Click here to load reader
Upload
hakien
View
215
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
SCENARIUSZ LEKCJI Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
TEMAT: Zakładanie własnej firmy – biznesplan firmy.
Czas zajęć: 2 godziny lekcyjne + praca domowa ( praca indywidualna ucznia
poza lekcjami - 2 godziny + 2 godziny uzgodnień i konsultacji ).
CELE OPERACYJNE:
Uczeń powinien:
- poznać zasady planowania biznesowego,
- zrozumieć znaczenie planowania działań gospodarczych i prognozowania
zjawisk ekonomicznych,
- przekonać się do systematycznego kontrolowania, jak przebiega realizacja
zamierzeń,
- nabyć umiejętności postępowania według planu, systematycznej kontroli
przebiegu zjawisk, planowania nad sytuacją,
- opracować prosty biznesplan.
METODY:
- studium przypadku,
- metoda projektów
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- podręcznik, zeszyt ćwiczeń, komputer z dostępem do Internetu,
foliogramy z pytaniami wstępnymi o przedsięwzięciu, foliogramy ze
stronami biznesplanu.
1
SKRÓCONY OPIS LEKCJI
Uczniowie poznają zasady konstruowania biznesplanu, zapoznają się z
przykładami prostych biznesplanów na przykładzie firmy – „ Młody turysta” –
Biuro Podróży poznają kolejne etapy konstruowania planów przedsięwzięć,
przeprowadzają ćwiczenia konstruowania przykładowych biznesplanów.
MATERIAŁY:
- ankieta z pytaniami wstępnymi o przedsięwzięciu,
- strony biznesplanu,
- tabela punktu pojawienia się zysku,
- przykłady przedsięwzięć do analizy.
WSTĘP MERYTORYCZNY
Definicja – biznesplan jest zestawem dokumentów – analiz i programów, w
których na podstawie oceny sytuacji w firmie i analizy otoczenia zawarte są cele
i sposoby ich osiągania, przy uwzględnieniu uwarunkowań finansowych,
rynkowych, organizacyjnych, kadrowych i technologicznych.
Podstawowe cechy biznesplanu:
- forma pisemna,
- obejmuje działalność bieżącą na okres od 3 do 5 lat i więcej,
- atrakcyjny ( przejrzysty, staranny ),
- realny ( szanse i zagrożenia, mocne strony i trudności, wielowariantowy ).
Sytuacje sporządzania bizesplanu:
- przed założeniem nowego przedsiębiorstwa,
- podczas łączenia lub podziału przedsiębiorstwa,
- w celu uzyskania zewnętrznych środków finansowych,
- w krytycznym momencie ( zmian form własności, zmiana profilu
działalności, nowe rynki zbytu, duże inwestycje, modernizacje ).
2
Zasady planowania:
- nie planować dla samego planowania,
- planować pod cele a nie procedury,
- planować przyszłość a nie teraźniejszość,
- zaspokajać potrzeby rynku lub je tworzyć,
- zawsze plonować strategicznie.
Biznesplan odnosi się do samodzielnych podmiotów gospodarczych ( a nie np.
jednostek budżetowych). Spośród nieskończenie wielu czynników zewnętrznych
wybiera się ich ograniczoną ilość i konsekwentnie opiera się na nich plan.
Planowanie rozumiane jest jako selektywny sposób zdobywania i przetwarzania
informacji. Rezultatem planowania powinno być ograniczenie niepewności
podejmowania decyzji i zmniejszenia ryzyka podejmowania błędnych decyzji.
Kontrola służy do sprawdzania działań by osiągnąć zamierzone cele.
Uwaga:
Trzeba jednak pamiętać, że definicji biznesplanu jest wiele. Każdy może
wykorzystać takie składniki, które uważa za przydatne, ale nie powinien
zapomnieć, po co tworzymy biznesplan. Najważniejszy jest jego efekt końcowy.
BIZNESPLAN DLA MAŁYCH FIRM
Fazy planowania:
I. Wstępna - sformułowanie celów, założeń i strategii firmy:
Odpowiedz sobie na pytania
1. Dlaczego mam zamiar prowadzić własną działalność gospodarczą?
2. Jaki rodzaj działalności gospodarczej mam zamiar przeprowadzić?
3. Gdzie zlokalizuję swoją firmę?
4. Jak zdobędę klientów?
5. Kim są moi konkurenci?
3
6. Jaki stworzysz wizerunek swojej firmy – jak będę wyglądać za 5 lat?
7. Jaki będzie docelowy rynek twojej firmy – segmentacja rynku?
8. Jakie koszty należy ponieść celem uruchomienia firmy?
9. Jak zdobędziesz środki finansowe na uruchomienie firmy?
10.Jakie przewidujesz przychody swojej firmy, o ile będą wyższe od
ponoszonych kosztów?
11.Jak zorganizuję swoją firmę ( jak prowadzić będę politykę personalną )?
12.Jaka procedurę kontroli przyjmiesz celem oceny prowadzonej działalności
gospodarczej i marketingowej?
WŁAŚCIWY BIZNESPLAN
Struktura – konieczne części składające się na biznesplan ( jedna z wielu
proponowanych w opracowaniu na temat biznesplanu.
1. Spis treści, streszczenie projektu przedsięwzięcia.
2. Informacje o firmie, firma prawna, przedmiot działalności, zasięg
działania, wielkość i struktura kapitału, lokalizacja.
3. Informacje o przedsiębiorcy ( doświadczenie zawodowe, kwalifikacje ).
4. Założenia planu strategicznego przedsięwzięcia – opis przedsięwzięcia.
5. Plan techniczny.
6. Plan marketingowy.
7. Plan organizacyjny – plan funkcjonowania firmy.
8. Plan finansowy.
9. Dane niezbędne do wypełnienia wniosku kredytowego.
10.Wnioski i podsumowania.
11.Załączniki.
Przygotować na osobnych kartkach ( tyle kart, ile jest grup ) część biznesplanu,
uczniowie wybierają sobie te części, które będą opracowywali jako
indywidualną prace domową.
4
Streszczenie
Przeważnie wykonuje się po napisaniu zasadniczych części biznesplanu,
powinno mieć od 1 do 2 stron. Powinno być napisane tak, by zainteresować i
zachęcić inwestorów i zawierać informacje o stanie wyjściowym i
zamierzeniach za przyszłość, zestawienie najważniejszych elementów planu
finansowego ( sprzedaż, zysk ), opis kadry menedżerskiej.
Informacje o firmie
Historia firmy ( data założenia, forma, najbardziej znaczące osiągnięcia z
przeszłości, obecny stan prawny, finansowy, organizacyjny, opis
produktów )
zamierzenia na przyszłość.
Dane o przedsiębiorcy
doświadczenie zawodowe, kwalifikacje formalne i faktyczne, ocena
własnych predyspozycji i umiejętności do prowadzenia firmy,
dotychczasowy dorobek, osiągnięcia
Opis przedsięwzięcia
analiza otoczenia, analiza czynników będących w zasobach firmy,
wybór strategii działania,
wdrożenie strategii.
5
Plan techniczny
opis wyrobu lub usługi wraz z opisem technologii produkcji,
opis niezbędnego majątku produkcyjnego,
sposób zorganizowania dostaw surowców i materiałów,
program produkcji,
specyfika kosztów produkcji.
Plan marketingowy
opis strategii marketingowej,
wyniki analizy rynku,
opis polityki kształtowania cen,
dystrybucja wyrobów i usług,
działania na rzecz reklamy i promocji sprzedaży,
koszty działań marketingowych.
Plan organizacyjny
organizacja pracy i posiadane zasoby ludzkie,
kalendarz organizacji przedsięwzięcia,
koszty zatrudnienia.
Plan finansowy ( w planach grup uczniów, w zależności od szczegółowości
nauczania w szkole, uwzględnienie różnych wskaźników – w wersji minimalnej
analiza wskaźników rentowności np. obliczanie progu rentowności
dane wejściowe,
programy finansowe,
rachunek wyników,
bilans,
zestawienie przepływy środków pieniężnych,
analiza wskaźników,
6
ocena efektywności przedsięwzięcia
Dane dotyczące wypełnienia wniosku kredytowego
Biznesplan bardzo często powstaje na potrzeby wniosku kredytowego, dlatego
trzeba zamieścić w takim przypadku przeznaczenie kredytu.
Podsumowanie
We wnioskach i podsumowaniach trzeba wykazać zagrożenia, jakie mogą
wystąpić w trakcie realizacji planu:
niekorzystne trendy w branży,
braki kadrowe,
przekroczenie kosztów,
złe oszacowania dotyczące sprzedaży, wyniku finansowego,
złe zaplanowanie terminów
Załączniki słownik używanych zwrotów i terminów,
harmonogram realizacji planu,
dane techniczne,
badania rynku,
stan zamówień,
lista akcjonariuszy, udziałowców,
schemat organizacyjny,
życiorysy kadry kierowniczej,
dane finansowe nie zamieszczone w planie finansowym.
7
OPIS PRZEBIEGU LEKCJI
1. Po czynnościach wstępnych i podziale na grupy, uczniowie indywidualnie
poznają podstawowe pojęcia związane z biznesplanem ( wykład lub praca
z materiałem pisemnym ).
2. Rozdaj przykłady działalności firm oraz pytania wstępne dotyczące
przedsięwzięcia. Uczniowie, analizując przykłady zastanawiają się nad
odpowiedziami na pytania wstępne – to pozwoli uczniom zapoznać się z
zakresem zagadnienia.
3. Uczniowie losują przedsięwzięcia do opracowania biznesplanów.
4. Podaj uproszczony biznesplan „ Młody turysta” – Biuro Podróży.
5. Na podstawie analizy wstępnej przedsięwzięć oraz rozdanego biznesplanu
biura podróży uczniowie dzielą między siebie zadania do opracowania.
6. opracowania poszczególnych części wykonują indywidualnie jako pracę
domową, konsultując między sobą szczegóły.
7. Na kolejnych zajęciach koordynują poszczególne części biznesplanu.
W grupie jedna osoba powinna być odpowiedzialna za opracowanie graficzne
i wydrukowanie biznesplau, może mieć inne osoby do pomocy.
8. Opracowanie powinno być zachowane jako dokumentacja pracy grupy
i stanowić podstawę do kolejnych symulacji związanych z nauczaniem
przedsiębiorczości.
Uwagi dla prowadzącego:
Zakres tematyczny lekcji wykracza poza tematykę „ podstaw
przedsiębiorczości”, ale za względu na znaczenie planowania w
przeprowadzaniu jakiegokolwiek przedsięwzięcia – nawet szkolnego, trzeba
temu tematowi poświęcić przynajmniej 2 godziny lekcyjne; a gdyby było
można, to nawet 4. Wtedy na 2 godzinach uczniowie poznają teorię biznesplanu,
8
ćwiczą na „ślepym” biznesplanie rozpisanie przykładów działalności
gospodarczej i porównują propozycje. W domu przygotowują biznesplan
swojego przedsięwzięcia. Na kolejnych 2 godzinach koordynują przedsięwzięcie
grupowe, a mając dostęp do komputera wykonują opracowanie graficzne.
Opracowanie graficzne grup, można potem wykorzystać do prezentacji części
przygotowanego biznesplanu lub inne biznesplany na lekcjach
przedsiębiorczości ( prezentacje ).
Materiał pomocniczy:
Opis przedsięwzięcia – przykładowy biznesplan „Młody turysta”- Biuro
Podróży.
1. Streszczenie
„Młody turysta” – Biuro Podróży będzie zajmowało się organizowaniem
wycieczek jednodniowych, kilkudniowych dla młodzieży szkół oraz organizacją
różnych form wypoczynku dla młodzieży zimą i latem.
„Młody turysta” – Biuro Podróży będzie zapewniać fachową opiekę nad
dziećmi i młodzieżą poprzez zatrudnianie wykwalifikowanej kadry
instruktorskiej – przewodników górskich, instruktorów żeglarskich i
instruktorów od zajęć sportowych. Oferować będzie również sprzedaż biletów
na imprezy kulturalno – rozrywkowe.
Dla uczestników, poza wypoczynkiem, będą możliwości zdobycia różnych
uprawnień np. pilotów wycieczek lub patentu sternika i innych.
1. Dane właściciela.
2. Forma prawno – organizacyjna – przedsiębiorstwo jednoosobowego
właściciela – osoby fizycznej.
3. Rodzaj działalności: turystyczno – usługowa.
9
Biuro Podróży – „Młody turysta” – organizowanie wycieczek dla młodzieży
szkolnej – jednodniowych, wielodniowych, dłuższych form wypoczynku,
zielonych szkół, miejscowych i zamiejscowych, pośrednictwo w sprzedaży
biletów do kina, teatrów i innych imprez rozrywkowych.
Właściciel posiada wyższe wykształcenie – ukończył kierunek Turystyka i
Rekreacja na WF w Warszawie i posiada uprawnienia pilota wycieczek
krajowych i zagranicznych. Pracował jako pilot wycieczek i Biurze Podróży w
Warszawie przez ostatnie 5 lat , i posiada doświadczenie w tym zakresie.
Biuro podróży umiejscowione byłoby na terenie jednej za szkół w naszym
mieście. Jest to blok mieszkalny, gdzie jest pomieszczenie do wynajęcia i
obsługiwałoby przede wszystkim młodzież szkół w mieście i okolicy.
W szkole, na której terenie mieści się Biuro Podróż – „Młody turysta”
Uczy się około 800 uczniów, ale oprócz tej szkoły, w mieście funkcjonują
jeszcze dwie szkoły gimnazjalne i 2 szkoły podstawowe.
Jest bardzo duże zapotrzebowanie na tego rodzaju działalność, ponieważ bardzo
często organizowane są wycieczki jednodniowe, wyjazdy do teatrów oraz
wycieczki kilkudniowe w ramach zielonej szkoły. Kilka razy do roku są
organizowane dla wszystkich szkół wyjścia do kina oraz wyjścia, czy wyjazdy
na inne imprezy kulturalno – rozrywkowe.
Umiejscowienie Bura Podróży – „Młody turysta” przy szkole pozwoli ułatwić
organizację wyjazdów młodzieży i nauczycielom oraz dostosować tematykę
wycieczek do potrzeb realizacji programu nauczania w szkołach. Ponieważ w
danej miejscowości brak takiego Biura Podróży, gwarantowałoby ono obsługę
szkół w tym zakresie, jak również zapewniałoby ofertę na wypoczynek dla
dzieci i młodzieży o okresie ferii i wakacji.
Rodzice chętniej wysyłają dzieci na wyjazdy organizowane przez sprawdzone
już Biuro Podróży, które gwarantują właściwą opiekę a jednocześnie mogą
10
zaoferować tańszą obsługę niż inne konkurencyjne firmy zlokalizowane w
sąsiednich miejscowościach.
PLAN MARKETINGOWY BIURA PODRÓŻY – „MŁODY TURYSTA”
Działania marketingowe:
1. Powiadomienie nauczycieli szkół na Radach Pedagogicznych o powstaniu
Biura Podróży – „Młody turysta” i przedstawienie oferty.
2. Przeprowadzenie wśród nauczycieli ankiet i zebranie od nich
zapotrzebowania na organizowanie wycieczek tematycznie związanych z
realizacją programu nauczania i dopasowanie do tego zapotrzebowania –
oferty.
3. Wywieszenie na tablicach ogłoszeń w szkołach oferty Biura Podróży –
„Młody turysta”.
4. Wydrukowanie ulotek z ofertą wycieczek jednodniowych, kilkudniowych
i rozdanie ich uczniom w szkołach o poza nią.
5. Rozdanie ulotek rodzicom na zebraniach rodzicielskich.
6. Wydrukowanie plakatów z nazwą firmy i szczególnie atrakcyjnym
wyjazdami.
7. Organizowanie konkursów dla młodzieży z wiedzy zdobytej w trakcie
wycieczek np. na najładniejszą kronikę wycieczki, wystawy fotograficzne
z wycieczki
8. Własna strona internetowa.
11
Charakterystyka klientów
1. Nauczyciele zamawiający wycieczki szkolne oraz korzystający z oferty
przygotowanej przez Biuro Podróży – „Młody turysta”.
2. Rodzice dzieci i młodzieży uczęszczających do szkół w naszym mieście.
3. Dyrekcje szkół zamawiające szkolne wycieczki dla młodzieży z różnych
klas np. jako nagrody za dobre wyniki, zbiorowo organizowane wyjścia
np. do kina dla całej szkoły, organizowanie wyjazdowych rad
pedagogicznych oraz wycieczek dla nauczycieli.
4. Samorząd Szkolny zamawiający wycieczki dla dzieci z Domu Dziecka.
5. Gmina oraz starostwo, które prowadzą szkoły, zamawiające usługi biura
dla swoich pracowników.
Konkurencja
Inne biura spoza naszego miasta, które mają w swoich ofertach organizacje
wycieczek dla dzieci i młodzieży.
Cena
Cena: konkurencyjna wobec oferty innych biur. Ze względu na niskie koszty
wynajmu powierzchni, niskie koszty osobowe firmy, niskie koszty
marketingowe oraz wejście na specyficzny rynek „szkół” cena powinna być
niższa o około 15 % od analogicznej ceny innych firm konkurencyjnych.
ORGANIZACJA FIRMY
1. Lokal: wynajęte pomieszczenie na terenie szkoły – kawalerka na parterze
– 28 m2 . Cena wynajmu – 2500 zł (w tym korzystanie z mediów tj.
woda, energia elektryczna, telefon i połączenie internetowe).
12
2. Wyposażenie: wyposażenie meblowe biura, komputer za stałym łączem
internetowym, telefon, fax, kserokopiarka i materiały biurowe – koszt ok.
12 000 złotych.
3. Pracownicy – właściciel i 2 osoby zatrudnione na pełnym etacie (w
pełnym wymiarze godzin) – wykształcenie co najmniej średnie policealne
w kierunku administracyjno – ekonomicznym z umiejętnością obsługi
komputera i urządzeń biurowych, za znajomością przynajmniej jednego
języka obcego, komunikatywnych – koszt zatrudnienia jednego
pracownika – 2 tys. Złotych.
PLAN FINANSOWY
Jaką kwotą należy dysponować, by rozpocząć działalność gospodarczą?
Jaka suma jest potrzebna do rozpoczęcia działalności?
a) wersja minimalna
(np. co pozwoli funkcjonować: stare w dobrym stanie – biurko, samochód,
np. stary Fiat 125),
b) wersja średnia rozsądna (czego prawdopodobnie będziesz używał np.: nowe
biurko, ale tanie, samochód za ok. 20 tys.),
c) wersja optymalna (co mógłbyś, gdybyś na to miał pieniądze: projektowane
meble, nowy sprzęt komputerowy z wyposażeniem, nowy samochód średniej
klasy).
WERSJA ŚREDNIA ROZSĄDNA
Koszty uruchomienia firmy:
1. Koszty uruchomienia działalności gospodarczej:
- wpis do rejestru działalności gospodarczej w gminie-100 zł.,
- opłaty skarbowe: NIP i REGON, odpowiednie rejestracje w urzędach –
100 zł.,
13
- opłata za otwarcie rachunku bankowego – 20 zł.,
- wyrabianie potrzebnych pieczątek – 100 zł.
Razem ok. 400 zł.
2. Wyposażanie biura – meble, wyposażenie, materiały biurowe,
zabezpieczenia, sprzęt komputerowy, telefon, drukarka, oprogramowanie,
instalacje – 20 tys. zł.
3. Odnawianie biura, kraty w oknach, żaluzje – 2 tys. zł.
4. Ubezpieczenie majątkowe – 8 tys. zł.
5. Samochód (własny, używany).
6. Czynsz za lokal i opłaty związane z użytkowaniem za pierwszy miesiąc
biura – 3 tys. zł.
7. Reklama na początek działalności – 800 zł.
8. Płace z narzutami za pierwszy miesiąc działalności – 6 tys. zł.
Razem: 33 tys. zł.
Koszty miesięczne prowadzenia działalności:
1. Czynsz i opłaty związane z wynajmowaniem lokali -3000 zł.
2. Płace i narzuty na płace -6000 zł.
3. Koszty materiałów biurowych -1000 zł.
4. Telefon i Internet -4000 zł.
5. Koszty reklamy, opłaty pocztowe -800 zł.
6. Amortyzacja -400 zł.
7. Koszty utrzymania samochodu -400 zł.
Razem: 16400 zł
14
Koszty 1 osobodnia wycieczkowego:
1. Wynajem kwater - 18 zł. od osoby za dobę
2. Wyżywienie - 18 zł. od osoby
3. Koszt opieki - 9 zł. na uczestniku od osoby
4. Inne koszty - 10 zł.
Razem - 55 zł.
Koszty przejazdu liczone osobno w/g. Stawki za kilometr rozłożone na
wszystkich uczestników wycieczki.
Sprzedaż 1 osobodnia wycieczki - 80 zł.
Zysk na 1 osobodniu - 25 zł.
Np.: wycieczka 2 dniowa:
2 noclegi, 2 pełne wyżywiania będą sprzedawane w cenie 160 zł. + koszty
podróży rozłożone na wszystkich uczestników będących w autokarze, czyli za
ok. 180 zł,
- obóz 10 dniowy: - 800 zł. + koszty przejazdu.
Wyliczanie punktu pojawienia się zysku:
Aby pokryć miesięczne koszty działalności biura należy sprzedać:
16400/25 = 656 zł osobodni wycieczek
to oznacza – przy średnich 40 osobowych wycieczkach 17 dni wycieczkowych
w miesiącu.
Aby pokryć koszty rozpoczęcia działalności:
3300/25 = 1320 osobodni wycieczek
a to oznacza – przy 40 osobowych wycieczkach 33 dni wycieczkowe na
początku działalności turystycznej.
15
ANALIZA RYZYKA I POWODZENIA: ANALIZA SWOT
Mocne strony przedsięwzięcia:
oryginalność oferty,
niewysokie koszty,
brak biur podróży w mieście,
dobra znajomość branży przez właściciela,
wysoko wykwalifikowana kadra, potrafiąca organizować wycieczki,
zajęcia dla dzieci i młodzieży.
Szanse:
reforma oświaty wymusza prowadzenie zajęć poza szkołą,
nauczycielom trudno jest organizować samodzielnie wycieczki
tematyczne,
zubożenie społeczeństwa, rodzice sami nie wyjeżdżają na wakacje, ale
chcą wysłać przynajmniej dzieci.
moda na aktywne spędzanie wolnego czasu.
Słabe strony przedsięwzięcia:
niedoświadczenie organizatorów w prowadzeniu działalności
gospodarczej,
niewielkie zabezpieczenie finansowe w razie nieprzewidzianych
okoliczności,
mała obsada kadrowa
Zagrożenia:
możliwa niechętna postawa dyrekcji szkól i nauczycieli,
niepewna sytuacja polityczna, która nie sprzyja turystyce,
zubożenie społeczeństwa – brak chętnych na wyjazdy turystyczne,
16
ewentualny nieszczęśliwy wypadek na wycieczce podważa zaufanie
firmy.
HARMONOGRAM
w pierwszych miesiącach działalności załatwianie formalności
związanych z zakładaniem firmy, reklamowaniem Biura Podróży –
„Młody turysta” w szkołach, podpisywanie umów za szkołami,
w drugim miesiącu działalności zamawianie miejsc wycieczkowych,
zbieranie zamówień,
w drugim miesiącu rozpoczęcie systematycznej obsługi grup
wycieczkowych,
marzec – kwiecień: organizacja wyjazdów wakacyjnych,
maj – czerwiec: nasilenie sprzedaży dłuższych wyjazdów wakacyjnych,
lipiec – sierpień: obsługa wyjazdów wakacyjnych,
sierpień – wrzesień: przygotowanie i sprzedaż „zielonych szkół”,
październik – listopad, grudzień – styczeń: przygotowanie i sprzedaż
wyjazdów zimowych.
Załączniki
1. Uprawnienia właściciela.
2. Rekomendacja kadry.
3. Zezwolenie z kuratorium.
4. Rejestracja w Polskiej Izbie Turystyki
Materiał pomocniczy
17
Przykłady innych pomysłów do konstrukcji biznesplanów lub do rozlosowania
między grupy uczniów:
- pizzeria – „niebieska laguna”
- agencja sprzątania mieszkań
- biuro pisania podań
- dostarczanie zakupów do domu
- punkt wykonywania kserokopii
BIBLIOGRAFIA
18
1. E. Filar, J. Skrzypek, Biznesplan Poltext Warszawa 2002
2. E. Stawosz, Opracowanie BUSSINESS PLANÓW – Materiały
Podyplomowanego Studium Kształcenia w Zakresie
Przedsiębiorczości 2001
3. A. Mikina, M. Sienna – „Przedsiębiorczość” dla Szkół
Zasadniczych
4. S. Gregorczyk, M. Romanowska, A. Sopińska, P. Wachowiak –
„Przedsiębiorczość bez tajemnic” WSiP 2002
5. NBPortal.pl.
19