoluyla Gördürülmesine İlişkin Esas ve Usuller” 05.05.2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlandı.

Sağlık çalışanları için “iş güvencesiz, ucuz emek gücü” yaratılması süreci…

26

Taşeron sağlık işçileri düşük ücretli çalıştırma ücretleri tam ve zamanında alamama statü dışı çalıştırma (temizlik şirketinden sağlık personeli) yasal çalışma sürelerinin üzerinde çalışma fazla mesai hakkının yok edilmesi yıllık ücretli izine hak kazanamama kıdem tazminatlarında belirsizlik

2013 yılı sağlık çalışanları istatistiklerine göre Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde 181.295, Üniversite hastanelerinde 8.991 ve özel hastanelerde 18.840 taşeronlar aracılığıyla çalıştırılan sağlık işçisi bulunmaktadır.  

27

28

Teşekkürler…