UNIVERZITET U TUZLIEKONOMSKI FAKULTET

SEMINARSKI RAD IZ NASTAVNOG PREDMETAFINANSIJSKO UPRAVLJANJE I KONTROLA U JAVNOM SEKTORUEkonomski sistem i finansije u Kini

Predmetni profesor: Student:Dr. Sc. Kozarevi Emira, docent Bekti Ibro I- 2756/10 Braninovi Sanela I- 2422/10 Foi Samra I- 2439/10 Gribovi Irma I-2614/10

Tuzla, maj 2013. godine

SADRAJUVOD11. OSNOVNA OBILJEJA I PRIVREDA REPUBLIKE KINE21.1. Osnovne informacije o Narodnoj republici Kini41.2. Privredne reforme tokom tranzicionog peroda51.3. Struktura kineske industrijske privrede72. UTICAJ KINSKE INDUSTRIJE NA PROIZVODNJU ENERGIJE I IVOTNU SREDINU92.1. Proizvodnja i potronja energije102.2. Klimatske promjene i efekt staklenika122.3. Kancerogena sela u Kini142.4. Zagaenje zraka u Kini152.5. Mjere za zatitu sredine163. REFORME U KINESKOM SISTEMU163.1. Reforme u oblasti industrije173.2. Reforme u oblasti poljoprivrede193.3. Reforme u uslunim djelatnostima i investicijama204. INVESTIRANJE U KINI I KINESKE INVESTICIJE U SVIJETU214.1. Investiranje u Kini224.2. Kineske investicije u svijetu25ZAKLJUAK28LITERATURA29

UVOD

U ovom radu bavit emo se problematikom ekonomskog sistema i finansija Kine, odnosno osnovnim obiljejima kineske privrede u cjelini. U toku perioda reformi i otvaranja prema svetu i rada na izgradnji modernizacije u proteklih 20 godina, Kina je u osnovi zavrila preobraaj sistema planske privrede u sistem socijalistikog privrednog trita, a sistem tritne privrede se postepeno gradi i usavrava. Pored toga, neprekidno se radi na poboljavanju odgovarajuih zakona i propisa, kao i investicionih uslova, poveava se stepen otvorenosti kineskog trita, i stabilnim koracima se radi na unapreenju reformi bankarskog sistema. To sve predstavlja pouzdanu garanciju za dalji razvoj kineske privrede.Sadrajnu stranu ovog seminarskog rada ine etiri glavna naslova: osnovna obiljeja i privreda Republike Kine, uticaj kineske industrije na proizvodnju energije i ivotnu sredinu, kineski priostup reformi i reforme u kineskom sistemu, investiranje u Kini i kineske investicije u svijetu . Svaki naslov se dalje dijeli na posebne tematike u uem smislu.Ciljve istraivanja moemo podijeliti u dvije grupe: opte (generalne) i posebne ciljeve. Opti cilj jeste da pojasnimo pojam i karakteristike kineske privrede, zatim razvoj kineske privrede i koliko Kina pridonosi zatiti okoline jer se smatra jednim od najveih zagaivaa. Posebni ciljevi su da objasnimo faze poslovanja i ulogu rizinog kapitala uopteno u privredi, zatim da navedem neke primjere poslovanja Kine sa pojedinim zemljama.Prilikom istraivanja koristili smo se sekundarnim podacima kao sto su internet i struna literatura. Prikupljene podatke sekundarnim putem emo uz uputstva profesora kompletirati u jedinsten rad na temu ekonomski sistem i finansije Kine.Koristili smo metod lijevka odnosno posmatrajui problem globalno, kako Kina kao najvei proizvoa utie na cijeli ekonomski i ekoloki sistem u svijetu. Kina predstavlja drugu po veliini zemalja stranih ulaganja,kineska se tehnologija brzo razvija i poveana je sposobnost inovacija tako da predstavlja ekonomski rastui fenomen, ali kako je i najvei proizvoa, tako sa druge strane je i najvei zagaiva prirode. Kina je najvei svetski emiter gasova koji izazivaju efekat staklene bate ali nije se, kao zemlja koja je u razvoju, obavezala globalnim sporazumima da smanji njihovi emisiju.

1. OSNOVNA OBILJEJA I PRIVREDA REPUBLIKE KINE

Od osnivanja nove Republike Kine 1949. godine, kineska privreda se brzo razvija. Posebno od uvoenja politike reformi i otvaranja prema svetu, kineska privreda biljei trend odrivog i zdravog razvoja koji se kree godinjom brzinom od oko 9 odsto. U 2003. godine, vrijednost bruto nacionalne proizvodnje iznosila je 1400 milijardi dolara, i po tome je Kina bila na 6. mestu, odnosno odmah iza SAD, Japana, Nemake, Velike Britanije i Francuske. Do kraja 2003. godine, vrijednost bruto nacionalne proizvodnje po stanovniku je premaila 1000 dolara.Trenutno, trend investiranja i potronje u Kini se razvija u povoljnom pravcu. U 2003. godine, novana sredstva koja su investirana u osnovni kapital iznose 5500 milijardi dolara, a ukupni iznos maloprodaje robe iroke potronje iznosi 4600 milijardi dolara. Po vrijednosti spoljne trgovine koja iznosi 850 milijardi dolara, Kina je premaila Veliku Britaniju i Francusku i nalazi se na etvrtom mijestu iza SAD, Nemake i Japana. Do kraja 2003. godine, vrijednost kineskih deviznih rezervi je premaila 400 milijardi dolara, po emu se Kina nala na drugom mijestu na svijetu, odmah iza Japana.U toku perioda reformi i otvaranja prema svijetu i rada na izgradnji modernizacije u proteklih 20 godina, Kina je u osnovi zavrila preobraaj sistema planske privrede u sistem socijalistikog privrednog trita, a sistem tritne privrede se postepeno gradi i usavrava. Pored toga, neprekidno se radi na poboljavanju odgovarajuih zakona i propisa, kao i investicionih uslova, poveava se stepen otvorenosti kineskog trita, i stabilnim koracima se radi na unapreenju reformi bankarskog sistema. To sve predstavlja pouzdanu garanciju za dalji razvoj kineske privrede.Uavi u novu eru, Kina je izradila koncepciju svestranog kooperativnog razvoja zemlje koja podrazumijeva usklaenost izmeu ovjeka i prirode, pojedinca i drutva, gradova i sela, istonog i zapadnog dela Kine, kao i izmeu privrede i drutva.2002. godine na 16. svekineskom narodnom kongresu je ponovo podnijet cilj o svestranoj izgradnji komfornog drutva do 2020. godine[footnoteRef:2]. [2: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30101.htm ]

U Washington-u 7, I 8 septembra 2006 raspravljalo se o razliitim aspektima Kineske privrede, koja je u posljednjih nekoliko decenija ostvarila veliki rast i postal jedna od vodeih ekonomija u svijetu. Radilo se o raspravi koja se svodila na tri segmenta posmatranja I to : Produktivnost, procjena o stopi povrata sredstava uloenih u investicije, stanju u bankarskom sistemu Kine.Vezano za produktivnost uoava se rapidan rast produktivnosti, te se doplo do podatka koji kae da je produktivnost u 1995. Godini bila 2 puta vea u priobalnom pojasu Kine nego u sjeveroistonom, a ak 3 puta vea u odnosi na centralni I zapadni region. Takoe utvrena su I dva faktora koja e odrediti da li e Kina nastaviti da poveava svoju produktivnost: sposobnost Kine da stvori novu tehnologiju, i da iskoristi postojeu domau I inostranu sposobnost Kine da se bavi institucionalnim reformamaU drugom dijelu se radilo o obraunavanju stope povrata na investicije u Kini. Za ovo istraivanje iskoriteni su podaci nacionalnog biroa za statistiku koji kau da stope povrata nisu padale uprkos visokim stopama investiranja, niti su niske po meunarodnim standardima koji se primjenjuju.U treem dijelu se procjenjuju izgledi za uspjenu reform u bankarskom sektoru Kine. Ovdje se dolo do zakljuka das u najvee kineske banke bile koritene za subvencije nazadnog poljoprivrednog sektora kako bi se sprijeile migracije stanovnika u gradove, kao I za subvencije neefikasnim dravnim furmama kako bi se sprijeila nezapolsenist. Takoe moramo napomenuti nekoliko bitnih aspekata kineske privrede i to[footnoteRef:3]: [3: www.ekof.bg.ac.rs ]

nastavak rasta privrede i robnog vika, veliki uticaj spoljne trgovine trenutna kriza ne moe znaajno otetiti kinesku privredu makroekonomski poloaj Kine je povoljan procvak kineske berzeIako dolazi do porasta cijene roba za izvoz kineski proizvodi I usluge su I dalje cjenovno konkurentni svim proizvodima u svijetu1.1. Osnovne informacije o Narodnoj republici Kini

Narodna Republika Kina, esto zvana samoKinaje drava u istonojAziji. Poznata kao najmnogoljudnija zemlja svijeta, po veliini povrine je trea na svijetu (izaRusijeiKanade) i obuhvaa 9.596.960 km. Prua se odTihog oceanana istoku do planinskog lancaPamirana zapadu (oko 5000 km) i od rijekeAmura(kineski Heilong Jiang) na sjeveru do otokaHainanana jugu (oko 4000 km)[footnoteRef:4]. [4: hr.wikipedia.org/wiki/Kina ]

Prema popisu stanovnitva Kina je 1953. imala 590.194.715 stanovnika, a 2000. godine 1.265.830.000 stanovnika (bez Hong Konga i Makaa). Po broju stanovnika Kina je prva zemlja u svijetu. Prosjeni godinji porast broja stanovnika iznosi 1,07%. Po mjerenjima iz 2001. natalitet je 13,4, mortalitet 6,4, a smrtnost dojenadi 39. Stanovnitva u dobi do 14 g. ima 22,9%, od 15 do 64 g. 70,1%, a starijih od 64 g. 7%. U poljoprivredi, umarstvu i ribarstvu zaposleno je 45,2% radne snage, u rudarstvu, industriji i graevinarstvu 17,3%, a u uslunim djelatnostima 37,5% st. Nepismeno je 6,7% stanovnitva. Kina ima 204 sveuilita i 1225 visokih kola. ak 40 gradova ima vie od 1 mil. st. Uz Peking (Beijing) najvei su gradovi: angaj, Shenzhen, Tianjin, Wuhan, Harbin, enjang (Shenyang), Dalian. U gradovima ivi 36,1% stanovnitva.Gustoa prosjeno iznosi 132,2 st/km. Najrjee naseljen prostori su zapadni dio Tibeta s 1 st/km, Unutranja Mongolija s 20 st/km, i Xinjiang-Uygur s 11 st/km. U podruju srednjeg i donjeg toka rijeka Jangce i Huang He gustoa je 200 do 600 st/km. Delta Jangcea, okolica Guangzhoua i neki dijelovi pokrajine Sichuana imaju vie od 1000 st/km. Neravnomjerna se gustoa stanovnitva pokuala rijeiti ve poetkom 20. st., kada je 1910. oko 10.000.000 osoba preseljeno u Manduriju. Seobe su se ponavljale 1960.-ih i 1970.-ih naseljavanjem gotovo pustih sjevernih i zapadnih krajeva. Znatan se broj Kineza iselio u velegradove jugoistone Azije, kao i u Ameriku i Australiju. Procjenjuje se, da izvan Kine ivi oko 50 milijuna Kineza, kojih je osim u Hong Kongu i na Tajvanu najvie u Singapuru, Maleziji, Indoneziji, Tajlandu, te u SAD-u, Australiji i Kanadi.Od 1978. Kina provodi reforme radi preorijentacije na trino gospodarstvo. Tijekom 19782002. godinje je uveavala BDP po prosjenoj stopi od 8,5%. Godine 2001. imala je BDP od 5500 milijardi USD, tj. BDP po stanovniku je iznosio 4330 USD. Unato snanoj industrijskoj preobrazbi Kina je ostala preteito siromana zemlja s velikim regionalnim razlikama. Najrazvijenije podruje je u priobalnom pojasu koji privlai gotovo sva strana ulaganja. Kineske pokrajine znatno se razlikuju po vrijednosti ostvarenog BDP-a po stanovniku (500 USD po stanovniku u Gansuu i Guizhouu, 24.000 USD u Hong Kongu).U gospodarskoj tranziciji znatno je promijenjena struktura BDP-a i zaposlenih. Potkraj 2002. prema udjelu BDP-u vodea je industrija (48%), zatim usluge (32%) i poljoprivreda (20%). U gradovima je nezaposlenost 10%. Procjenjuje se da je u seoskom podruiju nezaposlenost puno vea. Strana ulaganja u Kinu tijekom 1978-2002 iznosila su oko 400 milijardi USD (trea u svijetu po veliini stranih investicija). Prema prirodnim resursima Kina je jedna od najbogatijih zemalja. Posebno se izdvajaju izvori ugljena, eljezne rude, nafte, zemnog plina, ive, kositra, mangana, aluminija, cinka, uz najvei hidropotencijal u svijetu.Glavni poljodjelski proizvodi su: ria, penica, kukuruz, jeam, soja, krumpir, sezam, uljana repica, lan, konoplja, eerna trska, duhan. Uzgajaju se goveda, svinje, ovce, bivoli, jakovi i perad, a znaajnu ulogu ima i ribolov. Glavni industrijski proizvodi su: eljezo, elik, cement, brodovi, graevinski materijal, kemikalije, obua, porculan, hrana, igrake, namjetaj, papir.Uglavnom se izvoze strojevi, elektrooprema, tekstil i konfekcija, oruje, obua, igrake, raunala, ugljen. Glavninu uvoza ine industrijski strojevi, vozila, nafta i derivati, plastika i roba iroke potronje. Kina najvie trguje sa SAD-om, Japanom, Europskom unijom, Tajvanom, Rusijom, Singapurom, Malezijom i Republikom Korejom.Novana je jedinica juan (yuan renminbi, oznake Y i CNY; 1 juan = 10 jiaoa = 100 fena)

1.2. Privredne reforme tokom tranzicionog peroda

Prvi oblici reforme pojavili su se 1979. Godine. Naime Kina je ekonomsko udo jer spada u zemlje koje su brzorastue i ija ukupna godinja proizvodnja vrijedi vie od 1000 mlrd dolara. I smatra se da e u budunosti upravo Kina biti zemlja koja e znaiti za prvu svjetsku ekonomsku i vojnu silu.Kinu karakterie rast GDP-a u 2007.godini po stopi od 11,9%. Brz rast ostvaren zahvaljujui liberalizaciji trgovine kao i veoj orijentaciji na trini mehanizam.

Ciljevi reformi bili su:A. Kreiranje modernog sistema preduzeaB. Razvoj razliitih vlasnikih struktura preduzea,kako javnih tako i privatnihC. Intervencija drave jedino u situacijama kada je potrebno obezbediti mehanizam zdrave konkurencijeD. Stvaranje efikasne socijalistike trine privrede ( prije toga Kina je bila planska privreda na bazi soc.dravnog vlasnitva)! Vrste reformi: Ekstenzivne Intenzivne ( dominantne u Kini)Reforme u oblasti:1. Poljoprivrede2. Industrije3. Spoljne trgovine4. Investicija ( priliv FDI) Reforme su prvo zapoete u oblasti poljoprivrede. Radilo se na tome da se sva obradiva povrina iskoristi. Zemlje koje su bile oduzete su vraane vlasnicima, takoe neke su davane u zakup kako bi se poveala poljoprivredna proizvodnja.Industrijski sektor je najvei proizvodni sektor koji uestvuje u stvaranju BDP-a sa preko 50% uea. Preduzea u industriji mogu biti u: Privatnom vlasnitvu ( privatni sektor), privatni sektor se razvijao brzo kao posljedica prelaska na novi nain privreivanja. Dravnom vlasnitvu ( javni sektor), preduzea u dravnom vlasnitvu koja nisu privatizovana.Spoljna trgovina je jedan od najvaniji sektora kineske privrede. Naime Kina je najvei izvoznik u svijetu, ona je ekonomsko udo, takoe Kina je jedina zemlja koja sprovodi mnotvo mjera kojima se ograniava izvoz a pospjeuje izvoz. Investicije su jako znaajne za Kinu. Uprkos jeftinoj radnoj snazi, Kina je privlaila investicije davajui razne povlastice ( poreske olakice, preferencijalni tretman ) kako bi privukla strane investitore.

1.3 Struktura kineske industrijske privrede

Strukturu industrijske proizvodnje ine proporcija izmedju industrijskih grana i odnosi meu njima i ona uglavnom obuhvata odnose u proporciji izmeu poljoprivrede, industrije i uslunih djelatnosti[footnoteRef:5].Od osnivanja nove Republike Kine 1949. godine, kineska struktura sektora je pretrpjela tri razvojne etape. Prva je trajala od poetka 50-tih godina do kraja 70-tih prolog veka. U tom periodu Kina je brzo promenila karakter polukolonijalne privrede i u osnovi izgradila bazu industrijalizacije. Druga etapa je trajala od 1979. godine do poetka 90- tih godina prolog veka. Tokom tog perioda, Kina je sprovodila politiku reformi i otvaranja prema svetu. Ona je tada neprekidno reguliui strukturu sektora ula u srednjoronu etapu industrijalizacije. Trea etapa je poela 90-tih godina prolog vijeka, odnosno od donoenja plana o izgradnji sistema socijalistike trine privreda i trajae do 2020. godine. Za to vrijeme Kina e u osnovi zavriti informatizaciju ostvarivajui postavljeni cilj industrijalizacije. [5: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm preuzeto 02.05.15:05 sati]

U toku proteklih 50 godina, proporcionalni odnosi meu razliitim sektorima su se znatno mijenjali. Od poetka 50-tih godina prolog veka do 2002. godine, proporcija poljoprivrede je opala sa 45.4 na 14.5 odsto, proporcija industrije je poveana od 34.4 odsto na 51.8 odsto, a uslunih delatnosti od 20.2 odsto na 33.7 odsto.Kina je zemlja sa veinskom poljoprivrednom populacijom. Poljoprivreda zauzima vrlo vano mijesto u kineskoj privredi. Iako Kina poseduje ogromnu zemljinu povrinu koja iznosi 9.6 miliona kvadratna kilometara, ona ima samo 1.27 miliona kvadratnih kilometara obradivne povrine, to ini 7 odsto ukupne obradive povrine u svijetu. Obradiva zemlja je uglavnom koncentrisana u ravnicama i kotlinama u istonom dijelu zemlje. U poljoprivrednoj proizvodnji najvanije je uzgajanje raznih poljoprivrednih kultura. Glavne itne biljke su pirina, penica, kukuruz i soja, a privredne pamuk, kikiriki, uljana repica i eerna repa.Kineska poljoprivreda je poela brzo da se razvija od uvodjenja reforme u selima 1978. godine. U proteklih 20 godina, poljoprivredna reforma je, u okviru kolektivnog vlasnitva, uspeno voena u novim uslovima trinih privreda. Reforma je donela seljacima poveanje profita, oslobodila i razvila seoske proizvodne snage, ubrzala porast proizvodnje itarica i poboljala poljoprivrednu strukturu. Danas Kina po koliini proizvodnje itarica, pamuka, duvana, mesa, jaja, povra i morskih plodova zauzima prvo mijesto u svetu.

Slika 1.1 ( Struktura u oblasti poljoprivredne proizvodnje )Izvor: ttp://www.ekof.bg.ac.rs/nastava/savremni_priv_sistemi/dec2008/Privredni%20sistem%20Kine-%20prezentacija.ppt

Ovdje vidimo zapravo da je najveci prinos na penicu. Indeks proizvodnje od 1999 do 2001 godine je 305 kg po hektaru. Procenat obradive povrine je naspram ukupne povrine je 15,4 %. Permanentna proizvodnja se vri na 1,4 % od ukupne povrine.U poslednjih nekoliko godina, kineska vlada pridaje veliki znaaj razvoju poljoprivrede poveavajui ulaganja u ovu oblast i prihode seljaka kako bi se postepeno ostvario cilj koordiniranog razvoja gradova i sela.Brz razvoj kineske industrije je poeo poetkom 50-tih godina prolog veka. Posle osnivanja Nove Kine 1949. godine, kineska industrija je ula u period svestrane obnove i razvoja. Pre sprovoenja politike reforme i otvaranja prema svijetu 1978. godine, Kina je u osnovi formirala itav industrijski privredni sistem. Brzo se razvijaju tradicionala naftna industrija, a svoj razvoj belee i potpuno nova hemijska i elektronska industrija. Takodje je zabeleen veliki napredak u visoko-tehnolokoj oblasti, atomskoj i kosmikoj industriji. Od kraja 70- tih godina prolog vijeka, kineska industrija u svim oblastima odrava brz trend razvoja. Prema podacima, od 1979. do 2003. godine, prosean tempo rasta industrije iznosio je 10 odsto. Od 1996. godine, Kina se po koliini prozivodnje elika, uglja, cementa i hemijskog ubriva neprekidno nalazi na prvom mijestu u svijetu.Kina je 2003. godine ostvarila cilj porasta industrije u vrednosti od 5361.2 milijarde kineskih juana, a stopa rasta je bila za 12.6 odsto vea u odnosu na isti period prole godine. Danas Kina moe ne samo da proizvodi avione, brodove i automobile ve i vijetake satelite. Formiran je nezavisni industrijski sistem sa visokim tehnolokim nivoom. U narednom periodu, Kina e nastaviti da sprovodi strategiju unapredjenja industralizacije putem informatizacije i jaati vodeu ulogu industrije u razvoju kineske privrede[footnoteRef:6]. [6: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm ]

Od 70-tih godina prolog veka, uslune delatnosti u Kini belee neprestan razvoj. To se uglavnom pokauje na dva plana. Prvi se odnosi na neprekidno poveanje obima uslunih dijelatnosti. Od 1978. do 2002. godine, u ovoj oblasti zabiljeen je porast vrijednost sa 86.05 na 3453.3 milijardi juana. Stopa godinjeg rasta je vea od 10 odsto to je vie od tempa rasta vrednosti bruto nacionalnog proizvoda u istom periodu. Proporcija rasta vrijednosti uslunih delatnosti u vrednosti bruto nacionalnog proizvoda se poveala sa 21.4 odsto u 1997. godini na 33.7 odsto u 2002. godini. Uslune djelatnosti su u 2003. godini i pored negativnog uticaja SARS-a i prirodnih nepogoda, zadrale brz razvoj.Drugi plan je da su uslune djelastnosti postepeno postale glavni kanal za rijeenje pitanja zapoljavanja. Broj zaposlenih u ovoj oblasti je povean sa 48.9 miliona u 1978. godini na 210 miliona u 2002. godini.

Trenutno uslune delatnosti u Kini obuhvataju iroku oblast kao to je na primer hrana, turizam, maloprodaja, bankarstvo, osiguranje, informisanje, transport, reklama, zakonodavstvo, raunovodstvo. Prema planu razvoja, do 2020. godine, proporcija rasta vrednosti uslunih djelatnosti, koja ini treinu vrijednosti bruto nacionalnog proizvoda, e biti poveana za vie od 50 odsto.

2.UTICAJ KINSKE INDUSTRIJE NA PROIZVODNJU ENERGIJE I IVOTNU SREDINU

Zatita ivotne sredine podrazumijeva skup razliitih postupaka koji spreavaju ugroavanje ivotne sredine s ciljem ouvanja bioloke ravnotee. Pored mnotva elemenata neorganske i organske prirode, ivotna sredina svakog organizma sastoji se i od elemenata koji su nastali ovekovim raznovrsnim aktivnostima. Uslovi opstanka ili ivotni uslovi predstavljaju skup elemenata ivotne sredine koji su obavezni za organizam, sa kojima on ini neraskidivo jedinstvo i bez kojih nije mogu njegov opstanak. Ekoloka odbrana je multidisciplinarna i treba da predstavlja trajnu obavezu svih lanova drutva. Multidisciplinarnost proistie iz injenice to zdravlje, ivotna sredina, i socijalni uslovi predstavljaju skup oblasti i problema koji su u stalnoj interakciji.Meutim, pod zatitom ivotne sredine ne zavisi samo od zatite ivota i zdravlja ljudi, nego i zatita biljnog i ivotinjskog svijeta.Modernom tehnologijom se dovodi do opteg progresa drutva, ali ta tehnologija mora biti praena mjerama opsega, tj. otklanjanje tetnih posljedica po ivotnu sredinu. Politika zatite ivotne sredine ne ograniava se na zagaivanje lokalnog nivoa, ve i opti globalni karakter koji je veoma teko kontrolisati. Iako je proces globalnog zagaivanja na svjetskom nivou, u njegovom rjeavanju spadaju visokorazvijene zemlje. Npr. procenta ugljovodonika na svestkom nivou iznosi proseno 1, 13 tona po glavi stanovnika, od ega u SAD-u ona iznosi 5,26 tona, u Japanu 2,24 tona, a u Evropskoj uniji 2,28 tona.[footnoteRef:7] [7: http://hr.wikipedia.org/wiki/Za%C5%A1tita_okoli%C5%A1a]

U Pekingu je doneen novi zakon koji obavezuje kineska preduzea da ubudue da koriste energiju proizvedenu na "farmama vjetra" i iz drugih obnovljivih izvora. Te obaveze utvrene su amandmanima na zakon o obnovljivoj energiji koje su usvojili poslanici kineskog parlamenta, javila je agencija Sinhua. Kineske vlasti postavile su ambiciozne ciljeve na planu obnovljive energije - vjetra, sunca i drugih izvora, u naporu da oiste ivotnu sredinu i smanje velike zahtjeve za uvoz gasa i nafte. Zakon o poveanju korienja 'iste' energije doprinosi globalnoj borbi protiv klimatskih promjena. I druge zemlje, meu kojima su Njemaka i panija, takoe promoviu sunevu, energiju vetra i druge izvore obnovljivih energija tako to zahtevaju da ih kupuju servisne i druge kompanije i da plate vie cene nego za struju dobijenu od uglja i drugih tradicionalnih izvora. Sinhua ne navodi detalje o cijeni energije, ali navodi da kompanije koje opsluuju energetsku mreu mogu da budu kanjene ako odbiju da kupe obnovljivu energiju. Takoe i da e od njih biti zahtevano da poboljaju tehnologiju i kapacitete da koriste energiju iz obnovljivih izvora. [footnoteRef:8] [8: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter9/chapter90301.htm ]

Kina je jedan od najveih korisnika energije vetra i vlada se trudi da promovie koritenje suneve energije tako to je obeala da e platiti do 70 odsto cijene novih sistema. Ipak, zemlja se suoava sa izazovima kao to je injenica da su podruja gdje najvie duva vetar udaljena od najnaseljenijih gradova. To zahteva skupe transportne sisteme koji tek treba da budu izgraeni. Sada ak 25 odsto "farmi vetrenjaa" nije povezano sa energetskom mreom. Ciljevi koje je kineska vlada utvrdila jo 2005. godine su da do 2009. najmanje 15 odsto energije bude iz vetra, sunca i vode, umesto postojeih devet odsto.[footnoteRef:9] Dvije treine energije proizvedene u Kini dolazi od uglja i oekuje se da e i narednih godina ugalj ostati dominantni energetski izvor. Kina je najvei svetski emiter gasova koji izazivaju efekat staklene bate ali nije se, kao zemlja koja je u razvoju, obavezala globalnim sporazumima da smanji njihovi emisiju. Kineska vlada je obeala da e do 2020. godine emisiju ugljen dioksida u svim granama industrije smanjiti za 40 do 45 odsto sa nivoa koji je postojao 2005. godine. [9: http://www.obnovljivi.com/svijet/1971-kina-najavila-uvodenje-poreza-na-zastitu-okolisa]

2.1. Proizvodnja i potronja energije

Prirodni resursi fosilnih goriva, mogu da se koriste kao poluga moi i sredstva politikih pritisaka. Inteligentna eksploatacija, transformacija i tedljivo koritenje energije - jedan je od centralnih izazova 21. vijeka. U mnogim regionima sveta raste potronja energije izuzetnom brzinom, kako zbog izlaska iz privredne nerazvijenosti tih regiona, tako i zbog ekonomske zavisnosti od razvijenih zemalja. Istovremeno, industrijske zemlje se nalaze pred zadatkom da drastino smanje svoju potronju energije, jer samo tako mogu da ublae posledice efekta staklene bate i da svoje zemlje uine manje zavisnim od uvoza nafte, gasa, uglja i urana. Zatita globalne klime, tednja dragocenih resursa i odrivi razvoj u celom svetu - vani su izazovi koji se moraju savladati u ovom veku. Glavna pretpostavka za ostvarenje navedenih ciljeva je promena svesti prema energiji kao resursu. Na putu ka odrivom snadbijevanju energijom mora se ii na tednju energije, na energetsku efikasnost i na izgradnju sistema za korienje novih i obnovljivih izvora energije. U tom cilju je poslednjih godina i naputanje atomskog programa ili ostanak u njemu pod velikim znakom pitanja. Sve bra industrijalizacija - do jue gotovo nerazvijenih zemalja, porast broja stanovnika na Zemlji i sve bra potronja prirodnih resursa koja je sa tim u direktnoj vezi, uzrok su negativnih promjena koje dovode u pitanje opstanak nae planete i ivota na njoj.Rezerve fosilnih goriva su ograniene. Rauna se da su statistike rezerve nafte dovoljne za jo 30-tak godina, rezerve gasa za jo oko 60-tak godina i uglja za jo oko 200 godina. Velika poskupljenja fosilnih goriva i emsije ugljen-dioksida i drugih gasova sa efektom staklene bate, koje izazivaju klimatske promene, primorae ljude da smanje potronju ovih energenata. Upravo te klimatske promene, znaajno e odreivati energetsku politiku u svetu - tokom 21. vijeka. Obnovljivi izvori energije (sunevo zraenje, vetar, biomasa, energija vodenih tokova i geotermalna energija) sve vie dobijaju na znaaju kao delimina zamjena za fosilna goriva, a njihov razvoj i njihovo korienje rastu - iz godine u godinu. Njihovo uee kao praktino neiscrpnih izvora energije bi, po predvianjima eksperata, ve do 2050. godine moglo biti 50 % u energo-miksu, sa tendencijom da postepeno gotovo potpuno zamene fosilna goriva. Dok se to ne dogodi, svet e se jo dugo boriti sa problemom oko obezbeivanja potrebne energije. Prelazak na obnovljive izvore energije nee biti ni brz ni lak, a pogotovo ne jeftin, a fosilna goriva e jo dugo biti nezamenljiv oslonac energetike sveta, odnosno bitan faktor energetske politike.U vremenu koje nam predstoji, ini se da reenje za efikasno i neophordno snabdevanje energijom, a time i znaajnije supstitucije iscrpivih i zagaujuih energetskih resursa, lei u raznovrsnosti korienja razliitih i pogotovu obnovljivih izvora energije. Svaki i najmanji ili naizgled najbeznaajniji izvor energije, ne sme se odbaciti. Pri tome, oblici energije koji znaajnije ne zagauju ivotnu sredinu imae prednost u razvoju i primeni.[footnoteRef:10] [10: http://hr.wikipedia.org/wiki/Za%C5%A1tita_okoli%C5%A1a]

Kineske elektrane na ugalj izbacuju toliko pepela da se tim esto otrovnim otpadom moe napuniti olimpijski bazen svaka dva i po minuta. Prole godine, Kina je sagorela vie od tri milijarde tona uglja, preko tri puta vie od drugoplasiranih SAD, i proizvela 375 miliona tona pepela. Elektrane na ugalj daju Kini 70 odsto energije. Skladita otpada ne zadovoljavaju, esto se nalaze u blizini stambenih oblasti i zagadjuju vodu. irom Kine radi preko 1.400 elektrana na ugalj koje svakog dana izbaciju ugljeni pepeo. Taj otpad ugroava i onako retke prirodne izvore, zdravlje i okolinu. Zagaenje pepelom je dva puta vee od godinje koliine gradskog smea. Opte je poznata injenica da je devastacija ivotne sredine jedna od visokih cijena kojima je Kina platila svoj zapanjujui privredni rast. Demonstracije u Kidongu samo su poslednji u nizu manje ili vie estokih protesta koji su izazvani osnovanim strahom od unitavanja ivotne sredine zarad razvoja industrije i rasta proizvodnje. Sline demonstracije su odrane u ifangu, provincija Siuan, a prole godine u gradovima Dalian na severoistoku zemlje i Haimen koji se nalazi u jugoistonoj provinciji Guandong. Sukobima se dodatno zaotravaju rastue socijalne tenzije pred prestojeu smenu rukovodstva Komunistike partije, koje je reklo da e oistiti nebo nad Kinom i plovne kanale. Lideri Komunistike partije se trude se da ostave utisak da su zainteresovani za reavanje problema zagaenja i da su spremni da uju pritube graana. Ali problem ekolokog zagaenja je uvek pre svega (ali ne iskljuivo) lokalne prirode i zato je postupanje lokalnih predstavnika vlasti vanije od PR kampanja otuenog partijskog vrha.Kina planira uvoenje poreza na zatitu okolia koji bi mogao ukljuivati odredbu o emisijama tetnih plinova i poveanje poreza na ugljen. Kineski mediji su objavili kako vlada namjerava uvesti niz novih odredba i poreza osmiljenih u cilju ouvanja okolia, a koji ukljuuju i porez na emisije tetnih plinova. Uz to, kineska vlada razmilja i o uvoenju poreza na energetski neuinkovite proizvode kao to su baterije, ali i na luksuz kao to su letjelice koje nisu namijenjene javnom prijevozu. Kako bi se ouvali prirodni resursi, vlada eli uvesti reforme oporezujui ugljen na temelju cijene ugljena, a ne prema prodanom volumenu, a dodatne poreze namjerava uvesti i na vodu. 2010. godine ministarstvo finansija predloilo je da porez na ugljen u 2012. godini iznosi 10 yuana po toni, odnosno 50 yuana po toni u 2050. godini. Jo nije tono odreeno kada e nove mjere biti implementirane.[footnoteRef:11] [11: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter9/chapter90301.htm]

2.2. Klimatske promjene i efekt staklenika

Najpoznatijim staklenikim plinom smatra se ugljini dioksid (CO2), a koji nastaje kao posljedica izgaranja fosilnih goriva. Prema miljenju naunika stoji kako poveana koncentracija tih plinova uzrokuje poveanu apsorpciju topline u atmosferi, to rezultira promjenama temperature zraka, koliine oborina i ostalih klimatolokih elemenata. Stakleniki plinovi poznati su jo po tome da upijaju velik dio zraenja zbog ega dolazi do zagrijavanja u atmosferi, a kao rezultat nastaje uinak staklenika.to se tie sjee uma pokazalo se da upravo te radnje uzrokuju poveanje koliine ugljinog dioksida (CO2) u atmosferi. Ljudi svojim aktivnostima isputaju i druge staklenike plinove, kao to su metan (CH4) i diduik oksid (N2O). Stakleniki plinovi nastali ljudskim aktivnostima utjeu na cijeli sistem dovodei do dodatnog globalnog zagrijavanja. U proteklih 100 godina globalna temperatura je porasla u prosjeku 0.4 0.8 C.Koncentracija staklenikih plinova u neprekidnom je porastu i to pomalo zabrinjava. Cijeli trend zapoeo je nakon industrijske revolucije, kada je dolo do vee uporabe fosilnih goriva, koncentracija staklenikih plinova u atmosferi stalno raste.[footnoteRef:12] [12: http://hr.wikipedia.org/wiki/Za%C5%A1tita_okoli%C5%A1a]

Glavni izvori staklenikih plinova su:

1. izgaranje fosilnih goriva,2. industrijski procesi,3. odlaganje otpada,4. sjea uma,5. poljoprivredna proizvodnja i6. stoarstvo

Mjere za smanjenje emisija staklenikih plinova su:

1. koritenje obnovljivih izvora energije2. poveanje energetske uinkovitosti3. energetsko koritenje otpada4. promjena tehnologija u industriji5. razvrstavanje otpada6. izolacija zgrada7. koritenje javnog prijevoza8. koritenje automobila koji troe manje goriva9. poumljavanje

Hidroelektrana Tri klanca (Kina) je hidroelektrana, s branom na rijeci Jangce, koja je trea najdua rijeka na svijetu. To je hidroelektrana s najveom instaliranom snagom na svijetu od 22 500 MW MW (2012.). Zadnja vodna turbina najvee kineske hidroelektrane Tri klanca je spojena na mreu 2012., ime je ova hidroelektrana konano dovrena. S gradnjom se krenulo jo 1994., a kotala je oko 50 milijardi amerikih dolara. Sama brana je zavrena 2006. Osim dizala za brodove, svi dijelovi hidroelektrane su zavreni 30. listopada 2008., kada je 26 vodnih turbina poelo sa upotrebom za proizvodnju elektrine energije. Hidroelektrana ima ak 32 vodne turbine, a svaka ima snagu od 700 MW, te samo ova hidroelektrana proizvodi 11% potreba Kine za elektrinom energijom. Uz jo dva elektrina generatora, svaki sa 50 MW, konana instalirana snaga je 22 500 MW. [footnoteRef:13] [13: http://www.croenergo.eu/3675.aspx]

Osim velikog hidroenergetskog potencijala, hidroelektrana Tri klanca smanjuje pojavu estih poplava i poveava mogunost prijevoza robe. Znaajan je i ekoloki doprinos zbog smanjenja staklenikih plinova, ako znamo da Kina gotovo svu energiju dobiva izgaranjem fosilnih goriva, posebice ugljena. Prednost projekta je i navodnjavanje okolnih nizvodnih poljoprivrednih povrina, kao i planovi za vodoopskrbu sjevernih i sunijih dijelova Kine. Iako mnogi u Kini smatraju hidroelektranu Tri klanca neophodnim za razvoj kineskog gospodarstva i razvoja Kine u vodeu svjetsku silu, mnogi strunjaci smatraju da bi negativni uinci projekta mogli nadmaiti njegove pozitivne uinke, pogotovo zbog raseljenja 1,3 milijuna ljudi, ekolokih promjena, sve veeg klizanja tla, potapanja mnogih arheolokih i povijesnih mjesta.

Poela je s radom suneva uzgonska elektrana Jinshawan (Unutarnja Mongolija, Kina), s instaliranom snagom od 200 kW. Gradnja je zapoela u maju 2009., a cijena je bila oko 208 miliona amerikih dolara. Staklenik pokriva povrinu od 277 hektara. U planu je da se kapacitet elektrane povea na 27,5 MW do 2013.

Po koliini ugljinog dioksida isputenog u godinu dana, jednog od plinova odgovornog za efekt staklenika i svjetske klimatske promjene, Kina ve due vrijeme prednjai na svjetskoj listi zagaivaa (iako je po isputanju CO2 po stanovniku svakako prate i drave kao Saudijska arabija, SAD i Australija). U Kini trenutno postoji preko 500 milijuna automobila i po kineskim procjenama oni isputaju 40% ukupne emisije ugljinog dioksida (radi usporedbe, procjenjuje se da u Europskoj uniji tek 12% CO2 dolazi iz automobila).Prema slubenim statistikama, Kina godinje ima oko 1700 incidenata sa zagaenjem vode; ozbiljno je zagaeno do 40% njezinih rijeka. Prirodni izvori vode su ne samo zagaeni, ve i postaju sve rijei.Od vie od 100 rijeka u sustavu Beijinga, samo dvije ili tri smiju se koristiti za pitku vodu i njih vlada u Beijingu titi. Sve ostale, ako ve nisu presuile, zagaene su otpadima. Kina je jedna od zemalja s najvie emisija staklenikih plinova, stoga je postavila ciljeve za njihovo smanjenje, a vlada je izglasala smanjenje koliine emisije CO2 po proizvedenoj jedinici za 40 do 45% do 2020. godine u odnosu na razine u 2005. godini.Kina definitivno radi na ispunjenju svojih ekolokih obeanja. Izmjene zakona o koritenju obnovljive energije, usvojene u kineskom parlamentu, od sada obvezuju kineske kompanije da koriste energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora energije (vode, vjetra, sunca).Dravne institucije odredit e obavezne koliine dostupne obnovljive energije u dravi. Isto tako, od kompanija e biti zahtijevano poboljanje tehnologije i kapaciteta u cilju koritenja energije iz obnovljivih izvora. Zakon je usvojen nakon to je Kina bila kritizirana za koenje usvajanja sporazuma na temu klimatskih promjena, tokom odranog meunarodnog summita u Kopenhagenu. Slika 2: Zagaenje u Pekingu

Izvor: http://www.nezavisne.com/novosti/svijet/Smog-ponovo-progutao-Peking-i-sjever-Kine-177533.html

2.3. Kancerogena sela u Kini

Po prvi puta u historiji, kineska vlada je javno priznala da ozbiljna izlaganja hemikalijama putem zagaene vode, zraka i okolia uzrokuju porast kancerogenih sela diljem Kine. Ministarstvo za okoli ove zemlje je u svojem izvjeu o zagaenju priznalo postojanje opasnosti za ljudsko zdravlje od tetnih kemikalija (od kojih je veina zabranjena u razvijenim zemljama) koje se proizvode i u velikoj mjeri koriste u Kini.[footnoteRef:14] [14: http://www.croenergo.eu/3675.aspx]

Otrovne i tetne kemikalije su dovele do problema s vodom i atmosferom,odreena se mjesta ak smatraju kancerogenim selima. Kina dozvoljava koritenje otrovnih i tetnih hemijskih proizvoda koji su zabranjeni u razvijenim zemljama i koji predstavljaju dugoronu opasnost za ljudsko zdravlje i ekologiju.[footnoteRef:15] [15: http://www.obnovljivi.com/svijet/1971-kina-najavila-uvodenje-poreza-na-zastitu-okolisa]

Kina je suoena s najteim oblikom zagaenosti od bilo koje moderne nacije na naem planetu. Omoguila je ekspanziju industrije na raun razornog unitavanja okolia. Gotovo ne postoje okolini propisi koji bi se mogli provoditi. Zrak, voda i hrana, sve je toksino, 90% zaliha vode u kineskim gradovima je ozbiljno kontaminirano, a 40% rijeka je izuzetno otrovno. Na taj se nain stvaraju kancerogena sela.Od prole je godine dolo do porasta broja sluajeva trovanja olovom kod stanovnitva koje ivi u blizini talionica. Studije su pokazale da su zajednice koje recikliraju elektroniki otpad izloene kadmiju, ivi i bromiranim usporavaima gorenja. Na nacionalnoj je razini povean broj stope oboljelih od raka postao najvei ubojica u toj zemlji. 2007.g je ova bolest bila odgovorna za jedan od pet smrtnih sluajeva to je porast od 80% u odnosu na poetak ekonomskih reforma prije 30 godina. Kineski poljoprivrednici imaju skoro etiri puta veu vjerojatnost obolijevanja od raka jetre te dvostruko veu vjerojatnost smrti od raka eluca u odnosu na globalni prosjek, prema studiji koju je naruila Svjetska banka. U domaim se medijima sve vie izvjetava o kancerogenim selima klasterima bolesti uokolo prljavih tvornica.[footnoteRef:16] [16: http://www.croenergo.eu/3675.aspx]

Kina stvorila vie kancerogenih klastera tijekom posljednjih nekoliko desetljea nego bilo koja druga drava u svijetu. Kineski grad Linfen u kojem ivi 3,5 milijuna ljudi najzagaenije je mjesto na svijetu te ujedno i simbol rune strane naglog kineskog gospodarskog uspona. Tamo je smog toliko gust da ljudi jedva diu. Tvornice za rastapanje rude, pogoni za obradu eljeza i cementare uzrok su velikom zagaenju zraka kojeg udiu stanovnici. Sunce se vidi samo nekoliko dana tijekom godine, a na cesti ostaju tragovi cipela na crnoj praini. Ruski grad u kojem se proizvodilo kemijsko oruje i grad u zambijskom pojasu rudnika bakra nalaze se meu deset najzagaenijih mjesta na Zemlji, prema amerikoj organizaciji za zatitu okolia.

2.4. Zagaenje zraka u Kini

Strunjaci za okolinu kau da je zagaenje ovih dana najgore otkako se vre merenja od prole godine, a mnogi tvrde da se to odnosi i na celokupnu istoriju Pekinga. Smog je zahvatio oko 30 gradova, a oseaj ugroenosti je veliki. Emisiji tetnih gasova direktno doprinosi neverovatan ekonomski razvitak Kine, sa hiljadama novih automobila koji svakodnevno izlaze na ulice gradova. Zagaenjem je konano ozbiljno poela da se bavi i vlast, koju brinu mogue posledice. Zato sada i dravni mediji prvi put objavljuju sve vie informacija o ovoj temi, uz obavetavanja o nivou zagaenja koja se svakog sata objavljuju za 74 grada. Vlast je ipak preduzela i neke konkretne mere. Zatvorena su neka gradilita, privremeno je zaustavljen rad farbika koje najvie zagauju, a broj vladinih automobila na ulicama smanjen je za treinu. Cilj je da se u nanredne tri godine zagaenje smanji za 15 odsto. Broj ljudi koji svake godine umre od posledica zagaenja tri puta je vei Treinu od 9.000 pacijanata koji svaki dan prou kroz glavnu deju bolnicu u Pekingu ine deca sa respiratornim problemima. Samo u Kini, svake godine se iskoristi oko 4 tone zlata, 28 tona srebra i 6.000 tona bakra za izradu mobilnih telefona i raunara. Zlato je vredno oko 100 miliona evra (135 miliona dolara), to je jednako mesenoj proizvodnji mnogih nacija koje se bave proizvoenjem ovog metala.

2.5. Mjere za zatitu sredineU poslednih godina, kineska vlada je potvrdila nekoliko glavnih zona za popravljanje tamonih zagaenja i izradila niz principa za kontrol zagaenja. Stopa glavnih zagaenih sadraja u vodi, kao fosfor, nitrogen i permanganate je odvojeno smanjen za 56 odsto, 25 odsto i 9 odsto. Vodni kvalitet je mnogome poboljan. Od 50. godina prole ere, Kina je stvorila najvee povrine vetake ume u svetu. Druga mera za ouvanje umarskih resursa je projekat ouvanja prirodne ume koji je pokenut 1998. godine. Ovaj projekat je zataio od prestanja seanja drveta u celoj zemlji. Prema cilj izvetaja o odrivog razvojnog umarstva, do 2050. godine, stopa pokrivenosti ume u Kini e dostii 28 odsto. Dravni zavod umarstva ve je sprovodio plan za borbu protiv oputoenja u celoj zemlji i svim naporima osnovno suzbije tendenciju poveanja oputoenja do 2010 godine. Radi ostvarenja cilj ouvanja sredine koji je odreen u desetom planu za pet godina, tokom ovog perioda ukupno 700 milijardi juan e uloiti u ouvanju sredine to ini 1.3 odsto vrednosti bruto nacionalnog proizvoda. Kina je zatvorila i zabranila 84 hiljada malih preduzea sa velikom zagaenjem. Meu 238 hiljada industrijskih preduzea sa zagaenjem, vie od 90 odsto preduzea je ostvarilo cilj da glavne otpadne stvari izvode na standard pustenja. U Kini je sprovoena orijentacija balansiranja borbe protiv zagaenja i ekolokog ouvanja, ekolokog ouvanja i ekoloke izgradnje i neprestano se pospeava korak ekolokog ouvanja i izgradnje. [footnoteRef:17] [17: http://www.croenergo.eu/3675.aspx]

U Kini sada je ukupno izgraeno 1227 raznovrsnih rezervata sa povrinom 98.21 miliona hektara to ini 9.85 odsto kineskog zemljita. Kina je takoe radifikovala etiri ekoloke provincije i 200 probnih punkata izgradnje ekoloke zone. U 13 provincija je zaustavljena sea prirodne ume. Stopa pokrivenosti je 16.5 odsto

3. REFORME U KINESKOM SISTEMU

Od poetka reformi, vlasti su reformisale poljoprivredu. Od velikih kolektivnih imanja (komuna) napravljeni su mali privatni posjedi, sa prateim malim preduzeima koja bi potpomogla razvoju poljoprivrede. Tek od1978., nakon odvajanja od sovjetskog utjecaja, kineska vlada poela je sreformamakako bi se pribliila zapadnom svijetu. Podrano je i otvaranje agencija koje su povezivale kineske zemljae sa stranim agentima. Dozvoljene su strane investicije i zapoljavanje stranih obrazovanih rukovodilaca koji su sa sobom donosili iskustva sa zapada. Ovo mjere Vlade dovele su do eljenih rezultata: stvoren je novi sistem koje je omoguio porast kupovne moi, ivotnog standarda, produktivnosti. Vlada se, takoe, okree meunarodnoj trgovini kao snanom pokretau ekonomskog rasta. Kineski zvaninici objavljuju rezultate po kojima je BDP od 1978. udesetostruen. Veina strunjaka sa zapada smatra da je kineski ekonomski rast, zapravo, uhvatio zamah tek u periodu 1989-2000 kada je privreda poela i vlasniki da se zaokruuje, odnosno kada su se tekim fabrikim postrojenjima pridruila mala i srednja porodina preduzea.U toku perioda reformi i otvaranja prema svetu i rada na izgradnji modernizacije u proteklih 20 godina, Kina je u osnovi zavrila preobraaj sistema planske privrede u sistem socijalistikog privrednog trita, a sistem tritne privrede se postepeno gradi i usavrava. Pored toga, neprekidno se radi na poboljavanju odgovarajuih zakona i propisa, kao i investicionih uslova, poveava se stepen otvorenosti kineskog trita, i stabilnim koracima se radi na unapreenju reformi bankarskog sistema. To sve predstavlja pouzdanu garanciju za dalji razvoj kineske privrede.Trenutno, trend investiranja i potronje u Kini se razvija u povoljnom pravcu. U 2003. godine, novana sredstva koja su investirana u osnovni kapital iznose 5500 milijardi dolara, a ukupni iznos maloprodaje robe iroke potronje iznosi 4600 milijardi dolara. Po vrednosti spoljne trgovine koja iznosi 850 milijardi dolara, Kina je premaila Veliku Britaniju i Francusku i nalazi se na etvrtom mestu iza SAD, Nemake i Japana. Do kraja 2003. godine, vrednost kineskih deviznih rezervi je premaila 400 milijardi dolara, po emu se Kina nala na drugom mestu na svetu, odmah iza Japana.[footnoteRef:18] [18: http://sh.wikipedia.org/wiki/Ekonomija_Narodne_Republike_Kine]

Cilj reformi bilo je:- Kreiranje modernog sistema preduzea- Razvoj razliitih vlasnikih struktura preduzea,kako javnih tako i privatnih- Intervencija drave jedino u situacijama kada je potrebno obezbediti mehanizam zdrave konkurencije- Stvaranje efikasne socijalistike trine privrede ( prije toga Kina je bila planska privreda na bazi soc.dravnog vlasnitva)[footnoteRef:19] [19: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30902.htm]

3.1. Reforme u oblasti industrije

Strukturu industrijske proizvodnje ine proporcija izmedju industrijskih grana i odnosi meu njima i ona uglavnom obuhvata odnose u proporciji izmeu poljoprivrede, industrije i uslunih delatnosti.Najvei proizvodni sektor koji uestvuje u stvaranju BDP-a sa preko 50%.[footnoteRef:20] [20: http://sh.wikipedia.org/wiki/Ekonomija_Narodne_Republike_Kine]

Preduzea u industriji mogu biti u:1. Privatnom vlasnitvu ( privatni sektor)2. Dravnom vlasnitvu ( javni sektor)

Privatni sektor se razvijao brzo kao posledica prelaska na novi nain privreivanja, privatizacije, otvaranja drave prema inostranstvu.

Obiljeja privatnog sektora:1. U domaem i u stranom vlasnitvu2. Modernizovana, investiranje u tehniku i tehnologiju3. Zapoljavaju uglavnom kvalifikovane radnike koji mogu da prate trendove razvoja4. Velika ulaganja u I&R5. Mogu biti i velika i mala i srednja preduzea6. U oblasti lake industrije, u sektoru usluga itd...

Obiljeja dravnih preduzea: 1. Snabdevanje stanovnitva javnim dobrima 2. Pruanje socijalne zatite3. Velika i srednja preduzea4. Lak pristup novcu5. U tekoj industriji, proizvodnja sirovina6. Izgradnja infrastrukturnih objekata; eleznica, avio-prevoz, telekomunikacije i sl.7. Zapoljava veliki broj radnika, mahom starije populacije.Od osnivanja nove Republike Kine 1949. godine, kineska struktura sektora je pretrpela tri razvojne etape. Prva je trajala od poetka 50-tih godina do kraja 70-tih prolog veka. U tom periodu Kina je brzo promenila karakter polukolonijalne privrede i u osnovi izgradila bazu industrijalizacije. Druga etapa je trajala od 1979. godine do poetka 90- tih godina prolog vijeka. Tokom tog perioda, Kina je sprovodila politiku reformi i otvaranja prema svetu. Ona je tada neprekidno reguliui strukturu sektora ula u srednjoronu etapu industrijalizacije. Trea etapa je poela 90-tih godina prolog veka, odnosno od donoenja plana o izgradnji sistema socijalistike trine privreda i trajae do 2020. godine. Za to vreme Kina e u osnovi zavriti informatizaciju ostvarivajui postavljeni cilj industrijalizacije.U toku proteklih 50 godina, proporcionalni odnosi meu razliitim sektorima su se znatno menjali. Od poetka 50-tih godina prolog veka do 2002. godine,proporcija poljoprivrede je opala sa 45.4 na 14.5 odsto, proporcija industrije je poveana od 34.4 odsto na 51.8 odsto, a uslunih delatnosti od 20.2 odsto na 33.7 odsto.Brz razvoj kineske industrije je poeo poetkom 50-tih godina prolog vijeka. Posle osnivanja Nove Kine 1949. godine, kineska industrija je ula u period svestrane obnove i razvoja. Prije sprovoenja politike reforme i otvaranja prema svetu 1978. godine, Kina je u osnovi formirala itav industrijski privredni sistem. Brzo se razvijaju tradicionala naftna industrija, a svoj razvoj belee i potpuno nova hemijska i elektronska industrija. Takodje je zabeleen veliki napredak u visoko-tehnolokoj oblasti, atomskoj i kosmikoj industriji. Od kraja 70- tih godina prolog vijeka, kineska industrija u svim oblastima odrava brz trend razvoja. Prema podacima, od 1979. do 2003. godine, prosean tempo rasta industrije iznosio je 10 odsto. Od 1996. godine, Kina se po koliini prozivodnje elika, uglja, cementa i hemijskog ubriva neprekidno nalazi na prvom mestu u svetu.Kina je 2003. godine ostvarila cilj porasta industrije u vrednosti od 5361.2 milijarde kineskih juana, a stopa rasta je bila za 12.6 odsto vea u odnosu na isti period lane. Danas Kina moe ne samo da proizvodi avione, brodove i automobile ve i vetake satelite. Formiran je nezavisni industrijski sistem sa visokim tehnolokim nivoom. U narednom periodu, Kina e nastaviti da sprovodi strategiju unapredjenja industralizacije putem informatizacije i jaati vodeu ulogu industrije u razvoju kineske privrede.[footnoteRef:21]Izvozni suficit je posljednjih godina oscilirao u razini do 100 milijardi dolara. U posljednje vrijeme, poveava se i uvoz robe to pokazuje da Kina postaje zrelo gospodarstvo koje e se temeljiti na domaoj potronji kao motoru privrede. Dosadanja vanjskotrgovinska politika imala je i odreene politike posljedice, jer je na zapadu (posebno u SAD-u) vladalo uvjerenje da Kina svjesno odrava teaj svoje valute niskom kako bi uinila izvoz konkurentniji. Budunost e pokazati kretanje Kineske vanjskotrgovinske politike s obzirom na ekonomske i politike pritiske.[footnoteRef:22] [21: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm] [22: http://sh.wikipedia.org/wiki/Ekonomija_Narodne_Republike_Kine]

Izvor: http://www.sinagate.com/pages/ekonomskipodaci.php#indUstrija

3.2. Reforme u oblasti poljoprivrede

Od kad1949. formirana Narodna republika Kina,Mao Ce Tungje preuzeo kontrolu i smatrao da je najbolji nain da se financira industrijalizacija drave taj davlastpreuzme kontrolu nadpoljoprivredomime bi uspostavila monopol nad distribucijom i ponudomitarica. To bi omoguilo dravi da ju otkupi za nisku cijenu i onda proda za veu, ime bi skupio potreban kapital za industrijalizaciju provincija. Iako je vlast shvatila da e ta politika biti nepopularna meu seljacima, ipak je krenula sa njenom provedbom kada je poela stavljati seljake pod kontrolu partije uz pomo uspostave poljoprivrednih kolektiva koji e ujedno olakati nabavu alata i ivotinja. U jednoj zajednici je znalo biti izmeu 100 i 300 obitelji do 1956.Veliki skok naprijed je imao zacrtan plan poveanja industrijskog sektora Kine uz pomo masovne jeftine radne snage i izbjegavanja uvoza teke mainerije. Do 1958., uspostavljeno je oko 25.000 zajednica koje su imale prosjeno 5.000 domainstava. Zajednice su bile uglavnom samoodrive, a umjesto novca i nadnica radnici su dobivali radne bodove.[footnoteRef:23] [23: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30202.htm]

Kina je zemlja sa veinskom poljoprivrednom populacijom. Poljoprivreda zauzima vrlo vano mesto u kineskoj privrediI ako Kina poseduje ogromnu zemljinu povrinu koja iznosi9.6 miliona kvadratna kilometara, ona ima samo 1.27 miliona kvadratnih kilometara obradivne povrine, to ini 7 odsto ukupne obradive povrine u svetu. Obradiva zemlja je uglavnom koncentrisana u ravnicama i kotlinama u istonom delu zemlje. U poljoprivrednoj proizvodnji najvanije je uzgajanje raznih poljoprivrednih kultura. Glavne itne biljke su pirina, penica, kukuruz i soja, a privredne pamuk, kikiriki, uljana repica i eerna repa.[footnoteRef:24] [24: http://sh.wikipedia.org/wiki/Ekonomija_Narodne_Republike_Kine]

Kineska poljoprivreda je poela brzo da se razvija od uvodjenja reforme u selima 1978. godine. U proteklih 20 godina, poljoprivredna reforma je, u okviru kolektivnog vlasnitva, uspeno voena u novim uslovima trinih privreda. Reforma je donela seljacima poveanje profita, oslobodila i razvila seoske proizvodne snage, ubrzala porast proizvodnje itarica i poboljala poljoprivrednu strukturu. Danas Kina po koliini proizvodnje itarica, pamuka, duvana, mesa, jaja, povra i morskih plodova zauzima prvo mesto u svetu.U poslednjih nekoliko godina, kineska vlada pridaje veliki znaaj razvoju poljoprivrede poveavajui ulaganja u ovu oblast i prihode seljaka kako bi se postepeno ostvario cilj koordiniranog razvoja gradova i sela.[footnoteRef:25] [25: http://bs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0ablon:Historija_Kine]

3.3. Reforme u uslunim djelatnostima i investicijama

Od 70-tih godina prolog veka, uslune delatnosti u Kini belee neprestan razvoj. To se uglavnom pokauje na dva plana. Prvi se odnosi na neprekidno poveanje obima uslunih delatnosti. Od 1978. do 2002. godine, u ovoj oblasti zabeleen je porast vrednost sa 86.05 na 3453.3 milijardi juana. Stopa godinjeg rasta je vea od 10 odsto to je vie od tempa rasta vrednosti bruto nacionalnog proizvoda u istom periodu. Proporcija rasta vrednosti uslunih delatnosti u vrednosti bruto nacionalnog proizvoda se poveala sa 21.4 odsto u 1997. godini na 33.7 odsto u 2002. godini. Uslune delatnosti su u 2003. godini i pored negativnog uticaja SARS-a i prirodnih nepogoda, zadrale brz razvoj.Drugi plan je da su uslune delastnosti postepeno postale glavni kanal za reenje pitanja zapoljavanja. Broj zaposlenih u ovoj oblasti je povean sa 48.9 miliona u 1978. godini na 210 miliona u 2002. godini.Trenutno uslune delatnosti u Kini obuhvataju iroku oblast kao to je na primer hrana, turizam, maloprodaja, bankarstvo, osiguranje, informisanje, transport, reklama, zakonodavstvo, raunovodstvo. Prema planu razvoja, do 2020. godine, proporcija rasta vrednosti uslunih delatnosti, koja ini treinu vrednosti bruto nacionalnog proizvoda, e biti poveana za vie od 50 odsto.[footnoteRef:26] [26: http://bs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0ablon:Historija_Kine]

Veliki priliv FDI od donoenja Zakona o zajednikim ulaganjima 1979.godineZa strane investitore obezbeene su poreske i carinske olakice, odlaganje otplate kredita i dr.Kinesko trite je privlano za veino stranih multinacionalnih kompanija ( veliina trita i cena radne snage).Stopa rasta investicija je poveavana tokom tranzicionog perioda prouzrokovana stopom rasta tednje. Najvei deo tednje ini neraspodeljena dobit preduzea koja e biti usmerena ka investicijama i ini oko 20% BDP-a. tednja domainstava raste, ali po sporijoj stopi zbog mnogobrojnih razloga: buduih oekivanja o visini zarade, o granici za odlazak u penziju. Investicije usmeravane ka tehnologiji, smanjivanju siromatva i nejednakosti, obrazovanju.[footnoteRef:27] [27: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm]

Ekonomske reforme su imale pozitivne efekte i na ljudske resurse u Kini. 1972. ak 90% stanovnitva je imalo samo osnovno obrazovanje, postojala je i visoka stopa nepismenih.Preduzete su mjere za smanjivanje nepismenosti, raste broj ljudi sa viim stepenom obrazovanja. Osnovno obrazovanje je obezbeeno u gotovo svim delovima zemlje, a istovremeno je zabiljeen i rast broja studenata. [footnoteRef:28] [28: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30202.htm]

Novi dokument predvia mjere za smanjenje intervencija dravne administracije u ekonomiju, to e, prema autorima plana, pomoi da se ubrza tempo njenog rasta. Meu inovacijama se istiu koraci za smanjenje zaduenosti lokalnih samouprava, stvaranje mehanizma za transparentniji rad vlade, za privlaenje investicija u sektor eljeznice i poboljanje investicione klime, optimizacija mehanizma formiranja cijena komunalnih usluga, promena sistema registracije stanovnitva, kao i mehanizam obezbeenja socijalnog stanovanja za graane sa niskim prihodima.Autori dokumenta su obeali da e uiniti napore da promoviu reforme i mobiliu neophodne resurse za njihovu realizaciju.[footnoteRef:29] [29: http://www.rtv.rs/sr_lat/svet/kina-objavila-plan-ekonomskih-reformi_390373.html]

4. INVESTIRANJE U KINI I KINESKE INVESTICIJE U SVIJETU Proteklih 30-tak godina jeftina radna snaga i snaan izvoz bili su glavni motor razvoja kineske privrede. Uglavnom je Kina bilo idealno mjesto gdje je strana tvrtka mogla preseliti svoju proizvodnju i time stei prednost nad konkurencijom radi nie cijene proizvoda. Rastom ivotnog standarda prosjenog Kineza kao i otvaranja novih i jeftinijih trita za proizvodnju, taj oblik poslovanja u Kini polako gubi svoju privlanost. No zato takva kretanja otvaraju novu mogunost za strane tvrtke: Kina kao trite za proizvode a ne samo kao mjesto za jeftinu proizvodnju. Kina je sasvim izvesno postala najvei trgovac svijeta. Ukupna vrednost izvoza i uvoza ove zemlje prole godine je dostigla 3,866 biliona dolara, dok je ta vrijednost u sluaju SAD iznosila 3,822 biliona.[footnoteRef:30] Kineska vlada to, medjutim, osporava i poziva se preliminarne podatke Svjetske trgovinske organizacije (WTO), prema kojima je lane ova zemlja zaostajala u odnosu na SAD u obimu ukupne trgovine za oko 15,6 milijardi dolara. Kina je uspjela da samo za pet godina, otkad je postala druga trgovinska sila svijeta, pretekne SAD i postane glavni trgovaki partner veine zemalja svijeta, ukljuujui tu ak i bliske amerike saveznike kao to su Juna Koreja i Australija. Godine 2006. su SAD bile najvei trgovinski partner za 127 zemlja svijeta, a Kina 70 zemalja, Godine 2011. su se pozicije promenile pa je Kina glavni partner za 124, a SAD za 76 zemalja. Kina u zvaninom stastitikom izvjetaju navodi da je prole godine imala viak u spoljno-trgovinskoj razmjeni od 231 milijarde dolara, pri izvozu od 2,049 biliona i uvozu od 1,818 biliona dolara. Izvoz iz SAD je iznosio 1,547 biliona, a uvoz 2,335 biliona, to znai da je deficit iznosio 788 milijardi dolara. U poslednjih deset godina Kina je pretekla SAD i postala najvee svjetsko trite za automobile i mobilne telefone, najvei je proizvoa uglja, elika, brodova... Jo 2009. Kina je istisla Japan s pozicije druge najvee svjetske ekonomije. Kina je postala i najvei svjetski potroa energije i najvei emitent u atmosferu tetnih gasova koji izazivaju najvee klimatske promjene. Kao zemlja u razvoju, Kina, meutim, ne mora da ispunjava emisione limite, utvrene tzv Kjotskim protokolom iji je cilj da se zaustave ili bar ublae klimatske promjene. [30: http://www.balkanmagazin.net/biznis/cid131-58823]

4.1. Investiranje u KiniSa gotovo 1.4 milijarde potencijalnih potroaa, sasvim je jasno zato je za svaku stranu tvrtku osvajanje Kineskog trita ostvarenje snova. S druge strane, Kinezi koji su profitirali od eksplozivnog razvoja svoje zemlje, konano su si mogli priutiti iroku paletu proizvoda sa zapada i sa oduevljenjem su krenuli u ostvarenje vlastitog sna kroz kupnju njemakih automobila, francuskih parfema ili amerike brze hrane. Osim sloja izrazito bogatih, koji su na razne (ponekad i ne ba zakonite) naine doli i do milijunskog bogatstva, u Kini se stvara i srednja klasa od nekoliko stotina miliona ljudi koja je spremna platiti i vei dio novaca da bi uivala u kvaliteti brendovima sa zapada.No unato takvim optimistinim pretpostavkama, ulazak sa svojim proizvodom na Kinesko trite i nije jednostavan. Firma koja kree u takav poduhvat mora biti svjesna da je eka borba sa snanom konkurencijom te prilagodjavanje tritu gdje se pravila oko distribucije i marketinga razlikuju od onog sto poznajemo na zapadu.VANJSKA TRGOVINA[footnoteRef:31] [31: http://www.sinagate.com/pages/ekonomskipodaci.php]

Izvoz:1,577.93 milijardi $

Uvoz:1,394.83 milijardi $

Vanjskotrgovinska bilanca:183 milijardi $

Izvozni partneriSAD(20%),Japan(12%)Juna koreja (4,6%)Njemaka (4,6%)

Uvozni partneri:Japan(12%)SAD(7,7%)Taiwan(6,8%)

FDI (direktne strane investicije)100 milijardi $ (2010)

Podaci za 2009 godinu

Izvor: http://www.sinagate.com/pages/ekonomskipodaci.php

Trendovi globalizacije su znatno pomogli Kini da iskoristi svoje komparativne prednosti i time osigura svoju poziciju jednog od najveih svjetskih izvoznika. Glavni trgovinski partneri su EU, SAD, i ostale razvijene zemlje. Vei dio uvoza ine sirovine, a izvoz industrijski proizvodi. Kako se veliki dio svjetske industrije preselio u Kinu, zapadna gospodarstava su postala je ovisna o uvozu robe proizvedene u Kini.

Izvor: http://www.sinagate.com/pages/ekonomskipodaci.php

Izvozni suficit je posljednjih godina oscilirao u razini do 100 milijardi dolara. U posljednje vrijeme, poveava se i uvoz robe to pokazuje da Kina postaje zrelo gospodarstvo koje e se temeljiti na domaoj potronji kao motoru privrede. Dosadanja vanjskotrgovinska politika imala je i odreene politike posljedice, jer je na zapadu (posebno u SAD-u) vladalo uvjerenje da Kina svjesno odrava teaj svoje valute niskom kako bi uinila izvoz konkurentniji. Budunost e pokazati kretanje Kineske vanjskotrgovinske politike s obzirom na ekonomske i politike pritiske.Kina je jedna od zamalja koji privlae najvie stranog kapitala u svijetu.[footnoteRef:32] Pod stanjem stagnacije svjetske privrede i smanjenja meunarodnih investiranja, Kina je postigla oigledni rezultat o oblasti korienja stranog kapitala putem lansiranja povlaenih i racionalnih politika za podsticanje investiranja. Od poetka 80. godina prolog veka, Kina je, pustivi veliku radnu snagu, materijal i novano sredstvo u izgradnju infrastrukture, stvorila dobru okolnost za stranih investitora. Istovremeno, Kina je izdala vie od 500 privrednih pravilnika u vezi sa stranim investiranjem to je stranim investitorima pruila zakonsku zatitu. Do kraja 1997. godine, Kina je revidirala Vodei spisak grana za strano investiranje , podsticala i podravala stranih investitora da jaaju ulaganje u oblasti kompleksne eksploatacije poljoprivrede, energije, saobraaja, vanih sirovnih materijala, novih i visokih tehnika, kompleksnog korienja resursa i zatite sredine. Do kraja 2003. godine, strani trgovci iz vie od 170 zemalja i podruja izaberu Kinu kao cilj investiranja, vie od 400 hiljada preduzea od stranog kapitala je lociralo u Kinu. Svih najjaih 500 transnacionalnih preduzea u svijetu ima objekata investiranja u Kini. Strani investitori i linosti iz bankarskog drugova ocjenjuju Kinu kao jedna od zamalja sa najboljem sredinom ulaganja. [32: http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30502.htm]

Kina je druga po veliini zemlja u pogledu izravnih stranih ulaganja, iza SAD-a. U 2012., kineska izravna strana ulaganja su dosegnula rekordnu razinu od 111,7 milijardi dolara.U posljednih pet godina, kineska se tehnologija brzo razvijala, zbog ega je bitno poveana sposobnost inovacija. Stopa ekonomskog rasta potaknuta tehnolokim napretkom je iznosila 51.7% u 2011. dok je 2008. ona bila 48.8%. Prosjena godinja porast ulaganja u osnovno istraivanje je bila 23%, to znai veliki napredak u izgradnji kineskih inovacija.Ulaganja u sektoru nekretnina u Kini su porasla 27,9 posto tijekom 2011. u odnosu na godinu ranije, na 6,17 trilijuna yuana (972 milijarde dolara). Cjelogodinja ulaganja u stambene nekretnine su porasla 30,2 posto u odnosu na isto razdoblje prole godine, 2,6 postotnih bodova manje od 2010.Prodaja komercijalnih stanova je porasla 4,9 posto na 1,1 milijardu etvornih metara u 2011., to je 8 posto manje od iznosa u prva tri tromjeseja 2011. i 5,7 postotnih bodova od onog u 2010. Ukupno 271,94 milijuna etvornih metara komercijalnih stanova su namijenjeni prodaji, 26,1 posto vie u odnosu na prethodnu godinu. Brojka je skoila 18 postotnih bodova u odnosu na prethodnu godinu.Prema podacima Dravnog odbora za statistiku, trokovi Kine za nauna istraivanja i eksperimentalni razvoj su u 2009. godini iznosili 580.21 milijardu yuana, a time se nalazi na etvrtom mjestu na svijetu, iza SAD-a, Japana i Njemake.U 2009. godini je 3.18 milijuna Kineza sudjelovalo u naunom i tehnolokom istraivanju, to je najvee u svijetu ulaganje ljudskog potencijala u ovom podruju.Meutim, izmeu Kine i razvijenih zemalja jo uvjek postoji velika razlika u tom pogledu. U razvijenim zemljama je stopa dostigla 3%, a u Kini samo 1.7%. Jaina ulaganja za istraivanje znai stopu ulaganja u istraivanje od ukupnog BDP-a. U zapadnim i sredinjim dijelovima Kine, koji su inae manje razvijeni, povean je broj stranih ulaganja u visokoj industriji.Prema kineskoj novinskoj agenciji Xinhua, na trgovinsko-investicionom forumu koji se odrava u sjeverozapadnom kineskom gradu Sianu, prisustvuje oko 1.200 stranih investitora iz 57 razliitih zemalja.[footnoteRef:33] Strani ulagai, sa oko 300 investicionih projekata, u potrazi su za lokalnim partnerima, a posebno su fokusirani na visoku tehnologiju. Kina u posljednjih nekoliko godina, s ciljem diverzifikacije ekonomije na temelju vanjske trgovine, provodi politiku poticanja ulaganja u sredinjim i zapadnim podrujima zemlje, te poveanja domae potronje. Prema zvaninim podacima, meu kompanijama liste "Fortune 500", 80 njih ima podrunice u regiji Saansi, 243 kompanije u regiji Sicuan na jugozapadu Kine, te 200 njih u gradu Congcing. [33: http://www.trtbosanski.com/bs/news/detail/ekonomija/16]

4.2. Kineske investicije u svijetu

Kineska izravna ulaganja u inozemstvo poskoila su u januaru i februaru za 147 posto, na 18,39 milijardi dolara, pokazali su slubeni rezultati, ime je njihova vrijednost nadmaila onu inozemnih ulaganja u Kinu. Ako se izuzme finansijski sektor, priljev izravnih inozemnih ulaganja u Kinu iznosio je u posmatranom razdoblju 17,48 milijardi dolara, to znai da su se na godinjoj razini smanjila za 1,35 posto, objavilo je kinesko ministarstvotrgovine.Peking nastoji potaknuti ulaganja domaih kompanija u inozemstvo u sklopu reforme modela rasta, ohrabrujujui ih da kupuju imovinu u sektorima poput energetike, rudarstva i razvijene tehnologije, tumae analitiari. Dugorono bi to trebao biti trend vrlo je vjerovatno da e kineska izravna ulaganja u inozemstvo u narednih nekoliko godina nadmaiti inozemna izravna ulaganja u Kinu. U cijeloj proloj godini kineska ulaganja u inozemstvo poskoila su gotovo 30 posto u odnosu na 2011. slijedimo nastojanja kompanija u drugom po veliini gospodarstvu svijeta da proireposlovanjeu inozemstvo. U januaru i februaru najvei su skok u skupini vodeih trita zabiljeila kineska ulaganja u Australiju, koja su uveana 282 posto. Na drugom je mjestu Hong Kong sa skokom kineskih ulaganja za 156 posto, a na treem SAD s poveanjem od 146 posto. Kineska ulaganja u jugoistonu Aziji poveala su se 114 posto a u EU 81,9 posto. Zbog teritorijalnog spora ulaganja u Japan smanjila su se 31 posto a pad je i prema Rusiji, za 46 posto. Konkurentnost kineske industrije istovremeno pritiu sve vei trokovi, apovjerenja ulagaa poljuljala je i slabost svjetskog gospodarstva.Kineske investicije u inozemstvu su lani dostigle 68 milijardi dolara i u proteklih deset godina su udeseterostruene, a pri tome su zemlje Europske unije, unato dunikoj krizi, postale omiljena destinacija kineskih ulagaa. Iako je dunika kriza Grke oslabila itavu Europu, ukljuujui i nekoliko svjetskih privatnihkompanija, interes Kine za Stari kontinent ne jenjava.Prole godine Kinezi sukupovalinajvei broj kompanija u zemljama EU, iji je udjel dostigao 34 posto u ukupnim stranim investicijama. Kineske investicije u Europu su pri tome, unato velikim finansijskim potresima, poveane za 155 posto. Kineske kompanijepotroile su zakupnjukompanija u Europi 10,4 milijarde dolara, u Aziji 8,2 milijarde, a u Sjevernoj Americi 6,4 milijarde. Kineski investicijski fond (CIC) dobio je prole godine od kineske vlade injekciju kapitala od 30 milijardi dolara, ime su poveane njene mogunosti za investiranje u europske dionice. Investiranje Kine u EU nastavlja se ubrzanim tempom i u ovoj godini - u Portugalu u elektrinu energiju, u Norvekoj u kemijsku industriju i u Njemakoj u strojeve. Kineska ofenziva na Europu je, dakle, dobro organizirana. Ona je u skladu s novom ekonomskom strategijom, koju je velikim dijelom razotkrio premijer Wen Jiabao, istiui da e svoje gospodarstvo zasnivati na izvozu.Kina e uloiti velik napor kako bi poduprla zemlje eurozone i Grku radi izlaska iz svjetske gospodarske krize. Kina esudjelovatiu kupovini novih grkih obveznica kada se Grka vrati na finansijska trita. Ova odluka dolazi u pravi trenutak za Grku koja je ljetos, pritisnuta velikim dugom i poveanjem kamatnih stopa, morala zatraiti finansijsku pomo MMF-a i zemalja eurozone i kojoj nuno trebaju strana ulaganja. Atena razmilja da 2011., nakon provedbe plana drastinetednje, na trite ponovo plasira svoje obveznice.

Dvije zemlje planiraju do 2015. udvostruiti trgovinsku razmjenu na osam milijarda dolara.Grka i Kina su potpisale dva naelna ugovora o razvoju kineskih ulaganja u Grkoj i o kulturnoj razmjeni, te jo jedanaest neslubenih trgovinskih ugovora u sektoru trgovake mornarice, ali i tehnologije i telekomunikacija, turizma i uvoza tipinih grkih proizvoda poput mramora.

INDUSTRIJA[footnoteRef:34] [34: http://www.sinagate.com/pages/ekonomskipodaci.php]

Udio industrije u GDP-u:49% (2010)

Vodee industrije:Elektronika,Prerada ruda,Metalopreraivaka industrija, Petrokemijska industrija,Potroakki proizvodi i potroaka elektronika,Automobilska industrija,Brodogradnja,Zrakoplovna i vojna industrija..

Udio u svjetskoj proizvodnji:8% od svjetske proizvodnje

Pozicije Kineske industrije u svijetuProizvodnja elika (1.u svijetu),Audomobilska industrija(1. u svijetu)Brodogradnja(2.u svijetu)Elektronika industrija(2. usvijetu)

Izvor: http://www.sinagate.com/pages/ekonomskipodaci.phpTrendovi globalizacije su znatno pomogli Kini da iskoristi svoje komparativne prednosti i time osigura svoju poziciju jednog od najveih svjetskih izvoznika. Glavni trgovinski partneri su EU, SAD, i ostale razvijene zemlje. Vei dio uvoza ine sirovine, a izvoz industrijski proizvodi. Kako se veliki dio svjetske industrije preselio u Kinu, zapadna gospodarstava su postala je ovisna o uvozu robe proizvedene u Kini.

Zemlje regiona imaju razliite ekonomske odnose s Kinom[footnoteRef:35]. Evo kako izleda njihov kratak pregled.Kina je dui niz godina najvaniji vanjskotrgovinski i finansijski partner Srbije na azijskom kontinentu. U 2011. godini, od 200 zemlja iz kojih je Srbija uvezla robu, Kina je zauzela visoko 4. mjesto, to je 7,8 posto ukupnog uvoza. U istoj godini, od ukupnog izvoza, Srbija je u Kinu izvezla 0,02 posto roba. Kina je u periodu od 2005. do juna 2011. godine u Srbiju investirala blizu 14 miliona dolara. Strateko partnerstvo izmeu Srbije i Kine e se nastaviti.Kinezi su u Crnu Goru ozbiljnije poeli investirati tek od 2007. godine. U proteklih pet godina direktne investicije su varirale od godine do godine, najprije s tendencijom rasta do 2009. godine, da bi onda poele lagano opadati. Od 2001. godine uloeno je neto vie od est miliona eura. [35: http://balkans.aljazeera.net/vijesti]

U Bosni i Hercegovini, prema informacijama Centralne banke (CB), od 2004. do 2010. godine nije evidentirala vie od tri kineska preduzea sa znaajnijim direktnim ulaganjima na godinjem nivou. Kina se nalazi na 42. mjestu od 91 registrirane zemlje ulagaa u Bosni i Hercegovini. Kina i Bosna i Hercegovina imaju potpisane sporazume o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja i zatiti investicija. Podaci kojima raspolae Ministarstvo vanjske trgovine Bosne i Hercegovine, od maja 1994. do juna 2010. godine vrijednost ukupnih ulaganja Kine u Bosni i Hercegovini iznosi oko1,3 miliona eura. Kada je rije o robnoj razmjeni, uvoz iz Kine, dominira nad izvozom u tu zemlju. Saradnja izmeu Kine i Hrvatske bazira se uglavnom na robnoj razmjeni. Podaci Hrvatske gospodarske komore (HGK) pokazuju kako je varirala ukupna vrijednost uvoza iz Kine u Hrvatsku u zadnjih pet godina. Do danas nisu zabiljeena kineska ulaganja u Hrvatsku, osim u obliku otvaranja predstavnitava kineskih kompanija u Hrvatskoj, poput Lenova, koji je najvei azijski proizvoa raunara. Prema miljenju HGK-a, nema ni najava kineskih ulaganja, ali je iskazan interes za ukljuivanje u sve vrste infrastrukturnih projekata. Na bilateralnom susretu premijera Hrvatske i Kine u Poljskoj glavna tema bit e stvaranje stalnog mehanizma privredne saradnje izmeu dviju zemalje.

ZAKLJUAK

U ovom seminarskom radu smo opisali na koji nain Kina doprinosi ekonomskom razvoju u svijetu i kako djeluje veliki razvoj na ivotnu sredinu. Poznata kao najmnogoljudnija zemlja svijeta, po veliini povrine je trea na svijetu (izaRusijeiKanade) i obuhvata 9.596.960 km. U gospodarskoj tranziciji znatno je promijenjena struktura BDP-a i zaposlenih. U gradovima je nezaposlenost 10%. Procjenjuje se da je u seoskom podruiju nezaposlenost puno vea. Strana ulaganja u Kinu tijekom 1978-2002 iznosila su oko 400 milijardi USD (trea u svijetu po veliini stranih investicija). Prema prirodnim resursima Kina je jedna od najbogatijih zemalja. Posebno se izdvajaju izvori ugljena, eljezne rude, nafte, zemnog plina, ive, kositra, mangana, aluminija, cinka, uz najvei hidropotencijal u svijetu.Prvi oblici reforme pojavili su se 1979. Godine. Naime Kina je ekonomsko udo jer spada u zemlje koje su brzorastue i ija ukupna godinja proizvodnja vredi vie od 1000 mlrd dolara. I smatra se da e u budunosti upravo Kina biti zemlja koja e znaiti za prvu svjetsku ekonomsku i vojnu silu.Kinu karakterie rast GDP-a u 2007.godini po stopi od 11,9%. Brz rast ostvaren zahvaljujui liberalizaciji trgovine kao i veoj orijentaciji na trini mehanizamDvije treine energije proizvedene u Kini dolazi od uglja i oekuje se da e i narednih godina ugalj ostati dominantni energetski izvor. Kina je najvei svetski emiter gasova koji izazivaju efekat staklene bate ali nije se, kao zemlja koja je u razvoju, obavezala globalnim sporazumima da smanji njihovi emisiju. Zagaenje pepelom je dva puta vee od godinje koliine gradskog smea. Kina planira uvoenje poreza na zatitu okolia koji bi mogao ukljuivati odredbu o emisijama tetnih plinova i poveanje poreza na ugljen.U posljednih pet godina, kineska se tehnologija brzo razvijala, zbog ega je bitno poveana sposobnost inovacija. Kada je rije o robnoj razmjeni, uvoz iz Kine, dominira nad izvozom u tu zemlju. Spoljna trgovina je jedan od najvaniji sektora kineske privrede. Naime Kina je najvei izvoznik u svijetu, ona je ekonomsko udo, takoe Kina je jedina zemlja koja sprovodi mnotvo mjera kojima se ograniava izvoz a pospjeuje izvoz.. Investicije su jako znaajne za Kinu. Uprkos jeftinoj radnoj snazi, Kina je privlaila investicije davajui razne povlastice ( poreske olakice, preferencijalni tretman ) kako bi privukla strane investitore.

LITERATURA

1. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30101.htm preuzeto 03.05.2013 u 23:30 2. www.ekof.bg.ac.rs preuzeto 03.05.2013 23:543. hr.wikipedia.org/wiki/Kina 03.05.2013 23:544. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm preuzeto 02.05.15:05 5. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter9/chapter90301.htm preuzeto 04.05.2013 17:006. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter9/chapter90301.htm preuzeto 04.05.2013 17:157. http://hr.wikipedia.org/wiki/Za%C5%A1tita_okoli%C5%A1a 04.05.2013 17:158. http://www.croenergo.eu/3675.aspx 04.05.2013 u 17: 309. http://sh.wikipedia.org/wiki/Ekonomija_Narodne_Republike_Kine 05.05.2013 16:0010. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30902.htm 05.05.2013 16:0511. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm 08.05.2013 22:0012. http://sh.wikipedia.org/wiki/Ekonomija_Narodne_Republike_Kine 08.05.2013 22:0513. http://bs.wikipedia.org/wiki/%C5%A0ablon:Historija_Kine 08.05.2013 22:0514. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/index.htm 08.05.2013 22:1515. http://serbian.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30202.htm 10.05.2013 12:1516. http://www.rtv.rs/sr_lat/svet/kina-objavila-plan-ekonomskih-reformi_390373.html 10.05.2013 12:1517. http://balkans.aljazeera.net/vijesti 10.05.2013 12:15

1

Agriculture

YearLatest data

Cereal yield (kg per hectare)20065,305

Food production index (1999-2001 = 100)2006127

Arable land (% of land area)200515.4

Permanent cropland (% of land area)20051.4