Upload
trancongdua
View
241
Download
15
Embed Size (px)
DESCRIPTION
hh
Citation preview
p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v
chuyn ng u cho hc sinh lp 5
A. t vn
I. M u:
Gio dc ngy nay c coi l nn mng ca s pht trin kinh t x hi em li s
thnh vng cho nn kinh t quc dn. V l th coi gio dc ng ngha vi s pht
trin.
C th khng nh rng khng c gio dc th khng c bt c s pht trin no i
vi con ngi, i vi kinh t, vn ho. Chnh nh gio dc m cc di sn t tng v k
thut ca th h trc truyn li cho th h sau. Cc di sn ny c tch lu cng phong
ph lm cho x hi cng pht trin. Trong vn kin Hi ngh TW4- kho VII khng
nhGio dc o to l cha kho m ca tin vo tng lai. Cng chnh vi tinh thn
c bit coi trng vai tr ca gio dc v o to trong s nghip CNH-HH t nc,
ng ta ch r vai tr quc sch hng u ca gio dc v o to, ng thi cng ch r
s mnh ca gio dc o to trong giai on hin nay l:
Cng vi khoa hc cng ngh, Gio dc- o to l quc sch hng u .
Nhim v nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti .
Nhn thy r vai tr, v tr v cng to ln ca gio dc trong vn kin i hi X
ng ta nhn mnh u tin hng u cho vic nng cao cht lng dy v hc. i mi
chng trnh, ni dung, phng php dy v hc, nng cao cht lng i ng gio vin v
tng cng c s vt cht cho nh trng l vic lm khng th thiu.
Nm trong h thng gio dc quc dn, gio dc Tiu hc l bc hc nn tng. . Mi
mn hc Tiu hc u gp phn vo vic hnh thnh v pht trin nhng c s ban u,
rt quan trng ca nhn cch con ngi Vit Nam.
Trong cc mn hc Tiu hc, mn ton gi mt v tr rt quan trng. Mn ton
Tiu hc nhm gip hc sinh:
- C nhng kin thc c bn, nn tng v ton hc
- Hnh thnh nhng k nng thc hnh tnh, o lng, gii cc bi ton c nhng ng
dng thit thc trong cuc sng.
- Gp phn bc u pht trin nng lc t duy, kh nng suy lun hp l v din
t ng (ni v vit) cch pht hin v cch gii quyt cc vn n gin, gn gi trong
cuc sng; kch thch tr tng tng; gy hng th hc tp ton; gp phn bc u hnh
thnh phng php hc tp v lm vic c k hoch, khoa hc, ch ng, linh hot, sng
to.
Hin nay c nhiu gii php v ang c nghin cu, p dng gp phn thc
hin mc tiu trn. i mi phng php dy hc nhm pht huy tnh tch cc, ch ng,
sng to ca hc sinh cng l mt trong nhng gii php c nhiu ngi quan tm nhm
a cc hnh thc dy hc mi vo nh trng. tch cc ho hot ng hc tp ca hc
sinh, mn ton Tiu hc ni chung v lp 5 ni ring cn c mt phng php dy hc c
th ph hp vi tng loi ton.
Xt ring v loi ton chuyn ng u lp 5, ta thy y l loi ton kh, rt phc
tp, phong ph a dng v c rt nhiu kin thc p dng vo thc t cuc sng. Mt khc
vic hnh thnh, rn luyn, cng c cc k nng gii ton chuyn ng u gn nh l cha
c nn cc em khng th trnh khi nhng kh khn sai lm khi gii loi ton ny. V th
rt cn phi c phng php c th ra dy gii cc bi ton chuyn ng u nhm
p ng cc ni dung bi dng nng cao cht lng ging dy ca gio vin, bi dng
nng cao kh nng t duy linh hot v c sng to ca hc sinh.
c nhng cun sch vit v loi ton chuyn ng u, song nhng cun sch
ny mi ch dng li mc h thng ho cc bi tp (ch yu l bi tp kh) cho nn
sch mi ch c s dng lm ti liu tham kho cho hc sinh gii. Cn li nhng ti liu
khc, ton chuyn ng u c c cp n nhng rt t, cha phn tch mt phng
php c th no trong vic dy gii cc bi ton chuyn ng u ny.
Trc ngha l lun v thc tin ca vn nu trn; l mt gio vin tng dy
lp 5, ti chn v p dng cho mnh mt phng php dy hc ph hp dy loi ton
chuyn ng u. l:
"p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v chuyn ng u cho hc
sinh lp 5"
V thi gian c hn, nhn thc v nng lc cn hn ch nn kh trnh khi nhng
thiu st. Ti rt mong c s gp ca ng nghip v cc cp qun l gio dc.
II. Thc trng ca vn nghin cu
1,Thc trng vic dy v hc ton chuyn ng u trng TH Ph Nhun.
Ti tin hnh kho st trn mt s lp 5 trng Tiu hc Ph Nhun- Nh
Thanh .Ni dung v kt qa nh sau:
a) i vi gio vin:
Ti a ra mt s cu hi i vi gio vin trc tip dy lp 5 v thu c kt qu
nh sau:
Cu hi 1: C (thy) chia cc bi ton chuyn ng u v nhng dng no ? Da
vo u chia nh vy ?
Tr li: Chia lm 2 loi, loi n gin c 1 ng t chuyn ng, loi nng cao c 2
ng t hay nhiu ng t.
Cu hi 2: Khi gii bi ton chuyn ng u, hc sinh thng mc nhng sai lm g
?
Tr li: Khng bit cch trnh by li gii, i khi tnh ton sai, vn dng cng thc
ln ln, k nng gii bi ton nng cao yu.
Cu hi 3: dy tt dng ton v chuyn ng u, ta cn lu g v phng php
?
Tr li: Phi tng cng s lng, cht lng cc bi tp; cc bi tp phi c h
thng, c phn loi r rng. Phi nghin cu v cung cp cho hc sinh mt s phng
php gii thch hp.
b) i vi hc sinh:
* Tm hiu cht lng gii cc bi ton chuyn ng u hc sinh.
Ti tin hnh kim tra v ca hc sinh lp 5B (trng Tiu hc Ph Nhun).Vic
kim tra v hc sinh c tin hnh sau khi cc em hc xong phn l thuyt ton chuyn
ng u v mt s tit luyn tp.
- S lng v c kim tra: 12 quyn ca 12 hc sinh (trong 1/2 l hc sinh yu,
7/14 hc sinh TB, 2/4 hc sinh kh, 2/4 hc sinh gii).
- S lng bi tp phi lm mi cun v l 12 bi. Gm:
Bi 3 trang 140; bi 1, 4 trang 144, 145; bi 1,3 trang 145, 146; bi 1,2,3, trang 171,
172, (tit luyn tp); bi 4,5 trang 177, 178 ; bi 1, 3 trang 179, 180. Kt qu nh sau:
S bi lm
S
lng v
S
lng bi
tp t yu cu Khng t
yu cu
S bi
khng lm
12 144 96 bi = 28 bi 20 bi =
quyn bi 66,67% =19,45% 13,98%
- S bi khng t yu cu hu ht thuc v cc bi ton c 2 ng t.
Nh vy, nhn chung cht lng v dy gii ton chuyn ng u lp 5B trng
Tiu hc Ph Nhun t yu cu.
Tuy nhin cc bi ton trn hu ht l nhng bi ton n gin. Mt s bi ton c
tnh cht nng cao, hc sinh lm khng trn vn. iu phn nh phn no vic dy v
hc cn cha tn dng trit nhng kh nng sn c trong hc sinh.
C mt iu ng ch l kt qu trn y tuy t yu cu nhng li khng ng
u nhau. C em lm ng gn ht cc bi tp, c em lm sai v sai rt nhiu. T thc trng
trn ti thy cn phi tm ra cc nguyn nhn dn n nhng sai lm ca hc sinh khi gii
loi ton ny c phng php khc phc.
* Nguyn nhn dn n nhng sai lm ca hc sinh trong qu trnh gii bi ton v
chuyn ng u.
- L mt b phn trong chng trnh ton Tiu hc, dng ton chuyn ng u l
mt th loi gn nh mi m v rt phc tp vi hc sinh lp 5. Cc em thc s lm quen
trong thi gian rt ngn (Hc k II lp 5). Vic rn luyn, hnh thnh, cng c k nng, k
xo gii ton ca hc sinh loi ny gn nh cha c. Chnh v vy hc sinh khng th
trnh khi nhng kh khn, sai lm. Qua thc t ging dy v kho st hc sinh mt s
lp, ti thy sai lm ca hc sinh khi gii ton chuyn ng u l do nhng nguyn nhn
sau:
a) Sai lm do hc sinh khng c k bi, thiu s suy ngh cn k d kin v iu
kin a ra trong bi ton.
V d: (Bi 3 trang 140 SGK)
Qung ng AB di 25 km. Trn ng i t A n B, mt ngi i b 5Km ri
tip tc i t trong na gi th n B. Tnh vn tc ca t.
C 8 hc sinh lp 5B gii nh sau:
Vn tc ca t l:
p s: 50 km/h
Cn hu ht hc sinh lm ng bi ton vi li gii nh sau:
Qung ng ngi i bng t l: 25 - 5 = 20 (km)
)/(5021:25 hkm
Vn tc ca t l:
p s: 40km/h
C 8 hc sinh mc sai lm trn u do cc em cha c k bi, b st 1 d kin
quan trng ca bi ton "Ngi i b 5 km ri mi i t".
Trn y ch l mt trong nhng v d hc sinh mc sai lm loi ny.
b)Khi gii bi ton hc sinh cn nng v tr nh my mc, t duy cha linh hot.
V d: Bi 1trang 144 (SGK ton 5):
Qung ng AB di 180Km. Mt t i t A n B vi vn tc 54Km/gi, cng
lc mt xe my di t B n Avi vn tc 36Km/gi. Hi k t lc bt u i, sau my
gi t gp xe my?
Khi gp bi ton trn hc sinh rt lng tng, khng bit vn dng cng thc g
tnh. Ti tin hnh kim tra trn lp 5 B ch c mt s t em lm c bi ton theo cch
gii sau:
C sau mi gi t v xe my i c s km l: 54 + 36 = 90 (km)
Thi gian t v xe my gp nhau l: 180 : 90 = 2 (gi)
)/(4021:20 hkm
p s: 2 gi
Mt s hc sinh khc do quen cch tnh ch c mt ng t nn khng vit c trn
vn li gii. Mt s hc sinh li do nhm ln gia chuyn ng ngc chiu v chuyn
ng cng chiu nn p dng sai cng thc, dn n gii sai bi ton.
c) Hc sinh khng nm vng kin thc c bn.
V d: Mt xe my i t A n B ht 42 pht. Tnh qung ng AB, bit vn tc
ca xe my l 36 km/gi.
Ti tin hnh kho st trn lp 5B, y l bi ton c bn nhng c rt nhiu em gii
sai mt cch trm trng nh sau:
Qung ng AB l: 36 x 42 = 1512 (km)
p s : 1525 km
Vi bi ton trn hc sinh rt d lng tng khi thy n v o vn tc ca xe my l
km/gi, m thi gian xe my i ht qung ng li o bng n v (pht). Nn trong qu
trnh gii cc em khng i n v o m c nguyn d kin ca bi ton nh vy lp
vo cng thc s = v x t tnh.
y l mt trong nhng sai lm rt c trng v ph bin ca hc sinh khi gii cc
bi ton chuyn ng u do khng nm chc c vic s dng n v o.
d) Vn ngn ng ca hc sinh cn nhiu hn ch.
V d: Lc 6 gi mt t i t A n B vi vn tc 50km/h. Lc 7 gi 30 pht mt
xe t du lch i t B n A vi vn tc 65 km/h. Hi hai xe gp nhau lc my gi ? Bit
qung ng AB l 420 km.
Khi tin hnh iu tra trn lp 5B ti thy c 16 em i ng hng gii, nhng
9 em trong c li vn khng khp vi php tnh gii. Hn na bi ton hi lc
my gi hai xe gp nhau (tc l tm thi im hai xe gp nhau) hc sinh khng hiu v ch
tm thi gian hai xe gp nhau.
2, Kt qu ca thc trng trn:
Sau y l kt qu kho st trn 3 lp 5 trng Tiu hc Ph Nhun
(5A, 5B, 5C):
Ni dung kho st: Hc sinh lm nhng bi tp c bn sau:
1. Bi 1:
Lc 6 gi mt t i t A n B vi vn tc 50km/h. Lc 7 gi 30 pht mt xe t
du lch i t B n A vi vn tc 65 km/h. Hi hai xe gp nhau lc my gi ? Bit qung
ng AB l 420 km.
2. Bi 2:
Qung ng AB di 25 km. Mt ngi i b t A n B c 5 km ri i t,
t i mt na gi th n B. Tnh vn tc ca t. Nu ngi i t t A th sau bao lu
s n B ?.
3. Bi 3:
Hai t bt u i t A v B cng mt lc v ngc chiu nhau. Qung ng AB
di 174 km. Vn tc ca t th nht bng 42 km/h, ca t th hai bng 45 km/h. Hi
sau my gi 2 t gp nhau ?
Kt qu nh sau:
Lp
Nguyn nhn sai lm
5 A
28
HS
84
bi
5B
24
HS
72
bi
5 C
28 HS
84 bi
1. Cha c k bi thiu suy ngh
cn k v cc d liu v iu kin bi ton
10
bi
=
11,9%
10
bi
=
13,8%
23 bi
=
27,4%
2. Sai lm do nng v tr nh my
mc, t duy cha linh hot, kh nng tng
tng yu.
18
bi
=
21,4%
14
bi
=
19,4%
15 bi
=
17,8%
3. Sai lm do khng nm vng kin
thc c bn.
10
bi
=
11,9%
10
bi
=
13,8%
11 bi
=
13,1%
4. Sai lm do ngn ng cn nhiu
hn ch.
12
bi
=
14,2%
21
bi
=
29,2%
12 bi
=
14,2%
5. Nhng bi khng mc sai lm.
34
bi
=
39,9%
17
bi
=
23,6%
23 bi
=
27,3%
Tng s bi mc sai lm c 3 lp l: 166 bi, chim 69,1%
iu ny chng t: Ton chuyn ng u l th loi hc sinh d mc sai lm khi
gii.
Bn cnh nhng li do t duy cha linh hot, do khng nm vng kin thc c bn
th lp 5 cn mc phi mt sai lm quan trng na l vn ngn ng ca cc em cn rt
hn ch (iu ny nh hng khng nh ti vic trnh by li gii ca cc em).
Tm li: vic gii cc bi ton v chuyn ng u khng nhng i hi hc sinh
kh nng t duy linh hot, sng to, m cn i hi cc em kh nng ngn ng phong ph
nhm mt mt hiu c ni dung bi ton, mt mt din t bi gii ca mnh mt
cch tng minh.
T thc trng trn, cng vic t hiu qu tt hn ti mnh dn ra v
p dng dy hc tch cc vo dy gii cc bi ton chuyn ng u nh sau:
B. Gii quyt vn
I/ Cc gii php thc hin nhm hng dn hc sinh lp 5 gii bi ton chuyn
ng u theo hng pht huy tnh tch cc.
Chuyn ng u l dng ton v cc s o i lng. N lin quan n 3 i lng
l qung ng ( di), vn tc v thi gian.
Bi ton t ra l: Cho bit mt s trong cc yu t hay mi lin h no trong
chuyn ng u. Tm cc yu t cn li.
V vy, mc ch ca vic dy gii ton chuyn ng u l gip hc sinh t
tm hiu c mi quan h gia i lng cho v i lng phi tm, m t quan
h bng cu trc php tnh c th, thc hin php tnh, trnh by li gii bi ton.
thc hin mc ch trn, gio vin cn thc hin cc yu cu sau:
- T gii bi ton bng nhiu cch (nu c).
- D kin nhng kh khn, sai lm ca hc sinh.
- T chc cho hc sinh hot ng nm vng cc khi nim, thut ng v thc hin
cc bc gii bi ton chuyn ng u.
- Rn luyn cho hc sinh kh, gii nng lc khi qut ho gii ton.
C th nh sau
* Khu gii ton: L khu quan trng trong qu trnh chun b dy gii bi ton ca
ngi gio vin. Ch thng qua gii ton, gio vin mi c th d kin c nhng kh
khn sai lm m hc sinh thng mc phi, v khi gii bi ton bng nhiu cch gio vin
s bao qut c tt c hng gii ca hc sinh. ng thi hng dn cc em gii theo
nhiu cch kch thch lng say m hc ton tr.
* D kin kh khn sai lm ca hc sinh:
y l cng vic khng th thiu c trong qu trnh dy gii ton. T d kin
nhng sai lm ca hc sinh, gio vin t ra phng n tt gii quyt cho tng bi ton.
Mt s kh khn, sai lm hc sinh thng mc phi khi gii loi ton ny l:
-Tnh ton sai
- Vit sai n v o
- Nhm ln gia thi gian v thi im
- Vn dng sai cng thc
- Hc sinh lng tng khi a bi ton chuyn ng ngc chiu (hoc cng chiu)
lch thi im xut pht v dng ton chuyn ng ngc chiu (hoc cng chiu) cng
thi im xut pht.
- Cu li gii (li vn) khng khp vi php tnh gii:
* T chc cho hc sinh thc hin cc bc gii ton.
- T chc cho hc sinh tm hiu ni dung bi ton bng cc thao tc.
+ c bi ton (c to, c thm, c bng mt).
+ Tm hiu mt s t, thut ng quan trng hiu ni dung, nm bt bi ton cho
bit ci g ? bi ton yu cn phi tm ci g ?
- Tm cch gii bi ton bng cc thao tc:
+ Tm tt bi ton bng s hoc bng li (khuyn khch hc sinh tm tt = s )
+ Cho hc sinh din t bi ton thng qua tm tt.
+ Lp k hoch gii bi ton: xc nh trnh t gii bi ton, thng thng xut pht
t cu hi ca bi ton i n cc yu t cho. Xc lp mi quan h gia cc iu kin
cho vi yu cu bi ton phi tm v tm c ng php tnh thch hp.
- Thc hin cch gii v trnh by li gii bng cc thao tc:
+ Thc hin cc php tnh xc nh (ra ngoi nhp)
+ Vit cu li gii
+ Vit php tnh tng ng
+ Vit p s
- Kim tra bi gii: kim tra s liu,kim tra tm tt,kim tra php tnh,kim tra cu
li gii,kim tra kt qa cui cng xem c ng vi yu cu bi ton.
* Rn luyn nng lc khi qut ha gii ton :
- Lm quen vi cc bi ton thiu hoc tha d kin.
- Lp bi ton tng t (hoc ngc)vi bi ton gii.
- Lp bi ton theo cch gii cho sn.
II. cc Bin php t chc thc hin dy gii mt s bi ton c th.
Ta chia bi ton chuyn ng u lp 5 lm hai loi nh sau:
1, Loi n gin (gii trc tip bng cng thc c bn)
a) i vi loi ny, c 3 dng bi ton c bn nh sau:
Bi ton 1: Cho bit vn tc v thi gian chuyn ng, tm qung ng.
Cng thc gii: Qung ng = vn tc x thi gian.
Bi ton 2: Cho bit qung ng v thi gian chuyn ng, tm vn tc.
Cng thc gii: Vn tc = qung ng : thi gian
Bi ton 3: Cho bit vn tc v qung ng, tm thi gian.
Cng thc gii: Thi gian = qung ng : vn tc.
* Ch : Phi chn n v o thch hp trong cc cng thc tnh. Chng hn nu
qung ng chn o bng km, thi gian o bng gi th vn tc phi o bng km/h. Nu
thiu ch iu ny hc sinh s gp kh khn v sai lm trong tnh ton.
b) V d minh ho: Mt t i t A lc 6 gi 20 pht v n B lc 11 gi 20 pht.
Bit qung ng AB di 120 km, hy tnh vn tc ca t.
* D kin sai lm ca hc sinh.
- Tnh ton sai.
- Vit sai n v o.
* T chc cho hc sinh thc hin cc bc gii.
- Cho hc sinh c bi ton (c to, c bng mt).
- Xc nh d kin cho v d kin phi tm.
+ Bi ton cho bit g ? (qung ng AB di 120 km, i t A lc 6 gi 20 pht, n
B lc 11 gi 20 pht).
+ Bi ton yu cu tm ci g ? (tm vn tc).
- Cho hc sinh xc nh dng ca bi ton: bi ton thuc dng bit thi gian v
qung ng, tm vn tc.
- Tm tt bi ton: Gio vin lm mu v hng dn hc sinh tm tt, cc bi tp k
tip gio vin ch nh hng, kim tra vic tm tt ca hc sinh.
120 km
6 gi 20 pht 11 gi 20 pht
A B
v = ?
- Hc sinh din t bi ton thng qua tm tt (khng nhn ton m nhn vo tm
tt, hc sinh t nu bi ton theo s hiu bit v ngn ng ca tng em)
* Lp k hoch gii bi ton:
- tm vn tc ca t, trc tin ta cn bit g ? (bit thi gian t i t A n B)
- Vic tnh thi gian t i c thc hin nh th no ? (11 gi 20 pht - 6 gi 20
pht = 5 gi)
- Da vo cng thc no tnh vn tc ? (v = s : t)
- Qung ng v thi gian bit, ta tm vn tc nh th no ? (120 : 5 = 24
(km/h))
* Trnh by bi gii:
Thi gian t i t A n B l:
11 gi 20 pht - 6 gi 20 pht = 5 gi
Vn tc ca t l: 120 : 5 = 24 km/h
* D kin bi ton mi.
Mt t i t A n B vi vn tc 24 km/h. Bit thi gian t i ht qung ng
l 5 gi. Hy tnh qung ng AB.
2.Dng phc tp (gii bng cng thc suy lun)
a) T cc bi ton c bn ta c 4 bi ton phc tp sau:
Bi ton 1: (chuyn ng ngc chiu, cng lc): Hai ng t cch nhau qung
ng s, khi hnh cng lc vi vn tc tng ng l v1 v v2, i ngc chiu nhau. Tm
thi gian i gp nhau v v tr gp nhau.
Cng thc gii: Thi gian i gp nhau l: t = s : (v1 + v2)
Qung ng n ch gp nhau l: s1 = v1 x t ; s2 = v2 x t
Bi ton 2: (chuyn ng ngc chiu, khng cng lc)
Hai ng t cch nhau qung ng s, khi hnh khng cng lc vi vn tc tng
ng l v1 v v2, i ngc chiu nhau. Tm thi gian i gp nhau v v tr gp nhau ?
Cng thc gii: Chuyn v bi ton 1, coi l chuyn ng ngc chiu khi
hnh cng lc vi ng t th hai.
Bi ton 3: (chuyn ng cng chiu, cng lc, ui nhau)
Hai ng t cch nhau qung ng s, khi hnh cng lc vi vn tc tng ng l
v1 v v2 i cng chiu, ui theo nhau. Tm thi gian i ui kp nhau v v tr gp nhau?
Cng thc gii: Thi gian i gp nhau l: t = s : (v2 - v1) ; (v2 > v1)
Qung ng n ch gp nhau l: s1 = v1 x t ; s2 = v2 x t
Bi ton 4: ( Chuyn ng cng chiu, khng cng lc, ui nhau)
Hai ng t xut pht cng ch, ng t khi hnh trc vi vn tc v1, ng t
khi hnh sau vi vn tc v2, ui theo gp nhau. Tm thi gian i ui kp nhau v
v tr gp nhau?
Cng thc gii: Chuyn v bi ton 3, coi l chuyn ng cng chiu khi hnh
cng lcvi ng t th hai.
* gip hc sinh nh cng thc tnh thi gian hai ng t gp nhau (trong bi
ton 1 v bi ton 2): t = s : (v1 + v2)
Ta c cu th:
" Du c xa xi chng ngi chi,
Ti - Bn hai k ngc chiu i,
Vn tc i bn tm tng s,
ng di chia tng chng kh g !"
- gip hc sinh nh cng thc tnh thi gian ng t th 2 ui kp ng t
th nht (bi ton 3 v bi ton 4):
t = s : (v2 - v1) ; (v2 > v1)
Ta c cu th sau:
" Trn ng k trc vi ngi sau,
Hai k cng chiu mun gp nhau,
Vn tc i bn tm hiu s,
ng di chia hiu kh chi u !"
b) Th du minh ho.
V d 1: Hai ngi 2 thnh ph A v B cch nhau 130 km. H ra i cng lc v
ngc chiu nhau. Ngi th nht i xe my t A vi vn tc 40 km/h, ngi th 2 i xe
p t B n vn tc 12 km/h.
Hi sau bao lu h gp nhau v ch gp nhau cch A bao nhiu km ?
* D kin kh khn sai lm ca hc sinh.
- Hc sinh khng nhn bit c rng khi 2 xe gp nhau tc l c 2 xe i c
mt qung ng bng qung ng AB (130 km)
- Lng tng khi vn dng cng thc: t = s : (v2 + v1)
- Nhm ln n v o
- Cu li gii khng khp vi php tnh gii.
* T chc cho hc sinh tm hiu ni dung bi ton
- c bi ton (c to, c thm)
- Nm bt ni dung bi ton:
+ Bi ton cho bit ci g ? (i ngc chiu, s = 130 km, v1 = 40 km/h, v2 = 12
km/h)
+ Bi ton yu cu phi tm ci g ? (thi gian i gp nhau, khong cch t ch
gp nhau n A)
- Xc nh dng ca bi ton: y l bi ton i ngc chiu, cng lc, tm thi
gian, ch gp (bi ton 1)
* Tm cch gii bi ton:
- Tm tt bi ton: Bc u hc sinh mi hc gii ton, gio vin lm mu v
hng dn hc sinh tm tt cc bi tp k tip gio vin ch nh hng, kim tra hc sinh
t tm tt.
v1 = 40 km/h 130 km v2 = 12 km/h
A B
+ Gp nhau sau gi ?
+ Ch gp cch A .... km ?
- Cho hc sinh din t bi ton thng qua tm tt (khng nhn m nhn vo tm
tt, hc sinh t nu bi ton theo s hiu bit v ngn ng ca mnh)
- Lp k hoch gii bi ton:
+ Sau khi 2 xe gp nhau, tc l c 2 i c qung ng bao nhiu ? (130 km)
+ bit c 2 xe gp nhau sau my gi trc tin ta cn bit g ? (mi gi c 2 xe
i c bao nhiu km (tc l tng vn tc ca 2 xe))
+ Vic tnh tng vn tc ca 2 xe c thc hin nh th no ?
(40 + 12 = 52 (km/h)
Nh vy ta c bi ton: C 2 xe: i 52 km ht 1 gi
i 130 km ht gi ?
y l php so snh t l thun gia thi gian v qung ng.
+ Vy vic tnh thi gian 2 xe gp nhau c thc hin nh th no ?
(130 : 52 = 2,5 (gi))
+ Khong cch t ch gp nhau n A c tnh nh th no ?
(40 x 2,5 = 100 (km))
- Trnh by li gii:
Mi gi c 2 xe i c l: 40 + 12 = 52 (km)
(hoc: tng vn tc ca 2 xe l: 40 + 12 = 52 (km/h))
Thi gian 2 xe gp nhau l: 130 : 52 = 2,5 (gi)
Ch gp nhau cch A l: 40 x 2,5 = 100 (km)
p s: 2,5 gi
100 km
* Khi qut ho cch gii:gio vin t chc, hng dn hc sinh nu ln c
cng thc chung gii bi ton ( nu mc II, dng 2 - bi ton 1)
* xut bi ton mi:
Lc 6 gi sng, mt ngi i xe p xut pht t A n B vi vn tc 15 km/h.
n 8 gi mt ngi i t B n A vi vn tc 18km/h. Hi hai ngi gp nhau lc
my gi ? Bit qung ng AB di 129 km.
V d 2. Lc 6 gi sng mt ngi i xe my ln tnh hp vi vn tc 40 km/h. n
7 gi mt ngi i t ui theo vi vn tc 60 km/h. Tm thi im hai ngi gp
nhau.
* D kin kh khn sai lm:
- Hc sinh khng tnh c qung ng xe my i c khi xe t xut pht.
- Hc sinh nhm ln gia thi gian v thi im
- Khng vn dng chnh xc cng thc: t = s : (v2 - v1) ; (v2 > v1)
- Cu li gii khng khp vi php tnh gii.
* T chc hc sinh tm hiu ni dung bi ton.
- c bi ton, nu cch hiu v thut ng "Thi im"
- Nm bt ni dung bi ton
+ Bi ton cho bit ci g ? (i cng chiu, ui nhau, v1 = 40 km/h, v2 = 60 km/h, xe
my xut pht lc 6 gi, xut pht lc 7 gi)
+ Bi ton yu cu phi tm ci g ? (thi im 2 ngi gp nhau)
- Xc nh dng ca bi ton: y l bi ton ui nhau, khng cng lc, tm thi
im gp nhau). C th chuyn v bi ton ui nhau coi l cng lc vi ngi i t.
* Tm cch gii bi ton.
- Tm tt bi ton:
40 km/h, lc 6 gi
60 km/h, lc 7 gi gp nhau lc .. gi ?
- Cho hc sinh din t bi ton qua tm tt (khng nhn m nhn vo tm
tt)
- Lp k hoch gii bi ton.
+ Mun bit c lc no hai xe gp nhau (thi im gp nhau) ta phi lm g ?
(phi tnh c khong thi gian cn thit ui kp nhau)
+ Mun tnh c thi gian i hai ngi ui kp nhau, ta phi bit ci g (khong
cch gia hai xe khi t xut pht)
Ngoi ra cn phi bit g na ? (c mi gi hai xe gn nhau thm bao nhiu km (tc
hiu vn tc))
+ Khong cch gia hai xe khi t xut pht c tnh nh th no?
(40 x (7 - 6 ) = 40 (km)).
+ Hiu vn tc ca 2 xe c tnh nh th no ? (60 - 40 = 20 (km/h))
+ Thi gian i hai xe gp nhau c tnh nh th no?
(40 : 20 = 2 (gi) )
Lm th no tnh c thi gian hai xe gp nhau?
(7 + 2 = 9 (gi))
- Trnh by li gii
Khong cch gia hai ngi khi t xut pht l:
40 x (7 - 6 ) = 40 (km)
C mi gi hai ngi gn nhau thm l:
60 - 40 = 20 (km)
Thi gian i hai ngi gp nhau l:
40 : 20 = 2 (gi)
Thi im hai ngi gp nhau l:
7 + 2 = 9 (gi)
p s: 9 (gi)
* Khi qut ho cch gii: gio vin t chc hng dn hc sinh nu ln c
cng thc chung gii bi ton ( c nu mc II, dng 2 - bi ton 4)
* xut bi ton mi
.Mt ngi i xe p t A vi vn tc 15 km/h. i c hai gi th mt ngi i xe
my bt u i t A ui theo vi vn tc 35 km/h. Hi ngi I xe my i trong bao
lu th ui kp ngi i xe p ? Ni gp nhau cch A bao nhiu km?
C. Kt lun
I/ Kt qu nghin cu:
Ti tin hnh p dng dy hc tnh cc dy gii cc bi ton chuyn ng u
lp 5B v ly kt qu i chng vi lp 5C (khi dy loi ton ny m khng p dng
phng php dy hc tch cc nu trn).
Sau khi c hai lp hc xong bi qung ng, vn tc thi gian v cc tit luyn tp.
Ti a ra kim tra gm hai bi nh sau:
Bi 1: Lc 6 gi mt t ti i t A n B vi vn tc 50 km/h. n 7 gi 30 pht c
mt xe t du lch cng xut pht t A n B vi vn tc 65 km/h. Hi xe du lch ui kp
xe ti lc my gi ? Bit rng trn ng i khng xe no ngh.
Bi 2: Mt t v mt xe p i ngc chiu nhau. t i t A vi vn tc 42,5
km/h. Xe p i t B vi vn tc 11,5 km/h. Sau 2,5 gi t v xe p gp nhau ti C. Hi
qung ng AB di bao nhiu km?
Kt qu thu c nh sau:
im
Lp S
HS Y
u TB Kh Gii
Lp thc nghim 24
HS
2
bi =
8,3%
10
bi =
41,6%
8
bi =
33,3%
4
bi = 16,6
%
Lp i chng 28
HS
5
bi =
17,86%
15
bi =
53,57%
6
bi =
21,43%
2
bi =
7,14%
Kt qu trn cho thy vic p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v
chuyn ng u bc u thu c kt qu tt.
Hc sinh tip thu ng u v su sc hn v bi ton. S lng im kh, gii
chim t l cao.
- Trong qu trnh lm bi hc sinh t mc sai lm hn.
iu ny chng t rng: nu c s quan tm ng mc, cng vi s hng dn
chu o, hp l th cht lng vic gii cc bi ton chuyn ng u s c nng ln.
Tuy nhin vi nng lc hc sinh cn nhiu hn ch nn khng t em ng trc nhim v
gii ton cn cm thy b qu sc. Do kt qu thu c trn ch phn nh thc t
khch quan mc nht nh.
Nh vy vic p dng dy hc tch cc dy gii cc bi ton v chuyn ng u
cho hc sinh lp 5 l mt gii php c tnh hiu qu cao. N c tc dng gip hc sinh pht
trin nng lc t duy, rn luyn phng php suy lun. Hn na n cn gip cc em t pht
hin, gii quyt vn , t nhin xt, so snh, phn tch, tng hp v t p dng nhng
kin thc v ton chuyn ng u vo thc t cuc sng.
II. Kin ngh, xut:
Khi dy gii bi ton chuyn ng u theo hng tch cc ho hot ng hc tp
ca hc sinh, chng ta cn ch nhng im sau:
- Bi ton chuyn ng u l th loi phc tp, ni dung a dng phong ph. Do
vic yu cu hc sinh c k ton xc nh c dng bi v tm ra hng gii ng
l vic lm ht sc cn thit i vi mi gio vin.
Khi dy bi ton chuyn ng u, gio vin nn t chc cho hc sinh tm tt bi
ton bng s on thng.
- Khi dy gii bi ton chuyn ng u, gio vin cn hng dn hc sinh mt cch
t m cc em vn dng cng thc gii c chnh xc, linh hot.
- i vi nhng bi ton chuyn ng u phc tp, cn hng dn hc sinh mt s
phng php (s on thng, suy lun,) a bi ton v dng in hnh.
- Khi hng dn gii cc bi ton chuyn ng u, gio vin cn khuyn khch,
ng vin hc sinh gii bng nhiu cch khc nhau (nu c th) v la chn cch gii hay
nht.
- Khi hng dn gii cc bi ton chuyn ng, gio vin phi gip hc sinh
phn bit c "thi im" v "thi gian", gip hc sinh bit vn dng mi tng quan t l
thun v tng quan t l nghch gia ba i lng: qung ng, vn tc, thi gian vo
vic gii bi ton.
- Gio vin cn phi chun b chu o, t m bi y l bi ton kh c nhiu bt ng
trong li gii; chnh v vy ng trc mt bi ton gio vin cn lm tt nhng cng vic
sau:
+ Xc nh ng yu cu bi ton v a bi ton v dng c bn.
+ Tm cc cch gii khc nhau ca bi ton.
+ D kin nhng kh khn sai lm ca hc sinh
+ Tm cch hng dn hc sinh tho g kh khn v gi hc sinh tm c
cch gii hay.
+ Hng dn hc sinh lp bi ton tng t (hoc bi ton ngc) vi bi ton
gii.
Tm li: Dy gii bi ton chuyn ng u cho hc sinh lp 5 theo hng tch cc
ho hot ng ca hc sinh l gii php c tnh kh thi v ph hp vi bn cht ca hot
ng nhn thc. Tuy nhin n i hi ngi gio vin phi chuyn tm suy ngh , thit k
nhng hot ng ca hc sinh trn c s la chn v s dng cc hnh thc t chc dy hc
mt cch ph hp vi tng i tng hc sinh./.
Ph Nhun, ngy 18 thng 3 nm 2008
Ngi thc hin
L Th Vng