Sağlık Yönetimi

Doç. Dr. Ali CEYLANDicle Üniversitesi

Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Amaç ve Öğrenim Hedefleri

Bir yönetsel amacı belirleyebilecek,Planlamanın üç aşamasını sayabilecek,Bölgeyi tanırken kullanılan verilerin ne

olduğunu açıklayabilecek,Amaç ve hedef belirlemede uyulması gereken

kuralları,Etkili bir liderin özelliklerini sayabilecek,Denetimin ilkelerini açıklayabilecek.

YÖNETİM

Saptanan bir amaca varmak için işleri planlayıpuygulamaktır

Yönetimin genel özellikleri 1.Amaçlılık2.Kapsayıcılık3.Karmaşıklık4.Verimlilik5.Planlılık

Sağlık Yönetimi Tanım:

Sağlık hizmetleri yönetimi, bireylere toplumlara ya da kurumlara, sağlık ve tıbbi bakım ile iyi bir ortamda yaşamalarını sağlamak için yapılacak işleri ve kullanacakları kaynakları gereksinimleri ve istemleri doğrultusunda planlamak, örgütlemek, yönlendirmek, denetlemek ve koordine etmektir.

Neden sağlık yönetimi?

Amaç: Kaynakları etkili ekonomik verimli kullanmak ve insan sağlığını daha iyi hale

getirmek

GEREKSİNİMLER VE İSTEMLER NE?KAYNAK NE DURUMDA?NASIL BİR PLAN?NE TİP BİR ÖRGÜTLE ÇALIŞALIM?BU ÖRGÜT İÇİNDE KİM NE İŞ YAPACAK?YAPILAN İŞLER NASIL

GÖZLEMLENECEK?

GEREKSİNİM HER ZAMAN İSTEMLE ÖRTÜŞÜR MÜ?

Aşının talep edilmesiAile planlaması hizmetlerinde talepTüberkülozda kemoproflaksi

Gereksinimle istem örtüşmezse ne yapalım?

HİZMETİN GELİŞTİRİLMESİNDE ÖNCELİKLER

İhtiyaçİstek

Hizmet

1

5

23

46

7

SAĞLIK YÖNETİMİ 8

İstek>İhtiyaç>Hizmet>Kullanım

SAĞLIK YÖNETİMİ 9

Hizmet

İhtiyaçİstek

İstek

İstek

İhtiyaç

İhtiyaç

Hizmet

Hizmet

YETERSİZTATMİN EDİCİ

İDEAL

İSTEK-İHTİYAÇ DENGESİ

SAĞLIK YÖNETİMİ 10

MoneyMenMaterialsMachinesManagement

KAYNAK

SAĞLIK MEMURU, HEMŞİRE, BAŞKA KİM?

AŞI KARTI, AŞI KAYIT FORMU,BAŞKA NE?

SOĞUK ZİNCİR MALZEMESİ,???

Yönetimin KapsamıPlanningOrganisingStaffingDirectingCoordinatingReportingBudgeting

YÖNETİMİN SÜREÇLERİDurum saptanmasıÖnceliklerin saptanmasıAmacın belirlenmesiPlanlamaBölgeyi tanımaDenetimEşgüdüm (Koordinasyon)Hizmet içi EğitimGüdülemeÖzeleştiriİletişimYöneticinin kendini denetlemesi

ASSESS (DURUMU SAPTA)

ANALYZE (İNCELE,

DEĞERLENDİR)

ACT(HAREKETE GEÇ)

değerlendirmeKanalkol

medya

Yenistratj

Politikkarar

kanun

KAN ALKOL DÜZEYİ KANUNLARI

RANDOM SOLUNUM TESTİ

HALK EĞİTİMİ İÇİN SOSYAL SÜREÇ

MODELİ

değerlendirmeDurum analizi

iletişim

Planla-ma

Politikkarar

uygulama

HASTALIK KONTROLÜNDE HETZEL ÇARKI

DURUM SAPTAMA

Sorunun saptanmasıSoruna neden olan faktörleri saptamaPersonel ile ilgili saptamalar

*Sayıca yeterli mi?*Eğitime gereksinimi var mı?

Araç gereç ile ilgili saptamalarPara durumu ile ilgili saptamalarBina durumuZaman durumu

Durum saptama / Neredeyiz ? Kurumun iç yapısı ve çevre analiziPersonel durumuKullanılan teknoloji MevzuatFiziksel durumParasal durumGüçlü yönlerZayıf yönlerGelişmeyi destekleyebilecek fırsatlarGelişmeyi engelleyebilecek tehditler

SAĞLIK YÖNETİMİ 19

Durum saptama

Veri toplamaEldeki verilerle yetinAnaliz felciVeri toplamada seçicilikVeri kaynaklarını seç (Sentinel points)Niceliksel / Niteliksel veriler

Verilerin bilgiye dönüştürülmesi / Potansiyel projeksiyonlar

Öncelikli sorunların belirlenmesi Rapor sunumu

SAĞLIK YÖNETİMİ 20

YÖNETİCİLER,TOPLUMU, BİLGELİĞİN IŞIĞINDA DÜZENLEYEN KİŞİLERDİR. BU NEDENLE, YA YÖNETİCİLER BİLGE, YA DA BİLGELER YÖNETİCİ OLMALIDIR.

Platon

Bağışıklama hizmetlerinde durum saptama

Sorun ne?Bağışıklama oranları yeterli düzeyde değil mi?Hizmet verilen bölge nasıl? Bağışıklama ile engellenebilir hatalıklar yüksek mi?Elimizdeki kaynaklar ne durumdaAşı durumuSoğuk zincir malzemesiPersonel (sayısı?, eğitim durumu? vs)Formlar Süre

“Sorun ne?” Sorusuna nasıl yanıt bulabiliriz?

Sağlık ocağı kayıtlarını gözden geçirerekSağlık ocağını dolaşıp ,personelle

görüşerekToplumdan bireylerle görüşerekAşı faaliyetleri hakkında sorular sorarak

“Sorun ne?” Sorusuna nasıl yanıt bulabiliriz?

Aşı oranları hesaplanmalıHedef nüfusYapılan doz sayısı / hedef nüfusAşıya devamsızlık hızı

Bağışıklama oranları düşüklüğüne neler neden olabilir?

Aşıya devamsızlık mı var?Kaçırılmış fırsatlar ne durumda?Aşıya ulaşamama sorunu var mı?Aşı her zaman bulunmuyor, aşı günü var…Uzun kuyruklarİletişim sorunları… (aşı pahalı, zararlı vs.)

Coğrafi nedenlerle ulaşamama var mı?

Aşıya devamsızlık olası nedenleri

Sağlık personeli tekrar gelinmesi gerektiğini söylemiyorToplum katılımı yokToplumda bilinçsizlik varSağlık ocağında uzun bekleme varEksik aşılı çocuklar uygun formlarla takip

edilmiyor

Sorun ne?

Her zaman aşı yeterli miktarda var mı?Sağlık personeli doğru aşı yapıyor mu?Programı doğru biliyor mu?Soğuk zincire uyuyor mu?Aşı sonrası eğitim yapıyor mu?Yanlış kontrendikasyonlar sorun mu?

Önemli hastalık trendleri nelerdir?Sürveyans iyi çalışıyor mu?Aşıyla engellenebilir hastalıklar ne durumda?

Olası çözüm önerileri

Sosyal seferberlikToplum gereksinimlerine cevap vermeDenetlemeHalk eğitimiEk kaynaklar bulmaGezici hizmetler düzenlemeYerel aşı günleri düzenleme

Kaçırılmış fırsatlar için çözüm önerileriniz neler olabilir?Aşıya devamsızlık için çözüm önerileriniz

neler olabilir?Ulaşamama ve Coğrafi ulaşamama için çözüm önerileriniz

neler olabilir

Hangi çözüm önerisini seçmeliyiz?

BÖLGEYİ TANIMA

GENEL OLARAK BÖLGEYİ TANIMA(Coğrafi, iklim, ulaşım, haberleşme, ekonomik, yerleşim özellikleri, yönetsel yapı)SAĞLIK YÖNÜNDEN TANIMA(NÜFUS yapısı, KDH, GDH, En sık görülen hastalıklar, prevalans, insidans, beslenme bozuklukları, paraziter hastalıklar, KÖH, BÖH, YÖÖH, En sık öldüren hastalıklar vs.)SAĞLIK ÖRGÜTÜ YÖNÜNDEN TANIMA(Sağlık personeli, sağlık ocakları binaları, Yataklı tedavi kurumları, aşı oranları, DÖB alanların oranı, Alınan su numuneleri, gibi)

A. Genel Olarak Bölgeyi Tanıma

1. Coğrafi Yapısı2. İklimi3. Ulaşım İmkanları4. Haberleşme İmkanları5. Ekonomik Yapısı6. Yerleşim Özellikleri7. Genel Yönetim Yapısı ve Yöneticileri 8. Sağlık Hizmetini Etkileyecek Diğer Konular

BÖLGEYİ TANIMA

B. Sağlık Kurumları yönünden tanıma

a) Birinci, ikinci ve üçüncü basamak kurum sayısı, resmi özel olma durumlarıb) Personel durumuc) Bina, fizik alt yapı durumud) Demirbaş malzeme, araç-gereç durumue) Hasta yatak sayısı, yatak işgal oranıf) Laboratuvar, ameliyathane gibi olanaklarg) Yönetim yapısı ve ilgili mevzuath) Verdiği hizmetleri) Hizmet alanı, sorumlu olduğu nüfus grubu

C. Bölgeyi Sağlık Yönünden Tanıma

1. Nüfusun Yaş Grubu, Cinsiyet ve Yerleşim Birimlerine Dağılımı-Nüfus piramidi, yaşa ve cinsiyete göre dağılımı-Göçler ve nüfusun değişim oranı

2. Doğurganlık Durumu-Kaba doğum hızı-Genel doğurganlık hızı-Doğumların olduğu yer ve yaptıran kişiye göre dağılımı

3. Hastalık Durumu-En çok görülen hastalıklar-Bulaşıcı hastalıklar-Kronik hastalıklar-Morbidite hızları, prevalans ve insidanslar-Beslenme durumu ve ilgili sağlık sorunları

D. Ölümlülük Durumu-En çok ölüme neden olan ilk 10 hastalık -Kaba ölüm hızı-Bebek ölüm hızı-Neonatal ve post-neonatal ölüm hızları-Ana ölüm hızı-Yaşa özel ölüm hızları-Bulaşıcı hastalık ölümleri-Ölümlerin temel, ara ve son nedenleri

E. Sağlık Enformasyon Sistemi Durumu

-Doğum, ölüm ve hastalık bildirimleri-Hastalıkların sınıflandırılması-Sağlık istatistiklerinden sorumlu olan kurum ve kuruluşlar

Ø Nüfus sayısını Ø Cinsiyet durumunuØ Nüfusun yaş gruplarına dağılımınıØ Ortalama yaşam süresiniØ Doğum ve Ölüm oranlarınıØ Nüfustaki hareketlenmeleri

NÜFUS PİRAMİTLERİ

Nüfus piramitleri ülkelerin gelişmişlik düzeyiyle doğrudan ilgilidir.

Ülkelerin ekonomik durumu, aynı zamanda sağlık ve eğitim düzeyleri hakkında fikir verir.

Nüfus piramitleri, bir ülkenin geri kalmış, gelişmekte olan yada gelişmiş olduğunun bir göstergesidir.

Nüfus piramitleri ülke nüfusunun cinsiyet dağılımı hakkında bilgi verir.

Piramitlerin sol tarafı “Erkek” ve sağ tarafı “Kadın” nüfusu göstermektedir.

Nüfus kırsal alanda yoğunlaşmıştır ve doğum hızı yüksektir. Ortalama yaşam süresi kısadır. Doğan çocukların ileri yaşlara ulaşma şansı düşüktür.Yaşlı nüfus oranı düşüktür. Sağlık hizmetleri yetersizdir, bebek ve çocuk ölümleri fazladır. Sağlık hizmetleri ile birlikte, eğitim hizmetleri ve beslenme şartları yetersizdir. Çocuk ve genç nüfus, ülke nüfusunun önemli bir bölümünü oluşturur. Akut bulaşıcı hastalıklar, aşı ile korunulabilir hastalıklar, anne sağlığı sorunları gibi çocuk, doğurgan çağ, işle ilgili hastalıklar en sık görülen ve en çok öldüren sağlık sorunlarıdır.

GERİ KALMIŞ ÜLKELER

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER

Nüfus tarımdan sanayiye kaymaktadır. Bu nedenle kente göç ve kentsel nüfus artmaktadır.Tarımda artan makineleşme ile tarımda çalışan nüfus azalmaktadır. Kentlerde; sağlık, eğitim, barınma şartları iyileşmektedir.Ülke nüfusu, doğal artış ile bir süre daha artmaya devam eder. Kentleşme arttıkça doğum hızı ve bebek ölüm hızı azalır, Ortalama yaşam süresi artar. Ülke nüfusu artmaya devam eder.Nüfus piramidi çan eğrisine benzemeye başlamıştır.Yaşlı nüfusun tüm nüfusa oranı artmaktadır. Akut enfeksiyon hastalıkları, aşı ile korunulabilen hastalıklar ve doğurganlıkla ilgili hastalıklar giderek azalmakta, kronik hastalıklar artmaya başlamaktadır.

Kentsel nüfus kırsala göre çok büyük oranlara ulaşmıştır.Nüfusun büyük bölümü sanayi ve hizmet sektöründe çalışır.Tarımda çalışan nüfus küçük ancak tarımsal üretim fazladır.Eğitim, sağlık, altyapı, barınma hizmetleri gelişmiştir.Nüfus piramidleri çan eğrisine benzer hale dönüşmüştür.Doğum hızı ve bebek/çocuk ölüm hızları çok düşük; ortalama yaşam süresi fazladır. Nüfusun doğal artış hızı düşüktür. Yaşlı nüfusun tüm nüfusa oranı %10’un üzerindedir.Kronik hastalıklar en önemli morbidite ve mortalite nedenleridir.Erken tanı, rehabilitasyon hizmetleri ön plandadır.

GELİŞMİŞ ÜLKELER

Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir.

Sanayide ve hizmet sektöründe çalışan nüfusun oranı zaman geçtikçe artarken, tarımsal nüfus oranı azalmaktadır.

İç göç ve dış göç hareketleri çok yoğundur.

Günümüzde ülkemiz nüfusunun % 25’i köylerde, % 75’i kentlerde yaşamaktadır.

Doğurganlık ve bebek çocuk ölümleri önemli ölçüde azalmıştır.

Akut enfeksiyon hastalıkları ve aşı ile korunulabilen hastalıklar önemini kaybetmeye başlamış, kronik hastalıklar öncelikli sorunlar haline gelmiştir.

TÜRKİYE

Kaba Ölüm HızıBebek Ölüm Hızı

Neonatal (Yeni Doğan)Ölüm HızıPerinatal Ölüm HızıAnne Ölüm Hızı

Dolaylı Obstetrik Ölüm OranıGebelikle İlişkili Ölüm OranıKaba Doğum Hızı

Genel Doğurganlık HızıToplam Doğurganlık HızıÇocuk/ Kadın Oranı

Hız ve OranlarM1 S4

Aşağı Köprü Nüfus Pramidi M1 S2

Yukarı Çıkmaz Nüfus Piramidi

M1 S3

Hız ve Oranlar Aşağı Köprü

Yukarı Çıkmaz

Kaba Ölüm Hızı %0 7.8 %0 9.0Bebek Ölüm Hızı %0 45 %0 22.7Perinatal Ölüm H. %0 23.7 %0 15.5Neonatal Ölüm H. %0 29.4 %0 18.6

M1 S11

Hız ve Oranlar Aşağı Köprü

Yukarı Çıkmaz

Anne Ölüm Hızı (yüz binde) 110 52.6

Kaba Doğum Hızı %0 21.7 %0 12.4

Genel Doğurganlık H. %0 93 %0 43.3

Toplam Doğurganlık H.

%0 2.7 %0 2.01

Çocuk /Kadın Oranı %0 47 %0 32.5

M1 S12

Türkiye Nüfus Piramitleri

M1 S20

M1 S22

Genç üretken ve yaşlı nüfus 1935-1990, 2070 yılına kadar projeksiyon

Tablo-1: ABD ve Bazı Kapitalist Ülkelerde Demografik Gelişim (1975-2000)

Nüfus(milyon)

Yı llı k NüfusArtı ş

Hı zı (%)

15 Y altıNüfus (%)

65 Y üstüNüfus (%)

ÜLKE

2000 (75-00) 2000 2000

ABD 283.2 1.0 21.7 12.3Kanada 30.8 1.1 19.1 12.6Japonya 127.1 0.5 14.7 17.2Avustralya 19.1 1.3 20.5 12.3İ ngiltere 59.4 0.2 19.0 15.8Fransa 59.2 0.5 18.7 16.0İ talya 57.5 0.1 14.3 18.1G. Kore 46.7 1.1 20.8 7.1Arjantin 37.0 1.4 27.7 9.7Türkiye 66.7 2.0 30.0 5.8Kaynak: UNDP “Human Development Report-2002”

ÖNCELİKLERİN BELİRLENMESİ

HERKESE EŞİT HİZMET GEREKSİNİMİ OLANA DAHA FAZLA HİZMET

0-6 YAŞ GRUBU BEBEK VE ÇOCUKLARGEBELER, EMZİKLİ VE LOĞUSA KADINLAR15-49 YAŞ EVLİ KADINLARYAŞLILAR, KİMSESİZLER, DÜŞKÜNLERİŞÇİLER

Öncelik kriterleriSKOR

+ ++ +++

Hastalığın Göreceli Önemi Düşük Orta Yüksek

Müdahale Etkililiği Etkisiz Orta Çok Etkili

Müdahalenin Maliyeti Yüksek Orta Düşük

Hastalıklardan Hangisinin Öncelikle Ele Alınması Gerektiğine Karar Vermek için Skorlama Çizelgesi

SAĞLIK YÖNETİMİ 78

Hastalık Göreceli Önemi

Etkililik Maliyet Öncelik Skoru

Kızamık +++ +++ +++ 9

İshaller +++ ++ +++ 8

Sıtma +++ ++ ++ 7Tüberküloz ++ ++ ++ 6Serobrovasküler H. +++ + + 5Lösemi + + + 3

Hastalıklardan Hangisinin Öncelikle Ele Alınması Gerektiğine Karar Vermek için Öncelik Çizelgesi

SAĞLIK YÖNETİMİ 79

AMACIN BELİRLENMESİ

ANLAŞILIR (spesifik)ÖLÇÜLEBİLİR ULAŞILABİLİR (GERÇEKÇİ)KABULEDİLEBİLİRUYUMLANABİLİR (zamana uygun)

Ne, niçin, nerede, ne zaman,kim tarafından, ne kadar, ne özellikte?

82

Yine amaçları belirlerken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar da şunlardır: Amaçlar açık ve net olmalıdırlar. Astlar da amaç belirlemeye katılmalıdırlar. Gelişmeler sık sık gözden geçirilmelidir. Amaçlar iddialı olmalıdırlar. Amaçlar arasında eşgüdüm bulunmalıdır. Amaçlar olası en iyi verilere dayanmalıdır. Amaçlar esnek olmalıdırlar.

G. Amaçlara Göre Yönetim (Management by Objectives) (AGY/ MBO)

Varsayımlar Kavramlar Teknikler

1 Kişiler, beklentileri bilirlerse daha başarılı olurlar.

Bırakalım, kişiler ne istediğimi öğrensinler.

Tüm örgütte belirli ve ölçülebilir amaçlar

2 Kişiler, amaçların belirlenmesine sürecine katılmak isterler.

Bu olanağı sağlayalım.

Çalışanların, standartların belirlemesine katılması

3 Kişiler nasıl yaptıklarını öğrenmek isterler.

Onlara, işleri nasıl yaptıklarını söyleyelim.

Periyodik tezkiye sistemi kurulması

4 Kişiler, yükselme olanağına sahip olmak isterler.

Başarıya dayalı ödüllendirme sistemi

Sonuçlara göre ödül

Planlama

“Bir işe yön vermek için amaçlar saptamak ve bu amaçlara ulaşmak için gereken stratejileri tasarlayarak uygulamaya koymaktır” Planlamanın hedefi amaçları gerçekleştirmektir.Gelecekle ilgilidirBir karar sürecidirDinamiktir ve süreklilik gerektirir

PLANLAMA:Belirli bir konuda toplumun sorunlarını ve gereksinimlerini saptayıp,bunlara yönelik kaynakları bulmak,öncelikleri belirlemek,hizmetin amaç ve hedeflerini gerçekçi ve uygulanabilir bir şekilde belirleyerek yapılması gereken işleri ve alınması gereken önlemleri bir “yönetim programı” olarak belirlemektir.

SAĞLIK YÖNETİMİ 84

Planın Nitelikleri1-Plan belirlenen amacın dışına çıkmamalıdır.2-Anlaşılır olmalıdır.3-Planda olmayan ya da temin edilemeyecek kaynaklara yer verilmemelidir.4-Esnek olmalıdır.5-Zamanlaya özen gösterilmelidir.6-Denetime açık olmalıdır.7-Yöneticiler kadar görevlilerin beklentileri de planda yer almalıdır.

SAĞLIK YÖNETİMİ 85

Planlamada 3 ana işlev

Mevcut durumun saptanmasıGelecekte ulaşılması istenen durumun

tanımlanmasıGelecekteki duruma ulaşabilmek için

gereken değişimin ve müdahalelerin belirlenmesi

Gelecekte Ulaşılması İstenen Durumun Tanımlanması (amaç-hedef)

Diyarbakır’da bebek ölüm hızı binde 30’a düşürülecektir5 yıl içinde, Urfa ilinde, bağışıklama oranları

%60’tan %95’e çıkarılacaktır.3 yıl içinde 0-6 yaş grubu çocuklarda beslenme

bozuklukları %40’tan %10’a düşürülecektirDiyarbakır gecekondu bölgesi Ben-Ü Sen

mahallesinde yaşayan ailelerin çocuk sağlığına ilişkin bilgi düzeyinin yükseltilmesi.

Planlamada Amaç ve Hedefler

Kesin ve vurgulu bir ifadeTek ve özel bir amaçTek ve özel bir sonuçTanımlanmış bir zaman kesitiTanımlanmış bir grup

PLANLAMANIN AŞAMALARI

Seçeneklerin saptanmasıEn uygun seçeneğin seçilmesiHer görevin anlaşılır yada ölçülebilir

bir biçimde tek tek yazılmasıHer görevi kimin, ne sürede, ne zaman,

hangi nitelikte yapacağının belirlenmesiYapılan görevlerin kayda nasıl

geçileceğinin saptanmasıDenetleme ve değerlendirmenin nasıl

yapılacağının saptanması

Polio eradikasyon çalışmasının planlanmasıSeçenekler:Ev dolaşarak / sabit gezici istasyon / her ikisi

birden5 yaş altı tüm çocukların / aşılıların ayıklanması

/ 3 yaş altı çocukların aşılanması / riskli bölgelerin belirlenmesi ve buralara aşı götürülmesiEylül-ekim aylarında iki doz / nisan-mayıs

aylarında iki doz / rutinin güçlendirilmesi

Polio eradikasyon çalışmasının planlanması

Her görevin anlaşılır yada ölçülebilir bir biçimde tek tek yazılması

Bölgemizde 5 yaş altı çocuk sayısı 7’ye bölünerek her gün yapılması gereken aşı miktarı bulunacak,Soğuk zincir sorumlusu aşı, soğuk zincir malzemesini sağlayacak Sosyal promosyon temini Aracın benzinin sağlanması………..………..

Polio eradikasyon çalışmasının planlanması Her görevi kimin, ne sürede, ne zaman, hangi

nitelikte yapacağının belirlenmesi24-30 Nisan tarihleri arasında Bölgedeki 5 yaş altı tüm çocuklar 7 gün içinde

aşılanacakKampanyaya tüm sağlık çalışanları katılacak İkişer kişilik ekipler oluşturulacakHer ekip günde 100 çocuğa ulaşacakHiçbir çocuk atlanmadan kapı kapı dolaşılarakAşılama çalışmaları sırasında enfeksiyonun

engellenmesi kurallarına uyulacak

Polio eradikasyon çalışmasının planlanması Yapılan görevlerin kayda nasıl geçileceğinin

saptanmasıYapılan aşılar rutin aşı kayıtlarının dışında yeni bir

kayıt sistemine kayıt edilecekBu çalışmada 3 form kullanılacak Polio aşı takip formu (her çocuğun adı, soyadı, yaşı

baba adı, adresi….yazılacak ikinci turda tekrar kullanılacak)Polio aşı kayıt fişi (her sokak için bir form

doldurulacak)Polio aşı bildirim formu (sağlık ocağında yapılan

günlük polio aşısı bildirimi, günü sonunda müdürlüğe gönderilecek)

Polio eradikasyon çalışmasının planlanması

Denetleme ve değerlendirmenin nasıl yapılacağının saptanmasıTur boyunca sağlık ocağı hekimleri aşılaması

yapılan bölgelerde ev ev dolaşarak aşı ekiplerinin çalışmalarını denetleyecekler. Gün sonu değerlendirme toplantılarında saptanan sorunlar irdelenecektir. (%10) 7 gün sonunda hedef nüfusun yüzde kaçının

aşılandığı hesaplanacak

Planlamanın 3 ana unsuru:1.Amaçlar2.Yapılacak İşler3. Kaynaklar

Planlama ekip işidir.

SAĞLIK YÖNETİMİ 95

.AMAÇ:Yapılan herhangi bir işin

,sonunda nereye varacağına ilişkin olarak alınan kararlardır.

HEDEF:Amaca ulaşılana dek belirli sürelerde ele alınması ya da gerçekleştirilmesi gereken işlevlerdir.

SAĞLIK YÖNETİMİ 96

Amaç belirtilirken eldeki kaynaklar göz önünde bulundurulmalıdır.Kaynak:

- İnsan gücü- Para- Araç,gereç- Bina- Zaman

1. SORUN NEDİR?2. SORUNUN ÇÖZÜMÜ İÇİN YA DA İŞİN YAPILABİLMESİ İÇİN

GEREKLİ KAYNAKLAR NELERDİR?

SAĞLIK YÖNETİMİ 97

Planlama yaparken bazı sorulara yanıt bulmak gereklidir

NE yapılacaktır?

NİÇİN yapılacaktır?

NEREDE yapılacaktır?

NE ZAMAN yapılacaktır?

NASIL yapılacaktır?

KİM TARAFINDAN yapılacaktır?

SAĞLIK YÖNETİMİ 98

ÖrgütlenmeYetki sorumluluk ve raporlama ilişkilerinin kurulması ve yapılanmanın oluşturulması anlamını taşır. Örgütlenme sırasında gerekli olan faaliyetler ve eldeki kaynaklar göz önünde tutularak bir mantık zinciri içinde iş bölümü ve görev paylaşımı yapılır, iş ve işlemlerin nasıl yapılacağı, birimler arasında koordinasyonun nasıl kurulacağı, bilgi akışının nasıl ve kontrol mekanizmalarının neler olacağı tanımlanır.

Örgütlenme şekilleri

Yatay Örgütlenme

Dikey örgütlenme

Örgütlenme

İş bölümüYetki ve sorumluluk

ilişkisiBölümlere ayırmaDenetleme

mekanizmalarıKoordinasyon

Eleman Alma ve Çalıştırma

Eleman ihtiyacının saptanmasıEleman seçimiÖdüllendirmeGeçici eleman kullanılmasıÜcret ve kar dağıtımıİşçi sağlığı iş güvenliğiÇalışma ortamının düzenlenmesiİşgücü planlaması ve eğitim (işe yeni girenlerin

eğitimi ve hizmet içi eğitim)

Ekip nedir?

Bilgi, beceri, yetki ve sorumlulukları yönünden birbirlerini tamamlayarak aynı amaç için bir arada çalışan, benzer ya da farklı meslek üyelerinin oluşturduğu çalışma grubuna ekip denir.

Ekip hizmeti

Sağlık hizmetleri bir ekip işidir. Bu ekibin başı çoğu zaman hekimdir. O nedenle, sağlık ekibinin başı, birlikte çalışacağı kişilerin yetişmelerini, sorumluluklarını, görevlerini ve kapasitelerini bilmek zorundadır.

Sağlık Ekibinde kimler var?

Kişiye Yönelik Hizmet yapanlar : Hekim, diş hekimi, hemşire, ebe, fizyoterapist, psikoterapist, Diyetisyen, optometrist, şiropodist, vb.

Çevreye yönelik hizmet yapanlar : Sağlık mühendisi, çevre mühendisi, veteriner, çevre sağlığı teknisyeni, vb.

Laboratuvar Personeli: Mikrobiyolog, biyokimya uzmanı, hematolog, patolog, röntgen uzmanı, sağlık fizikçisi, vb.

Sağlık Alanında Uzmanlaşmış Destek Personel : Hastane idarecisi, tıbbi sekreter, istatistik uzmanı, sağlık eğitimcisi, sıtma savaş memuru vb.

Genel Hizmetler : Daktilo, şoför, temizlikçi, vb.

hekim

Koruyucu, tedavi ve rehabilite edici hizmetleri uygulamak üzere tıp fakültelerinde eğitim görmüş sağlık personelidir. Türkiye’de, hastaları muayene, tanı koyma ve tedavi protokolüne karar verme (reçete yazma, ameliyat kararı, fizik tedavi kararı, hastalık raporları verme vb.) yetkisi yalnızca hekimlere aittir.

hemşire

Sağlık hizmeti sunan ekibin diğer üyelerine danışarak ya da tek başına kararlar verip, hastanede ya da toplum içinde, klinik bakımı ve yönetim bilimlerinin temel ilkelerini uygulayarak, sağlığın geliştirilmesi, hastalıkların önlenmesi, hastaların bakımı ve rehabilitasyonuyla ilgili işleri yürüten diplomalı personeldir. Türkiye’de hemşireler lise ve üniversite düzeylerinde eğitim görmektedirler

Sağlık memuru

Hemşireler gibi eğitim görmekle birlikte, daha çok, birinci basamak sağlık kuruluşlarında çevre sağlığı, okul sağlığı, sağlık eğitimi gibi görevler görürler. Türkiye’ye özgü bir meslektir. Günümüzde, sağlık memurlarının eğitimi azaltılmış, onlar yerine, çevre sağlığı teknisyeni, laboratuar teknisyeni, röntgen teknisyeni, ortez-protez teknisyeni gibi personel eğitimine geçilmiştir.

ebe

Sözlük anlamı, doğumlara yardımcı olan kişi olmakla birlikte, Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Kanunundaki görevleri dikkate alınarak, ebeleri “halk sağlığı hemşireleri” olarak tanımlamak daha doğru olacaktır. Ebeler, gebeleri izlemek ve doğumlarını yaptırmak yanı sıra, çocuk sağlığı, halkın sağlık eğitimi, ilk yardım, okul sağlığı gibi işlerde de görev alırlar. Ebeler, en uç sağlık kuruluşları olan sağlık evleri, sağlık ocakları, hastaneler, doğumevleri gibi kuruluşlarda görev yaparlar.

Türkiye’de sağlık insangücü ile ilgili başlıca sorunlar şunlardır :

Hekim sayısı, ülkenin gereksinmelerine göre yeterli olmakla birlikte ülke içindeki dağılımları kötüdür.

Tıp fakültelerinin fazlalığı, bazı alt yapı yetersizlikleri ve öğrenci fazlalığı nedenleriyle tıp eğitiminin yetersizliği ve ülke koşullarına uygunsuzluğu,

Hemşire ve ebe sayılarında yetersizlik vardır. Sağlık evleri çok önemli kuruluşlar olmakla birlikte,

bunların çoğunda ebe bulunmamaktadır. Sağlık çalışanlarının, çalışma koşulları ve özlük

hakları.

YönlendirmeLiderlikİletişimMotivasyonNegatif bakış Pozitif bakışİşle ilgili enerji harcamaya açık olma İç denetimAmaçların benimsenmesiSorumluluk almaYaratıcı olma, kararlarda aktif katılımEntelektüel kapasitenin kullanılması

Liderlik 5M kaynakları kullanır Esnek ve dinamik Multisektöriyel Çözümleyici İletişime açık Yüreklendirici İleriyi gören Empati yapabilen Tutkulu Birlikte çalışır

İdareci Resmi olarak güç sahibi Formal hiyerarşi Esnek olmayan katı Genelde kamu

kuruluşlarında Bazen hükümet birimleri Tek otorite Bilgiyi paylaşmaz Yetkiyi paylaşmaz Çalıştırır

Lider ne yapar?

Gereksinimleri saptar Neler olup bittiğini sürekli gözlemler Bu gereksinimleri karşılama yollarını arar İletişime açık, tutkulu, empati kuran, esnek, uyumlu,

sabırlı, nazik, yüreklendirici davranır Bireylerin duygularını ciddiye alır, olumlu geri bildirim

verir, dinler, davranışlarını değiştirir Çalışma grupları oluşturur Sorumlulukları dağıtır, paylaşır, ortak hedefleri

tanımlar Kararlara aktif katılımı sağlar

DENETİMYapılan hizmetlerin verimli, etkili ve başarılı olmasını sağlamak için uygulanan değerlendirici, yol gösterici ve kolaylaştırıcı işlemlerin bütünüdür.

Denetimin üç aşaması1.Aksaklıkların belirlenmesi2.Aksaklıkların nedenlerinin belirlenmesi3.Bu nedenlerin giderilmesi

-lojistik destek-hizmet içi eğitim-ödüllendirme-cezalandırma

Hizmetin Değerlendirilmesinin AmacıHizmete bu verimliliğin sağlanması için

de; hizmete beklenen standartlarınbelirlenmesi ve zaman içinde sürekli geliştirilmesi, bu standartlara göre çalışanların sunduğu hizmetin değerlendirilmesi gerekmektedir

Verimliliğin sağlanmasında ve artırılmasında çeşitli araçlar var ise de, bunların en etkili ve önemlisi denetim ve denetim sistemidir

Hizmet Kalite Standartlarının geliştirilmesi ve amacıHizmetin denetimi; iş ve eylemler

sonunda gerçekleşen sonuçların, planlara, hedeflere uyup uymadığının, şayet uymuyor ve bir sapma var ise bu

uyumsuzluğun veya sapmanın nedenlerini belirleme ve giderme çabasıdır

Denetim Denetim; işin başında, gerçekleştirilmek

istenen dolayısı ile de planlanan başarı ile iş sonunda gerçekleşen başarının kıyaslanması

Bu ikisi arasında bir sapma var ise, nedenleri araştırılır, bulunur çözüm için planlar üretilir

Sapma yok ise, verimliliği daha da arttıracak yeni girişimler düşünülür, planlanır

Denetim Şekli ve Yapacakların Özellikleri Çağdaş anlamdaki başarı değerlendirme işi, yani

denetim; resmi, açık ve takvime bağlı bir iş olmalı

Bu anlayışa göre; bireysel başarı değerlendirmeleri, değerlendirilen kişi ile birlikte yapılmalı

Bir sıra izlemesi uygun olur:

Denetçi, denetimden bir iki hafta önce, çalışana haber vererek, birlikte değerlendirme yapacakları tarihi hatırlatır (bu hatırlatma, denetimler resmi takvime bağlı olsa bile yapılmalıdır)

Hizmetlerini bir kez daha gözden geçirerek, özellikle tartışmak istediği, yardıma gereksinimi olduğu konuları not alarak hazırlanması istenir

Birlikte çalışmaya başlanınca, önce çalışan, başarılı olduğunu düşündüğü alanları belirtir

Denetici, çalışanın bahsetmediği; ancak, denetçinin çalışanı başarılı olarak gördüğü diğer konuları ekler

Çalışan, başarısını yeterli bulmadığı ve gelişmeye gereksinim duyduğu konuları belirtir, Denetici bu konulardaki standartları anlatır

Denetici, çalışanın başarılı olduğu konuları özetler

Çalışanın başarılı olduğunu zannettiği; ancak kendinin katılmadığı konuları belirtir

Başarının düşük olduğu konularda, denetçi çeşitli çözüm seçenekleri sıralar ve bunları açıkça anlatır, bunlardan birisini seçmesi için çalışana zaman tanır

Gelecek buluşmanın tarihi ve ne üzerinde çalışacakları konuları kararlaştırılarak, çalışma sonlandırılır

Sağlık evinde ebe denetimiNe? Nasıl? yapalım

Çocuklar tartılmıyorNeden?

Tartı aleti yok

Tartı aleti var ebekullanmıyor

Ebe motivasyonsuz

Ebe eğitimsiz

Eğitim ver.Hangi konularda?

Tartı aletiniTemin et

sonrasında??

DENETİM YÖNTEMLERİ

GözlemlerKayıtların incelenmesiGörüşmelerSınavİş başında denetimKontrol listeleri

Eylemin Adı

Süresi Yapılacağı Yer

Sorumlu Yönetici

Uygulayan personel

Bir Sonraki Eylem

NotlarBaşlama Zamanı

Bitiş Zamanı

A

B

C

İş Matriksi Tablosu

SAĞLIK YÖNETİMİ 128

Buy SmartDraw!- purchased copies print this document without a watermark .

Visit www.smartdraw.com or call 1-800-768-3729.