S e p t e m b a r

DOGADAJI OPŠTEG K A R A K T E R A

3 . septembar — V r h o v n i S t a b N O V i P O J i / d a o n a r e d b o o n a č i n u i s h a n e i o b e z b e đ e n j a Š t a b o v a , o v o j n i č k o m d r ž a n j u i p r a v i l n o m p o n a š a n j u v o j n i h l i c a , o n o š e n j u o z n a k a i č i n o v a , o n a č i n u p r e d l a g a n j a z a p o h v a l e , o d l i k o v a n j a i u n a p r e đ e n j a , o e v i d e n c i j i s t a r e š i n -s k o g k a d r a i b r i z i z a n j e g o v o s t a l n o u z d i z a n j e .

— S a v e z n i č k e s n a g e o t p o č e l e i s k r c a v a n j e u K a l a b r i j i ( u I t a l i j i ) .

— U S i r a k u z i ( u I t a l i j i ) p o t p i s a n o p r i m i r j e i z m e đ u s a v e z n i k a i i t a l i j a n s k e v l a d e m a r -š a l a P j e t r a B a đ o l j a .

4 . septembar — V Š N O V 1 P O J n a r e d i o Š t a b u 2 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J d a p o d r u č j e J a j c e — M r k o n j i č G r a d o č i s t i o d č e l n i k a .

5 . septembar — V r h o v n i k o m a n d a n t N O V i P O J J o s i p B r o z T i t o n a r e d i o S t a b u 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J d a z b o g p r e d s t o j e ć i h v a ž n i h d o g a đ a j a u b r z a r a d n a f o r m i r a n j u k o r -p u s a k o j i t r e b a d a p r e u z m e k o m a n d u n a d j e d i n i c a m a u C r n o j G o r i . S a n d ž a k u i H e r c e g o v i n i i d a g l a v n i n u s v o j i h s n a g a o r i j e n t i s e n a o v a p o d r u č j a .

6 . septembar — V Š N O V i P O J . n a r e d i o Š t a b u 1 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J d a p u n u p a ž n j u p o s v e t i m o b i l i z a c i j i n o v i h b o r a c a i u č v r š ć e n j u N O o d b o r a i k o m a n d i m e s t a i v a j n i h p o d r u č j a .

— V Š N O V i P O J n a r e d i o S t a b u 2 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J d a u p u t i p o t r e -b n e s n a g e z a r a z b i j a n j e č e t n i k a u . r e j o n u B o s a n s k o g G r a h o v a .

8 . septembar — O b j a v l j e n a b e z u s l o v n a k a p i t u l a c i j a I t a l i j e . J e d i n i c e N O V i P O J s u z a n e k o l i k o s l e -d e ć i h d a n a r a z o r u ž a l e g l a v n i n u o v i h i t a l i j a n s k i h o k u p a c i o n i h d i v i z i j a : » I z o n c o - .

K a č a t o r i d o l e A l p i » , » L o m b a r d i j a « , » M u r đ e , » M a č e r a t a « , C e l e r e « , » B e r g a m o « i » S f o r č e s k a « . R a z o r u ž a l e s u i m a n j e d e l o v e d i v i z i j a : » F i r e n c e « , » F e r a r a « , M e s i n a . » Z a r a « , » Đ u l i j a * , » T o r i n o « i » P u i j e « . k a o i 1 4 , 1 7 . i 1 8 . o b a l s k u b r i g a d u . N a s t r a n u N O V J p r e š l a j e g l a v n i n a d i v i z i j e » V e n e c i j a « , k a o i d e l o v i d i v i z i j e T a u r i n e n z e - . o d k o j i h j e k a s n i j e ( 2 . d e c e m b r a 1 9 4 3 ) f o r m i r a n a i t a l i j a n s k a p a r t i z a n s k a d i v i z i j a G a -r i b a l d i i s t a v l j e n a p o d k o m a n d u 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J .

— U D a l m a c i j i , p o n a r e đ e n j u V Š N O V i P O J . o d 3 . i 1 . d a l m a t i n s k e N O U b r i g a d e p o -n o v o f o r m i r a n a 9 . d i v i z i j a N O V J .

— K o m a n d e č e t n i č k e D i n a r s k e d i v i z i j e i n e m a č k e l ' 4 . l o v a č k e d i v i z i j e p o s t i g l e s p o -r a z u m o z a j e d n i č k i m b o r b a m a p r o t i v j e d i n i c a N O V i P O J .

9 . septembar — A m e r i č k a 5 . a r m i j a s e i s k r c a l a k o d S a l e r n a ( u I t a l i j i ) .

— I r a n s k a v l a d a o b j a v i l a r a t N e m a č k o j .

— U v e z i s k a p i t u l a c i j o m I t a l i j e , v r h o v n i k o m a n d a n t N O V i P O J J o s i p B r o z T i t o u p u -t i o d e p e š u G Š N O V i P O z a H r v a t s k u i G Š N O V i P O z a S l o v e n i j u : d a s t u p e u v e z u s a š t a b o v i m a i t a l i j a n s k i h j e d i n i c a r a d i p r e d a j o o r u ž j a i r a d i e v e n t u a l n o S a r a d n j e u b o r b i p r o t i v n e m a č k i h j e d i n i c a ; d a p r o g l a s o m p o z o v u d o m o b r a n e n a p r e d a j u i s a -r a d n j u .

— P o v o d o m k a p i t u l a c i j e I t a l i j e , v r h o v n i k o m a n d a n t N O V i P O J J o s i p B r o z T i t o u p u t i o d e p e š u Š t a b u 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J : s a i t a l i j a n s k i m j e d i n i c a m a p r e -g o v a r a l i o p r e d a j i o r u ž j a i l i o z a j e d n i č k o j b o r b i p r o t i v n e m a č k i h j e d i n i c a ; n a j h i t n i j e p r e d u z e t i m o b i l i z a c i j u u S a n d ž a k u , C r n o j G o r i i H e r c e g o v i n i .

— U S p l i t u o t p o č e l i č e t v e r o d n e v n i p r e g o v o r i i z m e đ u p r e d s t a v n i k a V S N O V i P O J i k o m a n d a n t a i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » B e r g a m o o p r e d a j i i r a z o r u ž a n j u i t a l i j a n s k i h j e -d i n i c a . T a d a s u r a z o r u ž a n i g l a v n i n a d i v i z i j e B e r g a m o ' i d r u g i m a n j i d e l o v i i t a l i -j a n s k o g 1 8 . a r m i j s k o g k o r p u s a .

— P a r t i z a n s k a č e t a - B a j r a m C u r i - , u s a d e j s l v u s a g r u p o m b o r a c a i z a l b a n s k e M a l e -s i j e . z a u z e l a T r e p o j u ( u s e v e r n o j A l b a n i j i )

541

1943. septembar DOGADAJI OPSTEG KARAKTERA septembar 1943.

1 0 . septembar — N e m a č k e s n a g e o k u p i r a l e R i m .

— U s . I v o v i ć i m a ( k o d F o č e ) , p o n a r e đ e n j u V S N O V i P O J , f o r m i r a n 2 . u d a r n i k o r p u s N O V J , u č i j i s u s a s t a v u š l e 2 . p r o l e t e r s k a u d a r n a i 3 . u d a r n a d i v i z i j a N O V J .

— V Š N O V i P O J n a r e d i o j e Š t a b u 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J d a f o r m i r a j e d n u m a -n e v a r s k u g r u p u k o j a b i . I z r e j o n a K a l i n o v i k a , s u d e j s t v o v u l a s a 3 . b o s a n s k i m u d a r -n i m k o r p u s o m N O V J u b o r b a m a o k o S a r a j e v a , s t i m d a 2 . p r o l e t e r s k u N O U b r i g a d u u p u t i u S a n d ž a k , a 5 . c r n o g o r s k u N O U b r i g a d u L I C r n u G o r u .

12. septembar — H i t l e r i z d a o d i r e k t i v u o č i š ć e n j u B a l k a n a .

— S a v e z n i č k e s n a g e z a u z e l e B a r i ( I t a l i j a ) .

— C l a n V Š N O V i P O J E d v a r d K a r d e l j i z v e s t i o V r h o v n i š t a b d a j e c e l a L j u b l j a n s k a p o k r a j i n a , s e m L j u b l j a n e , u r u k a m a N a r o d n o o s l o b o d i l a č k e v o j s k e ; d a s u j e d i n i c e N O V J r a z o r u ž a l e g l a v n i n u i t a l i j a n s k e d i v i z i j e I z o n c o - i z a p l e n i l e v e l i k u k o l i č i n u r a t n o g m a t e r i j a l a : d a s u B e l a i P l a v a g a r d a r a z b i j e n e i d a j e u s p o s t a v l j e n a v l a s t O s v o b o d i l n e f r o n t e .

— P o o d l u c i V S N O V i P O J 3 . k r a j i š k a u d a r n a b r i g a d a 1 p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J d o b i l a n a z i v p r o l e t e r s k a .

1 3 . septembar — J e d i n i c e C r v e n e a r m i j e o s l o b o d i l e B r j a n s k .

1 4 . s e p t e m b a r — U s . Z d e n j s k o j V a s i ( k o d K o č e v j a ) , p o n a r e đ e n j u V Š N O V i P O J , f o r m i r a n a 1 8 . d i -v i z i j a N O V J . U n j e n s u s a s t a v u š l e 8 . 9 i 10 . s l o v e n a č k a N O b r i g a d a .

1 5 . septembar — V Š N O V i P O J n a r e d i o Š t a b u I . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J d a h i t n o m i n t e r -v e n c i j o m u p r a v c u s r e d n j e D a l m a c i j e p o m o g n e d a l m a t i n s k i m j e d i n i c a m a u s p r e -č a v a n j u p r o d o r a n e m a č k i h s n a g a u S p l i t .

— U J a j c u o b n o v l j e n r a d O f i c i r s k e š k o l e V Š N O V i P O J T a d a j e i m a l a 1 4 1 s l u š a o c a .

S e p t e m b a r p.p. — K o m a n d a n t V r h o v n e k o m a n d e s a v e z n i č k i h s n a g a z a S r e d n j i i s t o k b r i t a n s k i g e n e r a l V i l s o n o b a v e s t i o v r h o v n o g k o m a n d a n t a N O V i P O . T J o s i p u B r o z a T i t a d a ć e o k o 1 5 . s e p t e m b r a u V Š N O V 1 P O J s t i ć i a n g l o - a m e r i č k a v o j n a m i s i j a s a b r đ a n s k i m g e n e r a l o m M a k l i n o m n a č e l n .

Septembar s . — P o v o d o m o s l o b o đ e n j a S p l i t a l o n d o n s k i T a j m s o b j a v i o u v o d n i k p o d n a s l o v o m N a -g r a d a z a h e r o j s t v o « , u k o m e s e i s t i č e d a s e s a d a p o t v r đ u j e o p š t e v e r o v a n j e d a P a v e l i ć e v a v l a d a n i k a d n i j e i m a l a s t v a r n u p o d r š k u h r v a t s k o g n a r o d a , i k o n s t a t u j e d a » p a t r i o t s k e s n a . » c < p o s l e d v e g o d i n e b o r b e u b i r u p l o d o v e s v o g h e r o j s t v a i i z d r -ž l j i v o s t i k o j i m a s u p r u ž a l e u p o r a n o t p o r n a p a d a č u . . . *

— U V Š N O V i P O J s t i g l a a n g l o - a m e r i č k a v o j n a m i s i j a , k o j u p r e d v o d i b r i t a n s k i g e -n e r a l M a k l i n . č l a n b r i t a n s k o g p a r l a m e n t a .

16. septembar

17. septembar

18. septembar

20. septembar

21. septembar

J e d i n i c e C r v e n e a r m i j e o s l o b o d i l e N o v g o r o d .

P r i V r h o v n o m š t a b u , p o n a r e đ e n j u v r h o v n o g k o m a n d a n t a N O V i P O J J o s i p a B r o z ä T i t a , p o n o v o f o r m i r a n o o d e l j e n j e z a v o j n o v a z d u h o p l o v f t v o .

U r e j o n A r ž a n o — T r i l j . p o n a r e đ e n j u V Š N O V i P O J . s t i g l a s a p r o s t o r i j e K u p r e s — P r o z o r 1 . p r o l e t e r s k a u d a r n a d i v i z i j a N O V J d a n o v o f o r m i r a n i m j e d i n i c a m a p r u ž a p o m o ć u o d b r a n i S p l i t a .

C l a n V Š N O V i P O J E d v a r d K a r d e l j i z v e s t i o Š t a b 1 3 . d i v i z i j e N O V J o b o r b a m a s l o -v e n a č k i h j e d i n i c a p r o t i v n e m a č k i h s n a g a n a s e k t o r u I l i r s k e B i s t r i c e i i s t a k a o p o -t r e b u d a s l o v e n a č k e i h r v a t s k e j e d i n i c e o d r ž a v a j u č v r s t e v e z e .

i z m e đ u r . D o n e c a i r . D n j e p r a j e d i n i c e C r v e n e a r m i j e o t p o č e l e o f a n z i v u u p r a v c u P o l t a v e i K r e m e n č u g a .

V r h o v n i k o m a n d a n t N O V i P O J J o s i p B r o z T i t o n a r e d i o S t a b u 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J d a s m a n e v a r s k o m g r u p o m ( 4 p r o l e t e r s k o m ( c r n o g o r s k o m ) N O U i 2 . d a l m a -t i n s k o m N O U b r i g a d o m ) i z v r š i p o k r e t u p r a v c u S a n d ž a k a i L i m s k e d o l i n e r a d i r a -z o r u ž a v a n j a i t a l i j a n s k i h j e d i n i c a i r a d i u s p e š n i j e m o b i l i z a c i j e .

U J a j c u , p r i O f i c i r s k o j š k o l i V Š N O V i P O J , o t p o č e o p r v i d v a d e s e t o d n e v n i v i š i k u r s . z a i n t e n d a n t s k e o f i c i r e . P o h a đ a l o c a j e 2 0 s l u š a l a c a .

U r e j o n s . Z e l o v o — s . H r v a č e ( k o d S i n j a ) , p o n a r e đ e n j u V Š N O V i P O J . s t i g l a i z B o s a n s k e k r a j i n e 4 . d i v i z i j a N O V J r a d i s a d e j s t v e s a n o v o f o r m i r a n i m j e d i n i c a m a N O V J .

5 42

1943. septembar

23. septembar

BOSNA I HERCEGOVINA septembar 1943.

- V r h o v n i k o m a n d a n t N O V i P O J J o s i p B r o s t T i t o d e p e š o m n a r e d i o S t a b u 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J d a p o h i t a u C r n u G o r u . n a p o m i n j u ć i m u d a s e n a j l e p š e p o s t u p a s a i t a l i j a n s k i m v o j n i c i m a k o j i p r e d a j u o r u ž j e i s t u p e u N O V . T .

— C l a n P o l i t b i r o a C K K P J i d e l e g a t C K K P J I v a n M i l u t i n o v i c u p u t i o s e k r e t a r u P K K P J z a C r n u G o r u i B o k u u p u t s t v o o m e r a m a z a m o b i l i z a c i j u l j u d s t v a i o s l a n j u p o l i t i č k o - p a r t i j s k o g k a d r a r a d i p o p u n e d v e j u c r n o g o r s k i h b r i g a d a i f o r m i r a n j a t r e ć e S o b z i r o m n a m o g u ć n o s t p r o š i r i v a n j a r a d a P K o n n a l a ž e p o p u n u P K K P J i P K S K O J - a .

— Š e f S a n i t e t s k o g o d s e k a V Š N O V i P O J n a r e d i o s a n i t e t s k o m o s o b l j u N O V i P O J d a n a l e v o m r u k a v u o b a v e z n o n o s i p r o p i s a n e o z n a k e .

2 5 . s e p t e m b a r — D e l e g a t C K K P J i V Š N O V i P O J S v e t o z a r V u k m a n o v i ć T e m p o / . a h t e v a o o d G Š N O V i P O z a S r b i j u d a s e h i t n o u p u t e u M a k e d o n i j u M a k e d o n c i k o j i s e n a l a z e u s r p s k i m j e d i n i c a m a N O V i P O .

— J e d i n i c e C r v e n e a r m i j e o s l o b o d i l e S m o l e n s k .

2 9 . s e p t e m b a r — U U m b r i j i ( I t a l i j a ) f o r m i r a n p a r t i z a n s k i o d r e d o d J u g o s l o v e n a i z b e g l i h i / , z a t v o r a • • S p o l e t o " i » I d o l f i o r i t e « . O d r e d j e p o s l u ž i o k a o j e z g r o z a f o r m i r a n j e i t a l i j a n s k e b r i -g a d e A n t o n i o G r a m š i - , k o j a j e u s v o m s a s t a v u i m a l a p e t b a t a l j o n a ( t r i b a t a l j o n a s u f o r m i r a n a o d j u g o s l o v e n s k i h z a t v o r e n i k a i i n t e r n i r a c a ) .

30. septembar — M i n i s t a r s p o l j n i h p o s l o v a v l a d e V . B r i t a n i j e A n t o n i I d n , p r i m a j u ć i a k r e d i t i v e o d n o v o g a m b a s a d o r a i z b e g l i č k e v l a d e K r a l j e v i n e J u g o s l a v i j e B o g o l j u b a J e f t i č a , s a v e -t o v a o d a i z b e g l i č k a v l a d a p r e d u z m e i n i c i j a t i v u z a I z m i r e n j e s a N O V i P O J .

Septembar I z b e g l i č k a v l a d a K r a l j e v i n e J u g o s l a v i j e z v a n i č n o z a t r a ž i l a o d v l a d a P e r u a , B o l i v i j e , P a r a g v a j a i Č i l e a d a z a b r a n e r a d j u g o s l o v e n s k i h l e v i ć a r s k i h i s e l j e n i č k i h o r g a n i z a -c i j a u t i m z e m l j a m a .

P r i V S N O V i P O J f o r m i r a n o d s e k z a z a š t i t u n a r o d a ( O / . n a ) . s a z a d a t k o m d a n a č i t a v o j t e r i t o r i j i z e m l j e u s p o s t a v i o b a v e š t a j n u m r e ž u u c i l j u b o r b e p r o t i v n e p r i j a -t e l j s k e š p i j u n a ž e i p e t e k o l o n e .

B O S N A I H E R C E G O V I N A

J . S e p t e m b a r — K o d s . B r a j č e v i ć a i s . B o d e ž l š t a ( b l i z u G a c k a ) 1 0 . h e r c e g o v a č k a N O U b r i g a d a r a z -b i l a k o n j i č k i e s k a d r o n I z v i đ a č k o g b a t a l j o n a n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n - , o j a č a n d e l o v i m a m e s n o g m i l i c i j s k o g b a t a l j o n a i č e t n i č k e G a t a ć k e b r i g a d e . N e p r i -j a t e l j j e i m a o 1 3 m r t v i h , 9 z a r o b l j e n i h i v e ć i b r o j r a n j e n i h . I z m e đ u o s t a l o g , z a p l e -n j e n o j e i 4 5 k o n j a s a o p r e m o m .

3 . s e p t e m b a r — U G l a m o č b e z b o r b e u š l e j e d i n i c e 1 0 . u d a r n e d i v i z i j e 2 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V . T .

3'4. septembar — K o d U s t i k o l i n e ( b l i z u F o č e ) 2 . p r o l e t e r s k a u d a r n a b r i g a d a 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i -v i z i j e N O V J , g a z o m i s k e l o m , f o r s i r a l a D r i n u i z a u z e l a F o č u . Č e t n i c i s u p r u ž i l i s l a b o t p o r .

5 . septembar — O t p o č e o d v o d n e v n i r a d O b l a s n e k o n f e r e n c i j e A F Z - a z a B o s . k r a j i n u , n a k o j o j j e i z a -b r a n O b l a s n i o d b o r A F Z - a .

S e p t e m b a r p . O d l u k o m O b l a s n o g k o m i t e t a K P J z a H e r c e g o v i n u o b n o v l j e n O b l a s n i k o m i t e t S K O J - a z a H e r c e g o v i n u .

6 . septembar — U G o r a ž d e u š l i d e l o v i 2 . p r o l e t e r s k e i 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J , p o š t o s u s e d e l o v i n e m a č k e 3 6 9 . l e g i o n a r s k e d i v i z i j e p o v u k l i k a s . U s t i p r a č i .

— U s a s t a v u 1 0 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J s p a j a n j e m B l a g a j s k o g i J a n j s k o g N O P o d r e d a , f o r m i r a n B l a g a j s k o - j a n j s k i N O P o d r e d .

— N a S u h o p o l j u ( k o d s . C o s l i j a , b l i z u G l a m o č a ) u r e đ e n a e i o d r o m N O V J z a s l e t a n j e s a v e z n i č k i h a v i o n a .

7 . septembar — N a l i n i j i s . D . S k u g r l ć — s . T o l i s a — s . K r e č a n e i u D u g i m n j i v a m a ( k o d G r a d a ć c a ) 1 5 . m a j e v i č k a u d a r n a b r i g a d a 1 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l a i r a z b i l a o s t a t k e č e t n i č k o g T r e b a v s k o g o d r e d a . O k o 3 0 0 — 4 0 0 č e t n i k a j e p o b e g l o d e l o m n a l e v u o b a l u r . B o s n e , u s . K o t o r s k o , a d e l o m p r e m a D o b o j u I O z r e n u . P o g i n u l o j e 1 0 i r a n j e n o 2 5 č e t n i k a . B r i g a d a j e i m a l a s a m o 4 r a n j e n a .

543

1943. septembar BOSNA I H E R C E G O V I N A septembar 1943.

7 8 . septembar — M o d r i č u z a u z e l a 6 . i s t o č n o b o s a n s k a u d a r n a b r i g a d a 1 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J . Z a -r o b l j e n j e 2 . b a t a l j o n d o m o b r a n s k o g 3 . p e š a d i j s k o g p u k a ( 2 ( H ) d o m o b r a n a i 5 o f i c i r a ) . Z a p l e n j e n o : 2 0 0 p u š a k a . 5 m i n o b a c a č a . G p . m i t r a l j e z a i v e ć a k o l i č i n a m u n i c i j e i d r u g e o p r e m e .

8 . septembar — N a K o z a r i , p o n a r e d b i Š t a b a 2 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a , o d K o z a r s k o g N O P o d r e d a f o r m i r a n a 1 1 k r a j i š k a u d a r n a b r i g a d a 4 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J , s a s t a v a : 3 b a t a l j o n a .

— P o n a r e đ e n j u š t a b a 2 . b o s a n s k o g k o r p u s a N O V J . o d j e z g r a i z » . k r a j i š k e u d a r n e b r i g a d e i o d m o b i l i s a n o g l j u d s t v a i z o k o l i n e C a z i n a , f o r m i r a n C a z i n s k i N O P o d r e d .

S / 9 , s e p t e m b a r — J e d i n i c e 1 1 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l e T e s l i ć k o j i s u b r a n i l e d o m o b r a n s k i 4 . l o -v a č k i p u k . o k o 2 0 0 m i l i c i o n e r a i 7 0 ž a n d a r m a . Z b o g o t p o r a p o s a d e i / j a k i h u t v r đ e n j a n a p a d n i j e u s p e o , k a o n i o n a j i z v r š e n s l e d e ć e n o ć i . G u b i c i n e p r i j a t e l j a : 5 m r t v i h , 7 r a n j e n i h i 1 8 z a r o b l j e n i h , a j e d i n i c a N O V J 8 m r t v i h . 2 7 r a n j e n i h i 4 n e s t a l a .

!). septembar — U C a j n i č e u š l i d e l o v i 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J . p o š t o s u g a n a p u s t i l i d e l o v i n e m a č k e 1 1 8 . l o v a č k e i 3 6 9 . l e g i o n a r s k e d i v i z i j e .

— U K a l i n o v i k u š l i d e l o v i 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V I . p o š t o s u s e n e m a č k a p o s a d a i ž a n d a r m i p o v u k l i u T r n o v o .

U s . M a l o m P o l j u ( k o d H a n - P i j e s k a ) p o g i n u o k o m a n d a n t P l a n i n s k o g N O P o d r e d a S v e t o z a r K o s o r i ć . n a r o d n i h e r o j .

1 0 septembar — D e s e t a h e r c e g o v a č k a u d a r n a b r i g a d a 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J r a z b i l a d e l o v e č e t n i -č k e G a t a č k e b r i g a d e i m e s n o g m i l i c i j s k o g b a t a l j o n a i z a u z e l a G a c k o ,

— U s . L j u t o j ( k o d K o n j i c a ) M o s t a r s k i p a r t i z a n s k i b a t a l j o n u n i š t i o v o d d o m o b r a n a 1 p o r u š i o h i d r o c e n t r a l u .

10/11. septembar — P o s l e t r o č a s o v n e t e š k e b o r b e p r o t i v u s t a š k o g 2 2 . b a t a l j o n a j e d i n i c e I . i 2 . v o j v o đ a n -s k e u d a r n e b r i g a d e 1 6 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J z a u z e l e V l a s e n i c u . U s t a š e s u i m a l e 1 2 m r t v i h , 4 r a n j e n a 1 3 8 z a r o b l j e n i h , d o k s u b r i g a d e i m a l e 1 1 m r t v i h i 1 6 r a n j e n i h . Z a p l e n j e n o : 3 m i n o b a c a č a . 2 m i t r a l j e z a , 2 0 p u š a k a i d o s t a d r u g e r a t n e o p r e m e .

12. septembar — U s K o t o r s k o m ( k o d D o b o j a ) d e l o v i 5 . k r a j i š k e u d a r n e - b r i g a d e 1 1 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J r a z b i l i n e m a ć k o - d o m o b r a n s k u p o s a d u ( o k o 1 0 0 — 2 0 0 v o j n i k a ) . O v i m j e o m o -g u ć e n o d a s e s l e d e ć e n o ć i j u ž n o o d s . K o t o r s k o g p r e b a c i p r e k o r . B o s n e u T r e b a v u š t a b 1 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J s a 2 . k r a j i š k o m N O U b r i g a d o m .

— D r u g i b a t a l j o n 1 4 . p u k a d o m o b r a n s k e B . p e š a d i j s k e d i v i z i j e p r e š a o n a s t r a n u N O V J i p o r u š i o u r e đ a j e n a ž . s t . H u t o v o ( n a p r u z i H u m — G a b e l a ) , a l i j e n a p u t u r a z b i j e n e d d e l o v a j e d n e b r i g a d e i č e t n i č k e L j u b i n j s k e b r i g a d e , t a k o d a s e d o 1 0 . h e r c e -g o v a č k e u d a r n e b r i g a d e 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J . k o j a s e t o g a d a n a n a l a z i l a u r e -j o n u G a c k a , p r o b i l o m a n j e o d 1 0 0 d o m o b r a n a .

13. septembar — N a ž . s t . B l a g a j ( n a p r u z i P r i j e d o r — B o s . N o v i ) d i v e r z a n t s k a g r u p a P o d g r m e č k n g N O P o d r e d a m i n i r a l a p r u g u i u n i š t i l a o k l o p n i v o z . i ; k o m e j e p o g i n u l a s v a p o s a d a ( 8 4 v o j n i k a ) .

14. septembar — Č e t n i c i z a u z e l i P r n j a v o r , a l i g a j e , u z p o m o ć p r i s t i g l i h d e l o v a 5 . k r a j i š k e u d a r n e b r i g a d e 1 1 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J . P r n j a v o r s k i N O P o d r e d p o v r a t i o .

1 4 15. septembar U s . C a p a r d i m a ( k o d Z v o r n i k a ) j e d i n i c e 1 . i 2 . v o j v o đ a n s k e u d a r n e b r i g a d e 1 6 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l e d o m o b r a n s k u p o s a d u i p o s l e š e s t o ć a s o v n e b o r b e z a u z e l e u p o -r i š t e . P o g i n u l o j e i r a n j e n o 5 0 d o m o b r a n a a z a r o b l j e n o i r a z o r u ž a n o 4 0 7 v o j n i k a i 4 o f i c i r a 5 . b a t a l j o n a d o m o b r a n s k e T u z l a n s k e b r i g a d e . J e d i n i c e N O V J s u i i n a l e : 5 m r t -v i h i 1 8 r a n j e n i h .

Septembar p . p . — P o n a r e đ e n j u Š t a b a 1 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J f o r m i r a n T r e b a v s k i N O P o d r e d , j a č i n e 6 0 b o r a c a .

— I z d v a j a n j e m i z O K K P J z a J a j c e f o r m i r a n O k r u ž n i k o m i t e t K P J z a o k r u g G l a m o č — K u p r e s .

Septembar s . — U v a r o š i c u O r a š j e ( k o d B o s . S a m c a ) u š l e j e d i n i c e 1 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J . O n e s u z a p l e n i l e v e l i k e k o l i č i n e h r a n e .

— U r e j o n u H a n - P i j e s k a ( k o d V l a s e n i c e ) P l a n i n s k i N O P o d r e d u k l j u č e n u B i r ć a n s k i N O P o d r e d .

543

1943. septembar ROSNA I HERCEGOVINA septembar 1943.

Septembar d . p . — P o n a r e đ e n j u Š t a b a 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J f o r m i r a n J a h o r i n s k l N O P o d r e d , j a č i n e 2 5 0 b o r a c a .

— P o n a r e đ e n j u Š t a b a 1 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J f o r m i r a n P o s a v s k i N O P o d r e d .

16. septembar — U B o s . S a m c u 6 . i s t o č n o b o s a n s k a u d a r n a b r i g a d a I V . u d a r n e d i v i z i j e N O V J s l o m i l i o t p o r u s t a š k o - č e t n i č k i h s n a g a i z a u z e l a m e s t o P o g i n u l o j e 2 0 u s t a š a , a n e k i s u i z g o -r e l i u k a s a r n i i z k o j e s u d a v a l i o t p o r .

— U r e j o n u p r e v o j a K o b i l j e g l a v e ( n a p u t u G a c k o — B i l e ć a ) 1 0 . h e r c e g o v a č k a u d a r n a b r i g a d a 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J r a z b i l a o j a č a n u č e t n i č k u B i l e ć k u b r i g a d u . P o g i n u l o j e i r a n j e n o o k o 6 0 č e t n i k a i n e m a č k i h v o j n i k a , d o k s e v e ć i b r o j č e t n i k a r a z b e ž a o k u ć a m a i l i p o v u k a o u B i l e ć u , g d e s u i h s u t r a d a n p r i h v a t i l i d e l o v i 1 4 . p u k a n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n « i č e t n i č k e T r e b i n j s k e b r i g a d e .

— U s . B o s . R a č u ( k o d B i j e l j i n e ) u š l i d e l o v i 1 0 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J , p o š t o s e 7 . č e t a 2 . b a t a l j o n a 8 . p u k a d o m o b r a n s k e 3 l o v a č k e b r i g a d e p o v u k l a p r e k o r e k e S a v e u V i n k o v c e .

17/18. septembar — U s . P r k o s i m a ( k o d K u l e n - V a k u f a ) d v a b a t a l j o n a 1 0 . k r a j i š k e u d a r n e b r i g a d e i U d a r n i b a t a l j o n D r v a r s k o - p e t r o v a č k o g N O P o d r e d a 4 . u d a r n e d i v i z i j e N O V . T n a p a l i i p o s l e ž e s t o k e b o r b e u n i š t i l i d e l o v e n e m a č k e 3 7 3 . l e g i o n a r s k e d i v i z i j e . I z b a č e n o j e i z s t r o j a o k o 2 5 0 n e p r i j a t e l j s k i h v o j n i k a , d o k s u j e d i n i c e N O V J i m a l e 2 2 m r t v a ( m e d u k o j i m a j e i b o r a e - b o m b a š 3 - b a t a l j o n a 10 . k r a i i š k e N O U b r i g a d e M a r i j a B u r s a č , n a -r o d n i h e r o j ) i 4 4 r a n j e n a . Z a p l e n j e n o : 4 h a u b i c e , 1 0 p . m i t r a l j e z a . 1 m i t r a l j e z , 5 t r o m -b l o n s k i h p u š a k a . 2 m i n o b a c a č a i d r u g o o r u ž j e .

— R a m s k i N O P o d r e d 1 0 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J z a u z e o O s t r o ž a c ( k o d K o n j i c a ) . O v d e j e r a z b i o j e d n u č e t u 2 . d o m o b r a n s k e b r d s k e b r i g a d e z a r o b i v š i 4 1 i u b i v š i 1 2 d o m o -b r a n a i u n i š t i o ž . s t . i s v e z g r a d e n a d l e š t a v a .

18. septembar — P o n a r e đ e n j u Š t a b a 1 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J . o d b o r a c a i z o k o l i n e T e -š n j a i T e s l i ć a , f o r m i r a n T e š a n j s k o - t e s l i ć k i N O P o d r e d .

— F o r m i r a n O N O o d b o r z a o k r u g D r v a r

20. septembar — N a o b l a s n o j k o n f e r e n c i j i U S A O B i H - a z a B o s . k r a j i n u i z a b r a n O b l a s n i o d b o r U S A O B i H - a z a B o s . k r a j i n u .

21. septembar — P o n a r e đ e n j u Š t a b a 1 . b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J f o r m i r a n a 1 0 . m u s l i m a n s k a u d a r n a b r i g a d a 1 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J , s a s t a v : 4 b a t a l j o n a .

— Č e t n i č k a G a t a č k a b r i g a d a i G a t a č k i m i l i e i j s k i b a t a l j o n d o m o b r a n s k e 6 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e z a u z e l i G a c k o , p o t i s n u v š i j e d a n b a t a l j o n 1 0 . h e r c e g o v a č k e u d a r n e b r i g a d e 3 . u d a r n e d i v i z i j o N O V J p r e m a Č e m e r n u .

22. septembar — N a p r u z i T r a v n i k — T u r b e d e l o v i 1 . k r a j i š k e u d a r n e b r i g a d e 5 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J m i n o m u n i š t i l i o k l o p n i v o z . N e p r i j a t e l j s k i g u b i c i : 7 0 m r t v i h i 8 z a r o b l j e n i h , a d o l o v i 1 . b r i g a d e : 3 m r t v a i 3 r a n j e n a .

22/24. septembar — U s . R a z b o j u ( k o d B o s . G r a d i š k e ) d v a b a t a l j o n a 5 k r a j i š k e u d a r n e b r i g a d e U . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l i ž a n d . s t a n i c u i p o s l e š e s t o č a s o v n e b o r b e z a r o b i l i 5 4 ž a n d a r m a . P o g i n u l o j e 6 ž a n d a r m a . d o k s u b a t a l j o n i i m a l i 5 r a n j e n i h Z a p l e n j e n o : 2 p . m i t r a -l j e z a i 5 8 p u š a k a .

24. septembar — U G r a č a n i c u u š l i 2 . k r a j i š k a u d a r n a b r i g a d a i O z r e n s k i N O P o d r e d 1 , b o s a n s k o g u d a r n o g k o r p u s a N O V J . p o š t o s u s e ž a n d a r m i p o v u k l i k a D o b o j u .

— J e d i n i c e 1 6 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J i M a j e v i č k i N O P o d r e d , p o s l e t e š k e d v o d n e v n e b o r b e p r o t i v d e l o v a d o m o b r a n s k o g 0 l o v a č k o g p u k a . n e m a č k i h d e l o v a i u s t a š a , z a -u z e l i B i j e l j i n u . P o g i n u l o j e 7 8 a z a r o b l j e n o 2 7 8 n e p r i j a t e l j s k i h v o j n i k a , d o k s e o s t a t a k p r o b i o p r e k o r . D r i n e u s . B n d o v i n c e ( k o d B o g a t i ć a ) . Z a p l e n j e n o j e 9 m i n o b a c a č a . 6 m i t r a l j e z a , 1 3 p . m i t r a l j e z a , v e l i k a k o l i č i n a m u n i c i j e , d r u g e r a t n e o p r e m e I h r a n e .

— U D o b r l j i n u ( k o d B o s . K o s t a j n i c e ) 1 1 . k r a j i š k a u d a r n a b r i g a d a 4 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J r a z b i l a d v a b a t a l j o n a u s t a š a i z a u z e l a m e s t o .

124/25. septembar — U s . R a v n o m ( n a p r u z i H u m — G a b e l a ) 1 0 h e r c e g o v a č k a u d a r n a b r i g a d a 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J r a z b i l a p o s a d u ( 1 7 4 ž a n d a r m a i m i l i c i o n e r a ) . U j e d n o č a s o v n o j b o r b i u s e l u i n a o b e z b e d e n j i m a p r e m a D u b r o v n i k u i M e t k o v i ć u p o g i n u l o j e o k o 6 0 I z a -r o b l j e n o 2 0 n e p r i j a t e l j s k i h v o j n i k a . Z a p l e n j e n o j e 1 5 0 p u š a k a i d o s t a d r u g e o p r e m e . V e ć 2 6 . s e p t e m b r a u R a v n o s u p o n o v o u š l i d e l o v i n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e P r i n c E u g e n « .

5 45

1943. septembar CUNA GORA septembar 1943.

26. septevibar — U Mrkonjić-Grad u u prisustvu 200 delegata, održana oblasna konferencija delegata NO odbora Bos. krajine na kojoj je izabran Oblasni NO odbor za Bos. krajinu (40 članova, računajući i 9 članova Izvršnog odbora) i doneta rezolucija o zadacima.

— Izabran Okružni odbor AF2-a za Kozaru.

— U Popovom polju četnički Trebinjski korpus i delovi nemačke 7. SS divizije »Princ Eugen- i domobranske 6. pešadijske divizije preduzeli opkoljavanje 10. hercegovačke udarne brigade 3. udarne divizije NOV.l. Brigada je. osetivši te pripreme, izvršila napad i, posle dvodnevnih borbi, probila se u Trebinjska brda. Poginulo je 40 četnika, a zarobljeni su 42 domobrana i 34 četnik.i. Brigada je imala 2 mrtva i 5 ranjenih.

27/28. septembar — Kod s. Han-Bile dve čete 1. krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ mini-rale prugu Travnik — Lašva i uništile nemački transportni voz. Poginulo je 40 ne-mačkih vojnika i oficira.

29. septembar — U s . Begović-Kuli (kod Trebinja) 10. hercegovačka udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ napala i u kratkoj borbi razbila četničku Trebinjsku brigadu, ojačani 1. ba-taljon domobranskog 14. pešadijskog puka i manje delove nemačke 7. SS divizije Princ Eugen«. Zahvaćeni panikom, četnici i domobrani su napustili i garnizon Tre-

binje. Brigada, zbog neobaveštenosti, nije iskoristila tu priliku. Poginulo je oko 30 i ranjeno oko 50 neprijateljskih vojnika a zaplenjeno su tri haubice. Brigada je imala samo nekoliko ranjenih.

— U Zvornik ušli delovi 16. udarne divizije NOVJ. pošto su ga domobranske jedinice napustile, odstupivši u Mali Zvornik.

Septembar k. — U rejonu s. Sokolovo — s. Kozica — s. Tramošnja (kod San. Mosta), po naređenju Štaba 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, formiran Sanski NOP odred u sastavu 4. udarne divizije NOVJ.

Septembar — U s . Trnavi (kod Bijeljine) izašao prvi broj »Naše borbe«, organa USAO Bili za istočnu Bosnu.

— Po naređenju Štaba 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ u okolini Srebrenice for-miran Srebrenički NOP odred, a u okolini Kladnja Kladanjski NOP odred.

C'KN'A GOKA

2. septembar — Kod Kapetanovog jezera (blizu Nikšiča) 4. bataljon 5. crnogorske NOU brigade izvr-šio napad na 3. bataljon 750 puka nemačke 118. lovačke divizije i naneo mu gubitke od 6 mrtvih, 7 ranjenih i 11 nestalih.

8. septembar — GS NOV i PO za Crnu Goru i Boku povodom kapitulacije Italije uputio pismeni poziv komandantima italijanskih garnizona: da predaju svu ratnu opremu, da se, ako žele, s vojnicima priključe Narodnooslobodilaćkoj vojsci, da od guvernera Crne Gore i Boke traže da sve zarobljene pripadnike NOVJ, internicc i uhapšene pusti na slobodu.

9. septembar — Guverner Crne Gore Kurio Barbazeti, grof od Pruna. povodom kapitulacije Italije izdao proglas narodu Crne Gore u kome ističe da će italijanske trupe izvršiti svoju dužnost do kraja, te poziva narod na »spokojstvo, prisebnost duha, mir i jedinstvo«, obećavajući puštanje na slobodu političkih zatvorenika.

12. septembar — Po naređenju VS NOV i POJ, a u vezi s kapitulacijom Italije, Stab 3. udarne divi-zije NOVJ i 5. crnogorska NOU brigada krenuli iz rejona Foče opštim pravcem s. Izgori — pl. Golija — Banjani (kod Nikšića), da u Crnoj Gori mobilišu novo ljud-stvo, razbijaju četnike i razoružavaju italijanske jedinice.

— Stab 2. proleterske udarne divizije NOVJ, sa svojom 2. proleterskom NOU brigadom, krenuo iz rejona Kalinovika, preko Pljevalja, u Sandžak, da po naređenju Štaba 2. udarnog korpusa NOVJ reorganizuje 3. proletersku (sandžačku) NOU brigadu i tamo nastavi dejstva protiv neprijatelja.

13. septembar — Na putu Nikšić — s. Trubjela Nikšićki NOP odred razoružao jedan italijanski ba-taljon a jedan bataljon Lovćenskog NOP odreda razoružao delove italijanskih snaga na Cevu, te su zaplenili 10 minobacača, 47 mitraljeza i p. mitraljeza, 700 pušaka i oko 200.000 metaka.

Septembar p. p. — Posle kapitulacije Italije primorski partizani zauzeli Bar, Ulcinj i Petrovac na moru.

— Štab italijanske divizije »Taurinenze iz rejona Boke kotorske uputio GS NOV i PO za Crnu Goru i Boku predlog o zajedničkoj borbi protiv nemačkih jedinica.

546

1943. septembar CRNA GORA septembar 1943.

— Č e t n i č k e s n a g e I s t o č n o g I r o n i a ( C r n e G o r e ) u b r z o p o s l e k a p i t u l a c i j e I t a l i j e p o s e l e B i j e l o P o l j e , P r i j e p o l j e , B r o d a r e v o , R u d o i N o v u V a r o š .

Septembar đ . p . — M e s n a p a r t i z a n s k a j e d i n i c a r a z b i l a č e t n i k e i z a u z e l a v a r o š i c u V e l i m l j e ( k o d N i k š i ć a ) .

1 6 . septembar — N a p u t u P l j e v l j a — s . Š a h o v i ć i ( s a d a : T o m a š e v o ) j e d i n i c e 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e b r i -g a d e 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J r a z b i l e č e t n i č k u k o l o n u , n a n e v š i j o j g u -b i t k e o d 1 8 m r t v i h .

1 9 . septembar — G Š N O V i P O z a C r n u G o r u i B o k u , p o v o d o m č e t n i č k o g p o z i v a p a r t i z a n i m a d a s e v r a t e k u ć a m a , i z d a o p r o g l a s n a r o d u u k o m e u k a z u j e n a i z d a j n i č k u u l o g u č e t n i k a .

20. septembar — Š t a b 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J , 2 . d a l m a t i n s k a u d a r n a b r i g a d a 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J i 4 . p r o l e t e r s k a u d a r n a b r i g a d a 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J o t p o č e l i m a r š i z r e j o n a F o č e t i S a n d ž a k i C r n u G o r u r a d i m o b i l i z a c i j e n o v o g l j u d s t v a , r a z b i j a n j a č e t n i k a i r a z o r u ž a v a n j a i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » V e n e c i j a « .

— Č e t n i č k a l . i 2 . b j e l o p o l j s k a i J u r i š n a b r i g a d a i d e o č e t n i č k e K o l a š i n s k e b r i g a d e i z -b i l i i z B i j e l o g P o l j a n a l i n i j u s . K o v r e n — s . B l i š k o v o s c i l j e m d a p r o d r u p r e m a P l j e v l j i m a i o d b r a n e I h o d j e d i n i c a 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J .

22. septembar — J e d i n i c e 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V . T r a z b i l e č e t n i č k e s n a g e I s t o č n o g f r o n t a i m i l i c i j u i z a u z e l e P l j e v l j a . P o g i n u l o j e 2 0 . r a n j e n o 4 0 i z a r o b l j e n o 2 0 n e p r i j a t e l j s k i h v o j n i k a , a z a p l e n j e n o : 0 m i t r a l j e z a . 2 0 p . m i t r a l j e z a . 3 k a m i o n a , 2 p u t n i č k a a u t o -m o b i l a i d o s t a d r u g o g r a t n o g m a t e r i j a l a . O k o 2 0 0 m u s l i m a n a j e t a d a s t u p i l o u N O V J .

23. septembar — P o s l e k r a ć e b o r b e p r o t i v č e l n i k a D u r m i t o r s k e b r i g a d e 1 . b a t a l j o n D u r m i t o r s k o g N O P o d r e d a z a u z e o Š a v n i k .

— Š t a b 2 . u d a r n o g k o r p u s a s a 4 . p r o l e t e r s k o m u d a r n o m b r i g a d o m 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J u š a o u 2 a b ! j a k . k o j i s u n a p u s t i l e n e m a č k e j e d i n i c e .

24. septembar — G Š N O V i P O z a C r n u G o r u i B o k u u p u t i o p i s m o Š t a b u i t a l i j a n s k e d i v i z i j e T a u -r i n e n z e « , u p o z o r i v š i g a d a ć e s n a g e N O V J v o d i t i b o r b u p r o t i v n j e g o v i h j e d i n i c a a k o o n e n e o s t a n u p r i s v o j o j r a n i j o j o d l u c i d a s e p r i k l j u č e N O V J .

— D e l o v i 5 . c r n o g o r s k e u d a r n e b r i g a d e 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J o d b a c i l i j e d i n i c e č e t -n i č k e V u č e d o l s k e b r i g a d e i z a u z e l i V i l u s e z a p l e n i v š i m a g a c i u m u n i c i j e .

2 5 . s e p t e m b a r — U o k o l i n i N i k š i ć a o d r ž a n s a s t a n a k G Š N O V i P O z a C r n u G o r u i B o k u s a Š t a b o m 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a k o m e j e o d l u č e n o d a u s a s t a v 5 . c r n o g o r s k e N O U b r i -g a d e u d u 1 . n i k š i ć k i i 1 . z e t s k i p a r t i z a n s k i u d a r n i b a t a l j o n .

2 6 . s e p t e m b a r — U B a n j a n i m a ( k o d N i k š i ć a j e d i n i c e č e t n i č k o g N o v e s i n j s k o g i T r e b i n j s k o g k o r p u s a n a p a l e d v a b a t a l j o n a 5 . c r n o g o r s k e u d a r n e b r i g a d e 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J , k o j i s u s e p o s l e o š t r e b o r b e p o v u k l i l i r e j o n s . T i s e i s . P r e s j e k e .

2 7 . s e p t e m b a r — Č e t v r t a p r o l e t e r s k a u d a r n a b r i g a d a 3 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J z a u z e l a K o l a š i n p o s l e 1 4 - č a s o v n e b o r b e p r o t i v 2 . b a t a l j o n a 8 3 . p u k a i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » V e n e c i j a « i o k o 3 0 0 č e t n i k a . I t a l i j a n s k i b a t a l j o n j e p r i š a o t o j p r o l e t e r s k o j b r i g a d i , d o k s u r a z b i j e n i č e t n i c i u n e r e d u o d s t u p i l i k a s . M a t e š c v u . N e p r i j a t e l j s k i g u b i c i : 3 0 m r t v i h i o k o 3 0 r a n j e n i h . B r i g a d a j e i m a l a 6 m r t v i h i 1 2 r a n j e n i h . Z a p l e n j e n o j e 6 m i t r a l j e z a , 6 p . m i -t r a l j e z a , 6 m i n o b a c a č a , 4 6 p u š a k a , 3 0 0 r u č n i h b o m b i i v e ć a k o l i č i n a m u n i c i j e .

— U b l i z i n i s . T r e p ć e ( k o d N i k š i ć a ) 2 . b a t a l j o n 5 . c r n o g o r s k e N O U b r i g a d e n a p a o d e -l o v e č e t n i č k e N i k š i ć k e b r i g a d e i u v i š e č a s o v n o j b o r b i p r e t r p e o g u b i t k e o d 5 m r t v i h .

28. septembar — Š t a b 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J d e p e š o m t r a ž i o o d V Š N O V i P O J d a s e u S a n d ž a k p r e b a c i j o š j e d n a d i v i z i j a N O V . T , k a k o b i t a j k o r p u s d e l o m s n a g a p r o d r o u C r n o -g o r s k o p r i m o r j e .

29/30. septembar — J e d i n i c e 2 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J z a u z e l e B i j e l o P o l j e , n a n e v š i č e t n i č k i m j e d i n i c a m a I s t o č n o g f r o n t a g u b i t k e o d 1 8 m r t v i h i 2 2 r a n j e n a .

30. septembar — Š t a b 2 . u d a r n o g k o r p u s a N O V J u p u t i o p i s m o š e f u b r i t a n s k e m i s i j e u č e t n i č k o m š t a b u u B e r a n a m a ( s a d a : f v a n g r a d ) : d a n a p u s t i č e t n i k e , i p r e đ e u Š t a b k o r p u s a r a d i u p o z n a v a n j a s a s i t u a c i j o m l s a s t a v o m s a v e z n i k a u v e z i s k a p i t u l a c i j o m I t a l i j e i p r e l a s k o m i t a l i j a n s k i h j e d i n i c a n a s t r a n u N O V J .

547

1943. septembar septembar 1943

— Č e t n i č k e b r i g a d e 1 . i 2 . b e r a n s k a , K o l a š i n s k a , J u r i š n a i A n d r i j e v i č k a o t p o č e l e n a p a d s a p r a v c a s . M a t e š e v a n a 4 . p r o l e t e r s k u N O U b r i g a d u i 2 . b a t a l j o n 8 3 . p u k a i t a l i j a n -s k e p a r t i z a n s k e d i v i z i j e V e n e c i j a « u K o l a š i n u . H i t n o p r e b a č e n i i z M o j k o v c a , d e l o v i 2 . d a l m a t i n s k e N O U i 2 . p r o l e t e r s k e N O U b r i g a d e , u z s a d e j s t v o V s s o j e v i ć k o g p a r t i -z a n s k o g b a t a l j o n a i B j e l o p o l j s k o g b a t a l j o n a 3 . p r o l e t e r s k e ( s a n d ž a č k e ) N O U b r i g a d e , 4 . o k t o b r a s u p r o t i v n a p a d o m r a z b i l i č e l n i k e i o d b a c i l i i h k a s . M a l e š e v u u z g u b i t k e o d o k o 2 0 0 m r t v i h i r a n j e n i h . Z a i z v a n r e d n u p o ž r t v o v a n o s t u ž e s t o k i m v i š e d n e v n i m b o r b a m a p r i o s l o b o đ e n j u i o d b r a n i K o l a š i n a V r h o v n i k o m a n d a n t j e p o h v a l i o 4 . p r o -l e t e r s k u N O U b r i g a d u i 2 . b a t a l j o n 8 3 . p u k a i t a l i j a n s k e p a r t i z a n s k e d i v i z i j e » V e n e -c i j a « .

S e p t e m b a r — P o k r a j i n s k i o d b o r c r n o g o r s k e n a r o d n e o m l a d i n e i z d a n p r o g l a s o m l a d i n i p o z i v a j u ć i j e d a s e s v r s t a u r e d o v e N O V i P O . T .

— U S a n d ž a k u , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a C r n u G o r u i B o k u , o b n o v l j e n i B j e l o -p o l j s k i i P l j e v a l j s k i N O P o d r e d .

— P o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a C r n u G o r u i B o k u o b n o v l j e n D u r m i t o r s k i N O P o d r e d .

HRVATSKA

I . septembar — U S l a v o n i j i , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 2 . h r v a t s k o g k o r p u s a N O V J , f o r m i r a n Š t a b I s t o č n e g r u p e N O P o d r e d a .

— K o d s . B o g a l n i k a i s . B i l i š a n a ( n a p u t u O b r o v a c — s . 2 e g a r ) S o v e r n o d a l m a t i n s k i N O P o d r e d n a p a o d e l o v e 2 9 2 . p u k a i t a l i j a n s k e d i v i z i j e - Z a r a « i n a n e o i m g u b i t k e o d 1 3 m r t v i h , 1 3 r a n j e n i h i 6 z a r o b l j e n i h . O d r e d j e i m a o 1 m r t v o g i 2 r a n j e n a .

2/3. septembar — U Č a z m i M o s l a v a č k i N O P o d r e d n a p a o i z a r o b i o 1 4 0 d o m o b r a n a , 7 p o d o f i c i r a i 0 o f i -c i r a 2 . b a t a l j o n a d o m o b r a n s k o g 2 . p e š a d i j s k o g p u k a . d o k s e n e m a č k a p o s a d a o d r ž a l a j a k i m o t p o r o m . O d r e d j e i m a o 2 m r t v a i 7 r a n j e n i h .

3 . septembar — N a o s n o v u d i r e k t i v e G S N O V i P O z a H r v a t s k u , Š t a b 2 . h r v a t s k o g k o r p u s a N O V J , n a r e d i o 1 0 . d i v i z i j i N O V J d a s e i z S l a v o n i j e , p r e k o M o s l a v i n e i B i l o - g o r e , p r e b a c i n a K a l n i k i u H r v a t s k o z a g o r j e d a b i t a m o o j a č a l a p o s t o j e ć e 1 f o r m i r a l a n o v e p a r t i -z a n s k e j e d i n i c e i d a b i p o l i t i č k i m d e l o v a n j e m o o v e ć a l a p r i l i v h r v a t s k o g n a r o d a u N O V .

— I z m e đ u s . H r k a n o v a c a i s . T r n a v e ( k o d Đ a k o v a ) 1 . b a t a l j o n D i l j s k o g N O P o d r e d a n a p a o k o l o n u n e m a č k e 3 6 9 . l e g i o n a r s k e d i v i z i j e . P o g i n u l o j e 1 4 v o j n i k a i 1 o f i c i r , a z a r o b l j e n o 1 6 v o j n i k a i 1 o f i c i r . B a t a l j o n j e i m a o 1 m r t v o g i 2 r a n j e n a .

— U t v o r n i c i D a n i c a « ( k o d K o p r i v n i c e ) 1 . b a t a l j o n K a l n i č k o g N O P o d r e d a n a p a o d o m o b r a n s k u p a d o b r a n s k u č e t u i r a n i o 3 a z a r o b i o 6 p a d o b r a n a c a , u z s o p s t v e n e g u b i t k e o d l m r t v o g i 6 r a n j e n i h .

— U s . H o r v a t i m a ( k o d J a s t r e b a r s k o g ) d e l o v i 2 . d i v e r z a n t s k o g b a t a l j o n a I n ž i n j e r i j s k o g o d s e k a G S N O V i P O z a H r v a t s k u u n i t i l i ?.. s t i j e d a n t e r e t n i v o z .

4 . septembar — N a K a l n i k u , p o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a N O b r i g a d a » B r a ć a R a d i ć « 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e .

— G r a č a c z a u z e l i d e l o v i n e m a č k e 1 1 4 . l o v a č k e d i v i z i j e .

— U Z a d r u i t a l i j a n s k i f a š i s t i o p l j a č k a l i A r h i v 1 B i b l i o t e k u , t e o d n e l l u I t a l i j u 1 5 7 s a n -d u k a d r a g o c e n o g a r h i v s k o g m a t e r i j a l a i z Z a d r a , Š i b e n i k a , T r o g i r a i K o r č u l e .

5 . septembar — O d r ž a n a p r v a k o n f e r e n c i j a U S A O I I - a z a o k r u g M a k a r s k a , k o j o j j e p r i s u s t v o v a o o k o 2 0 0 o m l a d i n a c a i o m l a d i n k i .

— U s . K r i ž u ( k o d I v a n i ć - G r a d a ) d e l o v i M o s l a v a č k o g N O P o d r e d a z a r o b i l i 1 5 d o m o -b r a n a .

— U s . Š a r e n g r a d ( k o d I l o k a ) u p a l e j e d i n i c e 1 . s r e m s k o g N O P o d r e d a , t e u n i š t i l e d v a m a g a c i n a s a h r a n o m i z a p l e n i l e 2 5 p u š a k a .

Septembar p . — U s . K a l n i k u ( k o d N o v o g M a r o f a ) p o g i n u o s e k r e t a r S K K P H z a N o v i M a r o f J o s i p P r s a , n a r o d n i h e r o j .

— P o s l e p e t e n e p r i j a t e l j s k e o f a n z i v e 7 . u d a r n a d i v i z i j a N O V J v r a t i l a s e i z C r n e G o r e u B a n i j u i u š l a u s a s t a v 1 . h r v a t s k o g k o r p u s a N O V J .

5-18

1943. septembar HRVATSKA septembar 1943.

6 . s e p t e m b a r — U s . S v i b o v c u ( k o d V a r a ž d i n s k i h T o p l i c a ) N O b r i g a d a ' B r a ć a R a d i ć « 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e o d b i l a n a p a d d e l o v a n e m a č k e 1 8 7 . r e z e r v n e d i v i z i j e , d o -m o b r a n s k o g 1 4 . p u k a i 1 . k o n j i č k o g d i v i z i o n a . P o g i n u l o j e 6 n e m a č k i h v o j n i k a i 1 d o m o b r a n , r a n j e n o 9 n e m a č k i h v o j n i k a , a n e s t a l o 1 1 d o m o b r a n a . B r i g a d a j e I m a l a 1 m r t v o g i 1 3 r a n j e n i h .

8 . septembar — K a p i t u l i r a l a I t a l i j a . T a d a j e d o š l o d o o p š t e g n a r o d n o g u s t a n k a u D a l m a c i j i , H r v a t -s k o m p r i m o r j u , G o r s k o m k o t a r u i I s t r i . I d u ć i h n e k o l i k o d a n a j e d i n i c e N O V J , u z s v e s t r a n u p o m o ć n a r o d a , o s l o b o d i l e s u o b a l s k i p o j a s o d T r s t a d o D u b r o v n i k a , s e m g r a d o v a P u l e , R i j e k e , S u š a k a , Z a d r a , Š i b e n i k a , O m i š a i M a k a r s k e .

— K o d s . V r l i k e ( b l i z u K n i n a ) , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t -s k e , p o n o v o f o r m i r a n a 3 . d a l m a t i n s k a u d a r n a b r i g a d a 9 . d i v i z i j e N O V J .

— O t p o č e l a p r v a o k r u ž n a k o n f e r e n c i j a S K O J - a z a G o r s k i k o t a r , n a k o j o j j e , u p r i s u -s t v u 1 4 5 d e l e g a t a , s u t r a d a n i z a b r a n n o v i O K S K O J - a .

— D i v e r z a n t s k e j e d i n i c e G Š N O V i P O z a H r v a t s k u u n i š t i l e i t a l i j a n s k i t r a n s p o r t n i v o z k o d ž . s t . P l a s a , a d r u g i k o d S u š a k a , p a j e t r a n s p o r t i t a l i j a n s k i h t r u p a z b o g t o g a b i o p o t p u n o o b u s t a v l j e n .

— U C r i k v e n i c i f o r m i r a n a K o m a n d a m o r n a r i c e z a H r v a t s k o p r i m o r j e i I s t r u , p o t ć i -n j e n a G S N O V i P O z a H r v a t s k u .

— N a o . R a b u , o d i n t e r n i r a c a s l o v e n a č k e n a r o d n o s t i i z d o t a d a n j e g i t a l i j a n s k o g k o n -c e n t r a c i o n o g l o g o r a , f o r m i r a n a R a b s k a N O b r i g a d a , j a č i n e 9 0 0 b o r a c a . ( B r i g a d a s e d o 1 9 . s e p t e m b r a p r e b a c i l a u s . B a k a r i o d a v d e k r e n u l a z a S l o v e n i j u . )

— U s . D . D u b r a v a m a i n a ž . s t . K o š a r e ( k o d O g u l i n a ) 2 , b a t a l j o n K o r d u n a š k o g N O P o d -r e d a z a r o b i o 8 1 d o m o b r a n a i 1 o f i c i r a .

9 . septembar — J a k o u s t a š k o u p o r i š t e Z r i n ( k o d K o s t a j n i c e ) , p o s l e š e s t o č a s o v n e b o r b e , z a u z e l a 1 . b r i -g a d a U n s k e o p e r a t i v n e g r u p e . P o g i n u l e s u 8 3 u s t a š e , d o k j e 1 . b r i g a d a i m a l a 1 4 m r t v i h i 3 9 r a n j e n i h .

— K o d ž . s t . S p a č v a ( n a p r u z i V i n k o v c i — B r č k o ) d e l o v i 2 . s r e m s k o g N O P o d r e d a n a -p a l i o k l o p n i i p u t n i č k i v o z , t e o š t e t i l i 2 l o k o m o t i v e , z a p a l i l i 1 7 v a g o n a 1 z a r o b i l i 7 1 d o m o b r a n a .

— I z m e đ u s . T r n j a n a i s . V r a n o v a c a ( k o d S I . B r o d a ) j e d i m c e D i l j s k o g N O P o d r e d a n a p a l e 3 k a m i o n a s n e m a č k i m v o j n i c i m a . P o g i n u l o j e 8 n e m a č k i h v o j n i k a , a k a -m i o n i s u z a p l e n j e n i .

— U s t a š k a u p o r i š t a G o r e n j u V a s i N o v o S e l o ( k o d J a s t r e b a r s k o g ) z a u z e l a 1 3 . p r o l e t e r -s k a N O U b r i g a d a » R a d e K o n č a r « , p o š t o j e r a z b i l a d v e č e t e 1 3 . u s t a š k o g b a t a l j o n a . P o g i n u l o j e i r a n j e n o o k o 9 0 . a z a r o b l j e n o 6 u s t a š a . B r i g a d a j e i m a l a 5 m r t v i h i 2 r a n j e n a .

— D e l o v i n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n * i z M o s t a r a o t p o č e l i s e p r e b a c i v a t i a v i -o n i m a u S i n j u c i l j u š t o b r ž e g i z b i j a n j a u S p l i t .

— U K a r l o v c u u s t a š e r a z o r u ž a l e d e l o v e i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » L o m b a r d i j a « i u h a p s i l e k o -m a n d a n t a d i v i z i j e i o s t a l e o f i c i r e š t a b a .

9 / 1 0 . septembar — U s . J o s i p d o l i s . O š t a r i j e ( k o d O g u l i n a ) u p a l i d e l o v i P l a š č a n s k o g i K o r d u n a š k o g N O P o d r e d a , g d e i m s e p o s l e k r a ć i h p r e g o v o r a u t o k u 1 0 . i 1 1 . s e p t e m b r a p r e d a l o 2 3 0 d o m o b r a n a s a 4 o f i c i r a i 1 p o d o f i c i r o m .

10. s e p t e m b a r — N a p l . U č k i , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 1 3 . d i v i z i j e N O V J , f o r m i r a n 1 . N O P o d r e d » U č k a * .

— S n a g e n e m a č k e 1 1 4 . l o v a č k e d i v i z i j e i z K n i n a p r o d r l e u Z a d a r , g d e s u r a z o r u ž a l e g l a v n i n u i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » Z a r a « .

2 1 . s e p t e m b a r — P o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a H r v a t s k u r a s f o r m i r a n Š t a b U n s k e o p e r a t i v n e g r u p e , a 1 . i 2 . b r i g a d a u š l e u s a s t a v 7 u d a r n e d i v i z i j e N O V J . T a d a s u p r e i m e n o v a n e b r i -g a d e 7 . d i v i z i j e : 7 . b r i g a d a j e n a z v a n a 1 . b r i g a d o m , 8 . b r i g a d a — 2 . b r i g a d o m , 1 . b r i -g a d a U n s k e o p e r a t i v n e g r u p e — 3 . b r i g a d o m . 2 . b r i g a d a U n s k e o p e r a t i v n e g r u p e — 4 . b r i g a d o m .

— N a ž . s t . S t a r i P e r k o v c i ( n a p r u z i S I . B r o d — V i n k o v c i ) j e d i n i c e D i l j s k o g N O P o d r e d a i 1 . d i v e r z a n t s k o g b a t a l j o n a 2 . h r v a t s k o g k o r p u s a N O V J , n a p a l e n e m a č k i t r a n s -p o r t n i v o z i z a p a l i l e 1 4 v a g o n a s a 1 0 k a m i o n a i 5 p u t n i č k i h a u t o m o b i l a . P o g i n u l o j e 1 0 , r a n j e n o 9 i z a r o b l j e n o 8 n e m a č k i h v o j n i k a , d o k j e D i l j s k i N O P o d r e c i i m a o 1 m r t v o g i 3 r a n j e n a .

— J e d i n i c e n e m a č k e 1 1 4 . l o v a č k e d i v i z i j e z a u z e l e Š i b e n i k , g d e s u r a z o r u ž a l e d e l o v e i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » Z a r a « . k o j i s u p r e t h o d n o o d b i l i z a h t e v d a g r a d p r e d a j u p a r t i -z a n i m a .

1943. septembar HRVATSKA septembar 1943.

— K o d s . D i c m a d e l o v i n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n « i 2 7 . u s t a š k i b a t a l j o n , n a d i r u ć i i z S i n j a k a S p l i t u , s a v l a d a l i o d b r a n u 1 . d a l m a t i n s k e u d a r n e b r i g a d e 9 . d i -v i z i j e N O V J i z a u z e l i t v r đ a v u K l i s . T a d a j e p o g i n u o i D u r o Đ a p i ć , n a r o d n i h e r o j .

12. septembar — U r e j o n u S p l i t a , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e , f o r m i -r a n a 4 . d a l m a t i n s k a b r i g a d a ( s p l i t s k a ) 9 . d i v i z i j e N O V . T .

— U s . H e r c e g o v c u ( k o d G a r e š n i c e ) j e d i n i c e 1 7 . u d a r n e i 2 1 . b r i g a d e 1 0 . d i v i z i j e N O V J n a p a l e d o m o b r a n s k u p o s a d u , t e u b i l e 1 , r a n i l e 7 i z a r o b i l e 1 6 0 d o m o b r a n a i 3 o f i c i r a 3 . b a t a l j o n a d o m o b r a n s k o g 1 . b r d s k o g p u k a , u z s o p s t v e n e g u b i t k e o d 3 m r t v a i 1 0 r a n j e n i h .

— P o s l e b o r b i p r o t i v i s t a r s k i h u s t a n i č k i h s n a g a k o d V i š n j a n a i u L i m s k o j d r a g i , d e l o v i n e m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e p r o d r l i i z T r s t a u P u l u . g d e s u i m s e p r i k l j u č i l i i t a -l i j a n s k i f a š i s t i č k i b a t a l j o n . P o g i n u l o j e 6 5 n e m a č k i h v o j n i k a , a n a s t r a n i u s t a n i k a j e b i l o 6 0 m r t v i h .

— U S p l i t u p o t p i s a n s p o r a z u m o p r e d a j i i t a l i j a n s k e d i v i z i j e " B e r g a m o - - j e d i n i c a m a N O V J .

13. septembar — U Z a g r e b a č k o j g o r i , p o n a r e đ e n j u S l a b a 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e , f o r m i r a n Z a g r e b a č k i N O P o d r e d .

— U b o r b a m a k o d P a z i n a i Z m i n j a i s t a r s k i b o r c i u b i l i 4 i z a r o b i l i 2 7 n e m a č k i h v o j n i k a i z n e m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e , u z s o p s t v e n e g u b i t k e o d 2 m r t v a i 2 r a n j e n a .

— D e l o v i B i l o g o r s k o g N O P o d r e d a z a p a l i l i ž . s t . Đ u r đ e v a c ( n a p r u z i K o p r i v n i c a — V i r o v i t i c a ) .

13/14. septembar — J e d i n i c e 1 2 . d i v i z i j e N O V . T p o r u š i l e p r u g u N o v a G r a d i š k a — K a p e l a - B a t r i n a n a v i š e m e s t a i n a p a l e n e m a č k o - đ o m o b r a n s k u p o s a d u u s . S t a r o m P e t r o v o m S e l u i n a ž . s t a n i c a m a Z a p o l j e . V r h o v a i B i l i B r i g , u n i š t i v š i 3 l o k o m o t i v e i 4 2 v a g o n a i z a -r o b i v š i 2 1 d o m o b r a n a i 1 o f i c i r a , u z s o p s t v e n e g u b i t k e o d 7 m r t v i h i 3 1 r a n j e n o g .

— U n e z a š t i ć e n i O t o č a c i z n e n a d a u p a l e u s t a š e i z G o s p i ć a i n a z v e r s k i n a č i n p o k l a l e 2 7 l j u d i , m e đ u k o j i m a i 0 r a n j e n i k a u p a r t i z a n s k o j b o l n i c i .

14. septembar — N a p l . K a m e š n i c i , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a C e t i n s k a b r i -g a d a ( 1 0 . d a l m a t i n s k a b r i g a d a 2 0 . d i v i z i j e N O V J ) .

— K o d M u s u l i n s k o g P o t o k a ( n a p u t u V r b o v s k o - D r e ž n i c a ) 2 . u d a r n a b r i g a d a 8 . d i v i -z i j e N O V J r a z b i l a k o l o n u j a č i n e o k o 1 3 0 0 č e t n i k a . P o g i n u l o j e i r a n j e n o p r e k o 1 0 0 . a z a r o b l j e n o 1 3 0 č e t n i k a . B r i g a d a j e i m a l a 5 m r t v i h i 1 1 r a n j e n i h .

— I z S t . P e t e r a n a K r a s u ( d a n a s : P i v k a ) n e m a č k i 9 0 1 . m o t o r i z o v a n i p u k p r o d r o u R i j e k u , g d e m u s e p r i k l j u č i l a d v a i t a l i j a n s k a f a š i s t i č k a b a t a l j o n a .

— U s . P o p o v a č i ( k o d K u t i n e ) 1 7 . u d a r n o j b r i g a d i 1 0 . d i v i z i j e N O V J p r e d a o s e b e z b o r b e 3 . b a t a l j o n d o m o b r a n s k o g 5 . b r d s k o g p u k a .

— U s . I v a n s k o j ( k o d B j e l o v a r a ) j e d i n i c e 2 1 . b r i g a d e 1 0 . d i v i z i j e N O V . T r a z o r i l e ž a n d . s t . i u n i š t i l e p o s a d u o d 2 8 ž a n d a r m a ( 5 ž a n d a r m a j e z a r o b l j e n o ) . B r i g a d a j e i m a l a 1 r a n j e n o g .

— U b l i z i n i s . R a k o v o g P o t o k a ( k o d Z a g r e b a ) d e l o v i 1 3 . p r o l e t e r s k e N O U b r i g a d e R a d e K o n č a r « z a r o b i l i 4 2 d o m o b r a n a .

— J e d i n i c e 1 . d a l m a t i n s k e u d a r n e b r i g a d e 9 . d i v i z i j e N O V J u t o k u d a n o n o ć n e b o r b e o d b i l e v i š e n a p a d a d e l o v a n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e P r i n c E u g e n « k o j i s u i z b l o k i -r a n o g K l i s a p o k u š a v a l i p r o b o j k a S p l i t u .

15. septembar — P o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u f o r m i r a n e K o m a n d e P r i m o r s k o g i G o r a n -s k o g v o j n o g p o d r u č j a . T a d a j e p r e s t a l a d a r a d i d o t a d a š n j a K o m a n d a P r i m o r s k o - g o -r a n s k o g v o j n o g p o d r u č j a .

— S u š a k z a u z e o n e m a č k i 9 0 1 . m o t o r i z o v a n i p u k p o s l e m a n j i h b o r b i p r o t i v j e d i n i c a 1 3 . d i v i z i j e N O V J .

Septembar s . — Us. S r a t o k u ( k o d T r o g i r a ) , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a Š i -b e n s k a b r i g a d a ( 8 . d a l m a t i n s k a b r i g a d a 2 0 . d i v i z i j e N O V J ) .

— U s . D o n j e m S e g e t u ( k o d T r o g i r a ) , p o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i -r a n a T r o g i r s k a b r i g a d a ( 9 . d a l m a t i n s k a b r i g a d a 2 0 . d i v i z i j e N O V J ) .

— U r e j o n u S u š a k a , p o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a 3 . b r i g a d a 1 3 . d i v i z i j e N O V . T .

1943. septembar HRVATSKA septembar 1943.

— U s . M r k o p a l j u ( k o d O g u l i n a ) , p o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a 4 . b r i g a d a 1 3 . d i v i z i j e N O V J .

— P o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u f o r m i r a n N O P o d r e d » P l a v i J a d r a n « .

— K o d L a b i n a , u b o r b i p r o t i v d e l o v a n e m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e , p o g i n u l a 4 3 i s t a r -s k a b o r c a , d o k j e n e p r i j a t e l j i m a o 5 m r t v i h . ,

Septembar d . p . — P o n a r e đ e n j u Š t a b a 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e f o r m i r a n i I m o f s k i i N e r e t v a n s k i N O P o d r e d .

— U r e j o n u M a k a r s k e , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e , f o r m i r a n M a k a r s k i N O P o d r e d .

— U s e v e r n o j D a l m a c i j i , p o n a r e đ e n j u Š t a b a K n i n s k o g s e k t o r a , f o r m i r a n a D r u g a g r u p a s e v e r n o d a l m a t i n s k i h p a r t i z a n s k i h b a t a l j o n a , j a č i n e 4 b a t a l j o n a .

— P o n a r e đ e n j u Š t a b a 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e f o r m i r a n a K o m a n d a J u ž n o d a l m a t i n s k o g v o j n o g p o d r u č j a .

— P o n a r e đ e n j u Š t a b a 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e f o r m i r a n a K o m a n d a v o j n o g p o d r u č j a z a o t o k e B r a č , H v a r , V i s i Š o l t u ( p o č e t k o m n o v e m b r a p r e i m e n o v a n a u K o m a n d u S r e d n j o d a l m a t i n s k o g o t o č k o g p o d r u č j a ) .

15/16. septembar — I z S i n j a o t p o č e o p r o d o r k a S p l i t u n o v i h s n a g a n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n - - . N a p o l o ž a j i m a j u ž n o o d s . D i c m a d o č e k a l i s u i h d e l o v i 3 . d a l m a t i n s k e u d a r n e i C e -t i n s k e b r i g a d e i p r i n u d i l i i h d a s e , u z v e l i k e g u b i t k e , p o v u k u u S i n j , a m a n j e d e l o v e o k r u ž i l i u z a s e o k u S v . J a k o v u . I s t o v r e m e n o j e 1 . d a l m a t i n s k a u d a r n a b r i g a d a o d b i l a n e p r i j a t e l j a k o j i j e p o k u š a o d a s e p r o b i j e i z b l o k i r a n o g K l i s a .

— U s . N o v o m M a r o f u ( k o d V a r a ž d i n a ) 3 . b a t a l j o n N O b r i g a d e » B r a ć a R a d i ć « 2 . o p e -r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e n a p a o p o s a d u i z a r o b i o 7 1 d o m o b r a n a i z d o m o -b r a n s k o g 1 4 . p u k a , 1 8 ž a n d a r m a i 1 u s t a š u .

16 . septembar — I z m e đ u S u n j e i s . M a j u r a j e d i n i c e 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J m i n i r a l e p r u g u i u n i -š t i l e n e m a č k i v o z . P o g i n u l a s u 3 , a r a n j e n o j e 8 n e m a č k i h v o j n i k a .

16117. septembar — K o d s . K i n j a č k e ( n a p r u z i S i s a k — S u n j a ) j e d i n i c e 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l e n e m a č k i t r a n s p o r t n i v o z , u b i l e 1 2 i r a n i l e 3 4 n e m a č k a v o j n i k a , u z s o p s t v e n e g u b i t k e o d 3 m r t v a i 1 5 r a n j e n i h , u n i š t i l e 1 6 v a g o n a , 1 5 k a m i o n a . 4 5 m o t o c i k l a i 7 0 b i c i k l a i z a p l e n i l e v e ć u k o l i č i n u r a t n e o p r e m e .

17. septembar

1S. septembar

WIS. septembar

K o d s . P o r t o n a ( b l i z u P o r e č a ) i s t a r s k i b o r c i n a p a l i k o l o n u i z n e m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e , u b i l i 4 i z a r o b i l i 1 v o j n i k a i z a p l e n i l i a u t o - a m b u l a n t u i 1 t e n k .

U D r v e n i ć k o m k a n a l u o b a l s k e b a t e r i j e 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e s a P r i m o š t e n a i Z e č e v a ( k o d Š i b e n i k a ) p o t o p i l e 1 b r o d i z n e m a č k o g k o n v o j a .

U p o r i š t e D u l a v e c ( s a d a : M i o k o v i ć e v o , k o d D a r u v a r a ) p o s l e j e d a n a e s t o č a s o v n e b o r b e z a u z e l a 1 2 . u d a r n a b r i g a d a 1 2 . d i v i z i j e N O V J . P o g i n u l o j e o k o 1 0 0 , r a n j e n o 1 2 i z a -r o b l j e n o 1 5 6 d o m o b r a n a i 2 o f i c i r a 2 . b a t a l j o n a d o m o b r a n s k o g 8 . b r d s k o g p u k a . B r i -g a d a j e i m a l a 1 3 m r t v i h i 6 9 r a n j e n i h .

19. septembar — U S p l i t u f o r m i r a n a O b a l s k a k o m a n d a ( z a s r e d n j u D a l m a c i j u ) , p o t č i n j e n a Š t a b u 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e . ( O n a j e 2 9 . s e p t e m b r a p r e f o r m i r a n a u K o -m a n d u f l o t e n a o r u ž a n i h b r o d o v a , k o j a j e d e j s t v o v a l a d o 2 4 . o k t o b r a , k a d a j e o t p o č e o r a d Š t a b a m o r n a r i c e N O V J . )

— U r e j o n u s . K a l n i k a ( k o d K r i ž e v a c a ) d e l o v i P a v e l i ć e v e g a r d i j s k e b r i g a d e I z n e n a d a n a p a l i N O b r i g a d u : H r a č a R a d i ć « 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e i n a n e l i j o j g u b i t k e o d 1 m r t v o g i 1 2 z a r o b l j e n i h .

19/20. septembar — D e l o v i N O b r i g a d e » B r a ć a R a d i ć « z a p a l i l i ž . s t . V a r a ž d i n s k e T o p l i c e i u n i š t i l i p o -s t r o j e n j a .

20. septembar — Z A V N O H d o n e o o d l u k u o p o n i š t e n j u s v i h u g o v o r a b i v š i h v e l i k o s r p s k i h v l a d a i u s t a -š k e v l a d e P a v e l i ć a , k o j i m a s u p o j e d i n i k r a j e v i n a š e z e m l j e p r e d a n i t u đ i n i m a . I s t o -v r e m e n o j e p r o g l a š e n o p r i k l j u č e n j e I s t r o , R i j e k e , Z a d r a i a n e k t i r a n o g d e l a H r v a t s k o g p r i m o r j a , G o r s k o g k o t a r a 1 D a l m a c i j e s a o s t r v i m a m a t i c i z e m l j i — H r v a t s k o j , a p r e k o n j e d e m o k r a t s k o j J u g o s l a v i j i ,

— P o n a r e đ e n j u G l a v n o g š t a b a N O V i P O z a H r v a t s k u f o r m i r a n O p e r a t i v n i š t a b z a I s t r u .

1943. septembar HRVATSKA septembar 1943.

— I z V a r a ž d i n a p r e š l a n a o s l o b o đ e n u t e r i t o r i j u č e t a o d 1 1 0 d o m o b r a n a s a 1 o f i c i r o m i p r e d a l a s e j e d i n i c a m a N O b r i g a d e » B r a ć a R a d i ć 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e .

— K o d s . K i n j a č k e j e d i n i c e 3 . b r i g a d e 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J m i n i r a l e p r u g u S i s a k — S u n j a , z a p a l i l e k o m p o z i c i j u t e r e t n o g v o z a s a u g l j e n o m i z a p l e n i l e 8 5 0 0 k g e k s p l o -z i v a . •

• — O b a l s k e b a t e r i j e 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e s p o l o ž a j a i z n a d P r i m o -š t e n a i Z e č e v a p o t o p i l e k o d P r i m o š t e n a n e m a č k i p a r o b r o d .

11. septembar — U š u m i G a r i ć u n a M o s l a v a č k o j g o r i ( k o t i G a r e š n i c e ) , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r i m i r a n a 2 . b r i g a d a ( m o s l a v a č k a ) 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e .

— N a o s t r v i m a B r a č u , H v a r u , V i s u i Š o l t i p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a I . o t o č k a b r i g a d a ( 1 2 . d a l m a t i n s k a b r i g a d a 2 0 . d i v i z i j e N O V J ) .

— N a p u t u D . L a p a c — s . N e b l j u s i 2 . u d a r n a b r i g a d a 6 . d i v i z i j e N O V J n a p a l a a u t o -- k o l o n u o d 4 k a m i o n a i z n e m a č k e 3 7 3 . l e g i o n a r s k e d i v i z i j e . K a m i o n i s u u n i š t e n i , a p o g i n u l o j e 6 5 i z a r o b l j e n o 2 6 l e g i o n a r a i 1 n e m a č k i v o j n i k . B r i g a d a j e i m a l a 2 m r t v a i 4 r a n j e n a .

— I z m e đ u s . K o m a r e v a i s . N o v o g S e l a ( k o d S i s k a ) 2 . b r i g a d a 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l a n e m a č k u a u t o - k o l o n u , t e u n i š t i l a 2 k a m i o n a i u b i l a 2 a r a n i l a 5 n e m a č k i h v o j n i k a .

22. septevibar — U S l a v o n i j i , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 2 . h r v a t s k o g k o r p u s a N O V J , f o r m i r a n S t a b Z a -p a d n e g r u p e N O P o d r e d a .

— U r e j o n u S u š a k a , p o n a r e đ e n j u O p e r a t i v n o g š t a b a z a I s t r u , f o r m i r a n S u š a č k o - k a -s t a v s k i N O P o d r e d .

— D e l o v i n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e P r i n c E u g e n « i 9 2 . m o t o z i r o v a n i p u k o t p o č e l i p r o d o r i z I m o t s k o g k a S i n j u . P o s l e b o r b i s a 1 . p r o l e t e r s k o m u d a r n o m b r i g a d o m 1 . p r o l e t e r -s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a l i n i j i A r ž a n o — L o v r e ć o n i s u s e s u t r a d a n k o d T r i l j a p r e b a c i l i p r e k o r . C e t i n e i i z b i l i u S i n j . g d e s u s e s p o j i l i s a s n a g a m a k o j e s u r a n i j e a v i o n i m a p r e b a č e n e u g r a d .

— I z S i n j a d e l o v i n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n p o d r ž a v a n i a v i j a c i j o m , o t p o č e l i n a p a d k a s . D i c m u , t e p o s l e t e š k i h b o r b i p o t i s n u l i 3 . p r o l e t e r s k u u d a r n u ( k r a j i š k u ) b r i g a d u 1 p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J s p o l o ž a j a V i s o k o ( t r i g . 8 9 1 ) i o v l a d a l i p o l o ž a j i m a u r e j o n u s . M a n d a c a . B r i g a d a j e i m a l a 1 1 m r t v i h i 2 6 r a n j e n i h .

— J e d i n i c e 1 0 . d i v i z i j e N O V J p o s l e d a n o n o ć n e b o r b e z a u z e l e s . S v . I v a n Z a b n o ( k o d K r i ž e v a c a ) i z a r o b i l e 3 2 ž a n d a r m a , a v e ć i b r o j u b i l e , u z s o p s t v e n e g u b i t k e o d 2 m r t v a i 1 8 r a n j e n i h .

22/23. septembar — S i n j n a p a l i 3 . p r o l e t e r s k a u d a r n a ( k r a j i š k a ) b r i g a d a 1 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J i d e l o v i 4 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J . J e d i n i c e 3 . p r o l e t e r s k o b r i g a d e s u i z b i l e u p r e d g r a đ e S i n j a , a l i s u s e , z b o g j a k o g o t p o r a n e m a č k o - u s t a š k i h s n a g a , u s v a n u ć e m o r a l e p o v u ć i . I d u ć e n o ć i n a p a d j e p o n o v l j e n , a l i b e z u s p e h a .

23. s e p t e m b a r — K o d ž . s t . P r a n d a n o v c i ( n a p r u z i N a š i c e — O s i j e k ) d e l o v i D i l j s k o g N O P o d r e d a i D i v e r z a n t s k o g b a t a l j o n a 2 . h r v a t s k o g k o r p u s a N O V J u k r a t k o t r a j n o j b o r b i , u n i š t i l i o k l o p n i v o z s p o s a d o m k o j u s u s a č i n j a v a l i k o m a n d a n t 2 . u s t a š k e b r i g a d e , j o š 2 o f i -c i r a i 1 6 u s t a š a . J e d i n i c e N O V J s u i m a l e 3 m r t v a i 5 r a n j e n i h .

23/24. s e p t e m b a r — D e l o v i Z a g r e b a č k o g N O P o d r e d a u n i š t i l i ž . s t . G . S t u b i c a ( k o d Z a g r e b a ) i z a r o b i l i 1 0 d o m o b r a n a .

24. septembar — U I s t r i , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a 1 . i s t a r s k a b r i g a d a

» V l a d i m i r G o r t a n « .

— F o r m i r a n T e n k o v s k i b a t a l j o n ( t r i ć e t e ) G S N O V i P O z a H r v a t s k u .

— F o r m i r a n A u t o - b a t a l j o n ( t r i č e t e ) G Š N O V i P O z a H r v a t s k u . — N a ž . s t . G e n e r a l s k i S t o l ( k o d K a r l o v c a ) d e l o v i 2 . u d a r n e b r i g a d e 8 . d i v i z i j e N O V J

n a p a l i č e t u d o m o b r a n s k o g 2 0 . ž e l e z n i č k o - s t r a ž a r s k o g b a t a l j o n a i z a r o b i l i 5 1 d o m o -b r a n a i 1 o f i c i r a .

24/25. septembar — D e l o v i Z a g r e b a č k o g N O P o d r e d a z a p a l i l i ž . s t . Z l a t a r - B i s l r i c a ( k o d Z l a t a r a ) i z a r o b i l i 7 d o m o b r a n a .

1943. septembar HRVATSKA septembar 1943.

2 5 . septembar — U z a p a d n o m d e l u I s t r e , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a 2 . i s t a r -s k a b r i g a d a .

— N a o . K o r č u l i i p o l u o s t r v u P e l j e š c u , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r -m i r a n a J u ž n o d a l m a t i n s k a b r i g a d a ( 1 3 . d a l m a t i n s k a b r i g a d a 2 6 . d i v i z i j e N O V J ) .

— N a p l . B i l o - g o r i , p o n a r e đ e n j u Š t a b a 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e , f o r -m i r a n B j e l o v a r s k i N O P o d r e d .

— U P a z i n u , u p r i s u s t v u o k o s t o t i n u H r v a t a i l t a l i j a n a , p r e d s t a v n i k a N O o d b o r a , i z a -b r a n p r i v r e m e n i P o k r a j i n s k i N O o d b o r z a I s t r u .

— K o d s . L o v r e ć a ( n a p u t u I m o t s k i — S i n j ) 3 . b a t a l j o n l . p r o l e t e r s k e u d a r n e b r i g a d e 1 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a o i z z a s e d e n e m a č k u m o t o r i z o v a n u k o l o n u i u n i š t i o 8 k a m i o n a i 4 o k l o p n a a u t o m o b i l a , a z a p l e n i o 2 m o t o c i k l a . P o g i n u l o j e 1 2 i z a r o b l j e n o 4 n e m a č k a v o j n i k a , d o k j e 3 . b a t a l j o n i m a o 1 r a n j e n o g .

— S n a g e n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e - P r i n c E u g e n . n e m a č k e 1 1 4 . l o v a č k e d i v i z i j e i 9 2 . m o t o r i z o v a n o g p u k a , s a u s t a š k o - č e t n i č k i m j e d i n i c a m a i z S i n j a . V r l i k e , D r n i š a i Š i -b e n i k a , o t p o č e l e k o n c e n t r i č a n n a p a d k a S p l i t u . N o v o f o r m i r a n e d a l m a t i n s k e j e d i n i c e , s a 1 . p r o l e t e r s k o m u d a r n o m i 4 . u d a r n o m d i v i z i j o m N O V J , p r i h v a t i l e s u b o r b u n a s v i m p r a v c i m a . N a p r a v c u S i n j — S p l i t n e m a č k a 7 . S S d i v i z i j a » P r i n c E u g e n « i 9 2 . m o t o r i z o v a n i p u k p o t i s l i s u 3 . p r o l e t e r s k u u d a r n u ( k r a j i š k u ) b r i g a d u 1 . p r o l e t e r s k e u d a r n e d i v i z i j e N O V J i p r o d r l i u K l i s . g d e s u s e p o v e z a l i s p o s a d o m k o j a s e 1 4 d a n a n a l a z i l a u o k r u ž e n j u .

— U s . K o n j s k o m ( k o d S p l i t a ) j e d i n i c e n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n s t r e l j a l e 2 7 l j u d i .

— D e s a n t n a L o š i n j i z v r š i l a l . u d a r n a b r i g a d a 1 3 . d i v i z i j e N O V J u s a d e j s t v u s m o r n a -r i č k i m j e d i n i c a m a N O V J . U d v o d n e v n i m b o r b a m a z a r o b l j e n o j e 2 6 5 č e t n i k a k o j i s u s e p r e k a p i t u l a c i j e I t a l i j e p o v u k l i n a o v o o s t r v o i z G o r s k o g k o t a r a i H r v a t s k o g p r i m o r j a .

— I z S I . B r o d a , Đ a k o v a , N a š i c a i s . Č a g l i n a o t p o č e o n a p a d d e l o v a n e m a č k e 1 8 7 . r e z e r v n e d i v i z i j e i 2 . u s t a š k e b r i g a d e n a p l . D i l j i K r n d i j u u c i l j u u n i š t e n j a D i l j s k o g N O P o d r e d a i o b e z b e đ e n j a s a o b r a ć a j a n a p r u g a m a u S l a v o n i j i . P o s l e p e t o d n e v n i h t e š k i h b o r b i p r o t i v j e d i n i c a 1 2 . d i v i z i j e N O V J i D i l j s k o g N O P o d r e d a n e p r i j a t e l j s e p o -v u k a o u p o l a z n e r e j e n e . J e d i n i c e N O V J s u i m a l e 3 2 m r t v a i n e s t a l a i 8 9 r a n j e n i h .

26. septembar — U s . J a n j i n i ( n a P e l j e š c u ) o d r ž a n a k o n f e r e n c i j a u č i t e l j a s P e l j e š c a n a k o j o j j e r a -s p r a v l j a n o o v o j n o - p o l i t i č k o j s i t u a c i j i i p i t a n j i m a n a s t a v e .

— N a p u t u O b r o v a c — Z a d a r N O P o d r e d » P l a v i J a d r a n « n a p a o I z z a s e d e a u t o - k o l o n u n e m a č k e 1 1 4 . l o v a č k e d i v i z i j e i u n i š t i o 1 0 k a m i o n a .

26/27. septembar — U s . D . Z e m u n i k u ( k o d Z a d r a ) 2 . b a t a l j o n 2 . g r u p e s e v e r n o d a l m a t i n s k i h b a t a l j o n a r a z o r u ž a o i t a l i j a n s k i b a t a l j o n i z d i v i z i j e » Z a r a « i z a r o b i o 4 5 6 v o j n i k a i p o d o f i c i r a i 2 0 o f i c i r a .

2 7 . septembar — S p l i t z a u z e l e s n a g e n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n , 9 2 . m o t o r i z o v a n o g p u k a I 2 7 . u s t a š k o g b a t a l j o n a p o s l e d v o d n e v n i h b o r b i p r o t i v 1 . d a l m a t i n s k e u d a r n e i 4 . d a l m a t i n s k e ( s p l i t s k e ) b r i g a d e u r e j o n u K l i s a . U p r o d o r u i z S i n j a k a S p l i t u n e -m a č k e j e d i n i c e ( o k o 2 5 0 0 V o j n i k a i o f i c i r a ) i m a l e s u 1 7 6 m r t v i h i n e s t a l i h i 5 5 7 r a n j e n i h .

— U r e j o n u s . K r a š i ć a ( k o d J a s t r e b a r s k o g ) d e l o v i n e m a č k o g 5 . t e n k o v s k o g p u k a . s a b a -t a l j o n o m n e m a č k o g 1 4 . S S p o l i c i j s k o g p u k a i u s t a š k o - d o m o b r a n s k i m j e d i n i c a m a i z K a r l o v c a i J a s t r e b a r s k o g , p o d r ž a v a n i a v i j a c i j o m , n a p a l i 1 3 . p r o l e t e r s k u N O U b r i -g a d u » R a d e K o n č a r « i o d b a c i v š i j e , u š l i u s K r a š i ć i s . H r ž e n i k , a l i s u s e p r e d v e č e p o v u k l i u p o l a z n e r e j o n e . B r i g a d a j e i m a l a 3 5 m r t v i h . 2 7 r a n j e n i h i 1 5 n e s t a l i h , a n e p r i j a t e l j 9 m r t v i h i 2 6 r a n j e n i h .

— U S p l i t u n e m a č k e j e d i n i c e z a r o b i l e 9 . U O O v o j n i k a i o k o 3 0 0 o f i c i r a ( u g l a v n o m i z i t a l i -j a n s k e d i v i z i j e » B e r g a m o « ) . N e m c i s u z a r o b l j e n e o f i c i r e , z b o g r a n i j e p r e d a j e p a r t i z a -n i m a , s t a v i l i p o d p r e k i s u d i v e ć i n u s t r e l j a l i . ( D o u l a s k a n e m a č k e v o j s k e u S p l i t , u I t a l i j u j e p r e b a č e n o o k o 3 0 0 0 i t a l i j a n s k i h v o j n i k a i o f i c i r a . )

— U s . Z d r e l c u ( n a o . P a š m a n u ) f o r m i r a n a O b a l s k a k o m a n d a K n i n s k o g s e k t o r a . ( O d 5 . o k t o b r a n o s i n a z i v : K o m a n d a M o r n a r i c e z a s e v e r n o d a l m a t i n s k u o b a l u i s e v e r n o -d a l m a t i n s k e o t o k e , p o t č i n j e n a S l a b u 1 9 d i v i z i j e N O V J . )

— J e d i n i c e 2 . b r i g a d e ( m o s l a v a č k e ) 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e i M o s l a v a č k i N O P o d r e d n a p a l i n e m a č k o - d o m o b r a n s k u p o s a d u u s . V r b o v c u ( k o d K r i ž e v a c a ) i d o m o b r a n s k u s t r a ž u k o j a j e o b e z b e d i v a l a t v o r n i c u s u h o m e s n a t i h p r o i z v o d a u s . Đ t i r -d i š ć u . t e z a r o b i l i 5 7 d o m o b r a n a i 4 ž a n d a r m a . u n i š t i l i t v o r n i č k a p o s t r o j e n j a i z a p l e -n i l i o k o 2 0 0 k o l a s u h o m e s n a t i h p r o i z v o d a .

5 53

1943. septembar MAKEDONIJA septembar 1943.

28. septembar — V a r a ž d i n s k e T o p l i c e z a u z e l a N O b r i g a d a B r a ć e R a d i ć « 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e p o s l e d v o d n e v n e b o r b e p r o t i v e s k a d r o n a d o m o b r a n s k o g 1 . k o n j i č k o g p u k a i o k o 1 5 0 n e m a č k i h p o l i c a j a c a i ž a n d a r m a . I s t o v r e m e n o s u 1 7 . u d a r n a b r i g a d a 1 0 . d i v i z i j e N O V J i K a l n i č k i N O P o d r e d o d b i l i p o k u š a j u s t a š a d a i z L u d b r e g a i V a r a ž d i n a p r i t e k n u u p o m o ć n a p a d n u t o j p o s a d i . P o g i n u l o j e 3 0 , a z a r o b l j e n o 1 6 6 n e p r i j a t e l j s k i h v o j n i k a . B r i g a d a j e i m a l a 3 m r t v a i 2 1 r a n j e n o g .

— J e d i n i c e 7 . u d a r n e d i v i z i j e N O V J n a p a l e i o p k o l i l e d e l o v e 3 0 . u s t a š k o g b a t a l j o n a u s . G e n e r a l s k o m S t o l u ( k o d O g u l i n a ) , p o r u š i l e p r u g u i p u t s . G e n e r a l s k i S t o l — s . Z v e č a j i b l o k i r a l e u s t a š k e p o s a d e u s . G . D u b r a v a m a i n a G l o b o r n i č k o m m o s t u . B o r b e s u n a s t a v l j e n e i s u t r a d a n , k a d a s u n e m a ć k o - u s t a š k ? s n a g e , p o d r ž a v a n e t e n -k o v i m a , i z K a r l o v c a p r o d r l e u G e n e r a l s k i S t o l i i z v u k l e o p k o l j e n u u s t a š k u p o s a d u . P o g i n u l o j e 1 2 , a r a n j e n o 4 5 n e p r i j a t e l j s k i h v o j n i k a , d o k s u j e d i n i c e 7 . u d a r n e d i v i -z i j e i m a l e 1 2 m r t v i h i 3 4 r a n j e n a .

— N a ž . s t a n i c a m a D o m a g o v i ć i L a z i n a ( k o d J a s t r e b a r s k o g ) j e d i n i c e 1 3 . p r o l e t e r s k e N O U b r i g a d e - l t a d e K o n č a r « z a r o b i l e 5 3 d o m o b r a n a i u n i š t i l e s t a n i č n a p o s t r o j e n j a .

— U s . K l i s u ( k o d S p l i t a ) j e d i n i c e n e m a č k e 7 . S S d i v i z i j e » P r i n c E u g e n « s t r e l j a l e 1 6 , a u s . D u g o p o l j u 3 4 l i c a , d o k i h j e 5 i z g o r e l o u z a p a l j e n i m k u ć a m a .

29. septembar — U s . O r a h o v i c i ( k o d N a š i c a ) , p o n a r e đ e n j u G S N O V i P O z a H r v a t s k u , f o r m i r a n a B r o d s k a N O b r i g a d a 1 2 . d i v i z i j e N O V J .

— U s . S v . P e t r u ( k o d O g u l i n a ) 4 . b r i g a d a 1 3 . d i v i z i j e N O V J n a p a l a p o s a d u i z n e m a -č k o g 1 4 . S S p o l i c i j s k o g p u k a , p a p o s l e j e d n o d n e v n e b o r b e o d u s t a l a o d n a p a d a , p r e -t r p e v š i g u b i t k e o d 2 3 m r t v a , 4 4 r a n j e n a i 5 0 z a r o b l j e n i h i n e s t a l i h .

— O b a l s k e b a t e r i j e 4 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O H r v a t s k e i z r e j o n a P r i m o š t e n a i Z e -č e v a ( k o d Š i b e n i k a ) p r i n u d i l e n a p r e d a j u n e m a č k i p a r o b r o d » T u n i z i j a « . Z a p l e n j e n o j e 4 0 v a g o n a n a m i r n i c a n a m e n j e n i h n e m a č k i m t r u p a m a u A l b a n i j i .

30. septembar — U s . D . D u b r a v a m a i n a G l o b o r n i č k o m m o s t u ( k o d O g u l i n a ) 3 . b r i g a d a 7 . d i v i z i j e N O V J n a p a l a i r a z b i l a u s t a š k o - d o m o b r a n s k e j e d i n i c e . P o g i n u l o j e 3 7 , r a n j e n o 5 i z a r o b l j e n o 1 1 6 u s t a š a , i d o m o b r a n a , a s u t r a d a n j e p o h v a t a n o j o š 1 1 4 d o m o b r a n a i u s t a š a k o j i s u s e p r o b i j a l i k a O g u l i n u . B r i g a d a j e i m a l a 2 m r t v a i 6 r a n j e n i h .

Septembar k . — U I s t r i , p o n a r e đ e n j u O p e r a t i v n o g š t a b a z a I s t r u , f o r m i r a n i P a z i n s k o - p o r e č k i i P u l -s k i N O P o d r e d .

— U s . V o ć i n u ( k o d P o d r a v . S l a t i n e ) o d r ž a n a P r v a o b l a s n a k o n f e r e n c i j a A F Z - a z a S l a -v o n i j u , n a k o j o j j e , u p r i s u s t v u 3 2 0 d e l e g a t k i n j a i z č i t a v e S l a v o n i j e , i z a b r a n O b l a s n i o d b o r A F Z - a z a S l a v o n i j u .

Septembar O b r a z o v a n O b l a s n i k o m i t e t K P H z a z a g r e b a č k u o b l a s t .

I z a b r a n O k r u ž n i N O o d b o r z a B j e l o v a r .

U s . M a r u š e v c u ( k o d V a r a ž d i n a ) , u b o r b i p r o t i v u s t a š a , p o g i n u o č l a n O K K P H z a V a r a ž d i n A n t u n B l a ž i ć , n a r o d n i h e r o j .

MAKEDONIJA

1 / 2 . septembar — U s . M l a d o m N a g o r i č a n u ( k o d K u m a n o v a ) g r u p a b o r a c a K u m a n o v s k o g N O P o d r e d a n a p a l a o b e z b e đ e n j e i z a p a l i l a o p š t i n s k u z g r a d u .

Septembar p . — U D e b a r c i m a f o r m i r a n N O P o d r e d » S l a v e j ( n a z i v a n i b a t a l j o n S l a v e j - ) k o j i j e d o k r a j a m e s e c a n a r a s t a o o d 3 8 n a 1 2 0 b o r a c a ,

— K o d s . M a l k o e c a ( b l i z u K i č e v a ) 2 . N O P o d r e d ( k i č e v s k i ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e n a p a o i t a l i j a n s k u a u t o - k o l o n u i o d b a c i o j e k a K i č e v u .

— N a ž . s t . P r o š e k a ( k o d K i č e v a ) 2 . N O P o d r e d ( k i č e v s k i ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e u n i š t i o p o s t r o j e n j a , a p o t o m p o r u š i o m o s t k o d I z v o r a i p r e s e k a o 3 0 0 t t s t u b o v a . U o v o j a k c i j i j e u č e s t v o v a l o i 6 0 s e l j a k a i z o b l i ž n j i h s e l a .

6 . septembar — D e l e g a t C K K P J i V S N O V i P O J S v e t o z a r V u k m a n o v i ć T e m p o u p u t i o G S N O V i P O z a M a k e d o n i j u n a r e đ e n j e o o r g a n i z o v a n j u i n a č i n u d e j s t v a p a r t i z a n s k i h j e d i n i c a u z a p a d n o j M a k e d o n i j i .

— I t a l i j a n s k i v o j n i c i i b a l i s t i č k i d e l o v i i z K i č e v a s p a l i l i s . I z v o r i 2 5 k u ć a u s . B e l č i š t u ( D e b a r c a ) .

1943. septembar MAKEDONIJA septembar 1943.

7 . s e p t e m b a r

10. septembar

10/11. septembar

U. septembar

S l a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e p r e n e o n a r e đ e n j e G S N O V i P O z a M a k e d o n i j u d a 1 . i 2 . N O P o d r e d ( m a v r o v s k i i k i č e v s k i ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e s a b a t a -l j o n o m " M i r č e A c e v « n a p a d n u K r u š e v o .

U s . L a b u n i š t i m a ( k o d S t r u g e ) N O P o d r e d D r i m k o l n a p a o i t a l i j a n s k e d e l o v e i p o s l e k r a ć e b o r b e s e p o v u k a o u D r i m k o l .

A l b a n s k i p a r t i z a n s k i b a t a l j o n H a d / . i I . j c š ( n a z i v a n i o d r e d ) i M a l e s i j s k a p a r t i z a n -s k a č e t a N O V J r a z o r u ž a l i d e l o v e i t a l i j a n s k e d i v i z i j e F i r e n c a u D e b r u i o s l o b o d i l i g r a d , z a p l e n i v š i d o s t a o r u ž j a , m u n i c i j e i d r u g e r a t n e o p r e m e . Z a p l e n j e n a j e i j e d n a r a d i o - s t a n i c a v e l i k o g d o m e t a .

K o d s . O t e š e v a ( n a P r e s p a n s k o m j e z e r u ) d e o B i t o l j s k o g N O P o d r e d a G o c e D e l č e v -n a p a o g r u p u o d 6 0 i t a l i j a n s k i h v o j n i k a 1 z a p l e n i o n e š t o o p r e m e , o d e ć e i o b u ć e .

K o d s . T r n i c e ( n a p u t u G o s t i v a r — D e b a r ) I N O P o d r e d ( m a v r o v s k i ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e r a z o r u ž a o d e l p v e i t a l i j a n s k i h j e d i n i c a I z G o s t i v a r a .

U s . Č e l o p e k u ( k o d K u m a n o v a ) g r u p a b o r a c a K u m a n o v s k o g N O P o d r e d a s p a l i l a o p š t i n s k u a r h i v u i o d r ž a l a p o l i t i č k i z b o r .

K i č e v o o s l o b o d i l i d e l o v i 1 . i 2 . N O P o d r e d a ( m a v r o v s k o g i k i č e v s k o g ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e i z a p l e n i l i n e k o l i k o m a g a c i n a h r a n e i d r u g e v o j n e o p r e m e . S l e d e ć e g d a n a u g r a d j e u š a o i p a r t i z a n s k i b a t a l j o n M i r č e A c e v .

N a p u t u K i č e v o — O h r i d p a r t i z a n s k i b a t a l j o n » M i r č e A c e v « p o r u š i o 3 m o s t a i p o -s e k a o 1 3 0 t t s t u b o v a a u s . S l i v o v u z a p a l i o ž a n d . s t a n i c u .

U s . D r a g o m a n c u ( k o d K u m a n o v a ) K u m a n o v s k i N O P o d r e d s p a l i o o p š t i n s k u a r h i v u i o d r ž a o p o l i t i č k i z b o r .

12. septembar — K o d s . B i g e r - D o l e n a c a ( b l i z u K i č e v a ) 2 . N O P o d r e d ( k i č e v s k i ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e o d b i o p o k t i š a j o k o 2 0 0 b u g a r s k i h v o j n i k a d a p r e đ u d e m a r k a -c i o n u l i n i j u i o k u p i r a j u K i č e v o , k o j e j e . b i l o u t u k a m a N O V J .

— B i t o l j s k i N O P o d r e d » G o c e D e l č e v « i P r e s p a n s k o - o h r i d s k i N O P o d r e d » D a m j a n G r u e v « u p a l i u s . I . j u b o j n o ( n a P r e s p a n s k o m j e z e r u ) i r a z o r u ž a l i o k o 2 0 0 — 2 5 0 i t a -l i j a n s k i h v o j n i k a . I s k o r i s t i v š i s l a b o o b e z b e đ e n j e , u s e l o s u u p a l e n e m a č k e s n a g e , p o d r ž a n e t e n k o v i m a , p a s u s e o d r e d i , p o s l e t r o č a s o v n e b o r b e , p o v u k l i u p r a v c u B r a j č i n s k e r e k e . P o g i n u l a s u 3 i r a n j e n a s u 3 b o r c a , d o k s u n e m a č k e j e d i n i c e I m a l e 3 — 5 r a n j e n i h . O d z a p l e n j e n o g i t a l i j a n s k o g n a o r u ž a n j a i o p r e m e i z v u č e n o j e : 1 3 m i -t r a l j e z a , 4 k o l a m u n i c i j e i 1 3 t o v a r n i h g r l a s a s a n i t e t s k i m m a t e r i j a l o m i d r . O d r e -d i m a j e p r i š l o 2 5 i t a l i j a n s k i h v o j n i k a , o d k o j i h j e k a s n i j e f o r m i r a n a i t a l i j a n s k a p a r -t i z a n s k a č e t a G a r i b a l d i » .

— B u g a r s k e j e d i n i c e , p o o d o b r e n j u n e m a č k e V r h o v n e k o m a n d e o k u p i r a l e d e o t e r i t o r i j e o k o P r e s p a n s k o g j e z e r a , s e v e r n o o d l i n i j e s . L e s k o e c — s . K r a n i , k o j a j e d o t a d a b i l a p o d i t a l i j a n s k o m o k u p a c i j o m .

— S t a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e i z d a o n a r e d b u o m o b i l i z a c i j i p o -t r e b n o g b r o j a l j u d s t v a , b i c i k l a i k o n j a n a t e r i t o r i j i D e b a r c a r a d i o r g a n i z o v a n j a k u -r i r s k e 1 o b a v e š t a j n e s l u ž b e n a s l o b o d n o j t e r i t o r i j i .

12/13. septembar — I z m e đ u s . S l i v o v a i s . N o v o g S e l a j e d i n i c e 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e r a z r u š i l e p r u g u K i č e v o — S t r u g a .

— U s . A r b a n a š k o m ( k o d K u m a n o v a ) K u m a n o v s k i N O P o d r e d s p a l i o z g r a d u o p š t i n e i o d r ž a o p o l i t i č k i z b o r .

13. septembar — S l a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e , p o n a l o g u G S N O V i P O z a M a k e -d o n i j u , n a r e d i o N O P o d r e d u S l a v e j « d a u z p o m o ć s t a n o v n i š t v a i s k o p a p r o t i v t e n -k o v s k e r o v o v e i p o r u š i d r u m s . B o t u n — s . M e š e i š t e ( D e b a r c a ) , t e p r e č i e v e n t u a l n o n a d i r a n j e n e m a č k i h o k l o p n i h d e l o v a i z O h r i d a i S t r u g e n a s l o b o d n u t e r i t o r i j u D e b a r c a .

14. septevìbar — S e k r e t a r 1 . o b l a s n o g k o m i t e t a K P M d o s t a v i o i z v e š t a j d e l e g a t u C K K P J i V Š N O V i P O J S v e t o z a r u V u k m a n o v i ć u T e m p u o s t a n j u u o s l o b o đ e n o m D e b r u i o n e p r a v i l n o m s t a v u r u k o v o d s t v a a l b a n s k i h p a r t i z a n s k i h j e d i n i c a u p o g l e d u d e l e g i r a n j a p r e d s t a v -n i k a z a N O o d b o r e , p o d e l e z a p l e n j e n o g o r u ž j a , m o b i l i z a c i j e l j u d s t v a z a N O P o d r e d I d r u g o .

— S t a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e o d o b r i o s e č u g r a đ e z a o p r a v k u p o -p a l j e n i h k u ć a u s . B e l č i š t u ( k o d O h r i d a ) i p r e p o r u č i o N O o d b o r u s e l a d a o b e z b e d i s m e š t a j p o r o d i c a m a k o j e s u o s t a l e b e z k r o v a , k a o i p o m o ć u r a d n o j s n a z i r a d i p o -d i z a n j a n o v i h k u ć a .

555

1943. septembar MAKEDONIJA septembar 1943

15. septembar —

S e p t e m b a r p . p .

Sejitembar s.

Š t a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e n a r e d i o s e o s k i m N O o d b o r i m a n a s l o b o d n o j t e r i t o r i j i D e b a r c a d a z a b r a n e d a l j e r u š e n j e p r u g e K i č e v o — O h r i d i d a o d n e s e n e ž e l . š i n e p r i k u p e n a p o g o d n a p r i k r i v e n a m e s t a .

K o d s . T r g o v i š t a ( b l i z u K r i v e P a l a n k e ) 2 . b a t a l j o n 2 . j u ž n o m o r a v s k o g N O P o d r e d a v o d i o p e t o ć a s o v n u b o r b u p r o t i v s p e c i j a l n o g p o l i c i j s k o g o d r e d a » B i r m a n « k o j i j e G e s t a p o f o r m i r a o o d z a v e d e n o g š i p t a r s k o g ž i v l j a . P o g i n u l a s u 2 b o r c a , d o k j e n e -p r i j a t e l j i m a o 3 m r t v a i 2 r a n j e n a , p a j c z a o d m a z d u s t r e l j a o o k o 2 5 s e l j a k a .

N a S k o p s k o j C r n o j g o r i o d z a v e d e n o g š i p t a r s k o g ž i v l j a , G e s t a p o f o r m i r a o t r i k o n -t r a č e t e z a b o r b u p r o t i v p a r t i z a n a k u m a n o v s k o g i p r e š e v s k o g k r a j a .

P r o š i r e n a s l o b o d n a t e r i t o r i j a u z a p a d n o j M a k e d o n i j i p o s l e k a p i t u l a c i j e I t a l i j e o b u -h v a t a l a p o d r u č j e o d p l . B u k o v i k a ( j u ž n o o d G o s t i v a r a ) d o t e s n a c a k o d s . B o t u n a i o d b u g a r s k o - i t a l i j a n s k e d e m a r k a c i o n e l i n i j e d o d r u m a S t r u g a — D e b a r .

U o k o l i n i K i č e v a f o r m i r a n K i č e v s k i t e r e n s k i p a r t i z a n s k i b a t a l j o n . j a č i n e o k o 5 0 0 l j u d i , s a z a d a t k o m d a , u o d s u t n o s t i o p e r a t i v n i h j e d i n i c a , b r a n i s l o b o d n u t e r i t o r i j u o d u p a d a n e p r i j a t e l j s k i h s n a g a .

P o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a M a k e d o n i j u g l a v n i n a B i t o l j s k o g N O P o d r e d a - G o c e D e l č e v « k r e n u l a i z P r o s p e z a T i k v e š ( 3 . o p e r a t i v n a z o n a N O V i . P O M a k e d o n i j e ) , g d e j e 2 4 . s e p t e m b r a u š l a u s a s t a v b a t a l j o n a » S l r a š o P i n d ž u r * .

U K o p a č k o j ( k o d K i č e v a ) f o r m i r a n K o p a č k i N O P o d r e d , j a č i n e o k o C O l j u d i ( m e d u n j i m a b i l o i s t a r i h i l i n d e n s k i h b o r a c a ) , s a z a d a t k o m d a b r a n i o v u t e r i t o r i j u o d n a -p a d a b a l i s t i č k i h i k a č a č k i h g r u p a .

Septembar d.p. — U S o l u n u o d r ž a l i s a s t a n a k p o l i t i č k i k o m e s a r G Š N O V i P O z a M a k e d o n i j u i p r e d -s t a v n i k C K K P G r č k e , t e p o s t i g l i s p o r a z u m : o s a d e j s t v u , s a r a d n j i i s t a l n o j v e z i p a r -t i z a n s k i h j e d i n i c a u p r i g r a n i č n o m p o j a s u , o r a z m e n i p a r t i j s k o g m a t e r i j a l a , o i z d a -v a n j u l i s t a n a m a k e d o n s k o m j e z i k u u E g e j s k o j M a k e d o n i j i o f o r m i r a n j u p o s e b n i h m a k e d o n s k i h j e d i n i c a o d e g e j s k i h M a k e d o n a c a p o d k o m a n d o m G Š G r č k e i t d . M e -đ u t i m , C K K P G r č k e n i j e o d o b r i o o v a j s p o r a z u m .

— U K i č e v u d e l e g a t C K K P J i V Š N O V i P O J S v e t o z a r V u k m a n o v i ć T e m p o o d r ž a o s a -s t a n a k s a č l a n o v i m a 1 . o b l a s n o g k o m i t e t a K P M a k e d o n i j e i p o s t a v i o l m z a d a t k e d a u s p o s t a v l j a j u č v r š ć u v e z u s p a r t i j s k i m o r g a n i z a c i j a m a n a t e r e n u i o r g a n i z u j u k r a ć e k u r s e v e r a d i i d e o l o š k o g u z d i z a n j a č l a n s t v a .

— A k c l o n i k o m i t e t N O F - a z a S k o p l j e i z d a o p r o g l a s s t a n o v n i š t v u : u k a z u j e m u n a s v a -k o d n e v n o n a s i l j e , p l j a č k u i t e r o r o k u p a t o r a i p o z i v a g a d a s a b o t i r a o d l u k e i m o r e o k u p a t o r s k e v l a s t i i u č v r š ć u j e r e d o v e N O F - a .

— U K i č e v u 1 . o b l a s n i k o m i t e t K P M o r g a n i z o v a o ć e t r n a e s t o d n e v n i p a r t i j s k i k u r s z a a k t i v i s t e .

1 0 . septembar — U s . I z v o r u ( k o d K i č e v a ) f o r m i r a n 1 . k o s o v s k o - m e t o h i j s k i ( 1 . k o s o v s k i ) p a r t i z a n s k i b a t a l j o n ' R a m i z S a d i k « , o d p r i p a d n i k a N O P - a s K o s o v a i M e t o h i j e , b i v š i h i n t e r n i -r a c a u l o g o r u » G e r m a n « k r a j s . B u r e l a ( k o d T i r a n e , A l b a n i j a ) , i o d n a s i l n o g i n o b i -l i s a n o g l j u d s t v a k o j e j e p o b e g l o i z i t a l i j a n s k i h j e d i n i c a .

— U s . P e s o č a n i m a ( k o d O h r i d a ) S t a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e o d r ž a o s a s t a n a k s a p r e d s t a v n i c i m a s e o s k i h N O o d b o r a s l o b o d n e t e r i t o r i j e D e b a r c a , n a k o m e j e r a z m a t r a n o p o l i t i č k o - e k o n o m s k o s t a n j e n a s l o b o d n o j t e r i t o r i j i N O o d b o r a i o b e z -b e đ e n j e i s h r a n e p a r t i z a n s k i h j e d i n i c a .

1 8 . septembar — U s . O r a š c u ( k o d K u m a n o v a ) g r u p a b o r a c a K u m a n o v s k o g N O P o d r e d a s p a l i l a z g r a d u o p š t i n e .

— U s . D o l n e m D i š n u ( k o d N e g o t i n a n a V a r d a r u ) g r u p a b o r a c a 3 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e u n i š t i l a o p š t i n s k u z g r a d u , s p a l i l a a r h i v u i z a p l e n i l a 1 3 p u š a k a , n e š t o m u n i c i j e i d r u g o g m a t e r i j a l a i 2 3 . 0 0 0 l e v a .

19/20. septembar — U s . P č i n j i ( k o d K u m a n o v a ) g r u p a b o r a c a K u m a n o v s k o g N O P o d r e d a s p a l i l a o p š t i n -s k u a r h i v u , o d r ž a l a m i t i n g i s e l j a c i m a p o d e l i l a r e k v i r i r a n u v u n u .

20. septembar — N a p l . D a j t i ( k o d T i r a n e , u A l b a n i j i ) f o r m i r a n 2 . k o s o v s k o - m e t o h i j s k i ( 2 . k o s o v s k i ) p a r t i z a n s k i b a t a l j o n B o r o V u k m l r o v i ć . o d l j u d i s K o s o v o , i z M e t o h i j e i i z M a k e -d o n i j e k o j i s u , k a o p r i p a d n i c i N O P - a , b i l i i n t e r n i r a n i u l o g o r " ' P o r t o R o m a n o « ( k o d D r a č a ) i l i z a t v o r e n i u t i r a n s k o m z a t v o r u , o d a k l e s u o s l o b o đ e n i p o k a p i t u l a c i j i I t a -l i j e . N e k o l i k o d a n a k a s n i j e b a t a l j o n s e k o d D e b r a p r e o a c i o u M a k e d o n i j u .

21/22. septembar — U s . P e l i n c u ( k o d K u m a n o v a ) K u m a n o v s k i N O P o d r e d o d r ž a o p o l i t i č k i z b o r s a s e -l j a c i m a i z a p a l i o z g r a d u o p š t i n e .

556

1943. septembar MAKEDONIJA septembar 1943.

22. septembar — G S N O V i P O z a M a k e d o n i j u n a r e d i o S t a b u 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e -d o n i j e d a n a o r u ž a i . k o s o v s k o - m e t o h i j s k i p a r t i z a n s k i b a t a l j o n i d a v o d i r a č u n a o n j e g o v o m s n a b d e v a n j u .

2 3 . septembar — U K i č e v u f o r m i r a n K i č e v s k i p a r t i z a n s k i b a t a l j o n ( 2 . b a t a l j o n ) o d l j u d s t v a 1 . i 2 . N O P o d r e d a ( m a v r o v s k o g i k i č e v s k o g ) 1 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e , i n o v o -p r i d o š l i h b o r a c a . P r i f o r m i r a n j u j e b r o j a o o k o 1 0 0 l j u d i . ( U d o k u m e n t i m a s e o v a j b a t a l j o n n a z i v a j o š K i č e v s k o - d e b a r s k i m . )

— P o n a r e đ e n j u Š t a b a 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e M a l e s i j s k a t e r e n s k a p a r t i z a n s k a č e t a p r e r a s l a u N O P o d r e d M a l o š i j a ? ( o d o k t o b r a s e p o m i n j e i k a o b a t a l j o n » M a l o s i j a « ) , k o j i j e d e j s t v o v a o u M a l e s i j i ( t e r i t o r i j a i z m e đ u p l . K a r a o r m a n a i r . D r i m a ) . O d r e d j e d o b i o p o s e b a n z a d a t a k d a r a z v i j a b r a t s t v o i j e d i n s t v o M a k e -d o n a c a i Š i p t a r a ( i d r u g i h n a c i o n a l n i h m a n j i n a ) .

2 4 . septembar — U T i k v e š u , p o n a r e đ e n j u G l a v n o g š t a b a N O V i P O z a M a k e d o n i j u , f o r m i r a n 1 . b a -t a l j o n 3 . o p e r a t i v n o z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e » S t r a š o P i n d ž u r « , o d N O P o d r e d a » D o b r i D a s k a l o v « i » S a v a M i h a j l o v « i g l a v n i n e B i t o l j s k o g N O P o d r e d a » G o c e D e l č e v « .

— N a p l . K o ž u f u f o r m i r a n a i t a l i j a n s k a p a r t i z a n s k a č e t a » G a r i b a l d i « o d i t a l i j a n s k i h v o j n i k a k o j i s u p o k a p i t u l a c i j i I t a l i j e p r i š l i j e d i n i c a m a N O V J u s L j u b o j n u ( k o d P r e s p a n s k o g j e z e r a ) .

2 6 . s e p t e m b a r — U K i č e v u . n a s r e s k o j k o n f e r e n c i j i k o j o j j e p r i s u s t v o v a l o o k o 1 5 0 d e l e g a t a , i z a b r a n i h n a k o n f e r e n c i j a m a m e s n i h ( s e o s k i h ) N O o d b o r a , i d o s t a g r a đ a n a i z s v i h m o s t a k i -č e v s k o g s r e z a , i z a b r a n S N O o d b o r .

— U o s l o b o đ e n o m K i č e v u , n a k o n f e r e n c i j i d e l e g a t a k i č e v s k o g , d e b a r s k o g , s t r u š k o g , g o -s t i v a r s k o g , t e t o v s k o g s r e z a i D e b a r c a , i z a b r a n O b l a s n i N O o d b o r z a z a p a d n u M a -k e d o n i j u k o j a j e r a n i j e b i l a p o d i t a l i j a n s k o m o k u p a c i j o m .

— U o s l o b o đ e n o m K i č e v u o d r ž a n v e l i k i n a r o d n i m i t i n g k o m e s u p r i s u s t v o v a l i p r e d -s t a v n i c i n a r o d n e v l a s t i i g r a đ a n i k i č e v s k o g , d e b a r s k o g , s t r u š k o g . g o s t i v a r s k o g , t e t o v -s k o g s r e z a i D e b a r c a .

— G l a v n i n a S a r p l a n i n s k o g N O P o d r e d a p r e d u z e l a m a r š i z s . V r a t n i c o ( k o d T e t o v a ) n a j u g o z a p a d , p r e k o g r e b e n a S a r - p l a n i n e , k a L j u m i i P e š k o p e j i ( u A l b a n i j i ) , i d a l j e k a D o b r u , g d e s e , p o o d l u c i O b l a s n o g k o m i t e t a K P J z a K o s o v o i M e t o h i j u , i m a l a s a -s t a t i s k o s o v s k i m i m a k e d o n s k i m p a r t i z a n s k i m j e d i n i c a m a k o j e s u p r i k u p l j e n e u t o m r e j o n u r a d i n o v i h z a d a t a k a . O d r e d j e j e d n u d e s i t i n u o s t a v i o u s . V r a t n i c i r a d i p r i h v a t a n o v i h b o r a c a s a o k o l n o g p o d r u č j a , a i s t o v r e m e n o g r u p u b o r a c a u p u t i o k a S k o p s k o j C r n o j g o r i r a d i v e z e s a s r p s k i m j e d i n i c a m a . ( O v a g r u p a j e k a s n i j e u š l a u s a s t a v S a r p l a n i n s k o g N O P o d r e d a . )

2Ù. s e p t e m b a r — S t a b 2 . o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O M a k e d o n i j e i z d a o n a r e d b u o n a č i n u s n a b d e v a n j a j e d i n i c a , k o j o m z a b r a n j u j e n a b a v k u p r e h r a m b e n i h i d r u g i h p o t r e b a m i m o o r g a n a n a r o d n e v l a s t i .

S e p t e m b a r k . — U D e b a r c a m a , p o n a r e đ e n j u G Š N O V i P O z a M a k e d o n i j u , f o r m i r a n a G r u p a b a t a -l j o n a . o d p a r t i z a n s k i h b a t a l j o n a : M i r č o A c e v - , 1 . k o s o v s k o - m e t o h i j s k o g i K i č e v s k o g ( 2 . b a t a l j o n a ) , k o j a j e u p u ć e n a d l d e j s t v u j e n a t e r i t o r i j u p o d b u g a r s k o m o k u p a c i j o m .

— N a p l . B a b a s a č u ( k o d K i č e v a ) , p r i p r e l a s k u n a b u g a r s k u o k u p a c i o n u t e r i t o r i j u , G r u p a b a t a l j o n a s e s u k o b i l a s a b u g a r s k i m - g r a n i č n i m j e d i n i c a m a . P o s l e t o g a s e n j e n a g l a v n i n a v r a t i l a d a o d b r a n i s l o b o d n u t e r i t o r i j u D o b a r a c a n a p a d n u t u o d b a l i s t i č k i h s n a g a a d o o b a t a l j o n a » M i r č e A c e v « ( o k o 7 0 b o r a c a ) u p u ć e n j e d a d e j s t v u j e u z a h v a l u k o m u n i k a c i j e B i t o l j — R e s e n .

Septembar U S k o p l j u f o r m i r a n i I n i c i j a t i v n i o d b o r z a s a z i v a n j e A S N O M - a ( A n t i f a š i s t i č k o g s o -b r a n j a n a r o d n o g o s l o b o đ e n j a M a k e d o n i j e ) i A k c i o n i k o m i t e t N a r o d n o o s l o b o d t l a č k o g f r o n t a M a k e d o n i j e .

U D e b a r c a m a ( k o d O h r i d a ) f o r m i r a n Š i p t a r s k i ( T o m i n ) b a t a l j o n o d Š i p t a r s k e p a r t i -z a n s k e č e t e i n o v o d o š l o g l j u d s t v a .

A k c i o n i k o m i t e t N O f r o n t a M a k e d o n i j e i z d a o p r o g l a s n a r o d u p o z i v a j u ć i g a d a u č v r s t i j e d i n s t v o N O F - a i s i r u p a u p a r t i z a n s k e j e d i n i c e r a d i i z v o j e v a n j a k o n a č n e p o b e d e n n d o k u p a t o r o m .

T r e ć i o b l a s n i k o m i t e t K P M ( o b u h v a t a o s r e z o v e : V e l e s , K a v a d a r c i , N e g o t i n i Đ e v đ e -l l j a ) i z d a o p r o g l a s s t a n o v n i š t v u d a s e n e o d a z i v a m o b i l i z a c i j i k o j u s p r o v o d e o k u p a -t o r s k e v l a s t i , v e ć d a s t u p a u r e d o v e N O V J .

557

1943. septembar SLOVENIJA septembar 1943.

S L O V E N I J A

1 . s e p t e m b a r — K o d s . K o b l a r j a ( n a p r u z i L j u b l j a n a — K o č e v j e ) m i n e r s k a g r u p a Z a p a d n o d o l e n j s k o g N O P o d r e d a p o r u S l l a ž e l e z n i č k i m o s t i u n i š t i l a t r a n s p o r t n i v o z k o j i m s e p r e b a c i l a č e t a 1 . b a t a l j o n a 5 2 . p u k a i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » K a č a t o r i d e l e A l p i * .

— I z s . R a k i t n e , R i b n i c e i C e r k n i c e o t p o č e o k o n c e n t r i č a n n a p a d j a k i h i t a l i j a n s k i h s n a g a n a j e d i n i c e 1 4 . d i v i z i j e N O V J . D i v i z i j a j e u o š t r i m t r o d n e v n i m b o r b a m a n a p o l o ž a j u M a č k o v e c — K r v a v a p e č u s p e š n o z a d r ž a v a l a i t a l i j a n s k e j e d i n i c e z a t i m s e , z b o g p r i s t i z a n j a n e p r i j a t e l j s k i h t e n k o v a k a o i z b o g j a k e a r t i l j e r i j s k e v a t r e , p r e b a c i l a u r e j o n s . K o t e l a ( k o d C e r k n i c e ) .

Septembar p . — U Š t a j e r s k o j f o r m i r a n Š t a j e r s k i N O P o d r e d o d d e l o v a P o h o r s k o g i K o r u š k o g p a r t i -z a n s k o g b a t a l j o n a i K o z j a n s k e p a r t i z a n s k e č e t e , s a z a d a t k o m d a o b j e d i n i r a d s v i h p a r t i z a n s k i h s n a g a k o j e s u p o s l e o d l a s k a 6 . s l o v e n a č k e N O U b r i g a d e » S l a v k o S l a n d e r * o s t a l e n a t e r i t o r i j i Š t a j e r s k e .

7 . septembar — N a p r u z i N o v o M e s t o — T r e b n j e j e d i n i c e 1 5 . d i v i z i j e N O V J n a p a l e i t a l i j a n s k o - b e l o -g a r d i s t i č k u p o s a d u , t e u n o ć n o j b o r b i u n i š t i l e i t a l i j a n s k o u p o r i š t e u s . D o l e n j i m K a m i l i c a m a ( d o k s u s e p o s a d e s . H u d o g i s . P o t o č n e V a s i p o v u k l e u N o v o M e s t o ) , p o r u š i l e ž . s t . M i r n a P e č i v i š e k m p r u g e , a n e p r i j a t e l j u n a n e l e g u b i t k e o d p r e k o 5 0 m r t v i h .

S . septembar — G S N O V i P O z a S l o v e n i j u i z d a o n a r e d b u p o v o d o m k a p i t u l a c i j e I t a l i j e : r a z o r u ž a t i i t a l i j a n s k e i k v i s l i n š k e j e d i n i c e , u s p o s t a v i t i n a r o d n u v l a s t , i z v r š i t i o p š t u m o b i l i z a c i j u i s p r o v e s t i m e r e z a o d b r a n u o s l o b o đ e n e t e r i t o r i j e o d p r o d o r a n e m a č k i h v o j n i h s n a g a .

— P K K P S z a S l o v e n a č k o p r i m o r j e p o v o d o m k a p i t u l a c i j e I t a l i j e i z d a o u p u t s t v a o k r u -ž n i m k o m i t e t i m a : u s p o s t a v i t i n a r o d n u v l a s t , r a z o r u ž a t i i t a l i j a n s k e t r u p e i v o d i t i o p e -r a c i j e p r o t i v n e m a č k i h j c d i n i c a .

— I s t o č n o d o l e n j s k i N O P o d r e d r a z o r u ž a o i t a l i j a n s k e j e d i n i c e i z a p o s e o s v e o t p o r n e t a č k e i m a n j a u p o r i š t a o k o K o s t a n j e v i c e ( k o d B r e z i c a ) , o s i m s a m e v a r o š i c e , k o j u s u b r a n i l e n e m a č k e s n a g e . R a z o r u ž a n e i t a l i j a n s k e s n a g e s u s e p o v u k l e u N o v o M e s t o .

9 . septembar — C K K P S l o v e n i j e p o v o d o m k a p i t u l a c i j e I t a l i j e i z d a o u p u t s t v o o k r u ž n i m i r e j o n s k i m k o m i t e t i m a : u s p o s t a v i t i v l a s t O s v o b o d i l n e f r o n t e i i z v r š i t i m o b i l i z a c i j u s v i h m u š k a -r a c a s p o s o b n i h z a o r u ž j e .

— P o k r a j i n s k i o d b o r O s v o b o d i l n e f r o n t e z a S l o v e n a č k o p r i m o r j e i Š t a b P r i m o r s k o g N O P o d r e d a u p u t i l i k o m a n d a n t u i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » T o r i n o « p o z i v u z a j e d n i č k u b o r b u p r o t i v n e m a č k o g o k u p a t o r a . M e đ u t i m , i t a l i j a n s k e s n a g e n i s u h t c l e d a s e b o r e .

— U K o č e v j u d e l o v i Z a p a d n o d o l e n j s k o g N O P o d r e d a u s p o s t a v i l i n a r o d n u v l a s t i r a z o -r u ž a l i j e d a n i t a l i j a n s k i b a t a l j o n , d o k s u s e o s t a l e i t a l i j a n s k e i b e l o g a r d i s t i č k e s n a g e p o v u k l e u p r a v c u R i b n i c e .

— U C r n o m o l j u d e l o v i I s t o č n o d o l e n j s k o g N O P o d r e d a p r i s t u p i l i r a z o r u ž a v a n j u i t a l i -j a n s k i h j e d i n i c a , z a p o s e l i s v e j a v n e z g r a d e i u s p o s t a v i l i n a r o d n u v l a s t .

— U s . S t r a ž i ( k o d N o v o g M e s t a ) č l a n o v i N a r o d n e z a š t i t e i O K K P S z a N o v o M e s t o r a z o r u ž a l i ( t a l i j a n s k u p o s a d u i u s p o s t a v i l i n a r o d n u v l a s t .

— J e d i n i c e P r i m o r s k o g N O P o d r e d a u š l e u G o r i c u , b l o k i r a l e n e m a č k e s n 3 g e u z a m k u i o d r ž a l e v e l i k i n a r o d n i z b o r , a l i s u s e 1 2 . s e p t e m b r a , z b o g p r o d o r a j a k i h s n a g a n e -m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e i z V i d m a ( U d i n e ) , p o v u k l e n a l e v u o b a l u r . S o č e .

— U s . K r m e l j u i s . T r ž l š č u ( k o d M o k r o n o g a ) i t l i j a n s k e p o s a d e , p o s l e u s p e š n i h p r e -g o v o r a , p r e d a l e a u t o m a t s k o n a o r u ž a n j e ( 2 0 p . m i t r a l j e z a ) j e d i n i c a m a 1 5 . d i v i z i j e N O V J i p o v u k l e s e u M o k r o n o g .

10. septembar — P o v o d o m k a p i t u l a c i j e I t a l i j e G Š N O V i P O z a S l o v e n i j u n a r e d i o p o t č i n j e n i m j e d i -n i c a m a : d a z a p l e n j e n o n a o r u ž a n j e s k l o n e n a s i g u r n a m e s t a i p r i s t u p e r u š e n j u p r u g a , t u n e l a , m o s t o v a i z a p r e č a v a n j u d r u m o v a , k a k o b i s e o t e ž a o b r z i p r o d o r n e m a č k i h s n a g a n a o s l o b o đ e n u t e r i t o r i j u i s a č u v a l o z a p l e n j e n o o r u ž j e .

— I z m e đ u s . D o l e n j e V a s i 1 s . R a k i t n i c e ( k o d K o č e v j a ) 7 . s l o v e n a č k a N O U b r i g a d a F r a n c e P r e š e r n « , p o s l e v i š e č a s o v n e b o r b e , r a z o r u ž a l a i t a l i j a n s k u k o l o n u k o j a j e

p o k u š a l a d a s e p r o b i j e u p r a v c u L j u b l j a n e .

— U s . G r č a r i c a m a ( k o d K o č e v j a ) j e d i n i c e 1 4 . d i v i z i j e N O V J , p o s l e t r o d n e v n i h o š t r i h b o r b i , u n i š t i l e C e n t r a l n i č e t n i č k i o d r e d . P o g i n u l o j e 1 8 5 i z a r o b l j e n o 1 2 2 č e t n i k a , m e d u k o j i m a s e n a l a z i o v e ć i b r o j o f i c i r a .

558

1943. septembar SLOVENIJA septembar 1943.

— U s . S l i č n i ( k o d G r o s u p l j a ) 2 . b a t a l j o n 5 . s l o v e n a č k e N O U b r i g a d e » I v a n C a n k a r « r a z o r u ž a o b e l o g a r d i s t i č k u p o s a d u o d 1 (10 l j u d i .

— U s . D o l e n j s k i m T o p l i c a m a ( k o d N o v o g M e s t a ) , o d L e v s t i k o v o g p a r t i z a n s k o g b a t a -l j o n a i o d p r i d o š l o g l j u d s t v a , f o r m i r a n a 8 . s l o v e n a č k a N O b r i g a d a » F r a n L e v s t i k « , j a č i n e t r i b a t a l j o n a .

I I . septembar — I z v r š n i o d b o r O s v o b o d i l n e f r o n t e r a s p i s a o I z b o r e z a Z b o r p o s l a n i k a s l o v e n a č k o g n a -r o d a i i z d a o p r o g l a s o o p š t o j m o b i l i z a c i j i i p r e u z i m a n j u c e l o k u p n e v l a s t i n a t e r i t o r i j i S l o v e n i j e .

— U s . V o g e r s k o m ( k o d G o r i c e ) o b r a z o v a n o N a r o d n o o s l o b o d i l a č k e v e ć e z a S l o v e n a č k o p r i m o r j e . V e ć e j e , k a o s v o j p r v i a k t , p r o g l a s i l o o p š t u m o b i l i z a c i j u s t a n o v n i š t v a i r a -s p i s a l o i z b o r e z a N O o d b o r e .

— U s . G o r e n j o j V a s i ( k o d N o v o g M e s t a ) 1 . b a t a l j o n 5 . s l o v e n a č k e N O U b r i g a d e » I v a n C a n k a r « r a z o r u ž a o i t a l i j a n s k u p o s a d u o d o k o 1 0 0 0 v o j n i k a .

— U b l i z i n i s . K o č e v s k e R e k e ( k o d K o č e v j a ) d e l o v i Z a p a d n o d o l e n j s k o g N O P o d r e d a r a z o r u ž a l i 2 4 . p e š a d i j s k i i 6 . a r t i l j e r i j s k i p u k i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » I z o n c o « ( o k o 7 . 0 0 0 v o j n i k a ) , k o j i s u s e i z C r n o m e l j a p o v l a č i l i u I t a l i j u . I s t o v r e m e n o s u d r u g e s n a g e t o g o d r e d a u b l i z i n i K o č e v j a r a z o r u ž a v a l e d e l o v e i t a l i j a n s k e d i v i z i j e » I z o n c o * .

— U s . G o l o m ( n a p l . M o k r e c u k o d L j u b l j a n e ) , o d 2 . b a t a l j o n a 2 . s l o v e n a č k e N O U b r i -g a d e » L j u b o S e r c e r « i o d p r i d o š l o g l j u d s t v a , f o r m i r a n a 1 0 . s l o v e n a č k a ( l j u b l j a n s k a ) N O b r i g a d a , j a č i n e t r i b a t a l j o n a .

1 2 . septembar — I z V i d m a ( U d i n e , u I t a l i j i ) u G o r i c u p r o d r l e s n a g e 1 9 1 . p u k a n e m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e . Z b o g t o g a s u s e j e d i n i c e P r i m o r s k e o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O S l o v e n i j e p o v u k l e i z v a r o š i i b l o k i r a l e j e . t e o b r a z o v a l e t z v . g o r i š k i f r o n t d a b i s p r e č a v a l e p r o d o r n e m a č k i h s n a g a u V i p a v s k u d o l i n u . M a n j e s n a g e s u n a M i r e n s k o m a e r o -d r o m u u n i š t i l e a e r o d r o m s k a p o s t r o j e n j a i v e ć i b r o j a v i o n a .

— U R i b n i c i j e d i n i c e 1 4 . d i v i z i j e N O V J r a z o r u ž a l e i t a l i j a n s k u p o s a d u o d o k o 2 0 0 0 l j u d i , d o k s u b e l o g a r d i s t i č k e s n a g e u s p e l e d a s e p o v u k u u z a m a k T u r j a k .

— U s . M r š e č o j V a s i ( k o d K o s t a n j e v i c e ) j e d i n i c e 1 5 . d i v i z i j e N O V J n a p a l e n e m a č k i g a r n i z o n , a l i s u z b o g p r i s t i g l o g p o j a č a n j a i z B r e z i c a o d u s t a l e o d d a l j i h n a p a d a .

1 3 . scptevibar — N a o s n o v u n a r e đ e n j a V S N O V i P O J . G S N O V i P O z a S l o v e n i j u n a r e d i o d a s e n a o s l o b o đ e n o j t e r i t o r i j i f o r m i r a j u k o m a n d e p o d r u č j a , k o m a n d e m e s t a , p a r t i z a n s k e s t r a ž e i n a r o d n a z a š t i t a . ( U s k o r o s u f o r m i r a n e k o m a n d e : b e l o k r a n j s k o g , n o v o m e š k o g , k o č e v s k o g , r i b n i š k o - v e l i k o l a š k o g g r o s u p e l j s k o - s t i š k o g i c e r k n i š k o g v o j n o g p o d r u č j a . )

— I z G o r i c e s n a g e 1 9 1 . i 1 9 4 . p u k a n e m a č k e 7 1 . p e š a d i j s k e d i v i z i j e , p o d r ž a n e t e n k o v i m a , o t p o č e l e n a p a d e n a g o r i š k i f r o n t s c i l j e m d a j e d i n i c e P r i m o r s k e o p e r a t i v n e z o n e N O V i P O S l o v e n i j e o d b a c e o d v a r o š i i o d d r u m a G o r i c a — A j d o v š č i n a — P o s t o j n a . B o r b e s u v o đ e n e d o 2 6 . s e p t e m b r a , k a d a s u j a k e n e m a č k e s n a g e i z T r s t a p r o d r l e u G o r i c u i p r i n u d i l e j e d i n i c e N O V . T d a s e p o v u k u n a p l . T r n o v s k i g o z d . N e p r i j a t e l j u s u n a n e t i z n a t n i g u b i c i u l j u d s t v u i m a t e r i j a l u . U n i š t e n a s u , p o r e d o s t a l o g , 2 t e n k a , d v o j a o k l o p n a k o l a i 4 k a m i o n a .

— U z a m k u B o š t a n j u ( k o d G r o s u p l j a ) 4 . b a t a l j o n 5 . s l o v e n a č k e N O U b r i g a d e » I v a n C a n k a r « j u r i š e m u n i š t i o b e l o g a r d i s t i č k u p o s a d u ( č i j i s e m a n j i d e o , p o d z a š t i t o m m a g l e , i z v u k a o u p r a v c u L j u b l j a n e ) .

— N a n e m a č k o - I l a l i j a n s k o j d e m a r k a c i o n o j l i n i j i j e d i n i c e 1 5 . d i v i z i j e N O V J , p o n a r e -đ e n j u G S N O V i P O z a S l o v e n i j u , p o r u š i l e s v e m o s t o v e i d r u m o v e , k a k o b i s p r e č i l e b r z i p r o d o r n e m a č k i h s n a g a n a t e r i t o r i j u k o j u s u n a p u s t i l e i t a l i j a n s k e t r u p e p o s l e k a p i t u l a c i j e I t a l i j e .

— U C e r k n i š k o j d o l i n i 2 . s l o v e n a č k a N O U b r i g a d a * L j u b o S e r c e r « i 3 . s l o v e n a č k a N O U b r i g a d a » I v a n G r a d n i k « z a u z e l e b e l o g a r d i s l i č k a u p o r i š t a s . S v . G r e g o r i s . N o v u V a s . I s t o v r e m e n o j e 1 . s l o v e n a č k a N O U b r i g a d a T o n e T o m š i č « . č i s t e ć i R i b n i š k o - v e l i k o -l a š k u d o l i n u , z a u z e l a V e l i k e L a š č e i p r o d r l a p r e m a V i d e m u i D o b r e p o l j u .

14. septembar — Z a p a d n o d o l e n j s k i N O P o d r e d , p o n a r e d b i G Š N O V i P O z a S l o v e n i j u , p r e i m e n o v a n u 9 . s l o v e n a č k u N O U b r i g a d u , j a č i h e 4 b a t a l j o n a .

— J a k e n e m a č k e s n a g e i z R a k e k a p o k u š a l e , u d v a n a v r a t a , d a u p a d n u u C e r k n i c u , a l i s u i h j e d i n i c e 1 4 . d i v i z i j e N O V J o d l u č n i m p r o t i v n a p a đ i m a o d b a c i l e u p o l a z n i g a r -n i z o n .

li. septembar — U r e j o n u K o č e v j a n a o s n o v u n a r e đ e n j a G S N O V i P O z a S l o v e n i j u , o d j e d n o g b a t a -l j o n a I s t o č n o d o l e n j s k o g N O P o d r e d a f o r m i r a n K o č e v s k i N O P o d r e d .

559

1943. septembar SLOVENIJA septembar 1943.

— Jedinice 14. divizije NOVJ. posle višednevne opsade, uništile belogardistička upo-rišta u s. Begunjama i s. Bezuljku (kod Cerknice) i s. Zapotoku u s. Kuieščeku i s. Osolniku (kod V. Lašča). Glavnina belogardističkih snaga se predala, dok se manji deo probio i priključio nemačkim jedinicama.

— Kod s. Mokrog Polja (blizu Novog Mesta) 6. slovenačka NOU brigada »Slavko Slan-der« napala nemačku kolonu koja je, uz podršku tenkova, nadirala iz s. Zameškog (kod Kostanjevice). Brigada je energičnim udarom odbacila nemačke snage i gonila ih do polaznog garnizona.

— Kod s. Škofljice (blizu Ljubljane) 5. slovenačka NOU brgada »Ivan Cankar« razbila belogardističku kolonu jačine 200 ljudi, čiji su se delovi povukli u s. Ig i Ljubljanu. Brigada je ostatak kolone uništavala po okolnim šumama. Poginulo je 20 i zarob-ljeno 8 belogardista.

Septembar s. — Na pl. Mokreeu, po naređenju GŠ NOV i PO za Sloveniju, formiran Doloinitski NOP odred, sa zadatkom đa se prebaci u Dolomite i objedini rad partizanskih jedinica koje su lamo formirane posle kapitulacije Italije.

— U 14. i 15. diviziji NOVJ, od zaplenjenih ariljerijskih oruđa razoružane italijanske vojske, formirani artiljerijski divizioni. a u brigadama baterije.

— U slovenačkoj Istri, od ljudstva Istarskog NOP odreda, formirana 17. slovenačka (istarska) NO brigada. Ona je dejstvovala u okolini Kopra. (Početkom oktobra raz-bile su je nemačke jedinice.)

— U s . Tatrama (kod Divače), od radnika iz Trsta, formirana 16. slovenačka (tržaška) NO brigada. U nju je 26. septembra uključen i Tržaški bataljon 11. slovenačke (brkinske) NO brigade.

jfi. septembar — Vrhovni plenum Osvobodilne fronte, kao najviši predstavnik narodne vlasti slove-načkog naroda, izdao proglas o priključenju Slovenačkog primorja slobodnoj Slove-niji u okviru slobodne i demokratske Jugoslavije. Istovremeno su zagarantovana sva prava nacionalnih manjina na priključenoj teritoriji, dok je javna uprava pove-rella NO veću za Slovenačko primorje.

— Kod s. St. Jerneja 6. slovenačka NOU brigada »Slavko Šlander« napala nemaćko--belogardističku kolonu koja je, uz podršku tenkova, nadirala iz Kostanjevice. Bri-gada je, posle kraće borbe, odbacila neprijateljske snage u polazni garnizon.

17. septembar — Na pl. Mašunu (kod Ilirske Bistrice), od pridošlog ljudstva, formirana Snežnišku NO brigada, jačine 2 bataljona.

IS. septembar — Naredbom GS NOV i PO za Sloveniju obrazovan Operativni štab za zapadnu Slo-veniju, sa zadatkom da objedini dejstva jedinica u Slovenačkom primorju, Gorenj-skoj (bez Kamniškog NOP odreda). Koruškoj i Dolomitima.

— GŠ NOV i PO za Sloveniju naredio da se 3. slovenačka NOU brigada »Ivan Grad-nik« vrati u Slovenačko primorje a 7. slovenačka NOU brigada ' France Prešern« u Gorenjsku, radi učvršćenja jedinica koje su na tim područjima formirane posle kapitulacije Italije.

— GŠ NOV i PO za Sloveniju izdao naredbu da se od ljudstva iz 14. i 15. divizije NOVJ formira specijalni bataljon VOS (varnostno-obveščevalne službe) sa zadatkom da na oslobođenoj teritoriji vodi borbu i uništava ostatke četnika, belogardista i nemačkih obaveštajnih agenata, kako bi se operativnim jedinicama omogućilo što uspešnije dejstvo protiv okupatorskih vojnih formacija.

19. septembar — Kod Cerknice 1. slovenačka NOU brigada Tone Tomšič« i 3. slovenačka NOU bri-gada -Ivan Gradnik« napale nemačku motorizovanu kolonu koja je iz Rakeka pro-drla u Cerknicu. Posle višečasovne borbe one su je primorale da se uz osetne gubitke povuče u polazni garnizon.

— Kod s. Krmelja 6. slovenačka NOU brigada »Slavko Slander« napala nemačku mo-torizovanu kolonu koja je nadirala iz Sevnice. Posle višečasovne borbe ona je kolonu odbila u polazni garnizon, nanevši joj znatne gubitke.

20. septembar — U zamku Turjaku (kod V. Lašča) 7. slovenačka NOU brigada »France Prešern«, posle osmodnevnih borbi, uništila glavnu 'oelogardistićku formaciju jačine 760 ljudi. Veći deo posade zarobljen, a među njima i znatan broj duhovnih vođa i organi-zatora. dok je manji deo uspeo da se probije iz okruženja i priključi nemačkim jedi-nicama u Ljubljani. Zaplenjeno je preko 100 mitraljeza i p. mitraljeza i veća količina druge ratne opreme. U borbama za Turjak poginulo je oko 40 boraca 7. slovenačke NOU brigade »France Prešern«.

560

SLOVENIJA septembar 1943.

— Idrijski NOP odred proterao nemačke snage i zauzeo Idriju. Istovremeno su jedi-nice na obezbeđenju, u oštrim borbama, sprečile nemačke motorizovane snage iz okolnih garnizona da se probiju u grad.

21. septembar — GS NOV i PO za Sloveniju izdao naredbu da se u jedinicama NOV i P O J formiraju radne čete. u koje treba uključiti belogardiste koji su se predali na osnovu amne-stije.

— Iz Gorice. Tržiča i Trsta ojačani nemački 2. SS oklopni korpus Mauzer« otpočeo prvu fazu operacije »Volkenbruh« kojom je, zahvatajuči područje Krasa i Vipavske doline, trebalo uništiti jedinice Primorske operativne zone NOV i PO Slovenije i osigurati jadranski obalski pojas od eventualnog iskrcavanja saveznika. U oštrim borbama do 30. septembra, jedinice Primorske operativne zone povukle su se glav-ninom na plato Trnovskog gozda, dok su nadmoćne nemačke snage uspostavile svoja uporišta u Vipavskoj dolini i na Krasu.

- Na pl. Mašunu (kod Ilirske Bistrice), prema naređenju GS NOV i PO za Sloveniju, posle višednevnog marša iz rejona Bakra, reorganizovana Rabska NO brigada i uključena u sastav 14. divizije NOVJ.

— U rejonu s. Primskova (kod Litije) 5. slovenačka NOU brigada »Ivan Cankar vodila jednodnevnu borbu protiv nemačke kolone koja je pokušala da prodre na oslobo-đenu teritoriju. Brigada je kolonu prinudila da se povuče u Li ti ju.

22 septembar — Kod s. Višnje Gore (blizu Grosuplja) 5. slovenačka NOU brigada »Ivan Cankar« vodila teške borbe protiv nemačke kolone koja je, uz podršku tenkova i avijacije, nadirala iz Litije. Kolona je, uz znatne gubitke, odbačena prema s. Leskovecu.

2.1 septembar —- U s. Vrhovlju (kod Gorice), od jedinica Zapadnoprimorskog NOP odreda (nazivanog i Briškim NOP odredom), formirana 1. slovenačka (soška) NO brigada, jačine pet bataljona (jedan je sastavljen od italijanskih partizana — garibaldinnca iz Furlanijc).

— U s . Begunjama (kod Cerknice), po naređenju GS NOV i PO za Sloveniju, formi-rana 13. slovenačka (loška) NO brigada jačine 3. bataljona. (U januaru 1044. god. dobila je naziv »Mirko Bračić*.)

— Dve nemačke motorizovane kolone prodrle preko s. Kovačevog Rovta u Idriju. Zbog nedostatka protivtenkovskog oružja jedinice Idrijskog NOP odreda nisu mogle da spreče prodor ovih kolona, ali su im nanele znatne gubitke.

— Kod Cerknice 1. slovenačka NOU brigada »Tone Tomšič« vodila četvoročasovnu borbu protiv jake nemačke motorizovane kolone iz Rakeka. Udarom u leđa nepri-jatelj je, uz gubitke od 15 mrtvih i više ranjenih, odbačen u Rakek. Uništena su jedna oklopna kola.

24. septembar — U s. Gabrovici (kod Komna na Krasu), na osnovu naredbe Operativnog štaba za znpadnn Sloveniju, od Kraškog partizanskog bataljona formirana 19. slovenačka NO brigada ^Srećko Kosovel«, jačine tri bataljona.

— U Mokronogu, po naređenju GS NOV i PO za Sloveniju, formirana 12. slovenačka (štajerska) NO brigada u čiji su sastav ušli dva bataljona 6. slovenačke NOU brigade »Slavko Slander«, jedan bataljon 4. slovenačke NOU brigade »Matija Gubec« i novo-pridošli borci.

— Na području zapadnog Krasa (kod Trsta), od italijanskih radnika tz Trsta 1 Tržiča, formirana italijanska partizanska brigada »Triestina d'asalto«.

— Kod s. Razdrtog, St. Vida, Vipave, Ajdovšćine i s. Crnog Vrha otpočele oštre borbe jedinica Primorske operativne zone NOV i PO Slovenije protiv delova nemačkog 2. SS tenkovskog korpusa »Hauzer« koji su iz Trsta. Postojne i Idrije nadirali u Vi-pavsku dolinu. Posle ogorčenih borbi, u kojima su nadmoćnom neprijatelju nanele znatne gubitke, naše jedinice su se sutradan povukle od komunikacija.

Septembar d.p. — U sastavu 6. slovenačke NOU brigade »Slavko Slander«, po naređenju Štaba 4. (štajerske) operativne zone NOV i PO Slovenije, od Zasavsko-savinjske partizanske čete formiran Zasavski a od Kamniške partizanske ćete Kamniški partizanski ba-taljon.

25. septembar — U Novom Mestu, na osnovu naredbe GS NOV i PO za Sloveniju, od mobilisanih železnićara formirana 14. slovenačka (železničarska) NO brigada, jačine 3 bataljona.

— GS NOV i PO za Sloveniju naredio potčinjenim jedinicama da potpuno unište pruge: Ljubljana — Novo Mesto — Metlika i Ljubljana — Koćevje, čime bi se onemogu-ćdo brzo prebacivanje neprijateljskih snuga u slučaju napada na oslobođenu teri-toriju Dolenjske.

5 61

1943. septembar SRBIJA septembar 1943.

— Kod Cerlcnice 13. slovenačka (loš ka) NO brigada sprečila prodor nemačke kolone i. posle višečasovne borbe, naterala je da se vrati u Rakok.

— Kod s. Solkana, s. Sv. Marka, s. Volčje Drage, s. Vogerskog i s. Mirena jedinice Pri-morske operativne zone NOV i PO Slovenije, u jednodnevnoj borbi, sprečlle prodor nemačkih snaga iz Gorice U Vipavsku dolinu. Poginulo je oko 100 nemačkih vojnika i uništena su 3 kamiona.

26. septembar — U s . Cerknom (kod Idrije), na osno\u naredbe Operativnog štaba za zapadnu Slo-veniju. od Idrijskog NOP odreda formirana 16. slovenačka NO brigada »Janko Premrl Vojko«, jačine 3 bataljona.

— Kod s. Kromfcerka (blizu Gorice), na osnovu naredbe Operativnog štaba za zapadnu Sloveniju, od delova Severnoprimorskog NOP odreda formirana Goriška NO brigada.

27 septevibar — Kod s. Metnaja (blizu Stične) 2. bataljon 5. slovenačke NOU brigade »Ivan Cankar-napao nemačku kolonu koja je pokušala da se iz Litije probije na oslobođenu teri-toriju i odbacio ju je uz znatne gubitke.

28. septembar — Kod Metlike, na osnovu naredbe GS NOV 1 PO za Sloveniju, od jedinica Istočno-dolenjskog KOP odreda formirana 15. dovenačk (uelokranjska) NO brigado, jačine 3 bataljona. (Brigada je uključena u sastav 15. divizije NOVJ.)

— U rejonu s. Mirna — s. Catež — s. Velika Loka (kod Trebnja) otpočele trodnevne teške borbe 5. slovenačke NOU brigade »Ivan Cankar* protiv jakih nemačkih rno-torizovanih delova koji su napadali iz Novog Mesta, Mokronoga i Litije. Za odma-zdu zbog teških gubitaka, nemačke jedinice su popalile više sela i ubijale civilno stanovništvo.

29. septembar — Kod Cerknice 1. slovenačka NOU brigada Tone Tomšič« napala nemačku kolonu koja je uz podršku tenkova nadirala iz Rakeka. Brigada je. u oštroj borbi, zausta-vila neprijateljsku pešadiju. a potom tenkove, koji su prodrli u Cerknicu, primorala da se vrate u polazni garnizon.

— U blizini s. Ivanjeg Sela (kod Rakeka) jedinice 14. divizije NOVJ napale nemačku kolonu od 23 tenka i 30 kamiona i nanele joj znatne gubitke.

30. septembar — Po naređenju GS NOV i PO za Sloveniju, zbog fizičke nesposobnosti boraca i unu-trašnjih nesuglasica rasformirana Rabska NO brigada, a sposobno ljudstvo uključeno u jedinice 18. divizije NOVJ.

— U s. Stoj dragi (kod Samobora) 4. slovenačka NOU bri ada »Matija Gubec«, ojačana artiljerijom, savladala ustašku posadu i zauzela mesto. Poginulo je 10 i ranjeno 25 ustaša, dok se manji deo posade probio. Zaplenjena je veća količina oružja i municije

— Savinjska četa Štajerskog NOP odreda uništila nemačko uporište u s. Radmirju (kod Mozirja), ubivši 2 i zarobivži 17 vojnika, a zaplenivši 2 p. mitraljeza. 7 auto-mata i ostalo oružje i opremu

— U s . Javorju (kod Litije) 5. slovenačka NOU brigada »Ivan Cankar< napala nemačku posadu i nanela joj gubitke od 10 mrtvih i 15 ranjenih. Brigada je zatim, pret.rpev:'i gubitke od 1 mrtvog i 4 ranjena, odustala od daljeg napada.

SRBIJA

1. septembar — Kod s. Crkvice (blizu Lebana) delovi 1. južnomoravskog NOP odreda napali nemačke policajce koji su vršili rekviziciju žita. te ubili 7 i ranili 4 policajca (ostali su se povukli u Leskovac). Nemački vojni zapovednik Jugoistoka naredio je sutradan da se za odmazdu strelja 450 simpatizera NOP-a I spali jedno selo.

— Jedinice 1. sremskog NOP odreda porušile prugu Ruma — Vrdnik u dužini od 500 metara i izazvale duži prekid saobraćaja.

— U Sremu organizacije AFZ-a otpočele đesolodnevno prikupljanje priloga za potrebe NOV i PO. Prikupljena je znatna količina materijalnih i novčanih sredstava.

3. septembar — U s . Boljevcima (u južnom Sremu) delovi 3. vojvođanske NOU brigade napali žan-darme, porušili 1 bunker i zauzeli i zapalili finansijsku stanicu i 2 opštinske zgrade. Poginulo je 6 žandarma; zaplenjene su 2 puške sa 80 metaka. Istog dana su delovi 3. vojvođanske NOU brigade i 1. sremskog NOP odroda, pošlo duže borbe, zauzeli s. Kupinovo, ubivši 12 i ranivši 3 žandarma i domobrana. Pokušaj domobranskih jedinica i žandarma da se sledečeg dana probiju iz s. Ašanje u s. Kupinovo odbili su osiguravajući delovi 3. vojvođanske brigade, nanevši neprijatelju gubitke id 39 poginulih.

5 62

1943. septembar SRBIJA

— Kod s. Dunisa delovi Rasinskog NOP odreda napali bugarske vojnike koji su obez-bedivali pragu Stalać — Niš. Poginula su 2 i ranjena 4 vojnika.

4. septembar — U s . Laćarku (kod Srem. Mitrovice) jedinice 3. vojvođanske NOU brigade napale i razoružale ustaško-domobransku posadu, zapalile opštinsku zgradu sa arhivom i poštu, Zaplenjeno je 30 pušaka sa 920 metaka. 8 radio-aparata i dosta druge spreme.

— Na putu Aranđelovac — Topola zaseda 1. šumadijskog udarnog partizanskog bata-ljona ubila 1 nemačkog vojnika i 4 vojnika SDS i zarobila 1 nemačkog i 2 vojnika SDS.

Septembar p. — Na terenu đakovičke Malesije, po odluci Oblasnog komiteta K P J za Kosovo i Meto-hiju, ponovo formirana partizanska četa »Bajram Curi«.

— U s . Maloj Remeti (kod Iriga) održan politički kurs za 15 članica sreskih odbora AFZ-a iz više srezova Srema.

6. septembar — U s. Gajevima (kod Aranđelovca) oko 1000 četnika napalo 1. šumadijski udarni par-tizanski bataljon ali su posle šestoćasovne tečke borbe odbijeni. Poginulo je oko 40 četnika i ranjeno ih je veći broj. Bataljon je imao 5 poginulih. Zaplenjen je mitraljez i 10 pušaka.

— I ..icđu s. Laćarka i s. Martinaca (kod Srem. Mitrovice) jedinice 3. vojvođanske NOU brigade minirale prugu i napale nemački teretni voz (izbačeni su iz šina lokomotiva i U vagona-cisterni sa benzinom, a 4 vagona su potpuno uništena), nanevši neprijatelju gubitke. Istog dana je nemačka policija, za odmazdu, streljala 21 lice iz s. Martinaca.

— Između s. Golubinaca i s. Putinaca delovi 1. sremskog NOP odreda minirali prugu Ruma — Stara Pazova i uništili lokomotivu italijanskog teretnog voza.

— Između s. Tovarnika i s. Ilače (kod Sida) jedinice 2. sremskog NOP odreda mini-rale prugu i uništile lokomotivu i nekoliko vagona teretnog voza.

— U Petrovgradu (sada: Zrenjanin) nemačka policija streljala 160 rodoljuba.

7. septembar — u s. Kupcima (kod Kruševca) delovi Rasinskog NOP odreda napali posadu SDS i zapalili zgradu stanice, ali su se zbog intervencije četnika morali povući ka pl Jastrepcu.

— U s . Filipovu (kod Odžaka) grupa boraca 3. bačkobaranjskog NOP odreda zapalila zgradu ž. st. i uništila postrojenja.

8. septembar — Između Sida i s. Tovarnika 2. diverzantska grupa 2. sremskog NOP odreda mini-ranjem pruge teže oštetila lokomotivu i uništila 11 vagona teretnog voza.

10. septembar — U s. Ležimiru (kod Srem. Mitrovice) otpočelo dvodnevno savetovanje pretstavnika KPJ , GS NOV i PO za Vojvodinu, narodne vlasti i komandi područja i mesta, na kome su, pored ostalog, izvršene organizacione promene u vojno-pozadinskim vla-stima i doneta je. pored ostalog, odluka o formiranju rumske, vinkovačke i srem-skomitrovačke komande vojnog područja.

— U s. Brestovcu (kod Lebana), u prisustvu 80 delegata MNO odbora, osnovan SNO odbor za srez jablanički (teritorija Jablanice i Puste Reke).

— Dakovtcu zauzela partizanska četa »Bajram Curi«, uz sadejstvo oko 200 seljaka iz Malesije, posle dvodnevne borbe protiv dva italijanska bataljona I manje grupe nemačkih vojnika. Poginulo je 70 italijanskih vojnika s komandantom puka.

11. septembar — ;.-.medu Stare Pazove 1 Ir.đije partizanska diverzantska grupa 1. sremskog NOP od-reda minirala prugu i uništila 12 vagona nemačkog teretnog voza.

12. septembar — Između Srem. Rače i s. Bosuta dva bataljona 2. sremskog NOP odreda i delovi 2. i 3. vojvođanske brigade dočekali u zasedi bataljon domobrana iz 8. lov. puka. Posle višečasovne borbe neprijatelj se, pretrpevši velike gubitke, povukao ka s. Kuzminu.

— Kod s. Putinaca delovi 3. vojvođanske NOU brigade minirali prugu Ruma — Stara Pazova, te zapalili teretni voz (23 vagona) natovaren ugljem, zarobili 25 železničara — domobrana (pa ih, posle saslušanja pustili) i zaplenili 4 puške sa 200 metaka.

— U s . Stoj ni ku (kod Mladenovca) delovi Kosmajskog NOP odreda posle kraće borbe zarobili 0 vojnika SDS.

— U s . Trbušnici (kod Lazarevea) 2. četa 1. šumadijskog NOP odreda napala i razbila grupu od 22 četnika, zarobivši 7 i ranivši 1 četnika, a zaplenivši 9 pušaka i pištolj.

563

1943. septembar SRBIJA septembar 1943.

— Đakovicu zauzela nemačka motorizovana kolona koja je prodrla iz Prizrena. U oštrim borbama partizanska četa Bajram Curi* i seljaci iz Malesije su imali oko 20 poginulih.

12. septembar — U Uroševcu, u borbi protiv policije koja ga je opkolila u jednoj kući. poginuo instruktor Oblasnog komiteta K P J za Kosovo i Metohiju Trojko Grković, narodni heroj.

13. septembar — U s . Vrdniku (kod Rume) delovi 1. bataljona 1. sremskog NOP odreda, po dogovoru, izveli tajnu akciju i bez borbe oslobodili 15 pripadnika službe rada (koji su odmah stupili u redove NOV).

— Na putu s. Tovariševo — s. Obrovac (kod Bač. Palanke) delovi 3. bačko-baranj-skog NOP odreda isekli tt stubove.

14. septembar — Naredbom GS NOV i PO za Vojvodinu, a po odluci savetovanja održanog u s. Ležl-miru (kod Srem. Mitrovice) 10. septembra, formirane komande Rumskog, Srcmsko-mitrovačkog i Vinkovačkog vojnog područja.

— U s . Cortanovcima (kod Srem. Karlovaca) jedinice i. sremskog NOP odreda napale i, posle oštre borbe, razoružale posadu od 70 domobrana kod ž. stanice i tunela, uništivši železničke uređaje i zaplenivši 60 pušaka, 4000 metaka i dosta druge opreme.

— Između s. Bača i s. Tovariševo (kod Bač. Palanke) grupa boraca 3. bačko-baranjskog NOP odreda posekla 14 tt stubova.

15. septembar — U s . Trgovištu ikod Vranja) Udarni i 2. bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda napali 150 bugarskih policajaca. Zbog otpora neprijatelja iz rovova i bunkera, kao i zbog napada četnika s leđa, bataljoni su se pod borbom povukli, uz gubitke od 4 mrtva i 4 ranjena. Neprijatelj je imao 3 mrtvih i 12 ranjenih. Posle nekoliko dann napustio je s. Trgovište.

— U s. Glavanovcima (kod Trna. u Bugarskoj) jedna četa 2. južnomoravskog NOP odreda i bugarski Trnski NOP odred napali 80 bugarskih policajaca, ali su se zbog pristizanja pojačanja iz Trna morali povući na teritoriju Jugoslavije.

Septembar p.p. — U blizinu s. Belegiša (kod Stare Pazove) motornim čamcem dovezena iz Beograda partizanska štamparija (prva u Sremu), a potom prebačena u bazu na Sušnjarevom salašu, na sredokraći puta s. Surđuk — s. Novi Karlovci.

Septembar s. — Na pl. Pasjači održano okružno savetovanje S K O J - a za leskovačko-topllćki okrug. Odlučeno je da se radi na podizanju ideološkog nivoa i omasovljenju članstva S K O J - a i U S A O J - a 1 da se što veći broj omladinaca uputi u jedinice 1. južnomorav-skog NOP odreda.

— Severnobanatski NOP odrod, prema odluci PK i GS NOV i PO za Vojvodinu, pre-bacio se preko r. Dunava u rejon s. Surduka (kod Stare Pazove) i priključio srem-skim jedinicama.

1G. septembar — Tzmeđu s. Putinaca i s. Golubinaca (na pruzi Ruma — Stara Pazova) partizanska di-verzantska grupa minirala prugu i uništila lokomotivu i nekoliko vagona nemač-kog transportnog voza.

16/17. septembar — u rejonu Novog Vrbasa grupa boraca 3. bačko-baranjskog NOP odreda digla u vaz-duh mađarski teretni voz i oštetila lokomotivu i 2 vagona. Istovremeno je druga grupa isekla tt žice duž pruge između s. Feketića i s. Malog Iđoša.

l'.^septembar — U s . Velereču (kod G. Milanovca) Cačanski NOP odred »Dragiša Mišović* napao i razbio četničku Takovsku brigadu (40 četnika), ubivši 1 i zarobivši 2 četnika i za-plenivši p. mitraljez i pušku.

17/18. septembar — Na pruzi G. Milanovac — Ljig Cačanski NOP odred »Dragiša Mišović« demolirao postrojenja ž. st. Kriva Reka, a u s . Boljkovcima spalio poštu i razoružao četničku trojku.

18. septembar — Na pruzi Beograd — Mala Krsna delovi Kosmajskog NOP odreda demolirali stani-čna postrojenja na ž. st. Mala Ivanča i ž. st. Umčari i zarobili 3 vojnika SDS.

— Kod s. Petine (blizu Kruševca) Rasinski NOP odred, u susretnoj borbi, razbio četni-čku Moravsku brigadu. Poginulo je 8 i zarobljeno 14 četnika. Odred je imao 1 ra-njenog. Zaplenjeni su 1 mitraljez, 16 pušaka i 3 tovarna konja.

564

1943. septembar SRBIJA septembar 1943.

19. septembar — Delovi nemačke 173. rezervne divizije, 901. motorizovanog puka, 186. rezervnog gre-nadirskog bataljona, policijske jedinice i snage Sremske domobranske brigade (ukupno oko 5000 vojnika) otpočeli prostorno najširu i vremenski najdužu operaciju u Sremu, s ciljem da unište jedinice NOV i PO Vojvodine i oslobode se njihovog pritiska na komunikacije, opljačkaju i popale sela i odvedu sposobne muškarce u logore. Neprijatelj je istog dana na Fruškoj gori spalio s. Bešenovaćki Prnjavor i preneo dejstva najpre na severoistočni (21—23. septembra), a potom na jugoistočni Srem (od 30. septembra do 8 oktobra), gde je, ne nallazeći na veći otpor, spalio i opljačkao veliki broj sela, masovno ubijajući i hapseći stanovništvo. Pošto je Iz re-jona Pančeva doveo 1. kozačku konjičku diviziju i pregrupisao snage, neprijatelj je 13. oktobra otpočeo nov koncentričan r.apad na delove 1. sremskog NOP odreda u Fruškoj gori, da bi 21. oktobra napao snage NOV i PO Vojvodine u Bosutskirn šu-mama, gde su akcije trajale do 27. oktobra.

— U s . Klenikama (kod Vranja) Udarni bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda napao bugarske policajce. Poginula su 3 policajca, dok su 3 izgoreJa u zapaljenoj zgradi opštine. Bataljon je u selu zapalio i magacin sa 3 vagona žita i zaplenio 8 pušaka i 300 kg masla.

— Na pruzi Bujanovac — Preševo 2. bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda minira-njem prevrnuo lokomotivu i nekoliko vagona, a potom zapalio kompoziciju od 40 vagona u kojima su se nalazili seno i gvozdene konstrukcije. Poginuli su 1 nemački vojnik i 3 bugarska železničara a zarobljena su 2 nemačka vojnika i 3 bugarska železničara.

— Između s. Beške i s. Cortanovaca delovi 1. sremskog NOP odreda minirali prugu Novi Sad — Stara Pazova i uništili lokomotivu i nekoliko vagona oklopnog voza, kao i dizalicu.

19/20. septembar — Između s. Platičeva i s. Klenka delovi 3. bataljona 1. sremskog NOP odreda razrušili prugu Ruma — Šabac.

— Između s. Nove Pazove i s. Batajnice (kod Zemuna) Diverzantska grupa 1. sremskog NOP odreda minirala željezničku prugu i uništila lokomotivu i nekoliko vagona te-retnog voza.

— U s. Kovilju (kod Novog Sada) grupa boraca 3. bačko-baranjskog NOP odreda na-pala mađarsku patrolu I ubila jednog vojnika.

— Na pl. Kozjaku jedinice četničkog Vardarskog korpusa napale Udarni i 2. bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda. U tročasovnoj borbi bataljoni su odbili napad, a zatim su se prebacili na pl. Kočuru.

— Iz Srema se, preko r. Save, prebacila u istočnu Bosnu 3. vojvođanska NOU brigada i ušla u sastav 16. divizije NOVJ.

— Odeljenje bugarskih vojnika počelo da pali s. Koćuri (kod Vranja), ali su tek pri-stigli delovi 2. južnomoravskog NOP odreda proterali neprijatelja, te spasli selo od daljeg paljenja.

22/23. septembar — u Bač. Palanci 3. bačko-baranjski NOP odred zapalio kudeljaru (izgorelo oko 6000 vagona kudelje) i nekoliko pomoćnih zgrada.

23. septembar — U s . Belom Polju (kod Surdulieo) delovi 2 južnomoravskog NOP odreda uništili pumpu, usled čega je 4 dana obustavljen rad fabrike antimona.

— Između s. Putinaca i s. Golubinaca Diverzantska grupa 1. sremskog NOP odreda minirala prugu Ruma — Stara Pazova i uništila lokomotivu i nekoliko vagona ne-mačkog transportnog voza.

23/24. septembar — U s . Baču (kod Bač. Palanke) 3. bačko-baranjski NOP odred napao mesnu stražu i čuvare kudeljare, te ubio 1 i ranio 4 stražara i zaplenio 4 puške. Izgorelo je 200 vagona kudelje i deo zgrade i postrojenja.

— U s. D. Ljubati (kod Boslljgrada) delovi 2. južnomoravskog NOP odreda zapalili opštinsku zgradu, ubili bugarskog policajca i zaplenili 15 pušaka i 2 pištolja.

— Između s. Tovarnika 1 s. Ilače (kod Sida) 2. diverzantska grupa 2. sremskog NOP odreda minirala prugu I uništila lokomotivu l 6 vagona teretnog voza.

— Kod s. Stola (blizu Babušnice) delovi 2. južnomoravskog NOP odreda, sa grupom boraca bugarskog Trnskog NOP odreda, u dvočasovnoj borbi ubili 2 i ranili 8 bu-garskih policajaca, uz sopstvene gubitke od 4 ranjena.

20. septembar

21. septembar

22. septembar

24. septembar

25. septembar

1066

1943. septembar SRBIJA septembar 1943.

25/2«. septembar

26". septembar

GS NOV i PO za Srbiju izdao naredbu za formiranje Sumadijske NO brigade od boraca 1. šumadijskog i Kosmajskog NOP odreda.

U Rudniku (blizu G. Milanovca) dve čete 1. šumadijskog NOP odreda napale i raz-bile četničku posadu. Poginulo je 4 a ranjeno više četnika.

U s. Torži (sada: Savino Selo, kod Kule) delovi 3. bačko-baranjskog NOP odreda zapalili u kudeljari oko 30 vagona nepreractene kudelje.

Druga proleterska udarna i 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzele Prijepolje. Zarobljeno je 98 italijanskih vojnika, dok su se četnici Grupe limsko-sandžačkih odreda razbežali.

— U s. V. Plam (kod Prokuplja) 3. (jastrebački) bataljon 1. južnomoravskog NOP odreda i Udarni bataljon Rasinskog NOP odreda napali bugarske vojnike i vojnike SDS, ali su se zbog snažnog otpora neprijatelja morali povući.

— Dve nemačko-ustaške kolone (ukupno oko 800 vojnika sa 2 tenka i četvoro bornih kola) iznenada blokirale s. Surduk (kod Stare Pazove) i, prilikom pretresa, zlostav-ljale stanovnike i streljale nekoliko meštana, kao i 21 Banaćanina koje su otkrile u jednoj poljskoj »bazi».

— U s . Surduku (kod Stare Pazove), po odluci PK K P J za Vojvodinu, formiran novi OK K P J za severni B a n a t

27. septembar — Između s. Vognja i Srem. Mitrovice Diverzantska grupa 1. sremskog NOP odreda minirala prugu i uništila lokomotivu i 4 vagona a oštetila 6 vagona nemačkog transportnog voza.

— PK K P J za Vojvodinu uputio svim članovima K P J u Banatu pismo u kome je dao ocenu dotadašnjeg rada Partije i postavio naredne zadatke.

27/28. septembar — u Sopot upali delovi Kosmajskog NOP odreda i demolirali uređaje i zgradu pošte.

29. septembar — U s . Kusiću (kod Bele Crkve) Južnobanatski NOP odred razoružao policijsku posadu i zaplenio 26 pušaka.

— Na Iriškom vencu grupa boraca 1. sremskog NOV odreda napala kamion s nemač-kim vojnicima, te ubila 1 a teže ranila 4 vojnika.

30. septembar — Između s. Lužana i s. Grejača delovi 3. bataljona 1. južnomoravskog NOP odreda miniranjem porušili prugu Niš — Stalać usled čega su iskočili iz koloseka lokomo-tiva i nekoliko vagona. Poginulo je ili ranjeno 18 nemačkih 1 bugarskih vojnika.

— Delovi nemačke 173. rezervne divizije i policijske jedinice, s linije s. Golubinci — -Vojka — Zemun, otpočeli »čišćenje* jugoistočnog Srema, jednovremeno zatvarajući prugu Stara Pazova — Srem. Mitrovica da bi sprečavale izvlačenje partizanskih snaga na Frušku goru. Oni su do 8. oktobra vršili teror nad stanovništvom, naročito u seiima: Simanovcima, Progaru, Ogaru i Vitojevcima. Jedna četa 3. bataljona 1. sremskog NOP odreda izbegla je sukob s nadmoćnim neprijateljem.

Septembar k. — Kod s. Kamenice (blizu Niša), od preživolih boraca Ozrenskog NOP odreda i novo-došlog ljudstva. OK K P J za Niš fomirao Ozrensku partizansku četu.

— Kod Prijepolja u borbi protiv četnika poginuo zamertik političkog komesara 3. pro-leterske (sandžačke) NOU brigade Gojko Drulović, narodni heroj.

Septembar — U Bačkoj formiran Oblasni komitet SKOJ-a .

— Obnovljen SK K P J za Bač. Palanku.

1068