Sektor ICT...Wprowadzenie 6 Sektor C oewództwi omorskim W porównaniu z działami i grupami PKD zaliczanymi do sektora ICT przez Główny Urząd Statystyczny z analizy wykluczono

Sektor ICT w województwie pomorskim

Raport ABSL przygotowany we współpracy z Invest in Pomerania

Autorzy:

dr Janusz Górecki, Head of Research, ABSL e-mail: [email protected]

dr Grzegorz Micek, Adiunkt, Uniwersytet Jagielloński

Copyright © ABSL 2014Wszystkie prawa autorskie do niniejszego utworu należą do ABSL. Z wyłączeniem wyjątków przewidzianych prawem, używanie, udostępnianie, przetwarzanie, kopiowanie, dokonywanie adaptacji, modyfikowanie lub retransmisja niniejszego utworu, w części lub w całości, dokonane w jakiejkolwiek formie, bez zgody ABSL wyrażonej na piśmie, jest naruszeniem prawa autorskiego.

Spis treści

1. Wprowadzenie 4

2. Charakterystyka sektora ICT w województwie pomorskim

7

2.1 Podstawowe informacje na temat sektora 8

Zatrudnienie i profil pomorskich firm ICT 8

Języki programowania wykorzystywane w analizowa-nych firmach oraz inne kompetencje programistów

11

Wybrane produkty, rozwiązania i usługi dostar-czane przez pomorskie firmy ICT

13

Struktura klientów 14

Podaż kadry 16

2.2 Pozycja pomorskiego sektora ICT w Polsce i na świecie 20

Działalność eksportowa 20

2.3 Geografia sektora ICT w województwie pomorskim 22

3. Szanse rozwoju sektora ICT w województwie pomorskim

23

3.1 Trendy rozwojowe pomorskich firm 24

Poszerzenie zakresu i stopnia zaawansowania działań 26

Przychody i zyski przedsiębiorstw 26

4. Inne zidentyfikowane szanse rozwoju 28

5. Otoczenie biznesowe i społeczność ICTw województwie pomorskim

31

6. Współpraca firm ICT z sektorem edukacyjnym

34

7. Innowacyjność rozwiązań i usług ofero-wanych przez pomorskie firmy ICT

38

8. Wpływ globalnych trendów rozwojowych na sytuację sektora ICT w województwiepomorskim: szanse i zagrożenia

42

9. Literatura 45

Wprowadzenie4 Sektor ICT w województwie pomorskim

1 | Wprowadzenie

Sektor ICT w województwie pomorskimWprowadzenie

5

Województwo pomorskie należy do najszybciej rozwijających się regionów Polski w zakresie nowoczesnych technologii. Szczególnie silny wzrost można zaobserwować w sektorze ICT. Wynika to zarówno z obecności długo działających firm teleinformatycznych i elektronicznych, jak i z pojawienia się w regionie nowych inwestycji, szczególnie w centrach rozwoju oprogramo-wania i ITO (IT Outsourcing).

Raport rozpoczyna charakterystyka sektora ICT pod względem liczby firm i zatrudnionych, pochodzenia kapitału oraz roku założenia analizowanych podmiotów. Następnie omówiono języki programowania wykorzystywane w analizowanych firmach oraz inne kompetencje progra-mistów. W kolejnej częściach przedstawiono wybrane produkty, rozwiązania i usługi dostarcza-ne przez pomorskie firmy ICT oraz strukturę ich klientów. Podaż kadry omówiono w kolejnym podrozdziale. Następnie przedstawiono pozycję pomorskiego sektora ICT na świecie ze szcze-gólnym uwzględnieniem działalności eksportowej. W kolejnym podrozdziale scharakteryzowano przestrzenne rozmieszczenie sektora ICT w województwie pomorskim. Następny rozdział obejmuje opis szans rozwojowych sektora w województwie pomorskim na tle zidentyfikowanych w regionie trendów. Otoczenie biznesowe i społeczność ICT stanowią dalszy przedmiot analiz. W kolejnych częściach omówiono: współpracę firm ICT z sektorem edukacyjnym, innowacyjność rozwiązań i usług oferowanych przez pomorskie firmy. W ostatnim rozdziale przedstawiono wpływ globalnych trendów rozwojowych na rozwój sektora ICT w województwie pomorskim.

Definicje, metodologia

W opracowaniu przyjęto, że sektor ICT tworzą następujące działy i grupy Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

» 26.1-26.4 – Produkcja elektronicznych elementów i obwodów drukowanych, komputerów i urządzeń peryferyjnych, sprzętu (tele)komunikacyjnego oraz elektronicznego sprzętu powszechnego użytku

» 26.8 – Produkcja magnetycznych i optycznych niezapisanych nośników informacji

» 46.5 – Sprzedaż hurtowa narzędzi technologii informacyjnej i komunikacyjnej

» 58.2 – Działalność wydawnicza w zakresie oprogramowania

» 61 – Telekomunikacja,

» 62 – Działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana,

» 63.1 – Przetwarzanie danych; zarządzanie stronami internetowymi.

Wprowadzenie6 Sektor ICT w województwie pomorskim

W porównaniu z działami i grupami PKD zaliczanymi do sektora ICT przez Główny Urząd Statystyczny z analizy wykluczono sprzedaż hurtową narzędzi technologii informacyjnej i komunikacyjnej (PKD 46.5) oraz naprawę i konserwację komputerów i sprzętu komunika-cyjnego (PKD 95.1). Definicja sektora ICT według GUS obejmuje „przedsiębiorstwa, których głównym rodzajem działalności jest produkcja dóbr i usług pozwalających na elektroniczne rejestrowanie, przetwarzanie, transmitowanie, odtwarzanie lub wyświetlanie informacji”1. W świetle tej definicji wątpliwe jest więc zaliczanie do sektora ICT działalności handlowych i związanych z naprawami sprzętu. Sektor ICT nie obejmuje również firm oferujących szko-lenia w zakresie ICT (np. Combidata z siedzibą w Sopocie). Co bardzo istotne do analizy nie włączono również kilkunastu centrów usług, w których obok innych działalności (np. finan-sowych czy z zakresu HR) świadczy się usługi IT. Powodem takiej decyzji była fragmenta-ryczność danych pozyskanych od firm z podziałem na pracowników zatrudnionych przy poszczególnych procesach, a szacowanie zatrudnienia w tego typu firmach jest ryzykowne, gdyż w niektórych z tych centrów usługi IT skupiają kilkanaście procent zatrudnionych [na przykład przypadek Thomson Reuters – przyp. red.].

Ze względu na dostępność danych GUS na poziomie działów PKD w celu porównań między-regionalnych sektor ICT zawężono do działów 26, 61 i 62:

» przemysł elektroniczny (PKD 26 – produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych)

» telekomunikacja (PKD 61)

» działalność informatyczna (sektor IT – PKD 62 – związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana)

Jeśli nie zaznaczono inaczej, obliczenia prowadzono dla firm sektora ICT zatrudniających co najmniej 10 osób. W opracowaniu wyników posiłkowano się ankietą przeprowadzoną wśród przedsiębiorstw ICT, którą wypełniło 43 przedstawicieli firm sektora ICT zatrudnia-jących 41% ogółu pracowników branży w województwie pomorskim, a w samym sektorze elektronicznym 58% ogółu pracowników. Niekompletność wypełnionych informacji spowodowała, że do końcowej analizy zakwalifikowano 35 ankiet. W raporcie posiłkowano się również usystematyzowanym przeglądem stron internetowych przedsiębiorstw, który pozwolił na konstrukcję szczegółowej bazy danych firm zatrudniających co najmniej 10 osób. Dodatkowo, w części dotyczącej kompetencji wyniki badań opierają się na analizie 222 ofert pracy dla pracowników sektora ICT opublikowanych w dniach od 8 maja do 6 czerwca 2014 roku na portalu internetowym Pracuj.pl.

.

1 Wykorzystanie technologii informacyjno-(tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2013 r., 2014, GUS, Warszawa.

Sektor ICT w województwie pomorskimCharakterystyka sektora ICT w województwie pomorskim

7

2 | Charakterystyka sektora ICT w województwie pomorskim

Charakterystyka sektora ICT w województwie pomorskim8 Sektor ICT w województwie pomorskim

W województwie pomorskim w sektorze ICT (PKD 26, 61 i 62) działało w 2013 roku 5076 firm. Według danych GUS od roku 2009 liczba ta zwiększyła się o ponad 1 350 podmiotów gospodar-czych. Największy wzrost odnotowano w sektorze IT, w którym liczba firm w ciągu trzech lat przyrosła o ponad 1 150 firm (wzrost o 42%).

W porównaniu z innymi regionami, w których znajdują się duże aglomeracje miejskie, pomorskie wypada korzystnie, zwłaszcza w przypadku odniesienia liczby firm do liczby mieszkańców. W tym przypadku analizowany region zajmuje trzecie miejsce w Polsce, za województwami mazowieckim i dolnośląskim. Tempo wzrostu liczby firm nie jest jednak tak wysokie, jak w więk-szości pozostałych regionów kraju.

Zatrudnienie i profil pomorskich firm ICT

W pomorskim sektorze ICT pracuje ponad 25 tysięcy osób. Większe firmy (zatrudniające co najmniej 10 pracowników) skupiają w sumie 20,3 tysiąca osób. Najwięcej (10,3 tysiąca osób, co stanowi 51% ogółu zatrudnionych w większych firmach) pracuje przy produkcji, montażu i testowaniu elektroniki. Obok wielkich zagranicznych inwestorów (Flextronics, Jabil, Lacroix), w regionie pomorskim działają polskie przedsiębiorstwa specjalizujące się w montażu i testo-waniu elektroniki. Na przykład działający w Straszynie DGTronik jest dostawcą kompleksowych rozwiązań w zakresie montażu elektroniki SMT, montażu przetykanego i wciskanego.

Tabela 1Liczba firm sektora ICT na 100 000 mieszkańców w wybranych województwach

RegionSektor ICT (PKD 26, 61 i 62) Elektronika (PKD 26) Telekomunikacja (PKD 61) IT (PKD 62)

2009 2013 2013

POLSKA 139 200 18 24 158

Łódzkie 99 148 15 18 115

Mazowieckie 284 419 35 40 344

Małopolskie 136 201 21 27 153

Śląskie 128 185 20 28 138

Wielkopolskie 144 210 17 22 171

Dolnośląskie 158 230 21 23 186

Pomorskie 166 221 21 27 172

Źródło: opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych (BDL) GUS.

Podstawowe informacje na temat sektora2.1

Charakterystyka sektora ICT w województwie pomorskimSektor ICT w województwie pomorskim 9

Niewiele niższą od firm elektronicznych liczbę zatrudnionych skupiają podmioty informatyczne. W działalnościach telekomunikacyjnych pracuje z kolei 1,3 tys. osób. W sektorze elektroniki widoczna jest dominacja największych pracodawców. Największa piątka firm elektronicznych zatrudnia 7,4 tys. osób, w przypadku sektora IT wielkość ta sięga 3,3 tysiąca.

W regionie pomorskim funkcjonuje 167 firm sektora ICT zatrudniających co najmniej 10 osób. Pod względem liczby firm, podobnie jak w kraju, dominuje sektor IT. W województwie pomorskim funkcjonuje 120 takich przedsiębiorstw, zaś w sektorze elektroniki działa niemal 40 firm.

Dominacja firm zagranicznych jest widoczna w sektorze IT i elektronicznym, w których co najmniej 2/3 osób zatrudnionych jest w firmach pochodzących spoza Polski. W całym sektorze ICT 67% ogółu osób pracuje w przedsiębiorstwach zagranicznych, a 33% w firmach krajowych.

IT Elektronika Telekomunikacja0

30

60

90

120

150

Rycina 1Liczba firm z podziałem na podsektory ICTŹródło: badania własne ABSL

Tabela 2Struktura zatrudnienia według pochodzenia kapitału

Własność IT Elektronika Telekomunikacja Razem

Prywatna polska 28% 24% 97% 30%

Publiczna polska 4% 0% 3% 2%

Zagraniczna 66% 76% 0% 67%

Mieszana 1% 0% 0% 0%

Nieokreślona 1% 0% 0% 1%

Źródło: badania własne ABSL


Najwięcej pracowników jest zatrudnionych przez firmy amerykańskie (7,4 tys. osób). Obok przedsiębiorstw zagranicznych funkcjonuje w regionie pomorskim 18 firm z polskim kapitałem zatrudniających co najmniej 100 osób, m.in. Sprint Telekom, Atena czy Unisoft. W 109 krajowych spółkach pracuje 6,4 tys. osób. Firmy polskie i amerykańskie zatrudniają łącznie 73% ogółu pracowników sektora. Prawie 2,5 tysiąca osób zatrudniają firmy francuskie, a ponad tysiąc przedsiębiorstwa z kapitałem międzynarodowym. Dwanaście firm skandynawskich (w tym głównie norweskich) wygenerowało ponad 900 miejsc pracy. Dla porównania w Krakowie działają zaledwie dwie skandynawskie firmy ICT zatrudniające razem nieco ponad 100 osób.

Pomorskie firmy odznaczają się dużym doświadczeniem rynkowym. Ponad 1/4 firm powstała najpóźniej w połowie pierwszej dekady lat 90. XX wieku, a 71% ogółu firm sektora zostało założo-nych przed rokiem 2005. Obok nowych dużych podmiotów w Trójmieście funkcjonują innowacyjne firmy o długoletniej historii. Przykładowo: funkcjonujący w różnych formach od 1947 roku gdyński Radmor jest obecnie jednym z największych polskich producentów sprzętu radiokomunikacji ruchomej UKF FM – oferuje różnego rodzaju radiotelefony i radiostacje oraz radiomodemy.

Tabela 3Kraje pochodzenia kapitału w pomorskich firmach ICT

Kraj Liczba firm Zatrudnienie

USA 11 > 5 000

Polska 109 > 5 000

Francja 5 2 000-3 000

kapitał międzynarodowy 2 1 000-2 000

Niemcy 4 500-1 000

Finlandia 2 200-500

Kanada 1 200-500

Norwegia 8 200-500

Szwecja 1 200-500

Holandia 6 200-500

Wielka Brytania 2 50-200

Irlandia 3 50-200

Dania 1 < 50



Języki programowania wykorzystywane w analizowanych firmach oraz inne kompetencje programistów

Pomorskie firmy poszukują pracowników z różnymi kompetencjami. Najlepszym dowodem na to jest olbrzymie zróżnicowanie struktury wymagań firm ICT odnośnie znajomości języków, systemów i technologii. W świetle wyników analizy ofert pracy do największej liczby stanowisk wymagana jest znajomość następujących języków: C#/C++, SQL (w tym PL/SQL), Java (zwłasz-cza połączona z użyciem Webservices) i JavaScript. W ostatnim przypadku z punktu widzenia pracodawców istotna jest zwłaszcza znajomość biblioteki jQuery. W od 10 do 15% ofert pracy stawiano wymagania odnośnie znajomości języka CSS, systemu Linux, platformy .NET (w tym zwłaszcza ASP. NET), Java Enterprise Edition oraz Oracle SQL. Poszukiwane są również osoby posiadające doświadczenie w zakresie metodyk zwinnych (zwłaszcza Scrum), rzadziej metodyki Prince2. Od 5% do 10% stanowisk pracy zawierało wymagania znajomości architektury szkieleto-wej Spring i Hibernate oraz serwera aplikacji JBoss. W kilku ofertach wymagano wiedzy z zakre-su narzędzi kontroli wersji SVN oraz bardzo różnych rozwiązań wspomagających testowanie (m.in. JUnit, Jira).

Tabela 3Kraje pochodzenia kapitału w pomorskich firmach ICT

Kraj Liczba firm Zatrudnienie

USA 11 > 5 000

Polska 109 > 5 000

Francja 5 2 000-3 000

kapitał międzynarodowy 2 1 000-2 000

Niemcy 4 500-1 000

Finlandia 2 200-500

Kanada 1 200-500

Norwegia 8 200-500

Szwecja 1 200-500

Holandia 6 200-500

Wielka Brytania 2 50-200

Irlandia 3 50-200

Dania 1 < 50

Rycina 2 Rok powstania funkcjonujących obecnie przedsiębiorstw ICTŹródło: badania własne ABSL

do 1970

1970-1989

1990-1994

1994-1999

2000-2004

6%

23%

2005-2009

2010-2014

19%

22%

6%

26%

2%


Za najważniejsze umiejętności miękkie poszukiwane przedstawiciele pomorskich firm uznają: umiejętność pracy z klientem, autoprezentacji, dobrej organizacji pracy i rozwiązywania problemów. Poszukiwane są również osoby potrafiące pracować w grupie. W świetle wypowiedzi przedstawicieli firm tę deficytową w skali kraju umiejętność posiada większość osób starających się o pracę.

Tabela 4Wybrane języki, platformy, technologie i systemy, których znajomość jest niezbędna (n=222)

Język, platforma, technologia lub system

Odsetek ofert pracy

C#/C++ > 25%

SQL (w tym PL/SQL) 20-25%

HTML 15-20%

Java 15-20%

JavaScript 15-20%

CSS 10-15%

Linux 10-15%

.NET 10-15%

JEE/JSE 10-15%

Oracle SQL 10-15%

MS SQL Server 5-10%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Pracuj.pl

Tabela 5Rodzaje umiejętności miękkich poszukiwanych w ankietowanych firmach

Rodzaj umiejętności

umiejętność pracy z klientem

umiejętność autoprezentacji

umiejętność dobrej organizacji pracy

umiejętność rozwiązywania problemów

umiejętność analitycznego myślenia

umiejętność pracy w grupie

Źródło: opracowanie własne na podstawie Pracuj.pl

Język, platforma, technologia lub system

Odsetek ofert pracy

PHP 5-10%

Unix 5-10%

Windows 5-10%

Agile 5-10%

Hibernate 5-10%

Scrum 5-10%

Windows Server 5-10%

Python 5-10%

mySQL 5-10%

Spring 5-10%

JBoss 5-10%


Tabela 4Wybrane języki, platformy, technologie i systemy, których znajomość jest niezbędna (n=222)

Wybrane produkty, rozwiązania i usługi dostarczane przez pomorskie firmy ICT

Specyfiką pomorskich firm IT jest ich ukierunkowanie w stronę tworzenia aplikacji na zamówie-nie, wdrożeń oraz integracji systemów i oprogramowania. Profil działalności pomorskich firm jest jednak silnie zdywersyfikowany, na co wskazuje duża liczba firm oferujących inne usługi. Wyrazem dywersyfikacji działalności w sektorze IT jest również istnienie dużej liczby wyspe-cjalizowanych firm. Funkcjonujący w Gdańsku od 2009 roku irlandzki Fineos jest globalnym dostawcą rozwiązań dla branży ubezpieczeniowej i agencji rządowych stosowanych w sekto-rze ubezpieczeń ogólnych – dotyczących posiadanych dóbr i nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczeń na życie, na wypadek niezdolności do pracy oraz państwowych. Oddziały firmy funkcjonują na rynkach Ameryki Północnej, Europy, Afryki i Azji Południowo-Wschodniej2. Wąską specjalizacją odznacza się również MOL – jeden z największych krajowych producentów systemów informatycznych przeznaczonych dla bibliotek. Oferuje zarówno narzędzia służące do kompleksowej komputeryzacji, jak i przeznaczone dla czytelników rozwiązania do przeszukiwa-nia księgozbiorów.

Istotną specjalizacją pomorskich firm są również rozwiązania dla sektora edukacyjnego. Najbardziej doświadczonym w tym zakresie podmiotem w regionie pomorskim jest należący do fińskiej grupy Sanoma Young Digital Planet. Firma jest liderem wśród producentów multime-dialnych rozwiązań edukacyjnych i szkoleniowych. Obok interaktywnych podręczników i kursów multimedialnych firma YDP oferuje innowacyjny system do diagnozy i treningu uwagi słuchowej. Jako jedyny na rynku składa się on z zestawu stacjonarnego (do prowadzenia terapii w gabinecie specjalistycznym) oraz mobilnego zestawu domowego, które zintegrowane są przez zaawanso-waną aplikację3. W regionie działa również wiele małych spółek specjalizujących się w rozwiąza-niach edukacyjnych. Multimedialne aplikacje do e-learningu (oprogramowanie wspomagające naukę słownictwa dowolnego języka) na urządzeniach mobilnych oferuje MSM Studio.

2 Fineos rozszerza zakres swoich usług w Gdańsku, 2010, www.businesswire.com/news/home/20101202005695/pl/3 Uwaga Słuchowa – Young Digital Poland – nowoczesna edukacja, www.ydp.pl/uwaga-sluchowa

Tabela 6Usługi oferowane przez co najmniej 15 firm IT w województwie pomorskim (n=102)

Rodzaj usługi Liczba firm

Tworzenie aplikacji na zamówienie 36

Usługi w zakresie oprogramowania biznesowego (produkcja i wdrażanie) 36

Usługi integracyjne 30

Usługi inne 29

Outsourcing usług IT 22

Dostarczanie internetu / telewizji / telefonii 16



W regionie pomorskim funkcjonuje duża grupa spółek obsługujących firmy morskie. Specjalistyczne rozwiązania z zakresu oprogramowania dla obiektów sportowych i rekreacyjnych oferuje Sportdata. Currenda jest od ponad 15 lat liderem w produkcji oprogramowania dla sądów powszechnych i komorników sądowych. Sopocka Atena projektuje, wdraża i integruje kompleksowe systemy informatyczne, specjalizując się w obsłudze firm ubezpieczeniowych.

W zakresie elektroniki obok masowego montażu oferowane są bardziej zaawansowane i zindywidu-alizowane rozwiązania. Francuski Gemalto w tczewskiej fabryce produkuje elektroniczne systemy bezpieczeństwa do paszportów wykorzystywanych nie tylko w krajach europejskich. Dodatkowo dostarcza karty SIM dla najważniejszych operatorów telefonii komórkowej w Europie. Do dużego grona innych wyspecjalizowanych przedsiębiorstw można zaliczyć m.in. Siled i Azo Digital produku-jące oszczędne i inteligentne oświetlenie.

Nie można zapominać o firmach telekomunikacyjnych, których kilkanaście działa w regionie oraz o jednym z większych portali internetowych w naszym kraju jakim jest Wirtualna Polska. Działalność wszystkich tych podmiotów składa się na zdywersyfikowany obraz pomorskiego sektora ICT.

Struktura klientów

Analizę struktury klientów według ich rodzaju sporządzono na podstawie 94 list referencyjnych dostępnych na stronach internetowych firm sektora oraz w portalach branżowych. W największej liczbie firm klientami sektora są zakłady produkcyjne, a następnie spółki ICT. Nieco rzadziej umowy są podpisywane z przedsiębiorstwami świadczącymi usługi finansowe i firmami handlowymi. Rosnącą grupę klientów stanowią zwłaszcza te pierwsze instytucje. Obok outsourcingu IT świadczo-nego na rzecz podmiotów sektora finansowego istnieje znacząca grupa centrów usług zorientowa-nych na obsługę informatyczną banków (Nordea, Meritum Bank ICB, BPH). Dynamiczny rozwój tzw. Banking IT jest szczególnie widoczny przy analizie ofert pracy – prawie 10% ogółu ofert stanowią te przygotowane przez firmy sektora bankowego.

W porównaniu z innymi regionami kraju w strukturze klientów wysoki jest udział firm transporto-wych i logistycznych, co wynika ze specyfiki położenia regionu. Znaczący jest w tym przypadku udział klientów zajmujących się transportem morskim. Oferowany przez polski oddział firmy DNV GL4 Survey Simulator pozwala prowadzić interaktywne szkolenia w wirtualnej rzeczywistości. DNV GL świadczy usługi dla sektora morskiego, wydobycia ropy i gazu oraz energetyki. W amerykań-skim Jeppesenie obok prac nad mapami i oprogramowaniem nawigacyjnym dla lotnictwa pracuje się nad oprogramowaniem dla sektora żeglugi morskiej, zwłaszcza w zakresie aplikacji na urządze-nia mobilne. Niewielki krajowy Unitest jest jednym ze światowych liderów rozwoju oprogramowania i systemów wykorzystywanych w szkoleniach kadry morskiej i symulatorów siłowni okrętowych. Produkty firmy są użytkowane w ponad 50 krajach świata. Interesująca jest informacja o strukturze klientów według ich wielkości. Dla 2/3 ankietowanych pomorskich firm ICT klientami są duże przedsiębiorstwa. Nieco rzadziej są wymieniane małe i średnie firmy.

4 Firma DNV GL powstała w wyniku połączenia Det Norske Veritas i Germanischer Lloyd


Energetyka z utilities

Rycina 3Liczba firm posiadających klientów w wybranych sektorach gospodarkiŹródło: badania własne ABSL

10 20 30 40

Przemysł

ICT i media

Instytucje publiczne

Usługi finansowe

Handel

Transport i Logistyka

Klienci indywidualni

0

Inni klienci

Edukacja i nauka

Usługi inne

Służba zdrowia

Budownictwo

Kultura

Tabela 7Struktura klientów według wielkości

Wielkość firmy-klienta Odsetek przedsiębiorstw

Duże firmy (250 i więcej pracowników) 60-70%

Średnie firmy (50-249 pracowników) 50-60%

Małe firmy (do 50 pracowników) 50-60%



Podaż kadry

W województwie pomorskim na potrzeby sektora ICT kształci się wraz z kierunkami pokrewnymi 9,2 tys. osób (łącznie z zamiejscowymi jednostkami organizacyjnymi), w tym na kierunkach informa-tyka oraz informatyka z ekonometrią ponad 3,5 tys. osób. Warto pamiętać, że specjalności pokrewne do informatycznych są oferowane na różnych kierunkach ścisłych, np. na fizyce, a absolwenci tych studiów nierzadko zasilają firmy ICT. W roku 2012 mury pomorskich uczelni opuściło 2,2 tys. absolwentów, a na kierunkach ściśle informatycznych ponad 900 osób.

Tabela 8 Studenci i absolwenci w województwie pomorskim (rok akademicki 2012/2013)

Kierunek

Studenci AbsolwenciStudia

trzeciego stopnia

Studia stacjonarne

Studia niestacjo-

narneRazem Studia

stacjonarne

Studia niestacjo-

narneRazem

Informatyka (razem z kierunkiem Informatyka z ekonometrią)

2 533 1 208 3 441 684 234 918 57

Elektronika z telekomunikacją 1 351 143 1 494 420 16 436 35

Kierunki pokrewne 3 065 684 3 749 729 128 847 58

Razem 6949 2 035 8 684 1 833 378 2 201 150

Źródło: Szkoły wyższe, GUS (2013)Uwaga: dane dla szkół wyższych z wyłączeniem zamiejscowych jednostek organizacyjnych.

Zwraca uwagę szeroka oferta pomorskich uczelni wyższych – w sumie na studiach drugiego stopnia można kształcić się w zakresie 29 specjalizacji. Największą uczelnią kształcącą kadry na potrzeby sektora ICT jest Politechnika Gdańska, której mury w 2012 roku opuściło 1,6 tys. absol-wentów. Uczelnia w roku akademickim 2012/13 kształciła na kierunkach informatyka, automatyka i robotyka, elektronika i telekomunikacja, elektrotechnika oraz mechatronika. Nauczanie na studiach drugiego stopnia odbywało się w niej na 26 specjalizacjach, m.in. niezbędnych z punktu widzenia rynku pracy inżynierii systemów i bazy danych, inżynierii komunikacji bezprzewodowej oraz komputerowych systemów elektronicznych. Politechnika Gdańska oferuje również kształce-nie na przyszłościowych specjalizacjach, np. z zakresu systemów geoinformatycznych i mobil-nych oraz systemów wspierania decyzji.

Na Uniwersytecie Gdańskim kształci się ponad 1,4 tysiąca osób, a uczelnia oferuje studia drugiego stopnia w zakresie informatyki oraz informatyki i ekonometrii. Uniwersytet wprowadził również kierunek bioinformatyka, na którym kształci się ponad 100 studentów. Akademia Morska na studiach pierwszego stopnia kształci ponad tysiąc osób na kierunkach: elektronika i telekomuni-kacja oraz elektrotechnika.


Tabela 9 Studenci i absolwenci wybranych kierunków i specjalizacji studiów w województwie pomorskim w roku akademickim 2012/2013

Kierunek

Studenci AbsolwenciStudia

trzeciego stopnia

Studia stacjonarne

Studia niestacjo-

narneRazem Studia

stacjonarne

Studia niestacjo-

narneRazem

Politechnika Gdańska

Informatyka 1 296 379 1 375 388 93 481 49

Informatyka i ekonometria 0 0 0 47 0 47 0

Automatyka i robotyka 1 332 0 1 332 379 0 379 26

Elektronika i telekomunikacja 1 092 0 1 092 381 1 382 35*

Elektrotechnika 829 426 1 255 215 88 293 32

Mechatronika 482 0 482 81 0 81 0

Uniwersytet Gdański

Bioinformatyka 104 0 104 0 0 0 0

Informatyka 472 138 610 95 23 118 8


Akademia Morska w Gdyni

Elektronika i telekomunikacja 259 143 402 39 15 54 0

Elektrotechnika 318 258 576 54 19 73 0

Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych

Informatyka bd bd564

bd bd23

0

Grafika bd bd bd bd 0

Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku


Wyższa Szkoła Zarządzania w Gdańsku

Informatyka 5 184 189 19 58 77 0

Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Edukacja techniczno--informatyczna

0 0 0 0 21 21 0

* wyłącznie elektronika

Źródło: Szkoły wyższe, GUS (2013)


Tabela 10Wykaz uczelni kształcących na potrzeby firm ICT (kierunki, specjalizacje)

Uczelnia Kierunek Studia 1 st (1) lub 2 st (2)

Profil/Specjalności* (1 –studia pierwszego stopnia, 2 – studia drugiego stopnia)

Politechnika Gdańska

Informatyka 1+2

1 (profil): Architektury systemów komputerowych, Inteligentne systemy interaktywne, Inżynieria oprogramowania, Algorytmy i modelowanie systemów, Teleinformatyka, Systemy geoinformatyczne 2: Aplikacje rozproszone i systemy internetowe, Inteligentne systemy interaktywne, Inżynieria systemów i bazy danych, Technologie internetowe i algoryt-my, Sieci komputerowe, Systemy geoinformatyczne i mobilne

Elektronika i telekomunikacja 1+2

1 (profil): Inżynieria mikrofalowa i antenowa, Komputerowe systemy elektroniczne, Optoelektronika, Systemy mikroelektroniczne, Systemy multimedialne, Systemy elektroniki morskiej, Systemy i sieci radiokomuni-kacyjne, Sieci teleinformacyjne 2: Inżynieria komunikacji bezprzewodowej, Komputerowe systemy elektroniczne, Optoelektronika, Systemy mikro-elektroniczne, Inżynieria dźwięku i obrazu, Systemy czasu rzeczywistego, Systemy i sieci radiokomunikacyjne, Sieci i systemy teleinformacyjne

Elektrotechnika 1+2 2: Przetwarzanie i użytkowanie energii elektrycznej, Elektroenergetyka, Energetyka jądrowa

Automatyka i robotyka 1+2

1: Wydział Elektrotechniki i Automatyki: Automatyka i systemy sterowania, Robotyka i systemy mechatroniki; 2: Wydział Elektrotechniki i Automatyki: Robotyka i systemy mechatroniki, Automatyka przemysłowa, Informatyka w syste-mach sterowania, Systemy sterowania i wspomagania decyzji, Przetwarzanie sygnałów; 2: Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki: Komputerowe systemy automatyki, Inteligentne systemy decyzyjne

Mechatronika 1+2 1: Mechatronika Stosowana, 2: Projektowanie mechatroniczne, Systemy mechatroniczne

Uniwersytet Gdański

Bioinformatyka 11 (profil): Biopolimery, Algorytmika, Struktury danych i bazy danych, Techniki sekwencjonowania, Biologiczne bazy danych, Techniki bioinformatyczne, Modelowanie molekularne

Informatyka 1+2 1: Aplikacje internetowe i bazy danych, Informatyka ogólna, 2: Modułowy plan zajęć umożliwiający wybór interesującej studenta ścieżki studiów

Informatyka i ekonometria 1+2 1: Analityka gospodarcza, Informatyka, Metody analizy danych

2: Analityka gospodarcza, Informatyka, Statystyka ubezpieczeniowa

Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Informatyka i ekonometria 1 Eko-informatyka, Grafika i animacja komputerowa, Kierowanie projektami IT

Akademia Morska w Gdyni

Elektronika i telekomunikacja 1 Elektronika morska, Systemy i sieci teleinformatyczne

Elektrotechnika 1 Elektroautomatyka okrętowa, Komputerowe systemy sterowania

Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komp. Wydz. Zamiejscowy Informatyki w Gdańsku

Informatyka 1+2

1: Aplikacje Internetowe i sieci, Grafika i multimedia, Informatyka biznesowa, Inżynieria oprogramowania i bazy danych 2: Aplikacje internetowe, Analiza systemowa (studia internetowe, połączenie studiów tradycyjnych, internetowych, część zajęć i zaliczeń realizowana w Warszawie)

Wyższa Szkoła Zarządzania w Gdańsku Informatyka 1 Grafika komputerowa, Inżynieria systemów informacyjnych, Multimedia,

Sieci komputerowe i systemy rozproszone

Źródło: opracowanie własne ABSL na podstawie stron internetowych szkół wyższych

* podano wyłącznie specjalności na studiach stacjonarnych


Z punktu widzenia kształcenia przyszłych pracowników bardzo istotnym etapem edukacji jest szkolnictwo techniczne na poziomie średnim. W regionie pomorskim zawód technik informa-tyk cieszy się dużą popularnością, o czym świadczy największa wśród wszystkich zawodów liczba osób (1 122), które podchodziły w 2013 roku do egzaminu praktycznego. Według danych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku w regionie w 2013 roku działało 110 szkół tech-nicznych kształcących specjalistów z różnych dziedzin, w tym techników elektroników, infor-matyków, teleinformatyków, mechatroników, techników telekomunikacji i cyfrowych procesów graficznych. W 2013 roku uprawnienia w tych zawodach uzyskały 903 osoby, w tym najwięcej techników informatyków (691 osób)5. Dodatkowo w nowej formule egzaminu dla uczniów szkół zawodowych, eksternów oraz absolwentów kwalifikacyjnych kursów zawodowych w 2013 roku uprawnienia w zakresie montażu i eksploatacji komputerów osobistych oraz urządzeń pery-feryjnych uzyskało ponad 70 osób6, a w początku 2014 roku kolejne 60 (wraz z kwalifikacjami w zakresie projektowania lokalnych sieci komputerowych i administrowania nimi)7.

5 Sprawozdanie z egzaminu zawodowego przeprowadzonego dla absolwentów z województwa pomorskiego w sesji letniej roku szkolnego 2012/2013, OKE Gdańsk, Gdańsk.

6 Sprawozdanie z egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzonego na terenie województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego w roku 2013, OKE Gdańsk, Gdańsk.

7 Informacja o wynikach egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzonego w sesji zimowej - styczeń/luty 2014, OKE Gdańsk, Gdańsk.

Wysoko oceniana w skali kraju wśród uczelni niepublicznych i wyprzedzająca kilkanaście poli-technik Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych obok informatyki kształci również na Wydziale Sztuki Nowych Mediów na kierunku Grafika, gdzie obok przedmiotów artystycznych wykłada się wiedzę z takich dziedzin jak: praktyczne wykorzystanie narzędzi i technologii informatycznych, multimedia (w tym: animacja komputerowa), oraz modelowanie trójwymiarowe. Szczególny nacisk jest położony na podstawy algorytmiki i elementy wykorzy-stania języków skryptowych (np. ActionScript). Istotnym elementem nauczania jest także prak-tyczne poznanie sprzętu i oprogramowania użytkowego, służącego do modelowania obrazu i dźwięku, edycji mediów strumieniowych, generowania obrazu dwu- i trój-wymiarowego, oraz zastosowań DTP (desktop publishing) (www.pjwstk.edu.pl). Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych oferuje również Studia Podyplomowe Inżynierii Oprogramowania w Praktyce.

W regionie działają ponadto dwie inne uczelnie niepubliczne kształcące kadry dla potrzeb sektora ICT, oferując specjalizacje z zakresu eko-informatyki, grafiki i animacji komputerowej, kierowania projektami IT, inżynierii systemów informacyjnych, multimediów oraz sieci kompu-terowych i systemów rozproszonych.


Działalność eksportowa

Siłą sektora ICT w regionie pomorskim jest jego wyraźnie proeksportowy charakter. Ponad 10% udział przychodów z eksportu zanotowano w 54 firmach ICT, które zatrudniają 13,8 tysiąca osób, co stanowi ponad 2/3 zatrudnienia w sektorze8. Na tym tle zdecydowanie proeksportowo odzna-czają się firmy elektroniczne, których połowa wysyła swoje produkty i rozwiązania zagranicę. Wyniki ankiety wskazują na dwie największe grupy firm prowadzących działalność eksportową: do pierwszej z nich należą firmy, w których co najmniej 75% (a w większości 100%) przychodów pochodzi z eksportu. Drugą grupę stanowią przedsiębiorstwa, w których podpisano pojedyncze kontrakty eksportowe, nie wynoszące w sumie więcej niż 25% ogółu przychodów firmy. Ponad połowa ankietowanych firm wskazywała, że wysyła swoje rozwiązania lub produkty za granicę, również poza Unię Europejską.

Ważnymi rynkami zbytu wielu pomorskich firm IT są: Ameryka Północna i kraje europej-skie. Wielokrotnie nagradzany za innowacyjność i notowany od grudnia 2011 roku na rynku NewConnect Aiton Caldwell jest dostawcą usług i platform w chmurze. Te ostatnie rozwiązania są wykorzystywane przez klientów zagranicznych, m.in. ze Stanów Zjednoczonych i Rumunii. Na rynkach zagranicznych spółka oferuje dedykowane produkty. Na rynku międzynarodowym działa również Young Digital Planet, który współpracuje z wieloma doświadczonymi ośrodkami edukacyjnymi oraz wydawniczymi (m.in. Cambridge University Press, Oxford University Press, Harcourt Education czy Malmberg)9.

8 Do tej liczby nie wliczono kilkunastu centrów usług świadczących usługi na rzecz podmiotów zagranicznych.9 23 lata dla edukacji, 2013, www.ydp.pl/22-lata-dla-edukacji

Pozycja pomorskiego sektora ICT w Polsce i na świecie

2.2

Tabela 11Rynki zbytu ankietowanych przedsiębiorstw

Rynek zbytu Odsetek przedsiębiorstw

Kraje Unii Europejskiej (poza Polską) 50-60%

Pozostała część kraju 50-60%

Pozostałe kraje za granicą 50-60%

Województwo pomorskie 40-50%

Województwo mazowieckie (Warszawa) 30-40%



Tabela 11Rynki zbytu ankietowanych przedsiębiorstw

Zdecydowana większość produkcji i usług wykonywanych przez zagraniczne firmy elektro-niczne trafia na eksport. W województwie pomorskim rosnąca jest natomiast grupa polskich przedsiębiorstw, które odnoszą sukcesy za granicą. Alnet Systems dostarcza rozwiązania cyfrowej rejestracji i transmisji obrazu dla systemów telewizji przemysłowej, osiągając przy tym międzynarodowe sukcesy.

Sukcesy w eksporcie notuje również wiele firm telekomunikacyjnych. Na przykład Platan jest wiodącym polskim producentem abonenckich central telefonicznych i serwerów telekomunika-cyjnych. Z produktów firmy Platan korzysta około miliona Polaków10. Lider w produkcji małych centralek cyfrowych jest również eksporterem swoich produktów i rozwiązań na rynki Europy Środkowo-Wschodniej.

Najnowszym trendem jest ekspansja polskich przedsiębiorstw na rynki zagraniczne poprzez zakładanie tam oddziałów. Co najmniej siedem polskich firm sektora ICT działających w woje-wództwie pomorskim posiada swoje placówki w najbardziej rozwiniętych gospodarkach świata, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Kanadzie. W zakresie działań eksportowych dostrzegalny jest wyraźny trend wzrostowy – w ponad połowie firm w latach 2010-2013 zaobserwowano znaczący wzrost eksportu. Spadek działań eksportowych wystąpił jedynie w przypadku firm elektronicznych, których część dotknął globalny kryzys gospodarczy.

10 O nas: Platan, 2014, www.platan.pl/firma/o-nas.html

Tabela 12Udział zatrudnienia w firmach zajmujących się eksportem

Eksport

IT 56%

Elektronika 84%

Telekomunikacja 33%

Razem 66%



Pomorskie firmy ICT działają w 21 miejscowościach regionu. W firmach zatrudniających co najmniej 10 osób pracuje w stolicy regionu w sumie 11,6 tysięcy pracowników. Stanowi to 57% z ponad 20 tysięcy zatrudnionych w większych firmach ICT w regionie. Drugim, po Gdańsku, pod względem zatrudnienia ośrodkiem jest Tczew, w którym w sektorze ICT jest zatrudnionych ponad 4 tys. osób (najwięksi pracodawcy: Flextronics, Gemalto), w Gdyni (Multimedia Polska, Radmor, Vector) i w Kwidzynie (Jabil Assembly Poland, Jabil Circuit Poland, Lacroix Electronics) pracuje po 3,4 tys. Większa liczba firm ICT działa jeszcze w Słupsku i Straszynie (DGT wraz z centrum badawczo-rozwojowym).

Geografia sektora ICT w województwie pomorskim

2.3

Tabela 13Miejscowości, w których działają firmy ICT w województwie pomorskim

Miejscowość Liczba firm Udział zatrudnionych*

Gdańsk 81 35,7%

Tczew 4 20,1%

Gdynia 45 17,0%

Kwidzyn 3 16,8%

Sopot 14 4,2%

Pruszcz Gdański 1 2,5%

Straszyn 4 1,4%

Wejherowo 1 0,8%

Prabuty 1 0,4%

Lublewo Gdańskie 1 0,3%

Słupsk 3 0,2%

Rumia 1 0,1%

Inne miejscowości (Chojnice, Dobrzewino, Kartoszyno, Otomin, Ryjewo, Skowarcz, Skrzeszewo Żukowskie, Starogard Gdański, Ustka)

9 0,1%


* UWAGA: Udział zatrudnionych w pomorskich firmach ICT zatrudniających co najmniej 10 osób.

3 | Szanse rozwoju sektora ICT w województwie pomorskim

Sektor ICT w województwie pomorskimSzanse rozwoju sektora ICT w województwie pomorskim

23

Tabela 13Miejscowości, w których działają firmy ICT w województwie pomorskim

Miejscowość Liczba firm Udział zatrudnionych*

Gdańsk 81 35,7%

Tczew 4 20,1%

Gdynia 45 17,0%

Kwidzyn 3 16,8%

Sopot 14 4,2%

Pruszcz Gdański 1 2,5%

Straszyn 4 1,4%

Wejherowo 1 0,8%

Prabuty 1 0,4%

Lublewo Gdańskie 1 0,3%

Słupsk 3 0,2%

Rumia 1 0,1%

Inne miejscowości (Chojnice, Dobrzewino, Kartoszyno, Otomin, Ryjewo, Skowarcz, Skrzeszewo Żukowskie, Starogard Gdański, Ustka)

9 0,1%

Szanse rozwoju sektora ICT w województwie pomorskim24 Sektor ICT w województwie pomorskim

Wielkość zatrudnienia w pomorskich firmach jest względnie stabilna, co zadeklarowało niemal 40% z nich. W 18% odnotowano ponad 2-krotny wzrost zatrudnienia, są to w dużej mierze firmy zagraniczne, w których zatrudnienie w 2010 roku były względnie niewielkie.

Trendy rozwojowe pomorskich firm3.1

Tabela 14Przyrost zatrudnienia w pomorskich firmach ICT w latach 2010-2013

Zatrudnienie wzrosło o ponad 100% 18%

Zatrudnienie wzrosło o 20 do 100% 29%

Zatrudnienie było względnie stałe (+/-20%) 39%

Zatrudnienie spadło o 20% do 100% 14%


Optymistyczne są plany zwiększenia zatrudnienia w ankietowanych firmach. Spadek liczby zatrud-nionych do końca 2014 roku deklaruje jedynie jedno przedsiębiorstwo. Niemal 40% firm zamierza zwiększyć zatrudnienie o ponad 10% w stosunku do obecnego.

Tabela 15Zmiana liczby zatrudnionych do końca 2014 roku

Zmiana liczby zatrudnionych do końca 2014 roku Udział firm

Spadek liczby zatrudnionych 4%

Zatrudnienie względnie stałe (+/-5%) 27%

Wzrost zatrudnienia (5-10%) 31%



Wzrost zatrudnienia (powyżej 30%) 8%


Jedną z firm o dużym wzroście liczby zatrudnionych jest gdański oddział Sii specjalizujący się w outsourcingu IT. Firma rozpoczęła działalność na początku 2008 roku, a do końca 2014 roku planuje zatrudnić 600 osób. W rankingu TOP 200 Computerworld z 2013 roku Sii zajęło pierwsze miejsce wśród firm IT o największym rozwoju zatrudnienia. W regionie pomorskim Sii jest trzecią pod względem zatrudnienia firmą sektora IT.


25

Tabela 14Przyrost zatrudnienia w pomorskich firmach ICT w latach 2010-2013

Zatrudnienie wzrosło o ponad 100% 18%

Zatrudnienie wzrosło o 20 do 100% 29%

Zatrudnienie było względnie stałe (+/-20%) 39%

Zatrudnienie spadło o 20% do 100% 14%

Tabela 15Zmiana liczby zatrudnionych do końca 2014 roku

Zmiana liczby zatrudnionych do końca 2014 roku Udział firm

Spadek liczby zatrudnionych 4%

Zatrudnienie względnie stałe (+/-5%) 27%




Wzrost zatrudnienia (powyżej 30%) 8%

Źródło: badania własne ABSL, profil na podstawie stron internetowych przedsiębiorstw

Tabela 16Duże przedsiębiorstwa ICT w regionie pomorskim

Firma Kraj Zatrudnienie Profil

Elektronika

Flextronic International Poland USA 3 000-4 000projektowanie produkcyjne oraz usługi inżynieryjne, montaż płytek drukowanych, montaż wysokiego poziomu, wytwarzanie na zamówienie oraz usługi konfiguracji na zamówienie

Jabil Assembly, Jabil Circuit USA 2 000-3 000 produkcja sprzętu elektronicznego (m.in. produkcja telewizorów kolorowych i głowic do telewizorów (tunery), płyt bazowych)

Lacroix Electronics Francja 1 000-2 000 produkcja podzespołów elektronicznych dla sektora motoryzacyjnego

Assel Polska 500-1 000 dostawa usług produkcyjnych w zakresie elektroniki i elektromechaniki

Farem Polska 250-500 projektowanie i realizacja specjalistycznych prac elektrycznych, elektronicznych i teletechnicznych

Gemalto Francja 250-500 produkcja inteligentnych kart z mikroprocesorem

Grupa Techno Service Polska 250-500 m.in. produkcja obwodów drukowanych, montaż urządzeń elektronicznych w technologii tradycyjnej oraz SMD

Panlink Poland Szwecja 250-500 wytwarzanie zespołów kablowych wraz z innymi częściami elektronicznymi

Radmor Polska 250-500produkcja sprzętu radiokomunikacji ruchomej UKF FM (systemy łączności konwen-cjonalne i trunkingowe, radiotelefony noszone, przewoźne i bazowe, radiomodemy i moduły transmisji danych, wojskowe radiostacje osobiste)

Satel Polska 250-500projektowanie, produkcja i sprzedaż urządzeń elektronicznych (centrale alarmowe, sygnalizatory, czujki, stacje monitorujące, sterowniki radiowe, dzielniki ekranu oraz zasilacze buforowe)

Vector Polska 250-500 produkcja i integracja rozwiązań dla branży telekomunikacyjnej (zaawansowane systemy wykorzystywane w sieciach stacjonarnych i mobilnych)

Telekomunikacja

Multimedia Polska USA/Holandia 500-1 000 dostawa usług multimedialnych: telewizji kablowej, szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz usług telefonii stacjonarnej

Wirtualna Polska Polska 250-500 portal internetowy

IT

Intel Technology Poland USA 1 000-2 000

rozwój nowych technologii oraz produktów, przeznaczonych na rynek serwerów; projektowanie, implementacja oraz walidacja sterowników grafiki trójwymiarowej dla układów graficznych; tworzenie i testowanie oprogramowania do kart siecio-wych; department zarządzania usługami sprzedaży internetowej

Sii Francja 500-1 000 wsparcie klientów w zakresie analiz i testów, rozwoju oprogramowania, zarządzania infrastrukturą oraz integracji i utrzymania systemów

Atena Niemcy 250-500 projektowanie, wdrażanie i integracja kompleksowych dużych systemów informa-tycznych dla biznesu

IF Research Polska Kanada 250-500 hosting, rozwiązania web, aplikacje mobilne

Lufthansa Systems Poland Niemcy 250-500 digitalizacja map lotniczych i morskich; dedykowane rozwiązania IT; data center

Young Digital Planet Finlandia 250-500 tworzenie oprogramowania edukacyjnego w oparciu o multimedia

Szanse rozwoju sektora ICT w województwie pomorskim26 Sektor ICT w województwie pomorskim

Poszerzenie zakresu i stopnia zaawansowania działań

W 3/4 ankietowanych firm nastąpiło zwiększenie zakresu świadczonych usług. Zmniejszenie wachlarza usług odnotowano tylko w jednym przedsiębiorstwie. W 86% ankietowanych firm wzrósł stopień zaawansowania świadczonych usług, w tym w niemal 2/3 zmiany te były znaczące. Jedynie w 5 firmach nie odnotowano zmian w zakresie stopnia zaawansowania świadczonych usług.

Tabela 17Zmiany zakresu świadczonych usług w latach 2010-2013

Zmiana Liczba firm Udział

Nastąpiło zwiększenie dotychczasowego zakresu świadczonych usług 26 74%

Nie wystąpiły zmiany w zakresie świadczonych usług 8 23%

Nastąpiło zmniejszenie dotychczasowego zakresu świadczonych usług 1 3%


Tabela 18Zmiany stopnia zaawansowania świadczonych usług w latach 2010-2013

Zmiana Liczba firm Udział

Znaczący wzrost stopnia zaawansowania świadczonych usług 22 63%

Nieznaczny wzrost stopnia zaawansowania świadczonych usług 8 23%

Brak zmian w zakresie stopnia zaawansowania świadczonych usług 5 14%


Przychody i zyski przedsiębiorstw

Informacje na temat przychodów pozyskano z Monitora Polskiego B dla 104 przedsiębiorstw ICT. Aż 89 z nich (co stanowi 86% ogółu) zanotowało w ostatnim roku rozliczeniowym przychody powyżej jednego miliona zł. W sumie przychody tych firm, zatrudniających 78% ogółu pracowni-ków sektora, sięgnęły 6 miliardów 267 milionów złotych, przy zyskach wynoszących 158 mln zł. Dwadzieścia pięć firm zanotowało stratę, a w pięciu przekroczyła ona milion złotych. Wśród firm, które odniosły straty znalazły się zaledwie trzy firmy elektroniczne i 22 informatyczne.

Młode, perspektywiczne firmy o dużym wzroście można zidentyfikować na podstawie rankingów Deloitte Fast 50 dla Europy Centralnej. W latach 2006-2008 trzy razy z rzędu pierwsze miejsce zajmowała sopocka grupa Blue Media zajmująca się dostawą systemów dla banków, instytucji


27

finansowych oraz branży e-commerce w zakresie obsługi platform transakcyjnych (doładowa-nia kart pre-paid, bankowe SMS-y, pożyczki online, ubezpieczenia przez Internet oraz płatności i przelewy międzybankowe). W 2012 roku grupa ta zajęła w rankingu Top 200 Computerworld 20 miejsce w kraju pod względem przychodów ze sprzedaży rozwiązań IT, co od dłuższego już czasu daje przedsiębiorstwu pierwszą lokatę wśród pomorskich firm IT.

W latach 2011-2012 w Deloitte Fast 50 dla Europy Centralnej pojawiła się Datera. Ponad 20-krotny wzrost przychodów (2006-2010) pozwolił spółce zająć 7 miejsce w Europie Środkowo-Wschodniej. Firma Datera jest operatorem telekomunikacyjnym, który specjalizuje się w produkcji nowej generacji platform telekomunikacyjnych, zaawansowanych systemów abonenckich dla przedsiębiorstw, a także dedykowanych rozwiązań służących realizacji wybranych usług w chmurze11. W 2014 roku doszło do fuzji firmy Datera z Aiton Caldwell, który poprzez markę FreecoNet jest największym polskim operatorem sieci VoIP. Dynamiczny rozwój Aiton Caldwell ma pozwolić na przejście z notowań na rynku NewConnect na główny parkiet Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych.

W 2012 roku na piątym miejscu Deloitte Fast 50 pojawił się gdyński Noril zajmujący się pozy-cjonowaniem stron internetowych oraz e-marketingiem. W tym samym roku po dwóch latach od wyróżnienia w kategorii Rising Stars do rankingu powróciła grupa Nokaut, która w 2012 roku została jedynym w Polsce operatorem internetowych porównywarek cen notowanym na Giełdzie Papierów Wartościowych.

11 O firmie, Datera, 2014, www.datera.pl/pl/o-nas/o-firmie

Inne zidentyfikowane szanse rozwoju28 Sektor ICT w województwie pomorskim

4 | Inne zidentyfikowane szanse rozwoju12

12 Szanse rozwojowe oparte o rozwój niektórych rozwiązań i technologii opisano w rozdziale 8.

Sektor ICT w województwie pomorskimInne zidentyfikowane szanse rozwoju

29

Wśród czynników atrakcyjności inwestycyjnej, które stanowią równocześnie szanse rozwojowe regionu zdecydowanie najczęściej na pierwszym miejscu menedżerowie firm IT wymieniają dostępność wykwalifikowanej kadry. W dalszej kolejności jako istotny jest podawany relatyw-nie niski poziom wynagrodzeń oraz dostępność powierzchni biurowych i produkcyjnych. W mniejszym stopniu szansą rozwoju dla przedstawicieli firm wydaje się być dostępność portów morskich.

Z geograficznego punktu widzenia szansą rozwoju województwa pomorskiego jest bliskość rynków skandynawskich. Również z uwagi na podobieństwa kulturowe Pomorze stanowi bramę i jeden z pierwszych etapów ekspansji na rynki międzynarodowe dla firm pochodzą-cych z tych krajów. Ciągłą atrakcyjność Pomorza dla inwestycji w sektorze ICT potwierdzają przykłady norweskich firm: informatycznej Powel AS i dużej europejskiej grupy medialnej Schibsted Media Group, które w pierwszej połowie 2014 roku ogłosiły otwarcie oddziałów w Gdańsku.

Odmiennie sytuacja kształtuje się w sektorze elektronicznym, w którym najważniejszym czynnikiem atrakcyjności regionu jest, zdaniem przedstawicieli firm, poziom wynagrodzeń. Liczącym uwarunkowaniem rozwojowym jest również obecność portów morskich i powierzch-ni produkcyjnych. Nieco mniej istotna jest dostępność wykwalifikowanej kadry.

O dalszym rozwoju firm ICT w regionie stanowić będzie w największym stopniu sytuacja rynko-wa w branżach, w których funkcjonują. Zdaniem przedstawicieli firm istotne będą również możliwości rekrutacyjne, a w przypadku oddziałów – decyzja firmy macierzystej.

Tabela 19Ranking czynników atrakcyjności inwestycyjnej dla sektora ICT w województwie pomorskim według sektora

Pozycja Sektor IT Pozycja Elektronika

1 Dostępność wykwalifikowanej kadry 1 Poziom wynagrodzeń

2 Poziom wynagrodzeń

2

Dostępność portów morskich

3

Dostępność powierzchni biurowych i /lub powierzchni produkcyjnych

Dostępność powierzchni biurowych i/lub powierzchni produkcyjnych

Połączenia drogowe, kolejowe i lotnicze 4 Bliskość klientów

5 Bliskość klientów 5 Dostępność wykwalifikowanej kadry

6 Dostępność portów morskich 6 Połączenia drogowe, kolejowe i lotnicze


Inne zidentyfikowane szanse rozwoju30 Sektor ICT w województwie pomorskim

Tabela 20Ranking czynników atrakcyjności inwestycyjnej dla sektora ICT w województwie pomorskim według pochodzenia kapitału

Pozycja Firmy polskie Pozycja Firmy zagraniczne

1 Dostępność wykwalifikowanej kadry 1 Dostępność wykwalifikowanej kadry

2 Dostępność powierzchni biurowych i/lub powierzchni produkcyjnych 2 Poziom wynagrodzeń

3 Poziom wynagrodzeń 3 Dostępność powierzchni biurowych i/lub powierzchni produkcyjnych

4 Połączenia drogowe, kolejowe i lotnicze 4 Połączenia drogowe, kolejowe i lotnicze

5 Bliskość klientów 5 Bliskość klientów

6 Dostępność portów morskich 6 Dostępność portów morskich


Tabela 21Czynniki decydujące o dalszym rozwoju firmy w województwie pomorskim

Czynniki decydujące o dalszym rozwoju firmy w województwie pomorskim

Nie dotyczy Nieważny czynnik Obojętny czynnik Ważny czynnik

Decyzja centrali firmy macierzystej 33% 5% 10% 52%

Sytuacja rynkowa (nowi klienci, nowe zlecenia, nowe rynki)

0% 10% 10% 85%

Możliwości rekrutacyjne 0% 10% 29% 62%


Wygląd rankingów czynników atrakcyjności inwestycyjnej nie jest silnie zależny od struktury własności firmy. Niemniej w przypadku firm zagranicznych zdecydowanie częściej niż w polskich na pierwszym miejscu wymieniana jest dostępność wykwalifikowanej kadry jako czynnik decy-dujący o lokalizacji na Pomorzu. Nieco częściej zwraca się też w nich uwagę na poziom wynagro-dzeń jako jedną z determinant rozwoju sektora w regionie.

5 | Otoczenie biznesowe i społeczność ICT w województwie pomorskim

Sektor ICT w województwie pomorskimOtoczenie biznesowe i społeczność ICT w województwie pomorskim

31

Otoczenie biznesowe i społeczność ICT w województwie pomorskim32 Sektor ICT w województwie pomorskim

Kluczowym warunkiem rozwoju sektora jest jego otoczenie instytucjonalne i społeczne. Aktywne funkcjonowanie instytucji wsparcia ułatwia m.in. rozpoczęcie działalności gospodarczej lub jej rozwój na rynki pozakrajowe.

Ważnym rodzajem instytucji wsparcia są parki naukowo-technologiczne. W porównaniu z innymi regionami kraju w województwie pomorskim funkcjonują one od dłuższego czasu (np. Pomorski Park Naukowo-Technologiczny od 2001 roku), skupiając przy tym znaczącą liczbę firm ICT. W Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym działa 40 firm, a w Gdańskim Parku Naukowo-Technologicznym 27 przedsiębiorstw ICT. Większość, z tych firm stanowią mikroprzedsiębiorstwa. Stopień aktywności parków jest większy niż w konkurencyjnych regionach, np. w Małopolsce. Wyższy jest w nich również udział firm ICT.

Sześć firm z sektora elektronicznego funkcjonuje na terenach objętych Pomorską Specjalną Strefą Ekonomiczną. Pracuje w nich ponad 6 tysięcy osób. Kolejnym narzędziem wsparcia są inkubatory przedsiębiorczości. Na przykład w Inkubatorze Przedsiębiorczości Starter działa 10 firm ICT. Swoją ofertę rozszerza Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Politechniki Gdańskiej.

Liczne są w Trójmieście wydarzenia branżowe w sektorze ICT. Bardzo dużą skalę (2 000 uczestni-ków w 2014 roku) przybrała konferencja Infoshare, w trakcie której prelegenci polscy i zagraniczni prezentowali swoje przemyślenia i osiągnięcia w zakresie zarządzania przedsiębiorstwami i projektami w branży IT i nowych mediów. W trakcie tego wydarzenia zastosowano również innowacyjny sposób poznania i oceny pomysłów na nową firmę oraz łączenia potencjalnych inwe-storów z twórcami start-upów. Kolejnym interesującym przykładem jest organizowany corocznie (w roku 2014 przez Playsoft i Sii) 3City GlobalGame Jam – międzynarodowy konkurs na stworze-nie dowolnej gry na zadany temat w ciągu 48 godzin. Pod koniec 2013 roku w trakcie konkursu łącznie powstało 21 gier. Zawody te łączą środowiska programistyczne, graficzne i designerskie. Dodatkowo GlobalGame Jam jest dobry przykładem współpracy dwóch dużych firm francuskich

Ważną inicjatywą wspierającą powiązania między światem biznesu, nauki i administracji publicz-nej są klastry (grona przedsiębiorczości). W Pomorskim Klastrze ICT Interizon działa niemal 150 podmiotów biznesowych i naukowych. Dostrzeżenie klastra w badaniach benchmarkingowych Deloitte w 2010 roku jako najszybciej rozwijającego się grona w Polsce stanowiło element promocji marki klastra i zwiększyło jego rozpoznawalność. Z punktu widzenia stabilności rozwoju pomorskiego sektora ICT ważne jest istnienie sieci współpracy. Szczególną uwagę należy zwrócić na niesformalizowane przedsięwzięcia podejmowane przez pomorskie firmy. To one bowiem stanowią kluczowy element uzupełniający funkcjonowanie instytucji wsparcia w regionie. W regionie funkcjonuje kilka niesformalizowanych sieci współpracy. Niektóre z zagranicznych firm funkcjonujących na Pomorzu mają tu swoich klientów. Na przykład oddział Sii prowadzi projekty dla Intel Technology Poland, Gemalto czy Nordei. Norweski Nevion zajmujący się rozwiązaniami w zakresie transmisji danych video za pośrednictwem sieci, współpracuje od dłuższego czasu z pomorskim TSTronic. Firma EPAM dostarczająca rozwiązania i technologie dla firmy z sektora

Sektor ICT w województwie pomorskimOtoczenie biznesowe i społeczność ICT w województwie pomorskim

33

tzw. Big Data posiada licznych klientów wśród zagranicznych firm działających na Pomorzu, m.in. Thomson Reuters. Nieco odmiennym przykładem oddolnej współpracy jest działalność grupy PasCom Wspólnota Interesów. W jej ramach w celu produkcji, promocji i sprzedaży produktów firmy w całym kraju funkcjonuje grupa małych i średnich spółek.

Relacje społeczne buduje się w regionalnych gremiach i stowarzyszeniach. W 2013 roku Amerykańska Izba Handlowa w Polsce otworzyła swój oddział w Gdańsku. Ważnym elemen-tem potencjalnego włączenia firm w globalne łańcuchy wartości jest udział pomorskich firm w targach innowacji, finansowany w ramach projektu „Wspieranie międzynarodowej aktywności innowacyjnych przedsiębiorców z Pomorza poprzez udział w targach branżowych - Let’s Expo! 2”, w ramach środków Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego. W 2014 roku były to wyjazdy na targi CEBIT w Hannowerze, wystawę na Salone Internazionale del Mobile w Mediolanie.

6 | Współpraca firm ICT z sektorem edukacyjnym

Współpraca firm ICT z sektorem edukacyjnym34 Sektor ICT w województwie pomorskim

Sektor ICT w województwie pomorskimWspółpraca firm ICT z sektorem edukacyjnym

35

Współpraca firm z wyższymi uczelniami jest zjawiskiem powszechnym. Zaledwie około 1/4 ankietowanych firm nie współpracuje z wyższymi uczelniami. W tej grupie znalazły się w większości mniejsze firmy z udziałem kapitału zagranicznego. Głównym polem relacji między wyższymi uczelniami a firmami jest pozyskiwanie przyszłych pracowników. Często podejmowane są wspólne projekty edukacyjne i badawcze oraz konferencje. Nieco rzadziej powstają wspólne oferty studiów13 i realizowane są wspólne prace badawcze.

Bardzo różny jest poziom i charakter współpracy wyższych uczelni z firmami. Współpraca Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytet Gdańskiego z pracodawcami ma charakter wielowymiarowy i obejmuje: realizację Projektu Zespołowego przez studentów pod nadzorem przedstawicieli firm, staże w firmach (jako nagrody za konkursy odbywające się na Wydziale), współudział pracodawców w prowadzeniu kursów oraz dodatkowe warsztaty/wykłady dla studentów.

Z natury rzeczy bardzo szeroka jest również współpraca firm z Politechniką Gdańską. Na studiach podyplomowych z nowoczesnych metod inżynierii oprogramowania zdecydowaną większość prowadzących zajęcia stanowią pracownicy naukowi tej uczelni. W ramach specjal-ności „Technologie geoinformatyczne i mobilne” oferowanej przez Politechnikę Gdańską ma miejsce współpraca z firmami na następujących polach: projektów grupowych (FancyFon), praktyk i stypendiów zagranicznych (Jeppesen) oraz projektów realizowanych przez Katedrę (elbląski OpeGieKa). Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej prowadzi bezpośrednią (uczelnia-firma), jak i pośrednią (studenckie projekty grupowe) współ-pracę z przedsiębiorstwami. W sumie w realizację studenckich projektów grupowych zaan-gażowanych jest kilkadziesiąt firm i instytucji. Wydział posiada wzór umowy o współpracy, opracowano również zasady zawierania umów dotyczących projektów grupowych. Przy Dziekanie Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki działa Rada Konsultacyjna, w której zasiada ponad trzydziestu przedstawicieli znanych firm sektora nowoczesnych technologii14. Porozumienia o współpracy z firmami mają podpisane także inne uczelnie: Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych oraz Akademia Marynarki Wojennej (m.in. z firmą Sprint).

13 Wspólne oferty studiów nie zawsze dotyczą one klasycznych kierunków teleinformatycznych. Na przykład zajmu-jąca się tworzeniem, sprzedażą, wdrażaniem i integracją rozwiązań informatycznych firma Else jest partnerem kierunku Logistyka w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku.

14 Raport z wizytacji (ocena instytucjonalna) na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej dokonanej w dniach 18-20 maja 2012 roku, www.pka.edu.pl/ocena_i/2013/09/30/pg_wetil_inst.pdf

Tabela 22Najczęstsze formy współpracy firm z wyższymi uczelniami (lata 2010-2013)

Pozyskiwanie przyszłych pracowników 76%

Wspólne projekty edukacyjne 47%

Wspólne projekty badawcze 24%

Wspólne konferencje 24%


Współpraca firm ICT z sektorem edukacyjnym36 Sektor ICT w województwie pomorskim

Wszystkie duże firmy ICT współpracują z wyższymi uczelniami. Długą i szeroką współpracę trój-miejskimi wyższymi uczelniami podjęło centrum Intel Technology Poland. W 2000 roku utworzyło ono Laboratorium Inżynierii Systemów na Politechnice Gdańskiej. Centrum superkomputerowe jest prowadzone dzięki bliskiej współpracy z firmą Intel Technology Poland. Współpraca z przed-siębiorstwem obejmuje również możliwość wykonywania samodzielnych badań naukowych w siedzibie firmy przez doktorantów Wydziału. Jeppesen jest oficjalnym partnerem Wydziału Nawigacji Akademii Morskiej w Gdyni. Firma jest zaangażowana m.in. w realizaję dedykowa-nego programu studiów podyplomowych oferowanych przez tę uczelnię. Katedra Systemów Geoinformatycznych Politechniki Gdańskiej oferuje możliwość realizacji pracy magisterskiej we współpracy z firmą Jeppesen połączonej ze stażu w niemieckim oddziale firmy.

Z kolei dla młodych programistów Kainos Software organizuje w Trójmieście liczne wydarzenia szkoleniowo-edukacyjne (np. AppCamp, Test Automation Academy). Liczne warsztaty prowadzo-ne na wyższych uczelniach są przygotowywane we współpracy z firmą Goeyllo. Obejmują one zarówno tematykę programistyczną (np. zajęcia z zakresu technologii. NET), jak i efektywnego zarządzania projektami oraz cech skutecznego CV. Pracownicy firmy prowadzą również wykłady w ramach przedmiotów oferowanych na Politechnice Gdańskiej.

W zakresie działalności telekomunikacyjnych Adva Optical Networking udostępnia swoje środowi-sko sprzętowe do realizacji zajęć dydaktycznych i wyposaża w nowoczesny sprzęt laboratorium telekomunikacyjne Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej. Szeroka jest również współpraca z firmą DGT, która obok wyposażenia laboratorium podpisała umowę o stałej współpracy z Politechniką Gdańską, w ramach której realizowane są np. zamawia-ne prace dyplomowe15.

Jednym z przykładów wspólnych prac badawczych jest System Inteligentnego Oświetlenia Ledowego Siled będący efektem współpracy Centrum Doskonałości WiComm Wydziału Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki na Politechnice Gdańskiej i Grupy Techno-Service. W 2010 roku, w wyniku udanego transferu wiedzy, powstała spółka spin-off – Siled16, której celem było wdrożenie i komercjalizacja produktu. Coraz częściej przedsiębiorstwa kierują swoje zainteresowanie w stronę uczniów średnich szkół technicznych. Duże doświadczenie ma w tym zakresie firma Satel. Swoją współpracę rozpoczęła ona od Zespołu Szkół Łączności w Gdańsku. Przedsiębiorstwo stworzyło program nauczania obejmujący główne zagadnienia związane z branżą zabezpieczeń i buduje w średnich szkołach technicznych i wyższych uczelniach swoje laboratoria17.

15 Raport z wizytacji (ocena instytucjonalna) na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej dokonanej w dniach 18-20 maja 2012 roku, www.pka.edu.pl/ocena_i/2013/09/30/pg_wetil_inst.pdf

16 Siled i grupa Techno-Service współpracują również z innymi ośrodkami naukowymi, m.in. z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku (projektowanie i udoskonalanie rozwiązań), Politechniką Białostocką, Łódzką i Warszawską (weryfikacja i certyfikacja produktów).

17 Historia projektu eduSatel, 2014, www.satel.pl/pl/firma/edusatel_hist

Sektor ICT w województwie pomorskimWspółpraca firm ICT z sektorem edukacyjnym

37

Poprzez anglojęzyczny program „Business Week” przeznaczony dla uczniów szkół ponadgim-nazjalnych Speednet wspiera działania na rzecz edukacji lokalnej społeczności. Firma oferuje uczniom sześciodniowe warsztaty prowadzone przez menedżerów amerykańskich firm oraz wolontariuszy. Podczas ich trwania, uczniowie mają możliwość zapoznania się z zasadami funkcjonowania firm oraz zdobycia umiejętności związanych z efektywnym prowadzeniem biznesu18.

Współpraca firm ICT odbywa się również na niższych poziomach edukacji. RoboNET stworzył autorski i wielokrotnie nagradzany program edukacyjny obejmujący podstawy programowania komputerowego, robotyki oraz matematyki dla dzieci i młodzieży.

18 CSR, 2014, www.speednet.pl/csr.html

7 | Innowacyjność rozwiązań i usług oferowanych przez pomorskie firmy ICT

Innowacyjność rozwiązań i usług oferowanych przez pomorskie firmy ICT38 Sektor ICT w województwie pomorskim

Sektor ICT w województwie pomorskimInnowacyjność rozwiązań i usług oferowanych przez pomorskie firmy ICT

39

W regionie pomorskim w sektorze ICT działa ponad dwadzieścia centrów badawczo-rozwojo-wych. Największym z nich jest gdańskie centrum Intel Technology Poland. Jednostka specja-lizuje się w dostarczaniu i rozwijaniu nowych technologii oraz rozwiązań, przeznaczonych na rynek serwerów, na którym głównymi klientami są duże korporacje zagraniczne. Zespół badawczo-rozwojowy tworzą również eksperci zajmujący się projektowaniem, implementacją oraz walidacją sterowników grafiki trójwymiarowej dla układów graficznych zintegrowanych z procesorami Intela, zaś kolejny zespół zajmuje się tworzeniem i testowaniem oprogramowa-nia do kart sieciowych19. Centrum Intel Technology Poland jest miejscem istotnym z punktu widzenia strategii rozwoju korporacji, gdyż miejscowi specjaliści prowadzą badania nad technologiami, które pojawią się na rynku za co najmniej kilka lat. Amerykański Compuware prowadzi od 2005 roku w Gdańsku m.in. prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie rozwiązań informatycznych dla przedsiębiorstw. Tworzone na Pomorzu oprogramowanie pomaga zarzą-dzać działami IT, rozwijać i testować aplikacje biznesowe oraz monitorować poziom usług informatycznych.

Poza Intel Technology Poland i Compuware na Pomorzu działają liczne inne centra badaw-czo-rozwojowe sektora ICT, m.in. Kainos Software Poland, Playsoft i Adva Optical Networking. Od 2006 roku w Gdańsku działa Playsoft, tworząc gry i aplikacje mobilne. Firma współpracuje z globalnym producentami gier takimi jak Konami, Ubisoft, Electronic Arts, Sega. Z najbar-dziej interesujących projektów firmy realizowanych dla międzynarodowych klientów należy wymienić mobilne wersje gier do smartphone’ów Avengers, SimCity, czy tegoroczną grę na platformy iOS i Android wydaną z okazji setnej edycji najpopularniejszego wyścigu kolarskiego na świecie, Tour de France20. Polskie biuro firmy Adva Optical Networking jest największym oddziałem badawczo-rozwojowym w strukturze 1500-osobowej firmy i pracuje w nim 1/4 kadry badawczo-rozwojowej całej korporacji. Adva Optical Networking definiuje nowe rozwią-zania dla globalnych sieci telekomunikacyjnych o najwyższej przepustowości w obszarze Software Defined Networking (sieci definiowanych przez oprogramowanie). Firma bierze udział w badaniach naukowych współpracując z ośrodkami badawczymi i uniwersytetami na całym świecie21.

Irlandzki Kainos Software Poland jest jednym z liderów w zakresie integracji systemów informatycznych na rynku brytyjskim i irlandzkim. Specjalnością centrum badawczego-roz-wojowego zlokalizowanego w naszym kraju są rozwiązania oparte na technologiach aplikacji internetowych, technologiach mobilnych i cloud computing22. W województwie pomorskim funkcjonuje również firma SpeedNet będąca wiodącym partnerem kanadyjskiego Research-In-Motion w zakresie produkcji oprogramowania, zwłaszcza dla linii BlackBerry. Speednet zainicjował również działanie pierwszej w Polsce społeczności BlackBerry, a na rynkach polskich przygotował aplikacje dla dużych klientów (m.in. Onet.pl).

19 Gdańskie centrum badawczo-rozwojowe Intel zatrudnia już 1000 osób, 2012, www.mg.gov.pl/node/16703?theme=mg_wai

20 Od startupu w mieszkaniu do najnowocześniejszego biurowca w Trójmieście. Playsoft pierwszym najemcą nowego budynku Olivia Business Centre, 2013, www.playsoft.fr/wp-content/uploads/Playsoft-pierwszym-najemc%C4%85-w-nowym-budynku-OBC.pdf

21 ADVA Optical Networking szuka specjalistów, czyli od GryfSoft do centrum R&D, 2013, www.trojmiasto.pl/news/ADVA-Optical-Networking-szuka-specjalistow-czyli-od-GryfSoft-do-centrum-RD-n68177.html

22 O firmie – Kainos, 2014, http://kainos.pl/o-firmie/

Innowacyjność rozwiązań i usług oferowanych przez pomorskie firmy ICT40 Sektor ICT w województwie pomorskim

W regionie pomorskim działa należąca do amerykańskiego Amazon.com firma IVONA Software – projektant i producent jednego z najbardziej zaawansowanych na świecie syntezatorów mowy IVONA TTS. Rozwiązanie to było wielokrotnie nagradzane w skali świata z uwagi na możliwości technologiczne, wysoką jakość mowy porównywalną z mową ludzką i różnorodność głosów23.

Oferująca zaawansowane systemy typu ERP, CRM, BI (Business Intelligence) i BPM (Business Process Management) Solemis Group jako jedyna w Polsce firma świadczyła przez pewien czas outsourcing usług IT w zakresie oprogramowania Microsoft Dynamics GP24.

Innym przykładem innowacyjności pomorskich firm jest działalność przedsiębiorstwa SuperHost. Ryzykowna niegdyś decyzja o wynajęciu zagranicznych serwerów pozwoliła stworzyć nowatorską w skali kraju ofertę wraz pakietem usług dodatkowych oraz znacznie bardziej pojemnymi i rozbu-dowanymi kontami. Szybko SuperHost zdobył więcej użytkowników niż firmy, które świadczyły takie usługi od wielu lat (m.in. Onet, Interia, Netia) i uplasował się w pierwszej dziesiątce firm hostingowych w Polsce pod względem liczby obsługiwanych domen25. W 2006 roku udało się stworzyć własną serwerownię w kraju i z czasem uruchomić pierwszą w Polsce usługę serwerów dedykowanych dla klienta masowego. Firma zaprojektowała i rozwinęła własną platformę hostin-gową, będącą nowatorską alternatywą dla popularnych w świecie hostingu narzędzi26.

Bardzo interesującą i innowacyjną specjalizacją jest regionalna oferta w zakresie inteligentnego oświetlenia. Azo Digital stworzył System SmartLamp, innowacyjny układ zapłonowy. Jest on mało wrażliwy na wahania napięcia i pozwala wyeliminować rezonans. Z uwagi na autonomiczne, kalendarzowe sterowanie mocą lampy, rozwiązanie dostosowuje intensywność światła do panują-cych warunków. System nie wykazuje przy tym efektu stroboskopowego (migotania). SmartLamp pozwala zużyć do 50% mniej energii w stosunku do tradycyjnych stateczników elektromagnetycz-nych i wydłużyć czas pracy w tym samym wymiarze27. System był z powodzeniem wdrażany, m.in. na torze Formuły 1 w Abu Dhabi i do oświetlenia podlondyńskiego Milton Keynes.

Wiele innych firm stosuje innowacyjne nie tylko w skali kraju rozwiązania. RoboNET oferuje e-learningowe zajęcia z robotyki. FancyFon pracuje nad oprogramowaniem (FAMOC) do zdalnego zarządzania smartfonami i tabletami opartymi o zróżnicowane systemy operacyjne. Rozwiązanie to jest uznawane za jedno z czołowych rozwiązań MDM (Mobile Device Management) przez międzynarodowe ośrodki badawcze28.

23 Amerykański gigant przejmuje polską firmę, 2013, http://biznes.onet.pl/amerykanski-gigant-przejmuje-polska-fir-me,18490,5403671,news-detal

24 Solemis Group, 2014, http://solemis.com/historia-firmy/25 Historia SuperHost, 2014, http://superhost.pl/firma/historia/26 Historia SuperHost, 2014, http://superhost.pl/firma/historia/27 SmartLamp.eu, 2014, http://www.smartlamp.eu/pl/dlaczego/28 FancyFon, 2014, http://fancyfon.com/

Sektor ICT w województwie pomorskimInnowacyjność rozwiązań i usług oferowanych przez pomorskie firmy ICT

41

Zatrudniający w Gdańsku ponad 100 osób Enovatis jest dynamicznie rozwijającym się i największym podmiotem na rynku polskiej e-turystyki (kontroluje ponad 50% rynku29). Spółka zarządza portalami www.wakacje.pl, www.easygo.pl, oraz www.wypoczynek.pl i oferuje usługi w zakresie rezerwacji turystyki wyjazdowej, wypoczynkowej w kraju, sprzedaży biletów lotniczych oraz pośrednictwa w rezerwacji miejsc hotelowych w Polsce i na świecie. Firma stale współpracuje z grupą ponad 200 partnerów, głównie turystycznych.

Seagull oferuje system zarządzania kompetencjami i szkoleniami dla branży morskiej, zaś rozwiązania firmy Sprint obejmują unikalne systemy wspomagania centrum zarządzania kryzysowego oraz rozwiązania ułatwiające zarządzanie bezpieczeństwem lądowym i morskim, ochrony portów i obiektów krytycznych. Produktem firmy jest geoinformatyczny system zabez-pieczenia działań operacyjnych związanych z ochroną portów od strony morza. DACSystem oferuje systemy zbierania danych z rozproszonych geograficznie obiektów obsługujące dużą liczbę punktów pomiarowych. Największe firmy elektroniczne wdrażają rozwiązania z zakresu oceny projektu swoich wyrobów, tworzą platformy testowe i stawiają na automatyzację operacji kluczowych dla jakości lub poprawy produktywności (rozwiązania typu Lean Six Sigma Solutions).

Należący do grupy Techno Service polski Siled prowadzi własne biuro rozwojowe w Gdańsku. Dedykowany system inteligentnego oświetlenia LED-owego oferowany przez firmę stanowi połączenie technologii: oświetlenia wykorzystującego wysokowydajne diody LED, zaawan-sowanych algorytmów sterowania, łączności z użyciem technologii bezprzewodowych i Internetu30. Systemy, w których wykorzystano diody LED-owe w specjalnych oprawach wyposażone w nowoczesne sterowniki są produkowane w nowej fabryce oddanej do użytku w marcu 2013 roku.

29 Wypoczynek.pl jak nowy, 2013, www.rynek-turystyczny.pl/artykuly-z-dzialu?k=42/42/numer/dzial-e-turystyka/dzial-e-turystyka

30 Dotacje UE, 2014, www.siled.pl/pl/dotacjeue

8 | Wpływ globalnych trendów rozwojowych na sytuację sektora ICT w województwie pomorskim: szanse i zagrożenia

Wpływ globalnych trendów rozwojowych na sytuację sektora ICT w województwie pomorskim: szanse i zagrożenia

42 Sektor ICT w województwie pomorskim

Sektor ICT w województwie pomorskimWpływ globalnych trendów rozwojowych na sytuację

sektora ICT w województwie pomorskim: szanse i zagrożenia

43

Dla przedstawicieli firm pomorskich największą szansą rozwoju sektora w regionie są techno-logie mobilne. Analitycy Gartnera sugerują, że w latach 2014-2018 wzrośnie znaczenie rozwią-zań mobilnych31. Obecnie wydaje się to być najsilniejsza specjalizacja trójmiejska, w której działa kilkanaście firm (m.in. Playsoft, Kainos, FancyFon, Jeppesen, Speednet, IF Research). Wzrost mobilności pracowników i konieczność natychmiastowej reakcji na potrzeby klienta wymusza wykonywanie zadań służbowych na odległość. Wzrost popularności telepracy wpływa również na konieczność umożliwienia korzystania z infrastruktury biurowej za pomocą rozwiązań mobilnych. Jak szacuje Gartner, w ciągu najbliższych lat liczba osób pracujących na własnym sprzęcie, także tym mobilnym, wzrośnie dwu lub nawet trzykrotnie32.

Według analityków Cisco33 przyszła gospodarka i życie ludzi ma być definiowana przez różne-go rodzaju aplikacje, w których produkcji region pomorski się specjalizuje. W tym zakresie działa bowiem w regionie pomorskim 36 firm, w których pracuje 4,1 tys. osób. Duży potencjał rozwojowy tkwi w projektowaniu i produkcji aplikacji wbudowanych (od silników odrzutowych, przez smartfony po inteligentny sprzęt AGD) podłączonych do globalnej sieci. W ten sposób powstaje Internet wszechrzeczy, który obejmuje wiele urządzeń i generuje dużą ilość danych. Ich przechowywaniu, przetworzeniu i wykorzystaniu mają służyć rozwiązania z zakresu cloud-computing, których rozwój stymulowany będzie przez kryzys niektórych gospodarek zachęca-jący do poszukiwania oszczędności i zmniejszenia inwestycji w infrastrukturę IT. Przewiduje się, że obok dynamicznie rosnącego rynku rozwiązań w chmurze przeznaczonego dla biznesu rozwiną się chmury dla indywidualnych użytkowników. Zaawansowane rozwiązania w chmu-rze oferuje w województwie pomorskim rosnąca grupa firm (m.in. Aiton Caldwell).

Analitycy Cisco wskazują, że popularność zyskają technologie sieciowe definiowane przez oprogramowanie (Software Defined Networking reprezentowany na Pomorzu m.in. przez Adva Optical Networking) oraz infrastruktura zorientowana na aplikacje (Application Centric Infrastructure). Pozwoli to łączyć wydajność aplikacji z infrastrukturą sieciową34.

Przy wykorzystywaniu danych w rosnącej liczbie połączonych ze sobą urządzeń pojawi się problem wprowadzenia zaawansowanych funkcji bezpieczeństwa, co będzie stymulować poja-wienie się nowych i rozwój istniejących firm IT. W województwie pomorskim działa stosunkowo niewiele firm oferujących zaawansowane rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa IT. Według „World Quality Report” przygotowanego przez Capgemini we współpracy z HP udział wydatków firm na IT przypadających na testowanie i zapewnienie jakości (quality assurance) aplikacji sięga 1/4 ogółu wydatków35.

31 Gartner Says It’s the Beginning of a New Era: The Digital Industrial Economy, www.gartner.com/newsroom/id/2602817

32 Gartner: Top 10 Strategic Technology Trends For 2014, 2013, www.forbes.com/sites/peterhigh/2013/10/14/gartner-top-10-strategic-technology-trends-for-2014

33 Technologiczny radar - trendy IT w 2014 roku, 2014, http://it.wnp.pl/technologiczny-radar-trendy-it-w-2014-roku,215642_1_0_0.html

34 Technologiczny radar - trendy IT w 2014 roku, 2014, http://it.wnp.pl/technologiczny-radar-trendy-it-w-2014-roku,215642_1_0_0.html

35 Testowanie aplikacji to 1/4 wydatków na IT, 2013, www.egospodarka.pl/98962,Testowanie-aplikacji-to-1-4-wydatkow-na-IT,1,39,1.html

Wpływ globalnych trendów rozwojowych na sytuację sektora ICT w województwie pomorskim: szanse i zagrożenia

44 Sektor ICT w województwie pomorskim

Tabela 23Rozwiązania, które mają szansę być oferowane na skalę globalną przez firmy z województwa pomorskiego

Rozwiązania Odsetek odpowiedzi

technologie mobilne > 50%

biznes w chmurze > 50%

urządzenia i podzespoły dla sektora telekomunikacyjnego 30-40%

technologie dla robotyki 30-40%

technologie dla energetyki odnawialnej 30-40%

druk 3D 20-30%

urządzenia świadome otoczenia (context-aware computing) 10-20%

Internet wszechrzeczy (internet of everything) 10-20%

technologie e-papieru / innowacyjne karty chipowe 10-20%


Ponadto z technologicznego i rynkowego punktu widzenia do szans rozwoju sektora ICT w regionie pomorskim należą: nowoczesny montaż elektroniczny, rozwiązania typu ‘smart city’ – inteligentne aplikacje (‘smart applications’) mające różnorodne zastosowania, urządzenia do transferu danych, budowy szybkich sieci transmisyjnych, zarządzania dystrybucją i zużyciem energii w sieciach i gospodarstwach domowych. Warto zwrócić uwagę na rozwojowe sektory, zwłaszcza służbę zdrowia oraz rozwiązania związane z zieloną energią (np. inteligentne mierniki energii). Z uwagi na rozwój rynku często w firmach montażowych dochodzi do zmiany technologii produkcyjnych, na tyle istotnej, że opłacalna jest budowa nowej fabryki. Dotychczasowe doświadczenia producentów wyro-bów elektronicznych w krajach rozwiniętych wskazują na niebezpieczeństwo likwidacji zakładów lub co najmniej znaczącej redukcji zatrudnienia. Restrukturyzacja zatrudnienia dotknęła również niektóre firmy działające na Pomorzu – amerykański Jabil w 2009 roku zatrudniał jeszcze 5,5 tysiąca osób. Niezbędne więc wydaje się być prowadzenie polityki zakorzeniania inwestorów, czego wyrazem jest na przykład rozbudowa zakładów Flextronics. Coraz wyraźniejsze stają się w regionie pomorskim dwa globalne trendy. Pierwszym jest rosnące znaczenie sektora ICT w strukturze zatrudnienia w firmach zagranicznych. W 2013 roku produkcja oprogramowania i usługi IT wyge-nerowały w Europie największą liczbę miejsc pracy w inwestycjach zagranicznych typu greenfield (Kaczmarski 2014). Polska gospodarka również od kilku latach doświadcza dużych pod względem zatrudnienia inwestycji zagranicznych w sektorze ICT. Podtrzymywalność rozwoju sektora ICT w regionie zależeć będzie w większym stopniu od stabilności dużych firm elektronicznych oraz rozwoju istniejących firm IT niż od napływu nowych inwestycji w rozwój i produkcję oprogramowa-nia. Wydaje się bowiem, że z uwagi na problemy z rekrutacją w niektórych firmach należy w więk-szym stopniu postawić na wsparcie rozwoju istniejących już przedsiębiorstw.

Drugi, słabiej odczuwalny niż pierwszy trend, pojawił się w ostatnich latach i polega na ekspansji polskich firm za granicę. Coraz częstsze, zwłaszcza wśród mniejszych, innowacyjnych firm zajmujących się produkcją oprogramowania są decyzje o założeniu biura w krajach rozwiniętych, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Jest to często jedyna okazja stałego zaistnienia na konku-rencyjnych rynkach zagranicznych.

9 | Literatura

Sektor ICT w województwie pomorskimLiteratura

45

Tabela 23Rozwiązania, które mają szansę być oferowane na skalę globalną przez firmy z województwa pomorskiego

23 lata dla edukacji, 2013, www.ydp.pl/22-lata-dla-edukacji

ADVA Optical Networking szuka specjalistów, czyli od GryfSoft do centrum R&D, 2013, http://m.trojmiasto.pl/news/ADVA-Optical-Networking-szuka-specjalistow-czyli-od-GryfSoft-do-centrum-RD-n68177.html

Amerykański gigant przejmuje polską firmę, 2013, http://biznes.onet.pl/amerykanski-gigant-przejmuje-polska-firme,18490,5403671,news-detal

Branże o największym potencjale inwestycyjnym: ICT, 2014, www.investinpomerania.pl/article/18633_ICT.htm

CSR, 2014, www.speednet.pl/csr.html

Dotacje UE, 2014, www.siled.pl/pl/dotacjeue

FancyFon, 2014, www.fancyfon.com

Fineos rozszerza zakres swoich usług w Gdańsku, 2010, www.businesswire.com/news/home/20101202005695/pl

Gartner Says It’s the Beginning of a New Era: The Digital Industrial Economy, www.gartner.com/newsroom/id/2602817

Gartner: Top 10 Strategic Technology Trends For 2014, 2013, www.forbes.com/sites/peterhigh/2013/10/14/gartner-top-10-strategic-technology-trends-for-2014

Gdańskie centrum badawczo-rozwojowe Intel zatrudnia już 1000 osób, 2012, www.mg.gov.pl/node/16703?theme=mg_wai

Historia projektu eduSatel, 2014, www.satel.pl/pl/firma/edusatel_hist

Historia SuperHost, 2014, http://superhost.pl/firma/historia/

Informacja o wynikach egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzonego w sesji zimowej - styczeń/luty 2014, OKE Gdańsk, Gdańsk.

Literatura46 Sektor ICT w województwie pomorskim

Kaczmarski M., 2014, London: leading European destination for FDI in 2013, www.fdiintelligence.com/Sectors/Business-Services/London-leading-European-destination-for-FDI-in-2013, 20/02/2014

Raport z wizytacji (ocena instytucjonalna) na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej dokonanej w dniach 18-20 maja 2012 roku, www.pka.edu.pl/ocena_i/2013/09/30/pg_wetil_inst.pdf

O firmie – Kainos, 2014, http://kainos.pl/o-firmie/

O firmie, Datera, 2014, www.datera.pl/pl/o-nas/o-firmie

O nas: Platan, 2014, www.platan.pl/firma/o-nas.html

Od startupu w mieszkaniu do najnowocześniejszego biurowca w Trójmieście. Playsoft pierw-szym najemcą nowego budynku Olivia Business Centre, 2013, www.playsoft.fr/wp-content/uploads/Playsoft-pierwszym-najemc%C4%85-w-nowym-budynku-OBC.pdf

SmartLamp.eu, 2014, www.smartlamp.eu/pl/dlaczego/

Solemis Group, 2014, http://solemis.com/historia-firmy/

Sprawozdanie z egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzonego na terenie województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego w roku 2013, OKE Gdańsk, Gdańsk.

Sprawozdanie z egzaminu zawodowego przeprowadzonego dla absolwentów z województwa pomorskiego w sesji letniej roku szkolnego 2012/2013, OKE Gdańsk, Gdańsk.

Szkoły wyższe i ich finanse w województwie pomorskim w 2012 roku, 2013, Urząd Statystyczny w Gdańsku.

Technologiczny radar - trendy IT w 2014 roku, 2014, http://it.wnp.pl/technologiczny-radar-trendy-it-w-2014-roku,215642_1_0_0.html

Testowanie aplikacji to 1/4 wydatków na IT, 2013, www.egospodarka.pl/98962,Testowanie-aplikacji-to-1-4-wydatkow-na-IT,1,39,1.html

Wykorzystanie technologii informacyjno-(tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospo-darstwach domowych w 2013 r., 2014, GUS, Warszawa.

Wypoczynek.pl jak nowy, 2013, www.rynek-turystyczny.pl/artykuly-z-dzialu?k=42/42/numer/dzial-e-turystyka/dzial-e-turystyka

www.absl.pl

Documents

Sektor ICT...Wprowadzenie 6 Sektor C oewództwi omorskim W porównaniu z działami i grupami PKD zaliczanymi do sektora ICT przez Główny Urząd Statystyczny z analizy wykluczono