153

saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis
Page 2: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis
Page 3: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

saxelmZRvanelo

qarTuli sakvirao skolebisaTvis

maswavleblis gzamkvlevi

pirveli safexuri

saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro

2018 weli

Page 4: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

pirveli sa fe xu ris sa xel m ZR va ne lo gan kuT v ni lia sa qar T ve los far g lebs ga-reT ar se bu li sak vi rao sko le bis 6-14 wlis asa kis mos wav le e bi saT vis. sa xel - m ZR va ne los ax lavs ka lig ra fi is rve u li da mas wav leb lis re ko men da ci e bi.sa xel m ZR va ne lo Se iq m na sa qar Te los sa ga reo saq me Ta sa mi nis t ros di as po ras-Tan ur Ti er To bis de par ta men tis mi er „sak vi rao sko le bis mxar da We ris prog-ra mis~ far g leb Si.

sa xel m ZR va ne lo eZR v ne ba sa qar T ve los pir ve lide mok ra ti u li res pub li kis da ar se bis 100 wlis iubi les.

avtori:maia meliqiZe

redaqtori:maia boWoriSvili

mxatvari:maka jebiraSvili

dizainer-damkabadonebeli:levan lacabiZe

ISBN 978-9941-8-0784-8

saqarTvelos sagareo saqmeTa saministro

2018 weli

საქართველოს პირველიდემოკრატიული რესპუბლიკისდაარსებიდან

Page 5: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

winasityvaoba

sa qar T ve lo dan emig ra ci a Si wa su li Cve ni pa ta ra Ta na me ma mu le e bis di di na wi-li uki du re sad da ba li enob ri vi kom pe ten ci e bis ga mo ver axer xebs, srul fa-sov nad ezi a ros ara mxo lod mSob li ur li te ra tu ras, ara med mSob li u ri qvey-nis is to ri a sa da kul tu ras. am faq tis gaT va lis wi ne biT, sa qar T ve los sa ga reo saq me Ta sa mi nis t rom sa qar T-ve los ga naT le bi sa da mec ni e re bis sa mi nis t ros Tan er Tad Se i mu Sa va qar Tu li enis in teg ri re bu li prog ra ma, ro me lic mSob li u ri enis swav le bas Tan er Tad – qar Tu li enis kur sis far g leb Si uz run vel yofs sa qar T ve los is to ri is, ge og-ra fi i sa da qar Tu li kul tu ris sa kiTxe bis aT vi se bas ga er Ti a ne bu li swav le bis prin ci piT.

pir ve li sa fe xu ris sa xel m ZR va ne lo e bi (mos wav lis wig ni, mos wav lis rve u li, mas wav leb lis gzam k v le vi da ka lig ra fi is rve u li), ro mlebic Se iq m na qar Tu li sak vi rao sko le bi saT vis, ga miz nu lia sus ti an sa Su a lo ze da ba li enob ri vi kom-pe ten ci is mqo ne mo zar de bi saT vis da ey r d no ba qar Tu li enis in teg ri re bu li prog ra mis I mo du lis moTxov nebs.

Page 6: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis
Page 7: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

5

sarCevi

Sesavali 6

saxelmZRvanelos zogadi didaqtikuri safuZvlebi 7

pirveli safexuris saxelmZRvanelos komponentebi 8

saxelmZRvanelos komponentebis zogadi daxasiaTeba 9

meTodologiuri sakiTxebi:

1. pirveli safexuris swavlebis prioritetuli miznebi 15

2. pedagogiuri principebi da midgomebi 15

3. ZiriTadi rekomendaciebi:

Ø sakomunikacio unar-Cvevebis ganviTareba 19

Ø lingvisturi kompetenciebis daufleba 27

Ø posterebi, diagramebi da sqemebi swavlebis procesSi 29

tipuri davalebebi da gasaTvaliswinebeli rekomendaciebi 33

calkeuli Temebis ZiriTadi aqcentebi 48

1. pirveli nawili – viswavloT wera-kiTxva 49

2. meore nawili – zogadi ganmartebebi da rekomendaciebi:

Ø pirveli Tema – Cemi saojaxo albomi 62

Ø meore Tema – Cemi saqarTvelo! 70

Ø mesame Tema – vin cxovrobs am saxlSi? 75

Ø meoTxe Tema – qalaqis ambebi 82

Ø mexuTe Tema – weliwadis droebi 87

Ø meeqvse Tema – axali welia! 94

Ø meSvide Tema – cxovelTa samyaroSi 97

Ø merve Tema – orSabaTidan orSabaTamde 101

moswavlis Sefaseba da Sefasebis rubrikebi 112

danarTi

1. proeqtebi 118

2. damatebiTi resursebi 121

3. calkeul davalebaTa pasuxebi 141

Page 8: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

6

Se sa va li

pir ve li sa fe xu ris sa xel m ZR va ne lo gan kuT v ni lia sa qar T ve los far g lebs ga-reT ar se bu li qar Tu li sak vi rao sko le bis 6-14 wlis im mos wav le e bi saT vis, rom le bic Za li an sus tad an sa er Tod ver flo ben mSob li ur enas da miz nad isa-xavs, uz run vel yos isi ni im g va ri cod niT, rom SeZ lon qar Tul ena ze mar ti vi ko mu ni ka cia.

sa xel m ZR va ne lo Se e sa ba me ba sa qar T ve los far g lebs ga reT ar se bu li qar Tu li sak vi rao sko le bi sa Tis spe ci a lu rad Seq m ni li qar Tu li enis in teg ri re bu li prog ra mis I sa fe xu ris moTxov nebs, ro me lic ey r d no ba ev ro sab Wos enob ri vi po-li ti kis gan yo fi le bis mi er dad ge nil enis flo bis A1 (ga sa Re bi) do nis Zi ri Tad moTxov nebs (ix. „ucxo u ri ene bis flo bis zo ga dev ro pu li kom pe ten ci e bi; Ses-wav la, swav le ba, Se fa se ba“, ucxo u ri ene bis de par ta men ti, stras bur gi, 2000 w.).

sa xel m ZR va ne lo mos wav le eb sa da mas wav leb lebs sTa va zobs iseT sas wav lo ma-sa las, ro me lic uz run vel yofs sa Ta na do enob riv / ko mu ni ka ci u ri kom pe ten-ci e bis aT vi se ba-gan vi Ta re ba sa da I sa fe xu ris miz ne bis miR we vas.

Page 9: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

7

sa xel m ZR va ne los zo ga di di daq ti ku ri sa fuZ v le bi

qar Tu li enis sa xel m ZR va ne lo age bu lia Ta na med ro ve di daq ti ku ri prin ci pe-bis gaT va lis wi ne biT. sa xel m ZR va ne lo xels uwyobs mos wav lis sa ko mu ni ka cio kom pe ten ci e bis gan vi Ta re ba sa da enob ri vi cod nis aT vi se bas. is iT va lis wi nebs ro gorc re cef ci u li, ise pro du ci re ba ze ori en ti re bu li sa mety ve lo unar-Cve ve bis ga mo mu Sa ve bas. sa Ta na do ad gi li eT mo ba ro gorc mos me na sa da kiTx vas, ise la pa rak sa da we ras.

gra ma ti ku li ma sa la is wav le ba fun q ci u rad, sa ko mu ni ka cio kon teq s te bis gaT-va lis wi ne biT. mos wav les sa Su a le ba eZ le va da ak vir des, ga i az ros da ise ga mo-i ye nos esa Tu is gra ma ti ku li for mu la an kon s t ruq cia. gra ma ti ku li struq-tu re bi war mod ge ni lia mar ti vad aR q ma di da fun q ci u rad da sa bu Te bu li na wi-le bis sa xiT.

gra ma ti ku li ma sa lis msgav sad, sa xel m ZR va ne los far g leb Si ar se bu li leq si ku-ri ma sa lis mi wo de bis prin ci pic asaT vi se be li kon teq s te bi dan ga mom di na re obs.

sa xel m ZR va ne los age bi sas ga dam wy vet rols as ru lebs qar Tu li da ucxo so ci o-kul tu ru li re a li e bis in teg ra cia sas wav lo ma sa lis sa ko mu ni ka cio miz neb Tan.

Page 10: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

8

pirveli safexuris saxelmZRvanelos komponentebi

saxelmZRvanelo Sedgeba 4 komponentisagan:

moswavlis wigni, romelSic warmodgenilia rogorc saanbano periodis, ise anbanis Semdgomi periodis saswavlo masala, romelic uzrunvelyofs saTanado enobriv / komunikaciuri kompetenciebis aTviseba-ganviTarebas. moswavlis wigns danarTis saxiT axlavs gramat i kuli gzamkvlevi da zmnuri leqsikoni.

moswavlis rveuli, romelic Seicavs rogorc saanbano periodis, ise yvela Tematuri erTeulisaTvis saWiro damatebiT savarjiSoebs da xels uwyobs moswavlis wignSi warmodgenili masalis aTvisebas.

„dedani“, romelic emsaxureba saanbano periodSi kaligrafiuli Cvevebis gamomuSavebasa da qarTuli asoebis moxazulobis dauflebas.

maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis saWiro rekomendaciebi da miTiTebebi; damatebiTi resursebi da a.S.

Page 11: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

9

kom po nen te bis zo ga di da xa si a Te ba

1. mos wav lis wig ni

struq tu ra da Si na ar si

mos wav lis wig ni Sed ge ba 3 na wi li sa gan.

pir ve li na wi li („vis wav loT we ra-kiTx va~) mo i cavs sa an ba no pe ri ods da, Zi ri-Ta dad, we ra-kiTx vis aT vi se bas eT mo ba. Tum ca, we ra-kiTx vis swav le bas Tan er Tad sa an ba no pe ri od Si ve pa ra le lu rad mim di na re obs mu Sa o ba saTanado sametyvelo qcevis Camosayalibebladac - mosmenisa da laparakis unarebis gasaviTareblad.

me o re na wi li mo i cavs 8 Te ma tur er Te uls, ese nia:

1. „Cemi saojaxo albobi“

3. „vin cxovrobs am saxlSi?“

2. „Cemi saqarTvelo!

4. „qalaqis ambebi“

Page 12: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

10

5. „weliwadis droebi“

7. „cxovelTa samyaroSi“

6. „axali welia!“

8. „orSabaTidan orSabaTamde“

Ti To e ul Te mas ga mok ve Ti li Si na ar sob ri vi da enob riv-sa ko mu ni ka cio miz ne bi ga aC nia. Te ma ix s ne ba da su ra Te bu li e.w. Te ma tu ri sar Ce viT, ro me lic ex ma re-ba mas wav le bel sa da mos wav lebs, ga i gon – ras Se is wav li an isi ni mo ce mul Te-ma tur er Te ul Si. iq vea mo ce mu li Te mis Zi ri Ta di enob riv-sa ko mu ni ka cio miz-ne bic. swo red am enob riv-sa ko mu ni ka cio miz nebs em sa xu re ba Te ma Si mo ce mu li ko mu ni ka ci u ri da enob ri vi sa var ji So e bi.

Te ma Si Se mo ta nil axal enob riv ma sa las, sa Wi ro e bi sa mebr, iq ve ax lavs sxva das-x va ti pis enob ri vi Tval sa Ci no e ba – gra ma ti ku li for mu le bi da kon k re tu li enob ri vi kon s t ruq ci e bi, ro mel Ta da niS nu le bac aris sa ko mu ni ka cio si tu a-ci eb Si ma Ti fun q ci u ri ga mo ye ne ba; war mod ge ni lia cal ke ul zmna Ta uR le bis ni mu Se bi; sa o ri en ta cio Se kiTx ve bi da a.S.

Page 13: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

11

axa li enob ri vi ma sa lis ukeT ga sa az reb lad wig n Si vea Ca de bu li Se sa ba mi si sa-var ji So e bi gar k ve u li ra o de no biT, da ma te bi Ti var ji Si saT vis ki aq ti vo ba Ta Zi ri Ta di pa ke ti mo ce mu lia mos wav lis sa mu Sao rve ul Si.

Se Ze ni li enob ri vi cod nis gan sam t ki ceb lad wig ni iT va lis wi nebs mos wav le Ta Cab mas ze pir in te raq ci a Si, rac gu lis x mobs Se saty vi si sa ko mu ni ka cio si tu a-ci e bis Seq m nas, di a lo ge bis ga Ta ma Se bas, sa ku Tar ga moc di le bas Tan da kav Si re-ba sa da sxva ti pis aq ti vo be bis gan xor ci e le bas. Se sa ba mi sad, wig n Si mo ce mu lia mTe li ri gi ko mu ni ka ci u ri sa var ji So e bi, ro mel Ta mi za nia sa mety ve lo aq te bis gan xor ci e le ba. es sa var ji So e bi mTli a nad aris age bu li im leq si ku ri da gra-ma ti ku li for me bi Ta Tu enob ri vi kon s t ruq ci e biT, rom le bic mniS v ne lo va nia mo ce mul sa ko mu ni ka cio si tu a ci eb Si.

rac Se e xe ba teq s tur ma sa las, mxat v rul da aram xat v rul teq s teb Tan er Tad sa-xel m ZR va ne lo mo i cavs sas wav lo miz ne biT Sed ge nil (di daq ti ze bul) teq s teb-sac, ker Zod:

� mxatvruli literaturidan – enisgasatexebi da gamocanebi, sabavSvo leqsebi, nawyvetebi adaptirebuli moTxrobebidan da zRaprebidan;

� aramxatvruli literaturidan – a) pragmatuli teqstebi – gakveTile-bis cxrili, ganrigi, recepti, anketa; b) martivi korespondencia – Ria ba-raTi; g) martivi sainformacio da SemecnebiTi teqstebi;

� saswavlo miznebiT Sedgenili (didaqtizebuli) teqstebi – Tematuri dialogebi, martivi TxrobiTi da aRweriTi teqstebi.

mesame nawili – danarTi, sadac mocemulia gramatikuli gzamkvlevi da zmnuri leqsikoni.

gramatikuli gzamkvlevis funqcia:gzamkvlevSi Tavmoyrilia is ZiriTadi gramatikuli sakiTxebi, romlebic mniSvne-lovania enis flobis mocemul doneze komunikaciis xelSesawyobad. sakiTxebi warmodgenilia martivi da advilad aRsaqmeli sqemebis, TvalsaCinoebebisa da cxrilebis saxiT, rac exmareba moswavles enis struqturis gaazrebaSi.

zmnuri leqsikonis Sedgenis principebi:zmnur leqsikonSi zmnebi dalagebulia ara morfologiuri tipis, aramed sintaq-suri yalibis mixedviT (amovdivarT subieqtis brunvidan). amgvari principiT da-lagebuli formebiT moswavles gauadvildeba sintaqsuri modelis sworad ageba.

Sesabamisad, gamoyofilia zmnis ori ZiriTadi jgufi, romelTac aqvT:1. saxelobiTSi mdgari subieqti (vxatav (me – biWi mas); vdgavar/vdgebi (me – biWi) 2. micemiTSi mdgari subieqti (miyvars (me – biWs is).

calkea gatanili Taviseburi zmnebi.

Page 14: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

12

leq si kon Si zmne bis da la ge bi sas Cven T vis amo sa va lia zmnis sawyi si, ro mel sac ax lavs zmnis wi ni (zmnis wi nis Ser Ce va xde ba imis mi xed viT, Tu kon k re tu lad ro-me li zmnis wi nia war mod ge ni li sa xel m ZR va ne lo Si mo ce mul teq s teb Si ama Tu im zmnas Tan. gan s x va ve bu li zmnis wi ne bis Sem Tx ve va Si da fiq si re bu lia yve la, ma ga-li Tad, was v la/mos v la. sawyi se bi da la ge bu lia an ba nis rig ze).

Ta vad zmnis wi nis dar T va mos wav les uiolebs myo fa dis wris mwkriv Ta war mo e bas.

obi eq tu ri pi re bi Cas mu lia frCxi leb Si, rac mi u Ti Tebs ima ze, rom es pi re bi zmnas Se iZ le ba Se ewyos da Se iZ le ba – ara, Se sa ba mi sad, zmna, Se saZ loa, iyos er T pi ri a ni, or pi ri a ni an sam pi ri a ni. kon k re tul for mas Tan frCxi leb Si mo ce mu li cif ri ki mi u Ti Tebs ima ze, Tu ram den pirs Se iwyobs kon k re tu lad es zmna.

vi ni a ni zmne bi war mod ge ni lia me sa me pi ris for miT (frCxi leb Si mi Ti Te bu lia mrav lo bi Ti ricx vic), xo lo ma ni a ni zmne bi – pir ve li pi ris for me biT.

viniani zmnebi:

sawyisi awmyo

(ras akeTebs?)

S O O is (mas) ( mas)

uwyveteli (ras

akeTebda?)

S O O is (mas) ( mas)

wyvetili

(ra gaakeTa?)

S O O is (mas) ( mas)

wyvetili

(ra gaakeTa?)

S O O is (mas) ( mas)

dabana

gakeTeba

cxovreba

ibans (en) (2)

akeTebs (en) (2)

cxovrobs (en) (1)

ibanda (nen) (2)

akeTebda (nen) (2)

cxovrobda )nen) (1)

daibana (es) (2)

gaakeTa (es) (2)

icxovra (es) (1)

daibans (en) (2)

gaakeTebs (en) (2)

icxovrebs (en) (1)

sawyisi awmyo (ras akeTebs?) S O me (is)

uwyveteli (ras akeTebda?)S O me (is)

mowoneba siyvaruli

momwons (mogvwons) (2)miyvars (gviyvars) (2)

momwonda (mogvwonda) (2)miyvarda (gviyvarda) (2)

maniani zmnebi:

Page 15: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

13

sawyisi awmyo (ras akeTebs?) S O is (mas)

wyvetili (ra gaakeTa?) S O is (mas)

myofadi (ras gaakeTebs?)S O is (mas)

yofna wasvla jdoma

var / aris (1)mivdivar / midis (1)vzivar / zis (1)

viyavi/ iyo (1)wavedi / wavida (1) vijeqi / ijda (1)

viqnebi / iqneba (1)waval / wava (1)vijdebi / ijdeba (1)

Taviseburi zmnebi:

2. moswavlis rveuli

rve u li Se i cavs mra val fe ro van ko mu ni ka ci ur da enob riv sa var ji So ebs, rom-le bic xels uwyobs mos wav les wig n Si mo ce mu li ma sa lis aT vi se ba-gan m t ki ce ba-Si. rve ul Si mo ce mu li ma sa la mih y ve ba wig nis Te ma ti kas. yo vel gan S las (cal ke-u li ga mo nak li sis gar da) ax lavs rub ri ka – „Ce mi leq si ko ni“, ro me lic gan kuT-v ni lia uSu a lod mos wav li saT vis da gu lis x mobs, sa Wi ro e bi sa mebr, mis ga mo ye-ne bas.

moswavleebs saSualeba eZlevaT, Tavad Seqmnan sakuTari leqsikoni konkretul sakiTxTan, teqstTan Tu davalebasTan mimarTebaSi.

Page 16: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

14

3. maswavleblis wigni

mas wav leb lis wig nis fun q ciaa, kon k re tu li rCe ve biT, re ko men da ci e bi Ta da cal ke u li Te mis far g leb Si ar se bu li me To du ri ko men ta re biT ga u ad vi los mas-wav leb lebs mu Sa o ba da sa xu li miz ne bi sa Tu das mu li amo ca ne bis ga da saW re lad.

rCe ve bi sa da re ko men da ci e bis gar da, wig ni cal ke ul Sem Tx ve veb Si mas wav leb-leb sa da mos wav le ebs sTa va zobs ag reT ve swav la/swav le bis kon k re tul stra-te gi ebs ama Tu im sa kiTxis mi wo de bi sa Tu aT vi se bis ga sa i o leb lad. de ta lu rad aris aR we ri li ise Ti sa var ji So e bi Tu enob ri vi sa kiTxe bic, rom le bic gar k-ve ul sir Tu le ebs Se i cavs ro gorc mos wav lis T vis, ise mas wav leb lis T vi sac. ase ve cal ke u li sa Wi ro e be bi saT vis, da ma te bi Ti re sur sis sa xiT, mas wav leb lis wig n Si Ca de bu lia mTe li ri gi aq ti vo be bi, rom le bic Se uZ lia ga mo i ye nos mas-wav le bel ma swav le bis pro ces Si, ag reT ve sa Wi ro Tval sa Ci no e be bi sqe me bi sa da cxri le bis sa xiT da Se da re biT rTu li sa var ji So e bis pa su xe bi.

Sesabamisad, maswavleblis wigni moicavs Semdeg sakiTxebs:

Ø saxelmZRvanelos zogadi didaqtikuri safuZvlebi da konkretulad pirveli safexuris swavlebis prioritetuli miznebi;

Ø pirveli safexuris saxelmZRvanelos komponentebi da maTi zogadi daxasi aTeba;

Ø meTodologiuri sakiTxebi, sadac mimoxilulia zogadi pedagogiuri principebi da midgomebi; aseve mocemulia ZiriTadi rekomendaciebi sakomunikacio unar-Cvevebis ganviTarebisa da lingvisturi kompeten-ciebis dasaufleblad;

Ø posterebis, diagramebisa da sqemebis roli da funqcia swavlebis pro-c esSi;

Ø tipuri davalebebis CamonaTvali da maTi ganxorcielebis procesSi ga-saTvaliswinebeli rekomendaciebi;

Ø calkeuli Temebis ZiriTadi aqcentebi; Ø moswavlis Sefasebis rubrikebi; Ø danarTi, romelic moicavs damatebiT resursebs, miniproeqtebsa da Se-darebiT rTul davalebaTa pasuxebs.

Page 17: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

15

meTodologiuri sakiTxebi

1. pirveli safexuris swavlebis prioritetuli miznebi

mo ce mul sa fe xur ze swav la-swav le bis mniS v ne lo va ni amo ca naa Ti To e u li mos-wav lis mo ti va ci is gaZ li e re ba. mo zar deb ma un da Se iy va ron mSob li u ri enis swav lis pro ce si da TviT qar Tu li ena da kul tu ra.rac Se e xe ba am etap ze enis swav le bis sa gan ma naT leb lo mi zans, swav lis am etap-ze pri o ri te tu li ad gi li uWi ravs qar Tul ena ze ze pir mety ve le bas (mos me na-la pa ra ki) da gan s x va ve bu li enob ri vi da kul tu ru li sam ya ros aR mo Ce nas.

Ø wera-kiTxvis dawyeba/ aTviseba; Ø aqtiuri leqsikuri maragis aTviseba; Ø zepirmetyvelebis kulturis gamomuSaveba sawyis doneze (mSobliuri enis marTlmetyvelebis ZiriTadi normebis daufleba);

Ø martivi interaqcia gansxvavebul konteqstebSi (nacnob Temebze sau-bari, dialogis warmarTva an sxvebis saubarSi CarTva).

2. pedagogiuri principebi da midgomebi

Sev Cer de biT mxo lod im ram de ni me me Tod ze, ro mel Ta aq ti u ri ga mo ye ne bac sa-gak ve Ti lo pro ces Si mniS v ne lov nad mig vaC nia, gan sa kuT re biT, mo ce mul etap-ze mi saR we vi Se de ge bis uz run vel sa yo fad. ese nia:

de mon s t ri re bis xer xi, anu Tval sa Ci no e be bis ga mo ye ne ba.

aq sa u ba ria in for ma ci is vi zu a lu rad war mod ge na ze, ro me lic Se de gis miR we-vis Tval saz ri siT, sak ma od efeq tu ria. am me To dis ga mo ye ne bas mas wav leb lebs gan sa kuT re biT axa li enob ri vi (ro gorc leq si ku ri, ise gra ma ti ku li) sa kiTxe-bis swav le bi sas vur CevT. am Sem Tx ve va Si sa u ba ria da ma te biT pos te re bi sa da sqe me bis Seq m na da ga mo ye ne ba, ro mel Ta kon k re tul ni mu Seb sac mo gaw v diT gza-dag za cal ke u li Te me bis gan xil vi sas.

sas wav lo ma sa li sa da in for ma ci is mi wo de bi sas un da ga viT va lis wi noT bav S vis bu ne ba, asa ki da ma Ti gan s x va ve bu li una re bi da cod nis do ne.

in for ma cia auci leb lad un da mi va wo doT sxva das x va ar xiT – es iq ne ba vi zu a-lu ri, sa mety ve lo Tu Jes ti ku la ci u ri.

enis zo gi er Ti ele men tis swav le ba rTu li ar aris, vi na i dan ad vi lia ma Ti de-mon s t ri re ba re a lur ga re mo Si mi mi ka- Jes ti ku la ci i T, mi Ti Te bi Ta da a.S., ma ga-li Tad: kuT v ni le bis aR m niS v ne li sity ve bi da fra ze bi (vi sia es? es Ce mia / Se nia / mi si a); Tan de bu le bi da zmnis wi ne bi; grZno ba/aR q mis ga mom xat ve li zmne bi (miy-vars / ar miy vars...) da a.S.

Page 18: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

16

rac SeiZleba aqtiurad unda gamoviyenoT Cven xelT arsebuli yvela resursi, kerZod:

Ø vizualuri (TvalsaCinoebebi; Tematuri posterebi, gramatikuli cxri-lebi Tu sqemebi, dafaze an `flirCatebze~ gakeTebuli Canawerebi, kompiuteruli masala da a.S.).

Ø smeniTi – rogorc audioCanawerebis saxiT, ise maswavleblis mxridan.

keTebiT anu praqtikiT swavleba.

ke Te biT swav la ex ma re ba mos wav les, aq ti u rad Ca er Tos sa gak ve Ti lo pro ces Si. es gu lis x mobs ro gorc ro lur da si tu a ci ur Ta ma Sebs, ise sxva das x va mi nip ro-eq tis gan xor ci e le ba sac; ag reT ve swav le bas ba ra Te bi Ta da a.S. ke Te biT swav-le bis dros un da ga viT va lis wi noT Sem de gi:

Ø pirvel rigSi, aqtivobis Sesrulebamde, moswavleebs zustad unda mi-vawodoT saWiro instruqcia da davrwmundeT imaSi, rom moswavleebma zustad gaiges Sesasrulebeli amocanis piroba;

Ø Zalian mniSvnelovania, rom amgvar rolur Tu situaciur TamaSebs (miT ufro, miniproeqtebis ganxorcielebas) win unda uZRodes gavarjiSebis faza. unda davrwmundeT imaSi, rom moswavleebs aqvT saTanado enobrivi kompetenciebi maT Sesasruleblad.

Ø roluri TamaSis Sinaarsi unda Seesabamebodes saswavlo Tematikas, mos-wavleTa codnis dones, interesebsa da saWiroebebs.

interaqtiuli swavleba.

ko mu ni ka ci u ro bis prin ci pi ar se bi Tia in te raq ti u li swav le bi sas. ami tom mniS-v ne lo va nia, rom gav zar doT ko mu ni ka ci u ri si tu a ci e bis ricx vi, ra Ta mos wav-les ko mu ni ka ci is me ti sa Su a le ba miv ceT, rac xels Se uwyobs enis uf ro swra-fad aT vi se ba Si.

ras iZ le va ase Ti si tu a ci e bi? – mos wav le kon k re tul kon teq s t Tan mi mar Te ba-Si ir Cevs mza fra zebs (kli Se ebs, for mu lebs) da iq m ne ba STa beW di le ba, rom is sak ma ri sad flobs enas. es zrdis mis mo ti va ci a sac da uz run vel yofs Se deg sac. ase Ti si tu a ci e bi iZ le va ga me o re bu li ga mo naT q va me bis xSi ri ga me o re bis sa Su-a le ba sac, rac mos wav les ga mo u mu Sa vebs al Ros gra ma ti ku li we se bis mi marT.

TanamSromlobiTi swavleba.

am me To dis ga mo ye ne ba miz nad isa xavs mos wav le Ta er Tob liv Za lis x me vas da va-le be bis Se sas ru leb lad. Ta nam S rom lo bi Ti swav le bi sas un da ga mo vi ye noT ro-gorc wyvi lu ri, ise jgu fu ri mu Sa o bis for me bi.

Page 19: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

17

wyvi leb Si Seg viZ lia war v mar ToT di a lo ge bi, mi ni in ter vi u e bi; mos wav le e bi da vawy vi loT kon k re tu li sa kiTxa vi, we ri lo bi Ti Tu enob ri vi amo ca ne bis ga-da saW re lad. sa sur ve lia, mos wav le Ta dawy vi le ba Se da re biT sus ti mos wav lis dax ma re bis miz ni Tac xde bo des.rac Se e xe ba jgu fur mu Sa o bas, mi si mi za nia, jgu fis yve la wev r ma er Tob li vad mi aR wi os mi zans. efeq tu ro bis T vis auci le be lia, wi nas war gan v sazR v roT jgu-fis kom po zi cia da ise Se vad gi noT da va le ba, rom jgu fis Ti To e ul wevrs kon k-re tu li amo ca na hqon des Se sas ru le be li.jgu fu ri mu Sa o bi sas ga saT va lis wi ne be lia Semdegi faq to re bi:

Ø moswavleTa dajgufebisas erT jgufSi ar unda movaxvedroT mxolod Tanabari SesaZleblobebis mqone moswavleebi. aseT SemTxvevaSi, susti Zalebis mqone moswavleebi kargaven jgufuri muSaobis azrsa da inter-ess da, Sesabamisad, swavlis motivaciasac.

Ø funqciebis gadanawilebisas aucileblad unda gaviTvaliswinoT mos-wavleTa SesaZleblobebi.

Ø aucilebelia, mudmivad vakontroloT jgufis muSaoba.

diferencirebuli swavleba da individualuri midgomebi.

di fe ren ci re ba aris erT-er Ti mid go ma, ro me lic ori en ti re bu lia mos wav le eb So ris ar se bu li gan s x va ve be bis gaT va lis wi ne ba ze da mo iTxovs sas wav lo pro-ce sis mos wav le Ta gan s x va ve bul sa Wi ro e beb ze, una reb sa da Se saZ leb lo beb ze mor ge bas. Se sa ba mi sad, di fe ren ci re bis sa gans war mo ad gens Si na ar si, re sur se-bi da pro ce si. swav le bis di fe ren ci re bi sas auci leb lad un da ga viT va lis wi-noT sa mi mniS v ne lo va ni sa kiTxi, ese nia:

1. saswavlo procesSi yvela moswavlis Tanabari CarTuloba;2. moswavleTa fsiqoemociuri mxaris, unarebisa da asakobrivi SesaZleb-

lobebis gaTvaliswineba;3. moswavleTa Tavdajerebulobisa da TviTSefasebis gazrdis xelSewyoba.

aris si tu a ci e bi, ro de sac mi zan Se wo ni li ar aris zo gi er Ti mos wav lis uSu a-lod Car T va ama Tu im aq ti vo ba Si, an maT T vis Se kiTx ve bis das ma. cod na imi sa, ra si tu a ci a Si ro go ri ga dawy ve ti le ba un da mi i Ros mas wav le bel ma, es Ta vad man un da gan sazR v ros mos wav le Ta di na mi ka Si dak vir ve bis sa fuZ vel ze.

uf ro ga mar T le bu lia, rom uf ro Zli er mos wav les vTxo voT, ga uZR ves kon k re-tul aq ti vo bas, xo lo Se da re biT susts da va kis roT me o re xa ris xo va ni ro li, rac Ta vis mxriv, gu lis x mobs am uka nas k ne lis uf ro um t kiv ne u lo Car T vas sa-mu Sao pro ces Si.

ro de sac bav S vi, zo ga dad, zed me ta daa da mo ki de bu li sxva bav S ve bis qce va ze, mud mi vad aris imis mo lo di ni, rom is sa ku Ta ri ini ci a ti viT ver imoq me debs, an swo rad ver upa su xebs, an ver mi i Rebs kon k re tul ga dawy ve ti le bas da a.S.

Page 20: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

18

mos wav le mud mi vad un da Ca va ye noT aq ti ur mdgo ma re o ba Si. es mis cems mas az-rov ne bis, ne bis yo fi sa da yu radRe bis er T g va ri kon cen t ra ci is sa Su a le bas.ar se bobs saf r Txe imi sa, rom mas wav le bel ma aras wo rad Se a fa sos bav S vis una ri. ra Sem Tx ve va Si Se iZ le ba mox des es?

Ø erT SemTxvevaSi, moswavlis moCvenebiTma warmatebam SeiZleba gamoi-wvios maswavleblis gadaWarbebuli Sefaseba, rac ubiZgebs moswavles, mudmivad darCes viRacis CrdilqveS;

Ø meore SemTxvevaSi, es SeiZleba marTlac iyos moswavlis warmateba, mag ram am bavSvis bunebidan gamomdinare, maswavlebelma ar CaTvalos es warmatebad, rac uTuod gamoiwvevs moswavleSi sakuTari Tavisadmi rwme nis ufro dakargvas da Sesabamis protestsac.

es saf r Txe e bi gan sa kuT re biT Cnde ba jgu fu ri mu Sa o bi sas. ami tom mud mi vad un da va kon t ro loT am ti pis bav S ve bis Car Tu lo bis xa ris xi da maT ise Ti da-va le be bi miv ceT, rom le bic ar (an nak le bad) iTxovs ma Ti mxri dan ga u az re bel da mo ki de bu le bas par t ni or ze an dam x ma re ze. ro gorc we si, am ti pis bav S ve bis prob le ba aris is, rom maT an sa er Tod ar aqvT, an da kar gu li aqvT sa ku Ta ri Ta-vi sad mi rwme na.

moswavlis mier daSvebuli Secdomebi.

Zalian mniSvnelovania, rom: Ø gamoviCinoT interesi moswavlis mier mowodebul informaciaze; Ø Secdomis miuxedavad, gavamxnevoT da SevaqoT moswavle; Ø ar davatanoT Zala moswavles, ilaparakos qarTulad, vidre amas Tvi-Ton ar gaakeTebs;

Ø mTavaria, davinaxoT moswavlis mcdeloba da mis mier win gadadgmuli nabiji.

moswavlis swavlebis enis faqtori enis swavlebis procesSi.

qar Tu li enis swav le bi sas swav le bis enis Car T va sas wav lo pro ces Si ka te go-ri u lad ar un da ga mov ricxoT. mar Ta lia, mi ni mu mam de un da da viy va noT mi si ga-mo ye ne ba, Tum ca gar k ve ul Sem Tx ve veb Si, pi ri qiT, auci le be lic aris swav le bis ena ze war v mar ToT gak ve Ti li. un da gvax sov des, rom es:

1. met stimuls aZlevs moswavleebs swavlebis procesSi;2. zrdis maT motivacias;3. saSualebas iZleva, moswavlem Seadaros es ori ena erTmaneTs; Seqmnas

konkretuli qvesistemebi;4. exmareba moswavleebs informaciuli mignebebis ZiebaSi gansakuTrebiT

maSin, rodesac or enaSi arsebobs erTi da imave bgerebisagan Semdgari si-tyvebi (saubaria, ZiriTadad, saerTaSoriso da nasesxeb leqsikaze da a.S.);

5. swavlebis enis CarTva moswavles uadvildebs aseve im zewolis daZle-vas, romelic ganpirobebulia „erTi kulturidan meore kulturaSi gadasvliT“.

Page 21: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

19

bo los, mok led gvin da Se ve xoT sa gak ve Ti lo pro ce sis da geg m va sa da ma sa lis sa a Tob ri vi ga na wi le bis sa kiTxs.zo ga dad, sas wav lo pro ce sis, ise ro gorc kon k re tu li aq ti vo bis, xan g r Z li vo-ba bevr faq tor zea da mo ki de bu li, ker Zod, ro go ria:

Ø maswavleblis profesiuli gamocdileba; Ø moswavleTa motivacia; Ø mzaoba; Ø saswavlo procesSi CarTuloba; Ø maswavleblis mier sagakveTilo procesSi gansaxorcielebeli miznebi da amocanebi da a.S.

mniS v ne lo va nia mos wav le Ta asa kob ri vi da in di vi du a lu ri Ta vi se bu re be bis gaT va lis wi ne bac. aqe dan ga mom di na re, dro is Tval saz ri siT SezRud va ar ar se-bobs miT uf ro, rom sak vi rao sko le bi saT vis ar ar se bobs gan sazR v ru li sa a-Tob ri vi ba de.

3. ZiriTadi rekomendaciebi

vi na i dan am sa miz ne jgu fis Tvis mSob li u ri ena ar war mo ad gens pir vel enas, maT qar Tu li un da vas wav loT, ro gorc me o re ena da ami sa Tvis un da da ve fuZ noT me-o re enis swav le bis me To di kas.

� sakomunikacio unar-Cvevebis ganviTareba

ro gorc ze moT aR v niS neT, swav lis am etap ze pri o ri te tu li ad gi li uWi ravs qar-Tul ena ze ze pir mety ve le bas (mos me na-la pa raks), rac gu lis x mobs sa Ta na do sa-mety ve lo qce vis ga mov le nas nac nob sa ko mu ni ka cio si tu a ci eb Si; mar tiv in te raq-ci as gan s x va ve bul kon teq s teb Si (nac nob Te meb ze sa u ba ri, di a lo gis war mar T va an sxve bis sa u bar Si Car T va); aq ti u ri leq si kis ma ra gis aT vi se ba sa da mis fun q ci ur ga mo ye ne bas; mSob li u ri enis mar T l mety ve le bis Zi ri Ta di nor me bis da uf le bas.

1. zepirmetyvelebis kulturis gamomuSaveba:

sa mety ve lo qce va gu lis x mobs sa mety ve lo aq t Si mo na wi le pi re bis (mTqme li sa da msme ne lis) qme de bas, ro me lic mo i cavs ara ub ra lod in for ma ci is gac v las (aR q mas, ga ge ba sa da ga da ce mas), ara med msme nel ze gar k ve u li efeq tis mox de na-sac, rac ver ba lur Tan er Tad ara ver ba lu ri enis sa Su a le biT mi iR we va. Se sa ba-mi sad, ko mu ni ka ci is pro ces Si la pa rak Tan er Tad mniS ne lo van rols as ru lebs mos me nac. mTqme li da msme ne li Ta nab rad mo na wi le o ben ko mu ni ka ci is rTul pro ces Si, ro me lic gar k ve u li miz nis mi saR we vad xor ci el de ba. am pro ce sis war ma te ba sxva das x va faq tor Tan er Tad da mo ki de bu lia sa Ta na do enob ri vi kom pe ten ci e bis flo ba sa da ag reT ve kon k re tu li stra te gi e bis ga mo ye ne ba ze.

Page 22: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

20

arsebobs sametyvelo qcevis (saubaria zepirmetyvelebaze) zogadi parametrebi, romlebic nebismier sakomunikacio situaciebSi Tanabrad mniSvnelovania, esenia:

Ø mkafiod da garkveviT saubari; Ø azris Camoyalibeba gasagebad da Tanmimdevrulad; Ø logikuri maxvilebis / intonaciis dacva; intonaciis gamoyeneba sasveni niSnebis funqciiT;

Ø araverbaluri enis adekvaturi gamoyeneba; Ø etiketis dacva.

mosmenis unaris ganviTareba:

sa ko mu ni ka cio una re bis gan vi Ta re bis Tval saz ri siT, pri o ri te tu li mniS v ne-lo ba eni We ba mos me nas, ro gorc enis aTvi se bis mTa var arxs. gan sa kuT re bu li yu-radRe ba eT mo ba bge re bis, sity ve bi sa da mar ti vi wi na da de be bis sme niT gar Ce vas.vi na i dan ne bis mi e ri asa kob ri vi jgu fis T vis ga ge bis una ri sa da swo ri ga moT q mis Ca mo sa ya li beb lad auci le be lia qar Tu li eni sa Tvis da ma xa si a Te bel JRe ra do-beb ze sme nis ga max vi le ba, ami tom sa sur ve lia, swav le bis sawyis etap ze ne bis mi e ri asa kis mos wav les Tan sa Ta na do dro da vuT moT fo ne ma tu ri sme nis gan vi Ta re bi sa-ken mi mar Tul aq ti vo bebs (ix. fo no lo gi u ri sa var ji So e bi, gv. 31). am kuTxiT Za-li an mniS v ne lo va nia leq se bis, enis ga sa te xe bis, re pe ti tu li xa si a Tis teq s te bis ga mo ye ne ba, ro mel Ta xSi ri mos me na da ze pi rad das wav la avi Ta rebs fo ne ma tur sme nas, ga moT q mas. ase ve am did rebs se man ti kur mex si e re bas, rac auci le be li pi-ro baa mety ve le bis ga sa vi Ta reb lad.

mniSvnelovania, rom teqstebi ar iyos gadatvirTuli ucnobi leqsikiTa da grama-tikuli konstruqciebiT.

laparakis unaris ganviTareba:

ze pir m e ty v e le ba gu lis x mobs ori ti pis unar-Cve vas: pro du ci re bas (a nu mo no-lo gur da di a lo gur mety ve le bas) da rep ro du ci re bas (a nu sity vis, fra zis sa-Ta na do ga moT q miT, lo gi ku ri max vi le bis dac vi Ta da sa Ta na do in to na ci iT ga me-o re bas).swav le bis pir vel etap ze Zi ri Ta di aq cen ti rep ro du ci re ba sa da da ze pi re ba ze (mar ti vi fra ze bi, enis ga sa te xe bi...) un da ga keT des. am etap ze mniS v ne lo va nia ga-moT q mis da mu Sa ve ba da leq si ku ri ma ra gis gam did re ba.

pir vel etap ze mos wav lis ala pa ra ke ba ga Wir de ba da arc un da da va ta noT mas Za la. Tum ca, gan sa kuT re bu li yu radRe ba un da mi a vaq ci oT swo ri ga moT q mis Ca mo ya li-be bas da mniS v ne lo va ni leq si ku ri ma ra gis aT vi se ba ze mu Sa o bas.

mka fi od da gar k ve viT sa u ba ri mniS v ne lo van wi lad aris da kav Si re bu li fo no lo-gi u ri unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba ze. fo no lo gi ur una reb Si, Zi ri Ta dad, igu lis x-me ba bge re bis iden ti fi ci re ba, msgav si bge re bis er T ma ne Ti sa gan gar Ce va, bge re bis er T ma neT ze ga dab ma, sity vis bge re bad an mar c v le bad da na wev re ba da sxva.

Page 23: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

21

ami tom fo no lo gi u ri una re bis gan vi Ta re ba ze mu Sa o ba erT-erT pri o ri tets war mo ad gens swav le bis sawyis etap ze. mos wav lem un da SeZ los: bge re bis / mar c-v le bis mka fi od ga moT q ma sity va Si; msgav si JRe ra do bis mar c v le bis / sity ve bis gar Ce va; bge re bis er T ma ne Ti sa gan pa u ziT ga mo yo fa da a.S.bge re bis erT sity va d gam T li a ne ba, anu sity vis xmo va ni xa tis sin Te zi um niS v-ne lo va ne si una ria, ro mel sac mos wav le un da da ey r d nos sity ve bis wa kiTx vi-sas – kiTx vis dros mos wav le aso ebs ax mo va nebs bge re bad, bge rebs aer Ti a nebs mar c v le bad da mar c v lebs am T li a nebs sity ve bad. ami tom am una ris gan vi Ta re-bas gan sa kuT re bu li yu radRe ba un da mi vaq ci oT da mas ze mu Sa o ba sac sa Ta na do dro da vuT moT.

sa xel m ZR va ne lo Si mo ce mu li aq ti vo be bi xels uwyobs ro gorc rep ro du ci re-bis unar-Cve vis gan vi Ta re bas (a nu swo ri ga moT q mis Ca mo ya li be ba sa da leq si ku-ri ma ra gis gan m t ki ce ba / gan vi Ta re bas), ise uz run vel yofs mos wav lis ala pa ra-ke bas (mi si mo no lo gu ri Tu di a lo gu ri mety ve le bis gan vi Ta re bas).

2. wera-kiTxvis unaris daufleba:

calke gvinda SevCrdeT wera-kiTxvis unaris dauflebaze, rac pirvel rigSi, gulisxmobs anbanuri principis codnas, kerZod:

Ø werilobiTi kodis gaSifvras (aso-bgeriTi mimarTebebis gacnobiereba, asoTa codna);

Ø mTliani sityvebis cnobas (sityvis orTografiuli xatis „amokiTxva“); Ø gamarTul/gawaful kiTxvas; Ø weris motorikis dauflebas (natifi motoruli unarebis ganviTareba); Ø sityvebis / winadadebebis / teqstebis weras.

we ra-kiTx vis yve la ze mniS v ne lo va ni say r de nia an ba nis cod na, ro me lic gu lis-x mobs aso-bge ri Ti mi mar Te be bis gac no bi e re bas, we ri lo bi Ti ko dis ga Sif r vas – asos bge rad qce va sa da, pi ri qiT, bge ris asod gar daq m nas.we ra-kiTx vis teq ni kis da uf le ba ze mu Sa o ba, Zi ri Ta dad, wi na sa an ba no da sa an ba-no pe ri o deb Si mim di na re obs (Tum ca, kon k re tul mos wav le Ta sas wav lo miz ne bi-sa da sa gan ma naT leblo sa Wi ro e be bis gaT va lis wi ne biT, Se saZ le be lia, es pro-ce si maT T vis an ba nis Sem d gom pe ri od Sic gag r Zel des pa ra le lu rad).

mar Ta lia, an ban ze mu Sa o bas win uZR vis fo no lo gi u ri unar-Cve ve bis gan vi Ta re-ba, Tum ca kiTx vis swav lis dawye bis Sem de gac es ori kom po nen ti pa ra le lu rad vi Tar de ba.fo no lo gi u ri una ri, ro me lic ze pi ri sity ve bis mar c v le bad da bge re bad daS-la sa da maT gam T li a ne bas gu lis x mobs, xels uwyobs kiTx vis da uf le bas. cno bi-lia, rom bav S ve bi, ro mel Tac Ca mo ya li be bu li aqvT fo ne mu ri cno bi e re ba, mar-ti vad euf le bi an kiTx vas.

Page 24: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

22

we ra-kiTx vis swav le ba pa ra le lu ri pro ce sia, ro me lic mo i cavs 3 etaps: wi na-sa an ba no, sa an ba no da an ba nis Sem d gom pe ri o debs. we ra-kiTx vis teq ni kis da uf-le ba ze mu Sa o ba, Zi ri Ta dad, wi na sa an ba no da sa an ba no pe ri o deb Si mim di na re obs (Tum ca, kon k re tul mos wav le Ta sas wav lo miz ne bi sa da sa gan ma naT leb lo sa Wi-ro e be bis ga Ta lis wi ne biT, Se saZ le beb lia, es pro ce si maT T vis an ba nis Sem d gom pe ri od Sic gag r Zel des pa ra le lu rad).

wi na sa an ba no pe ri o di – es aris mo sam za de be li eta pi, ro me lic gu lis x mobs mos-wav le Ta leq si ku ri ma ra gis gam did re bas, wig n Tan mu Sa o bis sawyi si unar-Cve-ve bis ga mo mu Sa ve ba sa da an ba nis Se sas wav lad maT mom za de bas – fo no lo gi u ri unar-Cve ve bi sa da na ti fi mo to ri kis (vi zu a lur-siv r ci Ti gar Ce vi sa da vi zu a-lu ri-mo to ru li una ris) gan vi Ta re bas.

sa an ba no pe ri o di – am etap ze mim di na re obs we ra-kiTx vis teq ni kis da uf le ba ze in ten si u ri mu Sa o ba: ope ri re ba aso e biT, mar c v le bi Ta da sity ve biT, aso-bge ri-Ti mi mar Te be bis gac no bi e re ba, sity ve bi sa da mok le wi na da de be bis ga Sif r va-wa-kiTx va, aso e bis ga moy va na, sity ve bis ga mo we ra/ga da we ra da a.S.

vi na i dan swav le bis sawyis etap ze we ris erT-er Ti mTa va ri fun q cia kiTx vis una-ris ga um jo be se baa, ami tom sa sur ve lia, mas wav le bel ma mos wav le ebs ise Ti da-va le be bi Ses Ta va zos, sa dac maT er Ti da ima ve enob ri vi ma sa lis wa kiTx vac mo u-wevT da we rac.

saanbano periodis prioritetebi kiTxvasa da weraSi:

kiTxva weraaso-bgeriTi mimarTebebi: asoebis amocnoba da maTi dakavSireba Sesabamis bgerebTan.

natifi motorika: asoebis nawilebis gaazreba (rkali, rgoli, swori xazi da a.S.) da maTi gamosaxva.

sityvis orTografiuli xatis amocnoba, asoebis gamonawevreba (rac gulisxmobs sityvis asoebad daSlis, anu analizisa da asoebis sityvebad gamTlianebis, anu sinTezis unars).

badiani rveulis sivrciTi mimarTebebis badian rveulSi orientireba da sivrciTi mimarTebebis gaazreba – Sua/zeda/qveda.

sityvebis, mokle winadadebebis gaSifvra-wakiTxva: es aris naweri sityvis (orTografiuli xatis) xmovan xatad gardaqmna / konvertireba.

asoebis wera: asoTa gamoyvana oTxxazovan da orxazovan sistemebSi, calxazian sistemaze gadasvla.

Page 25: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

23

kiTxvis moqniloba: naweri / nabeWdi sityvebis avtomaturi dekodirebis unari.

sityvebis, winadadebebis, mikroteqstebis wera: sityvebis gadawera/Cawera instruqciis mixedviT, mag., miTiTebul asoze dawyebuli sityvebi, oTxasoiani sityvebi, Tematuri sityvebi da a.S. winadadebebis gadawera; karnaxiT / damoukideblad wera da a.S.

kiTx vis swav le ba: sa xel m ZR va ne lo Si sa an ba ne pe ri od Si kiTx va mi ni ma li zi-re bu lia da is mo i cavs mxo lod wig n Si mo ce mu li sa an ba ne teq s te bis, nac no bi sity ve bi sa da mar ti vi wi na da de be bi sa Tu mi ni rep li ke bis wa kiTx vas.

kiTx vis swav le bas Tan da kav Si re biT mniS v ne lo va nia, ga viT va lis wi noT mos wav-lis asa kob ri vi una re bi da Se saZ leb lo be bi. im mos wav le ebs, ro mel Tac uk ve aT-vi se bu li aqvT kiTx vis una re bi swav le bis ena ze, uk ve Ta vi suf lad aris Se saZ-le be li maT T vis kiTx vis sis te mu ri kur sis Se Ta va ze ba, Tum ca es, ra Tqma un da, ma inc gar k ve u li do ziT un da mox des.

aq ve Sev niS navT, rom swav le bis sawyis etap ze ma inc mniS v ne lov nad mig vaC nia we ri lo bi Ti niS ne bis gax mo va ne ba ze anu de ko di re ba ze sa Ta na do mu So bis war-mar T va (miT uf ro, ro ca saq me exe ba qar Tu li saT vis da ma xa si a Te bel bge reb sa da bge raT Se Tan x me bebs. amis Se sa xeb ix. qve moT, fo ne ti kis swav le bis na wil Si). Se saZ le be lia da ma te biT gar k ve u li fo no lo gi u ri sa var ji So e bis Se Ta va ze bac im mos wav le e bi sa Tvis, ro mel Tac eq m ne baT prob le me bi kiTx va Si.

kiTx vis mTli a no bi Ti me To dis ga mo ye ne ba erT-er Ti um niS v ne lo va ne sia kiTx-vis swav le bis Se mam za de bel etap ze. mos wav le vi zu a lu rad imax sov rebs sity vis or Tog ra fi ul xats da pir da pi ri gziT amo i c nobs mis mniS v ne lo bas. kiTx vis mTli a no bi Ti me To di xels uwyobs mxed ve lo bi Ti mex si e re bis gan vi Ta re ba sa da xed vi Ti aR q mis ga um jo be se bas. am me To diT kiTx vis swav le bi sas un da ga viT va-lis wi noT Sem de gi:

Ø sityvebis gaSifrvis winmswrebad mniSvnelovania fonologiur unareb-ze, gansakuTrebiT ki bgerebis gamTlianebaze muSaoba;

Ø asakobrivTan erTad Tu gaviTvaliswinebT moswavleTa fsiqo-emociur da fiziologiur Taviseburebebsac, am meTodiT kiTxvis swavlebisas yvelas Tanabari moTxovnebi ar unda wavuyenoT.

cal-calke warmovadgenT konkretul rekomendaciebs asakobrivi jgufebis ga-TvaliswinebiT:

Page 26: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

24

6-9 wlis mozardebi

maT T vis sis te mu ri kur sis Se Ta va ze ba pri o ri te tu li ar aris. gar da ami sa, kiTx vis swav le ba am etap ze Ta vi se bu ri me To do lo gi-iT un da wa ri mar Tos. pir vel rig Si, gan sa kuT re bu li yu radRe ba un da mi eq ces fo no lo gi u ri una re bis gan vi Ta re bas, ra Ta mos wav-les ga nu vi Tar des fo ne mu ri cno bi e re ba (ze pi ri mar c v le bis, bge-re bis aR q mi sa da ga mo ye ne bis una ri). rac Se e xe ba wa kiTxu lis ga ge bas, maT mo eTxo ve baT ise Ti mar ti vi sa kiTxa vi amo ca ne bis ga daW ra, ro go re bi caa: das mu li Se kiTx vis pa-su xis, na xa tis Se saty vi si wi na da de bis pov na teq s t Si; mTli a ni teq-s tis (di a lo gis, ab za cis...) an cal ke u li in for ma ci is da kav Si re ba su raT Tan; teq s t Si mo Zi e bu li in for ma ci iT mar ti vi sqe me bi sa da cxri le bis Sev se ba; Se kiTx ve bis pa su xeb Tan da kav Si re ba; are u li rep li ke bis Ta na mim dev ro biT da la ge ba; sa va ra u do va ri an te bi dan swo ri/aras wo ri va ri an tis Se mo xaz va, mo niS v na, mi Ti Te ba; teq s tis mi xed viT su ra Te bis da nom r va; mo ce mu li kul tu ru li Tval sa Ci-no e be bis mi Ti Te ba / da sa xe le ba (i lus t ra ci eb ze asa xu li zRap ris gmi re bi, tan sac me li, nug ba ri – Cur Cxe la, go zi na yi da sxva); kon k-re tu li kul tu ru li msgav se be bi sa da gan s x va ve be bis pov na da da-sa xe le ba (dRe sas wa u le bi, sa ku Ta ri sa xe le bi, bge re bi, zRap re bis per so na Je bi...) da a.S;

10-14 wlis mozardebi

ma Ti asa kob ri vi Se saZ leb lo bis gaT va lis wi ne biT (miT uf ro, rom swav le bis ena ze isi ni uk ve flo ben we ra-kiTx vi saT vis auci le bel una reb sac), Se uZ li aT uf ro swra fi tem pe biT daZ li on kiTx vas Tan da kav Si re bu li prob le me bi. Se sa ba mi sad, mas wav le bels Se uZ lia maT T vis kiTx vis sis te mu ri kur sis Se Ta va ze ba. Tum ca, swav le bis sawyis etap ze kar gi iq ne ba, Tu ki sak ma ri si dro da eT mo ba we ri lo-bi Ti niS ne bis gax mo va ne ba ze sa Ta na do mu Sa o bis war mar T va sac (miT uf ro, ro ca saq me exe ba qar Tu li saT vis da ma xa si a Te bel bge reb sa da bge raT Se Tan x me bebs). mas wav le bels Se uZ lia, mos wav le e bi avar-ji Sos ro gorc uc no bi sity ve bi sa da wi na da de be bis de ko di re ba ze, ase ve Ses Ta va zos maT uc no bi mik ro teq s te bis de ko di re bac. rac Se e xe ba wa kiTxu lis ga ge bas, am asa kob riv jgufs enis flo bis AI do ne ze mo eTxo ve ba: mar ti vi sa kiTxa vi amo ca ne bis Se sas ru leb lad teq s t Si kon k re tu li in for ma ci is mo Zi e ba; das mu li Se kiTx ve bis pa su xe bis, na xa tis Se saty vi si wi na da de bis, er Ti se man ti ku ri ve lis sity ve bis teq s t Si pov na; Se mow me ba, swo ria Tu ara esa Tu is mo ce mu-li in for ma cia; teq s ti dan sxva das x va in for ma ciis amok re ba (mag., re cep ti dan – in g re di en te bis, moq me de be bis; an ke ti dan sacxov re-be li ad gi lis, pro fe si is da a.S.); cxri lis Sev se ba msgav si ti pis teq s te bis mo na ce me biT (mag., sxva das x va an ke ti dan, gan cxa de be bi-dan, Ria ba ra Te bi dan, pi ra di we ri le bi dan da a.S.); ilus t ra ci eb ze / teq s teb Si asa xul sim bo lur, so ci o kul tu rul, sa yo facxov re-bo re a li eb ze mi Ti Te ba / da sa xe le ba (mag. jva ri, Cur Cxe la, me Ce Ti, xal xu ri sak ra vi, tan sac me li da sxva); so ci o kul tu ru li niS niT msgav se ba-gan s x va ve be bis Cve ne ba (mag., dRe sas wa u le bi, per so na Je bi, dro Sa, nug ba ri, sa ku Ta ri sa xe le bi) da a.S.

Page 27: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

25

xma ma Ra li da Cu mi kiTx va: auci le be lia, rom mas wav le bel ma imu Sa os ro gorc xma ma Ral kiTx va ze, ise Cum kiTx va zec. mniS v ne lo va nia, rom mos wav le ebs xma maR-la uk ve mos me ni li da ze pir mety ve leb Si da mu Sa ve bu li teq s te bi Sev Ta va zoT.teq s tis xma maR la kiTx va aris swav le bis me To di, ro me lic xor ci el de ba ga mar-Tu li, ga wa fu li kiTx vis xel Se sawyo bad. xma ma Ra li kiTx vis Se mow me bis zo ga di kri te ri u me bia:

Ø kiTxulobs uSecdomod da Seuferxeblad; Ø sityvebs gamoTqvams mkafiod da garkveviT; Ø kiTxulobs gamomsaxvelobiT - intonaciiT gamoxatavs teqstSi asaxul emociebs;

Ø intonacias iyenebs sasveni niSnebis funqciiT.

xmamaRal kiTxvaze muSaobisas mniSvnelovania Semdegi strategiebis gamoyeneba (miT ufro, 6-7 wlis moswavleebTan aucilebelia gunduri da wyvilebSi kiTxva):

Ø gunduri kiTxva – maswavlebeli da moswavleebi erTad xmamaRla kiTx-uloben teqsts ramdenjerme: jer maswavlebeli kiTxulobs nela da garkveviT da Semdeg moswavleebi erTad kiTxuloben imave teqsts ram-denjerme;

Ø wyvilebSi kiTxva – moswavleebi erTad an rigrigobiT kiTxuloben teqsts xmamaRla (wyvilebSi muSaobis dros kargi iqneba, Tuki maswavlebeli daawyvilebs Zlieri-sustis principiT);

Ø individualuri kiTxva – roca erTi moswavle kiTxulobs teqsts Tavidan bolomde, an kiTxulobs miTiTebul adgils. aqve Semodis gagrZelebebiT wakiTxvac, roca maswavlebeli awyvetinebs moswavles kiTxvas da agr-Zelebinebs meores.

rac Se e xe ba Cum kiTx vas, es aris wa kiTxu lis Si na ar sis ga ge bis una ri da mas sa-kiTxa vi amo ca ne bis Ses ru le bi sas un da miv mar ToT. sa xel m ZR va ne lo am kuTxiT sa kiTxa vi teq s tis ti pe bi sa da sa kiTxa vi amo ca ne bis mra val fe ro van speqtrs sTa va zobs mos wav le ebs.

we ris swav le ba: mos wav le e bi sa an ba no pe ri od Si iwye ben aso e bis, sity ve bi sa da mar ti vi wi na da de be bis we ras. Zi ri Ta di aq cen ti ga da dis ba di an rve ul ze (ka lig-ra fi is rve ul ze). rac Se e xe ba mos wav lis rve ul Si sa an ba ne Te ma Si mo ce mul e.w. we riT da va le bebs (i se Ti, ro go ri caa, ma ga li Tad, sity va Si ga mo to ve bu li aso e-bis Cas ma, cal ke u li sity vis ga da we ra, wi na da de ba Si daS ve bu li Sec do mis mo Zeb-na da ga mos wo re ba da sxva), isi ni em sa xu re ba ara aso e bis ga moy va nis teq ni kis da-uf le bas, ara med maT iden ti fi ci re bas, aso e bi sa da sity ve bis amoc no bas, ase ve em sa xu re ba gar k ve ul enob riv miz neb sac – kon k re tu li leq si ki sa Tu gra ma ti kis swav le bas.

vi na i dan swav le bis sawyis etap ze we ris erT-er Ti mTa va ri fun q ciaa kiTx vis una-ris ga um jo be se ba, enob ri vi ma sa lis da max sov re ba da mos wav le Ta mom za de ba teq s-te bis pro du ci re bi saT vis, ami tom sa xel m ZR va ne lo mos wav le ebs sTa va zobs iseT da va le bebs, sa dac maT er Ti da ima ve enob ri vi ma sa lis kiTx vac uwevT da we rac.

Page 28: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

26

kiTxvis msgavsad, weris unaris ganviTarebac gansxvavebulia asakobrivi SesaZle-blobebis mixedviT. aqac cal-calke warmovadgenT konkretul rekomendaciebs asakobrivi jgufebis gaTvaliswinebiT:

6-9 wlis mozardebi

we ris una ris gan vi Ta re ba auC qa re be li tem piT un da wa ri mar-Tos, gan sa kuT re bu li yu radRe ba un da da eT mos we ris teq ni-kur-mo to ru li unar-Cve vis Ca mo ya li be bas.mos wav le ebs un da Sev Ta va zoT ara mxo lod cal ke u li sity ve-bis ga da we ra, ara med wi na da de be bi sa da mik ro teq s te bis kar-na xiT we rac;vi na i dan we ris swav le ba am etap ze, Zi ri Ta dad, rep ro du ci-re bas efuZ ne ba, ami tom es pro ce si mo sawye ni rom ar gax des, mniS v ne lo va nia maT T vis mra val fe ro va ni, sa xa li so da, rac mTa va ria, Si na ar si a ni kon teq s te bis Se Ta va ze ba, ma ga li Tad: kiTx va ris Sev se ba, sa dac Ca wers, ro me li saW me li uy vars da ro me li – ara; pi ra di an cxri lis mo na ce me biT an ke tis Sev se ba (sa xe li, gva ri, sa da u ro ba, sacxov re be li ad gi li, saq mi a no ba da a.S.); kon k re tu li in for ma ci iT nak lu li teq s tis Sev se ba (mag., cxri lis mi xed viT wi na da de be bis Sev se ba; mo ce mu li rep-li ke biT di a lo gis / na ra ti u li teq s tis Sev se ba da a.S.); mo de-lis mi xed viT ada mi a nis, cxo ve lis an sag nis aR we ra da a.S.

10-14 wlis mozardebi

kiTx vis msgav sad, mas wav le bels Se uZ lia uk ve am sa fe xur ze-ve Ses Ta va zos maT we ris sis te mu ri kur si. Tum ca, swav le bis sawyis etap ze am Sem Tx ve va Sic mniS v ne lov nad mig vaC nia (er Ti mxriv, qar Tu li saT vis da ma xa si a Te be li spe ci fi ku ri Tan xov-ne bi sa da, me o re mxriv, xa zo van sis te ma Si aso Ta gan la ge bis gaT va lis wi ne biT) qar Tul an ban ze sa mu Sa od sa Ta na do dro is ga mo yo fa. swav le bis sawyis etap ze we ris erT-er Ti mTa va ri fun q ciaa: kiTx vis una ris ga um jo be se ba, enob ri vi ma sa lis da max sov re-ba da mos wav le Ta mom za de ba teq s te bis pro du ci re bi saT vis. ami tom, sa sur ve lia, mas wav le bel ma mos wav le ebs Ses Ta va zos ise Ti da va le be bi, sa dac maT er Ti da ima ve enob ri vi ma sa lis kiTx vac mo u wevT da we rac, ma ga li Tad: mci re (3-4 wi na da de-bi a ni) aR we ri Ti teq s te bis Seq m na (mag., cxo ve lis, say va re li sa Ta ma Sos, sa ku Ta ri oTa xis aR we ra; oja xis wev ris, me gob ris, per so na Jis aR we ra-da xa si a Te ba; ga re mos, yo vel dRi u ri saq-mi a no be bis aR we ra; teq s tis gar Se mo das mul Se kiTx veb ze we-ri lo bi Ti pa su xe bis ga ce ma da a.S.). rac Se e xe ba ni mu Se bis mi xed viT mci re mo cu lo bis fun q ci u-ri teq s te bis Sed ge nas, mos wav le ebs mo eTxo ve baT ise Ti prag-ma tu li xa si a Tis teq s te bis Sed ge na, ro go re bi caa Ta vi si an sxvi si gak ve Ti le bis cxri li, dRis gan ri gi da a.S.; mo de lis mi xed viT mar ti vi ko res pon den ci is Seq m na (mag., Ria ba ra Tis), axa li mo na ce me bis mi xed viT re cep tis Sed ge na, mo ce mu li rep-li ke biT di a lo ge bis awyo ba da a.S..

Page 29: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

27

� lingvisturi kompetenciebis daufleba

qar Tu li enis gra ma ti kis swav le ba sa ko mu ni ka cio miz nebs un da mo em sa xu ros, ami-tom mniS v ne lo va nia mi si kon teq s t Si (da ara kon teq s ti dan mowy ve ti lad) swav le-ba. enob riv ma sa la ze mu Sa o ba un da wa ri mar Tos ara Te o ri u li ax s na-gan mar te be-biT, ara med gan s x va ve bul sa ko mu ni ka cio si tu a ci eb Si am enob ri vi ma sa lis ga mo-ye ne bi Ta da praq ti ku li sa var ji So e biT. mos wav le ebs ar un da va i Zu loT arc aR-we riT-Te o ri u li gra ma ti ki sa da arc we se bi sa da ter mi ne bis ze pi rad das wav la.swav le bis sawyis etap ze mos wav le ebs gra ma ti ku li kon t ruq ci e bi enob ri vi ni mu-Se bis da max sov re bas Tan er Tad spon ta nu rad, ga a a na li ze bis ga re Se un da avaT vi-se bi noT. mos wav le ebs sa Su a le ba un da mi e ceT, Tval sa Ci no ma ga li Teb ze dak vir ve-biT amo ic non da kon teq s t Si ga mo i ye non nas wav li leq si ka, mar ti vi enob ri vi me qa-niz me bi da Se sa ba mi si enob ri vi ko nat ruq ci e bi.

rac Seexeba konkretul sferoebs, ganvixiloT isini cal-calke:

fonetika: qarTuli ena gansxvavdeba sxva enebisagan fonematuri SedgenlobiT, fonemebis poziciuri realizaciiTa da Sexamebis wesebiT, gansxvavebulia into-naciac.sa xel m ZR va ne lo am kuTxiT mas wav le bel sa da mos wav le ebs ise Ti fo no lo gi ur sa var ji So ebs sTa va zobs, rom leb Sic yu radRe ba ga max vi le bu lia qar Tu li saT vis da ma xa si a Te bel cal ke ul bge reb sa da bge raT Se Tan x me beb ze, bge re bis iden ti fi-ci re ba sa da sity va Si maT po zi ci a ze (sity vis da sawyis Sia Tu bo lo Si), bge re bis Ca-nac v le biT sity ve bis tran s for mi re ba ze da sxva. gan sa kuT re biT un da ga mov yoT:

Ø mkveTri da fSvinvieri Tanxmovnebis gageba da maTi warmoTqma (T-t, q-k, f-p, c-w, C-W); rogorc wesi, ucxoenovan Semswavlelebs gansakuTrebiT uWirT yru fSvinvierisa da yru mkveTri bgerebis garCeva, amitom aucilebelia yuradRebis gamaxvileba am fonemebze (puri-furi; papa-fafa; kari-qari, qudi-kudi...).

Ø sityvebi mcire gansxvavebebiT (yuradReba unda gamaxvildes im sityvebze, romlebic warmoTqmis TvalsazrisiT msgavsni arian, magram maTi mniSvne-loba gansxvavebulia (kudi-qudi; kari-qari; piri-firi; qari-qali...). Sesa-bamisi savarjiSoebi naTels xdis sityvebis sworad aRqmis aucileblobas.

Ø qarTuli enisaTvis damaxasiaTebeli bgerebi (c, y, x, C, W, w). aseve xSiria maTi aRreva qarTuli enis aTvisebisas, amitom mizanSewonilad migvaCnia maTze saTanado muSaoba.

Ø TanxmovanTa Tavmoyra, romelic aseve sirTules warmoadgens (cecxli, cxviri, brdRvnis...) araqarTulenovanebisaTvis.

leqsika: leqsikis mzamzareuli Targmna ar unda gaxdes sityvis (da, zogadad, azris) mniSvnelobis miwodebis erTaderTi (Tundac, ZiriTadi) saSualeba, mniSvne-loba ar aqvs swavlebis romel safexurzec ar unda vimyofebodeT. ufro metic, sasurvelia, rom aucilebeli saWiroebis garda maswavlebelma Tavi aaridos mas.

Page 30: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

28

Targmnis garda, arsebobs sityvis mniSvnelobis miwodebis sxva, araTargmniTi gzac, romelic unda gamoiyenos maswavlebelma.sityvis mniSvnelobis araTargmniTi gziT miwodeba gansakuTrebiT uwyobs xels ara marto uSualod sityvis mniSvnelobis gaazrebas, aramed mis damaxsovreba-sac. gTavazobT leqsikis swavlebis sxvadasxva xerxs, romlebic aseve SeuZlia gamoiyeneos maswavlebelma axali leqsikuri erTeulebis swavlebisas.

sa leq si ko no er Te u leb ze mu Sa o bi sas mi e ciT sa Su a le ba mos wav le ebs, Ta vad Se-as ru lon leq si ku ri da va le be bi. Tqven Ca e ri eT Sesas ru le be li da va le bis da-zus te bi sa da auci le be li sa Wi ro e bis Sem Tx ve va Si.

gramatika: gra ma ti kis swav le ba sa ko mu ni ka cio miz nebs em sa xu re ba, Se sa ba mi-sad, is ara izo li re bu lad, ara med kon teq s t Si is wav le ba.ar aris re ko men de bu li gra ma ti ku li sa kiTxe bis aR we riT-Te o ri u li mi wo de ba, we se bi sa da ter mi ne bis ze pi rad das wav la. mos wav les sa Su a le ba un da mi e ces da-ak vir des, amo ic nos, ga i az ros da kon teq s t Si ga mo i ye nos gra ma ti ku li Ta vi se-bu re be bi da kon s t ruq ci e bi.

Tum ca, gar k ve ul sa kiTxeb Tan da kav Si re biT, mas wav le bels Se uZ lia, mi mar Tos sity vi er ax s na sac (cxa dia, swav le bis ena ze) da, uf ro me tic, gan sa kuT re biT mniS v ne lov nad mig vaC nia, mo ce mul sa kiTx Tan da kav Si re biT pa ra le le bis gav-le ba swav le bis enas Tan (uf ro kon k re tu lad amis Se sa xeb gar k ve ul mi Ti Te beb-sa da rCe vebs mas wav le bels cal ke u li gra ma ti ku li sa kiTxis ana li zi sas vTa va-zobT).

aq zogadad SevniSnavT, rom gramatikis swavlebisas aucilebelia:

Ø pirvel, rigSi, moveridoT gramatikuli sakiTxebis konteqstidan mowyvetiT mxolod Teoriul swavlebas;

Ø wesebis nacvlad gamoviyenoT myari enobrivi formulebi; Ø pirvel rigSi, TvalsaCinoebebis gamoyenebiTa da konkretuli maga-liTebiT gavagebinoT, mivaxvedroT, davakvirvoT ama Tu im sakiTxze, problemaze. axali gramatikuli sakiTxis miwodebisas advili da gasage-bi TvalsaCinoebebis (sqemebi, cxrilebi, diagramebi da a.S.) gamoyeneba;

Ø maT gasaaqtiureblad, konkretul enobriv savarjiSoebTan erTad, mi-vmarToT yofiT situaciebsa da saintereso konteqstebs;

Ø gameorebadi gamonaTqvamebis (kliSeebis, gramatikuli formulebis) xSiri gameoreba, rac moswavles gamoumuSavebs alRos gramatikuli we-sebis mimarT;

Ø da bolos, sxvadasxva sirTulis mravalferovani aqtivobebisa da sa-varjiSoebis SeTavazeba, rasac uzrunvelyofs warmodgenili saxel-mZRvanelo.

Page 31: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

29

bu neb ri via, ka te go ri u lad ar un da ga mov ricxoT sity vi e ri ax s nac, ro mel sac, sa Wi ro e bi sa mebr, un da mi mar Tos mas wav le bel ma (gan sa kuT re biT am etap ze es pro ce si swav le bis ena ze un da wa ri mar Tos). kar gi iq ne ba, am dros pa ra le leb-sac Tu ga vav lebT swav le bis enas Tan. es da ex ma re ba mos wav le ebs, ukeT da i na xon or enob riv sis te mas So ris ar se bu li msgav se ba Tu gan s x va ve ba.

� posterebi, diagramebi da sqemebi swavlebis procesSi

informaciuli blokebi:

in for ma ci u li blo ke bis Seq m na teq s tis da mu Sa ve bis pro ces Si xels uwyobs ara mxo lod wa kiTxu lis ga ge bis una ris gan vi Ta re bas, ara med es war mo ad gens ase ve erT- erT mniS v ne lo van re surss ze pi ri Tu we ri Ti ko mu ni ka ci is T vi sac.am blo ke bis Seq m nis mi za nia teq s t Si ar se bu li in for ma ci e bis kon k re tu li sa-kiTxis/Te mis mi xed viT mo Zi e ba da er Ti Rer Zis gar Se mo ma Ti gan Tav se ba. ase Ti Rer Ze bis ra o de no ba da mo ki de bu lia ima ze, mo ce mu li teq s ti Ta vis Ta va d ram-de ni da ra ti pis in for ma ci as mo i cavs.in for ma ci u li blo ke bi Seg viZ lia Sev q m naT ne bis mi er sa kiTx ze, Tu ki mis Se sa-xeb mi ni mum ori in for ma cia ma inc ar se bobs teq s t Si. gTa va zobT ni mu Sebs:

1. Tema 1 – Cemi saojaxo albomi (gv. 36, #1):

erekle

vin hyavs? –Zma

ra aqvs? –cisferi Tvalebi

mokle Savi Tma

rogoria? –patara da msuqani

Page 32: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

30

2. Tema 7 – cxovelTa samyaroSi (gv. 115, #4):

Semdeg SegviZlia moswavleebs aseTive blokebis Seqmna movTxovoT TavianT me-gobrebzec, sxva cxovelebzec da a.S.

informaciul blokebze muSaobis principebi:

Ø pirvel etapze jer maswavlebeli qmnis nimuSis saxiT aseT bloks dafaze moswavleebis CarTulobiT (dasviT konkretuli kiTxva da sTxoveT mos-wavleebs Sesabamisi informaciis teqstSi moZieba).

Ø amis Semdeg moswavleebma jer Tavad (damoukideblad an wyvilebSi) imuSaon amgvar aqtivobebze da pasuxebis Sejerebis procesSi CaerTos maswavlebeli, Tumca, saWiroebis SemTxvevaSi, maswavleblis CarTva aucilebelia.

posterebze muSaoba enobriv sakiTxebze dakvirvebisa da aTviseba-ganmtkicebisaTvis

zmnebis posterebi: SesaZlebelia, es iyos didi formatis qaRaldi, romelic daikideba TvalsaCino adgilas da periodulad Seivseba axali masaliT.

cal-calke posterze ganaTavseT erTi tipis zmnebis pirveli da mesame piris formebi. kargi iqneba, Tuki pirveli subieqturi piris (anu moqmedi piris) niS-nebs sxva ferSi CawerT (v / m). aseve gamokveTeT mesame piris nacvalsaxelebic (is / mas). SesaZlebelia, es moxdes maTi wreSi CasmiTac (maswavlebels SeuZlia, Tavad gadawyvitos, ra iqneba misTvis umjobesi. mTavaria, rom vizualurad es gansxvaveba TvalSi sacemi iyos moswavleebisaTvis).

zRarbebi

sad binadroben? – tyeebSi, xexilis baRebSi, patara soroebSi

garegnoba – ekliani; aqvs mokle kudi, patara mrgvali Tvalebi, patara fexebi

riT ikvebeba? – mwerebiT, WiebiT; TxiliT, xiliT

rodis ras akeTebs? – zamTarSi sZinavs, dRisiT isvenebs, RamiT nadirobs.

ra hqvia mis naSiers? – buZgi

Page 33: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

31

es posterebi mudmivad gamoiyeneT sxvadasxva saWiroebisamebr. warmovadgenT nimuSebs:

amgvari TvalsaCinoeba daexmareba moswavles naswavli zmnebis sworad gamoye-nebaSi da swori sintaqsuri konstruqciebis agebaSi. yoveli axali zmnis Seta-nis dros, rogorc zemoTac mivuTiTeT, maswavlebeli moswavleebTan erTad gansazRvravs, romel formatze Seitanos (anu, viniania is zmna Tu maniani).

markerebad SegviZlia gamoviyenoT pirveli subieqturi (anu moqmedi) piris formebSi arsebuli piris niSnebi: v / m (var / maqvs).

rac Seexeba swori sintaqsuri konstruqciis agebas, aseT SemTxvevaSi markeris rols asrulebs mesame piri:

is aris mas aqvs

vin? vis?

biWi biWsgogo gogos

moswavle moswavlesdeda dedas

es sqema, sasurvelia, moswavleebTan erTad gakeTdes da garkveuli drois gan-mavlobaSi daikidos TvalsaCino adgilas.

araswori konstruqciebis agebisas (mag., biWi aqvs burTi / Temuri uyvars qar-Tuli da a.S.) maswavlebeli uTiTebs zmnur posterze da axdens masze dakvirve-bas: vin aris / cxovrobs / swavlobs? – is (biWi, gogo, Temuri...); vis aqvs / hyavs / uyvars? - mas (biWs, gogos, Temurs...).

me isvarvdgebivcxovrobvmogzaurob ...

arisdgebacxovrobsmogzaurobs ...

me masmqviamaqvsmyavsmiyvars...

hqviaaqvshyavsuyvars ...

viniani maniani

Page 34: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

32

leqsikuri posterebi: posterebis Seqmna mniSvnelovania leqsikis swavlebis TvalsazrisiTac. yoveli axali leqsikuri erTeuli gadagvaqvs posterze, sa-dac isini garkveuli niSniT SegviZlia davaxarisxoT. warmovadgenT nimuSebs:

leqsikuri posterebi mudmivad SegviZlia gamoviyenoT, rogorc damatebiTi resursi sxvadasxva saWiroebis dros, magaliTad:

Ø martivi interaqciisaTvis (romelia aqedan maRali / dabali / patara / grZeli...? romelia lurji feris yvavili? ra gaqvs aqedan saxlSi? da a.S.)

Ø Ø TamaSi – `gamoicani, ra aris~: erTi Caifiqrebs da aRwers, sxvebma unda gamoicnon (mag., nivTia. aris mrgvali da sxvadasxva feris; wiTeli feris yvavilia da a.S.). meti enobrivi kompetenciis SemTxvevaSi, posterebis mravalmxrivi gamoyenebis SesaZleblobebi izrdeba.

Ø Ø konkretuli enobrivi sakiTxis gaaqtiurebisa da gasavarjiSeblad (mag., maqvs / myavs opoziciisaTvis: burTi maqvs / ZaRli myavs...).

mTa va ria, rom ne bis mi er pos ter ze mu Sa o ba – axa li ma sa lis Se ta na iq ne ba es Tu sxva ram, auci leb lad mos wav le e bis Ta na mo na wi le o biT un da mox des. gar da imi-sa, rom Cven vqmniT sa Wi ro sas wav lo re sur sebs Tval sa Ci no e bis sa xiT, Ta vad es pro ce si cal ke aRe bu li mniS v ne lo va ni aq ti vo baa, ro me lic gan sa kuT re biT uwyobs xels swav la-swav le bis pro ce sis war ma te biT gan xor ci e le bas.

yvavili cxoveli nivTi

yayaCo ia...

Jirafi ZaRli..

burTi saaTi...

Sinauri gareuli

ZaRliwiwila...

Jirafiarwivi...

Page 35: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

33

tipuri davalebebi da gasaTvaliswinebeli rekomendaciebi

gTavazobT saxelmZRvaneloSi Sesuli tipuri davalebebis ZiriTad speqtrs da im konkretul rekomendaciebs, romelTa gaTvaliswinebac mniSvnelovnad mig-vaCnia swavlebis procesSi.

fonologiuri savarjiSoebi:

fo no lo gi u ri una re bis ga sa vi Ta reb lad sa xel m ZR va ne lo mos wav le ebs sTa va-zobs iseT aq ti vo bebs, ro go re bi caa:

• sityvebis bgerebad / marcvlebad daSla da gamTlianeba; • bgerebis / marcvlebis identificireba; • enis gasatexebze muSaoba.

pir vel rig Si, gvin da ki dev er Txel aR v niS noT, rom ase Ti sa var ji So e bi tar de-ba mxo lod da mxo lod ze pir sity veb ze, ze pir mar c v leb sa da bge reb ze da ara – aso eb ze, na wer mar c v leb sa da sity veb ze.

mniS v ne lo va nia, rom fo no lo gi u ri una re bis gan vi Ta re ba ze mu Sa o ba win us w reb-des we ra-kiTx vis da uf le bis pro cess, Tum ca es ar ga mo ricxavs imas, rom mas ze mu Sa o ba gag r Zel des im den xans, ram den sac mos wav lis sa Wi ro e ba mo iTxovs.

ase ve mniS v ne lo va nia mu Sa o bis war mar T va mos wav le Ta or To e pi u li (mar T l war-moT q mis) unar-Cve ve bis Ca mo ya li be bi sa da gan vi Ta re bis mi mar Tu le bi Tac. fo-no lo gi u ri sa var ji So e bi Se iZ le ba iyos mar ti vic da rTu lic. mas wav le be li ar un da Se mo i far g los mxo lod mar ti vi sa var ji So e biT da swav le bis pro ces Si mos wav le ebs sxva das x va ti pi sa da sir Tu lis aq ti vo be bi Ses Ta va zos prin ci piT – mar ti vi dan rTu li sa ken!

da ma te biT gTa va zobT sa xa li so Ta ma Sebs fo no lo gi u ri una re bis ga sa vi Ta reb-lad. aq ve Sev niS navT, rom am ti pis aq ti vo beb Si Se giZ li aT Car ToT ise Ti leq si-ka, ro me lic sa Wi ro ebs gan m t ki ce bas:

ga mo vic noT sity ve bi! Cu mad uTxa riT erT-erT mos wav les sity va da sTxo veT, xma maR la da mar c v liT war moT q vas es sity va. da nar Cen ma mos wav le eb ma un da ga-am T li a non mar c v le bi, ga mo ic non, ra sity vaa da da a sa xe lon. re ko men de bu lia, aq ti vo ba Si Tav da pir ve lad ga mo i ye noT or- da sam mar c v li a ni sity ve bi da Tan-da Tan ga zar doT mar c val Ta ra o de no ba. da mar c v li sa da gam T li a ne bis pro ce-si rom mo sawye ni ar gax des, Se saZ le be lia mas sa xa li so Se jib ris sa xe mi e ces da sa xa li so pri ze bi Tac da a jil do voT jgu fe bi.

Page 36: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

34

sity ve bis ka te go ri za cia mar c val Ta ra o de no bis mi xed viT: am ti pis aq ti-vo ba Ta Ta vi se bu re ba ga mo i xa te ba ima Si, rom mos wav li sa gan ram de ni me ope ra-ci is Ses ru le bas mo iTxovs, ker Zod, sity vis mar c v le bad daS las da sity va Ta ka te go ri za ci as (da xa ris xe bas) Se mad ge ne li mar c v le bis ra o de no bis mi xed viT. ami tom, sa sur ve lia, am ti pis (a nu mra val kom po nen ti an) aq ti vo bebs Ta ma Sis sa-xe mis ceT, ra Ta mos wav le ebs ma Ti Ses ru le ba ga u mar ti voT. mo ti va ci is ga-saz r de lad Se saZ le be lia, Ta maSs jgu febs So ris Se jib ris sa xe mi e ces, ra sac mos wav le e bis sa xa li so pri ze biT da jil do e bac moh y ve ba. Ta ma Sis dawye bam de sa sur ve lia, mos wav le e bic Cav r ToT mi si mom za de bis pro ces Si, mag., maT Tan er-Tad mo am za deT aq ti vo bi saT vis sa Wi ro re sur se bi (sa Ta na dod mo awyeT siv r ce); pa ra le lu rad aux se niT, ris T vis dag Wir de baT esa Tu is sa ga ni / ra un da ga a-ke ToT am re sur se bis ga mo ye ne biT da a.S. aq ti vo bis gar Tu le ba Se saZ le be lia mra val mar c v li a ni sity ve bis Se mo ta niT da, Se sa ba mi sad, yu Te bis ra o de no bis gaz r diT.

a) mos wav le eb Tan er Tad mo am za deT sa mi yu Ti (yu Te bis ra o de no ba da mo ki de bu-lia sity veb Si Se ma val mar c val Ta ra o de no ba ze). Ti To e ul yuTs da a we reT is cif ri, ram den mar c v li a ni sity vis T vi sac aris is gan kuT v ni li (mniS v ne lo va nia, rom mos wav le ebs Se eZ loT aR niS nu li cif re bis cno ba; Tu es cod na maT jer ara aqvT, ga mo i ye neT sim bo lo e bi, mag., rka le bi – ) )) ))) an mar ti vi na xa te bi, mag., mze, var s k v la vi da sxv.

erTmarcvliani ormarcvliani sammarcvliani

b) moswavleebTan erTad SeagroveT resursi: patara sagnebi / nivTebi, romle-bic Caeteva yuTSi (mag.: kalami, fanqari, burTi, wigni, Wiqa, kovzi...); martivi ga-mosaxulebis mqone suraTebi, mag.:

banani mze Wiqa xe

da a.S.

1 2 3

Page 37: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

35

g) ga mo i ye neT mo de li re bis stra te gia da mos wav le ebs aux se niT Ta ma Sis prin ci-pi. aq ti vo ba ga i Ta ma SeT erT-erT mos wav les Tan er Tad da dar w mun diT, rom sa-var ji Sos ar si yve las T vis ga sa ge bia. sa Wi ro e bi sa mebr, Ta vi dan ga i Ta ma SeT aq ti-vo ba im mos wav les Tan er Tad, ro mel sac ga u Wir da Ta ma Sis prin ci pis ga ge ba.

d) amis Sem deg da ya viT mos wav le e bi jgu fe bad. jgu febs da u ri geT yu Te bi da yve la sa Wi ro re sur si – su ra Te bi, sag ne bi, niv Te bi da gan sazR v reT Ta ma Sis dro.

Se saZ le be lia am aq ti vo bis sxva das x vag va rad war mar T vac, ker Zod:

a) mi e ciT Ti To jgufs Ti To yu Ti (erT jgufs Sex v de ba er T mar c v li a ni sity ve-bis T vis gan kuT v ni li yu Ti, me o res – or mar c v li a ni sity ve bis T vis da a.S.). mos-wav le eb ma da ri ge bu li ma sa li dan un da Se ar Ci on da yuT Si mo a Tav son is niv Te bi, ro mel Ta aR m niS v ne li sity ve bic Sed ge ba yuT ze mi Ti Te bu li mar c v le bis ra o-de no bis gan.

b) mi e ciT jgufs ram de ni me an yve la yu Ti er T d ro u lad da sTxo veT, da ri ge-bu li ma sa la ga da a xa ris xon yu Teb Si sity va Si mar c val Ta ra o de no bis mi xed viT. ami sa Tvis Se saZ le be lia, mos wav les mis ceT Sem de gi inst ruq cia: da mar c v liT war mo T q viT, ra aris da Sem deg Ca deT Se sa ba mis yuT Si!

marcvlebis identificireba (marcvlis amocnoba marcvalTa CamonaTvalSi): pirvel rigSi, daiwyeT aqtivobis modelireba: warmoTqviT samodelo marcva-li (ma-), romelic unda amoicnon moswavleebma marcvalTa wyebaSi (mag., da, mo, Si, ma, Ta, Ca, me, ma, mu da a.S.) da kidev erTxel gaafrTxileT moswavleebi, rom taSi daukran am marcvlis gagonebisas.

saWiroebis SemTxvevaSi, konkretul moswavlesTan individualurad ganaxor-cieleT aqtivobis gamartivebuli varianti – SeamcireT miwodebul marc-valTa raodenoba, warmoTqviT mxolod ori marcvali da gazardeT maT Soris intervali. mieciT moswavles dro dasafiqreblad da saTanado reaqci-isaTvis. SegiZliaT gaarTuloT aqtivoba fonologiurad msgavsi marcvlebis mijriT warmoTqmiT: qu/ku/gu; ji/Ci/Wi/ci; ba/fa/pa da a.S.

mniSvnelovania, rom pirvel etapze marcvlebi daasaxeloT nela da garkveviT. kargad gavarjiSebis Semdeg ki ukve SesaZlebelia tempis umniSvnelo aCqareba.

werisa da kiTxvis daufleba:

saxelmZRvanelo (saubaria kaligrafiis rveulzec) mravlad Seicavs iseT aqti-vobebs, rogorebicaa:

Page 38: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

36

Ø asoebis gamosaxva badian rveulSi; Ø nacnobi sityvebis wera naxatebis daxmarebiT; Ø sityvis orTografiuli xatis cnoba (arasworad dawerili sityvebis gasworeba; naxatis mixedviT swori variantebis Semoxazva da a.S.);

Ø aso-bge re bi sa da mar c v le bis cno ba (mo is mi ne, ipo ve da Se mo xa ze / da a sa-xe le / ga a fer de);

Ø sity vis amoc no ba (a na li zi da sin Te zi), mag.: mo ce mu li aso e biT sity ve-bis Sev se ba; na xa tis dax ma re biT sity va Si ga mo to ve bu li aso e bis amoc-no ba da sity vis Sev se ba; are u lad mo ce mu li aso e biT sity ve bis awyo ba say r de ne bis dax ma re biT (say r de nad Se iZ le ba iyos, erT Sem Tx ve va Si, sity vis fo tog ra fi u li xa ti, anu ga mo sa xu le ba. me o re Sem Tx ve va Si ki asawyo bi sity vis sawyi si aso); say r de ne bis dax ma re biT kros vor dis Sev-se ba; mij riT miwyo bil sity va Si sa mo de lo sity vis amoc no ba; grZel sity va Si mok le sity vis mo Zeb na; re bu sis amox s na; mo ce mu li sity ve bis cxril Si mo Zeb na da ma Ti mo niS v na an ga fe ra de ba da a.S.);

Ø sityvebis amokiTxva da gamowera / gadawera. gTavazobT konkretul rekomendaciebs, romelTa gaTvaliswinebac mniSvne-lovnad migvaCnia saanbano periodSi wera-kiTxvis dauflebaze samuSaod:

badian rveulSi asoebze muSaoba (romelic mimdinareobs kaligrafiis rveu-lSi – `dedanSi~) warmarTeT Semdegi TanmimdevrobiT:

pirveli etapzea) aC ve neT mos wav le ebs oTx xa zo va n ba di a n fur cel ze ga mo sa xu li aso e bi. pir-vel rig Si, yu radRe ba ba dis struq tu ra ze – ver ti ka lur da ho ri zon ta lur xa-zeb ze mi aq ce vi neT. gan mar teT, ra Si mdgo ma re obs ver ti ka lu ri da ho ri zon ta-lu ri xa ze bis am g va ri gan la ge bis prin ci pi;

b) da ak vir veT aso eb ze da da us viT Se kiTx ve bi (gan mar te be bi war mar TeT maT T vis nac nob ena ze, anu ma Ti swav le bis ena ze): ro me li aso e bi iwe re ba or xaz Si? sam xaz Si? oTx xaz Si? ro me li aso e bi hgavs er T ma neTs? riT hgavs? ra aqvs am aso ebs sa er To? da a.S.

g) yu radRe ba ga a max vi le bi neT mos wav le ebs aso Ta mo xa zu lo ba ze – sa i dan iwye-ba da sad mTav r de ba asos ga mo sax va; ro me li aso ram den uj ra Si iwe re ba.

meore etapze gadadiT morig oTxxazovan badian furclebze, sadac asoebi (da nacnobi sityvebi) mocemulia jer TvalsaCinod, Semdeg gamosaxulia wertile-biT da daasrulebineT asoebis gamowera.

mesame etapze gahyeviT kaligrafiis rveulSi mocemul danarCen savarjiSoebs konkretuli asos farglebSi.msgavsad imuSaveT yvela axali asos SemTxvevaSi.

Page 39: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

37

sity vis or Tog ra fi u li xa tis cno ba. ro gorc uk ve aR v niS neT, kiTx vis mTli a-no bi Ti me To dis ga mo ye ne ba erT-er Ti um niS v ne lo va ne sia kiTx vis swav le bis Se-mam za de bel etap ze. mos wav le vi zu a lu rad imax sov rebs sity vis or Tog ra fi ul xats da pir da pi ri gziT amo ic nobs mis mniS v ne lo bas. kiTx vis mTli a no bi Ti me-To di xels uwyobs mxed ve lo bi Ti mex si e re bis gan vi Ta re ba sa da xed vi Ti aR q mis ga um jo be se bas. am me To diT kiTx vis swav le bi sas un da ga viT va lis wi noT Sem de gi:

Ø sityvebis gaSifrvis winmswrebad mniSvnelovania fonologiur unareb-ze, gansakuTrebiT ki bgerebis gamTlianebaze muSaoba.

Ø asakobrivTan erTad Tu gaviTvaliswinebT moswavleTa fsiqo-emociur da fiziologiur Taviseburebebsac, am meTodiT kiTxvis swavlebisas yvelas Tanabari moTxovnebi ar unda wavuyenoT.

6-7 wlis asakis moswavleebTan muSaobisas mniSvnelovania, aucileblad davi-cvaT martividan rTulisaken svlis principi. kargi iqneba, Tuki maTTvis wi-naswar moamzadebT baraTebs, sadac mocemuli iqneba samizne (amosakiTxi) sity-va saTanado sityvaTa CamonaTvalSi.

daurigeT baraTebi moswavleebs da sTxoveT, amoikiTxon miTiTebuli (gamuqebu-li / calke gatanili / didi SriftiT dawerili) sityva. amis Semdeg mieciT konkre-tuli davaleba – sityvaTa CamonaTvalSi ipovon da Semoxazon igive sityva.

a)

b)

amis Semdeg mieciT morigi davaleba – gadaxazos (an miuTiTos) zedmeti sityva sityvaTa CamonaTvalSi nimuSis mixedviT.

kompiuterimze mze burTi

mze xe mze ia zRva mze burTi tye zRarbi mze

ia ia

ia burTi

ia ia

wigni wigni

wigni vaSli

wigni cxeni

Page 40: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

38

kargad gavarjiSebis Semdeg cota gaarTuleT davaleba. mieciT sityvaTa Camo-naTvali da erT-erTi (amosakiTxi / samizne) sityvis Sesabamisi naxati. sTxoveT moswavleebs, jer daasaxelon, ra xatia da Semdeg ipovon da miuTiTon (xaziT daakavSiron) misi Sesabamisi sityva sityvaTa CamonaTvalSi.

a) Tagvi Tagvi kata kudi ZaRli

b) SegiZliaT, davaleba gaarTuloT yvela sityvis Sesabamis naxatTan dakavSi-rebiT:

bayayi TuTiyuSi

maimuni qolga

qolga maimuni

TuTiyuSi bayayi

aso-bge re bis cno ba. kon k re tu li sa miz ne asos (an aso e bis) mo Zeb na xde ba sity-va Ta Ca mo naT val Si da/an kon k re tul wi na da de beb Si. sawyis etap ze (ro de sac iw-yebT axa li aso-bge ris swav le bas), gir CevT enis ga sa te xe bis ga mo ye ne bas. pa ta ra asa kis mos wav le e bi saT vis es enis ga sa te xe bi ka lig ra fi is rve ul Si mo ce mu lia im for miT, rom maT SeZ lon am aso e bis ga fe ra de ba (rac Za li an mniS v ne lo va nia mo to ru li unar-Cve ve bis gan vi Ta re bi saT vis), ma ga li Tad:

Page 41: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

39

mi Ti Te bu li sity ve bis amo kiTx va da ga da we ra. mi e ciT mos wav le ebs sity va Ta Ca mo naT va li da ga a ca niT isi ni. dar w mun diT, rom yve la mos wav lem icis mo ce-mu li sity ve bis mniS v ne lo ba (mar ti vi va ri an ti mo ce mu lia sa xel m ZR va ne lo Si – sity va Ta Ca mo naT val Si un da mo Zeb non mi Ti Te bu li sity ve bi da amo we ron):

megobari mgeli daTvi vardi klaseli CanTa wigni saxli mezobeli bebia lomi enZela CaquCi iasamani

amis Sem deg ga a ca niT da va le ba – sity ve bis am Ca mo naT va li dan un da amo we ron is sity ve bi, rom le bic qve moT mo ce mul in s t ruq ci a Sia mi Ti Te bu li. jer ze pi rad Se as ru le bi neT mo ce mu li da va le ba da Sem deg sTxo veT mi si Ses ru le ba we ri-lo biT, ma ga li Tad:

a) gadawereT yvavilebi: ---------------------------------------------------------------------

SeamowmeT Sesrulebuli davaleba da amis Semdeg gadadiT morig davalebebze:

b) gadawereT yvela sulieri: ---------------------------------------------------------------g) gadawereT sityvebi, romlebsac daesmis kiTxva – vin? -----------------------------

amjerad gTavazobT SedarebiT rTul variants, romelic SegiZliaT gamoiye-noT ufrosi asakis moswavleebTan samuSaod: ori teqstis SedarebiT miTiTe-buli sityvebis moZieba teqstSi da gadmowera.

am SemTxvevaSic imuSaveT imgvari Tanmimdevrobis dacviT, rogorc aqtivobis martiv variantSi iyo miTiTebuli – jer teqstebi gaacaniT moswavleebs cal-calke (waakiTxeT xmamaRla da yuradRebiT).

Semdeg SeadarebineT es ori teqsti erTmaneTs SekiTxvebis daxmarebiT: rogor iwyeba pirveli teqsti? rogor iwyeba meore? waikiTxeT meore winadadeba pir-vel teqstSi, meore teqstSi. ra gansxvavebaa maT Soris? saWiroebisamebr, daexmareT damatebiTi SekiTxviT: romeli sityva ar weria meore teqstSi? da a.S.

sanimuSod gTavazobT teqstebs. sasurvelia, rom pirvel etapze, moswavleTa dabali enobrivi kompetenciebis gamo, am tipis davalebis Sedgenisas gamoiye-noT saxelmZRvanelos masala da iq SeitanoT cvlilebebi.

Page 42: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

40

pirveli teqsti meore teqsti

teqstebis gacnobis Semdeg SeasrulebineT jer pirveli instruqcia:

a) amowereT is sityvebi, romlebic aris pirvel teqstSi da ar aris meoreSi.

SeamowmeT Sesrulebuli davaleba da gadadiT Semdeg instruqciebze:

b) amowereT is sityvebi, romlebic damatebulia meore teqstSi.g) amowereT pirveli teqstidan moqmedebis aRmniSvneli sityvebi (zmnebi):

daiWira, ......

SesaZlebelia, moswavleebs (Sesabamisi asakobrivi da saganmanaTleblo saWi-roebebis gaTvaliswinebiT) individualuradac SesTavazoT ufro martivi da-valebebi mocemuli teqstebis mixedviT, mag.:

a) moZebneT pirvel teqstSi adamianis aRmniSvneli sityva da gadmowereT. b) moZebneT meore teqstSi frinvelebis saxelebi gausviT qveS xazi (an gad-

mowereT).

producireba:

saTanado sametyvelo qcevis Camosayalibeblad saxelmZRvanelo mravlad Sei-cavs iseT aqtivobebs, rogorebicaa:

Ø konkretul saklaso situaciasTan dakavSirebiT kiTxvebis dasma da maT ze pasuxis gacema (mag., sad devs Cemi CanTa? visia es wigni? da a.S.);

Ø martivi interaqcia nacnobi Temebis garSemo (mag.: romeli saaTia? ra moswons / ar moswons? da a.S.);

Ø naswavli teqstis Sinaarsis garSemo dasmul kiTxvebze pasuxebis gacema; Ø martiv imitirebul situaciebSi monawileoba (mag., miniinterviuebis mowyoba, gamokiTxvebis Catareba klasSi konkretul Temaze; konkretu-li situaciebis gaTamaSeba; „mrgvali magidis mowyoba~ da a.S.);

Ø saubari martivi sayrdenebis gamoyenebiT; Ø suraTebis, fotoebis aRwera; Ø sakuTari gamocdilebis Sesaxeb saubari da sxva.

erTma qorma ixvi daiWira. am dros monadirisagan SeSinebulma kakabma Tavze gadaufrina. qori waetana, amasac daviWero. ixvma idrova, qors klanWebidan gausxlta da Tavs uSvela.

erTma qorma ixvi daiWira. am dros SeSinebulma kakabma Tavze gadaufrina. qori waetana, amasac daviWero. ixvma idrova da qors gausxlta. qorma verc kakabi daiWira da ixvic dakarga.

Page 43: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

41

gTavazobT ganmartebebsa da rekomendacebs.

1. mi ni in ter vi u e bis mowyo ba Se saZ le be lia ne bis mi er nas wavl teq s t Si mo ce mu li Te mis gar Se mo pi rad ga moc di le ba ze ga da ta niT. ma ga li Tad, sas wav lo teq s ti exe ba mog za u ro bis Te mas. teq s t ze mu Sa o bis das ru le bis Sem deg, mo am za deT mos-wav le e bi am Te ma ze er T ma neT Tan mi ni in ter vi u e bis mo sawyo bad.a) Se saZ le be lia mos wav le eb Tan er Tad wi nas war kiTx va ris Sed ge na, ra ti pis Se-kiTx ve bi Se iZ le ba da us van er T ma neTs, mag., uy vars Tu ara cxo ve le bi? ro me li cxo ve li hyavs, ra hqvia, ro go ria? da a.S.b) mi ni in ter vi u e bis mowyo ba Se saZ le be lia: sa ku Ta ri na xa te bis gar Se mo; say va-rel per so na Jeb Tan (erT-er Ti mos wav le mo ir gebs „per so na Jis“ rols, da nar Ce-ne bi us va men Se kiTx vebs) da sxva.

2. kiTx va re bis Sev se ba ase ve Se saZ le be lia ne bis mi e ri nas wav li Te mis, sa kiTxis gar Se mo, ro me lic maT pi rad ga moc di le ba ze gas v lis sa Su a le bas iZ le va.

a) kiTx va ris mom za de bi sas enob riv da ko mu ni ka ci ur miz neb Tan er Tad un da ga iT-va lis wi noT Ta vad mos wav le e bis enob ri vi Se saZ leb lo be bic. gan s x va ve bu li sa Wi-ro e be bis Sem Tx ve va Si, in di vi du a lu rad mo um za deT kiTx va re bi mos wav le ebs.b) kiTx va ris ga mo ye ne ba re ko men de bu lia ase ve di a lo gu ri mety ve le bis T vi sac wyvi leb Si sa mu Sa od. aseT Sem Tx ve va Si am aq ti vo bas ki dev er Ti mi za ni eq ne ba – ram-de nad axer xebs mos wav le sa mety ve lo qce vis adek va tu rad Sec v las. mos wav le e bi kiTx var ze day r d no biT das va men da upa su xe ben er T ma ne Tis Se kiTx veb ze, mag.: me yo vel T vis ad re viR vi Zeb, Sen ro dis iR vi Zeb? me xSi rad vus men mu si kas, Sen ras ake Teb xSi rad? da a.S.

3. `mrgva li ma gi dis~ mo sawyo bad mos wav le eb Tan er Tad Se ar Ci eT Te me bi Ti To e u-li mos wav lis in te re se bis gaT va lis wi ne biT. ga iT va lis wi neT, rom es Te me bi un da eTa nab re bo des mos wav le Ta enob riv Se saZ leb lo bebs. sa xel m ZR va ne los Si na ar sis kon teq s t Si Se ar Ci eT ase Ti Te me bi mos wav le eb Tan er Tad da mi e ciT maT da va le ba– kon k re tu lad ra sa kiTxis gar Se mo un da mo i Zi on in for ma cia. ma ga li Tad: Te ma – „cxo ve le bi“, sa kiTxi – „TeT ri spi lo e bi“: sad bi nad ro ben, riT ik ve be bi an, ro-gor cxov ro ben da a.S.ga nu sazR v reT ra o de no ba: mo Zi e bu li in for ma cia ar un da aRe ma te bo des 7-10 wi na da de bas. pa ta reb Tan es ra o de no ba Se giZ li aT 3-4 er Te u lam dec Se am ci roT. in di vi du a lu ri sa Wi ro e be bis Sem Tx ve va Si, Se uc va leT amo ca na da am Te mis far-g leb Si sxva ram da a va leT, ma ga li Tad: TeT ri spi lo e bis sa in te re so fo to e bis mo Zeb na; mxo lod na xa tis Seq m na an na xa tis Seq m nis Sem deg mi si aR we rac. mi e ciT sa Ta na do dro in for ma ci is mo sa Zi eb lad da mo sam za deb lad.

4. sa xa li so viq to ri ne bis mowyo ba: mos wav le e bi da ya viT jgu fe bad da yve la jguf Tan cal-cal ke imu Sa veT viq to ri nis Se kiTx ve bis mom za de ba ze: Se kiTx ve bi un da da e fuZ nos mos wav le Ta cod nas da, ase ve sa sur ve lia, isi ni exe bo des sa xel-m ZR va ne los ma sa las, rac uz run vel yofs nas wav li enob ri vi cod nis (sa Ta na do leq si kis, enob ri vi kon s t ruq ci e bis) gan m t ki ce bas.

Page 44: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

42

a) kar gi iq ne ba, Tu ki Se kiTx ve bis mom za de ba ze mu Sa o ba Si Ca er T ve ba jgu fis yve-la wev ri – isi ni Tqve ni mi Ti Te biT mo ag ro ve ben ma sa las; Sem deg Ti To e u li jgu-fi Tqven Tan er Tad ga ni xi lavs am ma sa las da er Tob li vad da ad genT Se kiTx ve bis sa bo loo va ri an teb sa da ra o de no bas; es mniS v ne lo va nia, ra Ta ga iT va lis wi noT yve las asa kob ri vi in te re si da enob ri vi kom pe ten ci e bi.

b) Se kiTx ve bi Se ar Ci eT sir Tu lis mi xed viT da mi a ni WeT sa Ta na do qu le bi: mar-ti vi (1 qu la), sa Su a lo (2 qu la) da rTu li (3 qu la). Se kiTx vis sir Tu le swav-le bis sawyis etap ze ga sazR v reT Tqven. mom dev no eta peb ze (ro ca mos wav le ebs da ug ro de baT sa Ta na do enob ri vi cod na), Se saZ le be lia, Tqven Tan er Tad Ta vad mos wav le eb mac mi i Ron am kuTxiT ga dawy ve ti le ba.

g) ki dev er Txel Se a mow meT Se kiTx ve bis sa bo loo va ri an te bi da mo a Tav seT isi ni kon ver t Si viq to ri nis dawye bam de.

d) mos wav le eb Tan er Tad Se saZ le be lia sxva das x va no mi na ci is da we se bac: yve la-ze swra fi pa su xi; yve la ze me ti swo ri pa su xis mqo ne; enob ri vad yve la ze ga mar-Tu li pa su xe bi; yve la ze ga be du le bi da a.S. 5. kon kur sis mowyo ba ga mom sax ve lo biT kiTx va Si – „po e zi is sa Ra mo“: teq s tis Si-na ar sis cod nas Tan un da ax l des xma ma Ra li kiTx vis Se saty vi si una re bic (in to-na cia, eq s p re si u lo ba...). kar gi iq ne ba, Tu ki xSi rad mo as me ni nebT mos wav le ebs qar T vel msa xi ob Ta audi o Ca na we rebs.

a) mos wav le eb Tan er Tad da geg meT kon kur sis mowyo ba. pir vel jer ze kon kur s Si mo na wi le o ba un da iyos ne ba yof lo bi Ti, ami tom ga iT va lis wi neT mos wav le e bis sur vi li da nu da a Za lebT mo na wi le o bas. is, vinc uars ity vis mo na wi le o ba ze, Se iy va neT Sem fa se bel Ta jguf Si (Ji u ri Si).

b) Ji u ris wev reb Tan er Tad (ra Tqma un da, ma Ti swav le bis ena ze) Se i mu Sa veTkri te ri u me bi, ris mi xed vi Tac Se a fa se ben isi ni kon kur si is mo na wi le ebs.

g) kon kur sis Ca ta re ba Se saZ le be lia or tu rad: mo na wi le e bi jer kiTxu lo ben (ze pi rad am bo ben) er T sa da ima ve na war mo ebs (ro gorc pro za uls, ise po e turs), Sem deg teqsts ir Ce ven sa ku Ta ri sur vi liT. mos wav le eb Tan er Tad gan sazR v reT sa kon kur so pi ro be bi, mag., sa ku Ta ri sur vi liT Ser Ce u li teq s te bis wa kiTx va.

d) ga a ca niT mos wav le ebs Se fa se bis kri te ri u me bi da aux se niT, ras mi aq ci on yu-radRe ba mom za de bis pro ces Si:

Ø yuradReba miaqcion sasven niSnebs; metyvelebis tempsa da xmis tembrs; Ø imetyvelon garkveviT da mkafiod; Ø saTanadod gamoiyenon araverbaluri ena – mimika da Jestebi; Ø Seecadon mxedvelobiTi kontaqtis damyarebas auditoriasTan.

Page 45: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

43

e) motivaciis gasazrdelad, sasurvelia, moswavleebi waaxalisoT sxvadasxva TvalsazrisiT, mag., yvelaze kargi gamoTqmis mqone, yvelaze mondomebuli da a.S. nominaciebze SeTanxmdiT moswavleebTan erTad.

leqsikuri savarjiSoebi:

mravalferovania saxelmZRvaneloSi leqsikis swavlebisaTvis SeTavazebuli da-valebebis speqtri:

Ø sinonimebisa da antonimebis gamoyeneba; Ø sityvieri ganmarteba (es, ZiriTadad, exeba afiqsalur nawarmoeb sityvebs da ara – kompozitebs, magaliTad, gamyidveli: is, vinc yidis da a.S. Tumca sruliad SesaZlebelia, gamoviyenoT sityvieri ganmartebac);

Ø leqsikis sxvadasxva kategoriad dayofa (mag., gramatikul kategoriebad: sityvebi, romlebic miuTiTeben adgils, dros, niSan-Tvisebas, moqmedebas da a.S.; sityvebi, romlebic gansxvavdebian suliereba/usuloebis mixed-viT da sxva);

Ø erTi cnebis qveS gaerTianeba (mag., yvavili, cxoveli, saTamaSo, xili, bostneuli...)

Ø konteqstis mixedviT sityvis mniSvnelobis dadgena da a.S.

sityvis mniSvnelobis araTargmniTi gziT miwodeba gansakuTrebiT uwyobs xels ara marto uSualod sityvis mniSvnelobis gaazrebas, aramed mis damaxsovrebasac. gTavazobT leqsikis swavlebis sxvadasxva xerxs, romlebic SegiZliaT gamoiye-noT axali leqsikuri erTeulebis swavlebisas.sasurvelia, rom axali leqsikis swavlebisas am etapze Tanmimdevrulad ganaxor-cieloT es aqtivobebi:

1. miuTiTeT yovel axal leqsikur erTeulze da daasaxeleT, ra aris (mag., es aris Citi, es aris pepela da a.S.);

2. miuTiTeT, daasaxeleT, ra aris da Semdeg moswavleebs sTxoveT, gaimeo-ron;

3. amis Semdeg mxolod miuTiTeT, moswavleebma ki unda daasaxeloT, ra aris;4. Semdeg Tqven mxolod asaxelebT da moswavleebma unda miuTiTon, romelia;5. miuTiTeT da daasaxeleT SecdomiT, moswavleebma ki unda gaasworon;6. moswavleTa enobrivi kompenteciebis gaTvaliswinebiT, aRwereT samizne

sityva (rogoria? – didi, patara, msuqani, dabali... ra feria?) da moswa-vleebma unda gamoicnon da daasaxelon.

saxelis mravlobiToba (gramatika):

vinaidan qarTulSi mravlobiT ricxvSi saxelis gadayvanisas zogierTi saxeli kargavs garkveul xmovnebs (zogi xmovans kargavs boloSi, zogi ki – SuaSi), amitom sasurvelia, rom garkveuli dro dauTmoT mocemuli sityvebis mravlobiTi ri-cxvis formebs da mudmivad maTTan erTad imuSaoT posterze.

Page 46: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

44

moswavleebTan erTad SecvaleT mocemuli sityvebis ricxvi. daakvirveT iseT sityvebze, romlebsac mravlobiTSi gadayvanisas fuZeSi mosdiT cvlileba. gTavazobT nimuSs:

roluri TamaSebi / martivi imitirebuli sakomunikacio situaciebi:

ro lu ri Ta ma Si Ta nam S rom lo bi Ti swav le bis erT-er Ti yve la ze uf ro gav r ce-le bu li da aq ti u ri for maa, ro me lic ne bis mi er asa kob riv jguf Tan Seg viZ lia ga mo vi ye noT.ro lu ri Ta ma Se bi, gar da sxva fun q ci e bi sa, mos wav le eb Si Se moq me de bi Ti una-re bis gan vi Ta re ba sac uwyobs xels. si mu la ci u ri si tu a ci e bis ga Ta ma Se ba gan-sa kuT re biT sa xa li sos xdis sas wav lo pro cess. si mu la cia gu lis x mobs re a lo-bis msgav si xe lov nu ri si tu a ci e bis Seq m nas. sxvag va rad rom vTqvaT, si mu la cia aris re a lo bis ga Ta ma Se ba.di a lo ge bis ga sa Ta ma Seb lad, mniS v ne lo va nia, pa ta ra asa kis mos wav le Ta dax ma-re bis miz niT, in ten si u rad ga mo vi ye noT e.w. mo de li re bis stra te gia, rac gu-lis x mobs:

Ø gasaTamaSebeli dialogis CarCos micemas; Ø winaswar msgavs dialogebze dakvirvebas/muSaobas; Ø sanimuSod pirvel etapze maswavleblis CarTvas (maswavlebelTan er-Tad dialogis gaTamaSebas).

gan sa kuT re biT mniS v ne lo va nia es 6-7 wlis asa kis mos wav le eb Tan, rom leb sac gan sa kuT re bu li dax ma re ba sWir de baT mewy vi les Tan di a lo gis ga sa Ta ma Seb-lad, ami tom ne bis mi e ri sa ko mu ni ka cio si tu a ci is gan xor ci e le ba mis je ro van mom za de bas gu lis x mobs. gTa va zobT mar tiv da auci le bel re ko men da ci ebs:

1. nebismieri situaciis momzadebisas mniSvnelovania, gaviTvaliswinoT davalebaSi miTiTebuli sakomunikacio amocanebi (ra aris misi mizani), mozardebis interesTa sfero da maTi asakobrivi Taviseburebebi;

mxolobiTi ricxvi

mravlobiTi ricxvi

mxolobiTi ricxvi

mravlobiTi ricxvi

biWi suraTi qamari megobari klaseli Tmakaba Zma qalaqi sofeli

biWebi suraTebi qamrebi megobrebi klaselebi Tmebi kabebiZmebi qalaqebi soflebi

bebiaqali telefoni naTesavi fexi saTvale Sarvali saxli magida Tvali

bebiebi qalebi telefonebi naTesavebi fexebi saTvaleebi Sarvlebi saxlebi magidebi Tvalebi

Page 47: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

45

2. komunikaciis warmarTvamde unda davrwmundeT, kargad gaiges Tu ara moswavleebma sakomunikacio situaciebi, kerZod:

Ø vin warmarTavs dialogs an saubars; Ø vin aris misi Tanamonawile dialogSi; vis esaubreba, vis mimarTavs, anu, vin aris msmeneli;

Ø ra aris komunikaciis mizani (anu, ris Sesaxeb imarTeba dialogi, an ras exeba saubari, mag.: gacnobas, mokiTxvas da sxva).

3. mniSvnelovania, rom gamoiyenoT modelirebis strategia da jer Tqven gaiTamaSeT erT-erT moswavlesTan. mxolod amis Semdeg amuSaveT moswa-vleebi damoukideblad.

ko mu ni ka ci is war mar T vam de mos wav le eb ma kar gad un da ga i az ron sa ko mu ni ka cio si tu a ci e bi, vi na i dan swo red amis gaT va lis wi ne biT un da mox des in te raq ci i sas nas wav li enob ri vi re sur se bis (Se sa ba mi si leq si kis, mar ti vi enob ri vi kon s t-ruq ci e bis, sa Ta na do enob ri vi for mu le bi sa da kli Se e bis, mar ti vi gra ma ti ku-li sa kiTxe bis – zmnis dro, su bi eq ti sa da obi eq tis brun va, dro sa da siv r ce Si ori en ti re bi saT vis sa Wi ro enob ri vi sa Su a le be bi da a.S.) ga mo ye ne ba.

Za li an mniS v ne lo va nia, rom mud mi vad wa a xa li soT mos wav le e bi, Ses wav li li leq si ku ri ma sa lis ga mo ye ne biT das van da upa su xon Se kiTx vebs; ni mu Se bis mi-xed viT mo na wi le o ba mi i Ron mar tiv yo fiT si mu la ci ur si tu a ci eb Si, ga i Ta ma-Son mar ti vi di a lo ge bi da sxva.

weris unaris ganviTareba:

moswavleTa weris unaris gasaviTareblad saxelmZRvanelo maswavlebelsa da moswavleebs mravlad sTavazobs iseT aqtivobebs, rogorebicaa:

Ø gamotovebuli adgilebis Sevseba (sityvebSi – asoebis, winadadebebSi sityvebis, teqstebSi – winadadebebis);

Ø kiTxvaris, anketis, baraTis, gakveTilebis cxrilisa da a.S. Sevseba; Ø areulad mocemuli sityvebiT winadadebis Sedgena; Ø areulad mocemuli replikebis / frazebis sworad dalageba da Semdgom awyobili teqstis gadawera;

Ø krosvordis Sevseba; Ø kiTxvarebis Sedgena (mag., vis moswons / ar moswons klasSi es Tu is sa-gani, nivTi... da a.S.);

Ø winadadebebis dasruleba sxvadasxva gziT (mag.: mocemuli varian-tebidan swori variantis SerCeviT; konteqstiT) da sxva.

Page 48: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

46

mi u xe da vad imi sa, rom am etap ze mo ce mu li da va le be bi Ses ru le bis Tval saz ri-siT gan sa kuT re bul sir Tu les ar war mo ad gens da ar sa Wi ro ebs da ma te biT ax s-na- gan mar te bebs, ma inc mniS v ne lov nad mig vaC nia ram de ni me faq to ris gaT va lis-wi ne ba, ker Zod:

1. davalebis Sesrulebamde, aucilebelia davrwmundeT, rom moswavleebs kargad esmiT Sesasrulebeli amocanis piroba da mocemuli leqsika;

2. saWiroebis SemTxvevaSi, sasurvelia, jer zepirad SevasrulebinoT moswavleebs es davaleba da Semdeg vTxovoT misi dawera;

3. davalebidan gamomdinare, kidev erTxel davazustod winmswrebad, es-miT Tu ara moswavleebs davalebaSi mocemuli leqsikuri erTeulebis mniSvnelobebi da, saWiroebis SemTxvevaSi, vimuSavoT maT garSemo ze-moT miTiTebuli rekomendaciebis gaTvaliswinebiT.

Secdomebis moZebna, dasaxeleba da gasworeba:

am ti pis aq ti vo be bi amow mebs mos wav lis cod nas. Se sa ba mi sad, Za li an mniS v ne lo va-nia, rom mas wav le bel ma yu radRe biT adev nos Tva li mos wav le Ta mu Sa o bis pro cess. ase Ti da va le be bi er T g var di ag nos ti re bis sa Su a le ba sac iZ le va – ram Se iZ le-ba ga na pi ro bos wa ru ma teb lo ba. mos wav lis mxri dan aras wo ri pa su xe bis mi ze zebi Se iZ le ba iyos ro gorc enob ri vi, ise ara e nob ri vi xa si a Tis, ker Zod: yu radRe bis ga fan tu lo ba, ga daR la, cu dad yof na, xe lis SeS la da a.S. swo ri di ag nos ti re bis Sem Tx ve va Si, mas wav le bel ma un da uz run vel yos xe lis Sem S le li faq to re bis Ta-vi dan aci le ba, da ba li enob ri vi kom pe ten ci e bis Sem Tx ve va Si ki ga zar dos ga var-ji Se bis fa za, da geg mos da ma te bi Ti aq ti vo be bi xar ve ze bis aR mo safx v re lad.

ucnobi teqstis kiTxva:

am ti pis aq ti vo be bis mi za nia mos wav le Ta ga var ji Se ba kiTx va Si (kiTx vis teq ni kis da uf le ba) da mos wav le Ta ga wa fu lad kiTx vis una ris di ag nos ti re ba. es aq ti vo-ba mas wav le bels sa Su a le bas aZ levs, ga i gos, ram de nad av to ma ti ze bu lia mos wav-le Ta de ko di re bis una ri, ram de nad aqvT maT gan vi Ta re bu li kiTx vis moq ni lo ba.

Se sa ba mi sad, msgav si aq ti vo be bi mas wav le bels da ex ma re ba, gan sazR v ros, ra sa-xis prob le me bi aqvT mos wav le ebs kiTx va Si imi saT vis, rom sa Ta na dod da geg mos kiTx vis swav le bis Sem d go mi pro ce si. Se saZ le be lia am aq ti vo bis Se Ta va ze ba sxva das x va va ri an tiT.msgav si aq ti vo be bi Se giZ li aT Se as ru le bi noT ro gorc 6-7 wlis asa kis mos wav-le ebs, ise uf ro si asa kis dam wye beb sac. mTa va ria, rom teq s tis Sed ge ni sas ga iT-va lis wi noT, ro me li asa ki saT vis aris is gan kuT v ni li da ise gan sazR v roT mi si mo cu lo ba. gTa va zobT ni mu Sebs.

Page 49: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

47

pirveli varianti:

SesTavazeT moswavleebs maTTvis nacnobi da advilad wasakiTxi sityvebisagan Semdgari teqsti, Tumca sityveb Soris manZili unda iyos sakmaod arabunebrivi da araTanabari:

6-9 wlis asakisaTvis:

TeTri beli Tavis mSoblebTan, TeTr daTvebTan erTad dedamiwis yvelaze TeTr kunZulzecxovrobda. weliwadis nebismier drosirgvliv Tovli ido da yvelaferi TeTrad TqaTebda.

10-14 wlis asakisaTvis:

me patara nakaduli var, mivrbivar, mivrakrakeb,mivCuxCuxeb. gamiSvi, Tovlo, ra ginda, romCamalilxar CrdilebSi da gamagrebulxar Cems gzaze.xedav, mze rogor icinis, rogor alersiTmafrqvevs mcxunvare sxivebs?!

aq ti vo bis pir ve li va ri an tis sa fuZ vel ze Se fas de ba, Se uZ lia Tu ara mos wav-les Ta vi suf lad da Se u fer xeb lad wa i kiTxos teq s ti, sa dac sity ve bi ga fan tu-la daa da we ri li / da beW di li mi u xe da vad imi sa, rom ma Ti mniS v ne lo ba mis T vis ga sa ge bia. Tu mos wav le sity va Ta So ris zed me ti da So re bis ga mo Se fer xe be biT kiTxu lobs, ake Tebs pa u zebs, mas wav le bels eq ne ba sa fuZ ve li iva ra u dos, rom mos wav les jer ki dev sWir de ba mu Sa o ba kiTx vis moq ni lo bis da sax ve wad.

meore varianti:

SesTavazeT moswavleebs teqsti, romelSic sityvebis umetesoba maTTvis sru-liad ucnobi da gaugebaria (SegiZliaT gamoiyenoT rTuli dargobrivi eniT dawerili samecniero naSromic). nimuSisaTis gTavazobT or variants, romel-Tagan pirveli SedarebiT martivi gaxlavT:

1. wylis orTqli zamTarSic Zalian maRla adis dedamiwidan da misgan pawawina yinulebi – kristalebi warmoiqmneba. magram eseni jer kidev ar arian Tovlis fantelebi. es eqvskuTxa kristali izrdeba, izrdeba da bolos lamaz varsk-vlavad iqceva.

Page 50: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

48

2. ga er Ti a ne bu li ere bis ga naT le bis, mec ni e re bi sa da kul tu ris or ga ni za ci am igi ve “iunes ko”-m ara er Txel Se i ta na sa qar T ve los kul tu ru li mem k vid re o ba Ta vis nus xa Si. msof lio ara ma te ri a lu ri kul tu ru li mem k vid re o bis dac vis nus xa Si mox v da qar Tu li an ba ni da qvev ris tra di ci iT Rvi nis da ye ne bis me To di. ara ma te ri a lu ri kul tu ru li mem k vid re o bis si a Sia qar Tu li mra val x mi a no ba, ro me lic UNESCO-s mi er aRi a re bu li iq na, ro gorc ka cob ri o bis ze pir sity vi e-ri da ara ma te ri a lu ri mem k vid re o bis Se dev ri da msof lio uni ka lur, xel Tuq-m nel 19 Se devrs So ris da sa xel da.

me o re va ri an tis sa fuZ vel ze Se fas de ba, Se uZ lia Tu ara mos wav les Ta vi suf-lad da Se u fer xeb lad wa i kiTxos teq s ti, rom lis sity ve bis mniS v ne lo ba da, Se-sa ba mi sad, Si na ar sic mas ar es mis. moq ni lad kiTx vis T vis ase ve mniS v ne lo va nia, rom mos wav les Se eZ los av to ma tu rad da swo rad amo i kiTxos mis T vis Tun dac sru li ad ucxo da ga u ge ba ri sity ve bi.

calkeuli Temebis ZiriTadi aqcentebi

am nawilSi mimovixilavT mxolod Temis ZiriTad komunikaciur da enobriv sa-kiTxebs.

rac Se e xe ba cal ke ul da va le bebs, ma Ti aq aRar Se ve xe biT. sa Wi ro e bis Sem Tx ve-va Si, ixel m ZR va ne leT im re ko men da ci e biT, rom le bic mo ce mu lia ti pu ri da va-le be bis Tav Si (gv. 35). cal ke ul Sem Tx ve veb Si (Tu ki amis sa Wi ro e ba iq ne ba), iq ve mo gaw v diT kon k re tul da va le bas Tan da kav Si re biT da ma te biT re ko men da ci ebs.

Page 51: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

49

1. pirveli nawili – (winasaanbano da saanbano periodi)

viswavloT wera-kiTxva

saanbano periodis prioritetebi:

Ø fonematuri smenis ganviTareba – bgerebis, sityvebisa da martivi wina-dadebebis smeniT garCeva;

Ø aqcenti producirebasa da dazepirebaze (martivi frazebi, enisgasa-texebi...);

Ø gamoTqmis damuSaveba da leqsikuri maragis gamdidreba; Ø fonologiuri unar-Cvevebis ganviTareba; Ø wera-kiTxvis unaris daufleba;

ZiriTadi sakomunikacio miznebi:

Ø wardgena/gacnoba (me var / es aris...; me mqvia / mas hqvia...); Ø sakuTari Tavisa da sxvisi, agreTve sagnis da a.S. identificireba (es / is; vin / ra);

Ø sivrceSi martivad orientireba (sad, raze – aris, devs, zis, dgas?); Ø kuTvnilebisa da damokidebulebis martivad gamoxatva (maqvs / myavs; visi? momwons / ar momwons...);

Ø adamianis, sagnis, cxovelis aRwera-daxasiaTeba naswavli / arsebu-li enobrivi codnis gamoyenebiT (rogoria? – didi / patara; grZeli / mikle; maRali / dabali; msuqani / gamxdari).

gacnoba:

me var... / me mqvia... es aris... / mas hqvia...

individualurad ganaxorcieleT interaqcia qarTul enaze TiToeul moswa-vlesTan (me var..., Sen vin xar?). aucilebelia, rom moswavlem srulad gipasu-xoT – me var...

im SemTxvevaSi, Tuki moswavle mxolod saxels ityvis, sTxoveT mas, gamoiyenos es konstruqcia.

Page 52: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

50

moswavleebTan interaqciisas pirvel da meore pirebTan erTad gaaaqtiureT mesame piric, magaliTad: – gamarjoba, me var ... ! es aris nana, Sen vin xar? // es vin aris? da a.S.

individualuri gacnobis Semdeg SesaZlebelia, damatebiT saxaliso TamaSebis gamoyeneba am enobrivi konstruqciis dasaufleblad. magaliTad:

• moswavleebi sxdebian wreze. erTi miesalmeba danarCenebs, waradgens sakuTar Tavs (gamarjoba, me var ...!) da gadadis sxvasTan (Sen vin xar?). axla is miesalmeba sxvebs, waradgens Tavs da a.S. vidre yvelas ar miecema misalmebisa da wardgenis saSualeba.

• moswavleebi irCeven ramdenime klasels (mag., 1 gogos da 1 biWs). pre-zentatori furcelze daawebebs sakuTar suraTs (an daxatavs) da aseve xatavs SerCeul klaselebs. aformebs da waradgens klasis winaSe zepi-rad (me var biWi, me mqvia ...; es aris gogo / biWi, mas hqvia ...). saWiroebi-samebr, daexmareT moswavleebs saTanado SekiTxvebiT.

zmna: hqvia

1. maswavlebeli Tavidan warsdgeba klasis winaSe da ambobs: me var ..., me mq-via ...; Semdeg svams SekiTxvas – ra mqvia me? moswavleebi pasuxoben.

2. maswavlebeli gadadis moswavleebze. uTiTebs erT-erTze da ambobs: es aris Tamari, mas hqvia Tamari. Semdeg gadadis sxvaze: is aris arCili, mas hqvia arCili.

3. svams SekiTxvebs klasSi: vin aris es/is? ra hqvia mas?

4. gaiTamaSebs minidialogebs moswavleebTan (aucilebelia, rom moswa-vleebma srulad upasuxon maswavlebels – me mqvia ... / mas hqvia ...):

a. – gamarjoba, me mqvia ... Sen ra gqvia? – .......... – ra hqvia mas? (uTiTebs mewyvileze an sxva Tanajgufelze) – ...........

5. Semdeg moswavleebi gaiTamaSeben msgavs dialogebs erTmaneTTan.

leqsikaze muSaoba:

ixelmZRvaneleT zemoT mocemuli rekomendaciebiT.

Page 53: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

51

aso-bgerebze muSaoba:

viswavloT xmovnebi:

rekomendacia: � winaswar dawereT maTi saxelebi did qaRaldze, rom SeeZloT maTze mudmivad dakvirveba (mag., mariami, nika, mari, giorgi, luka, Toma);

� aseve CaiwereT maTi ojaxis wevrebis saxelebi, romlebsac gamoiyenebT rogorc resurss xmovnebze samuSaod.

xmovnebze muSaobis etapebi:

pirveli etapi:

1. miuTiTeT vizualurad da daasaxeleT jer erTi xmovani (a), gaimeoreT nela da garkveviT da sTxoveT moswavleebs, maTac gaimeoron. Semdeg ga-dadiT meoreze (i).

2. gaamTlianeT xmovnebi: ai ia (Tan miuTiTeT vizualurad). gaameorebineT moswavleebsac.

3. msgavsad Semodis danarCeni xmovnebic: e. ai e. ai / ei da a.S.

gasavarjiSeblad:a. daasaxeleT xmovani da moswavleebma unda miuTiTon, romelia;b. miuTiTeT konkretul asos da moswavleebma unda gaaxmovanon;g. miuTiTeT konkretul xmovanze da gaaxmovaneT sxva. moswavleebi unda mixvdnen Tqvens Secdomas da gaasworon.

amis Semdeg daubrundiT calkeul xmovans da imuSaveT mis gamoweraze (bunebri-via, am SemTxvevaSi swavlebis ena mTlianad SeiZleba iyos maTi salaparako ena).

1. daakvirveT badis struqturaze – oTxxazovani principi; raSi mdgoma-reobs vertikaluri da horizontaluri xazebis aseTi ganlagebis arsi;

2. aCveneT badeSi am asoebis (xmovnebis) ganlageba. romeli xmovani ramden xazze iwereba da romelia es xazebi.

3. dasviT SekiTxvebi ukeT dasakvirveblad: romeli asoebi iwereba or xazSi? sam xazSi? romeli asoebi hgavs erTmaneTs? riT hgavs? ra aqvs saerTo? da a.S.

4. yuradReba gaamaxvilebineT asoTa moxazulobaze – saidan viwyebT da sad vamTavrebT asos weras; romeli aso ramden ujraSi iwereba.

amis Semdeg SeasrulebineT mocemuli davalebebi:

gadadiT maT sakuTar saxelebze, moaZebnineT saxelebSi xmovnebi da daasaxele-bineT.

Page 54: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

52

rekomendacia: � kargi iqneba, Tu miscemT badian rveulSi winaswar Caweril moswavle-Ta saxelebs xmovnebis gareSe da sTxovT maT Sevsebas. nimuSad dafaze CamokideT es saxelebi, rom SeZlon maTze dakvirveba – romel xazSi unda daweron, saidan daiwyon, ra mimarTulebiT wavidnen da a.S.

meore etapi:

amis Sem deg mos wav le ebs da u ri geT axa li oTx xa zo va ni ba di a ni fur c le bi da amu Sa veT isi ni aso e bis ga mo we ra ze mo ce mu li in s t ruq ci e bis Se sa ba mi sad (ix. mos wav li saT vis gan kuT v ni li sa mu Sao ma sa la):kar gi iq ne ba, Tu ki cal ke geq ne baT mom za de bu li ca ri e li ba de for mat ze (an wi-nas war da xa zavT mas da fa ze). sa ni mu Sod ram den jer me ga mo iy va neT aso da fa ze. mos wav le ebs aqvT sa Su a le ba, imu Sa on ka lig ra fi is rve ul Si.

SeniSvna: � kaligrafiis rveulSi muSaobas klasSi mxolod garkveuli dro dauT-meT. TiTo asosaTvis gamoawerineT mxolod TiTo xazi. kaligrafiis rveulis ZiriTadi samuSao daavaleT saxlSi Sesasruleblad. momdevno gakveTilze SeamowmeT rveulebi da, saWiroebisamebr, individualurad mieciT maT esa Tu is miTiTeba. kaligrafiis rveuli moswavleebis da-moukideblad samuSao rveulia.

aso Ta mo xa zu lo ba ze mu Sa o bas gar k ve u li dro da uT meT yo vel gak ve Til ze imi-saT vis, rom aC ve noT, ro gor iwe re ba esa Tu is aso. rac Se e xe ba am kuTxiT var-jiSs, ka lig ra fi is rve ul Si mu Sa o ba, Zi ri Ta dad, sax l Si un da mox des.

viswavloT Tanxmovnebi:

gaiTvaliswineT yvela is rekomendacia, romelic mocemulia xmovnebze samuSaod. damatebiT yuradReba unda mivaqcioT erT garemoebasac, kerZod, xmovnebisagan gansxvavebiT, Tanxmovnebis swavlebisas Semodis ori mniSvnelovani aqtivoba:

Ø konkretul Tanxovanze mibmulia mosasmeni enis gasatexi, romelic Tav-dapirvelad unda waikiTxoT nela da Semdeg swrafad.

ga iT va lis wi neT yve la is re ko men da cia, ro mlebic mo ce mu lia xmov neb ze sa mu Sa od. da ma te biT yu radRe ba un da mi vaq ci oT erT ga re mo e ba sac, ker Zod, xmov ne bi sa gan gan s x va ve biT, Tan x mov ne bis swav le bi sas Se mo dis ori mniS v ne lo va ni aq ti vo ba:

Ø kaligrafiis rveulSi mocemulia es enis gasatexebi. moswavleebma unda moZebnon miTiTebuli, xSirad gameorebuli aso am enis gasatexSi da gaaferadon.

Page 55: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

53

rekomendacia: � enis gasatexis sigrZe SeamokleT moswavlis smeniTi mexsierebisa da impresiuli metyvelebis moculobis gaTvaliswinebiT, mag., Tu oTxsi-tyviani enis gasatexis gameoreba uWirs, SeamokleT is.

� erTbaSad yvela enis gasatexs nu aswavliT. SegiZliaT gakveTilis gan-mavlobaSi daubrundeT xolme enis gasatexebs, dauTmeT 2-3 wuTi da Sem-deg isev gaagrZeleT muSaoba. es erTgvari Sesvenebac iqneba moswavlee-bisaTvis da saxaliso aqtivobac, romelic ganwyobas aumaRlebT.

mniSvnelovania, am aqtivobebis Sesrulebisas, daicvaT miTiTebuli Tanmimde-vruloba:

1. jer xdeba wignSi mocemul badian nawilSi arsebul asoebze dakvirveba xmovnebTan aRwerili wesiT;

2. Semdeg Sesabamisi enis gasatexebis mosmena da gameoreba zemoT mocemu-li miTiTebebis gaTvaliswinebiT;

3. samuSao rveulSi mocemul enis gasatexebSi miTiTebuli asos moZebna da gaferadeba;

4. kaligrafiis rveulSi muSaoba.

imuSaveT wignSi mocemuli instruqciebis Sesabamisad.

SeniSvna: � msgavsi principiT damuSavdeba danarCeni aso-bgerebic.

rekomendacia: � gamoawerineT jer calkeuli asoebi da Semdeg gadadiT naswavli asoebi-sagan Semdgar martiv sityvebze.

sityvebis awyoba moZravi anbaniT:

moZ ra vi an ba nis ga ke Te ba – sa sur ve lia, mis Seq m na Si Ta vad mos wav le ebs (gan sa-kuT re biT 6-7 wlis bav S vebs) mi a Re bi noT mo na wi le o ba. eta pob ri vad (ro gorc amas sa xel m ZR va ne lo iT va lis wi nebs) da a xa ti neT maT nas wav li aso e bi, ga a fe-ra de bi neT da ga mo a we ri neT. mo am za deT re sur si, ro mel sac mud mi vad ga mo i ye-nebT we ra-kiTx vis da uf le bis pro ces Si.ase ve ga a ke Te bi neT sas ve ni niS ne bic (wer ti li, mZi me, kiTx vis ni Sa ni), ro mel Tac ga mo i ye nebT sa Wi ro e bi sa mebr.aso e bis ga mo ye ne biT aawyo bi neT sity ve bi da mar ti vi wi na da de be bi mos wav le ebs. Se giZ li aT am aq ti vo bas Ta ma Sis / Se jib ris sa xec mis ceT da ga mo i ye noT ga n t vi-r T vis dros.

Page 56: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

54

moZravi anbaniT awyobili sityvis / winadadebis Semowmeba – mas mere, rac erT-erTi moswavle aawyobs miTiTebul sityvas an winadadebas, yvelas erTad SeamowmebineT Semdegi parametrebiT:

a) aris Tu ara daculi Sualedi sityveb Soris? b) sityvaSi asoebi sworad aris Tu ara Casmuli? g) qveda da zeda asoebi sworad aris Tu ara ganawilebuli xazze?d) dasmulia Tu ara sasveni niSnebi?

rekomendacia! � im mos wav le ebs, rom leb sac Za li an uWirT kiTx va da an ba nis Sem d gom pe-ri od Sic sa Wi ro e ben da ma te biT mu Sa o bas, es re sur si gan sa kuT re biT ga-mo gad ge baT. ro ca sxve bi da mo u ki deb lad mu Sa o ben da as ru le ben iseT da va le bas, ro me lic rTu lia kon k re tu li mos wav lis T vis (vi na i dan jer ki dev ar aqvs daZ le u li kiTx vis prob le ma), amu Sa veT moZ ra vi an ba niT.

martivi ferebi:

muSavdeba ferebi wignsa da rveulSi mocemuli davalebebis Tanmimdevruli SesrulebiT. damatebiT savarjiSod SegiZliaT:

Ø ilustraciebis gamoyenebiT nacnobi leqsikis garSemo martivi inter-aqciis mowyoba, magaliTad: ra aris es? – es aris ia; ra feria ia? – lur-ji; mze wiTelia? – ara, mze aris yviTeli. kidev ra aris yviTeli? ra aris aq mwvane, wiTeli ...? da a.S.

Ø daaxatineT moswavleebs karnaxiT (Sen daxate wiTeli mze, lurji burTi da mwvane xe; Sen daxate ia da ori soko – erTi Savi da erTi TeTri da a.S.).

teq s tis ga Sif r va (rve u li, gv. 50, #1): da va le bis Ses ru le bam de da a zus teT, ax sovT Tu ara mos wav le ebs teq s t Si mo ce mu li na xa te bis da sa xe le be bi qar Tu-lad. mi u Ti TeT da Se e kiTxeT: ra aris es? es pe pe laa? es ra fe ria? da a.S. amis Sem deg da awy vi leT mos wav le e bi da er Tad ga a Sif ri neT teq s ti. sa mu Sa os das-ru le bis Sem deg:

• jer Tqven waikiTxeT teqsti da sTxoveT moswavleebs, Seamowmon; • Semdeg waakiTxeT moswavleebs xmamaRla calkeuli winadadebebi (Sesa-

bamisad, kidev erTxel xdeba gadamowmeba). • davalebis siswore SeamowmeT individualuri SekiTxvebiTac, magali-

Tad: nika, ra aris TeTri da Savi? aq ra feria Rrubeli? ana, ra aris Wian-Wvela? kidev ra mweria aq, giorgi? ra feria zRva? da a.S.

• amis Semdeg sTxoveT moswavleebs, werilobiT upasuxon ukve teqstis garSemo dasmul SekiTxvebs (iqve, #2).

Page 57: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

55

konkretuli gramatikuli sakiTxebi:

ganmarteba!ki dev er Txel gan v mar tavT, rom Te me bis aR we ri sas de ta lu rad aRar gav y ve biT Ti To e u li aq ti vo bis aR we ras. aq ti vo bis ti pi dan ga mom di na re, sa Wi ro e bis Sem-Tx ve va Si, ixel m ZR va ne leT im re ko men da ci e biT, rom le bic mo ce mu lia ti pu ri da va le be bis Tav Si (gv. 31-43).rac Se e xe ba kon k re tul enob riv sa kiTxebs, sa xel m ZR va ne lo Si (ro gorc wig n Si, ise rve ul Si) sak ma ri sad aris war mod ge ni li aq ti vo be bi, rom le bic uz run vel-yo fen am enob ri vi cod nis aT vi se bas. mTa va ria, Tan mim dev ru lad Se as ru le bi-noT isi ni mos wav le ebs.aq yu radRe bas ga va max vi lebT mxo lod ama Tu im sa kiTxis ar se biT mxa re eb ze. sa-Wi ro e bis Sem Tx ve va Si, da ma te biT mo gaw v diT sa kiTx ze mu Sa o bis Tan mim dev rul di na mi kas Ta vi si re ko men da ci e bi Ta da gan mar te be biT.

vin / ra

1. yuradReba gaamaxvileT kiTxvebze: vin? – Tea, Toma, uCa... // ra? – ia, mai-muni, xe...

2. miuTiTeT gogonaze da ikiTxeT: es aris vin Tu ra?3. daasrulebineT Tqven mier dawyebuli SekiTxvebi moswavleebs. miuTi-

TeT adamianze an nacnob saganze / nivTze da a.S. da daiwyeT SekiTxvis dasma: es aris ...? moswavleebma unda daasrulon.

4. miuTiTeT areulad (xan adamiani, xan nivTi).5. gasavarjiSeblad SegiZliaT gamoiyenoT saklaso situacia: miuTiTeT

konkretul moswavleze – es aris vin Tu ra? analogiurad sagnis SemTx-vevaSic.

moswavleebma unda gaigon da daimaxsovron, rom qarTulSi vin aris mxolod adamiani, danarCeni aris ra. gaakeTeT paraleli maT sasaubro / swavlebis enas-Tan (berZnulTan, inglisurTan, germanulTan da a.S.).

es / is nacvalsaxelebi

am opo zi ci is ukeT ga sa ge bad sak ma ri si iq ne ba sak la so aq ti vo be bis Ses ru le ba sa Ta na do Jes ti ku la ci is ga mo ye ne biT (sa Wi ro e bis Sem Tx ve va Si, ga mo i ye neT ma-Ti swav le bis ena). gTa va zobT ra mo de ni me maT gans:

1. dadeqiT erT-erT moswavlesTan, miuTiTeT masze da TqviT: es aris Toma. Semdeg gaiSvireT TiTi sxvisken da Tavidan TqviT: is aris anastasia. gaimeo-reT Jestikulaciis gamoyenebiTa da nacvalsaxelebze aqcentis dasmiT: es aris Toma / is aris anastasia; me var ... / es Tomaa / is aris anastasia da a.S.

Page 58: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

56

2. Semdeg mimarTeT sxva moswavles kiTxviT – Sen vin xar? moswavlis pasuxis Semdeg gaagrZeleT masTan SekiTxvebis dasma: es Tomaa? vin aris is? es anas-tasiaa? (specialurad dauSviT Secdoma) da a.S. moswavle, SesaZloa, mokle pasuxiT (ki/ara an araverbaluri pasuxiT) Semoifarglos. aseT SemTxveva-Si, daexmareT mas imisaTvis, rom sruli pasuxi miiRoT.

3. moswavleebTan erTad gaiTamaSeT minidialogebi. gTavazobT maswavleb-lis replikebs:

a. – gamarjoba, me var ... (ambobs saxels), es lalia. Sen vin xar? – ...........b. – gamarjoba, arCil, me ....... var, is vin aris? – ..........g. – gamarjoba, Sen ......... xar? – ............ – es aris nino? – ............ – is vin aris? – ...........

4. amis Semdeg gaaTamaSebineT moswavleebs msgavsi dialogebi. daakvirdiT, mousmineT maT da mxolod saWiroebis SemTxvevaSi CaerTeT maT dialogSi.

kuTvnilebiTobis gamoxatva: visi? – Cemi, giorgis, Teas...

mocemuli miTiTebebis gamoyeneba gansakuTrebiT mniSvnelovania patara asakis im moswavleebTan, romlebsac uWirT axali enobrivi sakiTxis gageba-gaazreba.

1. aCveneT Tqveni nivTi moswavleebs da saTanado Jestikulaciis gamoyene-biT (xelis mkerdze midebiT) TqviT: es aris Cemi saaTi, es aris Cemi wigni ...

2. amis Semdeg aiReT erT-erTi moswavlis nivTi da TqviT: es sofos fanqaria; es aris daTos wigni da a.S.

3. paralelurad dasviT SekiTxvebic: visi wignia es? _ es aris Cemi/ daTos/ nanas wigni da a.S. visia es CanTa? – es CanTa Cemia/giorgisaa/nanasia da a.S.

4. analogiuri SekiTxvebi daasmevineT moswavleebsac erTmaneTisaTvis da apasuxebineT: nino, ra aris es? – es Cemi CanTaa; gia, visia es kalami? _ Cemi da a.S.

5. procesi momabezrebeli da uintereso rom ar gamovides, kargi iqneba fo-toebis gamoyenebac. moswavleebi fotoebis meSveobiT waradgenen saku-Tar megobrebs, da-Zmas: es Cemi megobaria. mas hqvia ... / es Cemi megobaria. es aris Cemi da/Zma. mas hqvia ...... / es biWi aris arCili. arCili Cemi megobaria. es gogo aris arCilis da. mas ...... hqvia da a.S.

Page 59: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

57

martivi saxaliso TamaSebi:

a) visia, visia? – aiReT sxvadasxva moswavlis nivTi (maT Soris, SegiZliaT,gamoiyenoT sakuTari nivTic) da CayareT yuTSi. amoiReT jer erTi, aCveneT moswa-vleebs da ikiTxeT – visia? nivTis patronma unda Tqvas – Cemi. im SemTxvevaSi, Tu moswavle ityvis me, usworebT da ameorebinebT. Semdeg ramdenjerme amoiReT misi nivTi, rom moswavlem TavisiT Tqvas – Cemi.

b) gamoicaniT, visia? – moswavleebma unda gamoicnon yuTidan amoRebuli yvela nivTi da daasaxelon visia. SegiZliaT uTxraT, rom mxolod Nnacvalsaxelebi Tqvan (Cemia, Senia, misia) da paralelurad miuTiTon JestikulaciiT, an gamoiyenon saxelic (ekasia, girogisia..).

zmnebi: maqvs da myavs:

maqvs:1. kvlav aCveneT Tqveni nivTi moswavleebs da uTxariT: es Cemi kalamia. me ma-

qvs kalami; me maqvs saaTi, es Cemi saaTia da a.S.

2. pirTa monacvleobisaTvis CarTeT moswavleebic (me maqvs mokle Tma, ma-riams aqvs grZeli Tma, ninosac aqvs grZeli Tma);

3. amis Semdeg dausviT maT SekiTxvebi: kidev vis aqvs mokle Tma? grZeli Tma? moswavleTa pasiurobis SemTxvevaSi, individualurad SegiZliaT mimar-ToT SekiTxviT. SekiTxvebis procesSi gaiTvaliswineT TiToeuli moswa-vlis asakobrivi da fsiqoemociuri mxare. SesaZlebelia, zogierTs pirda-pir daexmaroT kidec pasuxis formulirebaSi da Semdeg sTxovoT ramden-jerme gameoreba.

un da akon t ro loT, rom mos wav le eb ma sru li pa su xe bi gas cen. da sawyi sis T vis, Se saZ loa, das Wir deT mi niS ne be bi, ami tom mok le pa su xe bis Sem Tx ve va Si, mi u Ti-TeT, rom sru a lad gi pa su xon. am g va ri mi Ti Te be bi, cxa dia, ma Ti swav le bis / sa-sa ub ro ena ze xor ci el de ba.

Se niS v na: ga a ke Te bi neT pa ra le le bi qar Tul sa da maT sa sa ub ro enas So ris. Se a-da re bi neT es enob ri vi mov le na, aris Tu ara msgav se ba? gan s x va ve ba? ga a ke Te bi-neT „aR mo Ce ne bi”. es er Ti-orad gaz r dis maT mo ti va ci as.mom dev no Te meb Sic (mag., oja xis Te ma, cxo ve le bi, qa la qis Te ma) sak ma od aq ti u-rad ga mo i ye ne ba maqvs / myavs zmne bi da, sa sur ve lia, rom Se sa ba mi si kon teq s tis gaT va lis wi ne biT, am enob riv sa kiTxs yo vel jer ze mi ub run deT. mar Ta lia, Ta-vad sa kiTxi ga ge bis Tval saz ri siT rTu li ar aris, Tum ca sak mao ga var ji Se bas iTxovs miT uf ro imaT Tan, ro mel Ta sa sa ub ro ena Sic es enob ri vi mov le na qar-Tu li sa gan gan s x va ve bu lia.

Page 60: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

58

Tanmimdevrulad gTavazobT aqtivobaTa nimuSs (ganmarteba: axal sityvebTan er-Tad gamoiyeneT is leqsikac (saTanado enobriv konstruqciebTan erTad), rome-lic wina TemebSis farglebSi gaiareT):

1. jer daakvirveT Sesabamis leqsikaze _ ra SemTxvevaSi vambobT `maqvs~ da ra SemTxvevaSi _ `myavs~. gamokveTT sulieri da usulo saxelebi (gamo-naklisia transporti!). axsnisas gamoiyeneT maTi sasaubro ena.

maqvssaxli, ezo, CanTa, saTamaSo manqana ...

myavsda, Zma, megobari, velosipedi, manqana, ZaRli, kata ...

2. amis Semdeg imuSaveT leqsikis posterze da iq mocemul sityvebi gadaaxa-risxeT maqvs Tu myavs niSnis mixedviT:

maqvs myavs

3. mocemuli sityvebis gamoyenebiT dasviT frontaluri SekiTxvebi: vis hyavs saxlSi ZaRli / kata? vis hyavs manqana / velosipedi? vis hyavs wiTeli feris / didi ... manqana? da a.S.

4. sTxoveT moswavleebs, maTac dausvan msgavsi SekiTxvebi erTmaneTs da upa-suxon.

5. gaaTamaSebineT dialogebi (modelirebisaTvis pirveli dialogi Tqven Ta-vad gaiTamaSeT erT-erT moswavlesTan erTad). sanimuSod gTavazobT Se-kiTxvebs dialogebisaTvis:

_ erekle gyavs Zma?_ ra hqvia Sens Zmas?_ kidev vin gyavs ojaxSi?_ Sens Zmas hyavs velosipedi?_ kidev ra gyavT ojaxSi?_ ZaRli gyavT?_ rogoria Seni Zma?_ ra feris Tma aqvs? da a.S.

Page 61: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

59

6. nacnobi sityvebis gamoyenebiT SesTavazeT TamaSi _ `gamoicani, ra sity-vaa~. airCieT erT-erT sityva da aRwereT maTTvis nacnobi leqsikisa da enobrivi konstruqciebis gamoyenebiT. gTavazobT nimuSebs saanbano pe-riodis enobrivi monacemebis gaTvaliswinebiT:

Ø Tma: aqvs biWsac da gogosac. aris sxvadasxva feris. aris grZelic da moklec (Tu gauWirdebaT gamocnoba, maswavlebeli miscems miniSnebas: es gvaqvs Tavze da miuTiTebs);

Ø banani: yviTeli feris xilia. uyvars maimuns. uyvars didebsac da pa-tarebsac. mec miyvars.

Ø maimuni: gareuli cxovelia. uyvars banani. binadrobs afrikaSi. gvyavs zooparkSi. aqvs grZeli kudi.

Ø manqana: aris sxvadasxva feris. adamianebi amiT dadian quCaCi. mec myavs is. Cemi wiTeli ferisaa.

Ø bebia: is bevrs hyavs. mec myavs. is cxovrobs CvenTan. mas hqvia gvanca. aqvs TeTri Tma. aris saTvaliani. moxuci qalia.

Ø da a.S.

Ta maS Si aq ti u rad Car TeT mos wav le e bi – ma Tac Ca i fiq ron da aR we ron sity ve-bi. sa Wi ro e bis Sem Tx ve va Si, Tqven Ta vad Ses Ta va zeT zo gi erTs mar ti vi sity va (uTxa riT yur Si ise rom, sxveb ma ar ga i gon) da pa ra le lu rad, da ex ma reT kiTx-ve bis for mu li re ba Sic.

asa kob ri vad gan s x va ve bu li mos wav le e bis Sem Tx ve va Si, msgav si ga mo ca na-Ta ma Se-bis dros (da ara mxo lod) da awy vi leT mos wav le e bi (an mci re jgu fe bad da ya viT isi ni) da Tqven pa ta re bis mewy vi led (an jgu fis wev rad) mi i ReT mo na wi le o ba (gan sa kuT re biT sawyis etap ze). es Za li an mniS v ne lo va nia, rad gan aseT Sem Tx ve-va Si, uf ro se bic aRar da kar ga ven pa ta reb Tan Ta ma Sis mo ti va ci as.

gTa va zobT Ta ma Sis mar tiv va ri an t sac:

ga mo a ka riT da fis erT mxa res Sem de gi su ra Te bi: ba li, bur Ti, ba na ni, ka ka li... Tav ze da a we reT – maqvs; me o re mxa res: Tev zi, ma i mu ni, yva vi, daT vi... da da a we-reT: myavs (ma sa la Se giZ li aT Sec va loT Tqve ni sur vi li sa mebr).

Ca i fiq reT da fa ze ga mok rul maqvs an myavs jgu fi dan ro me li me sity va da TqviT Ca fiq re bu li sity vis Se sa ba mi sad: aba, ra maqvs? an ra myavs? es uk ve mi niS ne baa dak-vir ve bu li mos wav li saT vis, ro me li jgu fis sity vebs Se e xe ba ga mo ca na – uy vars ba na ni / aris wi Te li da mrgva li. Sem deg Se giZ li aT da a zus toT – xi lia da a.S.

Page 62: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

60

gTavazobT asaxsenel variantebs:

sivrceSi orientacia: sad? raze? zmnebi: dgas, devs, zis, kidia

1. saklaso situaciis gamoyenebiT miuTiTeT, ra dgas saklaso oTaxSi da ra kidia kedelze: oTaxSi dgas magida... kedelze kidia suraTi, saaTi ... ra devs merxze, magidaze...

2. dasviT SekiTxvebi da jer Tavadve upasuxeT, Semdeg ki CarTeT moswavleebic: sad dgas magida? – oTaxSi; sad kidia saaTi? – kedelze; sad devs CanTa? – ma-gidaze, vis magidaze devs CanTa? – Cems magidaze, giorgis magidaze... da a.S.

3. gaakeTeT dafaze (an flirCatze / posterze) sqema da sqemaze miTiTebiT Tavidan dasviT da upasuxeT SekiTxvebze:

mniSvnelovania, rom moswavleebs davafiqsirebinoT, SekiTxvaze – sad? rogoria sityvaTa daboloebebi: ...-Si / ...-ze.

damatebiTi davaleba. Ø daaxatineT oTaxis interierebi da gamoiyeneT rogorc resursi. SeadarebinebT erTmaneTis naxatebi – vis naxatze sad ra dgas, ra devs da ra kidia kedelze.

Ø SegiZliaT daaxatinoT karnaxiTac: erT SemTxvevaSi, karnaxobT Tqven, meore SemTxvevaSi – erTmaneTs. meore variantis SemTxvevaSi, SesaZ-lebelia, moswavleebi daawyviloT gansxvavebuli asakis mixedviTac (ufrosebis karnaxiT xataven patarebi).

maqvsbali wiTelia da mrgvali, me Zalian miyvars. xilia.burTi mrgvalia. aq aris wiTeli feris. aris sxva ferisac. saTamaSoa.banani yviTelia, uyvars maimuns. xilia.kakali mrgvalia, uyvars Tagvsa da ciyvs.myavsTevzi aris zRvaSi. wylis cxovelia.maimuni aris gareuli cxoveli, aqvs grZeli kudi da uyvars banani.daTvi didi gareuli cxovelia. uyvars Tafli. cxovrobs tyeSi. mis Svils

hqvia beli.yvavi aris Savi feris. gareuli frinvelia da yrantalebs.

oTax-Sisad? kedel-ze

Page 63: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

61

Ø moaZebnineT moswavleebs, ra aris oTaxSi, ra devs magidaze, visi nivTia? da a.S. am kiTxvebze pasuxis gasacemad moswavleebs yuradReba miaqcev-ineT imaze, rom Tqvan sruli pasuxebi sworad.

aRwera-daxasiaTeba: rogoria? – didi / patara; grZeli/mokle; maRali/dabali; msuqani/gamxdari

zedsarTavebze samuSaod SesaZlebelia nebismieri situaciis mudmivad gamoyeneba:

Ø hkiTxeT, vin aris klasSi /saxlSi maRali? dabali? gamxdari? didi? pa-tara?

Ø sTxoveT, daasaxelon da aRweron erTmaneTi: es aris irakli. irakli aris maRali da gamxdari.

Ø daasaxelon da aRweron sakuTari Tavebi / megobrebi / ojaxis wevrebi: me var salome. me var maRali da gamxdari.

Ø miuTiTeT klasSi romelime nivTze, saganze da a.S. da dausviT moswav-leebs SekiTxvebi (am SemTxvevaSi, arsebiTi mniSvneloba ar aqvs imas, nacnobia Tu ara esa Tu is leqsikuri erTeuli maTTvis. mTavaria, vizua-lurad daanaxoT is da Tan daasaxeloT, ra aris. moswavleebs ar gauWir-debaT misi gameoreba, mTavaria, Tqvan, rogoria.

Ø aCveneT da aRwereT SecdomiT, moswavleebma ki unda gaasworon da a.S.

saxaliso TamaSebi:

1. ga mo ca ne bi – Ca i fiq reT erT-er Ti mos wav le da da a xa si a TeT. mos wav le eb ma un da amo ic non, vin Ca i fiq reT da da a sa xe lon igi. mi u Ti TeT isic, Tu ra ac-via da ra uke Tia. am etap ze Tmi sa da Tva le bis fe ris mi Ti Te ba auci le be li ar aris (mos wav le ebs amas ver mov TxovT, vi na i dan rTu li fe rebs Sem deg (pir vel Tav Si) swav lo ben, Tum ca Tqven Se giZ li aT TqvaT. me o re mxriv, es uke Te si caa, vi na i dan es leq si ka ga uj de baT mos wav le ebs yur Si da Sem deg ad vi lad da i max sov re ben.es aq ti vo bac mud mi vad Se giZ li aT ga mo i ye n oT gan t vir T vi saT vis da uf-ro da uf ro me ti in for ma cia Se i ta noT ma Ti da xa si a Te bi sas. pir vel Tav Si uk ve Se giZ li aT da a ma toT mos wav lis Tmi sa da Tva le bis fe ri; ag reT ve, ra fe ri saa mi si tan sac me li da a. S.am g va ri ga mo ca ne bi Zal ze axa li sebT mos wav le ebs da xels uwyobs enob ri-vi ma sa lis da max sov re bas, ami tom rac met ga mo ca nas Ses Ta va zebT mos wav-le ebs, miT uke Te si.

2. ga moc no ba kiTx va-pa su xiT – da we reT mos wav le Ta sa xe le bi fur c leb ze. wi lis yris Sem deg, erT-er Ti mos wav le iRebs fur cels. da us viT mas Se-kiTx ve bi. mos wav lis pa su xe biT da nar Ce ne bi un da mix v d nen, vi si sa xe li we-ria fur cel ze. sa va ra u do kiTx ve bi: – go goa Tu bi Wia? grZe li Tma aqvs Tu mok le? ra fe ris Sar va li/ka ba ac via? da ase Sem deg. am Sem Tx ve va Sic ga iT-va lis wi neT is re ko men da ci e bi, rom leb zec ze moT mo gax se neT.

Page 64: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

62

2. meore nawili – (anbanis Semdgomi periodi)

pirveli Tema – Cemi saojaxo albomi

sakiTxavi davalebebis Sesruleba:

zogadi ganmarteba! sakiTxavi davalebebis Sesrulebisas daicaviT Semdegi principi:

Ø saWiroebisamebr, erTi-ori nimuSi gaakeTeT moswavleebTan erTad; Ø dasmuli sakiTxavi amocanis gadasaWrelad moswavlebs Cumad waakiTxeT davalebis winadadebebi da amuSaveT damoukideblad;

Ø SeamowmeT pasuxebi; Ø amis Semdeg moswavleebi avarjiSeT xmamaRal kiTxvaSi;

rekomendacia! � saWiroebis SemTxvevaSi, daexmareT moswavleebs individualurad konk retuli miniSnebebiT an winaswar mieciT konkretuli sayrdene-bi. ma galiTad, davaleba #2 (rveuli, gv. 64): davalebis Sesrulebam-de, gaakeTebineT daTos ojaxis genealogiuri xe da masze dakvirvebiT SeasrulebineT mocemuli davalebebi (iqve,#2, 3).

� im moswavleebs, romelTac jer kidev aqvT problemebi kiTxvaSi, an uWirT amgvari davalebebis Sesruleba, vidre sxvebi muSaoben, maTTan damatebiT

gramatikuli sakiTxebi:

� rTuli ricxvebi: 11-20

� pirisa da kuTvnilebiTi

nacvalsaxelebi:

� saxelis mravlobiToba:

bebia / bebiebi / ramdenime

bebia...

� saxelTa warmoeba:-iani

(aqvs Savi Tma / aris

SavTmiani...)

� rigobiTi ricxviTi

saxeli:

� zmnebi: miyvars, momwons

Page 65: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

63

imuSaveT kiTxvis unarebis ganviTarebaze. SeasrulebineT martivi sakiTxavi da-valebebi imave teqstis gamoyenebiT. gTavazobT konkretul nimuSebs:

1. gaakeTebineT mxolod ojaxis sqema da SeavsebineT. sqemaze daitaneT mxo-lod calmxrivi informacia, moswavlem ki unda Seavsos, mag.: sqemaze aR-niSnulia mxolod deda, mama, Zma, da... moswavlem unda moZebnos teqstSi maTi saxelebi da daasaxelos / Caweros. an piriqiT, sqemaze mocemulia saxelebi da unda miaweros, vin arian – deda, mama, da, Zma ...

2. msgavsi martivi operacia SeiZleba gakeTdes cxrilSic. mieciT cxrili da sTxoveT misi Sevseba teqstSi moZiebuli informaciiT, mag.: moniSnon Se-sabamisi ujra – vin vin aris:

3. mieciT pasuxebis savaraudo variantebi da sTxoveT, Semoxazon, romelia swori. gTavazobT oriode nimuSs.

msgavsi strategiebi gamoiyeneT sxva teqstebTan da sakiTxav davalebebTan mimar-TebaSic!

rTuli ricxvebi: 11-20

bu neb ri via, mos wav le ebs ga u Wir de baT am ricx ve bis er T ba Sad da max sov re ba da es arc un da mo viTxo voT. sa sur ve lia, ga mo vi ye noT yve la si tu a cia da yo vel jer ze, ro ca ki amis sa Wi ro e ba iq ne ba, dav s vaT sa Ta na do Se kiTx ve bi, ma ga li Tad: ram de ni bav S via dRes klas Si? ram de ni ar aris? ra ricx via dRes? ram de ni niv Tia or Can Ta Si er Tad? ram de ni fan qa ri devs ma gi da ze? sul ram de ni axa li sity va is wav les? ram de ni asoa am sity va Si? ram de ni sity vaa am wi na da de ba Si? da a.S..

Tamarisa da kotes Svilia:

a) daTob) SoTag) neli

meSvide klasSi swavlobs:

a) daTob) sandrog) malxazi

deda mama da Zma bebia babuaneliSoTaTamarikotemalxazimaka

Page 66: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

64

konkretuli gramatikuli sakiTxebi:

mo ce mu li qve Te ma enob ri vi Tval saz ri siT, ram de ni me gra ma ti ku li sa kiTxis aT vi se bas gu lis x mobs. imi saT vis, rom mos wav le eb ma SeZ lon sa ku Ta ri Tu sxvi si oja xis wev re bis Se sa xeb in for ma ci is ga da ce ma da mi Re ba, mniS v ne lo va nia mo ce-mu li gra ma ti ku li cod nis ga ge ba/ga az re ba da mi si je ro va ni ga mo ye ne ba.

gTa va zobT kon k re tul re ko men da ci ebs, ra un da ga viT va lis wi noT am enob ri vi sa kiTxe bis swav le bi sas da ro gor war v mar ToT sas wav lo pro ce si ise, rom mos-wav le ebs ga vu mar ti voT ma Ti aT vi se ba.

pirisa da kuTvnilebiTi nacvalsaxelebi:

mi u xe da vad imi sa, rom enis swav le bis pir ve li ve dRi dan nac val sa xe lebs sak ma-ri si yu radRe ba eT mo ba, ma inc di dia maT ga ge ba sa da ga mo ye ne bas Tan da kav Si re-biT Sec do me bis daS ve bis al ba To ba. ami tom mniS v ne lov nad mig vaC nia, rom yo vel jer ze sa Ta na do dro da uT moT maT ze mu Sa o bas.

sa sur ve lia, pos ter ze ga da i ta noT qve moT mocemuli nac val sa xe le bi da ga ak raT ke del ze, ra Ta mos wav le ebs sa Su a le ba hqon deT, sa Wi ro e bi sa mebr, mud mi vad mi a-dev non Tva li da ga mo i ye non.

I p. II p. III p. I p. II p. III p.

vin? me Sen is Cven Tqven isinivis? me Sen mas Cven Tqven maTvisi? Cemi Seni misi Cveni Tqveni maTi

saxelis mravlobiToba: bebia / bebiebi / ramdenime bebia...

sakiTxis damuSavebisas gaiTvaliswineT zemoT mocemuli rekomendaciebi (gv. 42).

da ma te biT, xaz gas miT gvin da aR v niS noT, rom bu neb ri via, un da ga mo i ricxos yo-vel g va ri Te o ri u li msje lo ba, ub ra lod un da vaC ve noT, ra xde ba da nel- ne la mi viy va noT gar k ve u li ka non zo mi e re be bis aR mo Ce nam de.un da gvax sov des, rom Sec do me bis daS ve bis al ba To ba (miT uf ro sawyis etap-ze) di di iq ne ba (mo sa lod ne lia maT gan da e bis, Zma e bi sa da a.S. for ma Ta xma re ba), ami tom sa Wi roa, moT mi ne biT aRi Wur voT da nel-ne la, mi zan mi mar Tu lad imu Sa-voT am prob le mis da saZ le vad.

Page 67: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

65

ra Tqma un da, auci leb lad, yo vel jer ze, un da gas wor des aras wo ri for me bi. un da mo vi fiq roT me ti si tu a ci u ri da ko mu ni ka ci u ri aq ti vo be bi, sa dac auci-le be li iq ne ba mrav lo bi Tis ga mo ye ne ba; un da Sev Ta va zoT wig n sa da rve ul Si mo ce mu li da va le be bis msgav si da ma te bi Ti sa var ji So e bi da a.S.

saxelTa warmoeba: – iani (aqvs Savi Tma / aris SavTmiani...)

pirvel rigSi, daakvirveT moswavleebi warmoebis am wesze. dawereT winadadebebi dafaze da SeadarebineT moswavleebs isini – rogor SegviZlia gamovxatoTerTi da igive Sinaarsi sxvadasxvagvarad:

aris rogori? aqvs ra?

aris SavTmiani – aqvs Savi Tma; aris saTvaliani – aqvs saTvale...

sa xel m ZR va ne lo Si (wig n Sic da rve ul Sic) sak mao da va le be bia mo ce mu li am sa-kiTxis asaT vi seb lad. Tum ca, imi saT vis, rom mo sawye ni da mo ma bez re be li ar gax des wig n sa da rve ul Si mo ce mu li da va le be bis Ses ru le ba, mniS v ne lo va nia, uf ro me ti in ten si vo biT miv mar ToT maT pi rad ga moc di le bas da Ta ma Sis sa xe miv ceT wmin da enob ri vi sa kiTxe bis ga var ji Se bis pro cess.

ase Tia yve las T vis cno bi li mar ti vi Ta ma Si – ga mo i ca ni, vin aris. Ta ma Si da iwyeT Tqven. Ca i fiq reT erT-er Ti mos wav le, aR we reT da mos wav le eb ma un da ga mo ic-non, vin aris. ma ga li Tad: aris ma Ra li da Sav T mi a ni, aqvs grZe li Tma da lur ji Tva le bi.

saWiroebisamebr, daamateT biWia Tu gogo. dasviT msgavsi tipis SekiTxvebi:

1. vin aris klasSi saTvaliani? qudiani? saaTiani? telefoniani? didCanTiani? ...2. vin aris SavTmiani? grZelTmiani? lurjTvala?3. vis aqvs saTvale? grZeli Tma? didi CanTa? da a.S.

hkiTxeT maT uaxloes garemocvaze (ojaxis wevrebze, megobrebze, klaselebze):

1. vis hyavs ulvaSiani / wveriani babua, mama, biZa?2. vis hyavs saTvaliani bebia ...?3. visi bebiaa TeTrTmiani? da a.S.

moswavleebic CarTeT ara mxolod gamocnobis, aramed aRweris procesSic.

Page 68: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

66

rigobiTi ricxviTi saxeli:

wignsa da rveulSi mocemuli davalebebis Sesrulebis Semdeg damatebiT aqtivo-bad moswavleebs garkveuli periodulobiT gaaTvlevineT rigze:

Ø jer erTi rigi gaiTvlis, Semdeg – meore Ø gogonebi calke gaiTvlian, biWebi – calke...

ufrosi asakis moswavleebTan, sasurvelia, yuradReba gamaxvildes warmoebis weszec: ori me-or-e...

gamonaklisi: erTi pirveli

zmnebi: miyvars, momwons

SeniSvna: swav le bis am etap ze Seg ne bu lad ar Se vi ta neT wig neb Si es ter mi ne bi – vi ni a ni / ma ni a ni mi u xe da vad imi sa, rom zmnu ri leq si ko ni swo red am prin ci pi Taa da la ge-bu li (ix. zmnu ri leq si ko nis da la ge bis prin ci pi, gv. 11). Tum ca, mniS v ne lov nad mig vaC nia, rom mas wav le bel ma zmneb ze mu Sa o bi sas pos te reb ze swo red am prin-ci pis dac viT ga ag r Ze los yo ve li axa li zmnis Se ta na. kvlav war mo vad genT ni-mu Sebs:

viniani maniani

am g va ri Tval sa Ci no e ba da ex ma re ba mos wav les nas wav li zmne bis swo rad ga mo ye-ne ba Si da swo ri sin taq su ri kon s t ruq ci e bis age ba Si.yo ve li axa li zmnis Se ta nis dros, ro gorc ze mo Tac mi vu Ti TeT, mas wav le be li mos wav le eb Tan er Tad gan sazR v ravs, ro mel for mat ze Se i ta nos (a nu, vi ni a nia is zmna Tu ma ni a ni). mar ke re bad Seg viZ lia ga mo vi ye noT pir ve li su bi eq tu ri (a nu moq me di) pi ris for meb Si ar se bu li pi ris niS ne bi: v / m (var / maqvs).

me is

varvdgebivcxovrobvswavlob...

arisdgebacxovrobsswavlobs ...

me mas

mqviamaqvsmyavsmiyvars...

hqviaaqvshyavsauyvars ...

Page 69: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

67

rac Seexeba swori sintaqsuri konstruqciebis agebas, aseT SemTxvevaSi markeris rols asrulebs mesame piri:

is aris // mas aqvs

vin? vis?

biWi biWsgogo gogosmoswavle moswavlesdeda dedas...

es sqema, sasurvelia, moswavleebTan erTad gakeTdes da garkveuli drois ganma-vlobaSi daikidos TvalsaCino adgilas.

araswori konstruqciebis agebisas (mag., biWi aqvs burTi / Temuri uyvars qarTu-li da a.S.) maswavlebeli uTiTebs zmnur posterze da axdens masze dakvirvebas: vin aris, cxovrobs, swavlobs? – is (biWi, gogo...), vis aqvs, hyavs, uyvars? – mas (biWs, gogos...).

interaqcia ojaxis Sesaxeb

SegiZliaT, damatebiT imuSaoT moswavleebTan saojaxo fotosuraTis (an sxva su-raTebis), an saojaxo sqemis daxmarebiT. gTavazobT nimuSebs:

moitaneT sakuTari saojaxo foto (SesaZlebelia sxvisic. amas ar aqvs arsebiTi mniSvneloba. mTavaria, rom fotoze gamosaxulni iyvnen ojaxis sami Taobis we-vrebi) da gaacaniT masze gamosaxuli adamianebi moswavleebs, Sesabamisad miuTi-TeT TiToeul maTganze:

es Cemi ojaxia. es Cemi Zmaa. mas hqvia ------. Cemi Zma 10 wlisaa. es Cemi daa. mas ------- hqvia. -------- aris 14 wlis. es dedaa. dedas hqvia --------. es mamaa. mamas -------- hqvia. es Cemi bebiaa. mas ------- hqvia. es babuaCemia. babauas hqvia --------- da a.S.

sa sur ve lia, sa o ja xo sqe ma (i gi ve ge ne a lo gi u ri xe) wi nas war mo am za doT did for mat ze (rom yve las Ta vi suf lad Se eZ los da nax va), ro mel ze dac mi ak ravT su-ra Tebs (a mi saT vis Se saZ le be lia, ga mo i ye noT Zve li Jur nal-ga ze Te bi dan amoW-ri li su ra Te bi. mTa va ria, rom iyos sa mi Ta o ba). su ra Tebs qveS mi a mag reT sti ke-re bi, rom leb ze dac ewe re ba, vin ari an – de da, ma ma, da, Zma, be bia, ba bua (da-Zmis ra o de no ba gan sazR v reT Ta vad). sa xe le bic da a we reT sti ke reb ze da ise mi a mag-reT. es sa Su a le bas mog cemT, sxva das x va ti pis aq ti vo beb Sic ga mo i ye noT, ker Zod:

Page 70: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

68

Ø jer gaacnobT srulad ojaxis wevrebs _ vin arian da ra hqviaT (Sesabami-sad, yvela stikeria mimagrebuli sqemaze): es aris Zma. mas hqvia kaxa. kaxas das hqvia lali. ai, es aris lali. es aris kaxas da lalis deda. dedas hqvia ana. es kaxas da lalis mamaa. mamas arCili hqvia da a.S.

Ø amis Semdeg warimarTeba interaqcia moswavleebTan: ra hqvia kaxas mamas? vin aris ana? visi Zmaa kaxa? ra hqvia lalis Zmas? vin aris anas deda/mama? ra hqvia arCilis mamas/ dedas? da a.S.

Ø Semdeg moswavleebi dasvamen msgavs SekiTxvebs erTmaneTTan da upasuxeben.

Ø amis Semdeg moxseniT sqemidan is stikerebi, romlebsac aweriaT deda, mama da a.S. da datoveT mxolod saxelebi. dasviT morigi SekiTxvebi: vin aris ana, arCili, kaxa, SoTa, dali? da a.S. ra hqvia kaxas dedis dedas/ma-mas? lalis mamis dedas...?

Ø bolos srulad moxseniT stikerebi da sTxoveT moswavleebs miakran imis mixedviT, vis rogor axsovs.

bebia bebiadali babua

deda

da

mama

Zma

ana

lali

arCili

kaxa

babua gelaSoTa meri

Page 71: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

69

dayaviT moswavleebi jgufebad da mieciT davaleba:

Ø es SeiZleba iyos msgavsi saojaxo sqemis momzadeba da wardgena sxvebi-sTvis. jer Tavad saubroben maT Sesaxeb (vin aris, ra hqvia da a.S.), Semdeg pasuxoben sxvebis SekiTxvebze.

Ø Ø aseve SesaZlebelia realurad sakuTari ojaxis wevrebis gacnobac.

sainteresoa Sedarebis gakeTeba swavlebis enasTanac. amgvari gavarjiSebis Sem-deg moswavleebi sakmarisad iqnebian mzad imisaTvis, rom martivad da swrafad daZlion am qveTemis farglebSi wignsa da rveulSi mocemuli davalebebi.

rekomendacia: nebismieri axali resursis (fotoilustraciis) miznobriv gamoyenebamde, daamu-SaveT is jer winare enobrivi codnis gaaqtiurebis mizniT: daasaxelon ferebi, maTTvis nacnobi sagnebi da a.S. daiTvalon konkretuli miTiTebiT (mag., ramdenia bavSvi, kaci, xe, Citi...).

Page 72: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

70

me o re Te ma – Ce mi sa qar T ve lo

rTu li ricx ve bi: 20-100

ro gorc uk ve aR v niS neT, mos wav le ebs ga u Wir de baT am ricx ve bis er T ba Sad da-max sov re ba da es arc un da mo viTxo voT. sa sur ve lia, am Sem Tx ve va Sic ga mo vi ye-noT yve la si tu a cia da yo vel jer ze, ro ca ki amis auci leb lo ba dad ge ba, dav s-vaT sa Ta na do Se kiTx ve bi, ma ga li Tad: ram de ni bav S via dRes klas Si? ram de ni ar aris? ra ricx via dRes?

wam y va ni gra ma ti ku li sa kiTxi:

war mo mav lo ba / sa da u ro ba: – eli / -dan

wig n sa da rve ul Si mo ce mu li sa var ji So e bis gar da, mniS v ne lo va nia, war mar ToT mos wav le eb Tan in te raq cia:

- Sen sad cxov rob, ma ri am?- ma mis na Te sa ve bi sad cxov ro ben?- Senc Tbi li se li xar?- sad cxov robs be bi a Se ni?- sa da u ria Se ni sa u ke Te so me go ba ri?- sad cxov robs is? da a.S.

gramatikuli sakiTxebi:

� rTuli ricxvebi: 20-100 � warmomavloba / sadauroba: – eli / -dan

� adgilis miTiTeba: sad?...-Si cxovrobs sad? aris saidan?

� zmnebi: vcxovrob � kiTxviTi sityvebi: vin? vis? visi? visTan? sad? saidan?

mxatvruli teqsti

`TeTri beli da feradi yinulovani okeane~ (irma malaciZis mixedviT)

proeqtigavamTlianoT saqarTvelo! saqar-Tvelo 100 wlis win da dRes!

Page 73: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

71

Se saZ le be lia, mos wav le Ta pa su xe bi iyos mok le (ki/ara), an ga mo xa tu li iyos ara ver ba lu rad. aseT Sem Tx ve va Si, mos wav le ebs un da mi vu Ti ToT, rom auci le-be lia sru li pa su xe bis ga ce ma.

nas wav lis gax se ne ba / cod nis gan m t ki ce ba

Ses Ta va zeT mos wav le ebs sqe ma, ro mel ze day r d no bi Tac un da isa ub ron sa ku Ta-ri da ma Ti ax lo ga re moc vis (o ja xis wev re bi, na Te sa ve bi, me gob re bi, Ta nak la se-le bi) Se sa xeb.

am g va ri aq ti vo bis far g leb Si mos wav le ebs mo u wevT nas wav li leq si ki sa da enob ri vi kon s t ruq ci e bis ga mo ye ne ba. Se sa ba mi sad, ro gorc maT, ise Tqvenc sa-Su a le ba geZ le vaT, Se a mow moT gav li li enob ri vi sa kiTxe bis cod nis do ne da ga-mok ve ToT is xar ve ze bi, rom le bic aqvT Tqvens mos wav le ebs.

sa Wi ro e bi sa mebr, axal ma sa las Tan er Tad, gar k ve u li dro da uT meT am xar ve ze-bis ga mos wo re ba sac – maT ga var ji Se ba sa da gan m t ki ce ba ze mu Sa o ba s. Tu sa Wi-roa, da ub run diT wig n sa da rve ul Si mo ce mul Se sa ba mis sa var ji So eb sac, ga a aq-ti u reT is sa ko mu ni ka cio si tu a ci e bi, rom leb Sic mos wav le ebs mo u wevT Se sa ba-mi si leq si ki sa Tu enob ri vi kon s t ruq ci e bis ga mo ye ne ba.

gTa va zobT sqe mis ni muSs, ro me lic Se giZ li aT, sur vi li sa mebr, ga mo i ye noT na-Te sa veb Tan, me gob reb sa da kla se leb Tan mi mar Te ba Sic.

mo ce mu li sqe mis ga mo ye ne biT Se saZ le be lia `mrgva li ma gi dis~ mowyo ba da in-te raq cia (Se saZ le be lia, mos wav le Ta pre zen ta ci ebs, ma Ti sur vi li sa mebr, ax l-des Se sa ba mi si fo to ma sa lac.

me

ojaxi

naTesavebi

megobrebi / naTesavebi

saqmianoba (ras akeTeb)? romel klasSi swavlob?)

vinaoba (ra gqvia)?

asaki (ramdeni wlis xar?)

sacxovrebeli adgili(sad cxovrob?)

warmomavloba(sadauri xar?)

(visTan erTad cxovrob? vin gyavs ojaxSi?)

sadaurebi arian?

ramdeni wlisani arian?ra hqviaT?

Page 74: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

72

mxat v rul teq s t ze mu Sa o ba:

`TeT ri be li da fe ra di yi nu lo va ni oke a ne~ (ir ma ma la ci Zis mi xed viT)

re ko men da ci e bi 6-7 wlis bav S veb Tan sa mu Sa od:

teq s tis ilus t ra ci eb ze mu Sa o ba war mar TeT mar ti vi Se kiTx ve bis dax ma re biT, ma ga li Tad: aba, ro mel su raT ze aris To lia? ro mel su raT ze ari an mSob le bi? ras uyu rebs am su raT ze be li? ra fe ris ari an daT ve bi? ro me lia de da daT vi? ma ma daT vi? da a.S.nu SezRu davT, mi e ciT sa Su a le ba, rom sa Wi ro e bi sa mebr, ga mo i ye nos Ta vi si sa-ko mu ni ka cio ena.ilus t ra ci e bis Tan mim dev ru lad da la ge bis pro ces Si, Se saZ le be lia, jgu fu-rad an wyvil Si amu Sa oT mos wav le e bi.

rac Se e xe ba sa xel m ZR va ne lo Si (wig n sa da rve ul Si) mo ce mul sa kiTxav da va le-bebs, Tu ki rTu li aR moC n de ba maT T vis ma Ti Ses ru le ba (miT uf ro, Tu jer ki-dev ar aqvT daZ le u li kiTx vas Tan da kav Si re bu li prob le me bi), nu da a tanT Za-las. maT T vis sak ma ri si iq ne ba mxo lod na xa te bis Seq m na rve ul Si mo ce mu li mi-Ti Te be biT (rve u li, gv. 75, #5):

Ø da xa ton pa ta ra TeT ri be lis siz ma ri (da a va leT, Tvi Ton wa i kiTxon es mo nak ve Ti wig n Si da da xa ton);

Ø da xa ton, ro gor ga a fe ra da pa ta ra bel ma kun Zu li – ra da xa ta? (am pa ta-ra mo nak ve Tis wa kiTx vac ar un da iyos maT T vis rTu li. auci leb lo bis Sem T x ve va Si, Se saZ le be lia, rom da ex ma roT).

Ø Se saZ le be lia, es da va le ba sxvag va ra dac Se as ru le bi noT. teq s tis am mo-nak ve Tis wa kiTx vam de, jer Tvi Ton da xa tos Ta vi si sa ku Ta ri ver si iT da Sem deg wa a kiTxeT bo lo mo nak ve Ti da Se a da re bi neT – ra da xa ta man da ra – bel ma teq s tis mi xed viT.

Se saZ le be lia, mar ti vi sa kiTxa vi da va le be bis mo fiq re ba da Se Ta va ze bac, gTa-va zobT ori o de ni muSs:

Ø sTxo veT, mo Zeb nos pir ve li mo nak veT Si fe re bi da amo we ros. Ø amo we ros, ra fe ris iyo kun Zul ze – Tov li, ca da mze. Ø Se av sos cxri li be lis Se sa xeb pir ve li mo nak ve Tis mi xed viT:

sad cxovrobs beli?

visTan erTad cxovrobs?

rogoria garegnulad?

ramdeni feri icis?

Page 75: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

73

sa qar T ve lo 100 wlis win da dRes!

jer cal-cal ke da a mu Sa veT es gver de bi da Sem deg Se a da reT er T ma neTs.

Ø ga a ca niT cxril Si mo ce mu li in for ma ci e bi – ris Se sa xeb aris es in for-ma ci e bi? ra er q va sa qar T ve los de da qa laqs 100 wlis win? ra hqvia dRes? ro me li qa la qe bi iyo sa qar T ve lo Si yve la ze di di 100 wlis win? ro me li qa la qe bia dRes?

Ø mo a Zeb ni neT es qa la qe bi Se sa ba mis ru keb ze.

Ø vis te ri to ri a zea dRes ar T vi ni, so Wi?

Ø ro me li qvey ne bi esazR v re ba sa qar T ve los?

Ø ra er q va fu lis er Te uls 100 wlis win? ra hqvia dRes?

Ø ra fe re bi iyo sa qar T ve los dro Sa ze ad re da ra fe re bia dRes?

Ø wa a kiTxeT him ne bi (mo ce mu lia Si da ydeb ze wig nis Tav sa da bo lo Si); da-ak vir veT sa Ta u reb ze.

gar k ve ul Sem Tx ve veb Si msje lo ba war mar TeT maT sa ko mu ni ka cio ena ze.

amis Sem deg aC ve neT cocxa li kad re bi sa qar T ve lo ze (ni mu Si saT vis gTa va zobT ram de ni mes. Se giZ li aT, Tqven Ta vad mo Zeb noT da Se ar Ci oT Tqve ni sur vi li sa-mebr): sa qar T ve los bu ne ba:

https://www.yo u tu be.com/watch?v=LtfEtfXEUl0https://www.yo u tu be.com/watch?v=bdmLmWY2cK4

mo as me ni neT ana ka lan da Zis leq s ze Seq m ni li sim Re ra – sa qar T ve loo, la ma zo! – cis fe ri tri os Ses ru le biT: https://www.yo u tu be.com/watch?v=_i0b_fmQQJY

uf ro si asa kis mos wav le ebs, Se giZ li aT as wav loT ki dec es leq si (ix. da ma te bi-Ti re sur si, gv. 123).

pro eq ti

ga am T li a ne sa qar T ve lo!da ya viT 2 gun dad. da u ri geT fur c le bi cal ke u li re gi o ne biT (ix. da sa ri ge be-li ma sa la da ma te biT re sur seb Si, gv. 125-135). mos wav le eb ma un da ga moW ran da aawyon es re gi o ne bi did for mat ze ru kis dax ma re biT. bo los ga a fe ra don da wa-rud gi non er T ma neTs.

Page 76: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

74

Se giZ li aT, am aq ti vo bas Se jib ris sa xe mis ceT – da i niS neT dro (3 wu Ti). ga i mar-j vebs is gun di, ro me lic swra fad da uSec do mod Se as ru lebs da va le bas.

Se saZ le be lia, mos wav le eb ma sa ku Ta ri fo to e bic Ca ak ran im re gi o neb Si, sa i da-nac ari an isi ni war mo So biT.

mo ce mu li ru kis ga mo ye ne biT Se saZ le be lia in te raq ci is ga mar T va: vin ro me li kuTxi dan aris? iq vin cxov robs? ra hqvi aT, ram de ni wli sa ni ari an da a.S.

მცხეთა-მთიანეთის მახარე

სამეგრელოსა და ზემო სვანეთის მახარე

ქვემო ქართლისმახარე

სამცხე-ჯავახეთისმახარე

რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მახარე

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა

გურიის მხარე

შიდა ქართლის მახარე

კახეთისმახარეიმერეთის მხარე

Page 77: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

75

me sa me Te ma – vin cxov robs am sax l Si?

ilus t ra ci e bis ga mo ye ne ba cod nis Se sa mow meb lad:

ilus t ra ci e bi yo vel T vis iZ le va Se saZ leb lo bas, rom mas sxva miz nob ri vi dat-vir T vac miv ceT, maT So ris, ga mo vi ye noT mos wav le Ta cod nis Se sa mow meb la dac. ma ga li Tad, am su ra Te bis dax ma re biT (moswavlis saxelmZRvanelo gv. 62-63) Se-giZ li aT Se a mow moT, ra aiT vi ses da ra – ve ra mos wav le eb ma ara mxo lod mo ce mu-li Te mi sa Tu kon k re tu li enob ri vi sa kiTxis far g leb Si, ara med wi na Te meb Sic.

gramatikuli sakiTxebi:

� CvenebiTi nacvalsaxeli: es saxli – am saxlis...

� kiTxviTi sityvebi: ris? rogori? – xis magida / didi magida

� zedsarTavi saxelebi (garegnoba / Tviseba);

� msazRvrel-sazRvruli: xis sa xli, rkinis karada... (ris?)

� zmnebi: dgas, wevs, zis, midis, mirbis � adgilis zmnizedebi: qvemoT/zemoT; win/ukan; marjvniv/ma rcxniv; gverdiT, SuaSi

mxatvruli teqsti

zRapari – gogona da sami daTvi

proeqtiCemi ocnebis saxli!

Page 78: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

76

yve la gan v li li enob ri vi sa kiTxi (ro gorc leq si ku ri, ise gra ma ti ku li) Se giZ-li aT ga a aq ti u roT sa Ta na do kiTx ve biT:

Ø sad dgas /wevs /zis bi Wi, go go, ZaR li, ka ta, ma i mu ni, Ci ti? Ø ras ake Te ben pir vel su raT ze bi Wi, go go, ZaR li, ka ta? me o re su raT ze – wi Tel qu da, mge li, Ji ra fi, ma i mu ni...?

Ø ro go re bi ari an ga reg no biT? Ø ra fe ris sa mo si ac vi aT? vis ra fe ris Tma aqvs? Ø ro mel su raT zea Sav T mi a ni bi Wi? wi Tel qu di a ni go go? da a.S. Ø ras ake Tebs Sav T mi a ni bi Wi? qe raT mi a ni bi Wi? var dis fer ka bi a ni go go? da a.S.

Ø ro me lia Si na u ri da ro me li ga re u li cxo ve li?

sTxo veT da ar q van sa xe le bi bav S vebs, gan sazR v ron sa da u re bi ari an da sad cxov-ro ben, vin hyavT da ojax Si da ram de ni wli sa ni ari an isi ni. ra aqvT da ra hyavT? ra uy varT da ra ar uy varT da a.S.Se av son ma Ti an ke te bi da maT ze day r d no biT isa ub ron maT Se sa xeb. ga mar Ton di-a lo ge bi da a.S.

sa Wi ro e bi sa mebr, msgav si stra te gi e bi ga mo i ye neT sxva ilus t ra ci eb Tan mi mar-Te ba Sic!

kon k re tu li gra ma ti ku li sa kiTxe bi:

es sax li – am sax lis // is sax li – im sax lis

is / im; es / am nac val sa xe leb So ris ar se bu li gan s x va ve ba sa Ta na do kiTx ve bi Ta da mar ti vi si tu a ci e bis ga Ta ma Se biT un da da va na xoT mos wav le ebs. Tum ca, vfiq-robT, rom am gan s x va ve bis ga ge ba mos wav le ebs ise dac aRar un da ga u Wir deT, vi-na i dan maT T vis is / es opo zi ci u ri wyvi li uk ve nac no bia. gar da ami sa, mas wav-le bels sak la so si tu a ci a Si TiT q mis yo vel gak ve Til ze uwevs ma Ti da sa xe le ba. Se sa ba mi sad, mos wav le ebs uk ve yur Si aqvT gam j da ri es for me bi.

am Sem Tx ve va Si mniS v ne lo va nia, rom mos wav le eb ma mar ti vad da a kav Si ron am da im for me bi es da is nac val sa xe lur for meb Tan da Sem deg Ta vad ga mo i ye non isi ni swo rad sa Ta na do si tu a ci eb Si.

swo rad iden ti fi ci re bi saT vis sa Wi roa ma Ti kon teq s tu ri ga mo ye ne ba. gTa va-zobT mar tiv re ko men da ci ebs im mos wav le eb Tan sa mu Sa od, rom leb sac Se sa ba mi-si asa kob ri vi Tu fsi qo-emo ci u ri faq to re bis gaT va lis wi ne biT kvlav uWirT ma Ti iden ti fi ci re ba.

Page 79: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

77

1. mi diT ax los erT-erT mos wav les Tan da ise ikiTxeT mis Se sa xeb sa Ta na do Jes ti ku la ci is ga mo ye ne biT _ vin aris es go go na? ra hqvia am go go nas? am Sem Tx ve va Si mniS v ne lo va nia, rom sa Ta na do max vi le bi das vaT am nac-val sa xe leb ze (es go go na. am go go nas). ga i me o reT igi ve sxveb Tan mi mar-Te ba Sic;

2. amis Sem deg imu Sa veT is – im for me bis iden ti fi ci re ba ze msgav si stra-te gi is ga mo ye ne biT. So ri dan mi u Ti TeT erT-erT mos wav le ze da das viT msgav si Se kiTx ve bi. ga i me o reT ram den jer me sxva das x va kon teq s t Si. ga-mo i ye neT sag ne bic (ra aris es? ra hqvia am nivTs? ra aris es? ra hqvia am cxo vels? da a.S.).

3. cva leT for me bi: am go go nas hqvia ... / im go go nas ki hqvia ...; am cxo vels hqvia ... / im cxo vels hqvia ... da a.S.

4. da iwyeT in te raq cia mos wav le eb Tan. aC ve neT pe pis su ra Ti da hkiTxeT, ra hqvia am go go nas? mniS v ne lo va nia, rom mos wav le eb ma sru lad gi pa su xon _ am go go nas hqvia pe pi. ami tom, mok le pa su xe bis Sem Tx ve va Si, mi u Ti TeT maT, rom sa Wi roa sru lad pa su xi. sa Wi ro e bi sa mebr, Ta vad upa su xeT da sTxo veT, ga i me o ron.

5. am nac val sa xe le bis ga mo ye ne biT imu Sa veT sxva su ra Teb zec, ma ga li Tad: ram de ni sar Tu li aqvs im saxls? vin dgas am aivan ze? vin cxov robs im sax-l Si? ra hqvia am go gos? da a.S.

sity vaT war mo e ba: ...- iani

es gra ma ti ku li me qa niz mi aq ti ur de ba am Te ma Sic. wig n sa da rve ul Si mo ce mu li da va le be bis gar da, Se giZ li aT es cod na ga a aq ti u roT da ma te bi Ti re sur se bis ga mo ye ne bi Tac, ker Zod:

Ø sxva das x va sax lis fo to i lus t ra ci is Se da re biT – am saxls aqvs oTxi sar Tu li, am saxls aqvs ori sar Tu li. es sax li aris oTxsa r Tu li a ni, es sax li _ or sar Tu li a ni.

Ø mo ce mul fo to eb sa Tu su ra Teb ze day r d no biT, das viT Se kiTx ve bi, ro-me lia oTx sar Tu li a ni / or sar Tu li a ni ... sax li? ram de ni sar Tu li aqvs am saxls? ram den sar Tu li a nia es sax li? da a.S.

Ø ga da diT mos wav le Ta pi rad ga moc di le ba ze da da us viT Se kiTx ve bi: vin ram den sar Tu li an sax l Si cxov robs? vis saxls aqvs aiva ni? vi si sax lia aiv ni a ni? vis aqvs ezo i a ni sax li? vin cxov robs or sar Tu li an sax l Si? da a.S.

Ø ga a Ta ma Se bi neT mi ni di a lo ge bi (mo de li re bi saT vis, jer Tqven Ta vad ga-i Ta ma SeT erT mos wav les Tan er Tad).

Page 80: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

78

war mo vad genT ori o de ni muSs sxva das x va kon s t ruq ci is ga mo ye ne biT:

kiTx viT sity veb ze mu Sa o ba: vi si? ris (i)? – pe pis sax li, xis sax li, sko lis Can Ta...

enob ri vi mi za nia na Te sa o bi Ti brun vis ga ge ba-ga az re ba kon k re tu li fun q ci e-biT, ker Zod:

Ø kuT v ni le bi To bis ga mo xat va (vi si? / ri si?) Ø ma sa la ze mi Ti Te ba (ri sia? / ra ma sa li sa ga naa?) Ø da niS nu le bis Cve ne ba (ris T vi saa?)

ko mu ni ka ci u ri mi za ni: mos wav lem SeZ los na Te sa o biT brun va Si mdga ri sa xe lis Se sa ba mi si fun q ci iT ga mo ye ne ba.

gan mar te ba: am etap ze sru li ad sak ma ri sia, rom mos wav le eb ma msgav si sity vaT Se xa me be bi ga-i gon da nac nob kon teq s t Si ga mo i ye non. miT uf ro, ar aris sa Wi ro mi si gra ma-ti ku li da mu Sa ve ba. rac Se e xe ba am for me bis da max sov re bas, es Tan da Tan un da mox des. amis T vis ki sa Wi roa kon teq s t Si ma Ti xSi ri ga mo ye ne ba. amis sa Su a le bas iZ le va yo vel dRi u ri sak la so si tu a ci e bic.

mi u Ti TeT kon k re tul maT T vis nac nob niv Teb ze da hkiTxeT mos wav le ebs: vi sia? ri sia? ris T vi saa? ma ga li Tad:

Ø es vi si Can Taa? – Ce mi, le i la si, oma ris... Ø ri si wig nia? – qar Tu lis, ma Te ma ti kis... Ø vi si saT va le devs aq? Ø ri si saT va lea? – mzis Ø ri si ka ra daa? – wig ne bis, sak la so niv Te bis...

msgav si Se kiTx ve bi da as me vi neT mos wav le eb sac. mTa va ria, mos wav lem swo rad das vas Se kiTx va (vi sia? ri sia? ris T vi saa?) da swo rad ve upa su xos.

iTa ma SeT mxi a ru li ga mo ca na-Ta ma Se bi: vi sia, vi sia? aba, ga mo i ca ni!

– ramdensarTuliani saxli gaqvs?– erTsarTuliani, Sen ramden sarTuliani saxli gaqvs?– me orsarTuliani saxli maqvs.

– ramdensarTuliania Seni saxli?– erTsarTuliani, Seni saxli ramdensarTuliania? – Cemi saxli orsarTuliania. Cems saxls ori sarTuli aqvs.

Page 81: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

79

zmne bi: dgas, wevs, zis, mi dis, mir bis

am zmneb ze mu Sa o bi sas, sa sur ve lia, jer mxo lo bi Tis for meb ze mox des dak vir-ve ba. mos wav le ebs yu radRe ba mi aq ce vi neT war mo e bis sa er To wes ze _ vdga var / vzi var. iq ve isic ga ax se neT, rom var cal ke zmnaa.

cal ke yu radRe ba un da da eT mos jdo ma zmnis mrav lo bi Tis for mebs _ vsxed-varT, sxed xarT, sxe dan. aqac mi e Ti Te ba sa er To na wi li. maT T vis ga sa geb ena ze aux se niT mos wav le ebs, rom es zmna Ta vi se bu ria da Ta vi se bu re ba mdgo ma re obs ima Si, rom mxo lo bi Ti sa da mrav lo bi Tis for me bi er T ma ne Ti sa gan gan s x vav de ba. wa i kiTxeT es for me bi da da ak vir veT mos wav le e bi maT ze.

kar gi iq ne ba, Tu ki pa ra lels ga av lebT ma Ti swav le bis enas Tan _ aris Tu ara im ena Si Ta vi se bu ri zmne bi? Ta vad ro go ria es zmna – aris Tu ara Ta vi se bu ri? ra-Si mdgo ma re obs es Tavi se bu re ba? da a.S. zo ga dad, msgav si enob ri vi Se da re be bi Za li an ex ma re ba mos wav le ebs maT T vis uc nob enob riv sis te ma Si ga sar k ve vad.

gan mar te ba: msgav si ana li zi, cxa dia, sa sur ve lia 10-11 wlis ze mo asa kis mos wav le eb Tan. pa-ta reb Tan ki sak ma ri sia isic, rac mo ce mu lia sa xel m ZR va ne lo Si.

msgav sad imu Sa veT zmneb ze: ki dia, devs, gdia/yria: mi a wo deT mos wav le ebs ar se-bi Ti in for ma cia: ki dia – ix ma re ba mxo lod mxo lo bi Ti ricx vis me sa me pir Si: su-ra Ti ki dia ke del ze / su ra Te bi ki dia ke del ze. devs zmnac mxo lod me sa me pir Si ix ma re ba. gar da ami sa, mrav lo biT Si ic v lis fu Zes: wig ni devs ma gi da ze / wig ne-bi awy via ma gi da ze. gdia – yria (mrav lo biT Si es zmnac ic v lis fu Zes): fo To li gdia Zirs / foT le bi yria Zirs.

sa Wi ro e bi sa mebr, da ma te biT amu Sa veT mos wav le e bi am zmne bis (zis / dgas / ki dia / devs) ga mo ye ne ba ze. mi e ciT nak lu li wi na da de be bi da Se av son kon teq s tis mi-xed viT sa Ta na do zmnis for miT.

ad gi lis zmni ze de bi: qve moT/ze moT; win/ukan; mar j v niv/mar cx niv; gver diT, Su a Si

sa mi mos wav le sak ma ri sia am zmni ze de bis mniS v ne lo ba Ta ga sar k ve vad:

me vzivar Cven vsxedvarT

Sen zixar Tqven sxedxarT

is zis isini sxedan

Page 82: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

80

1. ga mo iy va neT sa mi mos wav le da er T ma ne Tis ukan si maR lis mi xed viT da a ye-neT ise, rom kar gad Can des sa mi ve. jer Tqven mi u Ti TeT – vin sad dgas, mag., ar Ci li dgas qe Tos win, qe To dgas dgas ar Ci lis ukan da a.S.

2. Sem deg das viT Se kiTxe bi da da ex ma reT mos wav le ebs pa su xe bis swo rad ga-ce ma Si. Se kiTx vis das mi sas mi u Ti TeT sa Ta na do Jes ti ku la ci i Tac: sad dgas ar Ci li? _ ar Ci li dgas qe Tos win. sad dgas qe To? _ ar Ci lis ukan. vin dgas qe Tos ukan? da a.S.

3. amis Sem deg Sec va leT po zi ci e bi – ax la er T ma ne Tis gver diT da a ye neT mos wav le e bi – da ima ve prin ci piT ax se niT, ras niS navs: gver diT da Su a Si: vin dgas qe Tos gver diT? vis gver diT dgas ar Ci li? vin dgas qe To sa da ar Ci lis Su a Si? da a.S.

da ma te bi Ti mar ti vi da sa xa li so aq ti vo be bi:

Ø das viT msgav si Se kiTx ve bi klas Si: vin zis Tor ni kes win? ukan? gver diT? ra dgas ma gi dis win? ukan? gver diT? da a.S.

Ø da a sa xeleT, vin sad zis/dgas da mos wav le e bi un da mix v d nen, swo ria Tu ara. Ø da a sa xe leT Sec do miT da mos wav le eb ma un da ga as wo ron. Ø ga mo iy va neT mos wav le e bi Sua ri geb Si da Se as ru le bi neT in s t ruq ci e bi: – er Ti na bi ji win! er Ti na bi ji mar cx niv! sa mi na bi ji mar j v niv! ori na bi ji ukan da er Ti na bi ji mar cx niv! da a.S. Sem deg mo u ma teT temps.

Ta ma Si ga mo ca na:

mos wav le e bi ga na la geT oTax Si sxva das x va ad gi las. Sem deg aR we reT erT-er Ti da TqviT, sad aris, mos wav le eb ma un da ga mo ic non, mag., aris ma Ra li, dgas ka re bis mar j v niv; aris da ba li, dgas ka ra dis win; aris gam x da ri da Sav T mi a ni da dgas fan-j ris gver diT.ga ar Tu leT sag ne bis/niv Te bis Se mo ta niT: aris pa ta ra da mrgva li, devs mer x ze. es mer xi dgas Ce mi ma gi dis win da a.S.

Sem deg er Ti mos wav le asa xe lebs da sxveb ma un da ga mo ic non da a.S.

zRa pa ri – go go na da sa mi daT vi

enob ri vad es zRa pa ri ar aris rTu li da iq mo ce mu li Zi ri Ta di leq si kac, faq tob-ri vad, maT T vis ga sa ge bia. Se sa ba mi sad, amu Sa veT mos wav le e bi wig n sa da rve ul Si mi Ti Te bu li da va le be biT.

gan mar te ba! am Te mis bo lo da va le ba (gv. 68, #2: va sil gu le u ris leq sis da xat va), Zi ri Ta dad, gan kuT v ni lia 6-8 asa kis mos wav le e bi saT vis. uf ro sebs es da va le ba Se as ru le bi-neT ma Ti sur vi li sa mebr.

Page 83: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

81

rac Se e xe ba av to ris Se sa xeb mo ce mul in for ma ci as. da us viT mos wav le ebs Se-kiTx ve bi da ga a aq ti u reT ma Ti enob ri vi cod na: sa da u ria va sil gu le u ri? sad da i ba da? ro mel qa laq Si da i ba da? sad cxov robs ax la? vin aris da ras saq mi a-nobs?

nas wav lis gax se ne ba / cod nis gan m t ki ce ba!

Ses Ta va zeT mos wav le ebs sqe ma, ro mel ze day r d no bi Tac un da isa ub ron sa ku Ta-ri an ma Ti ax lo ga re moc vis (o ja xis wev re bi, na Te sa ve bi, me gob re bi, Ta nak la se-le bi) sax lis Se sa xeb.

ro gorc ze moT mi vu Ti TeT, am g va ri aq ti vo bis far g leb Si mos wav le ebs mo u-wevT nas wav li leq si ki sa da enob ri vi kon s t ruq ci e bis ga mo ye ne ba. Se sa ba mi sad, ro gorc maT, ise Tqvenc sa Su a le ba geZ le vaT, Se a mow moT gav li li enob ri vi sa-kiTxe bis cod nis do ne da ga mok ve ToT is xar ve ze bi, rom le bic aqvT Tqvens mos-wav le ebs.

sa Wi ro e bi sa mebr, axal ma sa las Tan er Tad, gar k ve u li dro da uT meT am xar ve ze-bis ga mos wo re ba sac – maT ga var ji Se ba sa da gan m t ki ce ba ze mu Sa o ba sac. Tu sa Wi-roa, da ub run diT wig n sa da rve ul Si mo ce mul Se sa ba mis sa var ji So eb sac, ga a aq-ti u reT is sa ko mu ni ka cio si tu a ci e bi, rom leb Sic mos wav le ebs mo u wevT Se sa ba-mi si leq si ki sa Tu enob ri vi kon s t ruq ci e bis ga mo ye ne ba.

gTa va zobT sqe mis ni muSs, ro me lic Se giZ li aT, sur vi li sa mebr, ga mo i ye noT wig-n Si mo ce mul sax leb ze sa ub ris dro sac.

mo ce mu li sqe me bis ga mo ye ne biT Se saZ le be lia klas Si in te raq ci is mowyo bac.

Cemi saxli

sad aris? – ris win/ukan/gverdiT rogoria? – kerZo, korpusis bina; didi/patara...

interieri: a) ramdenoTaxiania? b) ra oTaxebia?

Cemi oTaxi (rogoria? ra dgas? ra kidia? nivTebi...)

ramdensarTuliania?

ra aqvs / ar aqvs? _ ezo, baRi, aivani...

Page 84: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

82

me oTxe Te ma – qa la qis am be bi

mxat v ru li teq s ti – nawy ve te bi ar Cil su la ka u ris moTx ro bi dan – `sa la mu ras Tav ga da sa va li~

ilus t ra ci eb ze mu Sa o ba (gv. 70):

da va le bis Ses ru le bam de, pir vel rig Si, da ak vir veT mos wav le e bi ilus t ra ci eb ze. su ra Te bis aR we ris dros Se a mow meT, ram de nad ax sovT nas wav li sa xe lu ri da zmnu-ri leq si ka mos wav le ebs. da a kon k re teT de ta le bi Se kiTx ve biT: vis ra ac via? ra axu ravs? ra fe ris? ro me li tran s por tia nac no bi? vin sxe dan av to bus Si? ro mel su raT zea po li ci e li? ba bua? pa ta ra Sav T mi a ni bi Wi? vin zis skam ze pir vel su raT-ze? mo Zeb neT, ro mel su raT zea cxo ve li da da a sa xe leT, ra cxo ve lia? da a.S.

sa Wi ro e bi sa mebr, mo i niS neT sity ve bi, rom le bic aRar ax sovT mos wav le ebs da imu Sa veT maT ze. leq si ka ze mu Sa o bi sa sa ga iT va lis wi neT ze moT mi Ti Te bu li re-ko men da ci e bi.

amis Sem deg ga da diT da va le bis Ses ru le ba ze.

es re ko men da ci e bi ga iT va lis wi neT Sem d go mi mu Sa o bis dro sac!

gramatikuli sakiTxebi:

� instrumentalisis gamoxatva – riT?

� sivrceSi orientireba: sad aris? sad mdebareobs? – ...-Si, ...-ze, ...-Tan; ...-is win, ukan, gverdiT, meore mxares, iqve...

� zedsarTavi saxelebi; � sityvaTwarmoeba: WuWyiani, mtvriani, ucnaurquCebiani...

� aRwera-daxasiaTeba: rogoria? – swrafi... rogor moZraobs? – swrafad...

� zmnebi: davdivar / mivdivar; � dadis, darbis, daxtis, dafrinavs, dacuravs, dacocavs;

� iyideba / vyidulob – yidis � enobrivi formulebi: ra Rirs? Tu SeiZleba, momeciT; inebeT...

Page 85: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

83

nak lu li teq s tis Sev se ba (gv. 71)

da va le bis Ses ru le bam de, wa a kiTxeT Ca sas me li sity ve bi da dar w mun diT, rom yve las es mis ma Ti mniS v ne lo ba. pir ve li wi na da de ba Se as ru leT mos wav le eb Tan er Tad. ga a ke TeT Ca sas mel sity va ze aq cen ti Se sa ba mi si SekiTx viT da da e lo deT maT pa suxs: ano da va no pa ta ra da viw ro ---------- cxov ro ben. ra Se iZ le ba iyos pa ta ra da viw ro am sity veb Si? sad Se iZ le ba cxov rob d nen? da a.S.

amis Sem deg amu Sa veT da mo u ki deb lad. akon t ro leT si tu a cia da, sa Wi ro e bis Sem Tx ve va Si, da ex ma reT mos wav le ebs msgav si aq cen te bis das miT.

mniS v ne lo va nia, rom mzam za re u lad ar miv ceT maT swo ri pa su xe bi.

kon k re tu li gra ma ti ku li sa kiTxe bi:

aR we ra-da xa si a Te ba: ro go ria? – swra fi, ne li... ro gor moZ ra obs? – swra fad, ne la...

da we reT wi na da de be bi da fa ze da da ak vir veT gan s x va ve ba ze kiTx ve bis dax ma re biT:

TviTmfrinavi swrafi transportia. rogori transportia?TviTmfrinavi swrafad dafrinavs. rogor dafrinavs?

Ses Ta va zeT sxva ma ga li Te bic: ka xa Za li an ne lia, is ne la ake Tebs... ga mo i ye neT si tu a ci e bi da ga i me o reT mos wav le eb Tan mi mar Te ba Sic, ma ga li Tad: na na, Sen ro go ri swra fi go go xar, Za li an swra fad kiTxu lob. da To, ra tom wer ne la? za za, mok le pa su xi ar min da, mok led nu mi pa su xeb da a.S.

zed sar Ta veb ze mu Sa o ba:

mo ce mul Te ma Si ara er T g zis ve xe biT zed sar Ta vebs. mniS v ne lov nad mig vaC nia qve moT mo ce mu li Se niS v nis gaT va lis wi ne ba, ker Zod:

Se niS v na: nu mos TxovT mos wav le ebs maT myi si er da ze pi re ba sa da aq ti ur ga mo ye-ne bas. ma Ti da uf le bi saT vis auci le be lia sa Ta na do sa ko mu ni ka cio si tu a ci e bis Seq m na, rom leb Sic mos wav le ebs bu neb ri vad mo u wevT ma Ti ga mo ye ne ba, miT uf ro, rom mo ce mu li leq si ka sak ma od aq ti u ri xma re bi saa da TiT q mis yo vel dRi u rad ga mo i ye ne ba yo fiT si tu a ci eb Si aR we ra-da xa si a Te bis dros (mag., Zve li / axa li Can Ta.., la ma zi / uS no, far To / viw ro qu Ca, WuWyi a ni / suf Ta xe le bi, gem ri e li saW me li, sa in te re so fil mi, Ta na med ro ve sax li, is to ri u li qa la qi da a.S.);

Page 86: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

84

am zed sar Ta ve bis ga mo ye ne biT xSi rad war mar TeT in te raq cia sxva das x va ku-TxiT, da ex ma reT Se kiTx ve bi Ta da mi niS ne be biT, ma ga li Tad:

gi or gi, ro go ri qa la qia am s ter da mi? la ma zi Tu uS no? maC ve ne, ro go ri xe le-bi gaqvs – WuWyi a ni Tu suf Ta? me pa ta ra da viw ro qu Ca ze vcxov rob, ro gor qu-Ca ze cxov rob, erek le? far To da la ma zia Se ni qu Ca? sa in te re so iyo is fil mi? giy vars Cur Cxe la? xom gem ri e lia? da a.S.

sTxo veT, rom mok le pa su xe bis nac v lad sru li wi na da de be bi Tqvan, ma ga li Tad: am s ter da mi Za li an la ma zi qa la qia. ar iyo is fil mi sa in te re so. ki, Za li an miy-vars Cur Cxe la, is Za li an gem ri e lia da a.S.

zmne bi: dav di var / miv di var

enob ri vi si ax le, rac aq mu Sav de ba, aris miv di var (was v la) da dav di var (si a ru li) zmneb So ris Si na ar sob ri vi da for mob li vi sxva o bis Cve ne ba.

6-9 asa kis mos wav le e bi saT vis Si na ar sob ri vi sxva o bis Cve ne ba sru li ad sak ma ri-sia. rac Se e xe ba uf ro ma Ra li asa kis mos wav le ebs, Si na ar sob ri vi gan s x va ve be-bis ga ge bis Sem deg (ris T vi sac sak ma ri sia wig n Si mo ce mu li wi na da de be bi) zmnur for meb ze dak vir ve biT – miv di var/dav di var – aC ve neT maT So ris ar se bu li for mob li vi gan s x va ve bac (mi/da).

mxat v rul teq s t ze mu Sa o ba: nawy ve te bi ar Cil su la ka u ris moTx ro bi dan – ̀ sa la mu ras Tav ga da sa va li~

pir vel rig Si, imu Sa veT ilus t ra ci eb ze ze moT mo ce mu li mi Ti Te be bis gaT va-lis wi ne biT. nu Se ec de biT, rom pir ve li ve wa kiTx vi sas yve la sity va ga nu mar-toT an ga da u Tar g m noT mos wav le ebs. uc no bi sity ve bis Sem Tx ve va Si, ga mo i ye neT is re ko men da ci e bi, rom le bic mo ce mu lia me To dur gan mar te ba Si leq si kis swav-le bi sas.

Se niS v na: rac Se e xe ba mos wav le e bi saT vis uc nob leq si ka sa da gra ma ti kul for mebs, rom-le bic Sex v de baT maT teq s t Si (av di var, Cav di var...; macxov reb le bi) – kon teq s-tis mi xed viT mos wav le ebs ar ga u Wir de baT ma Ti ga ge ba miT uf ro, rom es zmna maT T vis ucxo ar aris. Se sa ba mi sad, es ar Se uS lis xels maT da va le bis Ses ru-le ba Si. auci leb lo bis Sem Tx ve va Si, ar ga mo i ricxe ba Tar g m nac.

rac Se e xe ba di a lo ge bis ga ge bas (moswavlis saxelmZRvanelo gv. 78), aqac gar da imi sa, rom es di a lo ge bic ar Se i cavs War bad ucxo leq si kas, kon teq s tic Ta ma-Sobs did rols.

Page 87: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

85

cod nis gan m t ki ce ba:

Ses Ta va zeT mos wav le ebs sqe ma, ro mel ze day r d no bi Tac un da isa ub ron sa ku Ta-ri sko lis, qa la qi sa Tu sof lis Se sa xeb.

ro gorc ze moT mi vu Ti TeT, am g va ri aq ti vo bis far g leb Si mos wav le ebs mo u-wevT nas wav li leq si ki sa da enob ri vi kon s t ruq ci e bis ga mo ye ne ba. Se sa ba mi sad, ro gorc maT, ise Tqvenc sa Su a le ba geZ le vaT, Se a mow moT gav li li enob ri vi sa-kiTxe bis cod nis do ne da ga mok ve ToT is xar ve ze bi, rom le bic aqvT Tqvens mos-wav le ebs.

sa Wi ro e bi sa mebr, axal ma sa las Tan er Tad, gar k ve u li dro da uT meT am xar ve ze-bis ga mos wo re ba sac – maT ga var ji Se ba sa da gan m t ki ce ba ze mu Sa o ba sac. Tu sa Wi-roa, da ub run diT wig n sa da rve ul Si mo ce mul Se sa ba mis sa var ji So eb sac, ga a aq-ti u reT is sa ko mu ni ka cio si tu a ci e bi, rom leb Sic mos wav le ebs mo u wevT Se sa ba-mi si leq si ki sa Tu enob ri vi kon s t ruq ci e bis ga mo ye ne ba.

gTa va zobT 2 sqe mis ni muSs:

Cemi skola

mdebareoba (sad aris? ris win / gverdiT / ukan?)

aRwera/daxasiaTeba: • Senobis (rogoria? axali/Zveli,

didi/patara) • klasis (rogoria?

romel sarTulzea?) • sportuli moednis, ezosi da a.S. • sarTulebis raodenoba

(ramdensarTuliania?) • ra aqvs / ra ar aqvs skolas /

klass?

adgilmdebareobis miTiTeba: sad aris / ris win, ukan... aris skola/klasi /ezo/ sportuli moedani...?

Page 88: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

86

Cemi qalaqi/sofeli

aRwera/daxasiaTeba: • quCebis (rogoria?) • saxlebis (rogori? _

kerZo, korpusi; ramdensarTuliani?)

• transportis

dasaxeleba (ra hqvia?) transporti (romeli transporti dadis?)

adgilmdebareobis miTiTeba sad ra aris (skola, kafe, marketi, maRazia, Teatri...)

Page 89: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

87

mexuTe Tema – weliwadis droebi

misaloc baraTze muSaoba:

baraTis struqtura (mimarTva / ZiriTadi teqsti / dasasruli)enobrivi formulebi: milocva – gilocav(T) + ras?, survili – gisurveb(T) + ras?

konkretuli gramatikuli sakiTxebi:

mocemul TemaSi grZeldeba moswavleebisaTvis nacnobi enobrivi sakiTxis axal konteqstSi SeTavazeba: Tovliani, wvimiani, qariani, Rrubliani

droSi orientacia: rodis? – gazafxulze, zafxulSi, SemodgomiT, zamTarSi

kidev erTxel gaamaxvilebineT yuradReba mocemul formebze. mizani am for-mebis damaxsovreba da maTi swori gamoyenebaa, rasac unda miaRwioT saTanado konteqstebSi maTi intensiuri gamoyenebiT.

dausviT SekiTxvebi moswavleebs teqstebis garSemo da sTxoveT, yuradReba miaqcion formaTa sizustes: rodis civa? rodis Tbila? ...

gramatikuli sakiTxebi:

� droSi orientacia: rodis? – gazafxulze, zafxulSi, SemodgomiT, zamTarSi rodidan? – agvistodan, oci agvistodan...

� sivrceSi orientacia: sad? – Tbil qveynebSi... saidan? – Tbili qveynebidan...

� sityvaTwarmoeba: Tovliani, wvimiani, qariani, Rrubliani

� SedarebiTi daxasiaTeba: yvelaze cxeli, Tbili, civi...

� zmnebi: cxela, grila, civa, Tbila; Tovs, wvims, qaria... cviva / scviva; davibade – daibada

� kiTxviTi sityvebi: ra? rogori? sad? saidan? ras akeTebs?

Page 90: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

88

SeniSvna: sasurvelia, rom es winadadebebi winaswar gqondeT did formatze dawerili, raTa gakveTilis msvlelobisas amaze dro aRar dakargoT.

dausviT calkeul winadadebas SekiTxvebi da yuradReba miaqcevineT moswa-vleebs kiTxviTi winadadebebis struqturaze:

kiTxviTi sityva + zmna

1. civa. rodis cviva?2. Tovli modis. rodis modis Tovli?3. cidan TeTri fifqebi cviva. rodis cviva cidan TeTri fifqebi?4. yvelaferi TeTria. rodis aris yvelaferi TeTri?

daasmevineT msgavsi SekiTxvebi moswavleebsac.

Ø rodis Tbila? rodis wvims? rodis aris caze cisartyela?

Ø rodis grila? rodis qris qari? rodis scviva xeebs yviTeli foTlebi? rodis wvims?

Ø rodis cxela? rodis aris zRva Zalian Tbili? rodis midis zRvaze yvela?

rekomendacia:

Zalian mniSvnelovania, rom mudmivad imuSaoT kiTxviTi winadadebebis swor formulirebebze. ar unda dagvaviwydes, rom interaqcia Tanabrad gulisxmobs gamarTul pasuxebTan erTad gamarTuli SekiTxvebis dasmasac.

daajgufebineT moswavleebs naswavli xili da bostneuli sezonebis mixedviT (romel sezonze vWamT xilisa da bistneulis ama Tu im saxeobas). SegiZliaT daa-matoT da aswavloT axalic.

SedarebiTi daxasiaTeba: yvelaze rogori? – cxeli, Tbili, civi...

moswavleebisaTvis es enobrivi sakiTxi ar aris ucxo. Sesabamisad, aqcenti gadai-taneT mis gaaqtiurebaze sxva konteqstebSi. gTavazobT nimuSs damatebiTi varji-SisaTvis:

Page 91: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

89

xilisa da bostneulis saxelebis gamoyenebiT, gaaTamaSeT Sedarebis gamomxatveli konstruqcia (...-ze ufro). dausviT SekiTxvebi moswavleebs da, saWiroebisas, daex-mareT maT pasuxebis formulirebaSi: – romelia ufro tkbili – yurZeni Tu vaSli? stafilo Tu atami? pamidori Tu sazamTro? (yurZeni vaSlze tkbilia...).

zmnebi: cviva / scviva; civa / sciva

yvela winadadebas cal-calke dausviT SekiTxvebi:

SeniSvna: nu SeecdebiT am formebis morfologiur damuSavebas. sakmarisia is, rom moswa-vleebma dainaxon maT Soris gansxvaveba. rac Seexeba maT damaxsovrebas, es Tanda-Tan unda moxdes. amisTvis ki saWiroa konteqstSi maTi xSiri gamoyeneba.

gaaxseneT an Tavidan aswavleT moswavleebs saxaliso enisgasatexi:

`civi cvari cviva cidan, sciva, sciva cida cindals. cxik da cxiko! – aceminebs cicqna cxviri gaucivda~.

cvari = igivea, rac wveTi, wveTebi; cida cindali = patara knuti

SeajibreT erTmaneTs, vin ufro swrafad, sworad da garkveviT ityvis am enisga-satexs. Semdeg cal-calke aTqmevineT es winadadebebi: a. cidan cviva cvari; b. cida cindals sciva. yuradReba miaqcevineT formebze: cviva is / sciva mas

gaavleT paralelebi:a. cviva Tovli / cviva fifqebi / cviva foTlebi...b. civa. sciva patara knuts, sciva patara Cits. sciva gogonas. sciva salomes.

cidan fifqebi cviva.

Ø ra cviva? – fifqebi Ø saidan cviva? – xidan

zamTarSi civa. Ø rodis civa? – zamTarSi

xes foTlebi scviva.

Ø ra scviva? – foTlebi Ø ras scviva? – xes

salomes sciva. Ø vis sciva? – salomes

Page 92: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

90

SesTavazeT moswavleebs jer sworad da Semdeg areulad mocemuli wyvilebi dasakavSireblad?

sworad areulad

Tveebze samuSaod:

1. SekiTxvebis gamoyenebiT gaakeTeT martivi sqema da moswavleebTan er-Tad CawereT pasuxebic, magaliTad:

2. gamoiyeneT modelirebis strategia da am sqemis daxmarebiT jer Tqven isaubreT ianvarze: `ianvari zamTris pirveli Tvea. ianvarSi civa. Tov-li modis. ianvarSi dgamen naZvis xes da axal wels zeimoben~.

3. Semdeg am sqemis gamoyenebiT asaubreT moswavleebic.

4. amis Semdeg gaakeTeT axali sqema (oRond mxolod SekiTxvebiT) da daava-leT moswavleebs, moZebnon saTanado pasuxebi da upasuxon, magaliTad:

civa zamTarSisciva salomescviva foTlebiscviva xes foTlebi

civa foTlebisciva xes foTlebicviva zamTarSiscviva salomes

ianvari

romeli Tvea? – pirveli

ra xdeba? – modis axali weli; dgamen naZvis xes.

weliwadis ra droa? – zamTari

rogori amindia? – civa. Tovli modis. cidan fifqebi cviva.

Page 93: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

91

oqtomberi

romeli Tvea? – ----------------------

ra xdeba? ra mwifdeba? romeli xili modis? _ ----------------------

weliwadis ra droa? _ --------------------

rogori amindia? –----------------------

SegiZliaT msgavsi sqemebi gaakeToT nebismier Tveze.

zmnebi: davibade – daibada: davibade maisSi – davibade or maiss...

damatebiTi varjiSisaTvis:

1. daavaleT moswavleebs, Seavson anketebi sakuTari da mewyvilis naTe-savebze (aucilebelia, anketebi Seivsos ufrosi adamianebis monaceme-biT) da waradginon informacia maT Sesaxeb: vin rodis daibada (sezoni, Tve, ricxvi), sad daibada, sad cxovrobs, visTan erTad, ramdeni wlisaa...

2. Semdeg usvamen erTmaneTs SekiTxvebs da pasuxoben: Ø sad da rodis daibada Seni ... Ø weliwadis romel dros daibada makas biZa?

misaloc baraTze muSaoba:

� baraTis struqtura (mimarTva / ZiriTadi teqsti / dasasruli) � enobrivi formulebi: milocva – gilocav(T) + ras?, survili – gisurveb(T) + ras?

baraTis Sedgenamde moswavleebis yuradReba kidev erTxel gaamaxvileT bara-Tis struqturaze: risgan Sedgeba igi, sad iwereba mimarTva, sad aris ZiriTadi teqsti da sad – dasasruli.amis Semdeg gaaxseneT Sesabamisi baraTebis Sinaarsi (ra iwereba misaloc baraTSi? – milocva, survili da sametyvelo situaciis Sesabamisi enobrivi formulebi.

Page 94: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

92

• misaloci baraTi:

mocemuli enobrivi kliSeebis SeTavazebisas yuradReba miaqcieT moswavlis asaks.

baraTebis Seqmnamde moswavleebi jer calkeuli winadadebebis Sedgenaze amu-SaveT, mag., ras da rogor vulocavT Tanatols, ufross:

a) SeavsebineT winadadebebi.

Ø giorgi, ----------------- dabadebis dRes! Ø naTia maswavlebelo, ------------------ dedis dRes! Ø deda, ------------------------- --------------------------! Ø anastasia, ----------------------------- -------------------------!

yuradReba miaqcievineT sasven niSnebze – sad iwereba mZime, Zaxilis niSani?

ras vulocavT? vis vulocavT? ras vusurvebT? enobrivi formulebi

dedis dRes megobars maswavlebels naTesavebs bebias / babuas da a.S.

kargad yofnas, warmatebebs, janmrTelobas, sixaruls, bednierebas ...

Cemo ... sayvarelo ... Zvirfaso ...gilocav ... / gilocavT ... gisurveb ... / gisurvebT ... Seni / Tqveni ... siyvaruliT... pativiscemiT ...

dabadebisdRes

mimarTva

ZiriTadi teqsti

dasasruli

Cemo ...!

milocva

survili

saxeli / Seni / Tqveni

Page 95: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

93

b) SeavsebineT nakluli baraTebi.

ganusazRvreT konkretuli sametyvelo situacia (adresati, mizani, daniSnu-leba) da sTxoveT modelis gamoyenebiT Sesabamisi baraTis Seqmna. gaaformebi-neT baraTebi saTanado naxatebiT.

codnis Semowmeba:

93-e gverdze mocemul naxatze mkveTrad Cans Semodgoma da zamTari. ikiTxeba gazafxulic, Tumca SesaZlebelia, rom moswavleebma gazafxuli da zafxuliver dainaxon. suraTis aRwerisa da sezonebis dasaxelebisas sTxoveT, ganmar-ton / daasabuTon sakuTari poziciebi (ar aris aucilebeli, rom msjeloba qar-Tul enaze warimarTos. mieciT saSualeba, azri gamoxaton im enaze, romlze-dac saubroben).

dausviT saTanado SekiTxvebi, magaliTad: erekle, ratom fiqrob, rom am naxat-ze gazafxuli ar aris? saidan Cans, rom es zafxulia? amis Semdeg Seasrulebi-neT danarCeni miTiTebebi.

lela maswavlebelo!

-------------- dedis dRes. ------------- janmrTelobasa da -----------------

Tqveni moswavle beqa gociriZe

----------------- sayvarelo bebia!

------------ dedis dRes. -----------janmrTelobasa da -----------------

Seni beqa

Page 96: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

94

meeqvse Tema – axali welia!

saaxalwlo baraTis Seqmna

proeqti: gavakeToT gozinayi

davweroT saaxalwlo kerZis recepti

komunikaciuri TvalsazrisiT, mocemuli qveTemis prioritetia interaqcia axali wlis garSemo.

zogadad: � rogor xvdebian axal wels im qveyanaSi, romelSic cxovroben da saqarT-veloSi;

� rogor emzadebian axali wlisTvis; � rogoria saaxalwlo sufris tradicia.

konkretulad: � sad da rogor xvdebian Tavad isini da maTi ojaxis wevrebi; � Tavad rogor emzadebian; � vin ras akeTebs ojaxSi; � rogoria maTi saaxalwlo sufra.

gramatikuli sakiTxebi:

� instrumentalisi – riT gadaadgildeba? riT moZraobs? – cxeniT, fexiT...

� sivrceSi orientacia (adgili, mimarTuleba): sad? saidan? – karidan, fanjridan...

� zmnebi: a) debs/devs; awyobs/awyvia; agdebs/gdia; yris/yria; anTebs/anTia; b) gadian, Slian, dgebian... g) mxiaruloben, rTaven, seirnoben... d) acvia, axuravs, ukeTia

� zmniswini (mimarTulebis Cveneba): zmna wasvla

� kiTxviTi sityvebi: vin? ra? vis? ras? vis(i)? ris(i)? visgan? risgan? visTan? rasTan?

Page 97: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

95

konkretuli gramatikuli sakiTxebi:

aqtiurdeba nacnobi enobrivi sakiTxebi axal konteqstSi: Ø instrumentalisi – riT gadaadgildeba? riT moZraobs? – cxeniT, fex-iT, marxiliT...

Ø sivrceSi orientacia (adgili, mimarTuleba): sad? – laplandiaSi, svaneTSi, mTaSi... saidan? – karidan, fanjridan, sakvamuridan...

zmnebze muSaobisas gaiTvaliswineT zemoT mocemuli rekomendaciebi da moswa-vleebTan erTad SeavseT zmnuri posterebi Sesabamisi miTiTebebiT. SeasruleT wignsa da rveulSi mocemuli davalebebi Tanmimdevrulad.

zmniswini da misi erT-erTi funqcia (mimarTulebis Cveneba): zmna wasvla

am etapisTvis Segnebulad ar vsaubrobT zmniswinsa da mis funqciebze. gage-ba-gaazrebisaTvis sakmarisad migvaCnia wignSi mocemuli ilustraciebi (gv. 90).dakvirvebis gziT gaamaxvilebineT yuradReba warmoebis wessze. waakiTxeT es zmnuri formebi – midis, modis, adis, Cadis, gadadis, gadmodis – da hkiTxeT, riT gansxvavdebian isini erTmaneTisagan / ra aqvT am zmnebs sxvadasxva? saWi-roebisamebr, mianiSneT zmniswinebze:

mi(dis), mo(dis), Ca(dis), a(dis), gada(dis), gadmo(dis).

aucileblobis SemTxvevaSi, martivad auxseniT maTTvis gasageb enaze, rom es aris zmniswini da swored is gansazRvravs mimarTulebas:

midis iqiT, magram modis aqeT; adis zeviT, magram Cadis qvemoT da a.S.

axsna-ganmartebis dros gamoiyeneT wignSi mocemuli naxatebic da vizualurad daakvirveT maTze moswavleebi.zmniswinis es funqcia (mimarTulebis Cveneba) sqematurad Cadebulia moswa-vlis wignis gramatikul gzamkvlevSi, romelic aseve SegiZliaT gamoiyenoT dakvirvebisaTvis:

midis modis

adis Cadis

Sedis gadis

Page 98: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

96

moqmedebis mimarTulebas gansazRvravs pirveli piri – me da misi mdebareoba.

amis Semdeg SeasrulebineT davalebebi moswavlis rveulSi.

saaxalwlo baraTis Seqmna:

ixelmZRvaneleT zustad imave miTiTebebiT, romlebic mocemulia wina TemaSi.

wamovida

wavidame

adis Camodis

Cadis amovida

modis

midis

Page 99: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

97

meSvide Tema – cxovelTa samyaroSi

konkretuli gramatikuli sakiTxebi:

cxovelTa da frinvelTa xmianoba, naSieri da sacxovrebeli: SeadarebineT moswavleebs xmianobaTa qarTuli dasaxelebebi maTi swavlebis enaSi arsebul dasaxelebebs. SeiZleba saintereso msgavsebebi iyos.

gaaxseneT vasil guleuris leqsi da cxovelTa sacxovrebeli. dausviT SekiTx-vebi moswavleebs: – ra cxovrobs budeSi? Citi frinvelia Tu cxovelia? ra hqvia frinvelis saxls? analogiuri SekiTxvebi dausviT sxva frinvelebsa da cxove-lebzec: ra cxovrobs fuRuroSi? soroSi? bunagSi? ra aris daTvi? ciyvi? Tag-vi? cicinaTela? ra hqvia cxovelis saxls? kidev ra aris cxovelis saxli? da a.S.

damatebiTi aqtivobebi cxovelebsa da maT naSierebze:

a) samuSaod gamoiyeneT cxovelebisa da maTi naSierebis danomrili varianti (ix. damatebiT resursebSi, gv. 124). moswavleebi daajgufeT mcire jgufebad dayvela jgufs cal-calke amobeWdili mieciT samuSaod.uTxariT ricxvi. moswavleebma unda moZebnon es ricxvi da daasaxelon, romeli cxovelia/frinvelia (an naSieria) am ricxviT warmodgenili (mag., ZaRli, lekvi da a.S.). naSieris SemTxvevaSi unda daasaxelon mSobelic da, piriqiT, mSoblis SemTxvevaSi – naSieric (mag. 1. cxvari. misi naSieria batkani).

gramatikuli sakiTxebi:

� zedsarTavi saxelebi (garegnoba / Tviseba): mrgvali, keTili, mamaci, Wkviani, mSromeli, bejiTi, mxiaruli, xalisiani

� Sedarebis gamoxatva: a) ..-ze didi / patara... b) udidesi, ulamazesi, uZlieresi... (ufroobiTi xarisxi)

� moTxrobiTbrunviani sintaqsuri yalibi: Tqva man; uTxra/upasuxa man mas;

� zmnebi: a) cxovelTa da frinvelTa xmianobis gamomxatveli b) mtkiva – stkiva; mawuxebs – awuxebs; g) vtiri mizezSedegobrivi kavSirebi: ratom? – imitom, rom

Page 100: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

98

gaimarjvebs is gundi, romelic ufro swrafad da uSecdomod Seasrulebs da-valebas. Secdomis daSvebis SemTxvevaSi, pasuxi gadadis sxva gundze. Tuki is gundic dauSvebs Secdomas, maSin orive gunds eZleva SesaZlebloba, gamoaswo-ron Secdoma da Tavidan daasaxelon swori varianti.

b) martivi varianti SedarebiT patarebisTvis: Tqven ambobT sawyis asos, moswa-vleebi asaxeleben ra aris da Tqvens SekiTxvaze – mSobelia Tu naSieria, akonkre-teben (mag., k...... kata. dedaa Tu Svili? deda. ra hqvia Svils? an k...... knuti. dedaa Tu Svili? Svili. ra hqvia dedas? da a.S.).

g) asaxelebT konkretul cxovels/frinvels (an mis naSiers), moswavlem unda moZebnos da daasaxelos Sesabamisi ricxvi.

d) asaxelebT naSiers, moswavleebma unda daasaxelon, risi naSieria, an piriqiT,asaxelebT cxovels/frinvels da moswavleebma unda daasaxelon misi naSieri.

e) asaxelebT wyvilebs xan sworad, xan arasworad. moswavleebma unda gamoic-non, romelia araswori da gaasworon.

zedsarTavi saxelebi (garegnoba / Tviseba): mrgvali, keTili, mamaci, Wkviani, mSromeli, bejiTi, mxiaruli, xalisiani

zedsarTavebze muSaoba: gaakeTeT cxrili da wignSi mocemuli zedsarTavebi gaanawileT imisda mixedviT, Tu ras gamoxatavs, raze miuTiTebs isini:

martivi TamaSebi:

1. gamoicaniT! jer Tqven aRwerT cxovels, moswavleebma unda gamoicnon da daasaxelon. mag., cxovrobs tyeSi, aris didi. misi saxeli iwyeba `d~ asoze; cxovrobs saxlSi, uyvars rZe, ar uyvars Tagvebi. Semdeg erT-erT moswavles Cumad eubnebiT cxovelis saxels. dasaxelebuli cxoveli am moswavlem unda aRuweros danarCenebs.

2. uTxariT gamocanebi cxovelebze (ix. damatebiTi resursebi, gv. 115-117).3. SearCieT 4-5 cxoveli da frinveli da dausviT moswavleebs qvemoT mo-

cemuli SekiTxvebi (ise SearCieT isini, rom moswavleebs sacxovreblis yvela saxeobis dasaxeleba mouwioT):

garegnoba xasiaTi

lamazi mxiaruliuSno Wkvianifarflebiani... saSiSi sasacilo...

Page 101: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

99

� sad cxovrobs es cxoveli? es frinveli? (bunagSi, fuRuroSi, soroSi, budeSi)

� ra hqvia am cxovelis / frinvelis Svils? � ra aqvs? (rqebi, frTebi, fafari, kudi). � rogoria? (maRali, didi, patara). � rogori rqebi/yurebi/kudi/fexebi/kiseri/niskarti aqvs? (grZeli/mokle)

� Sinauria Tu gareuli?

Sedarebis gamoxatva: a) ...-ze didi / patara... b) udidesi, ulamazesi, uZlieresi... (ufroobiTi xarisxi)

wignsa da rveulSi mocemuli davalebebi sakmarisia imisaTvis, rom moswavleebma gaigon da gaiazron maT Soris arsebuli gansxvaveba rogorc Sinaarsis, ise war-moebis TvalsazrisiT.

SeniSvna: am etapze nu mosTxovT moswavleebs am formaTa erTbaSad, myisierad dazepire-basa da maT aqtiur gamoyenebas. maTi dauflebisaTvis aucilebelia saTanado sakomunikacio situaciebis Seqmna, romlebSic moswavleebs bunebrivad mouwevT maTi gamoyeneba, miT ufro, rom mocemuli leqsika sakmaod aqtiuri xmarebisaa da TiTqmis yoveldRiurad gamoiyeneba nebismieri ramis aRwera- daxasiaTebisa-Tvis (mag., mowiTalo feris kaba, CanTa, qudi ... ukeTesi / uaresi...).

amuSaveT moswavleebi am enobriv konstruqciaze :...-ze didi / patara; ...-ze maRa-li / dabali. am enobrivi konstruqciis gamoyenebiT:

� SeadareT isini erTmaneTs xan sworad, xan SecdomiT: – dito nikoze maRalia / dabalia / SavTmiania da a. S. moswavleebi unda mixvdnen Secdomebs da gaasworon.

� sagnebis Sesadareblad gamoiyeneT klasSi arsebuli resursebi. mag., es wiTeli fanqari lurj fanqarze ufro moklea. merxi magidaze ufro didia. karada merxze ufro maRalia; karada merxze dabalia da sxva.

gamoiyeneT wignis nebismieri suraTi, romelzec nacnobi cxovelebia gamosaxu-li da ikiTxeT, mag.: – ciyvi daTvze pataraa Tu daTvze didia? da a.S.

...-saviT rogori? – CemsaviT, nikasaviT, mzesaviT...

gaaxseneT enobrivi konstruqciebi, romlebic gamoiyeneba ori adamianis an cxo-velis / nivTis erTmaneTTan Sedarebisas. amis Semdeg TvalsaCinoebisaTvis dawe-reT winadadebebi dafaze da daakvirveT maTze. saWiroebisamebr, gamoiyeneT ma-Ti sakomunikacio ena.

Page 102: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

100

a) adamianebi SeiZleba iyvnen erTmaneTis msgavsni: � zaza nikasaviT pataraa (iseTia, rogoric – nika. e.i. orive patarebi arian).

� nika CemsaviT cnobismoyvarea (iseTia, rogoric – me. e.i. orive cnobismoyvareebi varT).

b) an SeiZleba iyvnen erTmaneTisagan gansxvavebulni – erTi meoresTan Sedare-biT raRaciT metia an naklebi:

� zaza nikaze (ufro) maRalia. � nika Cemze (ufro) kargad wers. � Cemi Zma Cemze pataraa. � nika Cemze cudad wers.

moTxrobiTbrunvian konstruqciaze dakvirveba: Tqva man; uTxra / upasuxa man mas; Tqva vin? – daTvma, aqlemma... uTxra vin? vis? – daTvma loms, zebram aqlems...

mocemuli savarjiSoebis mizania am sintaqsuri yalibis gaTaviseba. damatebiTi varjiSisaTvis kargi iqneba, Tuki SesTavazebT xalxur leqss – “modi, vnaxoT venaxi” (ix. damatebiTi resursi, gv. 123).

mizezSedegobrivi kavSirebi: ratom? – imitom, rom

gaaxseneT (an Tu saWiroa, Tavidan daakvirveT) mizezisa da Sedegis gamoxatvis formulebze:

damatebiTi gavarjiSebisaTvis SegiZliaT gamoiyenoT SekiTxvebi sxvadasxva mi-marTulebiT:

a) amindze dakvirveba:

� ratom cxela dRes? – imitom, rom mze anaTebs. � ratom civa? – imitom, rom zamTaria/ civi qari uberavs...

b) saklaso aqtivobebisas da sxva nebismieri saWiroebisas:

� ratom ar wer, salome? – imitom, rom kalami ar maqvs. � ratom gaxuravs qudi, erekle? – imitom, rom mciva...

ratom? – mizeziimitom, rom ... – Sedegi

Page 103: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

101

merve Tema – orSabaTidan orSabaTamde

dRis monakveTebi da misalmeba:

dawereT dafaze es sqema da hkiTxeT: rodis vesalmebiT ase:

1. daakvirveT moswavleebi formebze: Sua-dRe / Sua-Rame.2. gaavleT paralelebi swavlebis enasTan.3. sqemis gaanalizebis Semdeg dausviT moswavleebs frontaluri kiTxvebi:

dRis romeli monakveTia axla? dRis romel monakveTSi: iwyeba swavla? mTavrdeba swavla?

rodis?

nebismier dros

nebismier dros

marto diliT

gamarjoba!

salami!

dila mSvidobisa!

gramatikuli sakiTxebi:

� droSi orientacia: romeli saaTia? rodis? romel saaTze? rodidan rodemde? romeli saaTidan romel saaTamde?

� moqmedebis sixSire da intensivoba: yovelTvis, xSirad, iSviaTad, arasodes

� moqmedebis, movlenis Sedareba – vin rodis ras akeTebs? sad rodis ra xdeba?

� moqmedebis Tanmimdevrobis gamoxatva: jer/Semdeg; ...-is win / ...-is Semdeg

� zmnebi: a) vsauzmob, vsadilob, vvaxSmob b) viRviZeb, viZineb, viban, valageb, vseirnob, vmecadineob

Page 104: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

102

amis Semdeg daamuSaveT misalmeba-damSvidobebisa da mokiTxvis formulebi:

1. pirvel rigSi, gaaxseneT moswavleebs naswavli formulebi (gamarjoba! dila mSvidobisa!)

2. wignis ilustraciebis gamoyenebiT daakvirveT am formulebze – rodis rogor vesalmebiT (dila mSvidobisa! saRamo mSvidobisa! Rame mSvido-bisa!)

3. asaubreT moswavleebi maT sasaubro enaze am formulebis msgavseba- gansxvavebebze.

4. bolos SesTavazeT maT erTiani sqema, romelsac winaswar gaakeTebT da moswavleebTan erTad gaaanalizeT.

gamarjoba!

gagimarjos! gagimarjo(T)!

Sen Tqven

I. Sen da is II. Tavaziani Sen da isini...

rogor xar? rogor xarT? rogor brZandebiT?

naxvamdiskargad iyavikargadaba, he

naxvamdiskargad iyavikargadaba, he

naxvamdiskargad brZandebodeT

Page 105: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

103

konkretuli gramatikuli sakiTxebi:

droSi orientacia: guSin, dRes, xval:

pirvel rigSi, gaaxseneT moswavleebs kviris dReebi – ramdeni dRea kviraSi? romelia es dReebi? kviris romeli dRea dRes (rodesac es gakveTili utarde-baT)? kviris romel dReebSi dadian sakvirao skolaSi? romel dReebSi ar mi-dian skolaSi? da a.S.

jer imuSaveT guSin / dRes opoziciaze:

gaakariT dafaze an kedelze erTi kviris kalendari da dasviT kiTxvebi: – ra dRea dRes? (SemoxazeT aRniSnuli dRe da daasruleT: dRes aris ...); ra dRe iyo guSin? (miuTiTeT wina dReze da kvlav daasruleT fraza: guSin iyo ...); ra ricx-via dRes? ra ricxvi iyo guSin?analogiurad SegiZliaT imuSaoT gakveTilebis cxrilis gamoyenebiTac: ram-deni gakveTili gvaqvs dRes? ramdeni gakveTili gvqonda guSin?

aseve ikiTxoT sxva informaciac: vin ar aris dRes skolaSi? vin ar iyo guSin skolaSi? rogori amindia dRes? / rogori amindi iyo guSin? da a.S.kargad gavarjiSebis Semdeg SemoitaneT – xval da daamuSaveT jer dRes / xval opozicia imave principiT.

damatebiTi muSaoba:

ambobT, ra dRea dRes (mag., dRes aris samSabaTi) da svamT kiTxvas: – ra dRe iyo guSin? jer sTavazobT arCeviT pasuxebs: orSabaTi iyo Tu oTxSabaTi? da a.S. Semdeg dasvamT mxolod kiTxvas: – ra dRe iyo guSin? da moswavleebma unda upa-suxon. aseve ricxvebzec.

daxazeT dafaze cxrili qvemoT mocemuli nimuSis mixedviT da moswavleebTan erTad SeavseT realuri monacemebiT:

guSin dRes xval

dRe iyo orSabaTi aris samSabaTi iqneba oTxSabaTi

ricxvi iyo 5 aris 6 iqneba 7

amindi iyo wvima aris mze iqneba qari

Page 106: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

104

mieciT nakluli cxrili Sesavsebad, magaliTad:

cxrilSi Sesavsebi informacia SegiZliaT gaamartivoT an gaarTuloT moswa-vleTa indiviadualuri saWiroebebis gaTvaliswinebiT. amindTan dakavSirebiT SegiZliaT gamoiyenoT simboloebi.

mocemuli aqtivobebis daxmarebiT gaaaqtiurebT yofna zmnasac samive droSi:iyo – aris – iqneba.

droSi orientacia: romeli saaTia? rodis? romel saaTze? rodidan rodemde? romeli saaTidan romel saaTamde?

pirvel rigSi, imuSaveT gansxvavebaze – romeli / ramdeni: ramdeni saaTia? ro-meli saaTia? amisaTvis SegiZliaT gamoiyenoT rogorc wignSi mocemuli saaTe-bi, ise sakuTari da/an klasSi arsebuli saaTebic (kedlis saaTi, moswavleebis saaTebi).

ramdeni saaTia klasSi? – iTvlian da asaxeleben.romeli saaTia? – akvirdebian saaTs da asaxeleben dros.

saaTis cnoba, zogadad, Tundac 6-7 wlis asakis bavSvebisaTvis problemas ukve aRar warmoadgens. am SemTxvevaSi, saubaria qarTulad gadmocemaze.

ra unda gaviTvaliswinoT?

� zust drosTan dakavSirebiT erTaderT gansxvavebas gvaZlevs pirveli. maswavlebeli akeTebs TvalsaCinoebas dafaze:

guSin dRes xval

dRe iyo ------------ --------- samSabaTi -----------------------

ricxvi -------------- 5 ----------- 6 --------------- 7

amindi iyo ------------- ---------------------- ------------- qari

erTi pirveli saaTia

ori ori saaTia

sami sami saaTia da a.S.

Page 107: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

105

� naxevarTan dakavSirebiT, moswavleebs yuradReba unda mivaqcevinoT formaze:

� danarCen or SemTxvevaSic aqcentebi keTdeba formaze:

� kargi iqneba, Tuki winaswar moamzadebT did formatze amgvar sqemas da garkveuli droiT gamofenT TvalsaCino adgilas:

pirvel-i saaTia

pirvel-is naxevaria

� aseve sasurvelia, moswavleebTan erTad gakeTdes es cxrilic:

romeli saaTia? romel saaTze?

ori saaTia or saaTzeor-is naxevaria or-is naxevarzeor-is xuTi wuTia or-is xuT wuTzeor-s aklia xuTi wuTi or-s rom aklia xuTi wuTi

pirveli saaTia pirvel-is naxevaria

ori saaTia or-is naxevaria

sami saaTia sam-is naxevaria da a.S.

pirvel-is xuTi wuTia

pirvel-s aklia xuTi wuTi

pirvel-s aklia 5 wuTi.or-s aklia 5 wuTi.sam-s aklia 5 wuTi

da a.S.

pirvel-is 5 wuTia.or-is 5 wuTia.sam-is 5 wuTia.

da a.S.

6

12

1011

3

457

8

12

9

Page 108: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

106

gTavazobT sqemebs damatebiTi saWiroebisaTvis (SeniSvna: sqemebi winaswar gaakeTeT imisaTvis, rom maTze ar daixarjos damatebiTi dro gakveTilze):

romel ...? = akonkretebs drois monakveTs:

rodis

Tveebi: ianvarSi aT ianvars...

saaTi: sam saaTzesamis naxevarze...

weliwadis droebi: gazafxulze, zafxulSi, zamTarSi, Semodgomaze / SemodgomiT

kviris dReebi: orSabaTs, samSabaTs...

calkeuli intervalebi: guSin, dRes, xval; male; adre/gvian; cota xanSi...

... rodis ... ?

romel wels?

romel saaTze?

weliwadis romel dros?

romel TveSi?

kviris romel dRes?

dRe-Ramis romel monakveTSi?

Page 109: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

107

rodidan? = miuTiTebs moqmedebis dawyebis sawyis dros:

damatebiTi varjiSisaTvis:

1. gamoiyeneT gakveTilebis cxrili da hkiTxeT, romel saaTze iwyeba / mTavrdeba pirveli, meore, mesame da a. S gakveTilebi.

2. SeadgineT erTi dRis satelevizio programa da dausviT mis garSemo Seki-Txvebi (romel saaTze iwyeba filmi? ra iwyeba cxras rom aklia 15 wuTi? da a.S.)

zmnebi: a) vsauzmob, vsadilob, vvaxSmob b) viRviZeb, viZineb, viban, valageb, vseirnob, vmecadineob

dawereT dafaze winadadebebi:1. deda amzadebs saWmels. 2. babua kiTxulobs gazeTs.3. bebia da mama uyureben televizors.4. biWi iZinebs.5. gogona ibans xelebs.

rodidan

Tveebi: ianvridan aTi ianvridan...

saaTi: sami saaTidansamis naxevridan...

weliwadis droebi: gazafxulidan, zafxulidan, zamTridan, Semodgomidan

kviris dReebi: orSabaTidan, samSabaTidan...

dRe-Ramis monakveTebi: dilidan, saRamodan, SuadRidan...

8.00 – multfilmebi

8.45 – cxovelTa samyaroSi

3.30 – zooparkSi

5.20 – sporti

6.00 – filmi da a.S.

Page 110: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

108

amis Semdeg gaakeTeT martivi cxrili moswavleebis TanamonawileobiT da gadaa-xarisxeT winadadebebSi mocemuli informacia cxrilSi saTanado kiTxvebis qveS.

vin? ras? akeTebs?

deda saWmels amzadebsmama televizors uyurebsbebia oTaxs alagebsbabua gazeTs kiTxulobsda xelebs ibansZma ------------- iZinebs

muSaoba sxvadasxva tipis zmnebTan (viniani / maniani)

gaaxseneT (Tu saWiroa, Tavidan auxseniT) moswavleebs maTi warmoebis wesi, kerZod, daakvirveT:

� pirveli subieqturi piris (moqmedi piris) niSanze (me var, me vwer // me maqvs, me miyvars);

� mesame subieqturi piris (moqmedi piris) nacvalsaxelis brunvaze (is aris, is wers // mas aqvs, mas uyvars).

am ori gansxvavebuli zmnuri sintasuri konstruqciis gaxseneba-gamoyenebi-saTvis SesTavazeT moswavleebs rogorc enobrivi savarjiSoebi, ise saTanado situaciebi, magaliTad:

1. enobrivi savarjiSoebis nimuSebi:

gadaaxarisxebineT mocemuli zmnebi:

myavs vdgavar viban vamzadeb vxatav miyvars mainteresebs ...

vwer (viniani) mqvia (maniani)

saxelis nacvlad CaasmevineT Sesabamisi nacvalsaxeli:

� biWi wers ------- � biWs aqvs ------- � Temurs moswons -------- � Temuri TamaSobs --------

Page 111: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

109

gadaayvanineT pirveli piridan mesame pirSi:

� me vkiTxulob – ------ kiTxulobs � me miyvars – ------- uyvars � me mqvia – -------- hqvia � me mivdivar – ------- midis

daakavSirebineT erTmaneTTan xazebiT:

xatavs moswonsis midis TamaSobsmas aqvs agviandeba eSinia...

CaawereT – is Tu mas?

-------- ainteresebs.-------- kiTxulobs.-------- xatavs.-------- hyavs.

gadaaxazineT araswori forma:

qali/qals moswons. gogos/gogo hyavs ZaRli. moswavles/moswavle kiTxulobs. lali/lalis TamaSobs.

gaanawilebineT formebi sworad:

biWi / biWs: kiTxulobs ----------------------- moswons --------------------------

moaZebnineT winadadebaSi Secdoma da gaasworebineT:

a) biWi aqvs burTi. --------------------------b) biWs wers werils. ---------------------g) leila eSinia. --------------------------

Page 112: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

110

msgavsi davalebebis Sedgena SeaZlebelia nebismier axal zmnebTan.

2. komunikaciuri situaciebi:

gaaTamaSebineT dialogebi nacnob Temebze _ magaliTad, skolis garSemo: ro-mel sagnebs swavlobs? ramdeni gakveTili aqvs dReSi? romeli sagani uyvars / ainteresebs? ra hqvia ama Tu im sagnis maswavlebels? ras akeTebs maTematikis gakveTilze? sportis gakveTilze? rodis / romel saaTze aqvs qarTuli, maTe-matika? da a.S.

moqmedebis sixSire da intensivoba: yovelTvis, xSirad, iSviaTad, arasodes

wignSi mocemuli TvalsaCinoeba sakmarisia imisaTvis, rom moswavleebma gai-gon, ras niSnavs: yovelTvis, xSirad, iSviaTad da arasodes.

mocemuli leqsikuri erTeulebis ganmtkiceba-dauflebisaTvis varjiSs eTmo-ba mTeli rigi savarjiSoebi wignsa da rveulSi.

enobrivi dakvirveba: dgas / dgeba:

1. pirvel rigSi imuSaveT maT Soris arsebul semantikur gansxvavebaze. gamoiyeneT TvalsaCinoebis meTodi, SeasruleT es moqmedebebi, para-lelurad dasviT SekiTxvebi da upasuxeT (ras vakeTeb? – vdgavar; axla ras vakeTeb? – vdgebi). aucilebeli saWiroebis SemTxvevaSi, gamoiyeneT swavlebis ena.

2. maTs sasaubro enaze ganumarteT, ra aris moqmedebis procesi (vdgebi) da ra – Sedegi (vdgavar).

3. gaakeTeT sqema:

ukve Sedegi gvaqvs jer procesia

vdgavar vdgebivzivar vjdebivwevar vwvebi

Page 113: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

111

4. daakvirveT am formebze moswavleebi. dawereT dafaze da SeadareT isini erTmaneTs moswavleebTan erTad.

dgas dgeba

me vdgavar me vdgebiSen dgaxar Sen dgebiis dgas is dgeba

5. am etapisTvis sxva gansakuTrebuli muSaoba saWiro ar aris. mTavaria,

moswavleebma dainaxon am zmneb Soris Sinaarsobrivi da formobrivi gansxvaveba.

moqmedebis Tanmimdevrobis gamoxatva: jer / Semdeg / ...-is win / ...-is Semdeg

davalebebis Sesrulebamde, darwmundiT, rom moswavleebs kargad esmiT jer / Semdeg sityvebis mniSvneloba da ise SeasrulebineT wignsa da rveulSi moce-muli davalebebi Tanamimdevrulad.

Page 114: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

112

moswavlis Sefaseba da Sefasebis rubrikebi

moswavleTa Sefaseba gulisxmobs ara mxolod swavlis Sedegze, aramed swa-vlis procesze orientirebasac. amitom moswavlis Sefaseba, pirvel rigSi, un-da emsaxurebodes swavlis xarisxis gaumjobesebas. Sesabamisad, maswavlebeli moswavleTa Sefasebisas orientirebuli unda iyos ufro metad ukeTesi Se-degebis miRwevaze, vidre ubralod codnis Semowmebaze. cxadia, SefasebaSi ar igulisxmeba arc niSnebisa da arc qulebis dawera.

maS, risTvis gvWirdeba moswavleTa Sefaseba?

Tqvenma Sefasebam xeli unda Seuwyos, erTi mxriv, moswavleTa mravalmxriv gan-viTarebas da, meore mxriv, gansxvavebuli potencialis mqone yvela moswavli-saTvis Tanabari pirobebis Seqmnas imisaTvis, rom yvelam SeZlos sakuTari Se-saZlebloebebis gamovlena da ganviTareba.

Tqveni Sefasebis mizani swavlis xarisxis gaumjobesebis uzrunvelyofa da swa-vlebis procesSi TiToeuli moswavlis ganviTarebisaTvis maqsimalurad xel-Sewyoba unda iyos.Tqven gWirdebaT moswavleTa miRwevis donis Semowmeba ara niSnebis dasawerad, aramed maT dasaxmareblad. mniSvnelovania, rom swavlis procesSi daakvirdeT TiToeul moswavles da SeiswavloT maTi saWiroebebi imisaTvis, rom TiToeul maTgans maqsimalurad SeuwyoT xeli winsvlaSi da, meore mxriv, am moTxovnile-baTa gaTvaliswinebiT dagegmoT sagakveTilo procesi.

enobrivi codnisa da unarebis Sefasebisas unda SeamowmoT moswavlis:

Ø leqsikuri codna Ø gramatikuli codna Ø leqsikuri da gramatikuli unar-Cvevebi (anu, rogor SeuZlia mas am codnis konteqstSi gamoyeneba)

Ø gamoTqma Ø marTlwera

komunikaciuri unarebis Sefasebisas ki mowmdeba:

Ø kiTxva-gageba Ø xmamaRali kiTxva Ø mosmena-gageba Ø zepiri komunikacia (interaqcia, gabmuli laparaki) Ø weriTi komunikacia

Page 115: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

113

enobrivi codnisa da unar-Cvevebis Sefaseba xdeba Semdegi davalebebiT:

1. sxvadasxva tipis gramatikuli da leqsikuri savarjiSoebiT (mag., ramde-nad axerxebs moswavle: swori formis amocnobas; formis/konstruqciis Secvlas nimuSis mixedviT; Secdomebis amocnoba-gasworebas; sinonime-bisa da antonimebis dakavSireba/mofiqrebas; naklul teqstSi sityvebis Casmasa da sxva);

2. sxvadasxva tipis sakiTxavi da mosasmeni amocanebis gadaWriT (mag., Se-moxaze swori varianti; moniSne, sworia Tu ara; ipove swori Tanamimde-vroba, amoicani ucnobi sityvebi konteqstis mixedviT da sxva);

3. sxvadasxva tipis zepiri aqtivobis SesrulebiT rogorc damoukideblad, ise mewyvilesTan erTad an jgufurad (mag., dialogis gaTamaSeba mewyvi-lesTan erTad; miniinterviuebi; aRwera-daxasiaTeba; sakuTari Tavis an sxvis Sesaxeb saubari; Tanaklaselebis gamokiTxvis gziT konkretuli kiTxvarebis Sevseba da Semdeg am kiTxvarebze dayrdnobiT informaciis gadacema da sxva);

weriTi da zepiri davalebebisaTvis mniSvnelovania, Semowmdes:

Ø pirobasTan Sesabamisoba (icavs pirobis Sinaarsobriv moTxovnebs); Ø komunikaciuri unar-Cvevebi (mag., gasagebad gadmoscems informacias; saubrobs garkveviT; azris gadmocemisas icavs Tanmimdevrulobas da a.S.)

Ø enobrivi unar-Cvevebi (sworad iyenebs naswavl zmnebs; adekvaturad iyenebs naswavl enobriv konstruqciebsa da Sesabamis enobriv formebs; iyenebs naswavl leqsikas da a.S.);

Ø SemoqmedebiTi unar-Cvevebi (iCens gabedulebas enobrivi Tvalsazris-iT; ar ufrTxis Secdomebs da a.S.).

xmamaRali kiTxvisTvis mniSvnelovania, Semowmdes: kiTxulobs Tu ara:

Ø uSecdomod da Seuferxeblad; Ø garkveviT da mkafiod; Ø gamomsaxvelobiT _ Sesabamisi intonaciiT, sasven niSnebis marTebuli gamoyenebiT da a.S.

Cumi kiTxvisTvis mniSvnelovania, ramdenad SeuZlia martivi sakiTxavi amocane-bis damoukideblad gadaWra.

gTavazobT konkretuli Sefasebis sqemebs, romlebic dagexmarebaT, ra SemTx-vevaSi, rodis da rogor SeqmnaT msgavsi sqemebi.

Page 116: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

114

nimuSi 1: (saanbano periodSi)

pirveli Tema (anbani)

moswavleTa Sesafaseblad SegiZliaT, gamoiyenoT is tipuri savarjiSoebi, ro-melTac swavlebis procesSi iyenebdiT.

aTvisebulia aTvisebis procesSia

asaTvisebelia

kiTxva

asoebis cnoba da gaxmovaneba

kiTxvis moqniloba (savarjiSo teqstebis damoukideblad wakiTxva)kiTxva-gageba (sityvebis, winadadebebis dakavSireba Sesabamis suraTTan)wera

oTxxazovan sistemaSi asos Caweris wesebis dacva (ganlageba, zoma da mimarTuleba)sityvebis sworad gamowera

calkeuli sityvebisa da winadadebebis gadaweraleqsika

ZiriTadi ferebi (ra ferisaa?)

Tvla 1-dan 10-mde (ramdenia?)

yvavilebi

cxovelebi

nivTebi

bunebis movlenebi (mze, cisartyela, Rrubeli)kiTxvebze pasuxi

vin aris?

ra hqvia?

rogoria? – didi, patara, gamxdari, msuqani...

Page 117: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

115

nimuSi 2: (zepirmetyvelebis Sefasebis sqema _ monologuri saubari: davaleba: moswavlem unda isaubros wignSi mocemuli suraTis Sesaxeb (Tema – vin cxovrobs am saxlSi; gv. 65)

qulebi: 0 = ver akmayofilebs 1 = nawilobriv akmayofilebs 2 = srulad akmayofilebs

qulebi

pirobasTan Sesabamisoba

• aRwers, rogoria saxli (ramdensarTuliania, ra aqvs? ra xdeba pirvel, meore, mesame da meoTxe sarTulebze);

• asaxelebs da aRwers oTaxebs, avejs, nivTebs; • warmosaxviT saubrobs im adamianebis Sesaxeb, romlebic

am saxlSi cxovroben (ra hqviaT, ramdeni wlisani arian, vin hyavT ojaxSi, sadaurebi arian da a.S.).

0 – 1 – 2

komunikaciuri unar-Cvevebi

• gasagebad gadmoscems informacias; • saubrobs sworad da garkveviT; • azris gadmocemisas icavs Tanmimdevrulobas.

0 – 1 – 2

enobrivi unar-Cvevebi

• sworad iyenebs saxelisa da zmnis naswavl gramatikul formebs; • sworad iyenebs enobriv konstruqciebs; • iyenebs TemaSi Seswavlil leqsikas.

0 – 1 – 2

SemoqmedebiTi unar-Cvevebi

• iCens gabedulebas enobrivi TvalsazrisiT (naswavli leqsikis farglebSi xmarobs sinonimebsa da antonimebs; ar erideba Se-darebiT rTuli formebisa da konstruqciebis gamoyenebas);

• ar ufrTxis Secdomebs.

0 – 1

Page 118: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

116

nimuSi 3: zepirmetyvelebis Sefasebis sqema _ interaqcia (dialoguri saubari):davaleba: erTma moswavlem meores unda gaacnos Tavisi megobari.

qulebi: 0 = ver akmayofilebs 1 = nawilobriv akmayofilebs 2 = srulad akmayofilebs

nimuSi 4: (weriTmetyvelebis Sefasebis sqema; davaleba: moswavlem unda dawe-ros sakuTari qalaqis/soflis Sesaxeb;

qulebi: 0 = ver akmayofilebs 1 = nawilobriv akmayofilebs 2 = srulad akmayofilebs

I monawile II monawile

Sefasebis kriteriumebi

• saTanadod reagirebs kiTxva-pasuxze (0 – 1 – 2)

• replikebi gasagebia (0 – 1 – 2)

• saubrobs garkveviT da xmamRla (intonacia, xmis toni, mimika-Jestikulacia) (0 – 1 – 2)

• iyenebs Sesabamis formulebs (0 – 1)

• sworad iyenebs naswavl gramatikul sakiTxebs (ku-Tvi lebiTobisa da sadaurobis gamoxatva; aqvs/hyavs zmnebs, nacvalsaxelebs) (0 – 1 – 2)

• avlens fantazias, enobriv gabedulobas (0 – 1) 0 – 1

Page 119: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

117

moswavlis motivaciis asamaRleblad da saswavlo procesSi aqtiurad CasarTa-vad didi mniSvneloba eniWeba Sefasebis rubrikis SemuSavebaSi moswavleTa mo-nawileobas. urTierTTanamSromlobis garda, am procesebSi moswavleTa Tanamo-nawileoba ayalibebs maTSi TviTSefasebisa da TviTganviTarebis unar-Cvevebsac.

qulebi

pirobasTan Sesabamisoba

• asaxelebs, sad cxovrobs da ra hqvia; romeli transporti dadis iq; ra aris qalaqSi/sofelSi;

• aRwers rogori qalaqia/sofelia; rogori quCebi da saxlebia iq; • asaxelebs, sad cxovrobs iq, rogor ubanSi/quCaze, rogor saxlSi.

0 – 1 – 2

komunikaciuri unar-Cvevebi

• gasagebad gadmoscems informacias; • azris gadmocemisas icavs Tanmimdevrulobas.

0 – 1 – 2

enobrivi unar-Cvevebi

• sworad iyenebs saxelisa da zmnis naswavl gramatikul formebs; • sworad iyenebs enobriv konstruqciebs; • iyenebs TemaSi Seswavlil leqsikas.

0 – 1 – 2

SemoqmedebiTi unar-Cvevebi

• iCens gabedulebas enobrivi TvalsazrisiT (naswavli leqsikis farglebSi xmarobs sinonimebsa da antonimebs; ar erideba Se-darebiT rTuli formebisa da konstruqciebis gamoyenebas);

0 – 1

Page 120: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

118

danarTi

1. proeqtebi

martivi inscenirebebis mowyoba sakiTxavi teqstebis mixedviT.

1. sami daTvis zRapari2. wiTelquda3. jani rodaris gacocxleba4. TeTri beli da feradi yinulovani okeane

martivi miniproeqtebi patara asakis moswavleebisaTvis:

1. gavicnoT erTmaneTi. moswavleebi irCeven ramdenime klasels (mag., 3 go-gos da 3 biWs). erT furcelze daawebebs sakuTar suraTs (an daxatavs) da aseve xataven SerCeul klaselebs. aformeben da waradgenen klasis winaSe zepirad (me var biWi, me mqvia ...; es aris gogo/biWi, mas hqvia ...). saWiroebisamebr, maswavlebeli exmareba maT SekiTxvebis dasmiT.

2. sakuTari genealogiuri xis gakeTeba da wardgena klasSi.3. moswavleebi akeTeben sakuTari ojaxis wevrebis alboms. aformeben da

waradgenen klasis winaSe zepirad (es aris deda, mas hqvia... es mamaa, mas hqvia... is aris Cemi Zma...). saWiroebisamebr, maswavlebeli exmareba maT SekiTxvebis dasmiT.

4. dabadebis dRis imitireba (saCuqrebis / misaloci baraTis damzadeba, simRera, milocva...)

5. moswavleebi maswavleblis daxmarebiT akeTeben yvavilebis herbariums. moswavleebi agroveben TiTo-TiTo yvavils (rac im dros iqneba Se-saZlebeli), axmoben da akraven albomSi.

6. gazafxulis baraTis Seqmna. moswavleebi xataven (mze, foToli, ia, Rru-beli, soko, Wiamaia...), aferadeben, Semdeg amoWrian da TeTr qaRaldze qmnian kompozicias. Semdeg aformeben, maswavleblis daxmarebiT aweren sakuTar saxels da waradgenen klasis winaSe.

7. kompoziciebis Seqmna. moswavleebi jer xataven, aferadeben, Semdeg amoWrian da TeTr qaRaldebze cal-calke awepeben – xils calke fur-celze, bostneuls calke. qvemoT, maswavleblis daxmarebiT miaweren, ra ra aris. Semdeg aformeben da waradgenen klasis winaSe.

8. anbanuri (an Tematuri) leqsikonis gakeTeba naxatebiT.9. Cemi sayvareli zRapari – airCeven da xataven naswavli zRaprebidan

(teqs tebidan) misTvis yvelaze saintereso (an sayvareli) zRapris erT-erT epizods (an zRapris gmirebs, an sayvarel personaJs...). dasrulebul naxatze miaweren, ra daxates (mag., es aris daTvi... is cekvavs, mirbis...). Semdeg waradgenen klasis winaSe, aRweren. bolos gamofenen klasSi.

10. Cemi wigni – sxvadasxva TematikiTa da SinaarsiT.

Page 121: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

119

11. `mrgvali magidis mowyoba~ Temebze:

� pepi ufro mxiarulia Tu karlsoni? � sami daTvis zRapari ufro sainteresoa Tu wiTelquda? � romelia yvelaze swrafi transporti?

martivi miniproeqtebi SedarebiT ufrosi asakis moswavleebisaTvis (Tumca, ar gamoiricxeba patarebis Tanamonawileobac):

1. pantomimis Teatri – (moswavleebi asaxiereben da sxvebma unda gamoicnon. mag., yoveldRiuri aqtivobebi TemisaTvis ”orSabaTidan orSabaTamde”).

2. miniinterviuebis mowyoba – ra gqvia, ramdeni wlis xar, ra giyvars, ra ar giyvars, vin gyavs / ra gyavs, romel saaTze ras akeTeb...

3. Cemi gamofena (erT dRes erTi jgufi moawyobs Tavisi naxatebis an plas-teliniT gamoZerwili nakeTobebis gamofenas, meore dRes meore jgu-fi...). jer Tavad waradgenen sakuTar naSromebs (aRweren...), saubroben jgufis sxva wevrebis namuSevrebze. SesaZlebelia, sxva bavSvebma moam-zadon patar- patara interviuebi maTTan da a.S.

4. Cemi gakveTilebis cxrili – moswavleebi adgenen sasurveli gakveTile-bis cxrils da aformeben naxatebiT. adareben erTmaneTisas, asaxeleben msgavseba- gansxvavebas. SesaZlebelia, SevTavazoT cxrilis Sedgena sxva kriteriumiTac, mag., yvelaze cudi cxrili, yvelaze sasacilo da a.S.

5. weliwadis droebze gasavarjiSeblad:

� jgufebad iyofa klasi. TiTo jgufSi 12 bavSvia Tveebis raodenobis Sesabamisad. TiTo bavSvi TiTo Temas warmoadgens. SesaZlebelia, inscenirebis mowyobac (Sesabamisi tansacmeliT, simbolikiT, aqsesuarebiT, SesaZlebelia daixatos kidec suraTebze (mag., xili, yvavilebi da a.S. risi moZiebac gaWirdeba) da miekras tansacmelze. mTavaria, rom TiToeulma unda warmoadginos konkretuli Tve da daaxasiaTos. sxva jgufma unda gamoicnos, romelia. jgufebi SeiZleba Seejibron imis mixedviTac, romeli jgufi ufro met leqss/gamocanas ityvis. vis romeli Tve uyvars da ratom? vis rodis aqvs dabadebis dRe.

� TamaSi burTiT: moswavleebi sxdebian wreze. TiTo moswavle TiTo Tvea. mkerdze mikruli aqvT furclebi, sadac weria Tvis dasaxeleba. visac gadaugdeben burTs, is ambobs romeli droa da ra aris/ra xdeba am TveSi (mag., ianvari aris zamTris Tve. ianvarSi modis Tovlis papa, axali weli...; maisi aris gazafxulis Tve. maisSi aris wvima da mze, aris cisartyela. maisSi aris vardi... da a.S.). TamaSs iwyebs maswavlebeli. mTavaria, rom moswavlem daasaxelos sezoni da Tundac erTi niSani.

6. gamofenis mowyoba – naxatebi da nakeTobebi sxvadasxva Temaze (weliwa-dis droebi, cxovelebi, mwerebi, sayvareli saTamaSoebi...).

Page 122: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

120

7. amindze samuSaod – yoveli kviris bolos (jgufebi an wyvilebi) adgenen momdevno kviris amindis prognozs da kideben ”gancxadebebis dafaze”. morig Sexvedraze adareben, visi prognozi daemTxva da visi – ara.

8. TamaSebi (sivrceSi saorientaciod):

� damalobana – Semdeg aRwera, vin sad iyo (-is marjvniv/marcxniv/win/ ukan, zeviT/qveviT)

� `wadi marjvniv ...~; � `gaSeSdi~ – Semdeg maswavlebeli irCevs erTs, romelmac unda Tqvas, vin sad dgas.

� TvaldaxuWuli orientireba klasSi maswavleblis an klaselis instruqciis mixedviT.

9. xatva instruqciiT – saxlis marjvniv dgas biWi. saxlis marcxniv dgas gogona. saxlis win aris ZaRli. saxlis ukan aris xe. zemoT aris Rrube-li. Rrublis qvemoT aris mze da sxva.

10. loto – calkeuli sityvebiT winadadebebis awyoba (SesaZlebelia, Se-jibris mowyoba: vin met winadadebas aawyobs mokle droSi da sworad)

11. TamaSebi aRwera/daxasiaTebisaTvis: `gamoicani, ra aris/vin aris~ (cxo-velebis, frinvelebis, sagnebis, klaselebis aRwera) sxvadasxva leqsi-kuri Tu enobrivi konstruqciebis gasaaqtiureblad (-ze didi/pata-ra...; aris ...; hyavs/aqvs..., cxovrobs..., acvia..., ras akeTebs? rogoria? ra feria?); `afrinda, afrinda ...~

12. albomis gakeTeba (cxovelebze / frinvelebze / weliwadis droebze da sxva) da wardgena klasSi.

13. anbanuri (an Tematuri) leqsikonis gakeTeba naxatebiT.14. Cemi wigni15. mxiaruli Teatri – naswavli zRapris gmirebis imitireba/wardgena –

(mag., me pepi var. eseni Cemi megobrebi arian. es aris... ; me karlsoni var. miyvars Sokoladi ...); naswavli leqsebisa da simRerebis Tqma.

16. ocnebis qalaqi (aseve ufro saintereso da nayofieri iqneba jgufebad muSaobis SemTxvevaSi):

� xataven qalaqs (SesaZlebelia, calkeuli suraTebis gamoyenebac. aseT SemTxvevaSi isini qmnian erT kompozicias sakuTari naxatisa da suraTis gamoyenebiT).

� SesaZlebelia, gamoviyenoT plastelinebic. � SesaZlebelia, am procesSi CaerTos xatvis maswavlebeli, dainteresebuli mSobelic (Tanamonawileoba skolisa ojaxTan).

� dasrulebuli proeqtebis gamofena/ wardgena klasSi. � Semdeg maTi gamoyeneba Semdgomi saWiroebisamebr.

17. msgavsi proeqtis gakeTeba – `Cemi maRazia~.18. saxaliso da sasacilo testebis momzadeba bavSvebisTvis – `rogori xar?~

Page 123: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

121

� testebi Sedgenilia arCeviTi pasuxebis principiT (arasodes, iSviaTad, xSirad, yovelTvis; jer ras akeTeb da Semdeg ras akeTeb; rodis/romel saaTze ras akeTeb; Zilis win/sadilis Semdeg...).

� bolos maswavlebeli ajamebs qulebs da moswavleebi kiTxuloben Sesabamis aRwerilobas – vin rogoria (am aRwerilobebs, ra Tqma unda, adgens maswavlebeli).

2. damatebiTi resursebi

sakiTxavi masala:

gamocanebi da gasariTmebi

vis Svils ra hqvia?

Tan dasdeven yovelgan, aq aris Tu iq aris,cxvarsa – kravi – batkani, Txas ki Tavis... Tikani.

marjve bavSvi iqnebi,Tuki uceb ityvi:didi spilos naSiers -Svils ra hqvia – ... spliyvi.

aba, gamoicani,Cemo oTar, oTia:Txis Svils hqvia Tikani,xolo jixvis – ... foTria.

qors simaRle zecisa ar aSinebs srulebiT, qoris bartyebs ra hqviaT, ra hqviaT da... qulebi.

bambis qulebi xarTo, – yvavma Svilebs axara. SaSvis Svili bartyia, yvavisa ki – ... baxala!

Page 124: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

122

Tu SeeWide, niadag didi jaxiri mogelis, lomis da vefxvis lekvebsa orTaves hqvia – ... bokveri...

mweri nazi, faqizi,unda mcire kveba,pirvel dRes rom ibadeba,mesame dRes kvdeba (pepela)

naTia janaSia

***roca Tovs, cidan ra cviva?ar unda bevri fiqri,bambis patara fTilas hgavs,gamoicaniT! (fifqi)

***aRmarT-aRmarT davatarebT, roca fifqi cviva cidan, daRmarTebSi arxeinad dagvaqrolebs. raa? (ciga)

***Tovlisagan gavakeTe,ra axuravs Tavze? – tafa! cxviri kurdRels mouparavs, TqviT, ra aris? (Tovlis papa)

***yinvisagan roca wveTebs eyineba boloebi, sawveTurebs ra hkidia? gamWvirvale?.. (loluebi)

givi WiWinaZe

Warbad tvirTs miaTrevs velad,gamrje mweri W... (WianWvela)

Page 125: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

123

ilia sixaruliZe

nawvimarze amovdivarTda cal fexze sworad vdgebiT;qolga mudam mitom gvxuravs,rom sul wvimas velodebiT! (soko)

vasil guleuri

***dRisiT wignebs kiTxulobs,ar Sordeba fuRuros. RamiT gareT dafrinavs, varskvlavebs rom uyuros. (bu)

***qsels amzadebs imisTanas,verc xerxi Wris da verc dana...irgvliv ise Semofina,buzic veRar Semofrinda! (oboba)

asoebze samuSaod:

givi WiWinaZe (asoxatula kunwulebi)

*WinWrebs Sua WivWavebiWanWurs Wamen WianaWams, WriWinebi gaWyepilan, WinWilebiT svamen maWars.

*tatas bati farfatatalax-talax tantalebs.

*SariSura SindianSiStoze Sejda Svidi SaSvi,Seexvewa Saqro Sios:– Svilo, Surduls SeeSvio.

Page 126: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

124

*civi cvari cviva cidan,sciva, sciva cida cindals.cxik da cxiko! – aceminebs,cicqna cxviri gaucivda.

*zari zanzarebs uzarmazari,zarmac zazunebs dasca Tavzari.

*qris, qris, qrisqari seqtembris.farfatela Wadris foTolsmiaqanebs Zirs.

*melam mogagno mamalo,muras mouxme maleo! manam mSveleli mogiva, mayvlnarSi miimaleo.

*Cumad gamcala yvinCilamCardaxSi ara damrCa ra...Ciri, CurCxela, CamiCiCanTiT Sin waaCanCala.

*bilik-bilik burtyunebsbriyvi beli – beluka:- baniT vjobni bulbulebs,beWebiT ki – bermuxas.

*gugu – gugu! –gugulmagulWrelaTa gvarisam, gamarjoba gvisurva, guli gagvixalisa.

Page 127: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

125

*wvimianSi gawewiliwisqvilis win wuxs wiwili,- wia, wia! – mwared wivis,wnoris wnelze wahkra wvivi.

*xev-xev xerxi mocuxcuxebsacaxcaxebs verxvebs, muxebs.

*frTafofina farSavangifantavs ferad ferebsao, frinveleTis dedoflobas friad Seiferebsao.

*yanCa – yunta aylayuda,riye-riye walayunda.ayiyindnen bayayebi,- gadaylapavs baybaydevi!

*Robis Tavze veRar vxedavRudRudela RoRnaSosa!- oRroCoRro Relis gaRma SeRrutuna Rorma Rorsa.

*ZeZvis Zirs miZinebulmaZlivs gaiRviZa enZelam.

*jansuRma da jmuxma jarjimjadoqarze gaimarjves,jaxi-juxi aRar gaaqvsjoxis xmlebs da abjar-xanjlebs.

*Jolos JveridanJinJRli Jonavs, Jangisfer Jirafs SeaJrJola.

Page 128: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

126

*enaWikWika eleneeqvs stumars erTad eliso: ekunas, elgars, eqvTimes, evas, emzars da elisos.

*TeTr TelasTan fTilaa TuTeos TeTri TriTina Tvlems.

*namnapkuri nanas yanatans imSvenebs TandaTana.

mzia Cxetiani

kvirti

-Wita, kvirtma Tvali Wyita, mere cvariT gaiWyipa, gaibera, gaiburca,- buh!- gaskda da gaifurcla.

martivi sakiTxavi teqstebi 6-8 wlis moswavleebisaTvis:

Seadgina nino gordelaZem

kato da anbani

kato anbans swavlobs da sityvebs asaxelebs: a-ze aris atami, Semdeg modis bu, Semdegia gogra, Semdeg aris daTvi; e-ze aris enZela, Semdeg modis vardi. Semdegia zari, Semdeg aris Tagvi. i-ze aris ia, Semdeg modis ku, Semdegia lomi. Semdeg aris ...daexmare katos!

----------------upasuxe SekiTxvebs:

1. daiTvale, ramden sityvas asaxelebs kato?2. CamoTvale es sityvebi.3. Sen ra sityviT daexmare katos?

Page 129: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

127

lia da gia TamaSoben

lias CanTaSi aqvs saskolo nivTebi, gias ki CanTaSi saTamaSoebi aqvs. gia swo-rad asaxelebs, ra aqvs lias CanTaSi – kalami, wigni, rveuli, fanqari. lia ver asaxelebs saTamaSoebs.

gias CanTaSi didi burTi aqvs, lia ki asaxelebs kombostos. gias CanTaSi yvi-Teli manqana aqvs, lia ki asaxelebs stafilos.

------------------Semoxaze swori pasuxi. ras asaxelebs lia? – a) yvavils b) bostneuls g) xils

rezos meniu

rezo diliT rva saaTze iRviZebs, ibans xel-pirs da sauzmobs. sauzmeze Wams purs, karaqs, yvels da svams Cais. cxra saaTze biWi skolaSi midis.

sam saaTze rezo ojaxTan erTad sadilobs. sadilze pirveli saWmeli aris wvniani. Semdeg Wamen Semwvar xorcs da kartofils. bolos Wamen vaSlis namcx-vars da Sokolads. rezos Zalian uyvars did magidasTan Wama.

rezo saRamos cxra saaTze vaxSmobs. vaxSamze is svams rZes da Wams purs, kara-qs da Tafls.

ias SuadRe

patara ia or saaTze sadilobs. is jer wvniansa da Semwvar kvercxs Wams. Sem-deg ki svams forToxlis wvens da Wams namcxvars.

sam saaTze ia televizorSi multfilmebs uyurebs, oTx saaTze ki Tojineb-Tan TamaSobs.

– me var maswavlebeli! – ambobs patara ia.– es skolaa. gadaSaleT wignebi! waikiTxeT! gamodi dafasTan!ia laparakobs da laparakobs, Tojinebi ki icinian.

klaselebi

gia, lia, rezo da mzia klaselebi arian. gia da rezo sul erTad weren da anga-riSoben. mzia da lia erTad cekvaven da mRerian.

SuadRisas gia da rezo ezoSi burTiT TamaSoben. mzias da lias ki saxlSi To-jinebiT TamaSi uyvarT.

gias da rezos lurji CanTebi aqvT. mzias da lias CanTebi wiTelia.diliT adre klaselebi – lia, rezo, gia da mzia – skolaSi erTad midian.

oTxives Zalian uyvars xatva, wignebis kiTxva da buneba.

Page 130: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

128

biWi da gogo

lali patara gogoa. luka patara biWia. lalis Zalian uyvars musika, lukas ki burTiT TamaSi uyvars.

orSabaTs sam saaTze lalis musikis gakveTili aqvs. gakveTilze lali ukravs da mReris.

samSabaTs xuT saaTze luka fexburTs TamaSobs. lalis uyvars fexburTis yureba. is lukas TamaSs uyurebs. luka ki lalis musikas usmens.

luka da lali klaselebi arian.

ias iebi

gazafxulia. ar wvims. Tbila. bavSvebi ezoSi TamaSoben. dRes xuTi martia. pa-tara ias dabadebis dRe aqvs. ias uyvars gazafxuli imitom, rom wlis am dros aqvs dabadebis dRe.

– ra kargia gazafxuli!– ra kargia martis Tve! – ambobs ia.ezoSi didi mxiarulebaa. mxiaruli bavSvebi icinian. biWebi ias burTiT Tama-

Soben, gogoebi ki ias TojinebiT. erT lamaz Tojinasac ia hqvia.patara ia cekvavs da mReris. bavSvebic mRerian:

ia, ia, ia, ialurjia da lamazia,gazafxulis yvavilia,ra patara, ra nazia...

aba, gamoicani!

1. leilas ezoSi xuTi Sinauri cxovelia: erTi cxoveli Rrutunebs, meore knavis, mesame yefs, meoTxe yroyinebs, mexuTe bRavis.

ra cxovelebi hyavs leilas?

2. erT tyeSi oTxi gareuli cxovelia: didi cxoveli dabajbajebs, patara cxoveli daxtis. erT cxovels grZeli kudi aqvs da dacinculebs. erTi ki ymuis da daZunZulebs.

romeli cxovelebi binadroben am tyeSi?

3. guramis ezoSi sami Sinauri frinvelia: erTi frinveli yivis, meore kaka-nebs, mesame sisinebs.

ra frinvelebi hyavs gurams?

Page 131: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

129

4. erT tyeSi oTxi gareuli frinvelia: erTi didi frinveli RamiT iRvi-Zebs da diliT iZinebs. erTi patara frinveli sul Savia! erT patara frinvels Tavze savarcxeli aqvs! erTi frinveli ki grZel niskarts xes ukakunebs.

romeli frinvelebi binadroben am tyeSi?

ras ra hyavs?batkani hyavs cxvars,virs CoCori hyavs,ZaRli lekvebs zrdis,cxeni kvicebs wvrTnis!

xbos patronobs Zroxa,Txa ki Tiknebs uvlis,ras akeTebs Rori?Tavis goWebs uvlis!

------------------------- Seavse, ras ra hyavs.

cxvars – batkani Txas – ----------------virs – -------------- Zroxas – ----------------ZaRls – --------------- Rors – -------------------cxens – -----------------

Page 132: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

130

leqsebi

saqarTveloo lamazo!

qari gimReris nanasa, zRapars giambobs Wadari… Zewnam alersiT amavso eWvebiT naavadari… saqarTveloo lamazo…`sxva saqarTvelo sad ari?~

ca varskvlavebiT inTeba, ca – arca risi sadari… mTvare rom amobrwyindeba, guli gafrenad mzad ari… dideba, Seni didebasxva saqarTvelo sad ari?”

mindvrebi, qarTlis mindvrebi,qedebi mxargaSlilebi…mTaSi – tye danabindebi,tyeSi – qorbuda irmebi… barad Srialebs Wadari, mzes umRerian Citebi… mxarev, mosilo didebiT, `sxva saqarTvelo sad ari?~

ana kalandaZe

modi, vnaxoT venaxi! (xalxuri)

modi, vnaxoT venaxi, ram SeWama venaxi; mivel vnaxe venaxi, Txam SeWama venaxi. modi, vnaxoT Txa, ram SeWama Txa; mivel vnaxe Txa, mgelma Wama Txa. mgelma Txa, Txam venaxi SeWama.modi, vnaxoT mgeli, ram SeWama mgeli; mivel vnaxe mgeli, Tofma Wama mgeli. Tofma mgeli, mgelma Txa,Txam venaxi SeWama.

modi, vnaxoT Tofi, ram SeWama Tofi; mivel vnaxe Tofi, miwam Wama Tofi. miwam Tofi, Tofma mgeli, mgelma Txa, Txam venaxi SeWama.modi, vnaxoT miwa, ram SeWama miwa; mivel vnaxe miwa, Tagvma Wama miwa. Tagvma miwa, miwam Jangi,Jangma Tofi, Tofma mgeli,mgelma Txa, Txam venaxi SeWama.

modi, vnaxoT Tagvi, ram SeWama Tagvi; mivel vnaxe Tagvi, katam Wama Tagvi. katam Tagvi, Tagvma miwa,miwam Jangi, Jangma Tofi, Tofma mgeli, mgelma Txa, Txam venaxi SeWama.

Page 133: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

131

ilustraciebi

naSierebze samuSaod:

1

2 3

4

5 6 7 8

9

10

1112

13

141516

17

18

19

20

21 22

23

24

Page 134: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

132

daSlili regionebi:

gag

ra

gu

dau

Ta

soxu

mi

gu

lr

ifS

i

oCamCir

e

gal

i

Page 135: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

133

qo

bul

eTi

qeda

Su

axevi

xul

o

xel

vaCaur

i

Page 136: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

134

lanCxu

Ti

oz

ur

geT

i

Coxat

aur

i

Page 137: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

135

samtr

edia

vani

xoni

xarag

aul

i

saCxere

WiaT

ur

a

zest

afo

nibaR

daT

i

Ter

jo

la

tyibu

li

wyal

tu

bo

Page 138: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

136

axmeta

sagarejo

Telaviyvareli

lagodexi

gurjaani

siRnaRi

dedoflisyaro

Page 139: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

137

stefanwminda

axalgori

duSEeTi

TianeTi

mcxeTaw

alka

TeT

riw

yaro

gar

dabani

marneu

li

bol

nisi

dmanisi

Page 140: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

138

lent

exi

cag

eri

ambro

lau

ri

oni

Page 141: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

139

adig

eni

axalc

ixe

aspinZaaxal

qalaqi

ninow

minda

bor

jo

mi

java

xaSuriqaruli

gori

kaspi

Page 142: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

140

mestia

walenjixa

zugdidi

xobi

senaki

abaSa

martvili

Page 143: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

141

3. calkeul davalebaTa pasuxebi

pirveli nawili

gv. 5, #7 (rveulSi):

gv. 7, #7 (rveulSi):

gv. 12, #4 (rveulSi):

zebra Tma zari buzi maimuni mze mTa

gv. 19, #8 (rveulSi):

u T o i a

x e T e aT o m a

u C a

T u T am a i m u n i

m T a aT m a n a v i

T a v i

mT

m a i m u n i az T z a r i

z e b r aT m a

m a m a l i le n Z e l a v ol k a l a T a bi r i

b a l i d ob e l i i

Page 144: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

142

gv. 35, #5 (rveulSi):

gv. 50, #1 (rveulSi):

es aris biWi. am biWs levani hqvia. es gogo natoa. nato levanis daa. natos grZeli Savi Tma da mwvane feris Tvalebi aqvs. es patara TeTri lekvi levanisaa. mas bimi hqvia. levans uyvars cxovelebi, natos ki yvavilebi uyvars. gansakuTrebiT en-Zelebi, iasamnebi da wiTeli vardebi uyvars. levanisa da natos mamas Savi feris manqana hyavs, levans ki lurji feris velosipedi hyavs.

meore nawili

vin cxovrobs am saxlSi?

gv. 81, #3 (rveulSi):

Sua oTaxSi (rogori?) grZeli magida dgas. (rasTan?) magidasTan Svidi (ris?) xis skami dgas. (raze?) magidaze ki Svidi (rogori?) xis TefSi, (ra?) kovzi, dana-Can-gali da Wiqa awyvia. (romel?)am saxlSi Svidi (vin?) juja cxovrobs.

gv. 83, #5 (rveulSi):

a) meoTxeb) patara msuqani gogonaa. g) samid) kuTxise) axalgazrda ojaxiv) patara biWTan erTad

o ff a r S a v a n g io R r u b e l i ff d e l f i n i qi x e r x i

S a S v iz R a r b i

Page 145: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

143

p i r s a b a n ik t

s a v a r Z e l i sa r x aw a t T a r o no d i al a a b a z a n a Ti m a c i v a r i

S ma o

g a d a s a s v l e l ia t r o t u a r i dC e S u q n i S a n ie v u nr a C ie n g a z o n ib ia

gv. 88, #3 (rveulSi):

qalaqis ambebi

gv. 71, #4 (wignSi):

ano da vano patara da viwro quCaze cxovroben. anosa da vanos quCaze cota man-qana dadis. ano vanos mezobelia. anos saxli vanos saxlis gverdiT dgas. anos saxlis pirvel sarTulze sursaTis maRaziaa. vanos saxlTan aris gadasasvle-li. iqve dgas SuqniSanic. meore mxares avtobusebis gaCerebaa. ano da vano sko-laSi yovelTvis erTad midian. isini gadadian gadasasvlelze da avtobusiT mi-dian skolaSi.

gv. 92, #1 (rveulSi):

Page 146: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

144

gv. 77, #5 (wignSi):

gv. 94, #2 (rveulSi):

a) me skolis gverdiT vcxovrob.b) quCis kuTxeSi didi ZaRli wevs.g) Cems quCaze transporti ar dadis.d) maRazia aqve axlosaa.e) bebia skolis gverdiT cxovrobs.v) biWebi maimunis galiasTan midian.

gv. 95, #3 (rveulSi):

Cems saxls qalaqis centrSi, patara da viwro quCaze dgas. quCis orive mxares lamazi yvavilebis gazonebia. saxli vardisferi kedlebi da yavisferi saxuravi aqvs. saxls win patara ezoa. saxls ukan aris didi baRi. baRSi vaSlis, atamisa da msxalis maRali xeebia. saxls gverdiT saCuqarebis patara maRaziaa.

gv. 96, #3 (rveulSi):

Cemi saxli qalaqis gareT mdebareobs. quCasa da Cems saxls Soris didi tro-tuaria. trotuarze SuqniSani dgas. SuqniSanTan gadasasvlelia. Cemi saxlis gverdiT ezoa. ezos qvis Robe aqvs. saxlis ukan didi baRia. Cveni quCis meore mxares avtobusebis gaCerebaa. gaCerebasTan didi maRaziaa. maRaziis Tavze Cemi megobari cxovrobs. Cems megobars orsarTuli saxli aqvs.

sworia ar aris swori

ar Cans

poetebis qalaqis macxovreblebs Zalian uyvarTmcenareebi.

am qalaqis Zvel ubanSi moxuci poetebi cxovro-ben.

qalaqs erTi lamazi Sadrevani amSvenebs. �

Tokze mosiaruleTa qalaqSi marto xuTsarTu-liani saxlebi dgas.

am qalaqSi cnobili jambazi – ale hopi cxovrobs. �

aseTi ucnauri qalaqi meore ar arsebobs. �

Page 147: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

145

axali welia

gv. 87, #3 (wignSi):

1. namdvili gazafxuli iwyeba 21 martidan2. namdvili zafxuli dgeba 22 ivniss3. namdvili Semodgomis pirveli dRea 23 seqtemberi4. namdvili zamTari iwyeba 22 dekembers

gv. 97, #8 (wignSi):ras akeTebs anosa da vanos ojaxi axal wels?

axali wlis Rames misaReb oTaxSi did naZvis xes rTaven. buxars anTeben. bavSvebi buxarTan sxdebian da mogizgize cecxls uyureben. bebia da deda samzareulo-Si gozinays amzadeben, anos mamidebi saaxalwlo sufras Slian. mere sufrasTan sxdebian da erTmaneTs axali wlis mosvlas ulocaven. ano da vano naZvis xis garSemo cekvaven da mRerian. ano da vano Tovlis papas, maTi mSoblebi ki mek-vles elodebian.

gv. 98, #1 (wignSi):

1. italielebi axali wlis Rames fanjrebidan Zvel nivTebs yrian da Semdeb axals yiduloben.

2. inglisSi Sobis win bavSvebi saxlebSi dadian da saSobao simRerebs mRerian.3. SotlandiaSi anTeben buxars, sxdebian mis win da axali wlis mosvlas

elodebian.4. espaneTSi axal wels yurZniT xelSi xvdebian. Semdeg ki mezoblebi erT-

maneTTan stumrad dadian.5. berZnuli tradiciiT, zustad 12 saaTze ojaxis ufrosi ezoSi gadis da

kedels broweuls esvris.6. polonelebi axal wels ojaxebSi ar xvdebian. isini quCebSi gadian da sa-

xalxo RonisZiebebs marTaven.7. holandiaSi axali wlis Rames bavSvebi santas cxenisTvis xis fexsacme-

lebSi stafilosa da Tivas deben.8. CrdiloeT indoeTSi axal wels saxlebis saxuravebze patara koconebs

anTeben.9. iaponelebi axal wels siciliT xvdebian. Semdeg ki sazeimod morTulebi

quCaSi gamodian.10. brazilielebi qviSian plaJze uamrav sanTels anTeben.

Page 148: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

146

gv. 134, #2 (rveulSi):

msoflioSi axali weli yvela gansxvavebulad aRniSnavs. zogi Zvel nivTebs ag-debs fanjrebidan, zogi ki wyali asxams. Sotlandielebi buxarze cecxli an-Teben da mis win jdebian. Tovlis papa modis da saCuqarebs naZvis xes qveS debs.

gv. 100, #3 (wignSi):

gv. 134, #2 (rveulSi):

CineTSi axal wels yvela ojaxTan erTad xvdeba. saxls wiTeli ferebiT rTaven. saxlebsa da quCebSi wiTel farnebs anTeben. akeTeben qaRaldis drakonebs. Ci-nelebi naZvis xes iSviaTad rTaven. iq arc Tovlis papaa popularuli. CineTSi axal wels xmauriT xvdebian. mTeli ojaxi Cinur dominos TamaSobs. Semdeg qu-CaSi gadian da mxiaruloben. saaxalwlo sufris aucilebeli atributia Tevzi da Cinuri pelmeni. miRebuli ar aris saaTebis Cuqeba.

gv. 135, #3 (rveulSi):

sworia ar aris swori

ar Cans

1. santa 31 dekembers midis bavSvebTan saCuqrebiT. �

2. TeTrwvera da wiTelloyeba santas patara ju-jebi exmarebian.

3. santa saCuqrebs yovelTvis naZvis xis qveS awyobs. �

4. is buxridan Cadis saxlSi. �

5. santas irems rudolfi hqvia. �

santa da Savi piti

per-noeli befana nissi

sadauroba santa – holandieli Savi piti – espaneli

frangi italieli norvegieli

garegnoba /Cacmuloba

grZeli TeTri Tma da wveri wiTeli mosasxamiT

TeTrwvera,acvia xis fexsacmeli.

----------- patara gnomi

Page 149: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

147

cxovelTa samyaroSi

gv. 113, #7 (wignSi):

gv. 144, #2 (rveulSi):

buzi da futkari

buzsa da futkars gamWvirvale frTebi aqvT. buzs ori frTa aqvs, futkars ki – oTxi. orive patara mweria. pirze orives aqvs pawawina xorTumi. futkars xor-Tumze patara nestaric aqvs. futkari sul Sromobs, buzs ki Sroma ar uyvars. buzi sul Savi an muqi yavisferia. futkars ki Sav tanze yviTeli zolebi aqvs.

gadaadgileba jer gemiT,qalaqSi cxeniT

viriT cocxiT ------------

saCuqrebi saCuqrebs Savi piti arigebs.

kalaTaSi uwyvia. buxarTan datovebul fexsacmelebSi awyobs

saZinebelSi,buxarSi dakidebul windebSi awyobs.

------------

damatebiTiinformacia

yvela bavSvis saxeli, misamarTebi da saCuqrebi did wignSi uweria.

Savi piti santas damxmarea.

saxlSi Cadissakvamuridan

karebs oqrosgasaRebiT aRebs da ise Sedis saxlSi

santasdamxmare. cxovrobs karadaSi. megobrobs cxovelebTan. uyvars gemrieli saWmeli da tkbileuli.

dialogSi leqsSi oriveSi

1. Wiamaia patara mweria. �

2. Wiamaias gareSe caze Rrublebi ar midian. �

3. Wiamaiam icis, rogori amindi iqneba. �

Page 150: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

148

gv. 146, #2 (rveulSi):TeTri peplebi

(Tamar fxakaZis mixedviT)

Zalian didi xnis win yvela pepela TeTri iyo. erTxel keTili feria Sua mwvane mindorSi dajda da peplebis gaferadeba daiwyo... zogi pepela wiTlad SeReba, zogi – yviTlad, zogi ki cisfrad. yoveli mxridan mofrindnen TeTri peplebi. isini Tovlis qaTqaTa fifqebs hgavdnen! zogi afrikidan mofrinda, zogi – ame-rikidan, zogi ki – avstraliidan... peplebs Zalian undodaT gaferadeba. male ferad-feradma peplebma aremare erTi-orad gaalamazes!

gv. 153, #5 (rveulSi):

– rogor xar, maka?– avad var.– ratom, ra gawuxebs?– Tavi mtkiva da sicxe maqvs.– surdoc gaqvs?– ara, surdo ar maqvs.

orSabaTidan orSabaTamde

gv. 125, #6 (wignSi):

a) Toma jer swavlobs gakveTilebs da Semdeg TamaSobs.b) Toma vaxSmis win uyurebs televizors.g) Tea jer seirnobs velosipediT da Semdeg swavlobs.d) Tea mecadineobis Semdeg uyurebs televizors.e) ano skolis Semdeg kiTxulobs wigns.v) ano SuadRisas mecadineobs da saRamos TamaSobs. z) vano jer uyurebs televizors da Semdeg iZinebs. T) vano Zilis win kiTxulobs wigns.

gv. 170, #3 (rveulSi):erekles erTi Cveulebrivi dRe

erekle diliT Svidis naxevarze iRviZebs, sauzmobs da cxris TxuTmet wuTze skolaSi midis. pirvel saaTze skolidan saxlSi avtobusiT modis. ors rom aTi wuTi aklia, is saxlSia. sadilobs da mecadineobs. Semdeg ezoSi burTs TamaSobs.

Page 151: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis

149

erekles yvelaze Zalian sporti ainteresebs. gansakuTrebiT fexburTi uyvars. moswons kalaTburTic. Svidis oc wuTze is Tavis sayvarel sportul gadacemas uyurebs. cxra saaTze vaxSmobs da aTis naxevarze iZinebs.

gv. 127, #5 (wignSi):

– rodis swavlob gakveTilebs?– SuadRisas. jer vsadilob da Semdeg vmecadineob, Sen?– me saRamos vswavlob.– yovelTvis saRamos swavlob?– yovelTvis ara, magram xSirad.

– ras akeTeb skolis Semdeg?– jer vmecadineob, Semdeg vTamaSob an vxatav.– saRamos ras akeTeb?– saRamos televizors vuyureb.– romel saaTze iZineb?– aTis naxevarze.

gv. 131, #6 (wignSi):wiTelquda

(Sarl piero)

iyo da ara iyo ra, erT sofelSi patara gogona cxovrobda. dabadebis dReze gogonas bebiam wiTeli qudi aCuqa. gogonas Zalian uyvarda es qudi da yvelgan am qudiT dadioda. amitomac mezoblebma wiTelquda Searqves.

erTxel dedam Rvezeli gamoacxo da Svils uTxra:– wiTelquda, wadi bebiasTan, es Rvezeli da erbo wauRe, Tan gaige, rogor

ariso.wiTelquda wavida. bebia sxva sofelSi cxovrobda. bebias sofeli tyis iqiT

iyo. midis gogona tyeSi. uceb ruxi mgeli Sexvda.– vin xar da sad midixar? – hkiTxa gogonas mgelma.gogonam ar icoda, rogori saSiSi iyo mgeli, miesalma da upasuxa:– gamarjoba, mgelo, me wiTelquda var. bebiasTan mivdivar, Rvezeli da erbo

mimaqvs.– Sors cxovrobs Seni bebo? – hkiTxa mgelma.– ki, ai, im sofelSi. tyis piras pirveli saxli bebiasia, – upasuxa wiTelqudam.– kargi. mec minda bebiaSenis naxva, – uTxra mgelma wiTelqudas. – me am gziT

waval, Sen ki im gziT wadi. vnaxoT, vin ufro male miva, – Tqva mgelma da yvelaze mokle gziT mokurcxla.

Page 152: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis
Page 153: saxelmZRvanelo - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/288787/1/Maswavleblis_Gzamkvlevi... · maswavleblis gzamkvlevi, romelSic mocemulia saswavlo procesis warmarTvisaTvis