รายงานเรอง บทบาท หนาท และภาระงานของ

คร

จดทำาโดยนายสายปญญา อนทะรงษ

รหสนกศกษา ๕๘๑๐๑๑๑๒๑๙๐๓๙สาขานาฏศลปไทย ป ๑ หม ๒ คณะวทยาลยการฝกหดคร

เสนออาจารยกฤตพล วงภสต

รายงานเลมนเปนสวนหนงของวชา ภาษาและวฒนธรรมไทยสำาหรบคร (๑๕๔๑๕๐๓

)ภาคเรยนท ๒ ปการศกษา ๒๔๔๘

มหาวทยาลยราชภฏพระนครคำานำา

รายงานเลมนจดทำาขนเพอเปนสวนหนงของวชา ภาษาและวฒนธรรมไทย รหสวชา ๑๕๔๑๕๐๓ โดยมวตถประสงค เพอใหไดศกษาหาความรในเรอง บทบาท หนาท และภาระงานของคร เพอเปนประโยชนและเเนวทาง ในการพฒนาคนและพฒนาชาต บทบาท หนาท และภาระงานของคร เปนสวนสำาคญยงในการประกอบวชาชพคร และการดำารงความเปนครของครแตละคน ซงงานของครอาจกำาหนดไดวามงานสอนงานอบรม และงานพฒนาศษยใหบรรลตามวตถประสงคของหลกสตรและแผนการศกษาแหงชาต และเปนสวนในการพฒนาทางดานคณธรรมใหกบเยาวชนของชาต ผจดทำาหวงวา  รายงานเลมนจะเปนประโยชนกบผอาน หรอนกเรยน นกศกษา ทกำาลงสนใจและหาขอมลเรองนอย หากมขอแนะนำาหรอขอผดพลาดประการใด ผจดทำาขอนอมรบไวและขออภยมาณ ทนดวย

สายปญญา อนทะรงษผจดทำา

ก

สาบญ

เรอง หนา

คำานำา ก

สารบญ ข

บทบาทหนาทและภาระงานของคร1- ความหมาย- ลกษณะหนาทความรบผดชอบของคร

1- หนาทและความรบผดชอบของครในเชงจารตและแบบ

ธรรมเนยม 4บทบาทหนาทความรบผดชอบของครตามรปคำา “TEACHERS”

5

ข

หนาทและความรบผดชอบของครตามทศนะของบคล10

หนาทของคร14

ภาระหนาทในโรงเรยน19

บรรณานกรม

บทบาท หนาท และภาระงานของครบทบาท หนาท และภาระงานของคร

บทบาท หนาท และภาระงานของคร เป นสวนส ำาคญยงในการประกอบวชาชพคร และการดำารงความเปนครของครแตละคน ซงงานของครอาจกำาหนดไดวามงานสอนงานอบรม และงานพฒนาศษยใหบรรลตามวตถประสงคของหลกสตรและแผนการศกษาแหงชาต  ครตองมหนาทและรบผดชอบมากมายกวางขวาง ยงงานสอนเปนหนาทครทมงไปทศษยใ น ด า น ก า ร ใ ห ข อ ม ล ก า ร ใ ห เ น อ ห า ค ว า ม ร   เ ป น ก า รเผชญกนระหวางครกบศษย งานอบรมเปนการจดกระบวนการเรยนใหศษยไดมประสบการณตางๆ ทครวางแผนไวเพอใหศษยเตบโตและอยใน

1

สงคมไดอยางมความสข สวนงานพฒนาตวศษยนน ครมหนาทและความรบผดชอบมากมาย ทงงานทตองสมผสกบบคคลภายนอกโรงเรยนและรวมถงตวครเองดวย

ความหมายของบทบาท

คำาวาบทบาทเปนคำาทอาจประกอบดวยหนาทและความรบผดชอบอยดวย ไดมผใหความหมายและอธบายไวดงตอไปน

ราชบณฑตยสถาน (๒๕๔๖ : ๖๐๒) ใหความหมายของบทบาทเอาไววา บทบาท คอ การกระทำาหนาททกำาหนดไว เชน บทบาทของพอแม บทบาทของคร เปนตน

Good (๑๙๗๓ : ๕๐๒) ไดใหความหมายของบทบาทเอาไววา มความหมาย ๒ ประการ คอ

๑. ลกษณะพฤตกรรมทแสดงออกของแตละบคคลในกลมทกำาหนด๒. แบบกระสวนพฤตกรรมหนาททคาดหวง หรอหนาททบคคลตองกระทำาใหบรรลผลสำาเรจภาพใตสภาพแวดลอมทสงคมกำาหนด

หนาท และภาระงานของคร

หนาท และภาระงานของคร  หมายถง  กจทครตองกระทำาใหไดผลด โ ด ย ส ม ำา เ ส ม อ  ก า ร ก ร ะ ท ำาของครเพอใหเกดผลดไดนนตองอาศยพนฐานของ กฎระเบยบ แบบธ ร ร ม เ น ย ม จ ร ย ธ ร ร ม จ ร ร ย า บ ร ร ณและคณธรรมเปนปจจยสำาคญดวย

ความรบผดชอบในหนาทของครเปนพฤตกรรมทพงประสงคของครทสงคมคาดหวง  เปนภารกจทสงคมมอบหมายใหผประกอบวชาชพครกระทำา  และเปนพนธกจทผเปนครมอบใหกบสงคม  

ดงนนเมอกลาวถงบทบาทของคร จงหมายถง ภาระทผเปนครตองรบผดชอบ ซ งมมากมาย เชน ภาระทตองพฒนาเยาวชน ภาระทตองพฒนาสงคม อยางไรกตามคำาวาบทบาทนมกจะใชควบคกบคำาอก ๒ คำา คอ ความวาหนาท และคำาวาความรบผดชอบ หนาท หมายถง กจทควรกระทำาหรอกจทตองกระทำา สวนความรบผดชอบนนยอมเปนผลทดหรอไมดในกจท ไ ด ก ร ะ ท ำา ไ ป

สรป

กลาวโดยสรป บทบาททำาใหเกดภาระ ภาระทำาใหเกดหนาท และหนาททำาใหเกดความรบผดชอบ เมอรวมความเขาดวยกนกลายเปน บทบาท หนาท และความรบผดชอบ หมายถง กจทบคคลตองกระทำาใหสำาเรจตามตามคำาสง กฎหมาย หลกศลธรรมคณธรรม หรอดวยจตสำานกในความถกตองเหมาะสม ดงนนเมอกลาวถงบทบาท หนาท และความรบผดชอบของคร จงหมายถง กจทผเปนครจำาเปนตองกระทำาใหเสรจสนสมบรณ ซงอาจเปนความจำาเปนโดยอาศยหลกศลธรรม คณธรรม จรยธรรม กฎหมาย ห ร อ ด ว ย ค ว า ม ส ำา น ก ใ น ค ว า ม ถ ก ต อ ง เ ห ม า ะ ส ม ก ไ ด

ลกษณะของหนาทและความรบผดชอบของคร

                หนาทความรบผดชอบของครม 2 ลกษณะดงน

                1.หนาทและความรบผดชอบของครในเชงระเบยนปฏบตหรอกฎหมายกำาหนด

                หนาทความรบผอดชอบของครในเชงระเบยนปฏบตอาจพจารณาไดจากระเบยนปฏบตทางราชการตางๆ ทกำาหนดขนและไดประกาศใชโดยหนวยงานของราชการของรฐ เชน ระเบยนครสภาวาดวย จรรยาบรรณคร พ.ศ. 2539 ประกาศจรรยาบรรณครของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต หรอระเบยนครสภาวาดวยวนยและการรกษาวนยตางๆ

2

                หนาทและความรบผดชอบของครในเชงระเบยนปฏบตตอบคคลตางๆ ทผประกอบวชาชพครตองสมพนธดวยนน อาจแบงเปน 3 กลมคอ หนาทความรบผดชอบของครตอศษย ตอสถาบนวชาชพครอนไดแก เพอนครและสถานศกษา และหนาทความรบผดชอบของครตอสงคมอนไดแก ผปกครองนกเรยนและชมชน หนาทความรบผดชอบของครในเชงระเบยนปฏบตหรอกฎหมายกำาหนดมดงน

                1.1 หนาทและความรบผดชอบของครตอศษยเปนหนาทความรบผดชอบทสำาคญเปนอนดบแรก อาจสรปหนาทของครตอศษยไดดงน

- ตงใจสงสอนศษยและปฏบตหนาทใหเกดผลดดวยความเอาใจใส- อทศเวลาของตนใหแกศษย จะละทงหรอทอดทงหนาทการงานมได- ถายทอดวชาความรโดยไมบดเบอนและปดบงอำาพราง ไมนำาหรอ

ยอมใหนำาผลงานทางวชาการของตนไปใชในทางทจรตหรอเปนภยตอศษย

- สภาพเรยบรอย ประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกศษย- รกษาความลบของศษย- ครตองรกและเมตตาศษยโดยใหความเอาใจใสชวยเหลอสงเสรมให

กำาลใจในการศกษาเลาเรยนแกศษยโดยเสมอหนา- ครตองอบรม สงสอน ฝกฝน สรางเสรมความร ทกษะและนสยทถก

ตองดงามใหเกดแกศษยอยางเตมความสามารถ ดวยความบรสทธใจ

- ครตองประพฤต ปฏบตเปนแบบอยางทดแกศษยทงทางการ วาจาและจตใจ

- ครตองไมกระทำาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณและสงคมของศษย

3

- ครตองไมแสวงหาประโยชนอนเปนอามสสนจางจากศษยในการปฏบตหนาทตามปกต และไมใชใหศษยกระทำาการใดๆ อนเปนการหาประโยชนใหแกตนโดยมชอบ

1.2 หนาทและความรบผดชอบของครตอสถาบนวชาชพครอนไดแก ตนเองเพอนครและสถานศกษา

                ในการประกอบวชาชพคร โดยทวไปจะเปนการทำางานเปนทมในสถานศกษาทจดตงขน ฉะนนหนาทและความรบผดชอบของครจะตองมตอตนเอง และเพอนรวมงานทงในระดบผบงคบบญชา และบคลากรอนๆ ในสถานศกษา ซงอาจจะแยกแยะไดดงน

- ครพงชวยเหลอเกอกลครดวยกนในทางสรางสรรค เชน การแนะนำาแหลงวทยาการใหกน แลกเปลยนประสบการณทางวชาชพซงกนและกน

- รกษาความสามคคระหวางคร และชวยเหลอซงกนและกนในหนาทการงาน ไมแบงพรรคแบงพวกคดทำาลายกลนแกลงซงกนและกน เตมใจชวยเหลอเมอเพอนครขอความชวยเหลอ เชน เปนวทยากรใหแกกน ชวยงานเวรหรองานพเศษซงกนและกน

- ไมแอบอางหรอนำาผลงานทางวชาการของเพอนครมาเปนของตนทงยงตองชวยเหลอใหเพอนครอนๆ ไดสรางสรรคงานวชาการอยางเตมความสามารถดวย

- ประพฤตตนดวยความสภาพ ออนนอมถอมตน และใหเกยรตซงกนและกนไมวาจะสงกดหนวยงานใด

- ปฏบตตามระเบยบ และแบบธรรมเนยมอนดงามของสถานศกษา ปฏบตตามคำาสงของผบงคบบญชาซงสงโดยชอบดวยกฎหมาย และระเบยบแบบแผนของสถานศกษา

- รกษาชอเสยงของตนไมใหขนชอวาประพฤตชว ไมกระทำาการใดๆ อนอาจทำาใหเสอมเสยเกยรตศกดและชอเสยงของคร

- ประพฤตตนอยในความซอสตยสจรต และปฏบตหนาทดวยความเทยงธรรม ไมแสวงหาประโยชนสำาหรบตนเองหรอผอนโดยมชอบ

- ครยอมพฒนาตนเองทงในดานวชาชพ บคลกภาพ และวสยทศนใหทนตอการพฒนาทางวชาการ เศรษฐกจ สงคม และการเมองอยเสมอ

- ครยอมรกและศรทธาในวชาชพครและเปนสมาชกทดขององคกรวชาชพ

1.3 หนาทและความรบผดชอบของครตอสงคมอนไดแก ผปกครองนกเรยนและชมชน

                หนาทความรบผดชอบของครนนยอมอยทศษยเปนเปาหมายสำาคญ แตการสรางเสรมศษยนนยงมปจจยทเกยวอยางอนดวยคอผปกครองนกเรยนและชมชน ครจงตองมหนาทและรบผดชอบตอสถาบนทงสองนนดวยซงอาจแยกแยะ ไดดงน

- ครตองเลอมใสการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขดวยความบรสทธใจ

- ครตองยดมนในศาสนาทตนนบถอและไมดหมนศาสนาอน- ครตองใหความรวมมอกบผปกครองในการอบรมสงสอนศษยอยาง

ใกลชดตลอดจนการรวมแกปญหาของศษยทกๆดาน ทงดานการศกษาเลาเรยน ความประพฤต สภาพพลานามย ปญหาทางจตใจ ฯลฯ

- ครตองใหคำาปรกษาหารอและแนะนำาผปกครองในการอบรมเลยงดเดกในปกครองอยางใกลชด ตลอดจนแนะแนวการศกษาตอและการเลอกอาชพของศษย

- ครตองรายงานขอมลตางๆ ของศษยใหผปกครองทราบสมำาเสมอและถกตองไมบดเบอน

- ครพงใหความชวยเหลอเกอกลผปกครองและชมชนในทางสรางสรรคตามความเหมาะสม

4

- ครพงประพฤตเปนผนำาในการอนรกษสภาพแวดลอมและศลปวฒนธรรมของชมชน

- ครพงรวมพฒนาชมชนทกๆดาน ชวยใหขอมลขาวสารและความร ใหมๆ ในการดำาเนนชวตแกสมาชกทกคนในชมชน

             2. หนาทและความรบผดชอบของครในเชงจารตและแบบธรรมเนยม

                หนาทและความรบผดชอบของครในเชงจารตและแบบธรรมเนยมน เปนหนาททสงคมคาดหวงใหครปฏบต เปนสำานกทสบทอดกนมาในสงคมไทย ดงจะศกษาไดจาก ความเปนครสถตในหทยราช ซงเปนผลงานการศกษาคนควาของ เรองวทย ลมปนาท (2538 : 23-38) ในบททวาดวย แนวพระราชดำารดานการศกษาและความเปนคร ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลนเดช จะเหนไดวาพระบรมราโชวาทในวาระและในโอกาสตางๆนน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตรสถงบทบาทหนาทของครในเชงจารตและแบบธรรมเนยมสอดแทรกไวดวยเสมอๆ

                นอกจากพจารณาจากพระบรมราโชวาทตางๆแลว อาจพจารณาหนาทและความรบผดชอบของครในเชงจารตและแบบธรรมเนยมไดจากคำาสอนในหมวดธรรมเรอง การอนเคราะหศษย 5 ประการ ซงวงการครไทยยดเปนแบบปฏบตสบตอกนมาชานานดงน

                         2.1 แนะนำาสงสอนด ครยอมมหนาทในการแบะนะสงสอนวทยาการตางๆ โดยตองรบผดชอบดวยการสงสอนด ไดแก สอนใหชดเจนไมคลมเครอ สอนไดชดเจนหรอใหเปนรปธรรม สอนใหเกดความกระตอรอรนทจะเลาเรยนโดยมกำาลงใจและมนใจทจะเรยนและสอนใหสนกใหศษยเรยนไดอยางไมเบอหนายหรอสรปสนๆวา ชใหชด ชวนปฏบตลงมอกระตอรอรน แจมใสสนก

                         2.2 ใหการศกษาเลาเรยนด ครตองเปนผจดสถานการณ เพอใหศษยไดศกษาเลาเรยนไดด ไดแก การจดสภาพ

5

แวดลอมทสงเสรมการเรยนร การจดกจกรรมเพอเสรมสรางประสบการณดานตางๆ ใหศษย ตลอกจนการใชสอการเรยนการสอนทชวยใหศษยศกษาเลาเรยนไดด

                         2.3 บอกศลปะใหสนเชงไมปดบงอำาพราง ครตองรบผดชอบในศลปะวทยาการทตนสอน ตองสอนในสงทถกตอง มความบรสทธใจในการอบรมสงสอนไมบดเบอนวชาการ

                         2.4 ยกยองใหปรากฎในหมเพอน ครตองชวยเราหรอเสรมกำาลงใจใหแกศษยในการศกษาเลาเรยน ศษยแตละคนยอมมความสามารถและความถนดในบางดาน ครตองชวยสงเสรมความสามารถพเศษนนใหโดดเดนยงขน ครตองไมทำาลายความภาคภมใจในตนเองของศษย

                          2.5 ปองกนภยในทศทงหลาย ครมหนาทปองกนศษยโดยการแนะนำาสงสอนใหรจกคณและโทษทางสงตางๆในชวต ปองกนศษยไมใหตกไปในทางอบายทกอยาง ซงอาจทำาไดทงการประพฤตตนเปนแบบอยาง ไมชกจงไปในทางเสอม คอยดและใหหางไกลจากภยทงหลาย

บทบาท หนาท และความรบผดชอบของครตามรปคำา “ TEACHERS”

T (Teaching) – การสอน หมายถง การอบรมสงสอนศษยใหมความร ความสามารถในวชาการทงหลายทงปวง ซงถอวาเปนงานหลกของครทกคนทกระดบชนทสอน ตามระเบยบครสภาวาดวยจรรยามารยาทและวนยตามระเบยบประเพณของคร พ.ศ. 2526 ขอ 3 กำาหนดไววา ครตองตงใจสงสอนศษยและปฏบตหนาทของตนใหเกดผลดดวยเอาใจใส อทศเวลาของตนใหแกศษยจะละทงหรอทอดทงหนาทการงานมได และในขอ 6 กำาหนดไววา ครตองถายทอดวชาความรโดยไมบดเบอนและปดบงอำาพรางไมนำาหรอยอมใหนำา ผลงานทางวชาการของตนเองไปใชในทางททจรตหรอ

เปนภยตอมนษยชาตE(Ethics)-จรยธรรม หมายถงหนาทในการอบรมจรยธรรม ใหแกนกเรยนซงถอวาเปนหนาทหลกอกประการหนงนอกจากการสงสอนใน ดานวชาความรโดยทวไปนอกจากนครทกคนจะตองประพฤตปฏบตตนใหเปน ผมจรยธรรมอนเหมาะสมอกดวยเพราะพฤตกรรมอนเหมาะสมทครไดแสดงออกจะ เปนเครองมอทสำาคญในการปลกฝงศรทธาใหศษยไดปฏบตตาม

A ( Academic) – วชาการ หมายถง ครตองมความรบผดชอบในวชาการอยเสมอ กลาวคอ ครตองเปนนกวชาการอยตลอดเวลา เพราะอาชพของครตองใชความรเปนเครองมอในการประกอบอาชพ ดงนนครทกคนตองศกษาหาความรเพมเตมอยเปนประจำา หากไมกระทำาเชนนนจะทำาใหความรทไดศกษาเลาเรยนมานนลาสมย ไมทนกบการเปลยนแปลงทางวชาการใหม ๆ ซงมอยางมากมายในปจจบน

C (Cultural Heritage) – การสบทอดวฒนธรรม หมายถงครตองมหนาทรบผดชอบเกยวกบการสบทอดมรดกทางวฒนธรรมจากคน รนหนงใหตกทอดไปสคนอกรนหนง หรอ รนตอ ๆ ไป ซงมวธการทครจะกระทำาได 2 แนวใหญ ๆ ดวยกนคอ

1. ตวครเองเปนผประพฤตปฏบตตามวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามอยางถกตองเปนประจำา กลาวคอ ครทกคนจะตองศกษาใหเขาใจในขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมอนดงามของ ชาตอยางถองแทเสยกอน ตอจากนนจงปฏบตตามใหถกตองและเหมาะสม เพอใหศษยและประชาชนทวไปยดถอเปนแบบอยาง

2. การอบรมสงสอนนกเรยนใหเขาใจในวฒนธรรมและประเพณอนดงามของไทยอยาง ถกตอง และในขณะเดยวกนกกระตนสงเสรมใหนกเรยนไดประพฤตปฏบตตามใหถก ตองตามแบบฉบบอนดงามทบรรพบรษไดยดถอปฏบตสบตอกนมา

H ( Human Relationship) – มนษยสมพนธ หมายถง การมมนษยสมพนธอนดของครตอบคคลทวๆไป เพราะการมมนษยสมพนธทดจะชวยใหครสามารถปฏบตหนาทของคร ไดอยางมประสทธภาพ นอกจากน การมมนษยสมพนธทดของครยงชวยทำาใหสถาบนศกษาทครปฏบต งานอยมความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวอกดวย ดงนน ครทกคนจงควรถอเปนหนาทและความรบผดชอบอกประการหนงทจะตองคอย ผกมตรไมตรอนดระหวาง บคคลตาง ๆ ทครมสวนเกยวของดวย มนษยสมพนธระหวางครกบบคคลตาง ๆ อาจจำาแนกได ดงน

ครกบนกเรยน 1. สอนศษยใหเกดความสามารถในการเรยนรในวชาการตาง ๆ ใหมากทสดเทาทครจะกระทำาได 2. สอนใหนกเรยนหรอศษยของตนมความสขเพลดเพลนกบการเลาเรยนไมเบอหนาย อยากจะเรยนอย เสมอ 3. อบรมดแลความประพฤตของศษยใหอยในระเบยบวนยหรอกรอบของคณธรรม ไมปลอยใหศษยกระทำาชวดวยประการทงปวง 4. ดแลความทกขสขอยเสมอ 5. เปนทปรกษาหารอ ชวยแกปญหาตาง ๆ ใหแกศษย

ครกบคร

1. รวมมอกนในการอบรมสงสอนศษยใหเปนพลเมองดของชาตอยางสมำาเสมอ 2. ชวยเหลอเกอกลกนในทางดานวชาการ เชน การแนะนำาการสอน, แนะนำาเอกสาร หรอแหลง วทยาการให 3. ชวยเหลองานสวนตวซงกนและกนเทาทโอกาสจะอำานวย 4. ทำาหนาทแทนกนเมอคราวจำาเปน 5. ใหกำาลงใจในการทำางานซงกนและกน ซงอาจจะแสดงออกในรปของวาจาหรอการกระทำากได 6. กระทำาตนใหเปนผมความสภาพออนนอมตอกนเสมอ ไมแสดงตนในทำานองยกตนขมทาน หรอแสดงตนวาเราเกงกวาผอน

7

ครกบผปกครอง / ชมชน

1. แจงผลการเรยนหรอความเจรญกาวหนาของศษยใหผปกครองนกเรยนทราบเปนระยะ ๆ 2. ตดตอกบผปกครองเพอชวยแกปญหาของศษยในกรณทศษยมปญหาทางการเรยน ความประพฤต สขภาพ อน ๆ 3. หาเวลาเยยมเยยนผปกครองเมอมโอกาสอนเหมาะสม เชน เมอไดขาวการเจบปวย หรอสมาชกในครอบครวถงแกกรรม เปนตน 4. เชญผปกครองรวมทำากจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน เชน การแขงขนกฬา ประจำาป งานแจกประกาศนยบตร หรองานชมนมศษยเกา เปนตน 5. เมอไดรบเชญไปรวมงานของผปกครองนกเรยน เชน งานอปสมบท งานขนบานใหม งานมงคลสมรส เปนตน ตองพยายามหาเวลาวางไปใหได 6. ครควรรวมมอกนทำากจกรรมเพอสงเสรมความรและอาชพใหผปกครองและ ประชาชนในทองถนบาง จะทำาใหประชาชนเหนความสำาคญของครมากยงขน 7. เมอชมชนไดรวมมอกนจดงานตาง ๆ เชน งานประจำาปของวด หรอ งานเทศกาลตาง ๆ ครควรใหความรวมมออยอยางสมำาเสมอ 8. ครควรแจงขาวสารตาง ๆ ทเปนประโยชนตอผปกครอง โดยใหผปกครองไดทราบเปนระยะ ๆ ซงอาจจะสงขาวสารทางโรงเรยน หรอการตดประกาศตามทอานหนงสอประจำาหมบานกได

E (Evaluation) – การประเมนผล หมายถงการประเมนผลการเรยนการสอนนกเรยนซงถอวาเปนหนาทและความรบ ผดชอบทสำาคญยงอกประการหนงของครเพราะการประเมนผลการเรยนการสอน เปนการวดความเจรญกาวหนาของศษยในดานตางๆหากครสอนแลวไมมการ ประเมนผลหรอวดผลครกจะไมทราบไดวาศษยมความเจรญกาวหนาใน

8

ดานใด มากนอยเพยงใด ดงนน ครจงควรจะระลกอยเสมอวา ณ ทใดมการสอน ทนนจะตองมการสอบ สำาหรบการประเมนผลการเรยนการสอนของนกเรยนนน ครสามารถใชวธการตาง ๆ ไดหลายวธ ทงนอาจจะใชหลาย ๆ วธในการประเมนผลครงหนงหรอเลอกใชเพยงวธการใดวธการหนง ในการประเมนผลการเรยนการสอนนนมหลายวธ เชน

1. การสงเกต หมายถง การสงเกตพฤตกรรมการทำางาน การรวมกจกรรมกลมหรอความตงใจในการศกษาเลาเรยน เปนตน 2. การสมภาษณ หมายถง การสมภาษณเพอตองการทราบความเจรญกาวหนาทางดานการเรยนของนกเรยน ซงอาจจะเปนการสมภาษณในเนอหาวชาการทเรยน วธการเรยน หรอวธการทำางาน เปนตน 3. การทดสอบ หมายถง การทดสอบความรในวชาการทเรยน อาจจะเปนการทดสอบทางภาคทฤษฎหรอภาคปฏบตกได ถาจะใหไดผลดยงขนกควรมการทดสอบทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตในการ เรยนการสอนทก ๆ วชา 4. การจดอนดบคณภาพ หมายถง การนำาเอาผลงานของนกเรยนแตละคนในกลมมาเปรยบเทยบกนในดานคณภาพ แลวประเมนคณภาพของนกเรยนแตละคนวาคนใด ควรอยในระดบใด 5. การใชแบบสอบถามและแบบสำารวจ เปนวธการประเมนผลการเรยนอกแบบหนง เพอสำารวจตรวจสอบคณภาพการเรยนการสอนทงของนกเรยนและของคร 6. การบนทกยอและระเบยนสะสม เปนวธทครจดบนทกพฤตกรรมความเจรญกาวหนาของนกเรยนแตละคนไวเปนลายลกษณอกษร

7. การศกษาเปนรายบคคล หมายถง เปนวธการทนยมใชกบนกเรยนทมปญหาเปนรายบคคล ปญหาในทนหมายความวา ควบคมทงเดกทเรยนเกงและเดกทเรยนออนรวมทงเดกมปญหาในดาน พฤตกรรมตาง ๆ ดวย 8. การใชวธสงคมมต เปนวธการทนยมใชเพอใหสมาชกในกลม

เดยวกนประเมนคณภาพของบคคล ในสมาชกเดยวกน เพอตรวจสอบดวา สมาชกคนใดไดรบความนยมสงสดในดานใดดานหนงหรอหลาย ๆ ดานกได 9. การใหปฏบตและนำาไปใช เปนวธการทครตองการทราบพฒนาการทางดานทกษะหรอการปฏบตงานของนก เรยนหลงจากทไดแนะนำาวธการปฏบตใหแลว การประเมนผลการเรยนการสอนทก ๆ วชา ครควรประเมนความเจรญกาวหนาของนกเรยนหลาย ๆ ดาน ทสำาคญ คอ

9.1. ดานความร (Cognitve Domain ) คอ การวดความรความเขาใจ การนำาไปใช การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนผล

9.2. ดานเจตคต ( Affective Domain) คอ การวดความรสก คานยม คณธรรมและจรยธรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ เชน ความตรงตอเวลา ความมระเบยบวนย ความเออ เฟ อเผอแผ และความขยนขนแขงในการทำางาน เปนตน 9.3. ดานการปฏบต (Psychomotor Domain) คอการวดดานการปฏบตงานเพอตองการทราบวานกเรยนทำางานเปนหรอไม หลงจากทไดศกษาภาคทฤษฎแลว การวดดานการปฏบตงานหรอดานทกษะน ครจะใชมากหรอนอยจะตองขนอยกบลกษณะวชาทสอน วชาใดเนนการปฏบตงานกจำาเปนตองมการวดดานการปฏบตงานใหมาก สวนวชาใดเนนใหเกดความงอกงามทางดานสตปญญา การวดดานการปฏบตงานกจะลดนอยลง อยางไรกตาม ในการเรยนการสอนทก ๆ วชาควรจะมการวดในดานการปฏบตงานบางตามสมควร

R (Research) – การวจย หมายถง ครตองเปนนกแกปญหา เพราะการวจยเปนวธการแกปญหาและการศกษาหาความจรง ความรทเชอถอไดโดยวธ การวจยของครในทน อาจจะมความหมายเพยงแคคนหาสาเหตตาง ๆ ทนกเรยนมปญหาไปจนถงการวจยอยางมระบบในชนสงกได

9

ขนตอนการวจย1. การตงปญหา 2. การตงสมมตฐานเพอแกปญหา 3. การรวบรวมขอมล 4. การวเคราะหขอมล 5. สรปผล

ขนตอนการทำางานวจย 1. การเลอกปญหาสำาหรบการวจย 2. การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ 3. การจำากดขอบเขตและการใหคำาจำากดความของปญหา 4. การตงสมมตฐาน 5. การกำาหนดประชากรและกลมตวอยาง 6. การสรางเครองมอสำาหรบการวจย 7. การรวบรวมขอมล 8. การวเคราะหและการแปลความหมายขอมล 9. การสรป อภปราย และขอเสนอแนะ 10. การรายงานผลการวจย

S (Service) บรการ หมายถง การใหบรการ คอ ครจะตองใหบรการแกสงคมหรอบำาเพญตนใหเปนประโยชนตอสงคม ดงตอไปน

1. บรการความรทวไป ใหแกนกเรยน ผปกครอง ประชาชนในทองถน 2. บรการความรทางดานความรและสขภาพอนามย โดยเปนผใหความรหรอเปนผประสานงานเพอดำาเนนการใหความรแกประชาชน

3. บรการดานอาชพ เชน รวมมอกบหนวยงานอนเพอจดฝกอบรมอาชพระยะสนใหประชาชนในทองถน 4. บรการใหคำาปรกษาหารอทางดานการศกษาหรอการทำางาน

10

5. บรการดานแรงงาน เชน ครรวมมอกบนกเรยนเพอพฒนาหมบาน 6. บรการดานอาคารสถานทแกผปกครองนกเรยนทมาขอใชอาคารสถานทในโรงเรยนดวยความเตมใจ

หนาทและความรบผดชอบของครตามทศนะของบคคลตางๆ

1.บทบาทหนาทของครตามทศนะของทานพทธทาสภกข

1.1. บทบาทของคร คร คอผนำาทางวญญาณ ทงแกบคคลและสงคม ใน 3 ประการคอ (1) สอนใหรจกความรอดทแทจรง คอการดบทกข (2) สอนใหรจกความสขทแทจรง คอความสขจากการทำาหนาท หนาทนนแยกได 2 ประการ

ประการท 1 คอ การ บรหารชวตใหเปนสข ประการท 2 คอ การใชชวตใหเปนประโยชนมาก

ทสด ทงแกตนเองและผอน (3) สอนใหรจกหนาททแทจรง คอรจกหนาทในฐานะทเปนสงสงสด รกทจะทำาหนาท

1.2. ครเปนผสรางโลก บคคลในโลกจะดหรอเลว กเพราะการศกษาและผใหการ

ศกษา กคอคร ดงนน ครจง เปนผสรางโลกในอนาคต โดยผานศษย โลกทพงประสงคคอ โลกของคนดอนเปรยบได กบ (1) มนษยโลก คอ สรางบคคลทมจตใจสง (2) พรหมโลก คอ สรางบคคลทประเสรฐรกเพอนมนษย มพรหมวหาร ๔ คอ เมตตา

11

กรณา มทตา อเบกขา (3) เทวโลก คอ สรางบคคลใหมหร โอตตปปะ

1.3. หนาทของคร หนาทของคร คอสรางความอยรอดของสงคม โดยการใหการศกษาทสมบรณแกศษย การศกษาทสมบรณคอ การศกษาทครบองคสาม อนไดแก (1) ใหความรทางโลก หมายถง การเรยนหนงสอ เพอพฒนาสตปญญาและการเรยนวชาชพ เพอใหสามารถอยรอดทางกาย (2) ใหความรทางธรรม เพอใหใจอยรอด คอรอดพนจากความครอบงำาของกเลส มความเปน มนษย คอใจสง ใจสวาง และใจสงบ (3) ใหรจกทำาตนใหเปนประโยชน ทงตอตนเองและสงคม

1.4. หนาทและความรบผดชอบทพงประสงคของคร

                อาจวเคราะหหนาทของครจากระเบยนปฏบตราชการ การศกษาสมมนา และการวจยเกยวกบหนาทและความรบผดชอบของครตามลกษณะงานคร หนาทความรบผดชอบของครจากงานวจยตางๆ ครทดจะตองมหนาทและความรบผดชอบ ดงตอไปน

1. หมนอบรมเดกอยเสมอ2. ตงใจสอน รกการสอน3. จดการปกครองใหเปนทเรยบรอย4. เตรยมการสอน และทำาการบนทกการสอน5. หมนวดผลและตดตามผลการเรยน6. รบผดชอบในหนาททไดรบมอบหมาย7. ชวยใหคะแนะนำาแกเดกดวยความเตมใจ

8. สอนใหเดกเปนประชาธปไตย9. ทำาบญชรายชอ และสมดประจำาชน10. ดแลบำารงรกษาหองเรยนและอาคารสถานท11. เกยวกบการสอน การอบรม การวดผล12. เกยวกบธรการและระเบยนวนย13. คนควาเพมเตมและหาความรใหมๆ มาสอน14. สอนใหเดกเปนคนด15. หมนหาความรและวธการหาความร16. เปนตวอยางแกเดก17. จดการแนะแนวทดแกเดก18. ชวยงานสารบรรณและธรการโรงเรยน19. เอาใจใสเดก20. บรการโรงเรยน21. เปนครประจำาชน22. ทำาระเบยนและสมดรายงานนกเรยน23. มมนษยสมพนธทด24. รวมกจกรรมชมชน25. สอนใหเขาใจแจมแจง26. เอาใจใสและพยายามเขาใจปญหาและความตองการของ

เดก27. ชวยประชาสมพนธกจการของโรงเรยนไดด

2. หนาทของครอาจารยพงกระทำาตอศษยตามหลกทศ 6

1. ฝกฝนแนะนำาใหเปนคนด

2. สอนใหเขาใจแจมแจง

3. สอนศลปวทยาใหสนเชง

12

4. ยกยองใหปรากฏในหมคณะ

5. สรางเครองคมภยในสารทศ

3. บทบาท/หนาทของครตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 1. วางแผนสรางหนวยการเรยนร กำาหนดกจกรรมการเรยนร 2. จดทำาแผนการเรยนรทเนนผเรยนสำาคญทสด เปดโอกาสใหผเรยน

ปฏบตจรง แสดงออกอยางอสระ  และมสวนรวมทกกจกรรม 3.   จดทำาและพฒนาสอการเรยนรใหผเรยนเกดการเรยนร ทงภายใน

ภายนอกสถานศกษา ชและจดหาแหลงเรยนรอน ๆ ในชมชน เชนหองสมด พพธภณฑ สวนสาธารณะ แหลงผลตศลปหตถกรรมพนบาน ฯลฯ

4. พฒนาตนเองใหเปนบคคลทใฝร ทนตอเหตการณ 5. เปนแบบอยางทด มคณธรรม ปฏบตดตอเพอนคร และนกเรยน 6. จดสภาพแวดลอมของหองเรยนและสถานศกษาใหเออตอการเรยน

รใหมบรรยากาศดงดดความสนใจ ทาทายใหผเรยนอยากมสวนรวม 7. จดการวดและประเมนผลการเรยนรทสอดคลองกบสภาพจรง โดย

ประเมนจากการปฏบต การสงเกต การสมภาษณ จากแฟมสะสมงาน ฯลฯ

8.   จดทำาวจยในชนเรยน เพอพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร 9. จดทำาขอมลผเรยนเปนรายบคคล โดยใหมการประสานกนระหวาง

สถานศกษา บานและชมชน เพอการพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค

3.1 ทศคตอนๆทเกยวของกบบทบาทของครดงน 

1. ทำาการสอน อบรมนกเรยน ปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ คำาสง ประกาศและนโยบายของทางราชการ

2. เอาใจใสในการสอน ปรบปรงการเรยนการสอนใหสมำาเสมอ

13

3. สงเสรมและเผยแพรการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมข

4. อบรมสงสอนและเผยแพรความร ปลกฝงวฒนธรรม คานยม เอกลกษณไทย

5. สงเสรมความสามคคในหมครและนกเรยน

6. เอาใจใสในการปฏบตงานในหนาทอยางสมำาเสมอ ไมทอดทงหรอละทงหนาทการงาน

7. ชวยเหลอกจการของโรงเรยนและรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย

8. ศกษาหาความร วธการสอน วธประเมนผล การใชหนงสอเรยนและคมอการเรยนการสอนตามหลกสตร

4. บทบาทของครตอการแกไขปญหาสงคม

1.  ครจะตองเปนนกวจย   เกบขอมลใหละเอยดวาปญหาสงคมในปจจบนมอะไรทครจะตองรวมมอแกไข2.  ครตองเปนนกวเคราะห   เมอหาขอมลมาพรอมกนำาปญหาเหลานนมาวเคราะหตนตอของปญหาใหละเอยด3.  ครตองเปนนกวจารณทงปญหาของตนเอง   ของนกเรยนและสงคมดวยวธจตวทยาเพอความกระจางของปญหา   ครจะตองเปนคนกลาทจะแสดงวา   ครเขาใจปญหาและพรอมทจะแกปญหา4.  ครจะตองมความสามารถนำาคณคาของบทเรยนมาเปนตวเชอมโยงผสมผสานใหเกดการแกไขปญหาในสงคมอยางมประสทธภาพ

หนาทของคร

14

 1. หนาทในการสงสอนและฝกฝนวทยาการ (Teaching and Training) ภารกจประการแรกสดและสำาคญทสดของผประกอบวชาชพครคอการสงสอนวชาความรและการฝกฝนวทยาการใหกบศษย ไมวาหลกสตรหรอปรชญาการศกษาจะเปลยนแปลงไปอยางไรผเปนครกจะตองมหนาทและความรบผดชอบในการจดการศกษาเลาเรยน คณภาพทเดนทสดของครกคอการสอนครทสอนดคอครทรวธฝกฝนศษยใหมความรความเขาใจวชาทเรยน การสอนของครในยคโลกาภวตน รง แกงแดง (2541 : 140-146) เสนอกระบวนการสอนไว 10 ขนตอน ดงน

                1.ศกษารวบรวมขอมลของผเรยนเปนรายบคคล ครตองศกษาวเคราะหวจยเพอทำาความรจกกบผเรยนเปนรายบคคล ดพฒนาการของเดก ดขอมลภมหลงพนความรความสามารถทางการเรยน และความตองการของผเรยน

                2.วเคราะหเพอคนหาศกยภาพของผเรยน โดยใชจตวทยาการเรยนรหรอเทคนคพหปญญา (Multiple Intelligence) เพอดวาผเรยนมศกยภาพทางปญญาดานไหนมากนอยเทาใด ครกจะสามารถชวยเหลอแนะนำาเพอจดการศกษาใหเสอดคลองกบศกยภาพและความสามารถของผเรยนได การวเคราะหเชนนครจะสามารถชวยทงผเรยนทมสตปญญาสงโดยสวนรวม หรอมความพการเบองตน ดานใดดานหนงกสามารถทจะพฒนาไปไดเตมตามศกยภาพ

                3.รวมกบผเรยนในการสรางวสยทศน ครกระตนความตองการของผเรยนไดโดยการชวยเดกสรางวสยทศนหรอความฝนทจะไปใหไกลทสด เพอทจะสรางพลงและแรงจงใจ

                4.รวมวางแผนการเรยน การเรยนเปนสทธความรบผดชอบของผเรยนหนาทของครกคอเปนผรวมวางแผน เปนผใหคำาแนะนำาในฐานะผมความรและความเชยวชาญมประสบการณมากกวา แตการวางแผนการ

15

เรยนจรงๆ นนตองเปนเรองของผเรยน เพอปลกฝงใหเดกรจกการเรยนรตลอดชวตดวย

                5.แนะนำาชวยเหลอเรองการเรยน เปนขนตอนทจะเขามาทดแทนขนตอนการสอนเดม คอแทนทครจะบอกเนอหาใหแบบเดม ครกเพยงแตแนะนำาเนอหาบางสวนและวธการเรยนใหผเรยน

                6.สรรหาและสนบสนนสออปกรณ ครเปนผสนบสนนสรรหาสอและอปกรณตางๆ จดหาเทคโนโลยทางการศกษาทใชประกอบการเรยน เพอใหผเรยนสามารถเรยนดวยตนเองได

                7.ใหผเรยนสรางความรเอง เปนขนตอนทสำาคญทสดคอ ผเรยนสรางความรดวยตนเอง ขนตอนนอาจเปนเรองยากและเรองใหมสำาหรบคร เพราะครทคนอยกบการสอนแบบเดมจะไมอดทนทจะปลอยใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง และจะหนกลบไปใชวธบอกใหจำาอยางเดม

                8.เสรมพลงและสรางกำาลงใจ หนาทของครอกอยางหนงกคอ ตองเสรม พลงแกผเรยน อธบายหรอแนะนำาเพอให ผเรยนมความตงใจทจะเรยนตอไป ครตองใชทกวธทจะกระตนเพอสรางความสนใจใหเรยนตอไปได

                9.รวมการประเมนผล หนาทของครในขนประเมนผลคอ จะไมวดผลฝายเดยวแบบเดม แตใหคำาแนะนำาเรองการวดและประเมนผล โดยใหผเรยนเปนผประเมนผลการเรยนดวยตนเอง เพอดวาสามารถเรยนไดสอดคลองกบเปาหมายทตงไวในแผนมากนอยเพยงใด ถาผเรยนยงไมบรรลผลตามทวางไวกจำาเปนทจะตองกลบไปวางแผนและแกไขใหม

                10.เกบรวบรวมขอมล ขอมลทไดจากการประเมนผลจะเปนขอมลยอนกลบ เพอใหผเรยนนำาไปใชในการปรบปรงแกไขการเรยนตอไป

                ระบบการเรยนการสอนอยางนใชมากในตางประเทศทไดปฏวตใหครทำาหนาทผอำานวยความสะดวก และประสบความสำาเรจมาแลว

ในวงการแพทยกใชวธน คอเปนระบบใหคนไขดแลตวเองและพบวาคนคนไขดแลตวเองไดดกวาทแพทยทำาให เพราะชวตเปนคนไขแพทยเปนเพยงผใหคำาแนะนำาเรองการรกษา

                ครทสอนตามกระบวนการดงกลาวมานจะมภาพลกษณทเปลยนไปจากเดมอยางหนามอเปนหลงมอ ภาพทครยนอยหนาชนใชเพยงชอลกกบกระดานและบอกใหเดกทองจำา จะกลายเปนอดตไปอยางสนเชง ครยคใหมจะมบทบาทเปน ผอำานวยความสะดวก” ”  (Facilitator) ผใหคำาแนะนำาและเสรมพลงแกนกเรยน เพอใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง

                การสอนเปนศาสตรทมกฎเกณฑลำาดบและระบบ ศาสตรแหงการสอนเปนวทยาการทศกษาเลาเรยนและฝกฝนใหแกรงกลาได

                สำาหรบศลปะแหงการสอนของครไทยนนพระเทพวสทธ (พทธทาสภกข 2529:139-143) อธบายไวในหวขอเรอง องคประกอบเกยวกบการสอน ดงน

                1.สอนเทาทควรสอน การสอนเพอบรรลวตถประสงคตามหลกสตรนน ครสามารถกำาหนดเนอหาสาระไดมากมาย ฉะนนในการสอนแตละครงครตองกำาหนดเนอหาใหเหมาะสมกบวย ความสนใจ ระยะเวลาในการสอนดงทพระพทธเจาเคยตรสวา สงทตถาคตตรสร เทากบใบไมทง“ปา เอามาสอนพวกเธอนเทากบใบไมกำามอเดยว ตามนยแหงความหมายก”คอ ใหเรยนเทาทควรเรยน นนเอง

                2.สอนอยางชดเจน ครจะสอนเรองอะไร กตองสอนอยางชดเจน บอกใหหมดวาสงนนคออะไร สงนนเปนอยางไร เปรยบเทยบไดกบสงใด มกอยาง กประเภท กลกษณะ ไมสอนใหออกนอกเรอง

                3.สอนอยางมเหตผลอยในตว หมายความวาคำาสอ o นนมเหตผลชดเจน มหลกเกณฑ มคำาอธบายใหพอใจ

16

                4.สอนชนะนำาใจผเรยน หมายความวาตองสอนใหผเรยนหมดปญหาหมดขอสงสย มคำาอธบายททำาใหหมดแงทจะคคคานหรอโตเถยง ผเรยนยอมรบ หรอยอมปฏบตตามคร

                5.สอนใหเกดความราเรง หมายความวาทงผสอนและผเรยน สนกสนานในการศกษาเลาเรยน ไมหงอยเหงาหรอไมใชทนฟง ทนจำา ทนทอง ตองสอนใหเกดความพอใจ

                6.สอนใหผฟงเกดความกลาในการทจะปฏบตตาม การสอนใหเกดความกลา ยงเรยนยงกลาอยากทจะปฏบตตาม การเปดโอกาสใหผเรยนปฏบตจะสงเสรมใหเกดความรสกไดดวยตนเอง

                หนาทอบรมคณธรรมและจรยธรรม (Ethics Instruction) ภารกจสำาคญอกประการทสงคมคาดหวงไวกคอการอบรมจรยธรรมใหแกศษย จรยธรรมเปนสงททำาใหมนษยมพฤตกรรมตางจากสตว ครเปนผอบรมกตกาสงคมกฎเกณฑของสงคม ตลอดจนกรยามารยาททสงคมพงประสงคใหศษย โดยทวไปการอบรมจรยธรรมนนมหลกการสำาคญคอ ครตองสงสอนสงทควรกระทำา สงทควรปฏบตใหกอน ใหเขาใจวธการกระทำาสงตางๆ ทถกทควร แลวใหศษยไดปฏบตไดฝกฝนจนไดรบรผลจากการปฏบตดตามนน ใหมประสบการณตรงวาการประพฤตดนนทำาใหมความสขได

2. หนาทวจยและศกษาคนควา (Action Research) เพอบรรลวตถประสงคในการพฒนาตวศษย ครจงมหนาทตองแสวงหาคำาตอบในสภาพการทางการศกษาทกๆ ดานของนกเรยน ครจงตองศกษาคนควาและวจย งานทกดานทเกยวกบหองเรยน โรงเรยนและตวนกเรยนตลอดจนการแสวงหาความรอยางเปนระบบ

3. หนาทในการถายทอดวฒนธรรม (Cultural Heritage) สงคมคาดหวง ใหครเปนผถายทอดวฒนธรรมของสงคมใหกบเยาวชน ซงเปน

17

สมาชกใหมของสงคมตอจากพอแมและครอบครว หนาทในการถายทอดมรดกของสงคมนครอบคลมทงการอนรกษวฒนธรรมทด การสงเสรมวฒนธรรมทด และ การพฒนาวฒนธรรม เชน การสมมาคารวะ ความมนำาใจเออเฟ อเผอแผ การใชภาษา กรยามารยาททางสงคม ฯลฯ นอกจากนยงรวมถงการรณรงคสรางสรรควฒนธรรมทดแกสงคม เชน วฒนธรรมทางการเมอง วฒนธรรมทางการจราจร การมวนยตางๆ หนาทในการถายทอดวฒนธรรมนเปนงานสรางสงคมหรอสรางชาตของครนนเอง เกยวของสมพนธกบบคคลในสงคมมากมายตงแตนกเรยน ผปกครอง เพอนคร ผบงคบบญชา บคลากรในหนวยงาน บคลากรในชมชน และเจาหนาทของรฐในหนวยงานอนๆ ทตองเกยวของดวย ครตองสรางความสมพนธอนดกบกลมบคคลดงกลาวแตละกลมเพอประโยชนของนกเรยนและสถานศกษา

4. หนาทการปฏบตงานพเศษตางๆ ขององคกร (Extra Jobs) หนาทของครทนอกเหนอจากการสอน การอบรมและพฒนาลกศษยแลว ครจำานวนมากตองมงานบางอยางทผบงคบบญชามอบหมาย  เปนงานสนบสนนการศกษา เชน งานธรการโรงเรยน งานบรรณารกษ งานปกครอง งานอาหารกลางวน งานตามระเบยบราชการ การตรวจเวรยาม การทำางานนอกสถานท ฯลฯ ซงงานตางๆ เหลานบางลกษณะงานกจำาเปนตองใชความสามารถพเศษบางประการของคร ครจงจำาเปนตองศกษา ฝกฝน ความสามารถพเศษบางอยางไวดวย เชน งานคอมพวเตอร ดนตร ศลปะ

5. หนาทในการรายงานผลนกเรยนและการแนะแนว (Reporting and Counselling) ครตองรายงานผลการพฒนาของศษยทกๆ ดานตอผปกครองและผบงคบบญชาอยางสมำาเสมอครตองมความรความเขาใจและความสามารถในการวดผลและประเมนผลทงสามารถรายงานผลไดอยางถกตองทงทางดานการศกษาเลาเรยน ความประพฤต สขภาพ

อนามย และลกษณะนสยของนกเรยน นอกจากการรายงานผลซงเปนระเบยบปฏบตแลว ครยงตองเปนผชวยรวมแกไขและปองกนไมใหศษยลมเหลวในการศกษาและพฒนาการดานตางๆ โดยการเปนผทคอยใหคำาแนะนำาชวยเหลอทงกบตวศษยและผปกครองดวย ทงการรายงานผลและแนะแนวตองทำาสมำาเสมอและตรงเวลา

6. หนาทจดกจกรรมนกเรยน (Student Activities) ครตองมความรความเขาใจเกยวกบพฒนาการตางๆ ของศษย การจะพฒนาใหศษยมประสบการณทเหมาะสมนน ครตองเปนผจดสภาพการณหรอกจกรรมใหเหมาะสมนนเอง กจกรรมนกเรยนทครตองการจดมตงแตกจกรรมในชนเรยนทเกยวกบการเรยนการสอน กจกรรมเสรมหลกสตรเพอใหศษยมโอกาสนำาสงทเรยนในหองเรยนไปใช และกจกรรมนอกหลกสตรเพอใหนกเรยนมประสบการณ โลกทศนและวสยทศนทกวางขวางซงจะชวยใหอยในสงคมไดอยางมความสำาเรจในชวต

สรปบทบาทและหนาทความรบผดชอบของคร

- สอนศลปวทยาใหแกศษย ซงถอเปนหนาทสำาคญสำาหรบคร ครทดตองทำาการสอนอยางมประสทธภาพ มการพฒนาการสอนใหสอดคลองกบความสามารถและความสนใจของนกเรยน นอกจากนนตองสามารถใหบรการการแนะแนวในดานการเรยน การครองตน และรกษาสขภาพอนามย จดทำาและใชสอการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพรวมทงสามารถปรบหลกสตร การเรยนการสอนใหสอดคลองกบนโยบายการพฒนาสภาพแวดลอมของทองถนและ สถานการณบานเมองในปจจบน

- แนะแนวการศกษาและอาชพทเหมาะสมใหแกศษย เพอชวยใหศษยของตนสามารถเลอกวชาเรยนไดตามความเหมาะสม ทงนครตอง

18

คำานงถงสตปญญา ความสามารถ และความถนดของบคลกภาพของศษยดวย

- พฒนาและสงเสรมความเจรญกาวหนาของศษย โดยการจดกจกรรม ซงมทงกจกรรมการเรยนการสอนในหลกสตร และกจกรรมการเรยนการสอนนอกหลกสตร

- ประเมนผลความเจรญกาวหนาของศษย เพอจะไดทราบวา ศษยไดพฒนาและมความเจรญกาวหนามากนอยเพยงใดแลว การประเมนผลความเจรญกาวหนาของศษยควรทำาอยางสมำาเสมอ

- อบรมคณธรรม จรยธรรม ความมระเบยบวนย และคานยมทดงามใหแกศษย เพอศษยจะไดเปนผใหญทดของสงคมในวนหนา

- ปกครองดแลความทกขสขของศษย

- ปฏบตตามกฎระเบยบของหนวยงานและสถานศกษา ปฏบตตามพระราชบญญตครและจรรยาบรรณคร เพอเปนแบบอยางทดแกศษย

- ดแลสอดสองปองกนภยพบตมใหบงเกดแกทรพยสนของโรงเรยน

- ปฏบตงาน ทำางานในหนาท ทไดรบมอบหมายอยางมประสทธภาพ

- สรางเสรมสมรรถภาพทางวชาการใหแกตนเองอยางสมำาเสมอ

ภาระและหนาทในโรงเรยน

1. ผบรหารสถานศกษา

1.1 ผอำานวยการสถานศกษา เปนผบรหารสงสด สถานศกษา มหนาท และ

19

ความรบผดชอบบงคบบญชาบคลากรในสถานศกษา บรหารกจการของสถานศกษา การวางแผนการปฏบตงาน การควบคม กำากบ ดแลเกยวกบการบรหารงานวชาการ งบประมาณ การบรหาร งานบคคล

การบรหารทวไป งานอนทเกยวของและทไดรบมอบหมาย โดยมลกษณะงานทปฏบต คอ

1. บงคบบญชาบคลากรในสถานศกษา มอำานาจหนาทบรหารกจการของ

สถานศกษาใหเป นไปตามกฎหมาย ระเบยบขอบงค บ นโยบายและวตถประสงคของสถานศกษา

2. วางแผนพฒนาการศกษา ประเมนและจดทำารายงานเกยวกบกจการ

ของสถานศกษา

3. จดทำาและพฒนาหลกสตรสถานศกษา การจดกระบวนการเรยนรการพฒนา

สอนวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา การนเทศ และการวดผลประเมนผล

4. สงเสรมและจดการศกษา ฝกอบรมใหกบผเรยนทกกลมเปาหมายทงในระบบ

นอกระบบ และตามอธยาศย

5. จดทำาระบบประกนคณภาพการศกษา6. บรหารงบประมาณ การเงน และทรพยสน7. วางแผนการบรหารงานบคคล การสรรหา การบรรจ แตงตง

การสงเสรมประสทธภาพในการปฏบตงาน วนย การรกษาวนย การดำาเนนการทางวนย การออกจากราชการ

การอทธรณ และรองทกข

8. จดทำามาตรฐานและภาระงานของขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

ในสถานศกษา ประเมนผลการปฏบตงานตามมาตรฐานของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

9. สงเสรมสนบสนนบคลากรในสถานศกษาใหมการพฒนาอยางตอเนอง

10. ระสานความรวมมอกบชมชนและทองถน ในการระดมทรพยากร

เพอการศกษาและใหบรการวชาชพแกชมชน

11. จดระบบควบคมภายในสถานศกษา12. จดระบบการดแลชวยเหลอผเรยน13. เปนผแทนของสถานศกษาในกจการทวไป รวมทงทไดรบ

มอบอำานาจสญญาในราชการของสถานศกษาตามวงเงนงบประมาณทสถานศกษาไดรบ ตามทไดรบมอบอำานาจ

14. ปฏบตงานอนทเกยวของ และทไดรบมอบหมาย

1.2. รองผอำานวยการสถานศกษา มหนาท และความรบผดชอบรองจากผอำานวยการ

สถานศกษา โดยปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายจากผอำานวยการสถานศกษาในการชวยบรหารกจกรรมของสถานศกษา การวางแผนปฏบตงาน การควบคม กำากบ ดแล เกยวกบการบรหารงานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล การบรหารทวไปและงานอนทเกยวของ โดยมลกษณะงานทปฏบตงานจากผอำานวยการสถานศกษา โดยชวยปฏบตราชการในเรองตอไปน คอ

1. บรหารกจการสถานศกษาใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบนโยบายและ

วตถประสงคของสถานศกษา

20

2. วางแผนพฒนาการศกษา ประเมนและรายงานผลการจดการศกษา

3. จดทำาและพฒนาหลกสตรสถานศกษา การจดกระบวนการเรยนรการพฒนาสอ

นวตกรรม และเทคโนโลยทางการศกษา การนเทศ และการวดผลประเมนผล

4. สงเสรมและจดการศกษา ฝกอบรมใหกบผเรยนทกกลมเปาหมายทงในระบบ นอก

ระบบ และตามอธยาศย

5. จดทำาระบบประกนคณภาพการศกษา6. การบรหารการเงน การพสด และทรพยสนอน ๆ7. วางแผนการบรหารงานบคคล การสรรหา การบรรจ แตงตง

การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตงาน วนย การรกษาวนย การดำาเนนการทางวนย และการออกจากราชการ

8. จดทำามาตรฐานและภาระงานของขาราชการคร และบคลากรทางการศกษาใน

สถานศกษา ประเมนผลการปฏบตงานตามมาตรฐานของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

9. สงเสรมสนบสนนบคลากรในสถานศกษาใหมการพฒนาอยางตอเนอง

10. ประสานความรวมมอกบชมชนและทองถนในการระดมทรพยากรเพอการสงเสรมและ

ใหบรการวชาชพแกชมชน

11. จดระบบควบคมภายในสถานศกษา

12. จดระบบดแลชวยเหลอผเรยน

13. ปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมาย

2. คร อาจารย และบคลากรอนๆ–

2.1 ครผชวย มหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการจดการเรยนการสอนการสงเสรมการเรยนรพฒนาผเรยน ปฏบตงานทางวชาการของสถานศกษาและมหนาทในการเตรยมความพรอมและพฒนาอยางเขมกอนแตงตงใหดำารงตำาแหนงคร และปฏบตหนาทอนตามทไดรบมอบหมายโดยมลกษณะงานทปฏบตดงน คอ

1. ปฏบตงานเกยวกบการจดการเรยนการสอน และสงเสรมการเรยนรของผเรยนดวยวธการทหลากหลายโดยเนนผเรยนเปนสำาคญ

2. จดอบรมสงสอนและจดกจกรรมเพอพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะทพงประสงค

3. ปฏบตงานวชาการของสถานศกษา

4. ปฏบตงานเกยวกบการจดระบบการดแลชวยเหลอผเรยน

5. ปฏบตหนาทอนตามทผบงคบบญชามอบหมาย

2.2 คร มหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการจดการเรยนการสอน การสงเสรมการเรยนร พฒนาผเรยน ปฏบตงานทางวชาการของสถานศกษา พฒนาตนเองและวชาชพ ประสานความรวมมอกบผปกครอง บคคลในชมชน และสถานประกอบการเพอรวมกนพฒนาผเรยน การบรการสงคมดานวชาการและดานวชาชพ และปฏบตหนาทอนตามทไดรบมอบหมาย โดยมลกษณะงานทปฏบตดงน คอ

1. ปฏบตงานเกยวกบการจดการเรยนการสอน และสงเสรมการเรยนรของผเรยนดวยวธการทหลากหลายโดยเนนผเรยนเปนสำาคญ

2. จดอบรมส งสอน และจดก จกรรมเพ อพฒนาผ เรยน ใหม คณลกษณะ

21

ทพงประสงค

3. ปฏบตงานวชาการของสถานศกษา

4. ปฏบตงานเกยวกบการจดระบบการดแลชวยเหลอผเรยน

5. ประสานความรวมมอกบผปกครองและบคคลในชมชนและสถานประกอยการเพอนรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ

6. ทำานบำารง สงเสรมศลปวฒนธรรม แหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

7. ศกษา วเคราะห วจย และประเมนพฒนาการผเรยนเพอน ำามาพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขน

8. ปฏบตหนาทอนตามทผบงคบบญชามอบหมาย

2.3 พนกงานราชการ ลกจางประจำา และลกจางชวคราว มหนาท และความรบผรบผดชอบ

ตามทผบงคบบญชามอบหมายใหปฏบต

22

บรรณานกรม

กมล สดประเสรฐ. (2540). รายงานการวเคราะหบทบาทหนาทครไทย. กรงเทพฯ : สำานกงาน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

ยนต ชมจต. (2553). ความเปนคร. พมพครงท ๕. กรงเทพฯ : โอเดยสโตร.วไล ตงสมจต. (2557). ความเปนคร.พมพครงท 4. กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส.อดม นลแสง. (2542). ความเปนคร. พมพครงท 2. พระนครศรอยธยา : เดสททอป เอกซเพรสพรนตง. ศรภสสร เปรยวแผพร. 2554. บทบาทหนาทของคร. (ออนไลน). แหลงทมา : https://www.gotoknow.org/posts/463906 . 3 ธนวาคม 2558Tubtib Kokyai. 2557. หนาทและความรบผดชอบของวชาคร. (ออนไลน). แหลงทมา : https://sites.google.com/site/krutubtib/khru/hnathi-laea-khwam-rab-phid-chxb-khxng-wicha-khru .3 ธนวาคม 2558